ANALIZY EKONOMICZNE, ŚRODOWISKOWE

I SPOŁECZNE, PROGNOZA DEMOGRAFICZNA

WROCŁAW 2017

2

OPRACOWANIE NA ZLECENIE URZĘDU GMINY BEŁCHATÓW: Q7 GRUPA PROJEKTOWA S.C.

ZESPÓŁ AUTORSKI W SKŁADZIE: mgr inż. Wojciech Kotla

mgr inż. Grzegorz Szewczyk mgr inż. Rafał Odachowski mgr inż. Monika Krużołek

3

Spis treści WPROWADZENIE ................................................................................................................................................. 4

1. CZĘŚĆ ANALITYCZNA ............................................................................................................... 4 1.1. DEMOGRAFIA ............................................................................................................................................... 4

1.2. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA........................................................................................................................ 16

1.3. CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA ................................................................................................................ 19

1.4. STAN ŚRODOWISKA ..................................................................................................................................... 23

1.5. MIESZKALNICTWO ....................................................................................................................................... 25

1.6. RYNEK PRACY I STRUKTURA GOSPODARCZA ...................................................................................................... 27

1.7. OŚWIATA I USŁUGI PUBLICZNE ....................................................................................................................... 35

1.8. OPIEKA ZDROWOTNA ................................................................................................................................... 39

1.9. POMOC SPOŁECZNA ..................................................................................................................................... 39

1.10. ANALIZA EKONOMICZNA.......................................................................................................................... 39

1.11. PODSUMOWANIE CZĘŚCI ANALITYCZNEJ ..................................................................................................... 47

2. MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PRZEZ GMINĘ INWESTYCJI SŁUŻĄCYCH REALIZACJI

ZADAŃ WŁASNYCH GMINY ............................................................................................................. 48

3. POTRZEBY INWESTYCYJNE GMINY WYNIKAJĄCE Z KONIECZNOŚCI REALIZACJI ZADAŃ

WŁASNYCH, ZWIĄZANE Z LOKALIZACJĄ NOWEJ ZABUDOWY..................................................... 49

4

Wprowadzenie

Poniższe analizy sporządzone zostały na potrzeby zmiany Studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bełchatów.

Obejmują one dane dla całego obszaru w granicach administracyjnych gminy. Przedmiotem analiz jest diagnoza gminy wiejskiej Bełchatów dla potrzeb

określenia przyszłych założeń polityki przestrzennej, w oparciu o wytyczne ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 778 ze zmianami) zawarte w art. 10 ust. 1 pkt 7.

1. Część analityczna

1.1. Demografia

Analiza procesów demograficznych zachodzących na obszarze gminy Bełchatów stanowi podstawę do określania kierunków dalszego rozwoju przestrzennego. Aktualny stan struktury ludności, znajomość zachodzących zmian

oraz prognoz na przyszłość daje podstawę do określenia konsekwencji społeczno – ekonomicznych takich jak określenie zapotrzebowania na miejsca w szkołach, nowe

miejsca pracy czy też oszacowanie przyszłej liczby małżeństw w celu prognozowania potrzeb mieszkaniowych.

Zamieszczone poniżej zestawienia tabelaryczne (Tab. 1-25) i wykresy (Wyk.

1-18) prezentują procesy demograficzne zachodzące w gminie w latach 2006 – 2015.

Analizą procesów demograficznych objęto zagadnienia: stanu ludności (mężczyzn, kobiet, ludności ogółem),

ruchu naturalnego (urodzeń, zgonów), migracji (napływów i odpływów), struktury wiekowej ludności (z podziałem na grupy wiekowe co 5 lat oraz

klasy wiekowe).

Ludność gminy Bełchatów w 2015 roku stanowiła około 9,6% wszystkich

mieszkańców powiatu bełchatowskiego.

Według Głównego Urzędu Statystycznego liczba ludności na terenie gminy w latach 2006-2015 oscylowała w granicach wartości 9,3 – 10,9 tysięcy osób. Dynamika rozwoju ludności gminy wskazuje stałą tendencję wzrostową. Na

przełomie 10 lat wzrost liczby ludności średnio wahał się w granicach około 165 osób rocznie. Natomiast najwyższy przyrost mieszkańców odnotowano w 2010 roku – 289

osoby. Najmniejszy zaś w 2008 roku –59 osób. W strukturze ludności gminy według płci występuje niewielka przewaga kobiet.

Przy czym współczynnik feminizacji dla gminy w 2015 roku wyniósł 100. Gęstość

zaludnienia gminy w 2015 roku wyniosła około 60 osób na 1km2, co świadczy o dość niskim stopniu zurbanizowania terenu.

5

Tab. 1. Stan i struktura ludności oraz gęstość zaludnienia na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego

(GUS Bank Danych Lokalnych).

Liczba ludności Gęstość zaludnienia

gminy (os/km2) Rok mężczyźni kobiety ogółem gmina

2006 4 655 4 714 9 369 52

2007 4 765 4 866 9 631 53

2008 4 815 4 875 9 690 54

2009 4892 4 938 9 830 55

2010 5 046 5 073 10 119 56

2011 5 138 5 156 10 294 57

2012 5 197 5 225 10 422 58

2013 5 263 5 322 10 585 59

2014 5 326 5 353 10 679 59

2015 5 424 5 433 10 857 60

Wyk. 1. Liczba ludności gminy ogółem w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych).

8500

9000

9500

10000

10500

11000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

liczba lu

dn

ości w

gm

inie

Bełc

hatów

rocznik

6

Wyk. 2. Statystyka mieszkańców gminy Bełchatów ze względu na płeć w latach 2011 – 2015

(brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat nastąpił 16% -owy wzrost liczby

mieszkańców gminy Bełchatów. Stopniowy wzrost zaludnienia należy przypisać

głównie położeniu w sąsiedztwie Bełchatowa oraz Piotrkowa Trybunalskiego. Nieustannie zwiększający się stopień migracji ludności z dużych miast poza ich

granice będzie zjawiskiem trwałym, dopóki koszt budowy metra kwadratowego domu poza miastem, w tym przypadku Bełchatowem czy Piotrkowem Trybunalskim, będzie niższy niż koszt zakupu metra kwadratowego mieszkania w tym mieście. Proces

suburbanizacji obserwowany m.in. w Bełchatowie, a więc odpływ ludności z miasta na tereny podmiejskie, jest dla gminy Bełchatów zjawiskiem pozytywnym i stanowi

szansę na jej rozwój. Obserwuje się również stopniowy wzrost w liczbie mieszkańców dla większości

miejscowości gminy.

W 2011 roku odsetek zamieszkujących poszczególne miejscowości wahał się pomiędzy około 0,2% dla miejscowości Janina, a około 5,4% dla miejscowości:

Łękawa, Domiechowice oraz Dobiecin. Tab. 2. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Bełchatów w 2011 roku

(brak najnowszych danych) według Narodowego Spisu Powszechnego. Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Miejscowość

Jednostka miary [osoba]

2011

Ludność wg płci

Adamów

ogółem 146

mężczyźni 69

kobiety 77

Augustynów

ogółem 352

mężczyźni 175

kobiety 177

Bukowa

ogółem 116

mężczyźni 61

kobiety 55

Dobiecin

ogółem 545

mężczyźni 267

kobiety 278

7

Miejscowość

Jednostka miary [osoba]

2011

Ludność wg płci

Dobrzelów

ogółem 396

mężczyźni 191

kobiety 205

Domiechowice

ogółem 548

mężczyźni 266

kobiety 282

Helenów

ogółem 200

mężczyźni 100

kobiety 100

Huta

ogółem 168

mężczyźni 80

kobiety 88

Janina

ogółem 20

mężczyźni 10

kobiety 10

Janów

ogółem 107

mężczyźni 53

kobiety 54

Józefów

ogółem 87

mężczyźni 40

kobiety 47

Kalisko

ogółem 44

mężczyźni 21

kobiety 23

Kałduny

ogółem 201

mężczyźni 104

kobiety 97

Kielchinów

ogółem 184

mężczyźni 84

kobiety 100

Korczew

ogółem 169

mężczyźni 85

kobiety 84

Księży Młyn

ogółem 252

mężczyźni 119

kobiety 133

Kurnos Drugi

ogółem 527

mężczyźni 255

kobiety 272

Kurnos Pierwszy

ogółem 243

mężczyźni 121

kobiety 122

Ludwików

ogółem 292

mężczyźni 155

kobiety 137

Ławy ogółem 228

mężczyźni 125

8

Miejscowość

Jednostka miary [osoba]

2011

Ludność wg płci

kobiety 103

Łękawa

ogółem 549

mężczyźni 297

kobiety 252

Mazury

ogółem 263

mężczyźni 129

kobiety 134

Mokracz

ogółem 70

mężczyźni 32

kobiety 38

Myszaki

ogółem 235

mężczyźni 111

kobiety 124

Niedyszyna

ogółem 242

mężczyźni 115

kobiety 127

Oleśnik

ogółem 380

mężczyźni 196

kobiety 184

Podwody

ogółem 115

mężczyźni 63

kobiety 52

Podwody-Kolonia

ogółem 219

mężczyźni 115

kobiety 104

Poręby

ogółem 336

mężczyźni 175

kobiety 161

Postękalice

ogółem 427

mężczyźni 219

kobiety 208

Rząsawa

ogółem 88

mężczyźni 44

kobiety 44

Wielopole

ogółem 154

mężczyźni 77

kobiety 77

Wola Kruszyńska

ogółem 134

mężczyźni 61

kobiety 73

Wola Mikorska

ogółem 360

mężczyźni 179

kobiety 181

Wólka Łękawska

ogółem 257

mężczyźni 127

kobiety 230

Zawadów ogółem 356

9

Miejscowość

Jednostka miary [osoba]

2011

Ludność wg płci

mężczyźni 177

kobiety 179

Zawady

ogółem 492

mężczyźni 237

kobiety 255

Zdzieszulice Dolne

ogółem 256

mężczyźni 133

kobiety 123

Zdzieszulice Górne

ogółem 400

mężczyźni 201

kobiety 199

Wyk. 3. Procentowa liczba ludności w miejscowościach gminy Bełchatów w 2011 roku (brak

najnowszych danych).

Kolejnym czynnikiem wpływającym na sytuację demograficzną gminy Bełchatów jest ujemny przyrost naturalny, a więc różnica pomiędzy liczbą urodzeń,

a zgonów, który wykazuje jednak tendencję wahadłową. Najwyższy wskaźnik przyrostu naturalnego wyniósł 12 i został zanotowany w roku 2010, a najniższy jego poziom wyniósł -31 (2006 r.).

10

Analizując przyrost naturalny według płci na przestrzeni ostatnich 10 lat można zauważyć równowagę, z delikatną przewagą dla kobiet zarówno w liczbie

urodzeń żywych, jak i mniejszym wskaźniku umieralności. Jedynie w 2009, 2013 i 2014 roku wystąpiła przewaga wartości przyrostu naturalnego dla mężczyzn.

Przyrost naturalny dla kobiet w latach 2006 – 2015 oscylował w granicach

wartości od -13 (w 2013 r.) do 12 (w 2010 r.), zaś dla mężczyzn od -25 (w 2006 r.) do 8 (w 2014 r.).

Tab. 3. Ruch naturalny oraz przyrost naturalny ludności na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Ruch naturalny ludności Przyrost

naturalny

na

obszarze

gminy Rok

Urodzenia Zgony

mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety ogółem

2006 44 39 83 69 45 114 -31

2007 45 60 105 68 56 124 -19

2008 50 52 102 66 50 116 -14

2009 46 47 93 49 57 106 -13

2010 55 58 113 55 46 101 12

2011 49 50 99 53 45 98 1

2012 50 54 104 59 48 107 -3

2013 50 42 92 62 55 117 -25

2014 51 47 98 43 53 96 2

2015 56 65 121 65 59 124 -3

11

Wyk. 4. Przyrost naturalny według płci na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych).

Czynnikiem istotnym, który wpływa na liczbę ludności zamieszkującej gminę

są migrację ludności. W latach 2006 – 2015 liczba zameldowań na pobyt stały w gminie Bełchatów znacznie przewyższyła liczbę wymeldowań, mimo iż odnotowano blisko 24%-owy spadek liczby osób meldujących się na stałe. W gminie w 2014 roku

zameldowało się ogółem 244 osób, przy czym 114 mężczyzn oraz 130 kobiet. W tym samym czasie wymeldowało się ogółem 125 osób, z tego 47 mężczyzn i 78 kobiet.

W ostatnich 10 latach obserwuje się wahania wskaźnika salda migracji, który mimo wszystko zawsze miał wartość dodatnią. Ma na to wpływ utrzymujący się na

stosunkowo wysokim poziomie wskaźnik napływu ludności, co związane jest między innymi z rosnącą liczbą osiedlających się w gminie wiejskiej Bełchatów mieszkańców sąsiednich ośrodków miejskich m.in. Bełchatowa, Piotrkowa Trybunalskiego.

Tab. 4. Migracje ludności na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych oraz informacji w latach 2006 – 2008 w podziale na płeć). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Migracje ludności

Saldo migracji

na obszarze

gminy Rok

Napływ ludności Odpływ ludności

mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety ogółem

2006 - - 322 - - 129 193

12

2007 - - 437 - - 116 321

2008 - - 220 - - 91 129

2009 138 146 284 29 49 78 206

2010 136 136 272 47 63 110 162

2011 149 129 278 53 51 104 174

2012 120 133 253 53 74 127 126

2013 123 145 268 53 77 130 138

2014 114 130 244 47 78 125 119

2015 0 0 0 0 0 0 0

Wyk. 5. Saldo migracji na tle napływu i odpływu ludności na obszarze gminy Bełchatów

w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych).

Dominują migracje wewnętrzne (krajowe), natomiast, jeżeli chodzi o główny kierunek zarówno napływu, jak i odpływu mieszkańców to sytuacja jest w miarę

wyrównana dla innych miast Polski. Biorąc pod uwagę migracje zewnętrzne (zagraniczne) to przeważa odpływ ludności za granicę. Jednak rok 2011 i 2013 był

13

tego przeciwieństwem i więcej osób napłynęło do gminy (w 2011 r. - 3 osoby, a w 2013 r. - 1 osoba), niż z niej odpłynęło. Natomiast w 2010 r. i 2015 r. było

zerowe saldo migracji zagranicznych – nie odnotowano ani zameldowań z zagranicy, ani wymeldowań do innych krajów.

Tab. 5. Kierunki migracji ludności na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Rok Zameldowania Wymeldowania

z miast ze wsi z zagranicy do miast na wieś za granicę

2006 289 32 1 87 34 8

2007 381 56 0 76 38 2

2008 195 23 2 62 19 10

2009 243 38 3 52 23 3

2010 228 44 0 78 32 0

2011 242 33 3 76 28 0

2012 212 40 1 98 23 6

2013 232 35 1 94 36 0

2014 224 19 1 78 45 2

2015 248 22 0 76 26 0

Przyrost rzeczywisty, a więc suma wskaźników przyrostu naturalnego i salda

migracji, w pełni obrazuje zmiany liczby mieszkańców w gminie Bełchatów. Na

przestrzeni ostatnich 10 lat przyrost rzeczywisty był dodatni i wahał się w granicach od 113 (w 2013 r.) do 302 (w 2007 r.). Wyjątkiem był 2015 roku, gdyż jego poziom

wyniósł -3.

Tab. 6. Przyrost rzeczywisty ludności na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Rok Przyrost naturalny Saldo migracji Przyrost rzeczywisty

2006 -31 193 162

2007 -19 321 302

2008 -14 129 115

2009 -13 206 193

2010 12 162 174

2011 1 174 175

2012 -3 126 123

14

2013 -25 138 113

2014 2 119 121

2015 -3 0 -3

Wyk. 6. Przyrost rzeczywisty na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 - 2015 (brak najnowszych danych).

W strukturze wiekowej w latach 2006 – 2015 zaznacza się znaczna przewaga

osób w wieku produkcyjnym. Dla rocznika 2015 wynosi ona około 59% ludności. Natomiast dla osób w wieku przedprodukcyjnym około 22%, a dla osób w wieku poprodukcyjnym około 19%. Jest to zjawisko umiarkowanie korzystne i świadczy

o tym, że gmina Bełchatów posiada stosunkowo młodą strukturę wiekową mieszkańców. Natomiast widoczne są niepokojące syndromy starzejącego się

społeczeństwa, objawiające się systematycznie wzrastającą liczbą mieszkańców w wieku poprodukcyjnym.

W populacji gminy na przestrzeni ostatnich 10 lat obserwuje się zmiany

w strukturze wiekowej ludności, w każdej z trzech grup wiekowych. W latach 2006 – 2015 zmniejszyła się liczba osób w wieku przedprodukcyjnym o około 3%. Natomiast

w wieku produkcyjnym zwiększyła się o około 20%. Wzrost odnotowano również dla liczby ludności w wieku poprodukcyjnym o około 32%, co niestety jest zjawiskiem ogólnokrajowym.

W podziale na 5-letnie grupy wiekowe w latach 2006 – 2015 największy wzrost odnotowano dla grupy osób w wieku 60 – 64 lat (około 114%), co również

jest zjawiskiem ogólnokrajowym, gdyż grupa ta stanowi pokolenie urodzone w okresie wyżu demograficznego po II wojnie światowej. Najbardziej znaczący spadek dla grupy osób w wieku 15 - 19 lat (około –18%), 10 – 14 lat (około -13%)

oraz 70 i więcej (około -11%), a więc głównie osób w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym (grupa najstarszych mieszkańców gminy).

15

Tab. 7. Struktura wiekowa ludności na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 - 2015

(brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Grupa

wieku 0-5 lat

Klasy wiekowe

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

0-4

wiek przedpro-dukcyjny

449 469 468 474 532 563 550 522 500 511

5-9 513 529 503 448 496 491 515 573 597 612

10-14 666 644 611 626 601 570 575 580 564 579

15-19 821 821 838 804 791 776 722 664 683 675

20-24

wiek produkt-

cyjny

729 751 754 797 773 805 810 837 788 778

25-29 719 741 751 764 753 780 801 776 787 807

30-34 684 741 743 736 810 795 775 824 829 826

35-39 634 659 675 695 718 769 841 855 865 927

40-44 581 590 601 638 682 685 727 766 783 803

45-49 689 703 693 691 677 675 659 662 688 694

50-54 724 754 756 771 804 800 797 801 756 719

55-59 573 617 656 708 765 788 787 785 810 837

60-64

wiek poproduk-

cyjny

353 393 433 485 519 576 617 669 719 755

65-69 287 291 293 294 294 323 353 406 465 494

70

i

więcej

947 928 915 899 904 898 893 865 845 840

Wyk. 7. Struktura wiekowa ludności wg grup wiekowych na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 - 2015 (brak najnowszych danych).

Tab.8. Struktura wiekowa ludności na obszarze gminy Bełchatów w 2015 r. - zestawienie procentowe (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank

Danych Lokalnych).

Klasy wiekowe Liczebność poszczególnych klas wiekowych na obszarze

gminy (l.os)

Liczebność poszczególnych klas wiekowych na obszarze gminy

(%)

wiek przedprodukcyjny 2 377 22%

wiek produkcyjny 6 391 59%

wiek poprodukcyjny 2 089 19%

16

Pod względem płci przewaga kobiet występuje jedynie u osób w wieku poprodukcyjnym o około 26%, co jest związane między innymi z wyższą średnią

długości życia kobiet w Polsce. W wieku przedprodukcyjnym występuje równowaga płci, mężczyzn (chłopców) jest więcej o około 4%. W wieku produkcyjnym sytuacja jest podobna, mężczyzn jest więcej o około 6%.

Wyk. 8. Struktura wiekowa ludności według płci na obszarze gminy Bełchatów w 2015 r.(brak najnowszych danych).

W 2015 roku współczynnik obciążenia demograficznego, będący ilorazem

liczby osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wyniósł około 54,2. Oznacza to, że na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadają 54 osoby

w wieku nieprodukcyjnym (dzieci i emeryci). Wysoka wartość wskaźnika jest niekorzystna.

W wyniku procesów demograficznych ostatniej dekady można mówić o sukcesywnym wzroście demograficznym liczby ludności gminy, co w efekcie skutkuje prawie 16%-owym wzrostem liczby osób zamieszkujących gminę. Jedną

z głównych przyczyn zwiększenia się wartości współczynnika przyrostu naturalnego w gminie w ostatnich 10 latach, było nasilenie napływu migracyjnego ludności

w wieku rozrodczym oraz emerytalnym, m. in. z siedziby powiatu – miasta Bełchatów.

1.2. Prognoza demograficzna

Na tle innych obszarów w kraju, gmina Bełchatów odznacza się korzystną

sytuacją demograficzną. Związane jest to między innymi z położeniem w bliskim

sąsiedztwie dużych ośrodków miejskich takich jak Łódź, Piotrków Trybunalski czy Bełchatów, co stanowi o dalszym rozwoju gminy. Daje to podstawę do stwierdzenia,

że przedstawione powyżej analizy procesów demograficznych spowodują dalszy wzrost liczby ludności oraz utrzymanie się i utrwalenie obecnych pozytywnych

tendencji w najbliższych latach.

17

Dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące prognozy ludności wskazują, iż w kolejnych latach zachodzić będą intensywne procesy demograficzne. W wyniku

tych procesów występować będzie stały wzrost liczby mieszkańców. Na podstawie danych przyjętych w opracowaniu Głównego Urzędu

Statystycznego oszacowano przybliżony wzrost liczby ludności do 2045 roku na

terenie gminy Bełchatów. Ocenia się, że do 2045 roku nastąpi około 16% -owy wzrost liczby osób zamieszkujących gminę, a jego stopa dla poszczególnych

roczników wahać się będzie od około 0,69% (w 2017 r.) do około 0,35% (w 2044 r.).

Wyk. 9. Przewidywana liczba ludności w gminie Bełchatów w latach 2016 - 2045.

Analizując wzrost liczby ludności między 2016 r. a 2045 r. w gminie Bełchatów według płci, to kształtuje się on na poziomie 14,7% dla mężczyzn oraz 16,7% dla

kobiet.

Tab. 9. Prognoza demograficzna dla gminy Bełchatów do 2045 roku. Na podstawie prognozy demograficznej dla powiatu bełchatowskiego na lata 2014 - 2050 opracowanej przez Główny Urząd Statystyczny.

Rok Ludność wg płci

ogółem mężczyźni kobiety

2016 10 931 5 460 5 471

2017 11 006 5 496 5 510

2018 11 081 5 533 5 548

2019 11 157 5 570 5 587

2020 11 233 5 607 5 626

2021 11 306 5 642 5 664

2022 11 379 5 677 5 702

2023 11 453 5 712 5 741

2024 11 526 5 747 5 779

18

2025 11 599 5 782 5 817

2026 11 664 5 812 5 852

2027 11 727 5 841 5 886

2028 11 792 5 871 5 921

2029 11 855 5 900 5 955

2030 11 920 5 930 5 990

2031 11 974 5 954 6 020

2032 12 028 5 978 6 050

2033 12 082 6 002 6 080

2034 12 136 6 026 6 110

2035 12 190 6 050 6 140

2036 12 237 6 071 6 166

2037 12 285 6 093 6 192

2038 12 332 6 114 6 218

2039 12 380 6 136 6 244

2040 12 427 6 157 6 270

2041 12 472 6 179 6 293

2042 12 516 6 200 6 316

2043 12 562 6 222 6 340

2044 12 606 6 243 6 363

2045 12 651 6 265 6 386

Wzrost liczby ludności w gminie Bełchatów na przestrzeni najbliższych kilkunastu lat będzie jednak systematycznie zmniejszał się, co mimo wszystko

związane jest z procesem starzenia się społeczeństwa, niekorzystnym zjawiskiem nasilającym się w najbliższych latach w całym kraju. Przemiany demograficzne,

zwłaszcza zmiany w strukturze wiekowej, będą miały bardzo istotny wpływ na zarządzanie sferą usług publicznych w gminie, między innymi będzie wymagało to zwiększenia nakładów na sferę związaną z zapewnieniem opieki osobom starszym.

Pożądana strategia rozwoju gminy Bełchatów w obszarze problemów demograficznych winna polegać na hamowaniu tendencji negatywnych drogą

właściwej polityki społecznej i gospodarczej polegającej na zapewnieniu stabilizacji życiowej i stałej poprawy warunków życia ludności gminy. Niestety w tym przypadku istotne jest rozwiązanie problemów na szczeblu krajowych, gdyż podobne problemy

demograficzne po części mają i będą miały gminy w skali całego państwa. Poprawa sytuacji demograficznej na obszarze gminy może stanowić impuls

rozwojowy w różnych sferach życia społecznego i gospodarczego. Jest podstawą możliwości wytwórczych (produkcji i usług) oraz przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej obszarów.

Przekładając przewidywane procesy demograficzne na program potrzeb należy zasygnalizować konieczność tworzenia nowych miejsc pracy poprzez wykorzystanie

potencjału gospodarczego rejonu, pozyskanie inwestorów zarówno krajowych jak i zagranicznych oraz firm poszukujących nowych obszarów działalności, a także potrzebę poprawy warunków życia ludności poprzez sukcesywne zwiększenie

dostępności usług z zakresu podstawowych i ponadpodstawowych.

19

1.3. Charakterystyka przyrodnicza

Położenie geograficzne i administracyjne

Bełchatów jest gminą miejsko-wiejską położoną w województwie łódzkim. Jest to gmina rolnicza, jednak silne procesy urbanizacyjne sprawiają, że zatraca ona

charakter rolniczy. Pod względem geograficznym gmina położona jest na styku dwóch

makroregionów fizycznogeograficznych. Zachodnia część leży w mezoregionie Kotlina

Szczercowska należącej do makroregionu Niziny Południowowielkopolskiej, natomiast środkowo-wschodnia część znajduje się w zasięgu mezoregionu Wysoczyzna

Bełchatowska należącego do makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich. Makroregiony te wchodzą w skład podprowincji Niziny Środkowopolskiej będącej częścią prowincji Niż Środkowoeuropejski.

Rzeźba terenu

Przeważającą część terenu gminy stanowi wysoczyzna morenowa, której na wschodzie towarzyszą pagórki piaszczysto – żwirowe i równiny wodnolodowcowe w

centralnej części liczne doliny cieków (z największą doliną rzeki Rakówki), na południu ciągi wydm piaszczystych i równiny piasków przewianych oraz na zachodzie, w strefie krawędziowej Wysoczyzny Bełchatowskiej przechodzącej dość stromo do

Kotliny Szczercowskiej, wydmy, drobne pagórki kemowe, zagłębienia bezodpływowe, równiny torfowe. Najwyżej wyniesiona powierzchnia terenu znajduje się w północno-

zachodniej części, w okolicach Gór Borowskich, przekraczając 250 m n.p.m. Najniżej usytuowany jest południowo – zachodni obszar znajdujący się w dolinie rzeki Widawki, gdzie rzędne terenu kształtują się na poziomie około 190 m n.p.m. Średnio

rzędne terenu kształtują się na poziomie około 200-220 m n.p.m. Duży obszar gminy od strony południowo-zachodniej znajduje się pod

wpływem leja depresyjnego wód podziemnych wynikającego z eksploatacji odkrywki KWB „Bełchatów”. Powoduje on zaburzenie stosunków wodnych w glebach na skutek

zaniku lub osłabienia podsiąku kapilarnego i skutkując znacznymi niedoborami wody szczególnie w okresie letnim w rejonach zdominowanych przez gleby lekkie o słabych właściwościach zatrzymywania wody.

Południowo-zachodnia część gminy może być potencjalnie zagrożona procesem osiadania powierzchni terenu, jednak dotychczasowe obserwacje wskazały, że

procesy osiadania nie miały większego wpływu na zabudowę, a tym samym nie stwarzały zagrożenia dla ludności.

Do obszarów o przekształconej rzeźbie zaliczyć należy również tereny

związane eksploatacją powierzchniową w ramach udokumentowanych złóż kopalin.

Charakterystyka geologiczna

Przypowierzchniową warstwę geologiczną tworzą osady czwartorzędowe

występujące na całym obszarze gminy. Ich miąższość wykazuje zróżnicowanie regionalne, co ma związek z powierzchnią mezozoiku i tektoniką. Osady plejstoceńskie:

– na północy to głównie gliny zwałowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe,

– na wschodzie to piaski i żwiry wodnolodowcowe, piaski i piaski gliniaste,

piaski ze żwirami i głazami kulminacji moren czołowych (związane ze strefą Gór Borowskich) oraz piaski różnoziarniste (będące osadami akumulacji szczelinowej

20

charakteryzujące się wydłużonym kształtem-ozy występujące na wyniesieniach w okolicy Zwierzchowa i Korczewa),

– na południu to przede wszystkim piaski i piaski gliniaste na glinach, piaski wodnolodowcowe oraz piaski i piaski ze żwirami ozów i pagórów akumulacji

szczelinowej,

– na zachodzie to piaski i żwiry wodnolodowcowe, piaski ze żwirami

kemów (które na krawędzi Kotliny Szczercowskiej stanowią drobne formy pagórkowate), piaski suchych dolin oraz piaski i mułki zastoiskowe występujące w obniżeniach w glinie zwałowej.

Czwartorzęd nierozdzielony reprezentowany przez piaski eoliczne wydm i równiny piasków przewianych zajmuje rozległe powierzchnie w północno-zachodniej i

południowej części gminy. Pokrywy piasków są różnej miąższości od 0,5 m do kilkunastu metrów (występują na piaskach i żwirach wodnolodowcowych, na

piaskach rzecznych i glinach zwałowych). Holocen reprezentowany jest przez namuły wypełniające zagłębienia

bezodpływowe występujące na wysoczyznach i pośród form wydmowych oraz piaski

z domieszką części organicznych i mułków znajdujące się w dolinie rzeki Rakówki i innych mniejszych cieków.

Warunki posadawiania obiektów inżynierskich są na ogół sprzyjające. Przypowierzchniowe warstwy skalne tworzą reprezentowane przez osady czwartorzędowe (gliny zwałowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe,) grunty nośne,

nadające się pod zabudowę. Niekorzystne warunki budowlane panują jedynie w strefie dolin cieków, gdzie nagromadzone są osady holocenu.

Złoża kopalin

Z występujących tu kopalin na szczególną uwagę zasługują piaski i utwory

piaszczysto – żwirowe występujące w: utworach wydmowych, ozach, kemach, sandrach, morenach czołowych. Surowce te (a szczególnie piaski) są powszechnie

eksploatowane, w licznych małych wyrobiskach, głównie dla potrzeb lokalnego budownictwa. Występujące tu gliny zwałowe, stanowiące dużą zwartą powierzchnię

są surowcem słabszej jakości i nie są wykorzystywane przemysłowo. Ponadto występują tu bogate zasoby węgla brunatnego. W granicach gminy Bełchatów występują tereny górnicze związane z eksploatacją złóż.

Wody powierzchniowe

Sieć hydrograficzna obszaru gminy należy do dwóch systemów rzecznych, które rozdziela znajdująca się na wschodzie strefa wododziałowa I rzędu rozgraniczająca zlewnie Wisły i Odry, a w skali regionalnej Pilicy i Warty.

Głównym ciekiem powierzchniowym jest rzeka Rakówka, prawobrzeżny dopływ Widawki, której źródłowy odcinek znajduje się w północnej części gminy Bełchatów,

w rejonie miejscowości Apolinów i Kałduny. Naturalną sieć hydrograficzną uzupełniają jej lewostronne dopływy, których bieg rozpoczyna się w okolicach

Myszaków i Zwierzchowa, rzeka Dąbrówka płynąca w kierunku południowo-wschodnim w okolicach miejscowości: Wielopole, Niedyszyna i Postękalice (na granicy z gminą Wola Krzysztoporska) oraz niewielkie cieki, często bez nazwy,

zlokalizowane w północno-zachodniej i wschodniej części gminy odprowadzające wody do rzeki Pilsi i Luciąży. W południowo-zachodniej części gminy Bełchatów

znajduje się dolina rzeki Widawki, która jednak została silnie przekształcona w wyniku działalności kompleksu paliwowo-energetycznego. Koryto rzeki na tym odcinku zostało uregulowane, uszczelnione folią i umocnione płytami betonowymi.

21

Oprócz rzek i strumieni na obszarze gminy występują sztuczne i naturalne zbiorniki wodne. W wyniku spiętrzenia rzeki Widawki, na granicy z gminą Kleszczów

powstały 2 zbiorniki wodne mające kilka zastosowań: zbiornik Słok - zasilany zrzutami wód kopalnianych, stanowi źródło wody dla potrzeb energetycznych elektrowni oraz wykorzystywany jest do celów rekreacyjnych, podczas gdy głównym

przeznaczeniem zbiornika Wawrzkowizna jest rekreacja i retencja. Do zbiorników sztucznych zaliczyć należyrównieżwiększe kompleksy stawów znajdujących się w

okolicach miejscowości: Postękalice, Dobrzelów, Domiechowice.Niewielkie zbiorniki i oczka wodne pochodzenia naturalnego towarzyszą głównie formom wydmowym.

Wody podziemne

Na terenie gminy występują trzy piętra wodonośne: czwartorzędowe,

trzeciorzędowe (obecnie paleogen i neogen) i kredowe, przy czym gospodarczo wykorzystywane są tylko dwa, ponieważ trzeciorzędowe piętro charakteryzuje się

małą zasobnością i nie ma praktycznie znaczenia użytkowego (na terenie gminy Bełchatów nie jest ujęte żadnym otworem studziennym).

Kredowy poziom wodonośny - związany jest z występowaniem spękanych

osadów węglanowych kredy górnej (wapieni, margli, opok) i stanowi zbiornik wód wgłębnych występujących głównie w strefie spękań szczelinowych (wody

szczelinowo-krasowe). Miąższość warstwy wodonośnej poziomu kredowego przy przyjętej podstawie na głębokości 200 m.p.p.t. wynosi średnio 100 -120 m. Wydajność poszczególnych ujęć od 30 m3/h do 200 m3/h. Wody poziomu

górnokredowego prowadzone są pod ciśnieniem do 600 KPa i stabilizują sie na głębokości 0-10 m.p.p.t. Wody kredowego poziomu charakteryzują się wysoką

jakością i zaliczone są do kl. Ib. Czwartorzędowy poziom wodonośny - poziom ten związany jest z piaskami i

żwirami wodnolodowcowymi oraz osadami rzecznymi piaszczysto-żwirowymi. Posiada przeważnie kilka warstw wodonośnych na głębokości do 80 m, w tym: głębokie wody czwartorzędu, płytsze wody czwartorzędu oraz płytkie wody

gruntowe poziomu nadglinowego. Wody tego poziomu mają charakter swobodny lub prowadzone są pod niewielkim ciśnieniem. Miąższość wodonośnych osadów

czwartorzędu rzadko przekracza 30 m, najczęściej mieści się w przedziale 10 – 20 m. Lustro wody stabilizuje się na głębokości od 1 do 20 m, przeważnie w przedziale 2 – 10 m. Wydajności pojedynczych ujęć do 80 m3/h, przeważnie jednak wynoszą

około 10-40m3/h. Poziom czwartorzędowy stanowi dla części wodociągów wiejskich oraz obiektów o niewielkim zapotrzebowaniu na wodę podstawowy poziom

użytkowy. Obszar gminy znajduje się poza zasięgiem występowania głównych zbiorników

wód podziemnych. Nie jest zagrożony powodzią.

Klimat lokalny

Teren gminy znajduje się na obszarze regionu łódzkiego, który charakteryzuje się pośrednim wpływem oceanizmu i kontynentalizmu.

Warunki termiczne - średnie roczne temperatury notowane w ostatnim dziesięcioleciu (1999-2008) wynosiły dla stacji w Rogowcu 9,3 st.C. Najniższe temperatury absolutne notowano w analizowanym okresie najczęściej w lutym, a

najwyższe w lipcu. Sumy opadów są uzależnione od rzeźby podłoża, wzniesienia nad poziomem

morza oraz odległości od dużych zbiorników wodnych. Średnia suma opadów wynosi dla stacji w Rogowcu 609,4 mm.

22

Na analizowanym terenie przeważają wiatry z sektorów zachodnich (47,4%) o niskich prędkościach. Najmniejszy udział wykazują wiatry z kierunków: północnego i

północno - wschodniego. Układ poszczególnych elementów klimatycznych ulega zróżnicowaniu w

zależności od wyniesienia, ukształtowania, pokrycia terenu czy też zalegania wód

gruntowych. Najwyraźniejsze różnice pojawiają się między terenami dolinnymi, a otwartymi terenami wysoczyznowymi.

Gleby

Na terenie gminy wykształciły się następujące typy gleb: brunatne, bielicowe, pseudobielicowe oraz niewielka ilość madów. Gleby bielicowe oraz gleby brunatne wyługowane stanowią większą część gruntów ornych, podczas gdy gleby

pseudobielicowe w niewielkiej części wykorzystywane jako grunty orne, występują w dużej ilości pod lasami. Mady zlokalizowane są w dolinach rzek i wykorzystuje się

je przeważnie jako użytki zielone. Użytki rolne zajmują 55% powierzchni gminy Bełchatów. Zarówno grunty orne

jak i trwałe użytki zielone w większości należą do gorszych klas bonitacyjnych.

Zaledwie 6% gruntów ornych zajmuje III klasa bonitacyjna, natomiast największa część stanowią grunty o niskich klasach bonitacyjnych (V, VI i VIz)

Świat przyrody

Ogół warunków fizycznogeograficznych i geobotanicznych sprawia, że obszar gminy należy do Krainy Północnych Wysoczyzn Brzeźnych zaliczanych do Pasa Wyżyn Środkowych. Szata roślinna tej krainy ma charakter przejściowy. Można tu

znaleźć zarówno cechy typowe dla flory i fauny wyżynnej oraz nizinnej. Wyrazem zróżnicowania siedliskowego jest rozmieszczenie potencjalnych

krajobrazów roślinnych, w skład których wchodzą: żyzne lasy liściaste dębowo-grabowo-lipowe - grądu subkontynentalnego (Tilio cordatae-Carpinetum betuli), bory mieszane sosnowo-dębowe (Querco roboris-Pinetum) oraz bory sosnowe

(Peucedano-Pinetum). Niewielka część gminy zlokalizowana w południowo-zachodniej części obejmuje krajobraz łęgów nadrzecznych (Alno-Padion) rosnących

na glebach hydrogenicznych wykształconych na holoceńskich piaskach, mułach rzecznych i torfach.

Świat zwierząt nie jest bogaty, choć dość zróżnicowany ze względu na

różnorodność funkcji i sposobu zagospodarowania terenu na całym obszarze gminy. W kompleksach rolnych i w sąsiedztwie siedzib ludzkich występują gatunki

charakterystyczne dla obszarów rolnych, w lasach i na ich obrzeżach gatunki znajdujące tam swoje ostoje, a w pobliżu siedzib ludzkich gatunki charakterystyczne dla obszarów zurbanizowanych.

Prawne formy ochrony przyrody

Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Widawki”

OCHK Obejmuje południowo-zachodnią części gminy. Jest to teren cenny

przyrodniczo, o znacznym zalesieniu, z licznymi zbiornikami wodnymi. Stanowi ważne ogniwo systemu obszarów chronionych, a zarówno wewnątrz województwa jak i poza nim. Poprzez rzekę Widawkę i towarzyszące jej biegowi tereny leśne

teren gminy jest powiązany z doliną Warty i doliną Pilicy. Widawka wraz z otaczającymi terenami lasów pełni w tym przypadku rolę lokalnego korytarza

23

ekologicznego, którego kondycja biotyczna ma ogromny wpływ na układy przyrodnicze, z którymi utrzymuje więzi.

Pomniki przyrody

Na terenie gminy Bełchatów za pomniki przyrody uznano: dąb szypułkowy zlokalizowany w Zdzieszulicach Dolnych, 3 klony pospolite i dąb szypułkowy zlokalizowane na terenie parku w

Łękawie, 4 dęby szypułkowe, buk pospolity, kasztanowiec biały, klon pospolity

zlokalizowane na terenie parku w Wielopolu, lipę drobnolistną zlokalizowaną na terenie parku w Dobiecinie, dąb szypułkowy zlokalizowany w Kurnosie Drugim,

dąb szypułkowy o nazwie „Generał” zlokalizowany na terenie gruntów Lasów Państwowych w Korczewie,

dąb szypułkowy zlokalizowany w Mikorzycach (uległ spaleniu).

Użytki ekologiczne

Na terenie gminy powołano 14 użytków ekologicznych. Są to zbiorniki wodne o niewielkiej powierzchni. Zajmują najczęściej tereny leśne.

1.4. Stan środowiska

Powietrze atmosferyczne

Na terenie gminy, podobnie jak w całym regionie, utrzymuje się wysoki

poziom zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10, pyłem zawieszonym PM.2,5 i benzo(a)pirenem. Skutkuje to koniecznością opracowywania programu ochrony powietrza.

Głównym źródłem zagrożenia powietrza jest znajdująca się na obszarze sąsiedniej gminy Kleszczów, Elektrownia "Bełchatów". Elektrownia jest największym

w kraju producentem energii elektrycznej wytwarzanej w procesach spalania węgla brunatnego, w wyniku którego powstają: pyły, tlenki siarki, tlenki azotu i tlenki węgla. Na zanieczyszczenia te nakładają się emisje pochodzące z lokalnych źródeł

punktowych, które jednak oddziałują głównie na ich bezpośrednie otoczenie. Emisja powierzchniowa jest istotna szczególnie w okresie grzewczym wśród

zwartej zabudowy, która utrudnia proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Pochodzi ona z niskich emitorów odprowadzających gazowe produkty spalania z palenisk domowych i lokalnych kotłowni, w których podstawowym nośnikiem

grzewczym jest węgiel kamienny, niestety często złej jakości o dużej zawartości siarki.

Ważnym źródłem zanieczyszczenia są główne arterie o dużym natężeniu ruchu, a zwłaszcza trasy tranzytowe – przede wszystkim droga krajowa nr 8 i drogi

wojewódzkie nr 484, 485.

Klimat akustyczny

Na terenie gminy zdefiniowano trzy podstawowe źródła hałasu: przemysłowy i komunikacyjny. Najbardziej uciążliwym szlakiem dla mieszkańców jest trakt

tranzytowy (droga krajowa nr 8 relacji Wrocław – Warszawa) charakteryzujący się

24

największym natężeniem ruchu oraz drogi wojewódzkie: nr 485 relacji Pabianice – Bełchatów nr 484 relacji (Łask) Buczek – Zelów – Bełchatów – Kamieńsk.

Jakość wód

Jakość wód powierzchniowych i podziemnych sukcesywnie się poprawia. Powodem tego jest stale rozwijająca się sieć kanalizacji sanitarnej, która pozwala odprowadzać ścieki bezpośrednio do oczyszczalni ścieków. Wody podziemne

charakteryzują się stosunkowo poprawnym stanem ilościowym i jakościowym.

Wnioski i zalecenia do planowania przestrzennego

1. Na terenie gminy nie występują większe bariery dla rozwoju osadnictwa.

Zarówno podłoże geologiczne, jak i rzeźba terenu nie tworzą przeszkód dla rozwoju zabudowy. Nie wskazane jest lokalizowanie zabudowy w dolinach rzecznych i obszarach narażonych na powódź.

2. Poza dolinami rzek i terenami leśnymi występują korzystne warunki klimatu lokalnego, dogodne dla osadnictwa i prowadzenia gospodarki rolnej.

3. O walorach przyrodniczych gminy decydują doliny rzeczne i tereny lasów, które należy chronić przed nadmierną antropopresją. Zaleca się również zachowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, alei w ciągach

komunikacyjnych i innych zgrupowań drzew. Nie należy dopuszczać do fragmentacji lasów.

4. W przyszłym zagospodarowaniu należy uwzględnić występowanie obszarów i obiektów podlegających ochronie na mocy ustawy o ochronie przyrody.

5. Zarówno tereny rolne, jak i leśne, chronione są przed zmianą

zagospodarowania na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Wskazane jest, aby przed wyłączeniem z produkcji rolnej chronić gleby

wysokich klas bonitacyjnych. W pierwszej kolejności do zabudowy powinno przeznaczać się gleby o najniższych klasach bonitacyjnych.

6. Popiera się zwiększanie ilości terenów zieleni na terenie gminy. Zalesienia

powinny objąć nieużytki oraz miejsca występowania gleb o najniższych klasach bonitacyjnych, najmniej przydatnych dla rolnictwa.

7. Wprowadzanie zabudowy powinno opierać się na uzupełnianiu układu osadniczego, wzdłuż istniejących układów drogowych. Nie powinno dopuszczać się do rozlewania się zabudowy i niekontrolowanego

zagospodarowania terenów rolniczych. 8. W przyszłym zagospodarowaniu należy unikać wprowadzania funkcji

mogących pogorszyć jakość środowiska przyrodniczego, a także środowiska życia mieszkańców gminy Bełchatów. Nie należy wprowadzać działalności i obiektów uciążliwych, w szczególności generujących hałas w sąsiedztwie

terenów mieszkaniowych. 9. Do kategorii terenów chronionych przed hałasem zalicza się tereny

mieszkaniowe, szpitali, szkół i przedszkoli, a także tereny rekreacyjno-wypoczynkowe. Funkcje takie należy sytuować z dala od źródeł hałasu, do

których należą przede wszystkim drogi o wysokim natężeniu ruchu. 10. Gmina posiada niedostatecznie rozwiniętą sieć kanalizacji sanitarnej.

Wskazanie jest podłączenie wszystkich terenów osadniczych do systemu

kanalizacyjnego. Korzystnym rozwiązaniem jest budowa kanalizacji jeszcze przed wprowadzeniem nowej zabudowy. Ma to znaczenie dla poprawy

jakości wód powierzchniowych i podziemnych.

25

11. Podjęcie eksploatacji złóż surowców mineralnych jest szansą dla rozwoju przemysłu budowlanego. Barierą dla eksploatacji części z nich jest

położenie na obszarach atrakcyjnych przyrodniczo i krajobrazowo. Należy ustalić bezpieczne warunki wydobycia kopalin w sposób zapewniający ograniczenie do minimum negatywnego wpływu działalności górniczej na

środowisko i krajobraz. 12. Sposób zagospodarowania terenu gminy powinien uwzględniać jej

walory krajobrazowe. Dotyczy to zarówno krajobrazu kulturowego, jak i przyrodniczego. Należy rozważnie wprowadzać zagospodarowanie w miejsca o zróżnicowanym krajobrazie rolniczym, a także na terenach o

naturalnie wykształconych zbiorowiskach roślinnych. Należy objąć ochroną konserwatorską zabytki architektoniczne, historyczny układ urbanistyczny

gminy, miejsca pamięci i inne tego typu obiekty.

1.5. Mieszkalnictwo

W zdecydowanej większości zasoby mieszkaniowe w gminie Bełchatów

stanowią własność osób fizycznych (98,39%). Pozostałe obiekty wchodzą w skład zasobów: gminy (0,79%), zakładów pracy (0,79%) oraz pozostałych podmiotów (zaledwie 0,03%).

Tab. 10. Zasoby mieszkaniowe w gminie Bełchatów według form własności w 2007 r. (Brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Zasoby mieszkaniowe w gminie Bełchatów według form własności

Wyszcze-gólnienie

zasobów

mieszk. izby pow.

użytkowa

w m2

gmina 25 78 1 247

zakłady pracy 25 82 1 737

osoby fizyczne 3 117 12 993 279 069

inne podmioty 1 3 50

Wyk. 10. Zasoby mieszkaniowe w gminie Bełchatów według form własności w 2007 r. (brak najnowszych danych).

26

0,2%

0,79%

98,39%

0,03%

gmina

zakłady pracy

osoby fizyczne

inne podmioty

Zasoby mieszkaniowe w gminie Bełchatów w 2015 roku wyniosły 3 657 mieszkań (16 533 izb) w 3 580 budynkach mieszkalnych. Przeciętna powierzchnia

użytkowa 1 mieszkania w 2015 r. wyniosła około 100m2. W 2015 r. oddano do użytku 95 nowych mieszkań o powierzchni użytkowej 12 864 m2, wszystkie

mieszkania dotyczyły budynków indywidualnych.

Tab. 11. Mieszkania oddane do użytkowania na obszarze gminy Bełchatów w 2015 r. (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Ogółem W tym w budynkach indywidualnych

mieszk. izby

powierzchnia użytkowa w m2

mieszk. izby

powierzchnia użytkowa w m2

mieszkań przeciętna

1

mieszkania

mieszkań przeciętna

1

mieszkania

95 528 12 864 135 95 528 12 864 135

Liczba mieszkań na obszarze gminy Bełchatów systematycznie rośnie, wzrasta

również średnia powierzchnia użytkowa mieszkań liczona na jedną osobę. Natomiast liczba osób zamieszkujących budynki mieszkalne z roku na rok

obniża się. I tak średni wskaźnik liczby osób zamieszkujących w 1 budynku mieszkalnym w 2015 r. wyniósł około 3,0. W porównaniu w 2008 roku dla gminy

wynosił on 3,1. Średni wskaźnik liczby osób zamieszkujących w 1 mieszkaniu na przestrzeni ostatnich lat nie uległ zmianie i zarówno w 2015 roku jak i w 2008 roku wyniósł on około 3,0.

Analizując wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno – sanitarne to największym problemem gminy jest niska gazyfikacja, a właściwie jej brak.

W latach 2006 – 2015 poprawiła się ogólna sytuacja dotycząca wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne. Nastąpił wzrost wyposażenia mieszkań o: 23% w wodociąg, 49% w ustęp spłukiwany, 37% w łazienkę i 38% w centralne

ogrzewanie.

27

Tab.12. Zasoby mieszkaniowe na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006-2015 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych

Lokalnych).

Wyszczegól-nienie

Jednostka miary

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ogółem w gminie

mieszkania mieszk. 3 074 3 168 3 265 3 321 3 260 3 330 3 414 3 494 3 567 3 657

izby izba 12618 13156 13696 14015 14278 14670 15135 15604 16025 16533

powierzchnia użytkowa mieszkań

m2 26862

4

28210

3

29506

9

30305

4

30970

9

31991

5

33183

3

34246

6

35329

2

36566

6

Budynki mieszkalne w gminie

ogółem bud. - - 3 085 3 139 3 212 3 270 3 344 3 420 3 492 3 580

Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne ogółem w gminie

wodociąg mieszk. 2 840 2 934 3 031 3 087 3 088 3 158 3 242 3 322 3 395 3 487

ustęp spłukiwany

mieszk. 2 081 2 175 2 273 2 330 2 690 2 762 2 848 2 928 3 003 3 096

łazienka mieszk. 2 143 2 237 2 335 2 392 2 535 2 607 2 693 2 773 2 850 2 943

centralne ogrzewanie

mieszk. 1 970 2 064 2 162 2 220 2 310 2 382 2 468 2 548 2 625 2 718

gaz sieciowy mieszk. 0 0 0 1 2 2 2 2 0 0

Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań w gminie

wodociąg % 92,4 92,6 92,8 93,0 94,7 94,8 95,0 95,1 95,2 95,4

łazienka % 69,7 70,6 71,5 72,0 77,8 78,3 78,9 79,4 79,9 80,5

centralne

ogrzewanie % 64,1 65,2 66,2 66,8 70,9 71,5 72,3 72,9 73,6 74,3

Zasoby mieszkaniowe - wskaźniki ogółem w gminie

przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania

m2 87,4 89,0 90,4 91,3 95,0 96,1 97,2 98,0 99,0 100,0

przeciętna powierzchnia

użytkowa mieszkania

na 1 osobę

m2 28,7 29,3 30,5 30,8 30,6 31,1 31,8 32,4 33,1 33,7

mieszkania na 1000

mieszkańców mieszk. 328,1 328,9 336,9 337,8 322,2 323,5 327,6 330,1 334,0 336,8

1.6. Rynek pracy i struktura gospodarcza

W roku 2015 według Głównego Urzędu Statystycznego liczba pracujących w gminie Bełchatów wyniosła zaledwie 1 192 osób (w tym 609 mężczyzn i 583

28

kobiet), a więc było około 110 osób pracujących na 1000 mieszkańców. Dane statystyczne nie są jednak miarodajne, ponieważ uwzględniają pracujących według

innego podziału niż PKD, ale dla faktycznego miejsca pracy i rodzaju działalności (bez pracujących w jednostkach budżetowych działających w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego, osób pracujących w gospodarstwach

indywidualnych w rolnictwie, duchownych oraz pracujących w organizacjach, fundacjach i związkach, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9

osób). Natomiast według danych z 2003 roku najwięcej osób w gminie zatrudnionych było w sektorze usługowym (około 59% z czego usługi nierynkowe stanowią mniejszość około 38%), pozostali mieszkańcy pracowali w sektorze przemysłowym

(około 39%) oraz sektorze rolniczym (około 2%). Zatrudnienie mężczyzn przeważało we wszystkich trzech sektorach: w rolniczym (o 94%), przemysłowym (o 76%) oraz

usługowym (51%).

Tab.13. Pracujący na obszarze gminy Bełchatów w 2015 roku według innego podziału niż PKD (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych

Lokalnych).

Wyszczególnienie ogółem mężczyźni kobiety

ogółem gmina 1 192 609 583

Liczba osób zarejestrowanych, jako bezrobotne w 2015 roku wyniosła 385, a więc w stosunku do roku 2006 poziom ten spadł o około 40%.

Większy odsetek osób poszukujących pracy stanowią kobiety – w 2015 roku było to około 62%.

Udział osób zarejestrowanych, jako bezrobotne w odniesieniu do ilości osób

w wieku produkcyjnym wyniosła w 2015 roku około 6,0%, w tym 4,4% dla mężczyzn oraz 7,7% dla kobiet.

Tab.14. Bezrobotni zarejestrowani na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych

Lokalnych).

Wyszczególnienie 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ogółem 643 520 414 537 418 535 573 636 462 385

mężczyźni 224 179 138 183 174 223 246 272 185 145

kobiety 419 341 276 354 244 312 327 364 277 240

Wyk. 11. Bezrobotni zarejestrowani na obszarze gminy Bełchatów w latach 2006 – 2015 (brak najnowszych danych).

29

Biorąc pod uwagę osoby bezrobotne w gminie Bełchatów według trwania bez pracy (poszukiwania pracy) to najwięcej mieszkańców w 2015 roku było bezrobotnych krótkotrwale (mężczyzn – 33%, kobiet – 22%), od 1 do 3 miesięcy –

około 27% ogółu, zaś najmniej od 12 do 24 miesięcy – około 15% ogółu. Niestety bezrobocie długotrwałe, a więc powyżej 24 miesięcy, sięgało aż 26% (mężczyzn –

21%, kobiet – 30%).

Wyk. 12. Struktura bezrobocia w gminie Bełchatów według okresu trwania bez pracy/

poszukiwania pracy w miesiącach w 2015 r. (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

30

27%

16%

16%

15%

26%

3 miesiące i mniej

3 - 6 miesięcy

6 - 12 miesięcy

12 - 24 miesięcy

powyżej 24 miesięcy

Analizując strukturę ludności gminy Bełchatów według wieku dostrzec można, że największą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku 25 – 34 lat, a więc osoby z małym doświadczeniem zawodowym, co nie stanowi wyjątku w skali kraju.

Generalizując osoby te na ogół dopiero ukończyły kształcenie (studia), wkraczają w okres związany z założeniem rodziny, w związku, z czym największy odsetek tej

grupy stanowią kobiety. Odsetek bezrobotnych w gminie Bełchatów jest ściśle powiązany z poziomem

wykształcenia i tak dla wykształcenia wyższego w 2015 roku stanowił 14%,

policealnego i średniego zawodowego – 22% oraz dla średniego ogólnokształcącego – 11%. Biorąc pod uwagę najwyższy poziom bezrobocia w 2015 roku to występował

wśród grup osób z wykształceniem gimnazjalnym i podstawowym – 28% oraz zasadniczym zawodowym – 25%.

Wyk. 13. Struktura bezrobocia według poziomu wykształcenia w gminie Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

31

Pod względem zatrudnionych według sektorów własności w gminie Bełchatów dominował sektor publiczny, który stanowi około 53% pracujących (dane z 2003 r. według Głównego Urzędu Statystycznego – brak najnowszych danych). Natomiast

większość podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON należy do sektora prywatnego – w 2015 roku większość ta stanowiła aż około 98%.

Tab.15. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON na obszarze gminy Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Wyszczególnienie gmina ogółem

Podmioty gospodarki narodowej ogółem 697

Sektor

publiczny

ogółem 14

państwowe i samorządowe jednostki prawa

budżetowego 12

spółki handlowe 1

pozostałe 1

Sektor

prywatny

ogółem 683

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 593

spółki handlowe 21

spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 5

stowarzyszenia i organizacje społeczne 22

pozostałe 42

W sektorze publicznym w gminie Bełchatów w 2015 roku najwięcej było

państwowych i samorządowych jednostek prawa budżetowego – około 86%. Natomiast w sektorze prywatnym zdecydowana większość to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – około 87%.

Wyk. 14. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON na obszarze gminy Bełchatów w 2015 roku według sektorów.

32

Głównym zajęciem mieszkańców gminy Bełchatów w 2015 roku był handel

hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle – około 31,0% ogółu. Natomiast najmniej podmiotów gospodarczych dotyczyło wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę

i powietrze do układów klimatyzacyjnych – jedynie około 0,1%. Podmiotów gospodarczych dotyczących górnictwa i wydobycia nie było w ogóle.

Na obszarze gminy w 2015 roku funkcjonowało 697 pomiotów gospodarczych (w tym 14 publicznych oraz 683 prywatnych). W ciągu ostatniej dekady obserwuje się ich wzrost, z małymi wahaniami.

Tab.16. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON według grup rodzajów działalności PKD 2007 na obszarze gminy Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Wyszczególnienie gmina ogółem

sektor publiczny

sektor prywatny

Ogółem 697 14 683

rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 18 0 18

przetwórstwo przemysłowe 85 0 85

wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych

1 0 1

dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją

7 0 7

budownictwo 84 0 84

handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów

samochodowych, włączając motocykle 216 0 216

33

Wyszczególnienie gmina ogółem

sektor publiczny

sektor prywatny

transport i gospodarka magazynowa 48 1 47

działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi

16 0 16

informacja i komunikacja 16 0 16

działalność finansowa i ubezpieczeniowa 16 0 16

działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 9 0 9

działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 51 0 51

działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca

13 0 13

administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne

12 0 12

Edukacja 17 11 6

opieka zdrowotna i pomoc społeczna 29 1 28

działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 13 1 12

pozostała działalność usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

46 0 46

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego, wynika, iż w gminie Bełchatów w 2015 roku największy odsetek zatrudniających stanowią mikroprzedsiębiorstwa – około 95,0%. Firmy zatrudniające od 10 do 49 pracowników stanowiły około 4,9%,

zaś te zatrudniające od 50 do 249 pracowników zaledwie około 0,1%. Natomiast firm, które zatrudniały powyżej 250 pracowników, na terenie gminy nie było.

Tab.17. Zatrudnienie w przedsiębiorstwach na terenie gminy Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON według liczby pracujących

0 - 9 10- 49 50 - 249 powyżej 250

662 34 1 brak

Analizując rozkład liczby podmiotów gospodarczych w gminie Bełchatów

w poszczególnych miejscowościach, to największa liczba podmiotów gospodarki

narodowej była zarejestrowana w Zawadach – 8,8% wszystkich w gminie, następnie był Dobrzelów – 6,7% wszystkich w gminie. Najmniej zlokalizowanych było

w miejscowości Janina – zaledwie 1 (0,1% wszystkich w gminie). Tab. 18. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON

w poszczególnych miejscowościach gminy Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Miejscowość Liczba podmiotów gospodarki narodowej w 2015 r.

Adamów 9

Augustynów 10

Bukowa 12

Dobiecin 33

Dobrzelów 47

Domiechowice 38

34

Helenów 9

Huta 9

Janina 1

Janów 10

Józefów 12

Kalisko 3

Kałduny 13

Kielchinów 19

Korczew 7

Księży Młyn 11

Kurnos Drugi 44

Kurnos Pierwszy 11

Ludwików 28

Ławy 29

Łękawa 27

Mazury 11

Mokracz 2

Myszaki 14

Niedyszyna 15

Oleśnik 29

Podwody 5

Podwody-Kolonia 9

Poręby 27

Postękalice 24

Rząsawa 12

Wielopole 4

Wola Kruszyńska 3

Wola Mikorska 23

Wólka Łękawska 14

Zawadów 21

Zawady 61

Zdzieszulice Dolne 20

Zdzieszulice Górne 21

razem 697

Głównym sektorem gospodarki gminy Bełchatów są usługi i przemysł.

Na obszarze gminy Bełchatów zlokalizowane są zakłady pracy funkcjonujące w różnych obszarach.

Do największych należą:

Masarnia Rzeźnictwo-Wędliniarstwo Dominik Marczak w Dobrzelowie, przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej, przetwarzanie i konserwowanie

mięsa, z wyłączeniem mięsa z drobiu, Termo-Bud Młynarski w Kurnosie Drugim, przedsiębiorstwo prywatne osoby

fizycznej, usługi budowlane i remontowe,

Piekarnia „Jazon II” Paweł Poryzała w Dobrzelowie, przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej, produkcja pieczywa i świeżych wyrobów

ciastkarskich i ciastek, Zakład Handlowo - Usługowo - Produkcyjny Z.H.U.P. „MIRS” Mirosław

Różycki w Porębach, przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej, roboty

związane z budową pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, gdzie indziej niesklasyfikowanej,

„Halmar” s.c. Mirosław Różycki w Porębach, spółka cywilna, roboty związane z budową pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, gdzie indziej niesklasyfikowanej.

„DZW MOTORS” S.C. Dioniza Wężyk, Zbigniew Wężyk w Dobrzelowie, spółka cywilna, sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych

i furgonetek,

35

BOMI-SERWIS Sp. z o.o. Sk. w Emilinie, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa, obsługa przenośników

taśmowych, Przedsiębiorstwo Handlowo - Usługowe Zbigniew Maziarz w Myszakach,

przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej, rozbiórka i burzenie obiektów

budowlanych. Przy czym należy podkreślić, że duża część mieszańców gminy wiejskiej

Bełchatów zatrudniona jest w elektrowni PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Bełchatów oraz kopalni PGE Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów.

W sektorze usług w gminie Bełchatów występują głównie działalności związane z: budownictwem, transportem oraz gastronomią. Biorąc pod uwagę handel to

większość podmiotów oferuje sprzedaż detaliczną (artykuły pierwszej potrzeby). Analiza rynku pracy i struktury gospodarczej wskazuje przede wszystkim na

konieczność zmniejszenia stopy bezrobocia, zwłaszcza wśród młodych ludzi, a także aktywizacji zawodowej osób o niskiej motywacji do pracy, długotrwale bezrobotnych.

Rozwój potencjału gospodarczego gminy Bełchatów byłby możliwy m. in.

dzięki stworzeniu na jej terenie strefy aktywności gospodarczej. Strefa ta uratowałaby nie tylko budżet gminy, ale również przyczyniłaby się do zmniejszenia

poziomu bezrobocia, a co za tym idzie poprawy życia mieszkańców. Istotny jest również znaczny wzrost m.in. zatrudnienia w wyspecjalizowanych usługach.

Do silnych stron gminy wiejskiej Bełchatów należy zaliczyć atrakcyjne

położenie komunikacyjne przy Bełchatowie, Piotrkowie Trybunalskim. Dodatkowo przez gminę przebiega droga krajowa nr 74 oraz drogi wojewódzkie nr 484, 485.

Dodatkowo gmina zlokalizowana jest w pobliżu: od północnego - wschodu odcinka autostrady A1 oraz od północy odcinka drogi ekspresowej S8. Występuje również szeroka oferta terenów niezabudowanych przeznaczonych dla potencjalnych

inwestorów. Szanse rozwoju gminy tworzą: 1) stworzenie strefy aktywności gospodarczej;

2) wykorzystanie położenia gminy; 3) wykorzystanie potencjału kulturalnego do rozwoju turystyki (zintegrowana oferta

programowa);

4) promocja lokalnej przedsiębiorczości; 5) dywersyfikacja branż gospodarki;

6) wprowadzenie nowych technologii i rozwój firm innowacyjnych; 7) wzrost zainteresowania przedsiębiorców zewnętrznych.

1.7. Oświata i usługi publiczne

Według Głównego Urzędu Statystycznego na obszarze gminy Bełchatów

w 2015 roku zlokalizowany był jeden obiekt przedszkolny – łącznie z niepublicznymi, z 6 oddziałami, w których znajdowało się ogółem 140 miejsc, a dzieci uczących się

było 133 (w tym 67 chłopców i 66 dziewczynek). Dzieci przedszkolne na terenie gminy Bełchatów korzystają z opieki tylko

jednego obiektu – Gminnego Przedszkola w Domiechowicach. Na terenie gminy

dodatkowo zlokalizowanych było sześć oddziałów przedszkolnych: dwa w Niedyszynie, dwa w Kurnosie Drugim, w Domiechowicach i w Łękawie.

Tab.19. Przedszkola na terenie gminy Bełchatów w 2015 roku, wszystkie prowadzone przez jednostki samorządu gminnego (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

36

Miejscowość Placówki Oddziały Liczba miejsc Dzieci

Domiechowice 1 6 140 133

Gmina ogółem 1 6 140 133

Pomimo tego, iż w ostatnich latach przybyło miejsc w publicznym przedszkolu

w gminie, to i tak zapotrzebowanie na nie jest znacznie większe. W związku z tym w najbliższych latach konieczne jest rozszerzenie oferty oświatowej dla najmłodszych mieszkańców gminy oraz usług świadczonych w już istniejących placówkach. Jest to

bardzo istotna kwestia, związana z napływem nowych mieszkańców oraz mająca wpływ na utrzymanie się pozytywnych prognoz demograficznych.

Oprócz przedszkoli na terenie gminy funkcjonuje: 6 szkół podstawowych (Dobrzelów, Domiechowice, Janów, Korczew, Kurnos Drugi,

Łękawa),

4 gimnazja (Dobrzelów, Domiechowice, Kurnos Drugi, Łękawa), 1 gimnazjum specjalne w Łękawie.

Szkoły podstawowe prowadzone przez jednostki samorządu gminnego na terenie gminy Bełchatów to: Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Dobrzelowie,

Szkoła Podstawowa im. Marii Kownackiej w Domiechowicach, Szkoła Podstawowa im. Władysława Szafera w Janowie

Szkoła Podstawowa im. gen. Janusza Głuchowskiego w Dobiecinie (Korczew), Szkoła Podstawowa im. Alfonsa Brandta w Kurnosie Drugim, Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji Narodowej w Łękawie.

Tab.20. Szkoły podstawowe prowadzone przez jednostki samorządu gminnego na terenie gminy Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu

Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Wyszczególnienie Placówki Oddziały Uczniowie

Dobrzelów 1 8 137

Domiechowice 1 8 138

Janów 1 6 88

Korczew 1 6 67

Kurnos Drugi 1 9 137

Łękawa 1 6 79

Gmina ogółem 6 43 646

Gmina Bełchatów jest rozległa i mimo, że sieć szkół jest dobrze rozplanowana

prowadzone są przez władze samorządu terytorialnego dowozy szkolne, które

umożliwiają dostęp do placówek oświatowych wszystkim dzieciom. Gminne szkoły posiadają pracownie komputerowe, sale gimnastyczne, boiska wielofunkcyjne, place

zabaw. Według Głównego Urzędu Statystycznego szkół podstawowych na terenie

gminy w 2015 roku było 6, z 43 oddziałami, a uczyło się w nich 646 dzieci.

Tab.21. Gimnazja prowadzone przez jednostki samorządu gminnego na terenie gminy Bełchatów w 2015 roku (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego

(GUS Bank Danych Lokalnych).

37

Wyszczególnienie Placówki Oddziały Uczniowie

Dobrzelów 1 5 77

Domiechowice 1 3 65

Kurnos Drugi 1 3 38

Łękawa 1 4 76

Gmina ogółem 4 15 256

Szkoły gimnazjalne prowadzone przez jednostki samorządu gminnego na

terenie gminy Bełchatów to:

Gimnazjum Publiczne im. Arkadego Fiedlera w Dobrzelowie, Gimnazjum Publiczne im. Marii Skłodowskiej Curie w Domiechowicach,

Gimnazjum Publiczne im. św. Jana Pawła II w Kurnosie Drugim, Gimnazjum Publiczne w Łękawie.

Według Głównego Urzędu Statystycznego na terenie gminy w 2015 były 4

gimnazja z 15 oddziałami, w których uczyło się łącznie 256 uczniów. Ponadto w Łękawie funkcjonuje również jedno gimnazjum specjalne w Młodzieżowym Ośrodku

Wychowawczym. Na terenie gminy nie występują szkoły dla osób dorosłych. Współczynnik skolaryzacji brutto na terenie gminy Bełchatów, a więc stosunek

liczby wszystkich osób uczących się na danym poziomie do całej populacji osób będących w wieku nominalnie przypisanym temu poziomowi kształcenia, wyniósł

w 2015 roku dla szkolnictwa podstawowego około 77,8%, a dla szkolnictwa gimnazjalnego około 80,8%.

Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2015 roku na terenie gminy

Bełchatów nie było szkół ponadgimnazjalnych i policealnych. Wymienione placówki pokrywają zapotrzebowanie na edukację dzieci

i młodzieży. Na terenie gminy wiejskiej funkcjonuje Gminne Centrum Kultury

w Zdzieszulicach Dolnych oraz filie w: Kurnosie Drugim, Augustynowie i Zawadach.

Ponadto dwie biblioteki w Kurnosie Drugim i Łękawie. Poza tym funkcjonuje łącznie 7 świetlic wiejskich, które przeznaczone są dla 40 użytkowników (Zawady, Mikorzyce,

Kurnos Drugi), 70 użytkowników (Augustynów, Myszaki, Oleśnik) lub 100 użytkowników (Zdzieszulice Dolne). Ich stan określany jest jako dobry. Świetlice wyposażone są w podstawowy sprzęt typu zastawa, krzesła, stoły, kuchnie. Niektóre

posiadają wyposażenie dodatkowe, jak komputery czy stoły bilardowe.

Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia mieszkańców gminy Bełchatów

według Narodowego Spisu Powszechnego 2011 (brak najnowszych danych) to kształtuje się on następująco: wyższe – około 15,1%,

policealne – około 6,2%, średnie ogólnokształcące – około 11,9%,

średnie zawodowe – około 16,7%, zasadnicze zawodowe – około 22,2%, gimnazjalne – około 5,4%,

podstawowe ukończone – około 20,7%, podstawowe nieukończone - około 1,8%.

38

Tab.22. Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Bełchatów według Narodowego Spisu Powszechnego 2011 (brak najnowszych danych). Dane Głównego Urzędu Statystycznego

(GUS Bank Danych Lokalnych).

Poziom wykształcenia

Gmina Bełchatów

Ogółem Mężczyźni Kobiety

wyższe 1 555 608 947

policealne 634 251 383

średnie razem w tym: średnie ogólnokształcące średnie zawodowe

2 943

1 227 1 716

1 415

458 957

1 528

769 759

zasadnicze zawodowe

2 284 1 478 806

gimnazjalne 558 313 245

podstawowe ukończone

2 132 1 003 1 129

podstawowe

nieukończone 188 69 119

Wyk. 15. Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Bełchatów według Narodowego Spisu Powszechnego 2011 (brak najnowszych danych).

Przedstawione wyżej dane obrazują fakt, iż poziom wykształcenia

mieszkańców gminy Bełchatów jest na niższym poziomie niż średnia krajowa, dla której ludność z wykształceniem wyższym stanowiła 17,9%.

Funkcję administracyjną na terenie gminy wiejskiej pełnią m.in.: Urząd Gminy

Bełchatów i Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Na terenie gminy funkcjonują

również: Ochotnicza Straż Pożarna w Hucie, Przedsiębiorstwo Komunikacji,

39

Transportu i Usług Komunalnych Gminy Bełchatów Sp. z o.o. oraz Zakład Gospodarki Komunalnej Gminy Bełchatów.

1.8. Opieka zdrowotna

Opiekę zdrowotną na terenie gminy Bełchatów zapewniają przede wszystkim

lekarze prowadzący prywatną praktykę lekarską. Usługi te związane są m.in. z podstawową opieką zdrowotną oraz stomatologią, a także pomocą doraźną.

Bliskość Bełchatowa i Piotrkowa Trybunalskiego sprzyja dostępowi do

wysokospecjalistycznych usług i poradni medycznych (m.in. Szpital Wojewódzki im. Jana Pawła II w Bełchatowie).

Na obszarze gminy Bełchatów w 2015 roku nie funkcjonował żaden żłobek.

1.9. Pomoc społeczna

Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z siedzibą w Bełchatowie.

W 2015 roku na terenie gminy Bełchatów było 435 gospodarstw domowych korzystające z pomocy społecznej, w tym 272 poniżej kryterium dochodowego (około 63%).

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w latach 2013 – 2015 udzielił wsparcia rodzinom głównie z powodu bezrobocia, niepełnosprawności, ubóstwa oraz

długotrwałej lub ciężkiej choroby. Na wszystkie świadczenia rodzinne instytucja ta w 2015 roku wydała 1 914 tys. zł. Kwota zasiłków rodzinnych (wraz z dodatkami) w 2015 roku wyniosła 916 tys. zł, zaś kwota zasiłków pielęgnacyjnych dla rodzin – 430

tys. zł. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w latach 2013 – 2015 udzielił świadczeń

głównie na żywność, zasiłki okresowe oraz leki. Na terenie gminy poza Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Bełchatowie

nie działają żadne stacjonarne placówki pomocy społecznej, w tym ośrodki pomocy osobom starszym, niepełnosprawnym i przewlekle chorym.

1.10. Analiza ekonomiczna

Dla określenia wskaźników efektywności ekonomicznej działalności gminy, jako przedsięwzięcia, przyjąć należy wartości ekonomiczne, które odzwierciedlają

wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za określone dobro lub usługę. Wartości te odzwierciedlają wszystkie czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem alternatywnym dla społeczeństwa. Analiza ekonomiczna jest szczególnym

rodzajem analizy kosztów i korzyści – przeprowadzana jest w drodze skorygowania wyników analizy finansowej o wyniki fiskalne, efekty zewnętrzne oraz ceny

rozrachunkowe. Szacowanie wszystkich nakładów inwestycyjnych, niezbędnych do poniesienia

w związku z funkcjonowaniem organizmu ekonomicznego, jakim jest prawidłowo

funkcjonująca i utrzymująca progres jednostka samorządowa zawarte są w budżecie Gminy. Funkcjonowanie Gminy nie opiera się jednak wyłącznie na wymiernych

czynnikach ekonomicznych - pozostaje grupa aktywności niepodlegających wymianie na dobra ekonomiczne, niejednokrotnie stanowiąca podstawę funkcjonowania Gminy, do których można zaliczyć np. satysfakcję społeczną, wysoki poziom kształcenia itd.

Niemniej w przypadku analizy ekonomicznej meritum stanowią kwestie związane z cyrkulacją środków finansowych.

40

Finanse publiczne obejmują zasoby pieniężne Gminy, zarówno dochody, jak i wydatki określone w budżecie Gminy. Kondycja finansowa gminy Bełchatów,

podobnie jak innych jednostek samorządu terytorialnego, zależy m.in. od wysokości dochodów własnych, dotacji celowych (zarówno z budżetu państwa, jak pozyskiwanych ze środków europejskich) i subwencji ogólnych z budżetu państwa.

Na całkowitą wartość dochodów własnych ma w dużej mierze wpływ liczba ludności zamieszkującej na danym obszarze oraz liczba podmiotów prowadzących

działalność gospodarczą. Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, a także osób prawnych stanowią podstawowe źródło dochodów własnych gmin. Podstawowym dochodem własnym gmin jest podatek od nieruchomości oraz

udział w podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu

terytorialnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 198) dzieli dochody gminy na grupy.

Pierwszą z nich są wpływy z ustalonych i pobieranych na podstawie odrębnych ustaw podatków. Zaliczamy do niej następujące podatki:

podatek od nieruchomości,

podatek rolny, podatek leśny,

podatek od środków transportowych, opodatkowanie w formie karty podatkowej, podatek od spadków i darowizn,

podatek od czynności cywilnoprawnych.

Drugą grupą dochodów własnych gminy stanowią wpływy z opłat. Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego szereguje wpływy z opłat, jako:

wpływy z opłaty skarbowej,

wpływy z opłaty targowej, wpływy z opłaty miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów,

wpływy z opłaty reklamowej, wpływy z opłaty eksploatacyjnej - w części określonej w ustawie z dnia 9

czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity: Dz. U. z 2015

r. poz. 196 ze zm.), z innych opłat stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie

odrębnych przepisów.

Wydatki gminy Bełchatów ukierunkowane są na rozwój społeczno ‐ ekonomiczny gmin i zaspakajanie potrzeb mieszkającej na ich terenie ludności. Dzielą się na majątkowe, w tym inwestycyjne oraz bieżące, do których zalicza się

m.in. świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki na wynagrodzenia, a także wydatki na obsługę długu.

Dochody budżetu Gminy

Suma dochodów do budżetu gminy Bełchatów wyniosła w 2015 roku 39,6 mln złotych, co daje około 3,6 tys. złotych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Oznacza to wzrost dochodów o 1,3% w porównaniu do roku 2014. Największą część

dochodów wygenerował Dział 756 - Dochody od osób prawnych, fizycznych i od innych jednostek (47,86%). Duża część wpływów pochodzi z Działu 758 - Różne

rozliczenia (20,83%) oraz z Dział 852 - Pomoc społeczna (9,03%). Natomiast najmniejszą część dochodów wygenerował Dział 754 - Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa (zaledwie 0,004%).

41

W budżecie gminy Bełchatów wpływy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wynosiły 916 złotych na mieszkańca (24,8%), natomiast dochód z tytułu

podatków dochodowych od osób prawnych wynosił 31,6 złotych na mieszkańca (0,9%). Tab. 23. Dochody budżetu gminy Bełchatów w 2015 r. w rozbiciu na działy wg klasyfikacji budżetowej. Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS Bank Danych Lokalnych).

Dział Nazwa Dochody

[zł]

Na mieszkańca

[zł]

Udział w całości budżetu

756

Dochody osób prawnych, od osób

fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem

18 965 752,86 1746,87 47,86%

758 Różne rozliczenia 8 254 956,21 760,33 20,83%

852 Pomoc społeczna 3 579 694,43 329,71 9,03%

400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię

elektryczną, gaz i wodę 2 017 458,20 185,82 5,09%

900 Gospodarka komunalna i ochrona

środowiska 1 983 332,23 182,68 5,01%

801 Oświata i wychowanie 1 680 767,59 154,81 4,24%

010 Rolnictwo i łowiectwo 1 006 252,85 92,68 2,54%

720 Informatyka 914 146,33 84,20 2,31%

926 Kultura fizyczna 253 346,32 23,33 0,64%

921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 197 518,82 18,19 0,50%

750 Administracja publiczna 195 438,81 18,00 0,49%

600 Transport i łączność 170 789,32 15,73 0,43%

854 Edukacyjna opieka wychowawcza 118 981,00 10,96 0,30%

851 Ochrona zdrowia 104 413,34 9,62 0,26%

700 Gospodarka mieszkaniowa 91 383,08 8,42 0,23%

751

Urzędy naczelnych organów władzy

państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa

86 192,11 7,94 0,22%

500 Handel 2 705,01 0,25 0,01%

754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona

przeciwpożarowa 1 500,00 0,14 0,004%

42

Wyk. 16. Dochody budżetu gminy Bełchatów w 2015 r. w rozbiciu na działy wg klasyfikacji

budżetowej.

Poniżej historyczne ujęcie dochodów z lat 2008 – 2015, z wyróżnieniem

największej i najmniejszej wartości w danym dziale na przestrzeni lat, a także określeniem wzrostu lub spadku dochodów w stosunku do poprzedzającego roku:

43

Tab. 24. Dochody budżetu gminy Bełchatów w latach 2008-2015według działów klasyfikacji budżetowej.

(źródło: http://www.polskawliczbach.pl/gmina_Belchatow#dochody-budżetu)

Wydatki budżetu Gminy

Suma wydatków z budżetu gminy Bełchatów wyniosła w 2015 roku 40,4 mln

złotych, co daje 3,8 tys. złotych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Oznacza to spadek wydatków o 7,6% w porównaniu do roku 2014. Największa część budżetu

gminy Bełchatów (40,29%) została przeznaczona na Dział 801 - Oświata i wychowanie. Dużą część wydatków z budżetu przeznaczona została na Dział 852 - Pomoc społeczna (12,59%) oraz na Dział 750 - Administracja publiczna (11,99%).

44

Wydatki inwestycyjne stanowiły 4,9 mln złotych, czyli 12,1% wydatków ogółem.

Tab. 25. Wydatki budżetu gminy Bełchatów w 2015 r. w rozbiciu na działy wg klasyfikacji budżetowej.

Dział Nazwa Wydatki

[zł]

Na

mieszkańca [zł]

Udział

w całości budżetu

801 Oświata i wychowanie 16 272 269,79 1498,78 40,29%

852 Pomoc społeczna 5 085 039,97 468,37 12,59%

750 Administracja publiczna 4 842 476,81 446,02 11,99%

010 Rolnictwo i łowiectwo 3 558 736,39 327,78 8,81%

900 Gospodarka komunalna i ochrona

środowiska 2 914 295,80 268,43 7,21%

600 Transport i łączność 1 481 756,07 136,48 3,67%

400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię

elektryczną, gaz i wodę 1 448 053,03 133,38 3,58%

921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 1 388 190,51 127,86 3,44%

720 Informatyka 1 048 168,87 96,54 2,59%

926 Kultura fizyczna i sport 662 631,47 61,03 1,64%

757 Obsługa długu publicznego 400 325,99 36,87 0,99%

700 Gospodarka mieszkaniowa 348 040,39 32,06 0,86%

754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona

przeciwpożarowa 339 025,77 31,23 0,84%

854 Edukacyjna opieka wychowawcza 257 947,10 23,76 0,64%

500 Handel 127 418,94 11,74 0,32%

851 Ochrona zdrowia 98 709,07 9,09 0,24%

751 Urzędy naczelnych organów władzy

państwowej, kontroli i ochrony prawa

oraz sądownictwa

86 192,11 7,94 0,21%

710 Działalność usługowa 33 469,53 3,08 0,08%

45

Wyk. 17. Wydatki budżetu gminy Bełchatów w 2015 r. w rozbiciu na działy wg klasyfikacji budżetowej.

Poniżej historyczne ujęcie wydatków z lat 2008 – 2015, z wyróżnieniem największej i najmniejszej wartości w danym dziale na przestrzeni lat, a także

określeniem wzrostu lub spadku wydatków w stosunku do poprzedzającego roku:

46

Tab. 26. Wydatki budżetu gminy Bełchatów w latach 2008-2015 według działów klasyfikacji

budżetowej.

(źródło: http://www.polskawliczbach.pl/gmina_Belchatow#wydatki-budżetu)

47

Wyk. 18. Dochody i wydatki budżetu Gminy Bełchatów według rodzajów w 2015 r. [mln zł]

1.11. Podsumowanie części analitycznej

Wymienione wyżej różne czynniki powodują, że problemy społeczne związane

głównie z bezrobociem, a także dostępem oraz efektywnością edukacji, nie zawsze mogą być skutecznie rozwiązywane na szczeblu gminnym. Jest to problem ogólnokrajowy, z którym borykają się głównie mniejsze jednostki terytorialne i bez

wsparcia na poziomie krajowym problemy te nie zostaną wyeliminowane do końca. Przedstawione aspekty społeczne zostały sporządzone głównie na podstawie

danych Głównego Urzędu Statystycznego dla obszaru gminy wiejskiej Bełchatów oraz lokalnych instytucji, zostały one przyjęte subiektywnie, uwzględniając największe znaczenie dla potrzeb planowania przestrzennego.

Szansą rozwoju gminy Bełchatów jest jej dogodna lokalizacja w sąsiedztwie Bełchatowa i Piotrkowa Trybunalskiego. Natomiast gmina powinna dążyć do rozwoju

małej i średniej przedsiębiorczości, ze względu na to, iż aktualnie sektor ten stanowi podstawę rozwoju lokalnego. Istotna jest również aktywizacja sektora rolniczego, zwłaszcza ekologicznego, w celu rozwoju terenów wiejskich oraz ich uatrakcyjnienia

(m. in. gospodarstwa agroturystyczne ze zdrową żywnością), co byłoby odpowiedzią na rosnącą świadomość i wymagania konsumentów, zwłaszcza z aglomeracji

łódzkiej. Bardzo istotna jest kwestia prowadzenie polityki sprzyjającej osiedlaniu się

nowych mieszkańców na obszarze gminy Bełchatów. Potrzeba ta podyktowana jest

nie tylko utrzymaniem wskaźników wynikających z pozytywnych prognoz demograficznych, ale również istotnymi czynnikami ekonomicznymi, które mogą

poprawić niskie dochody budżetu gminy.

48

Poza tym, aby przyciągnąć nowych mieszkańców gmina Bełchatów musi uatrakcyjnić swoją ofertę mieszkaniową. Należy rozszerzyć ofertę mieszkaniową

o tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, proponując ofertę terenów pod budownictwo z pełnym uzbrojeniem oraz w dogodnej lokalizacji.

W związku z faktem, iż społeczeństwo, nie tylko na terenie gminy Bełchatów,

ale w skali całego kraju, starzeje się w znacznym tempie należy zważać na dbałość o zdrowie społeczności lokalnej, zwiększyć zakres usług z tym związanych, a także

przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu osób chorych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

Powyższe analizy będą ściśle powiązane z kierunkami zagospodarowania

przestrzennego gminy Bełchatów tak, aby rozwiązywanie potrzeb lokalnej społeczności było bardziej realistyczne ekonomicznie, a same tereny gminy

racjonalnie wykorzystane.

2. Możliwości finansowania przez Gminę inwestycji służących realizacji zadań własnych gminy

Prowadzona przez Gminę polityka finansowa ukierunkowana jest na stwarzanie możliwości do racjonalnego gospodarowania nakładami na zadania inwestycyjne.

Zadania własne w zakresie szeroko pojętej gospodarki przestrzennej i działań związanych z ich finansowaniem, są skomplikowanym i wieloletnim procesem

wynikającym z bieżących analiz stopnia ich realizacji. Ze względu na rozległą strukturę przestrzenną, a także trudny do zdiagnozowania na obecnym etapie harmonogram prac, wynikający między innymi z koniunktury ekonomicznej,

gospodarczej i finansowej oraz horyzont czasowy prognozowania sięgający 2040 roku niezwykle trudno wskazać szacunki dotyczące konkretnych kwot finansowania.

Niemniej możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnych i infrastruktury technicznej oraz społecznej, służących realizacji

zadań własnych gminy mogą być finansowane: 1) z budżetu gminy; 2) ze środków własnych przedsiębiorstw działających w imieniu gminy;

3) współfinansowane ze środków zewnętrznych, w tym pozyskiwanych z funduszy Unii Europejskiej;

4) z udziału inwestorów zewnętrznych na podstawie zawartych porozumień; 5) dotacji, pożyczek, kredytów, obligacji komunalnych; 6) poprzez udział inwestorów prywatnych w finansowaniu zadań publicznych w

ramach partnerstwa publiczno-prywatnego; 7) subwencji z budżetu państwa na finansowanie lub dofinansowanie zadań

własnych; 8) innych środków zewnętrznych.

Należy zauważyć, iż wskazana możliwość potencjalnego zwiększenia struktury mieszkaniowej nie stanowi wartości docelowo skonsumowanej w ustaleniach

obowiązującego Studium.

49

3. Potrzeby inwestycyjne Gminy wynikające z konieczności realizacji zadań własnych, związane z lokalizacją nowej

zabudowy

Potrzeby inwestycyjne Gminy wynikają z zapisanych w budżecie wydatków, w

tym wydatków związanych z zadaniami własnymi w zakresie związanym z realizacją kierunków polityki przestrzennej (tabele 25-26). W przypadku obszarów

inwestycyjnych ograniczone są do realizacji infrastruktury technicznej w części niezainwestowanej. Jest to zadanie systematycznie realizowane w zależności od postępu urbanizacji i wykorzystania terenu, dla którego rezerwowane są środki w

ramach wydatków inwestycyjnych, sięgające 10% budżetu. W przypadku docelowego zwiększenia ilości mieszkańców inwestycje powinny

zostać zwiększone o rozbudowę infrastruktury społecznej i oświatowej.