AnadoluSelçuklu DönemiKervansarayları

EditörHakkı Acun

T.C KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YAYINLARI

©T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞIKÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

3101

SANAT ESERLERİ DİZİSİ

466

ISBN 978-975-17-3273-6

www.kulturturizm.gov.treposta: yayimlar@kulturturizm.gov.tr

Anadolu Selçuklu dönemi kervansarayları / Ed. Hakkı Acun.- Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlı�ı, 2007.

559 s.: hrt., rnk. res.; 31 cm.- (Kültür ve Turizm Bakanlı�ı yayınları; 3101. Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlü�ü sanat eserleri dizisi; 466)

ISBN 978-975-17-3273-6

I. Acun, Hakkı. II. Seriler.725.8042561

YapımMN Tanıtım Pazarlama Limited �irketi(0312) 384 41 27

Grafik UygulamaAli Çınkı

Kapak Foto�rafıAbdullah Karaça�Avanos Sarı Han

Birinci Baskı2000 AdetBaskı:Öncü Basım Yayım Tanıtım Ltd. �ti.Kazım Karabekir Cad. Ali Kabakçı �� Hanı No: 85/2 �skitler / AnkaraT: (0312) 384 31 20

Baskı Yeri, TarihiAnkara-2007

Önsöz

Yeryüzünde hüküm sürmü� sayılı uygarlıkların kültürel mirasına sahip ülkemiz, aynı zamanda

insanlı�ın ortak mirası olan bu de�erlerin gelecek ku�aklara aktarılmasına da büyük önem ver-

mektedir.

Günümüzde ileti�imin sa�ladı�ı hızlı geli�me ile birlikte sürdürülebilir kültürel kalkınmanın yolu,

kültürel dı�a açılma programlarından geçmektedir. Küreselle�me, kültürel kalkınmanın öncelikli

konumunu daha da güçlendirmi�tir. Kültür, sanat, edebiyat ve bilim alanındaki geli�melerin öne-

mini kavrayabilen, kurumlarını bu do�rultuda yenileyebilen toplumlar uygarlı�ın �ekillenmesinde

de rol oynayabileceklerdir.

Türk yayıncılı�ının evrensel düzeyde rekabet edebilir hâle gelmesi; ancak de�i�imin gücünün kav-

ranması ve özel yayıncılı�ın sektörel bir güç olmasıyla sa�lanacaktır. Bu anlayı�la yayın programı-

mızı yeniden yapılandırarak yolumuza devam ediyoruz. Ülkemizin zengin tarihî, kültürel ve sanat-

sal birikimini korumak, ya�atmak ve tanıtmak için bir yandan dı�a açılma projelerini yo�un biçim-

de yürütürken; di�er yandan kültür, sanat ve edebiyatımıza ili�kin özgün ve nitelikli eserleri okurla

bulu�turmayı sürdürüyoruz.

Anadolu Selçuklu uygarlı�ından bize miras kalan han, hamam, cami, medrese, imaret, köprü gibi

e�siz mimari ve sanat �aheserlerinin en önemlilerinden biri �üphesiz ki kervansaraylardır. Tarihî

�pek Yolu’nun Anadolu co�rafyasındaki güzergâhları üzerinde belli aralıklarla kurulan ve dönemi-

nin âdeta be� yıldızlı otelleri gibi hizmet sunan kervansaraylar; ba�ta konaklama ve barınma olmak

üzere beslenme, sa�lık, bakım, onarım, rehberlik ve ibadet donanımına sahip olan sosyal yardım

ve kültür kurulu�larıydı.

Yakla�ık 150 kadarı günümüze ula�mı� olan kervansaraylarımızı, mimari özelliklerinden, kültürel

ve sosyal boyutlarına ve ticaret hayatında oynadıkları role kadar her yönüyle ele alan derli toplu,

prestij nitelikte bir ba�vuru kayna�ının dilimizde bulunmayı�ı, bu çalı�manın yapılmasını zorunlu

kılmı�tır. “Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları” adlı bu yayınımızın, Türk kültürüne özgü

anıtsal yapıların ulusal ve evrensel düzeyde tanıtılmasına katkı sa�laması ve bu konuda yapılacak

ba�kaca çalı�maları te�vik etmesi en büyük dile�imizdir. Özverili çalı�malarıyla eserin ortaya çık-

masını sa�layan de�erli hocalarımıza ve eme�i geçen herkese te�ekkür ediyorum.

Ertu�rul GÜNAY

Kültür ve Turizm Bakanı

G�R��

� Giri� 13Prof. Dr. Hakkı Acun

� Selçuklu Dönemi Türklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat 19Prof. Dr. Refik Turan - Dr. Güray Kırpık

KLAS�K PLANLI HANLAR

� Alay Han 51Prof. Dr. Bekir Deniz

� Altunapa Hanı 77Prof. Dr. Remzi Duran

� Konya Kızılören Hanı 89Prof. Dr. Ha�im Karpuz

� Hekim Han 105Yrd. Doç. Dr. Nur�en Özkul Fındık

� Mübarizeddin Ertoku� Kervansarayı 123Do�an Demirci

� Aksaray Sultan Hanı 141Prof. Dr. Aynur Durukan

� Çardak Han 161Doç. Dr. Kadir Pekta�

� Tuzhisar Sultan Hanı 175Doç. Dr. Yıldıray Özbek

� Zazadin Han (Sadeddin Köpek Kervansarayı) 195Ar�. Görv. Mustafa Önge

� Avanos Sarı Han 211Dr. Abdullah Karaça�

� E�irdir Han 237Yrd. Doç. Dr. Rüstem Bozer

� Tokat-Pazar Mahperi Hatun Kervansarayı 255Ar�. Görv. Serkan Sunay

� Susuz Han 273Ydr. Doç. Dr. A. �evki Duymaz

� Ak Han (Goncalı Hanı) 287Doç. Dr. Ahmet Ali Bayhan

İçindekiler

� �ncir Hanı 305Prof. Dr. Rahmi Hüseyin Ünal

� A�zıkara Han 321Prof. Dr. Bekir Deniz

� Obruk Hanı 347Prof. Dr. Ali Ba�

� Karatay Hanı 359Prof. Dr. Mustafa Denkta�

� Ebû’l-Mücahid Yusuf Hanı 381Prof. Dr. Mehmet Özkarcı

YALNIZ KAPALI KISIMDAN OLU�AN HANLAR

� �arapsa (Serapsu) Han 393Yrd. Doç. Dr. Z. Kenan Bilici

� I�dır / �erafeddin Ejder Kervansarayı 403Prof. Dr. Hamza Gündo�du

YALNIZ AVLUDAN OLU�AN HANLAR

� Evdir Han 419Doç. Dr. Osman Erav�ar

MÜNFER�T PLANLI HANLAR

� Eshab-ı Kehf Hanı 437Prof. Dr. Mehmet Özkarcı

ANADOLU SELÇUKLU KERVANSARAYLARINDA SÜSLEME 451Yrd. Doç. Dr. Nermin �aman Do�anYrd. Doç. Dr. Muhammet Görür

ANADOLU SELÇUKLU DÖNEM� KERVANSARAYLARI KATALO�U 473Yrd. Doç. Dr. Muhammet Görür

ANADOLU SELÇUKLU DÖNEM� KERVANSARAYLARI GENEL B�BL�YOGRAFYA DENEMES� 533

Yrd. Doç. Dr. Muhammet Görür