Analiza najważniejszych problemów występujących w ... · IDI pogłębiony wywiad indywidualny ... jeden projekt (w ramach działania ... kluczowy wpływ na realizację inwestycji

Badanie ewaluacyjne finansowane ze rodkw Unii Europejskiej oraz budetu pastwa w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko

Analiza najwaniejszych problemw wystpujcych w projektach z zakresu transportu morskiego oraz rdldowych drg wodnych realizowanych w ramach dziaa 7.2 oraz 7.5 PO Ii

Raport kocowy Zamawiajcy: Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Wykonawca: ECORYS Polska Sp. z o.o.

Warszawa, grudzie 2011 r.

ECORYS Polska Sp. z o.o. ucka 2/4/6

00-845 Warszawa T +48 22 339 36 40 F +48 22 339 36 49 E [email protected]

W www.ecorys.pl

Raport kocowy Analiza najwaniejszych problemw wystpujcych w projektach z zakresu transportu morskiego oraz rdldowych drg wodnych realizowanych w ramach dziaa 7.2 oraz 7.5 POIi.

Copyright ECORYS 3

Spis treci

Streszczenie ................................................................................................................................... 6 Summary ........................................................................................................................................ 9

1. Wprowadzenie ............................................................................................................................. 11

1.1 Wprowadzenie do tematyki badania ................................................................................... 11 1.2 Uszczegowienie problemu badawczego .......................................................................... 20 1.3 Cel raportu ........................................................................................................................... 20 1.4 Zakres badania .................................................................................................................... 21 1.5 Struktura raportu ................................................................................................................. 23

2. Wyniki badania............................................................................................................................. 24

2.1 Diagnoza stanu ................................................................................................................... 24 2.2 Analiza otoczenia projektw - PESTEL .............................................................................. 28 2.3 Analiza ryzyka ..................................................................................................................... 34 2.4 Benchmarking ..................................................................................................................... 49 2.5 Analiza i ocena podjtych dziaa naprawczych/prewencyjnych ....................................... 58

3. Katalog dobrych praktyk ............................................................................................................. 63

4. Potrzeby inwestycyjne w zakresie transportu morskiego i rdldowych drg wodnych ...... 80

5. Wnioski i rekomendacje ............................................................................................................ 120

Zacznik 1. Metodologia realizacji badania ................................................................................. 121

Zacznik 2. Lista respondentw wywiadw ................................................................................ 126

Copyright ECORYS 4

Spis rysunkw Rysunek 1. Schemat organizacyjny zarzdzania priorytetem VII. PO Ii .............................................................. 13 Rysunek 2. Zadania suce osigniciu celu badania ......................................................................................... 21 Rysunek 3. Mapa obrazujca zakres przestrzenny dziaania 7.2 .......................................................................... 22 Rysunek 4. Mapa obrazujca zakres przestrzenny dziaania 7.5 .......................................................................... 22 Rysunek 5. Schemat procesu identyfikacji ryzyka ................................................................................................ 34 Rysunek 6. Macierz ryzyka (mapa ryzyka) .......................................................................................................... 34 Rysunek 7. Proces wskazania kluczowych czynnikw dla projektw realizowanych w ramach dziaa 7.2 i 7.5

PO Ii ............................................................................................................................................. 35 Rysunek 8. Obszary ryzyka dla projektw ........................................................................................................... 35

Spis tabel Tabela 1. Dziaania priorytetu VII. PO Ii Transport przyjazny rodowisku. ........................................................... 12 Tabela 2. Beneficjenci dziaania 7.2 Rozwj transportu morskiego ....................................................................... 14 Tabela 3. Projekty realizowane w ramach dziaania 7.2 Rozwj transportu morskiego .......................................... 15 Tabela 4. Beneficjenci dziaania 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych ................................................ 18 Tabela 5. Projekty realizowane w ramach dziaania 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych .................... 19 Tabela 6. Lista projektw dziaania 7.2, dla ktrych podpisano umowy o dofinansowanie...................................... 24 Tabela 7. Lista projektw dziaania 7.5 PO Ii, majcych podpisane umowy o dofinansowanie ............................. 26 Tabela 8. Analiza PESTEL dla projektw z zakresu infrastruktury transportu wodnego rdldowego ................... 29 Tabela 9. Analiza PESTEL dla projektw z zakresu infrastruktury transportu morskiego ....................................... 32 Tabela 10. Czynniki ryzyka oraz stopie ich oddziaywania i prawdopodobiestwo wystpienia ............................ 38 Tabela 11. Specyficzne czynniki ryzyka oraz stopie ich oddziaywania i prawdopodobiestwo wystpienia

(projekty z zakresu rdldowych drg wodnych) ............................................................................. 40 Tabela 12. Czynniki ryzyka oraz stopie ich oddziaywania i prawdopodobiestwo wystpienia (projekty drogowe

i kolejowe) ....................................................................................................................................... 42 Tabela 13. Czynniki ryzyka oraz stopie ich oddziaywania i prawdopodobiestwo wystpienia (projekty z zakresu

inwestycji portowych) ....................................................................................................................... 43 Tabela 14. Czynniki ryzyka oraz stopie ich oddziaywania i prawdopodobiestwo wystpienia (projekty KSBM) .. 44 Tabela 15. Lista najczstszych bdw popenianych przez beneficjentw ........................................................... 48 Tabela 16. Wyniki analizy benchmarkingowej ...................................................................................................... 50 Poza opisanymi powyej studiami przypadkw, na podstawie zidentyfikowanych problemw w realizacji projektw

(patrz Tabela 17. Lista najczstszych bdw popenianych przez beneficjentw) sporzdzono katalog zalece dla beneficjentw. Zostay one zebrane w poniszej tabeli. .................................................. 77

Tabela 18. Katalog zalece odnoszcych si do dziaa beneficjentw ................................................................ 77 Tabela 19. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (UM w Supsku) ......................... 81 Tabela 20. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (UM w Gdyni) ............................ 82 Tabela 21. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (UM w Szczecinie) ..................... 85 Tabela 22. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (ZMP Szczecin i winoujcie S.A.)

....................................................................................................................................................... 87 Tabela 23. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (ZMP Gdynia S.A.) .................... 90 Tabela 24. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (ZMP Gdask S.A.) ................... 94 Tabela 25. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (ZMP Police Sp. z o. o.) ............. 96 Tabela 26. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (Miasto Darowo) ..................... 100 Tabela 27. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (Gmina Miasto Szczecin) ......... 102 Tabela 28. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (Gmina Miasto Elblg) ............. 105 Tabela 29. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (Gmina Miasta Gdaska) ......... 106 Tabela 30. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (SAR) ...................................... 108 Tabela 31. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (RZGW Gliwice) ...................... 111 Tabela 32. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (2023) - RZGW Wrocaw .......... 112 Tabela 33. Potrzeby inwestycyjne na przyszy okres programowania 2014-2020 (2021) - RZGW Szczecin ......... 118

Copyright ECORYS 5

Spis wykresw Wykres 1. Macierz ryzyk wsplnych dla projektw ............................................................................................... 39 Wykres 2. Macierz ryzyk specyficznych dla projektw (7.5 PO Ii) ....................................................................... 41 Wykres 3. Macierz ryzyk specyficznych dla projektw drogowych i kolejowych ..................................................... 42 Wykres 4. Macierz ryzyk specyficznych dla projektw z zakresu inwestycji portowych .......................................... 43 Wykres 5. Macierz ryzyk specyficznych dla projektw KSBM ............................................................................... 45

Sownik skrtw CUPT Centrum Unijnych Projektw Transportowych

DWT ang. deadweight tonnage (nono statku)

FGI zogniskowany wywiad grupowy

GDDKiA Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad

GDP ang. Gross Domestic Product (Produkt Krajowy Brutto)

GMDSS ang. Global Maritime Distress and Safety System (Oglnowiatowy system bezpieczestwa i alarmowania)

GUS Gwny Urzd Statystyczny

IDI pogbiony wywiad indywidualny

IP Instytucja Poredniczca

IW Instytucja Wdraajca

IZ Instytucja Zarzdzajca

KSBM Krajowy System Bezpieczestwa Morskiego

KZGW Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej

LNG ang. Liquefied Natural Gas (gaz ziemny)

MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

M Ministerstwo rodowiska

MTBiGM Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

PKB Produkt Krajowy Brutto

PO Ii Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko

RZGW Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej

S.A. Spka Akcyjna

SMIP System Monitorowania Projektw Indywidualnych

Sp. z o.o. Spka z ograniczon odpowiedzialnoci

UM Urzd Morski

VTS ang. Vessel Traffic Service (Suba kontroli ruchu)

ZMP Zarzd Morskiego Portu/Morskich Portw


Copyright ECORYS 6

Streszczenie Celem raportu pt. Analiza najwaniejszych problemw wystpujcych w projektach z zakresu transportu morskiego oraz rdldowych drg wodnych realizowanych w ramach dziaa 7.2 oraz 7.5 PO Ii jest okrelenie moliwoci usprawnienia procesu wdraania tych projektw w celu sprawnego ich zakoczenia, jak rwnie wypracowanie zalece odnonie realizacji tego typu projektw w przyszym okresie programowania 2014-2020. W trakcie badania, w pierwszej kolejnoci zidentyfikowano problemy wystpujce podczas etapu przygotowania oraz etapu rzeczowej realizacji inwestycji. Nastpnie dokonano analizy i oceny tyche problemw.

Narzdziami badawczymi, jakie zostay wykorzystane przy realizacji niniejszego badania byy: indywidualne wywiady pogbione, zogniskowane wywiady grupowe, panel ekspertw, studia przypadkw oraz analizy: danych zastanych, PESTEL, ryzyka i benchmarkingowa.

Raport skada si z piciu czci oraz niniejszego streszczenia.

Pierwsz cz raportu stanowi wprowadzenie do badania, opisujce priorytet VII. Transport przyjazny rodowisku Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko oraz realizowane w jego ramach dziaania 7.2 Rozwj transportu morskiego i 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych. W ramach tego rozdziau uszczegowiono problem badawczy, przedstawiono cel i zakres badania, a take struktur raportu.

Druga cz raportu przedstawia wyniki badania. Zamieszczono w niej rezultaty: diagnozy stanu realizacji projektw, analizy otoczenia projektw PESTEL, analizy ryzyka, benchmarkingu oraz analizy i oceny podjtych dziaa naprawczych/prewencyjnych.

Diagnoza stanu realizacji projektw (stan na dzie 31 padziernika 2011 r.) wykazaa, i dotychczas ukoczono jeden projekt (w ramach dziaania 7.2). Zakoczenie ostatniego projektu w ramach analizowanych dziaa zostao przewidziane na koniec I kwartau 2015 roku.

W ramach dziaania 7.2 POIi przeznaczonych do dofinansowania byo 26 projektw, z czego 12 projektw ma obecnie podpisan umow o dofinansowanie. W przypadku dziaania 7.5 POIi przewidzianych do dofinansowania byo 6 projektw, z czego 4 projekty maj podpisan umow o dofinansowanie.

Decyzji rodowiskowych brakuje dla 3 projektw realizowanych w ramach dziaania 7.2, a studium wykonalnoci nie wykonano jeszcze dla 5 inwestycji z tego dziaania. Wniosku o dofinansowanie nie zoono w przypadku 6 projektw. Wszystkie projekty realizowane w ramach dziaania 7.5 posiadaj decyzje rodowiskowe i studia wykonalnoci oraz maj zoone wnioski o dofinansowanie.

Pozwole na budow/zezwole na realizacj inwestycji brakuje dla 10 projektw z dziaania 7.2, natomiast postpowa przetargowych na roboty budowlane/dostawy nie ogoszono dla 9 projektw z tego dziaania. Nie rozpoczto do tej pory rzeczowej realizacji inwestycji 13 projektw z tego dziaania. W ramach dziaania 7.5, w dwch projektach brakuje pozwolenia na budow/zezwolenia na realizacj inwestycji, za postpowania przetargowego na roboty/dostawy nie ogoszono dotychczas jedynie dla 1 projektu.

Pomimo nierozpoczcia rzeczowej realizacji czci zaplanowanych inwestycji, jednie w przypadku dwch projektw istnieje niebezpieczestwo nieterminowego zakoczenia ich realizacji. Dotyczy to projektu 7.2-18 z uwagi na pne (cho zgodne z planem) planowane uzyskanie niezbdnych pozwole i decyzji (termin ich uzyskania okrelono na 31.01.2012) oraz projektu 7.5-1 ze wzgldu na pno zaplanowane rozpoczcie robt budowlanych (maj 2012).

Za pomoc metody PESTEL przenalizowano czynniki wystpujce w otoczeniu projektw, majce pozytywny lub negatywny wpyw na ich realizacj. Analiz przeprowadzono oddzielnie dla projektw z zakresu transportu morskiego oraz rdldowych drg wodnych. W przypadku inwestycji dotyczcych rdldowych drg wodnych do negatywnych uwarunkowa politycznych zaliczono fakt, i realizowane obecnie inwestycje dotycz w znaczcej mierze projektw z zakresu transportu drogowego i szynowego. W ramach czynnikw


Copyright ECORYS 7

ekonomicznych, kluczowy wpyw na realizacj inwestycji maj ograniczone rodki przeznaczane na rozwj tego rodzaju transportu, jakie s w dyspozycji Regionalnych Zarzdw Gospodarki Wodnej. Dziki wsparciu z PO Ii sytuacja ta ulega poprawie, lecz obecnie finansowane modernizacje pomagaj jedynie zahamowa degradacj obiektw hydrotechnicznych. Z drugiej strony, z uwagi na braki kadrowe, nawet przy wikszej iloci rodkw ich wykorzystanie mogoby by moliwe jedynie w ograniczonym zakresie.

Pozytywnym uwarunkowaniem technologicznym realizacji projektw dotyczcych rdldowych drg wodnych jest naturalne powizanie infrastruktury regulacyjnej rdldowych drg wodnych z obiektami ochrony przeciwpowodziowej. Due znaczenie w przypadku wdraania inwestycji dotyczcych tego rodzaju transportu odgrywaj czynniki rodowiskowe zwizane z wystpowaniem cennych gatunkw fauny i flory w dolinach rzecznych, ochron siedlisk, a take warunkami pogodowymi. Uwarunkowania te mog utrudnia realizacj projektw. Pozytywny wpyw na realizacj projektw zosta natomiast przypisany istniejcym regulacjom prawnym.

Podobnie jak w przypadku transportu wodnego rdldowego, negatywnym uwarunkowaniem politycznym dla projektw z zakresu transportu morskiego jest fakt, i realizowane obecnie inwestycje dotycz znaczcej mierze projektw z zakresu transportu drogowego i szynowego. Uwarunkowania spoeczne i rodowiskowe dla projektw z zakresu transportu morskiego s rwnie zblione do tych, jakie wystpuj w przypadku rdldowych drg wodnych. Spord uwarunkowa ekonomicznych, negatywny wpyw na wdraanie przedsiwzi ma niewielki rynek wykonawcw (dotyczy to rwnie projektw z zakresu drg wodnych rdldowych). Z tej grupy uwarunkowa pozytywne znaczenie dla transportu morskiego ma wprowadzenie w ostatnich latach rozwiza podnoszcych poziom opacalnoci transportu morskiego, np. podatku tonaowego, elastycznej amortyzacji oraz hipoteki morskiej Natomiast czynnikiem negatywnie wpywajcym na realizacj projektw jest zmienno uwarunkowa prawnych.

Dziki przeprowadzonej analizie ryzyka (macierz ryzyk) wyznaczono kluczowe dla realizacji inwestycji czynniki ryzyka w podziale na typy projektw, do ktrych si one odnosz. S to czynniki, w przypadku ktrych zarwno prawdopodobiestwo wystpienia jest wysokie, jak i ich wpyw na realizowane projekty jest znaczcy. W przypadku projektw dotyczcych rdldowych drg wodnych, istotnym ryzykiem jest brak wystarczajcej liczby specjalistw hydrotechnikw oraz maa liczba wyspecjalizowanych firm potencjalnych wykonawcw projektw. W odniesieniu do projektw dotyczcych inwestycji drogowych i kolejowych kluczowym ryzykiem s dugotrwae uzgodnienia ze stronami trzecimi. Dla projektw z zakresu inwestycji portowych, specyficznym, kluczowym ryzykiem jest konieczno poszukiwania nowych rozwiza projektowych w trakcie realizacji inwestycji, wynikajca z niewystarczajco dokadnej inwentaryzacji miejsca realizacji inwestycji przed jej rozpoczciem. W przypadku projektw dotyczcych Krajowego Systemu Bezpieczestwa Morskiego kluczowym czynnikiem ryzyka jest brak wystarczajcych zasobw kadrowych na etapie projektowania i realizacji projektu biur projektowych i wykonawcw robt.

Na podstawie wynikw benchmarkingu analizowane projekty podzielono na dwie klasy: klasa I oznaczajca projekty, w ktrych czny czas realizacji poszczeglnych etapw nie przekroczy czasu zaoonego w harmonogramie zawartym w pre-umowie (znalazy si w niej 2 projekty: 7.2-3 i 7.2-4.2), klasa II oznaczajca projekty, w trakcie realizacji ktrych wystpiy opnienia w stosunku do terminw deklarowanych w pre-umowie (30 projektw). W ramach klasy II wyrniono 2 podklasy: klasa II a oznaczajca projekty, w ktrych niektre etapy zostay zrealizowane szybciej ni zakadano, co wpyno na zmniejszenie cakowitego opnienia w realizacji projektu (16 projektw) oraz klasa II b oznaczajca projekty, w ktrych opnienia w realizacji kumuluj si w kolejnych etapach realizacji inwestycji (14 projektw).

Ostatnim elementem drugiej czci raportu jest analiza i ocena podejmowanych przez beneficjentw dziaa prewencyjnych i naprawczych sucych sprawniejszej realizacji projektw i przeciwdziaaniu wystpujcym problemom.

Trzeci cz raportu stanowi opis dobrych praktyk w realizacji inwestycji. Dla zilustrowania tych praktyk wybrano i opisano w raporcie 4 projekty z dziaania 7.2 oraz 2 z dziaania 7.5, ktre zgodnie z wynikami benchmarkingu okazay si najlepiej realizowanymi przedsiwziciami.


Copyright ECORYS 8

Czwarta cz raportu odnosi si do potrzeb inwestycyjnych kadego z obecnych beneficjentw dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii oraz wybranych potencjalnych przyszych beneficjentw podobnych dziaa kolejnych programw pomocowych. Potrzeby te koncentruj si przede wszystkim na przedsiwziciach zwizanych z pogbieniem torw wodnych (zarwno w portach morskich, jak i na szlakach rdldowych) oraz przebudow obiektw hydrotechnicznych. Innymi istotnymi potrzebami inwestycjami zgaszanymi przez ankietowanych beneficjentw s projekty zapewnianiajce dostp do portw morskich od strony ldu.

Ostatni, pit czci raportu stanowi tabela podsumowujca najwaniejsze wnioski i rekomendacje ze zrealizowanego badania.


Copyright ECORYS 9

Summary The aim of the Analysis of the most important problems encountered in projects concerning sea transport and inland waterway transport implemented within the framework of the Operational Programme Infrastructure and Environment, measures 7.2 and 7.5 was to indicate the possible improvements of the implementation process for the projects concerning sea transport and inland waterway transport, financed within the Operational Programme Infrastructure and Environment (PO Ii) in order to efficiently complete them and to create recommendations for similar projects for the next programming period 2014-2020. In order to achieve this goal two issues were analysed: the progress in projects implementation and the problems occurring during the project cycle. Firstly, problems related to the preparation and implementation stages were identified. The next step was to analyse and assess the pinpointed problems.

The study employed the following research methods: a desk research, individual in-depth interviews, focus group interviews, a PESTEL Analysis, a Risk Analysis, an expert panel, a benchmarking analysis and case studies.

The final report consists of 5 parts.

The first part of the report presents an introduction to the research with a brief description of priority axis VII Environment-friendly transport as well as measures 7.2 Development of sea transport and 7.5 Improvement of the inland waterways. The chapter presents the aim and scope of the study, drills down the research problem and outlines the report structure.

The second part of the report presents the research results, which include: a diagnosis of the progress in project implementation, an analysis of project environment PESTEL, a risk analysis, a benchmarking analysis, and an analysis of the undertaken preventive and mitigating actions.

The diagnosis of the project implementation stage (as at 31st October 2011) shows that 1 project (in the framework of measure 7.2) has been completed so far. The deadline for the last project completion is scheduled for the first quarter of 2015. 26 projects have been chosen for co-financing in the framework of measure 7.2, 12 of which had their co-financing agreements signed. 6 projects have been chosen for co-financing in the framework of measure 7.5, 4 of which had their co-financing agreements signed. There are no environmental decisions for 3 projects within measure 7.2. Feasibility studies were not completed for only 5 investments in measure 7.2. In the case of 7 projects no co-financing application was submitted. All projects implemented within measure 7.5 have the necessary environmental decisions, feasibility studies and the co-financing applications were submitted. Construction permit/permits for investment have not been obtained for 10 projects within measure 7.2. In the case of 9 projects no tender procedures have been launched. The actual implementation has not yet started in the case of 13 projects within measure 7.2. In the framework of measure 7.5, only 2 projects do not have construction permit/permits for investment and for 1 project no tender concerning construction works/delivery has been called. Although construction works have not yet started for several projects the risk of not meeting the deadlines regards only 2 investments due to late (planned as on 31.01.2012) gathering of all essential permissions (7.2-18) and late planning of the beginning of construction works (7.5-1 - May 2012).

Using the PESTEL analysis allowed to scan all the macro-environmental factors which have negative or positive effects on projects. Separate analysis were done for the sea transport and inland waterway transport. Negative political factor for inland waterway projects is the fact that most of the investments implemented nowadays are related to road and rail infrastructure. The key economic factor is limited funds for inland waterways projects at RZGW (Regional Water Management Authority) disposal. Thanks to OP I&E the situation has slightly changed but current investments only help retain hydro-technical objects from degradation. On the other hand, due to the lack of specialists, even if there were more funds for inland waterway projects available their absorption would be limited.


Copyright ECORYS 10

A positive technological factor for this kind of projects is a natural connection between inland waterways infrastructure and flood protection objects. Environmental factors such as flora and fauna protection and weather conditions have a great impact on the projects covered by the study. Legal regulations were assessed positively.

Likewise in case of inland waterway transport the negative political factor for sea transport projects is the fact that most of the investments implemented nowadays are related to road and rail infrastructure. Social and environmental factors for maritime projects are similar to those identified for inland waterway projects. Among the economic factors the most important one concerns limited market of specialised companies (a similar situation also takes place in the case of inland waterways). The important positive economic factors are the legal tools which increase the profitability of sea transport such as taxes, amortization and mortgage. Changing legal regulations can have a negative impact on maritime projects.

The risk analysis (risk matrix) identified key risk factors for project implementation, separately for different project types (on account of their different scope). These are factors which are highly probable to occur and their impact on projects implementation is high. In the case of inland waterway projects the key risk factors are: the lack of specialists (hydro-technicians) and few specialised companies. In case of the road and railway projects the key risk factor is the long time period for discussion and agreements with third parts on permissions and other documents. When it comes to maritime projects the specific key risk factor is the necessity to search for new project solutions during project implementation because of the inaccurate on the spot inventory. In the case of the National Maritime Safety System the key risk regards the lack of sufficient human resources on the preparation and implementation phase which regards design offices and contractors.

The benchmarking analysis identified two classes of projects: class I projects where the total implementation time does not exceed the assumed dates (2 projects: 7.2-3 and 7.2-4.2), class II projects whose implementation was delayed in comparison to the schedule in the pre-agreements (30 projects). Class II was further divided into 2 subclasses: class IIa projects where some of the stages were completed faster than assumed, which reduced the total delay in the project implementation (16 projects), class IIb projects where the delays have been cumulating (14 projects).

The last part of the second chapter includes an analysis and assessment of preventive and mitigating actions undertaken by the beneficiaries in order to implement projects more efficiently and prevent occurred problems.

The third part of the report presents the best practices with respect to project implementation in sea and inland waterway transport. Four maritime projects and two inland waterway projects were analysed. Their choice was based on the results of the benchmarking analysis.

The fourth part of the report presents the investment needs of the existing and potential beneficiaries. These refer to the dredging of the waterways (in sea harbours and in inland waterways transport) and to reconstruction of hydro-technical structures. Investments aiming at providing access from the mainland to the harbours are also very important.

The fifth part presents the recommendation table.


Copyright ECORYS 11

1. Wprowadzenie 1.1 Wprowadzenie do tematyki badania

Priorytet VII. Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko Transport przyjazny rodowisku suy wspieraniu inwestycji transportowych alternatywnych w stosunku do projektw drogowych. Z uwagi na gwatownie rosnc od 1989 roku popularno samochodu, jako indywidualnego rodka transportu (w 2010 roku prawie 60% gospodarstw domowych posiadao samochd osobowy1), inwestycje w infrastruktur drogow byy traktowane priorytetowo, zarwno na poziomie krajowym, regionalnym jak i lokalnym. Obecnie, oprcz projektw transportu drogowego, nacisk kadziony jest na rozwizania bardziej przyjazne rodowisku, pozwalajce przewie wiksz ilo osb i/lub towarw przy mniejszym obcieniu dla rodowiska naturalnego. W zwizku z powyszym w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko okrelono priorytet VII, ktry wspiera realizacj przedsiwzi z zakresu transportu kolejowego, intermodalnego, publicznego na obszarach metropolitalnych oraz projektw dotyczcych transportu morskiego oraz wodnego rdldowego. Celem priorytetu jest zwikszenie udziau w przewozie adunkw i osb gazi transportu alternatywnych w stosunku do transportu drogowego. W przyszoci takie dziaania powinny przeoy si na zmniejszenie zatoczenia na drogach, a take zmniejszenie negatywnego oddziaywania transportu na rodowisko.

Wrd dziaa realizowanych w ramach priorytetu Transport przyjazny rodowisku dwa wi si z wykorzystaniem wd morskich i rdldowych drg wodnych do celw transportowych. S to: dziaanie 7.2 Rozwj transportu morskiego oraz dziaanie 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych.

Celem dziaania 7.2 Rozwj transportu morskiego jest zwikszenie konkurencyjnoci polskich portw morskich w regionie Morza Batyckiego. Dziaaniem tym zostay objte cztery porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej (Gdask, Gdynia, Szczecin i winoujcie), wchodzce w skad europejskiej sieci TEN-T. Do wsparcia klasyfikuj si ponadto cztery porty znajdujce si poza t sieci, tj.: Elblg, Darowo, Koobrzeg i Police (inwestycje w porcie Police znajduj si na licie rezerwowej projektw kluczowych PO Ii i dlatego te prawdopodobiestwo ich dofinansowania w obecnej perspektywie finansowej jest niewielkie).

W ramach dziaania 7.2 PO Ii wsparciem objto 26 projektw. Poza inwestycjami dotyczcymi bezporednio infrastruktury portowej dofinansowywane zostay projekty poprawiajce dostp do portw morskich od strony ldu (tj. projekty drogowe i kolejowe).

Celem Dziaania 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych jest powstrzymanie regresu eglugi rdldowej, poprzez nowe inwestycje na drogach wodnych i popraw warunkw eglugowych. Zakres terytorialny tego dziaania obj grn i rodkow Odr, co wynika z ponadregionalnego znaczenia tej rzeki dla gospodarki kraju.

W ramach dziaania 7.5 PO Ii wsparciem objto 6 projektw, realizowanych na obszarach czterech wojewdztw Polski poudniowo-zachodniej, tj. lskiego, opolskiego, dolnolskiego oraz lubuskiego.

1 Bank Danych Lokalnych, Gwny Urzd Statystyczny


Copyright ECORYS 12

Priorytet VII. Transport przyjazny rodowisku

W ramach priorytetu VII. Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko wsparcie uzyskuj nastpujce formy transportu:

transport kolejowy,

transport morski,

transport miejski w obszarach metropolitalnych,

transport intermodalny,

transport wodny rdldowy.

Zgodnie ze szczegowym opisem Priorytetu VII dla stworzenia w Polsce zrwnowaonego gaziowo systemu transportowego niezbdne jest:

utrzymanie wysokiego udziau transportu kolejowego w oglnym przewozie osb i adunkw, co wymaga powanych inwestycji na liniach kolejowych oraz wspierania dziaa w zakresie unowoczenienia taboru kolejowego,

zwikszenie udziau transportu morskiego w obsudze midzynarodowej wymiany handlowej, szczeglnie w obszarze Morza Batyckiego,

wspieranie na obszarach metropolitalnych alternatywnych w stosunku do transportu indywidualnego form transportu,

wspieranie rozwoju transportu intermodalnego,

zmniejszenie regresu eglugi rdldowej2

Realizacja ww. zada odbywa si za pomoc poszczeglnych dziaa w ramach VII. priorytetu PO Ii.

Tabela 1. Dziaania priorytetu VII. PO Ii Transport przyjazny rodowisku.

Nr Dziaanie Cel dziaania Alokacja finansowa

7.1 Rozwj transportu kolejowego

Poprawa stanu pocze kolejowych wchodzcych w skad sieci TEN-T, a take wybranych odcinkw znajdujcych si poza t sieci, oraz poprawa obsugi pasaerw w midzynarodowym i midzyregionalnym transporcie kolejowym.

7 107,90 mln euro

(ok. 61% alokacji priorytetu)

7.2 Rozwj transportu morskiego

Zwikszenie konkurencyjnoci polskich portw morskich w regionie Morza Batyckiego.

743,35 mln euro


7.3 Transport miejski w obszarach metropolitalnych

Zwikszenie udziau przyjaznego rodowisku transportu publicznego w obsudze mieszkacw obszarw metropolitalnych.

3 415,58 mln euro


7.4 Rozwj transportu Zwikszenie udziau transportu intermodalnego 252,18 mln euro

2 Program Operacyjny INFRASTRUKTURA I RODOWISKO, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 2013, Szczegowy opis priorytetw, Wersja 1.1, Warszawa, 28 marca 2008 r., str. 4


Copyright ECORYS 13

intermodalnego w oglnych przewozach adunkw. (ok. 2% alokacji priorytetu)

7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych

Powstrzymanie regresu eglugi rdldowej poprzez inwestycje na rdldowych drogach wodnych i popraw warunkw eglugowych na istniejcych drogach wodnych.

95,19 mln euro


rdo: opracowanie wasne na podstawie Szczegowego Opisu Priorytetw PO Ii.

W ramach priorytetu VII projekty s wybierane w trybie indywidualnym i konkursowym, przy czym w ramach dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii dofinansowywane s wycznie projekty wybrane w trybie indywidualnym.

Projekty indywidualne

Do projektw indywidualnych zaliczy mona inwestycje o strategicznym znaczeniu dla realizacji Programu. S to projekty, ktrych realizacja jest istotna z punktu widzenia strategii danego sektora lub obszaru. Decyzja o dofinansowaniu takich projektw uzaleniona jest od spenienia przez nie formalnych i merytorycznych kryteriw zatwierdzonych przez Komitet Monitorujcy PO Ii. Listy projektw indywidualnych aktualizowane s co p roku.

Sposb organizacji zarzdzania priorytetem VII. Transport przyjazny rodowisku przedstawia poniszy rysunek.

Rysunek 1. Schemat organizacyjny zarzdzania priorytetem VII. PO Ii

rdo: opracowanie wasne na podstawie Szczegowego Opisu Priorytetw PO Ii

Instytucja Zarzdzajca

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Departament Koordynacji Programw

Infrastrukturalnych

Departament Wsparcia Programw

Infrastrukturalnych

Instytucja Poredniczca

Ministerstwo Transportu,

Budownictwa i Gospodarki MorskiejDepartament Funduszy UE

Instytucja Wdraajca

Centrum Unijnych Projektw

Transportowych (CUPT)


Copyright ECORYS 14

Dziaanie 7.2 PO Ii Rozwj transportu morskiego

Celem dziaania 7.2 PO Ii, co zostao przywoywane powyej, jest zwikszenie konkurencyjnoci polskich portw morskich.

Dziaanie dotyczy:

budowy, przebudowy lub modernizacji infrastruktury drogowej i kolejowej na terenie portw oraz drg i linii kolejowych czcych porty morskie z krajow sieci transportow,

budowy lub przebudowy nabrzey, basenw i kanaw w portach morskich,

inwestycji infrastrukturalnych zwizanych z uruchomieniem autostrad morskich,

modernizacji torw wodnych, falochronw i wej do portw morskich,

zakupu sprztu i taboru zwizanego z obsug i popraw bezpieczestwa polskiego obszaru morskiego.

W ramach dziaania przeznaczone do wsparcia jest 26 projektw realizowanych przez 11 beneficjentw.

Tabela 2. Beneficjenci dziaania 7.2 Rozwj transportu morskiego

Lp. Nazwa beneficjenta Liczba projektw

1. Urzd Morski w Szczecinie 2

2. Urzd Morski w Gdyni 4

3. Zarzd Morskich Portw Szczecin i winoujcie S.A. 4

4. Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A. 5

5. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A./Zarzd Morskiego Portu Gdask S.A. 2

6. Morska Suba Poszukiwania i Ratownictwa (Suba SAR) w Gdyni 1

7. Gmina Miasta Gdaska 2

8. Gmina Miasto Elblg 1

9. Gmina Miasto Szczecin 1

10. Miasto Koobrzeg 3

11. Miasto Darowo 1

rdo: opracowanie wasne na podstawie Listy projektw indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko z dnia 12 sierpnia 2011

Na niniejsze dziaanie przeznaczono ok. 6% rodkw dostpnych w ramach priorytetu VII. Transport przyjazny rodowisku POIi.

Poza inwestycjami bezporednio zwizanymi z transportem morskim, wsparcie zostao take udzielone projektom drogowym i kolejowym, ktre zapewniaj dostp do portw od strony ldu. Stanowi one ok. 30% projektw (8 inwestycji) realizowanych w ramach dziaania 7.2.

Tabela wyszczeglniajca wszystkie projekty wspierane w dziaaniu 7.2 PO Ii znajduje si na kolejnej stronie.


Copyright ECORYS 15

Tabela 3. Projekty realizowane w ramach dziaania 7.2 Rozwj transportu morskiego

Lp. Nr Nazwa beneficjenta Tytu projektu Cakowita warto

projektu (w z)

Warto dofinansowania z UE

(w z)

Rok podpisania umowy o

dofinansowanie

Status projektu

Transport morski

1. POIi 7.2-9 Urzd Morski w Szczecinie

Przebudowa falochronu wschodniego w winoujciu 54 602 877,44 46 124 467,53 2009 w trakcie rzeczowej realizacji

2. POIi 7.2-15 Gmina Miasto Elblg

Modernizacja i rozbudowa infrastruktury Portu Morskiego w Elblgu (w obrbie Starego Miasta) 35 136 921,13 16 210 000,00 2010

w trakcie rzeczowej realizacji

3. POIi 7.2-20

Morska Suba Poszukiwania i Ratownictwa

Budowa statku ratowniczego I kat. typu SAR- 3000/III 40 000 000,00 34 000 000,00 2009


4. POIi 7.2-6 Urzd Morski w Gdyni

Krajowy System Bezpieczestwa Morskiego (KSBM) etap I

111 665 386,75 86 078 346,67 2011 w trakcie rzeczowej realizacji

5. POIi 7.2-7 Urzd Morski w Gdyni

Modernizacja wejcia do portu wewntrznego (w Gdasku) Etap I - przebudowa falochronu wschodniego


6. POIi 7.2-12

Zarzd Morskich Portw Szczecin i winoujcie S.A.

Rozbudowa infrastruktury portowej w pnocnej czci Pwyspu Ewa w porcie w Szczecinie 60 810 287,56 35 108 645,62 2010


7. POIi 7.2-3 Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A. Przebudowa Kanau Portowego w Porcie Gdynia 95 277 412,26 53 726 362,96 2009

zakoczenie rzeczowej realizacji projektu

31.03.20113

3 Projekt zosta finansowo rozliczony do dnia 31.07.2011 r.


Copyright ECORYS 16

8. POIi 7.2-2 Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A. Infrastruktura dostpu drogowego i kolejowego do wschodniej czci Portu Gdynia 135 420 000,00* 94 350 000,00* -

zawarta pre-umowa

9. POIi 7.2-1 Urzd Morski w Szczecinie

Modernizacja toru wodnego winoujcie - Szczecin (Kana Piastowski i Mieliski) - etap II, strona wschodnia i zachodnia

262 814 480,00** 223 282 401,01** - zoony wniosek

10. POIi 7.2-8.1 Urzd Morski w Gdyni

Modernizacja wejcia do portu wewntrznego (w Gdasku) Etap II przebudowa szlaku wodnego na Martwej Wile i Motawie

163 530 000,00** 139 000 000,00** - zoony wniosek

11. POIi 7.2-8.2 Gmina Miasta Gdaska

Modernizacja wejcia do portu wewntrznego (w Gdasku) Etap II przebudowa szlaku wodnego na Motawie

21 500 000,00* 18 250 000,00* - zawarta

pre-umowa

12. POIi 7.2-11


Rozbudowa infrastruktury portowej w poudniowej czci portu w winoujciu

152 791 515,12** 70 880 000,00** - zoony wniosek

13. POIi 7.2-31 Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A.

Zagospodarowanie rejonu Nabrzea Bugarskiego w Porcie Gdynia

124 440 000,00* 82 090 000,00* - zawarta

pre-umowa

14. POIi 7.2-22.1 Urzd Morski w Gdyni

Krajowy System Bezpieczestwa Morskiego (KSBM) etap IIA 85 195 200,00** 72 250 000,00** -

zoony wniosek

15. POIi 7.2-35 Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A.

Przebudowa Nabrzea Szwedzkiego w Porcie Gdynia 66 000 000,00* 46 000 000,00* -

zawarta pre-umowa

16. POIi 7.2-13


Przebudowa infrastruktury drogowej w portach w Szczecinie i winoujciu


17. POIi 7.2-14


Przebudowa infrastruktury kolejowej w portach w Szczecinie i winoujciu


18. POIi 7.2-10

Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A.

Rozbudowa infrastruktury portowej do obsugi statkw ro-ro z dostpem drogowym i kolejowym w Porcie Gdynia

127 348 989,33** 59 719 670,68** - zoony wniosek


Copyright ECORYS 17

Transport drogowy i kolejowy infrastruktura dostpowa do portw

19. POIi 7.2-19 Gmina Miasto Szczecin

Modernizacja dostpu drogowego do Portu w Szczecinie 111 262 467,87 79 090 000,00 2010


20. POIi 7.2-4.1

PKP PLK S.A Projekt poprawy dostpu kolejowego do Portu Gdask (most + dwutorowa linia kolejowa)

409 630 000,00* 177 000 000,00* - zawarta

pre-umowa

21. POIi 7.2-4.2 PKP PLK S.A. Projekt poprawy dostpu kolejowego do Portu Gdask (most + dwutorowa linia kolejowa) - PRACE PRZYGOTOWAWCZE


22. POIi 7.2-5 Gmina Miasta Gdaska

Poczenie Portu Lotniczego z Portem Morskim Gdask Trasa Sowackiego

1 420 000 000,00** 900 000 000,00** - zoony wniosek

23. POIi 7.2-16 Miasto Koobrzeg Poprawa dostpnoci do portu Koobrzeg od strony ldu (drogi i kolej) etap I 77 525 558,76** 34 780 000,00** -

zoony wniosek

24. POIi 7.2-17 Miasto Koobrzeg Poprawa dostpnoci do portu Koobrzeg od strony ldu (drogi i kolej) etap II 67 180 525,02 48 733 453,75 2011


25. POIi 7.2-18

Miasto Koobrzeg Poprawa dostpnoci do portu Koobrzeg od strony ldu etap III

120 000 000,00* 2 870 000,00* - zawarta

pre-umowa

26. POIi 7.2-21 Miasto Darowo Poprawa dostpnoci do Portu Morskiego w Darowie z sieci drg krajowych i wojewdzkich poprzez budow drg dojazdowych

25 617 976,51** 20 440 000,00** - zoony wniosek

rdo: opracowanie wasne na podstawie wnioskw o dofinansowanie (wersja przekazana do analizy w dniu 12 lipca 2011), Listy projektw indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko z dnia 12 sierpie 2011 oraz Rejestru umw o dofinansowanie z dnia 9 listopada 2011 dostpnego na stronie www.cupt.gov.pl

* W przypadku projektw, ktre nie maj podpisanej umowy o dofinansowanie ani zoonego wniosku o dofinansowanie zostay podane wartoci na podstawie Listy projektw indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko z dnia 12 sierpnia 2011.

** W przypadku projektw, ktre nie maj podpisanej umowy o dofinansowanie, ale maj zoony wniosek o dofinansowanie zostay podane wartoci na podstawie tych wnioskw.


Copyright ECORYS 18

Dziaanie 7.5 PO Ii Poprawa stanu rdldowych drg wodnych

Celem dziaania 7.5 PO Ii jest powstrzymanie regresu eglugi rdldowej poprzez inwestycje na drogach wodnych i popraw warunkw eglugowych na istniejcych drogach wodnych.

W ramach dziaania przewiduje si realizacj inwestycji eglugowych na grnej i rodkowej Odrze. rdldowy transport wodny na tej rzece pozwala na transport adunkw z Grnego lska do portw w Szczecinie i winoujciu oraz dalej do krajw skandynawskich i zachodnioeuropejskich. Dziaanie jest komplementarne z dziaaniami realizowanymi w ramach regionalnych programw operacyjnych.

Dziaanie dotyczy:

modernizacji istniejcej zabudowy regulacyjnej rzeki Odry,

przebudowy przej eglownych,

udronienia toru wodnego,

ubezpieczenia brzegw wraz z robotami pogbiarskimi,

zakupu sprztu do monitorowania ruchu statkw uprawiajcych eglug na rdldowych drogach wodnych,

prac przygotowawczych dla realizowanych w ramach tego dziaania projektw.

W ramach dziaania przeznaczonych do wsparcia jest 6 projektw realizowanych przez 2 beneficjentw.

Tabela 4. Beneficjenci dziaania 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych

Lp. Nazwa beneficjenta Liczba projektw

1. Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej we Wrocawiu 5

2. Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej Gliwice 1

rdo: opracowanie wasne na podstawie Listy projektw indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko z dnia 12 sierpnia 2011

Na przedmiotowe dziaanie przewidziano ok. 1% alokacji przeznaczonej dla caego priorytetu VII. Transport przyjazny rodowisku PO Ii.

Tabela wyszczeglniajca wszystkie projekty wspierane w ramach dziaania 7.5 PO Ii znajduje si na kolejnej stronie.


Copyright ECORYS 19

Tabela 5. Projekty realizowane w ramach dziaania 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych

Lp. Nr Nazwa beneficjenta Tytu projektu Cakowita

warto projektu (w z)

Warto dofinansowania

z UE (w z)

Rok podpisania umowy o

dofinansowanie

Status projektu

Transport wodny rdldowy

1. POIi 7.5-2 Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej we Wrocawiu

Modernizacja luz odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Wrocaw przystosowanie do III kl. drogi wodnej



Modernizacja stopnia Chrcice przystosowanie do III kl. drogi wodnej


3. POIi 7.5-1 Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej Gliwice

Modernizacja luz odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Gliwice przystosowanie do III kl. drogi wodnej



Modernizacja jazw odrzaskich na odcinku w zarzdzie RZGW Wrocaw wojewdztwo dolnolskie

70 103 095,14* 59 500 000,00* - zoony wniosek


Modernizacja stopnia Brzeg Dolny przystosowanie do III kl. drogi wodnej



Odbudowa zabudowy regulacyjnej przystosowanie do III kl. drogi wodnej

21 120 000,00* 17 951 150,00* - zoony wniosek

rdo: opracowanie wasne na podstawie wnioskw o dofinansowanie (wersja przekazana do analizy w dniu 12 lipca 2011) oraz Rejestru umw o dofinansowanie z dnia 9 listopada 2011 dostpnego na stronie www.cupt.gov.pl

* W przypadku projektw, ktre nie maj podpisanej umowy o dofinansowanie wartoci zostay podane na podstawie zoonych wnioskw o dofinansowanie.


Copyright ECORYS 20

1.2 Uszczegowienie problemu badawczego

W celu okrelenia stopnia wdraania dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii zbadano stan realizacji dofinansowywanych projektw terminowo ich realizacji.

Terminowo realizacji projektw moe by zagroona zarwno na skutek opnie wystpujcych na etapie przygotowywania projektw, jak i trudnoci w fazie ich rzeczowej realizacji. Badanie uwzgldnia obie te kwestie. W odniesieniu do fazy przygotowawczej, szczegln uwag zwrcono na przebieg prac projektowych, proces opracowywania specyfikacji technicznych dla postpowa przetargowych, zagadnienia zwizane z ochron rodowiska (i ocen oddziaywania przedsiwzi na rodowisko), a take zagadnienia zwizane z wyborem waciwego wykonawcy oraz zapewnieniem finansowania projektw. W ramach fazy realizacyjnej przedsiwzi, zebrano informacje na temat nieprzewidzianych trudnoci, ktre wystpiy w trakcie wdraania projektw. Przeanalizowano take problemy mogce potencjalnie wystpi przy realizacji kolejnych projektw z zakresu transportu morskiego i rdldowych drg wodnych.

Wynikami przeprowadzonego badania s: ocena faktycznych moliwoci realizacji projektw w ramach przedmiotowych dziaa, wskazanie potencjalnych trudnoci oraz okrelenie ich wpywu na realizacj inwestycji. Na podstawie przeprowadzonych analiz zostay opracowane zalecenia, co do niezbdnych dziaa naprawczych oraz zapobiegawczych. Przygotowany w ramach niniejszego opracowania katalog dobrych praktyk ma na celu wskazanie, zarwno beneficjentom, jak i instytucjom zaangaowanym we wdraanie projektw, przykadw sprawnej realizacji inwestycji oraz sposobw przeciwdziaania pojawiajcym si trudnociom.

1.3 Cel raportu

Celem raportu, bdcego podsumowaniem badania ewaluacyjnego, jest okrelenie moliwoci usprawnienia procesu wdraania projektw. Zidentyfikowano problemy wystpujce podczas etapu przygotowania i wdraania inwestycji, a nastpnie dokonano ich analizy i oceny.

Okrelony powyej cel badania zosta osignity poprzez zrealizowanie nastpujcych zada (Rysunek 2):

1. Dokonanie diagnozy sytuacji i identyfikacji wystpujcych problemw (zjawisk, procesw, procedur) w realizacji projektw.

2. Stworzenie matrycy najczciej wystpujcych ryzyk.

3. Analiz i ocen dziaa podjtych przez beneficjentw oraz instytucje zaangaowane w realizacj projektw.

4. Wskazanie niezbdnych dziaa naprawczych/zapobiegawczych, sucych sprawnej realizacji poszczeglnych dziaa i projektw. Stworzenie tzw. katalogu dobrych praktyk oraz propozycji rozwizywania zidentyfikowanych problemw.

5. Wskazano potrzeby inwestycyjne dotyczce transportu morskiego i rdldowego obecnych i potencjalnych beneficjentw projektw na nastpny okres programowania finansowego, tj. na lata 2014-2020.

.


Copyright ECORYS 21

Rysunek 2. Zadania suce osigniciu celu badania

rdo: opracowanie wasne na podstawie SOPZ

1.4 Zakres badania

Zakres tematyczny

Badanie dotyczyo problemw wystpujcych podczas wdraania projektw realizowanych w ramach dziaa 7.2 Rozwj transportu morskiego oraz 7.5 Poprawa stanu rdldowych drg wodnych Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013.

Zakres czasowy

Badanie objo okres od pocztku realizacji projektw do 31 padziernika 2011. Badaniem objte zostay projekty indywidualne przewidziane do realizacji w obecnym okresie programowania tj. 2007-2013.

Zakres przestrzenny

Zakres przestrzenny badania wynika z lokalizacji analizowanych projektw. W przypadku projektw morskich w ramach dziaania 7.2 obejmowa on region Morza Batyckiego. Projekty w ramach dziaania 7.5 realizowane s na obszarze grnej i rodkowej Odry.

Identyfikacja, analiza i ocena problemw zwizanych z wdraaniem projektw realizowanych w ramach dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii

Diagnoza sytuacji, identyfikacja problemw

Analiza podjtych dziaa naprawczych/ prewencyjnych

Sformuowanie rekomendacji oraz katalogu dobrych praktyk

1. Diagnoza sytuacji i identyfikacja problemw

2. Stworzenie matrycy ryzyk

3. Analiza i ocena podejmowanych dotychczas dziaa

5. Wskazanie potrzeb inwestycyjnych

4.Wskazanie niezbdnych dziaa naprawczych / zapobiegawczych


Copyright ECORYS 22

Rysunek 3. Mapa obrazujca zakres przestrzenny dziaania 7.2

rdo: egluga morska i porty morskie w 2009r., opracowanie Gwnego Urzdu Statystycznego (GUS)

Rysunek 4. Mapa obrazujca zakres przestrzenny dziaania 7.5

rdo: Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej (KZGW)


Copyright ECORYS 23

1.5 Struktura raportu

Na pocztku niniejszego raportu zamieszczono jego streszczenie w jzyku polskim i angielskim.

Pierwsz czci raportu rozdzia 1 jest wprowadzeniem do tematyki badania. Ta cz obejmuje ogln charakterystyk priorytetu VII Programu Operacyjnego Infrastruktura rodowisko oraz przedstawienie dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii. Ostatnim z rozdziaw czci wprowadzajcej jest rozdzia prezentujcy uszczegowienie obszaru badawczego wraz z przedstawieniem celw oraz zakresu badania.

Druga cz raportu rozdzia 2 zawiera prezentacj wynikw badania. Rozdzia ten zosta podzielony na pi czci: pierwsza dotyczy diagnozy stanu realizacji badanych inwestycji, druga prezentuje analiz otoczenia projektw PESTEL, trzecia opisuje analiz ryzyka, czwarta jest analiz benchmarkingow projektw realizowanych w ramach dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii oraz ostatnia stanowi analiz i ocen pojtych dziaa naprawczych i prewencyjnych.

Trzeci rozdzia raportu prezentuje studia przypadkw projektw, ktre zostay wybrane na podstawie analizy benchmarkingowej jako przykady najlepszych praktyk w przygotowaniu projektw i ich realizacji. W tej czci znajduje si take katalog zalece odnoszcych si do dziaa beneficjentw.

Czwarta cz raportu odnosi si do potrzeb inwestycyjnych kadego z obecnych beneficjentw dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii oraz wybranych potencjalnych przyszych beneficjentw podobnych dziaa kolejnych programw pomocowych.

Ostatni cz raportu rozdzia 5 stanowi wnioski i rekomendacje dla instytucji wdraajcych Program. Zostay przedyskutowane i zweryfikowane w trakcie zorganizowanego przez autora raportu panelu ekspertw.


Copyright ECORYS 24

2. Wyniki badania

2.1 Diagnoza stanu

W celu diagnozy stanu realizacji projektw wykorzystane zostay informacje uzyskane w wyniku pogbionych wywiadw indywidualnych z beneficjentami projektw oraz, w mniejszym stopniu, w wyniku zogniskowanych wywiadw grupowych z przedstawicielami instytucji zarzdzajcej (IZ), instytucji poredniczcej (IP) oraz instytucji wdraajcej (IW) dla dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii.

Dodatkowo, korzystano z dokumentacji projektw oraz sprawozda ze stanu ich realizacji za I, II i III kwarta 2011 roku (w postaci wycigu z bazy Systemu Monitorowania Projektw Indywidualnych SMIP4).

Dziaanie 7.2 PO Ii Rozwj transportu morskiego

Zgodnie z najbardziej aktualn list projektw indywidualnych (z dnia 12 sierpnia 2011 roku) na licie podstawowej dla dziaania 7.2 znajduje si 26 projektw, za na licie rezerwowej 9. Badaniem zostay objte projekty znajdujce si na licie podstawowej. Wrd projektw znajdujcych si na licie podstawowej na dzie 31 padziernika 2011 roku 12 projektw miao podpisan umow o dofinansowanie. Projekty te zostay przedstawione w tabeli 6.

Tabela 6. Lista projektw dziaania 7.2, dla ktrych podpisano umowy o dofinansowanie

Nr Projektu Tytu Projektu Data podpisania

umowy o dofinansowanie

POIi 7.2-20 Budowa statku ratowniczego I kat. typu SAR3000/III 2009-11-17

POIi 7.2-3 Przebudowa Kanau Portowego w Porcie Gdynia 2009-11-30

POIi 7.2-9 Przebudowa falochronu wschodniego w winoujciu 2009-12-21

POIi 7.2-19 Modernizacja dostpu drogowego do Portu w Szczecinie 2010-05-27

POIi 7.2-7 Modernizacja wejcia do portu wewntrznego (w Gdasku). Etap I - przebudowa falochronu wschodniego 2010-10-08

POIi 7.2-12 Rozbudowa infrastruktury portowej w pnocnej czci Pw. Ewa w porcie w Szczecinie 2010-10-12

POIi 7.2-13 Przebudowa infrastruktury drogowej w portach w Szczecinie i winoujciu 2010-10-12

POIi 7.2-14 Przebudowa infrastruktury kolejowej w portach w Szczecinie i winoujciu 2010-10-12

POIi 7.2-15 Modernizacja i rozbudowa infrastruktury Portu Morskiego w Elblgu (w obrbie Starego Miasta) 2010-10-18

POIi 7.2-4.2 Projekt poprawy dostpu kolejowego do Portu Gdask (most + dwutorowa linia kolejowa) -PRACE PRZYGOTOWAWCZE 2011-02-17

POIi 7.2-6 Krajowy System Bezpieczestwa Morskiego (KSBM) etap I 2011-02-28

POIi 7.2-17 Poprawa dostpnoci do portu Koobrzeg od strony ldu (drogi i kolej), etap II 2011-10-06

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych z SMIP i strony internetowej CUPT

4 Baza SMIP jest narzdziem umoliwiajcym zbieranie i analiz informacji o wszystkich projektach indywidualnych realizowanych w latach 2007-2015 m.in. w ramach PO Ii, od etapu przygotowywania projektw do realizacji do momentu podpisania umowy o dofinansowanie (w przypadku maych projektw) oraz do momentu przekazania do Komisji Europejskiej wniosku o potwierdzenie wkadu finansowego (w przypadku projektw duych).


Copyright ECORYS 25

Realizacja poszczeglnych etapw fazy przygotowawczej i realizacyjnej projektw dziaania 7.2 PO Ii

W trakcie realizowanego badania wykonana zostaa inwentaryzacja stopnia zaawansowania poszczeglnych projektw dziaania 7.2. Okrelono liczb projektw, dla ktrych zostay zakoczone poszczeglne etapy fazy przygotowawczej i realizacyjnej.

Umowy i wnioski o dofinansowanie Zgodnie z danymi na dzie 31 padziernika 2011 dla 12 projektw podpisane zostay umowy o dofinansowanie, a realizacja jednego projektu zostaa zakoczona. Poza projektami, ktre maj podpisane umowy o dofinansowanie, wnioski o dofinansowanie zostay zoone dla 8 projektw. Powysze oznacza, i w sumie w ramach badanego dziaania zoonych zostao 20 wnioskw o dofinansowanie, co stanowi ok. 77% oglnej liczby projektw z listy podstawowej przewidzianych do dofinansowania w ramach dziaania 7.2 PO Ii.

Studium wykonalnoci Zgodnie z danymi pochodzcymi z bazy SMIP (stan na III kwarta 2011 roku) studia wykonalnoci posiada 21 projektw dziaania 7.2 (projekt 7.2-4.1 posiada sporzdzone studium wykonalnoci w ramach projektu 7.2-4.2). Tylko w przypadku 5 projektw brakuje studium wykonalnoci.

Decyzja rodowiskowa W ramach dziaania jedynie w 3 projektach brak jest decyzji rodowiskowej, lecz zgodnie z informacjami uzyskanymi od beneficjentw oraz planowanymi harmonogramami inwestycji, uzyskanie kompletu decyzji rodowiskowych jest planowane do koca pierwszej poowy 2012 roku (1 projekt ma uzyska decyzj pod koniec stycznia 2012 roku, za 2 kolejne pod koniec marca 2012 roku).

Pozwolenie na budow/Zezwolenia na realizacj inwestycji Pozwolenia na budow/zezwolenia na realizacj inwestycji brakuje dla 11 projektw. Zgodnie z informacjami z bazy SMIP (III kwarta 2011) uzyskanie pozwolenia na budow/zezwolenia na realizacj inwestycji dla 3 projektw planowane jest w grudniu 2011 roku, dla kolejnych 4 w I kwartale 2012 roku, dla 1 projektu pod koniec II kwartau 2012, za w przypadku kolejnych 2 inwestycji w III kwartale 2012 roku. Ostatni projekt ma uzyska pozwolenie na budow/zezwolenie na realizacj inwestycji na pocztku stycznia 2014 roku.

Postpowanie przetargowe na roboty/dostawy Wedug informacji pochodzcych z bazy SMIP (stan na III kwarta 2011 roku) dla 8 projektw nie ogoszono jeszcze postpowania przetargowego na roboty/dostawy. Biorc pod uwag informacje od beneficjentw, w IV kwartale 2011 roku zostan ogoszone postpowania w ramach 3 projektw, w I kwartale 2012 roku dla kolejnych 3 projektw, za w II kwartale 2012 roku planowane jest ogoszenie przetargw dla ostatnich 2 projektw.

Rozpoczcie rzeczowej realizacji inwestycji Do 31 padziernika 2011 dla 13 projektw nie rozpoczto rzeczowej realizacji inwestycji. Rozpoczcie realizacji inwestycji 1 projektu przewidziane zostao w IV kwartale 2011 roku, kolejnych 2 projektw na koniec I kwartau 2012 roku, nastpnych 6 inwestycji na II kwarta 2012 roku, 1 projektu na III kwarta 2012 roku oraz 3 przedsiwzi na IV kwarta 2012 roku.

Zakoczenie projektu Z informacji uzyskanych podczas pogbionych wywiadw indywidualnych z beneficjentami wynika, i dotychczas zakoczono realizacj 1 projektu w ramach dziaania 7.2 PO Ii projektu 7.2-3 Przebudowa Kanau Portowego w Porcie Gdynia. Niniejsza inwestycja, ktrej beneficjentem jest Zarzd Morskiego Portu Gdynia S.A., zostaa zakoczona w zakresie rzeczowym 31 marca 2011 roku, za finansowo rozliczona do 31 lipca 2011 roku. Projekt trwa ok. 3 lat, jego rzeczowa realizacja zostaa rozpoczta w marcu 2008 roku.

Zgodnie z planami inwestorw, w IV kwartale 2011 roku ma zosta zakoczony 1 projekt. Podobnie sytuacja przedstawia si w I i III kwartale 2012 roku. Na IV kwarta 2012 zaplanowano zakoczenie realizacji 2 kolejnych projektw, za w pierwszej poowie 2013 roku jednego. W II poowie 2013 roku zrealizowanych ma zosta kolejnych 6 projektw. W 2014 roku zakoczonych ma zosta 13 projektw, z czego 2 w I poowie roku.


Copyright ECORYS 26

Dziaanie 7.5 PO Ii Poprawa stanu rdldowych drg wodnych Zgodnie z najbardziej aktualn list projektw indywidualnych (obowizujc od dnia 12 sierpnia 2011 roku) na licie podstawowej dla dziaania 7.5 znalazo si 6 projektw, za na licie rezerwowej 8. Podobnie jak w przypadku dziaania 7.2 badaniem zostay objte projekty znajdujce si na licie podstawowej. Wrd projektw znajdujcych si na licie podstawowej na dzie 31 padziernika 2011 roku 4 projekty miay podpisan umow o dofinansowanie. Projekty te zostay przedstawione w tabeli 7.

Tabela 7. Lista projektw dziaania 7.5 PO Ii, majcych podpisane umowy o dofinansowanie

Nr Projektu Tytu Projektu Data podpisania

umowy o dofinansowanie

POIi 7.5-2 Modernizacja luz odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Wrocaw przystosowanie do III kl. drogi wodnej 2010-09-14

POIi 7.5-6 Modernizacja stopnia Chrcice przystosowanie do III kl. drogi wodnej 2010-12-01

POIi 7.5-5 Modernizacja stopnia Brzeg Dolny przystosowanie do III kl. drogi wodnej 2011-08-29

POIi 7.5-1 Modernizacja luz odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Gliwice przystosowanie do III kl. drogi wodnej 2011-09-27

rdo: opracowanie wasne na podstawie SMIP i strony internetowej CUPT

Realizacja poszczeglnych etapw fazy przygotowawczej i realizacyjnej projektw dziaania 7.5 PO Ii

W trakcie realizowanego badania wykonana zostaa inwentaryzacja stopnia zaawansowania poszczeglnych projektw dziaania 7.5. Okrelono liczb projektw, dla ktrych zostay zakoczone poszczeglne etapy fazy przygotowawczej i realizacyjnej.

Umowy i wnioski o dofinansowanie W przypadku dziaania 7.5 wszystkie projekty maj zoony wniosek o dofinansowanie, za dla 4 projektw zostaa podpisana umowa o dofinansowanie.

Studium wykonalnoci Zgodnie z danymi pochodzcymi z bazy SMIP (stan na III kwarta 2011 roku) studia wykonalnoci posiadaj wszystkie przewidziane do dofinansowania projekty, realizowane w ramach tego dziaania.

Decyzja rodowiskowa Wszystkie badane projekty uzyskay komplet decyzji rodowiskowych. Ostatnim projektem, ktry uzyska decyzj rodowiskow by projekt nr 7.5-7 Odbudowa zabudowy regulacyjnej - przystosowanie do III kl. drogi wodnej realizowany przez RZGW Wrocaw.

Pozwolenie na budow/Zezwolenia na realizacj inwestycji Pord projektw realizowanych w ramach dziaania 7.5 dwa projekty nie posiadaj jeszcze pozwolenia na budow/zezwolenia na realizacj inwestycji. Uzyskanie ww. pozwole/zezwole w ramach jednego projektu planowane jest na grudzie 2011 roku, za w przypadku drugiego na koniec marca 2012 roku.

Postpowanie przetargowe na roboty/dostawy Postpowa przetargowych na roboty/dostawy nie ogoszono jedynie w przypadku 1 projektu realizowanego w ramach dziaania. Jest to inwestycja nr 7.5-7 Odbudowa zabudowy regulacyjnej - przystosowanie do III kl. drogi wodnej, ktrej beneficjentem jest RZGW Wrocaw. Planowana data ogoszenia przetargu to stycze 2012 roku.


Copyright ECORYS 27

Rzeczowa realizacja inwestycji

Dotychczas, tj. do 31 padziernika 2011 roku, nie rozpoczto rzeczowej realizacji inwestycji w przypadku 2 projektw. Ich beneficjentem jest RZGW Wrocaw. Na stycze 2012 roku zaplanowano rozpoczcie rzeczowej realizacji projektu nr 7.5-4 Modernizacja jazw odrzaskich na odcinku w zarzdzie RZGW Wrocaw - wojewdztwo dolnolskie, za na II kwarta 2012 projektu nr 7.5-7 Odbudowa zabudowy regulacyjnej - przystosowanie do III kl. drogi wodnej.

Zakoczenie projektu Zakoczenie realizacji 1 projektu, realizowanego w ramach dziaania 7.5 PO Ii, zostao zaplanowane na III kwarta 2012 roku. Kolejne 4 inwestycje maj zosta zrealizowane do koca 2014 roku. Projektem z najpniejszym planowanym terminem zakoczenia jest inwestycja realizowana przez RZGW Gliwice nr 7.5-1 Modernizacja luz odrzaskich na odcinku bdcym w zarzdzie RZGW Gliwice przystosowanie do III kl. drogi wodnej. Przewidywane zakoczenie realizacji tego projektu (zgodnie z baz SMIP z III kwartau 2011 roku) to koniec I kwartau 2015 roku (zgodnie z harmonogramem projekt ma trwa ok. 64 miesice, a jego rzeczowa realizacja zostaa rozpoczta w grudniu 2009 roku).


Copyright ECORYS 28

2.2 Analiza otoczenia projektw - PESTEL

Analiza PESTEL jest pierwsz w tym raporcie i najbardziej ogln z analiz oceniajcych zewntrzne warunki realizacji projektw. Przedstawia ona oglnokrajowe to wdraania projektw z zakresu wodnego transportu rdldowego i transportu morskiego. Analiza PESTEL posuya autorom raportu do uporzdkowania najwaniejszych zagadnie (rwnie tych o charakterze bardzo oglnym) wynikajcych z sytuacji kraju i mogcych mie pozytywny bd negatywny wpyw na realizacj projektw. Kwestie te zostay zidentyfikowane w trakcie analiz danych zastanych, wywiadw z beneficjentami, bd te wynikaj z dowiadczenia i wiedzy autorw raportu. Zagadnienia zostay przedstawione w podziale na czynniki polityczne (P), ekonomiczne (E), spoeczne (S), technologiczne (T), i rodowiskowe (E) oraz prawno-instytucjonalne (L). Analizy przeprowadzono osobno dla projektw z zakresu transportu rdldowego i transportu morskiego ze wzgldu na spodziewane rnice w specyfice uwarunkowa zewntrznych realizacji tych projektw i znaczenie tych uwarunkowa podawane w wypowiedziach beneficjentw.

Projekty z zakresu transportu rdldowego

Analiza uwarunkowa politycznych realizacji projektw z zakresu transportu rdldowego wskazuje, i rozwj tej formy transportu jako alternatywy dla transportu koowego jest rekomendowany w wielu dokumentach o znaczeniu midzynarodowym. Transport wodny rdldowy zosta take uwzgldniony z Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Jako uwarunkowanie negatywne wskaza naley natomiast fakt, i obecnie realizowane inwestycje dotycz w przewaajcej mierze projektw z zakresu transportu drogowego i szynowego.

Pord uwarunkowa zewntrznych o charakterze ekonomicznym, majcych wpyw na realizacj projektw, zaznacza si przede wszystkim brak wystarczajcych zasobw finansowych do prowadzenia inwestycji. Z uwagi na ograniczone rodki krajowe przeznaczone na utrzymanie i rozwj infrastruktury szlakw wodnych rdldowych, pula rodkw przeznaczonych na ten cel w ramach PO Ii, pozwala na zaspokojenie jedynie najpilniejszych potrzeb. Naley take zaznaczy brak wystarczajcych zasobw kadrowych do planowania i realizacji inwestycji. Liczba specjalistw ksztaccych si w zakresie inynierii wodnej jest niewielka, a dodatkowo studia hydrotechniczne s trudne. Ze wzgldu na dugo okresu ksztacenia, czas niezbdny dla nabrania praktyki w tym zakresie, jak rwnie wymagany dla uzyskania uprawnie budowlanych, naley si spodziewa dalszego pogbienia problemu braku specjalistw tych bran w przyszoci.

Jeli chodzi o uwarunkowania rodowiskowe, charakterystyczne jest wystpowanie przeciwnych zjawisk dotyczcych wiadomoci ekologicznej spoeczestwa. Oglny poziom wiedzy o rodowisku przyrodniczym wzrasta, co sprzyja realizacji projektw. Rwnoczenie pojawia si jednak wiele grup o skrajnych pogldach, ktre poprzez rne formy protestw utrudniaj prowadzenie inwestycji wodnych. Do negatywnych uwarunkowa spoecznych zaliczy naley take wzrastajcy wiek osb odpowiedzialnych za utrzymanie i realizacj nowych inwestycji.

Powizania infrastruktury drg wodnych z obiektami ochrony przeciwpowodziowej zaliczy mona do uwarunkowa technicznych sprzyjajcych realizacji projektw. Dziki uzupenianiu si tych dwch funkcji, cz infrastruktury drg wodnych jest odnawiana w ramach realizacji zabezpiecze przeciwpowodziowych. Jednak w wikszoci przypadkw nastpuje dekapitalizacja istniejcych obiektw i urzdze zwizanych z transportem wodnym rdldowym.

Znaczcy wpyw na realizacj projektw z zakresu transportu rdldowego mog mie take uwarunkowania rodowiskowe. Doliny rzeczne s cennymi siedliskami ptakw, w tym gatunkw ujtych w tzw. Dyrektywnie Siedliskowej. W przypadku prowadzenia prac w odcinkach dolin wczonych do sieci Natura 2000 konieczne jest uzyskanie dodatkowej dokumentacji rodowiskowej, co moe wydua faz przygotowania projektw. Podobnie, w przypadku wystpowania historycznej zabudowy hydrotechnicznej konieczne jest uzyskanie zgody konserwatora zabytkw na jej remont bd modernizacj. Do negatywnych uwarunkowa rodowiskowych zaliczy take naley proces podstpujcego dziczenia rzek, przejawiajcy si m.in. wypycaniem i zarastaniem koryta oraz zmianami nurtu. Podkreli naley take wpyw warunkw pogodowych na prowadzenie robt budowlanych. W harmonogramach projektw uwzgldniana jest sezonowo robt. Jednak w przypadku wystpienia nietypowych warunkw pogodowych np. wikszej ni zakadano liczby dni z zalegajc pokryw lodow, realizacja projektw moe ulec opnieniu. Dla realizacji projektw dotyczcych rdldowych drg wodnych utrudnienie stanowi mog rwnie wysokie stany wd lub wystpienie zagroenia powodziowego.


Copyright ECORYS 29

Ramy prawne ustanowione w dziedzinie utrzymania i rozwoju drg wodnych w ustawie o egludze rdldowej nie budz zastrzee specjalistw. Due nadzieje wizane s take z podjtymi pracami nad Polityk Wodn Polski 2030. Jako czynniki negatywne uwarunkowa prawno-instytucjonalnych zidentyfikowano brak jednego organu na szczeblu centralnym odpowiedzialnego za eglug rdldow i infrastruktur drg wodnych i podporzdkowanie tych zagadnie kilku rnym organom administracji publicznej m.in.: Ministerstwu rodowiska i Ministerstwu Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministerstwu Spraw Wewntrznych i Administracji. Jako barier wrd uwarunkowa prawno-instytucjonalnych zidentyfikowano take brak zalecanego przez Ramow Dyrektyw Wodn zarzdzania tzw. zlewniowego i rozdrobnienie instytucji zarzdzajcych wodami rdldowymi (siedem Regionalnych Zarzdw Gospodarki Wodnej).5

Tabela 8. Analiza PESTEL dla projektw z zakresu infrastruktury transportu wodnego rdldowego

UWARUNKOWANIA Oddziaywanie pozytywne (moliwoci) Oddziaywanie negatywne (bariery)

POLITYCZNE (P)

Rekomendacje dotyczce rozwoju alternatywnych w stosunku do transportu koowego gazi transportu, zawarte w takich dokumentach jak: Biaa Ksiga UE 2011, Biaa Ksiga EKG ONZ 2011

Realizowane inwestycje dotycz w przewaajcej mierze projektw z zakresu transportu drogowego i szynowego

Uwzgldnienie transportu wodnego rdldowego w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, w tym w zakresie gospodarczego wykorzystanie Odrzaskiej Drogi Wodnej

EKONOMICZNE (E)

Niewystarczajca, w stosunku do potrzeb, dostpno rodkw przeznaczanych na finansowanie infrastruktury wodnej

Brak kadr do planowania i realizacji projektw

SPOECZNE (S)

Wzrost wiadomoci ekologicznej spoeczestwa skutkujcy wzrastajc akceptacj dla realizacji przedsiwzi z zakresu transportu wodnego rdldowego

Niski poziom wiadomoci niektrych grup spoeczestwa (organizacji ekologicznych6), co do wpywu na rodowisko transportu wodnego, utrudniajcy dziaania zwizane z realizacj infrastruktury rdldowych drg wodnych

5 Szerzej na ten temat podano w Programie rozwoju infrastruktury transportu wodnego rdldowego w Polsce, cz 2 Propozycja wieloletniego programu rozwoju infrastruktury transportu wodnego rdldowego w Polsce, ECORYS, Warszawa 2011 6 Czonkowie tych organizacji, dbajc o nieingerowanie w stan szlakw wodnych, nie porwnuj wielkoci szkd dla rodowiska wyrzdzanych przez transport drogowy, kolejowy i wodny


Copyright ECORYS 30

Wzrastajcy redni wiek osb odpowiedzialnych za utrzymanie i realizacj nowych inwestycji

TECHNOLOGICZNE (T)

Powizania infrastruktury rdldowych drg wodnych z infrastruktur przeciwpowodziow i inwestycjami w innych dziaach gospodarki narodowej (np. w energetyce)

Degradacja infrastruktury portw rzecznych; dekapitalizacja zaplecza technicznego (magazynw, urzdze przeadowczych); zmiana sposobu wykorzystania niektrych obiektw wodnych na niezwizany z rzek

Rozwj know-how umoliwiajcego stosowanie nowych rozwiza zgodnych z zasadami zrwnowaonego rozwoju

RODOWISKOWE (E)

Doskonay potencja rozwojowy dwch spord najwikszych rzek Unii Europejskiej: Odry i Wisy; bieg rzek czcy je z duymi portami morskimi (w ukadzie poudnikowym)

Historyczna zabudowa hydrotechniczna objta ochron konserwatorsk

Bardzo niska uciliwo dla rodowiska transportu wodnego; niewielkie w porwnaniu z innymi rodkami transportu koszty zewntrzne (emisja, zanieczyszczenie, haas, wypadki, koszty kongestii)

Objcie czci dolin rzecznych ochron w ramach sieci Natura 2000

Stopniowe dziczenie rzek np. wypycenie i zarastanie koryta, zmiany nurtu

Uzalenienie moliwoci prowadzenia prac inwestycyjnych od czynnikw pogodowych

PRAWNO-INSTYTUCJONALNE (L)

Formalnie dobrze postawione wymagania w dziedzinie utrzymania i rozwoju rdldowych drg wodnych w ustawie o egludze rdldowej)

Podporzdkowanie zagadnie zwizanych z eglug rdldow i infrastruktur drg wodnych rnym organom administracji centralne m.in.: Ministerstwu rodowiska, Ministerstwu Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministerstwu Spraw Wewntrznych i Administracji

Podjcie prac nad now organizacj sfery gospodarki wodnej w postaci projektu Polityki Wodnej Polski 2030

Rozdrobnienie instytucji zarzdzajcych (siedem Regionalnych Zarzdw Gospodarki Wodnej) oraz brak zarzdzania tzw. zlewniowego zalecanego przez Ramow Dyrektyw Wodn

rdo: opracowanie wasne


Copyright ECORYS 31

Projekty z zakresu transportu morskiego

Oglne uwarunkowania polityczne realizacji projektw dotyczcych transportu morskiego, wyraajce si zakadanymi kierunkami rozwoju transportu, s sprzyjajce. Jednake, jak to ju zostao wspomniane w analizie PESTEL dla projektw z zakresu infrastruktury transportu wodnego rdldowego, take w przypadku projektw z zakresu transportu morskiego wida, e wdraane obecnie projekty dotycz w przewaajcej mierze transportu drogowego i szynowego.

Uatwieniem dla rozwoju transportu morskiego byo wprowadzenie podatku tonaowego, elastycznej amortyzacji oraz hipoteki morskiej. Przyjcie tych rozwiza spowodowao wzrost opacalnoci transportu morskiego, co powinno przekada si take na poziom wykorzystana infrastruktury portowej. Do wzrostu iloci adunkw przewoonych drog morsk przyczyni si take porednio wzrost cen paliw, skutkujcy wzrostem opacalnoci transportu morskiego w stosunku do innych form transportu. Poziom wykorzystania infrastruktury portowej ma wpyw na sytuacj finansow jej zarzdcw i warunkuje moliwoci realizacji nowych inwestycji (np. zapewnienie wkadu wasnego). Negatywnym uwarunkowaniem realizacji projektw z zakresu transportu morskiego jest natomiast wysoka kapitaochonno podejmowanych inwestycji. Bezporedni negatywny wpyw na realizacj inwestycji infrastrukturalnych z zakresu transportu morskiego miaa rwnie zmiana stawki podatku VAT. Coraz wyraniej zaznaczajcym si problem jest take brak wystarczajcej liczby wykwalifikowanych kadr w dziedzinie budownictwa hydrotechnicznego, w tym szczeglnie wrd wykonawcw robt budowlanych. Dodatkowo, niewielki rynek wykonawcw samej infrastruktury, prowadzi do monopolizacji sektora, wzrostu cen usug budowlanych oraz wyduenia terminw realizacji inwestycji.

Uwarunkowania spoeczne realizacji projektw z zakresu transportu morskiego s podobne do uwarunkowa okrelonych dla projektw transportu rdldowego. Wzrost wiadomoci ekologicznej spoeczestwa przyczynia si do wikszej akceptacji spoecznej projektw z tego zakresu, co przekada si na uatwienie prowadzenia procesu inwestycyjnego.

Ze wzgldu na relatywnie zy stan techniczny infrastruktury portowej, realizowane w ramach PO Ii projekty nie wystarcz do zaspokojenia wszystkich potrzeb inwestycyjnych.

Uwarunkowania rodowiskowe dla realizacji projektw z zakresu transportu morskiego s podobne jak w przypadku projektw dotyczcych transportu rdldowego. Rozwj tej gazi transportu wpisuje si dziaania dce do zrwnowaonego rozwoju. Negatywnym uwarunkowaniem rodowiskowym dla realizacji projektw jest natomiast uzalenienie prac od warunkw pogodowych. Opnienia w realizacji inwestycji mog wynika zwaszcza z zaistnienia zjawisk nietypowych, nieprzewidzianych w harmonogramie realizacji inwestycji np. wikszej ni przecitna liczby dni sztormowych w roku.

Uwarunkowaniem prawno-instytucjonalnym o charakterze negatywnym byy stwierdzone przez autorw raportu w trakcie procesu przygotowania projektw zmiany prawne, powodujce konieczno dostosowania projektu do nowych wymogw. W szczeglnoci dotyczyo to zmian ustawy o ocenach oddziaywania na rodowisko. Negatywny wpyw na moliwoci realizacji projektw moe mie take niski udzia terenw bdcych we wadaniu podmiotw zarzdzajcych portami w caoci terenw w granicach administracyjnych portw oraz podleganie obszaru realizacji projektu kilku rnym organom zarzdzajcy. Dodatkowo, ze wzgldu na niewielk liczb realizowanych projektw z zakresu transportu miejskiego oraz ich specyficzny charakter, brakuje na poziomie PO Ii odpowiednich wytycznych do sporzdzania dokumentacji przedsiwzi np. w zakresie przygotowania studium wykonalnoci.

Przykadem uwarunkowania o wpywie pozytywnym, upraszczajcego realizacj projektw, jest wprowadzenie zapisw Prawa Zamwie Publicznych znoszcych moliwo wnoszenia protestw i zastpujcych je odwoaniami do Krajowej Izby Odwoawczej. Wykorzystywanie przez wykonawcw moliwoci odwoa od decyzji komisji przetargowych skutkowao poprzednio wydueniem postpowa przetargowych.


Copyright ECORYS 32

Tabela 9. Analiza PESTEL dla projektw z zakresu infrastruktury transportu morskiego

UWARUNKOWANIA Oddziaywanie pozytywne (moliwoci) Oddziaywanie negatywne (bariery)

POLITYCZNE (P)

Uwzgldnienie konkretnych zada z zakresu transportu morskiego w Strategii Rozwoju Transportu do roku 2020 roku (z perspektyw do 2030 roku)

Realizowane inwestycje dotycz w przewaajcej mierze projektw z zakresu transportu drogowego i szynowego

EKONOMICZNE (E)

Stay wzrost iloci adunkw przewoonych drog morsk i w konsekwencji wzrost poziomu przeadunkw w portach morskich

Wysoka kapitaochonno projektw z zakresu transportu morskiego, dugi okres zwrotu inwestycji, wysoki poziom ryzyka operacyjnego, kredytowego i walutowego

Wprowadzenie podatku tonaowego, elastycznej amortyzacji oraz hipoteki morskiej zwikszaj opacalno finansow transportu morskiego, co skutkuje wzrostem wykorzystania infrastruktury portowej i popraw jej opacalnoci, a w konsekwencji polepszeniem sytuacji finansowej wacicieli infrastruktury

Zmiana ustawy o podatku VAT i wprowadzenie stawki 23% (w okresie wczeniejszym obowizywaa zerowa stawka VAT na roboty utrzymaniowe realizowane przez administracj morsk)

Wzrost cen paliw, co powoduje wzrost opacalnoci transportu morskiego w stosunku do innych form transportu. Wzrost opacalnoci transportu morskiego ma przeoenie na sytuacj finansow wacicieli infrastruktury portowej, a co za tym idzie na moliwoci realizacji nowych inwestycji

Brak specjalistycznych kadr do przygotowania i realizacji projektw, przede wszystkim wrd wykonawcw robt budowlanych

Niewielki rynek wykonawcw zajmujcych si budow obiektw hydrotechnicznych, skutkujcy wzrostem cen tych inwestycji na rynku

SPOECZNE (S)

Wzrost wiadomoci ekologicznej spoeczestwa, przyczyniajcy si do wikszej akceptacji projektw z zakresu transportu morskiego, a co za tym idzie do uatwie prowadzenia procesu inwestycyjnego

TECHNOLOGICZNE (T)

Dekapitalizacja infrastruktury zwizanej z bezporednim dostpem do portw od strony morza oraz infrastruktury czcej porty z zapleczem:

- zbyt mae gbokoci basenw portowych i podejciowych torw wodnych,

- zbyt mae dopuszczalne obcienia nabrzey,

- niewystarczajce zaplecze nabrzey przeadunkowych,

- znaczna dekapitalizacja pozostaych elementw infrastruktury portowej.


Copyright ECORYS 33


RODOWISKOWE (E)

Due znaczenie eglugi morskiej, jako elementu zrwnowaonego systemu transportowego.

Duy stopie uzalenienia robt budowlanych od warunkw pogodowych

PRAWNO-INSTYTUCJONALNE (L)

Nowelizacja ustawy Prawo Zamwie Publicznych (2 grudnia 2009) znoszca moliwo wniesienia protestu i ustanawiajca procedur odwoania do Prezesa Krajowej Izby Odwoawczej

Niski udzia terenw bdcych we wadaniu podmiotw zarzdzajcych portami w caoci terenw w granicach administracyjnych portw

Podleganie obszaru realizacji projektw kilku rnym organom zarzdzajcym

Brak wytycznych do przygotowywania dokumentacji projektw z zakresu transportu morskiego np. dla sporzdzania studiw wykonalnoci

Zapisy ustawy o zamwieniach publicznych (sprzed nowelizacji wprowadzonej 2 grudnia 2009) dajce moliwoci wnoszenia protestw dotyczy projektw zaawansowanych w realizacji

Zmiany przepisw prawa w zakresie Ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko


Copyright ECORYS 34

2.3 Analiza ryzyka

Metodologia analizy ryzyka Analiza ryzyka to okrelone dziaania skierowane na obnienie wpywu ryzyka na funkcjonowanie danego podmiotu i podjcie odpowiednich rodkw przeciwdziaania i minimalizacji ryzyk. W poniszej analizie w pierwszej kolejnoci zidentyfikowane zostay potencjalne obszary ryzyka, za w kroku kolejnym uszczegowiono obszary ryzyka i okrelono tzw. czynniki ryzyka dla poszczeglnych typw projektw dofinansowywanych w ramach dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii (Rysunek 5).

Dla kadego typu projektu, za pomoc macierzy ryzyka, zostaa dokonana hierarchizacja czynnikw ryzyka pod ktem ich potencjalnego wpywu na realizacj inwestycji.

Rysunek 5. Schemat procesu identyfikacji ryzyka


Dla projektw realizowanych w ramach dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii zostaa opracowana macierz ryzyka (Rysunek 6). Macierz ryzyka stanowi wykres punktowy XY naniesiony w ukadzie osi prawdopodobiestwo / oddziaywanie. Poszczeglnym punktom wykresu odpowiadaj kolejne ryzyka. Ich pooenie na mapie ryzyka jest zdeterminowane przez warto X (prawdopodobiestwo) oraz Y (oddziaywanie). Pooenie okrelonych czynnikw ryzyka na mapie ryzyka ma nastpujce znaczenie: im dane ryzyko znajduje si wyej na wykresie i dalej w prawo, w tym wikszym stopniu ryzyko to jest ryzykiem priorytetowym, gdy jego prawdopodobiestwo jest wysokie a oddziaywanie due. W przeciwnym wypadku - tj. im dane ryzyko znajduje si bliej dolnego, lewego rogu wykresu, tym jego znaczenie i prawdopodobiestwo wystpienia s mniejsze.

Rysunek 6. Macierz ryzyka (mapa ryzyka)


1. Wyznaczenie obszarw ryzyka

2. Okrelenie czynnikw ryzyka (dla poszczeglnych typw projektw)

3. Hierachizacja czynnikw ryzyka


Copyright ECORYS 35

Rysunek 7. Proces wskazania kluczowych czynnikw dla projektw realizowanych w ramach dziaa 7.2 i 7.5 PO Ii


Powyszy rysunek obrazuje proces wskazania kluczowych c

Documents

Analiza najważniejszych problemów występujących w ... · IDI pogłębiony wywiad indywidualny ... jeden projekt (w ramach działania ... kluczowy wpływ na realizację inwestycji