Upload
ciput-rapusha
View
63
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
anatomi tulang UKDW 2013
Citation preview
5/24/2018 Anatomi Tulang
1/25
TULANG
Jaringan tulang terdiri dari :
sel- sel tulang dengan lanjutan
di kelilingi serabut jaringan pengikat ( kolagen ) dan garam kapur kalsium
karbonat, kalsium fosfat dam magnesium fosfat
jaringan berkumpul alat yang terdiri dari
- jaringan parensim
- jaringan stroma ( jaringan penyokong )
ALAT GERAK
a. pasif : - tulang-tulang
- hubungan antara tulang
b. aktif : - otot-otot
Tulang dibagi menurut bentuk :
1. os longum
2. os breve
3. os planum
4. os pneumaticum
Tulang manusia
( Sceleton humanum )
Dibagi dalam : A. sceleton trunci
B. cingulum superius ( cingulum membri superioris )
C. sceleton extremitatis superioris ( sceleton membri superioris liberi )
D. cingulum inferioris ( cingulum membri inferioris )
E. sceleton extremitatis inferioris ( sceleton membri inferioris liberi )F. cranium
A. Sceleton trunci
Dibagi atas : - collumna vertebralis
- costae
- sternum
2.
3.
4.
A.
5/24/2018 Anatomi Tulang
2/25
1. Collumna vertebralis, dibagi dalam
servi kal ada 7 buah vertebra
to raka l ada 12 buah vertebra
lumba l ada 5 buah vertebrasakra l ada 5 buah vertebra
koksigeal ada 34 buah vertebra
Vertebra tersusun begitu rupa terbentuk tiang yang melengkung terjadi
lengkungan. Lengkung ke ventral disebut lordosis ( servikal dan lumbal )
lengkung ke dorsal disebut kifosis ( torakal dan sakral )
kadangkadang terjadi lengkungan ke lateral disebut skoliosis
A. Vertebra
- Terdiri dari :corpus, arcus dan processus
-korpus dan arcus membatasi foramen vertebrale ( lubang )
-foramen dari atas ke bawah membentuk saluran canalis vertebralis
1). Vertebra thoracalis ada 12 buah
2) Vertebra cervicalisa) Atlas = vertebra cervicalis I bersendi dengan condylus occipitalis dan
epistropheus
1.
Lengkungan columna vertebralisa dewasab anak baru lahir garis gravitasi, perawakan normal1. lordosis cerviculis (C1-C6)
2. kyphosis thoracalis (C6- Th9)
3. lordosis lumbalis (T4-L5)
4. kyphosis sacralis (sacrum, coccygeus)
5. promontorium
5/24/2018 Anatomi Tulang
3/25
b) Epistropheus = vertebra carvialis II, bersendi dengan atlas
- tonjolan ke cranial disebut dens epistropheus
c) Vertebra prominens ( VC.7 )
- processus spinosus panjang, ujung membulat
- pada orang hidup menonjol
d) Vertebra cervicalis VI
- tuberculum anterius besar dipakai sebagai dasar menekan ( meraba ) a.
carotis communis
- disebut juga tuberculum caroticum
3). Vertebra lumbalis
- tepi kranial processus artic superior terdapat processus mamillaris- di pangkal processus transversus terdapat processus accessorius
4). Vertebra sacralis ( os sacrum )
- satu sama lain tumbuh melekat menjadi satu tulang disebut os
sacrum
berbentuk segitiga, pucuk = apex ossis sacri, dan basisnya = basis ossis sacri
terdapat di sebelah kranial
tepi kranial corpus vertebra sacralis I menonjol disebut promontorium
adanya kifosis dataran ventral cekung disebut facies pelvina, dan datarandorsal disebut facies dorsalis
hasil pertumbuhan melekat
o processus spinosus crista sacralis mediana
o processus articularis crista sacralis intermedia
o processus transversus crista sacralis lateralis dan pars lateralis ossis
sacri
5/24/2018 Anatomi Tulang
4/25
Sacrum
a. dari ventral
b. dari dorsal
c. dari sisi kanan
d. dari kranial
1. facies pelvina 10. processus articularis
superior
2. facies dorsalis 11. canalis sacralis
3. basis assis sacri 12. tuberositas sacralis
4. promontorium 13. facies auricularis
5. linea transverse 14. crista sacralis media
6. apex assis sacri 15. crista sacralis intermedia
7. foramina sacralia anterior 16. crista sacralis lateralis
8. foramina sacralia posteriora 17. cornu sacralis9. pars lateralis 18. hiatus sacralis
5/24/2018 Anatomi Tulang
5/25
processus tranversus yang melekat bagian lateral dimedial terdapat lubang-
lubang
o foramina sacralia posteriora
o foramina sacralia anteriora pada facies pelvina
antara foramen sacralia anteriora kanan kiri terdapat linea transversa bekasmelekatnya corpus vertebrae
processus articularis inferior VS V menjadi cornu sacrale
tempat bersendi dengan os coxae disebut facies auricularis
os sacrum laki-laki : lebih panjang, sempit dan melengkung
wanita : pendek, lebih lebar dan kurang melengkung
5). Vertebra coccygealis ( 34 buah )
tumbuh melekat satu dengan yang lain os coccygeus
Costae
- terdiri dari tulang dan tulang rawan ( kartilago )
- terdapat 12 ps costa dibagi :
costa vera 7 pasang ( pada sternum )
costa spuria 5 pasang, 2 ps disebut costa fluctuantes
- tiap costa terdiri dari : korpus, kolum dan kaput
Sternum
- tulang pipih
- dibagi : manubrium sterni, corpus sterni, dan processus xiphoideus
Manubrium sterni
- terdapat incissura jugularis di crania incissura clavicularis tempat bersendi clavicula
incissura costalis melekat cartilago costalis I
Corpus sterni
- incissura costalis untuk cartilago costalis IIIVII
Processus xiphoideus
- tulang rawan, bentuk tidak tetap
2.
3.
5/24/2018 Anatomi Tulang
6/25
Manubrium sterni dan corpus sterni membentuk sudut, angulus sterni, terbuka ke
dorsal, hubungannya synchondrosis sternalis.
Cingulum superius
- terdiri dari clavicula dan scapula
- berhubungan dengan truncus pada sternum
1) Clavicula
- tulang panjang, terletak transversal
- bersendi dengan sternum dan scapula
2) Scapula
- berbentuk segitiga dikenal 3 sisi margo superior, margo vertebralis dan margo
axillaris ( lateralis )
- mempunyai 3 sudut (angulus)
angulus medialis (superior)
angulus inferior
angulus lateralis
- mempunyai 2 permukaan : facies dorsalis dan ventralis
- pada facies dorsalis terdapat spina scapulae ujungnya sebagai acromion
- facies ventralis (facies costalis) cekung disebut fossa subscapularis
B.
5/24/2018 Anatomi Tulang
7/25
1. pars sternalis claviculae 21. epicondylus laterlis humeri
2. lig. sternoclaviculae anterior 22. margo lateralis humeri
3. lig. interclaviculare 23. facies ventrolateris
4. discus articularis 24. tuberositas deltoidea5. lig. costoclaviculare 25. crista tuberculi major
6. margo medialis scapulae 26. crista tuberculi minor
7. angulus inferior scapulae 27. collum chirurgicum
8. margo lateralis scapulae 28. caput longum m. bicipitis
9. fossa subscapularis 29. tuberculum major humeri
10. caput humeri 30. collum anatomicum
11. margo lateralis scapulae 31. lig. coraco-acromiale
12. capsula articularis 32. acromion
13. tuberculum minus 33. discus articularis
14. facies ventromedial humeri 34. lig. acromioclaviculare
15. margo medialis humeri 35. pars acromialis claviculare
16. epicondylus medialis humeri 36. processus coracoideus
17. fossa coronoidea 37. lig. trapezoideum
18. trochlea humeri 38. lig. conoideum
19. capitulum humeri 39. lig. trnsverse superior scapula
20. fossa radialis
5/24/2018 Anatomi Tulang
8/25
Sceleton extremitatis superioris
- terdiri dari : humerus
radius ulna
ossa carpalia (ossa carpi)
ossa metacarpalia
phalanges
- sebagian besar merupakan tulang panjang, dapat dibedakan :
corpus
ujung proksimal
ujung distal
1) Humerus
- ujung proksimal terdapat caput humeri ( bulat )
- dihubungkan dengan corpus oleh collum anatomicum
- distal tubercula terdapat collum chirurgicum ( mudah patah )
- ujung distal melebar tonjolan medial = trochlea humeri, dan tonjolan lateral =
capitulum humeri
- pada tepi medial terdapat epicondylus medialis, sedang di lateral epicondylus
lateralis
2) Radius
- ujung proksimal berbentuk silinder permukaan cekung disebut fovea capituli radii
- disebut capitulum radii dengan circumferentia articularis capituli radii
C.
5/24/2018 Anatomi Tulang
9/25
Radius dan Ulna1. olecranon 13. discus articularis
2. incissura trochlearis 14. facies articularis
3. processus coronoideus 15. processus styloideus radii
4. tuberositas ulnae 16. facies ventralis radii
5. lig. obliqunum 17. margo ventralis radii
6. lubang untuk vasa interossia posterior 18. facies lateralis radii
7. facies ventralis ulnae 19. tuberositas radii
8. margo ventralis ulnae 20. collum radii
9. membrana interossia 21. ligamentum quadratum
10. circumferentia articularis 22. recessus sacciformis
11. capsula articularis 23. lig. anulare radii
12. processus styloideus ulnae 24. caput radii
- ujung distal melebar dengan facies articularis distalis = facies articularis carpea
- di sebelah lateral terdapat processus styloideus radii
3) Ulna
- ujung proksimal berbentuk kait, ujung dorsal lebih panjang dan melengkung (
disebut olecranon ) dibanding volar ( processus coronoideus )
- ujung distal disebut capitulum ulnae berbentuk silinder dengan dataran disebut
circumferentia articularis capituli ulnae bersendi dengan incissura ulnaris radii
- dijumpai processus styloideus ulnae
4) Ossa carpalia
5/24/2018 Anatomi Tulang
10/25
- terdapat tulang-tulang pendek, dibagi dalam 2 baris proksimal dan distal
- baris proksimal : os naviculare
os lunatum
os triquetrum
os pisiforme
- os naviculare, os lunatum dan os triquetrum membentuk dataran sendi berbentuk
elips
- baris distal : os multangulum majus
os multangulum minus
os capitatum
os hamatum
1. phalanges 18. corpus ossis metacarpalia
2. os metacarpalia 19. caput metacarpalia
3. os carpalia 20. basis ossis phalangis
4. ulna 21. corpus phalangis5. processus styloideus ulnae 22. caput phalangis
6. radius 23. os sesamoidea
7. processus styloideus radii 24. phalanx proximale
8. scaphoidea 25. phalanx medialis
9. lunatum 26. phalanx distalis
10. triquetrum 27. tuberositas phalanx distalis
11. os pisiforme 28. tuberculum ossis trapezium
12. trapezium 29. tuberculum ossis scaphoideum
5/24/2018 Anatomi Tulang
11/25
13. trapezoideum 30. angulus ossis hamati
14. capitatum 31. facies articularis carpalis
15. hamatum 32. circumferentia articularis capituli ulnae
16. processus styloideus ossis metacarpalis 33. flexura distalis
17. basis ossis metacarpalia
- os multangulum minus, os capitatum dan os hamatum membentuk dataran sendi
rata
- os multangulum majus membentuk dataran sendi pelana
- os multangulum majus, os multangulum minus, os capitatum bersendi pada os
naviculare dan os lunatum
5) Os metacarpalia
- banyaknya 5 buah ujung proksimal melebar basis
- os metacarpalia I terpisah dari yang kedua
- os metacarpalia I bersendi dengan os multangulum majus, berbentuk pelana
5/24/2018 Anatomi Tulang
12/25
1. phalanx distalis 18. radius
2. phalanx medialis 19. ulna
3. phalanx proximalis 20. artic. intermetacarpale
4. os metacarpal III 21. artic. carpometacarpale
5. sendi interphalangeal 22. artic. carpometacarpale
6. sendi metacarpophalangeal 23. artic. intercarpale
7. lig. collaterale 24. artic. intracarpalia
8. lig. collaterale 25. artic. radiocarpalia
9. capsula articularis 26. artic. radio ulnaris distalis
10. capsula articularis 27. discus articularis
11. trapezium 28. os sesamoidea
12. trapezoideum 29. lig. interosseum metacarpale
13. capitatum 30. lig. interosseum metacarpophalangealis
14. hamatum 31. lig. interosseum intercarpale15. scaphoideum 32. lig.collaterale ulnare
16. lunatum 33. lig. collaterale radiale
17. triquetrum 34. membr. interossea
6). Phalanges ( ossa digitorum manus )
6) Ossa sesamoidea
- tulang-tulang kecil membulat, disebelah volar persendian
B. Cingulum inferius
( Cingulum membri inferioris )
- disebut juga pelvis, terdiri dari os sacrum, os coccygis, os coxae
Os coxae
- terdiri dari os ilium, os pubis dan os ischii
- ketiganya tumbuh melekat pada suatu cekungan ( = acetabulum) membentuk
persendian dengan femur
- os ilium dibedakan corpus dan ala ossis ilii yang cekung = fossa iliaca
- tepi kranial melengkung = crista iliaca
- terdapat facies auricularis ossis ilii yang bersendi dengan facies auricularis
ossis sacri
D.
5/24/2018 Anatomi Tulang
13/25
- os pubis dibedakan corpus ( membentuk acetabulum ), r superior dan inferior
Os Coxae1. ilium
2. pubis
3. ischium
5/24/2018 Anatomi Tulang
14/25
4. acetabulum
5. ala ossis ilii
6. fossa iliaca
7. linea acuata
8. corpus ilii
9. facies sacropelvina
10. facies auricularis11. tuberositas iliaca
12. crista iliaca
13. labium externum crista iliaca
14. linea intermedialis
15. labium internum crista iliaca
16. spina iliaca anterior superior
17. spina iliaca anterior inferior
18. spina iliaca posterior superior
19. spina iliaca posterior inferior
20. incissura ischiadica major
21. facies glutealis
22. linea glutealis anterior
23. linea glutealis posterior24. linea glutealis inferior
25. corpus pubis
26. eminentia iliopubica
27. r. superior ossis pubis
28. r. inferior ossis pubis
29. pecten ossis pubis
30. tuberc. pubicum + crista pubica
31. crista obturatoria
32. sulcus obturatoria
33. tuberc. obturatorium anterior
34. tuberc. obturatorium posterior
35. foramen obturatorium
36. facies symphysialis
37. corpus ossis ischii
38. r. ischiadicum
39. spina ischiadica
40. incissura ischiadica minor
41. tuber ischiadicum
42. incissura acetabuli
43. facies lunatum
44. fossa acetabularis
45. sulcus supra-acetabularis
46. tuberculum iliacum
- os ischii dibedakan corpus, r. superior dan r. inferior
- perlekatan r. superior dan inferior membesar disebut tuber ischiadicum
- dijumpai spina ischiadica memisah incissura ischiadica major dengan minor
- rongga yang dibatasi os coxae kanan kiri, os sacrum dan os coccygis disebut
cavum pelvis
5/24/2018 Anatomi Tulang
15/25
- oleh linea terminalis rongga ini dibagi jadi pelvis major dan minor
- masuk ke pelvis minor melalui lubang disebut aditus pelvis ( = apertura pelvis
superior ) dibatasi linea terminalis kanan kiri
- pintu keluar di sebut exitus pelvis dibatasi r. inferior ossis pubis ka - ki, r. inferior
ossis ischii ka- ki, tuber ischiadicum ka- ki, ujung kaudal os coccygeus
- r. inferior ossis pubis ka - ki membentuk sudut = angulus pubis ( arcus pubis )
Beda pelvis lakilaki dan perempuan
Perempuan Lakilaki
inklinasi pelvis 70 - 75 60
SIAS dibanding tuberc. pubicum lebih ke ventral lebih ke kaudal
arcus pubis > 90 < 90
aditus pelvis hampir bulat bentuk jantung
ala ossis ilii > mendatar kurang mendatar
Menurut bentuk, pelvis digolongkan menjadi :
1. pelvis gynecoid, aditus pelvis hampir bulat, 50% bentuk pelvis wanita
2. pelvis android, aditus pelvis seperti gambaran jantung ( kebanyakan lakilaki )
3. pelvis anthropoid, aditus pelvis berbentuk oval, sempit dan memanjang, sumbu
panjang ke ventrodorsal, ujung yang membulat di sebelah dorsal4. pelvis platypeloid, aditus pelvis berbentuk elips, sumbu panjang ke transversal
Ukuranukuran pelvis
1. Aditus pelvis, dikenal
- conjugata vera anatomica, jarak antara promontorium dan tepi kranial
symphysis ossium pubis
- conjugata vera gynecologica (obstetrica), jarak antara promontorium dan
dinding dorsal symphysis ( terletak dekat tepi kranial symphysis )- diameter transversa, jarak terbesar antara linea arcuata ka - ki
- diameter obliqua I jarak antara artic. sacroiliaca kanan dan eminentia
iliopectinea kiri
- diameter obliqua II, jarak antara artic sacroiliaca kiri dan eminentia iliopectinea
kanan
1.
5/24/2018 Anatomi Tulang
16/25
- conjugata diagonalis, jarak antara promontorium dan tepi kaudal symphysis
2. Exitus pelvis, dikenal
- diameter recta, jarak antara tepi kaudal symphysis dan ujung kaudal os
coccygeus
- diameter transversa, jarak antara kedua tuber ischiadicum
Pelvis minor, dikenal
- diameter recta terlebar, jarak pertengahan dinding dorsal symphysis dan
pertengahan facies pelvina ossis sacri ( pd linea mediana)
- diameter recta tersempit, jarak antara tepi kaudal symphysis dan facies
pelvina ossis sacri di linea mediana dalam bidang yang melalui tepi kaudal
Skeleton ekstremitas inferioris
( skeleton membri inferioris liberi )
- terdiri dari : femur ossa tarsalia
tibia ossa metatarsalia
fibula phalanges
Femur
- tulang terpanjang terdiri dari caput (kepala), collum (leher) dan corpus (batang)
dengan condylus medialis dan lateralis
- caput bersendi dengan acetabulum
- kollum dan korpus membentuk sudut inklinasi
- pada bayi (baru lahir) sudut inklinasi 1500, pada bayi 140
0 dan umur 3 tahun
1250
- pada dewasa jika sudut inklinasi melebihi normal ( >125 dikenal sebagai coxa
valga, jika kurang dari 1200disebut coxa vara
Sudut inklinasi (dewasa)a. normal
b. coxa valga
c. coxa vara
2.
3.
D.
5/24/2018 Anatomi Tulang
17/25
Os femoris
1. caput femoris 14. labium laterale l. aspera
2. fovea capitis 15. labium mediale l. aspera
3. collum femoris 16. facies poplitealis
4. trochanter major 17. linea intercondyloidea
5. fossa trochanterica 18. condylus medialis
6. linea intertrochanterica 19. tuberculum adductorium
7. crista intertrochanterica 20. apicondylus medialis
8. trochanter minor 21. facies patellaris
9. corpus femoris 22. fossa intercondyloidea10. tuberositas glutealis 23. condylus lateralis
11. linea pectinea 24. apicondylus lateralis
12. foramen nutricium 25. basis patellae
13. linea aspera 26. facies articularis patellae
Sendi femur ( articulatio femoralis)
5/24/2018 Anatomi Tulang
18/25
- merupakan sendi bola disebut articulatio sphenoidalis, dengan tiga aksis
- saat ekstensi femur, lig. iliofemorale tertarik
- posisi berdiri, lig. mencegah pelvis jatuh ke belakang
-
- gerakan : fleksi = antefleksi ( 1200)
ekstensi = retrofleksi ( 150 )
abduksi ( 450)
adduksi ( 100)
endorotasi ( 350 )
eksorotasi ( 150)
Tibia
terdiri dari : corpus, pada penampang melintang triangular
ujung proksimal mempunyai condylus medialis dan lateralis
Tungkai bawah1. condylus lateralis tibiae
2. condylus medialis tibiae
3. facies articularis superior tibiae
4. eminentia inter condyloidea
5. tuberc. intercondyloideum laterale
6. tuberc. intercondyloideum mediale
7. corpus tibiae
8. tuberositas tibiae
9. facies medialis tibiae
10. margo anterior tibiae
11. facies lateralis tibiae
12. margo interossia tibiae
13. malleolus medialis
14. facies articularis malleolus medialis
15. facies articularis inferior
16. caput fibulae
17. apex caput fibulae
18. corpus fibulae
19. margo interossea fibulae
20. margo interior fibulae
21. facies lateralis fibulae
22. malleolus lateralis
23. facies articularis malleolus lateralis
24. membrana interossea
25. lig. anterior caput fibulae
26. lig. tibiofibulare anterior
terhadap aksis frontal
terhadap aksis sagital
terhadap aksis longitudinal
5/24/2018 Anatomi Tulang
19/25
- mempunyai : facies lateralis
facies medialis, dan
facies posterior
Tibia proksimal1. facies articularis superior
2. condylus medialis
3. condylus lateralis
4. eminentia intercondyloidea
5. tuberc. intercondyloideum mediale
6. tuberc. intercondyloideum laterale
7. area intercondyloidea anterior
8. area intercondyloidea posterior
9. facies articularis fibulae
10. linea poplitea
11. foramen nutricia
- massa utama tibia di bagian posterior, terjadi gaya kompresi tinggi
Alas penopang tubuhposisi berdirisantai
- bagian distal tibia memutar keluar, sehingga ujung kaki menghadap keluar
membentuk sudut 450( ka-ki ) menyebabkan stabilitas saat berdiri
Fibula
- pada penampang melintang batang fibula quadrangular
margo interossea tempat melekat membrana interossea
Patella
- berbentuk segitiga, apeks ke distal dan basis ke arah proksimal
5/24/2018 Anatomi Tulang
20/25
Ossa Tarsalia
terdiri dari : talus
- calcaneus
- os naviculare
- os cuboideum
- 3 ossa cuneiformia
CRANIUM
Terdiri dari
: Neurocranium menutupi otak
Viscerocranium membentuk muka
Neurocranium :
terdiri dari tulangtulang pipih saling berhubungan
tidak ada kemungkinan gerakan
hubungan sebagai syndesmosis = sutura selanjutnya synostosis
macam-macam sutura :
- sutura serrata
- sambungan seperti gigi dan bersesuaian
- sutura squamusa
- tipis- tipis saling menutupi
- sutura plana
- tepi lurus dan tersusun tepi menepi
pembentuk neurocranium
- os frontale
- os parietale ( sepasang )
- os temporale ( sepasang )
- os sphenoidale
- os occipitale
- os ethmoidale
Viscero cranium
1
1
2
5/24/2018 Anatomi Tulang
21/25
pembentuk : - os maxillare ( sepasang )
- os palatum ( sepasang )
- os nasale ( sepasang )
- os lacrimale ( sepasang )
- os zygomaticum ( sepasang )- concha nasalis inferior ( sepasang )
- vomer
- os mandibulare
Mandibula
Dibedakan : - corpus mandibulae
- sepasang rami mandibulae
5/24/2018 Anatomi Tulang
22/25
Cavum nasi
- kanan kiri dipisahkan oleh septum nasi
- lubang depan dibatasi os maxillare dan os nasale membentuk apertura piriformis- lubang belakang disebut choanae langsung ke nasopharynx
- dikelilingi ronggarongga disebut sinus paranasalis
- di dinding lateral menempel 3 buah concha nasalis menonjol ke dalam dan
membatasi 3 buah meatus nasi
5/24/2018 Anatomi Tulang
23/25
Apparatus masticatorius
a. Articulatio temporo mandibularis
- hubungan antara caput mandibulae dengan fossa mandibularis yang dilengkapi
dengan discus articularis
- gerakan dapat melalui aksis vertikal selain melalui aksis sendi
- kedua aksis caput mandibulare bersilangan didepan foramen magnum
membentuk sudut antara 110178
- gerakan sendi dibedakan 3 arah :
1) membuka mulut
- caput articularis ke depan dan ke bawah kombinasi gerakan
engsel dan gerakan meluncur ( sliding )
2) gerakan meluncur ke depan
3) gerakan mengunyah / mengasah gerakan miring ke kanan dan ke kiri
bergantian, gerakan ini bukan perpindahan ke lateral murni
Caput mandibulare ( salah satu ) ke depan dan berhenti pada fossa articularis dan
terjadi rotasi dengan aksis vertical. Pada waktu yang sama, caput sisi yang lain pindah
ke depan dan bawah mencapai tuberculum articulare.
Di dalam mastikasi gerakan terjadi dengan segera
STRUKTUR TULANG
Makroskopis : putih, berupa anyaman padat stratum compactum
berongga trabecula stratum spongiosum
Stratum compactum : di korteks berkaitan dengan kekuatan
ketebalan dan gambarannya berbeda beda
tergantung posisi dan fungsi tulang
Stratum spongiosum : di tengah, memberi kekuatan tambahan
menopang sumsum tulang
Tulang sebagai cadangan kalsium dan fosfat, dipengaruhi oleh hormon
atau cytokine
Mikroskopis :
5/24/2018 Anatomi Tulang
24/25
Sel tulang terdapat di dalam matriks yang mengalami kalsifikasi.
Sel tulang terdiri dari beberapa tipe :
sel osteoprogenitor
osteoblast
osteositsel permukaan tulang
osteoclast
Selain sel-sel tersebut terdapat juga komponen periosteum, endosteum dan
sumsum tulang
Sel osteoprogenitor
derivat dari sel yang berpotensi dalam sumsum tulang dan jaringan
pengikat lain proliferasi dan diferensiasi menjadi osteoblast
pembentukan tulang
sel awal menyerupai fibroblast asal dari sel mesensim
Osteoblast
pada permukaan pertumbuhan tulang, satu lapis
berfungsi : sintese, deposisi dan mineralisasi matriks tulang
Osteosit
tersebar di matriks, berhubungan dengan lanjutan sel membentuk
anyaman kontak dengan osteoblas dan sel permukaan tulang
derivat osteoblas
bentuk elips ( saat inaktif )
osteosit yang mati matriks tulang diresorpsi oleh osteolclast
fungsi osteosit : - pemeliharaan tulang
Sel pelapis ( permukaan ) tulang
epitel pipih, terutama tulang dewasa
terdapat pada sisi tulang yang istirahat tidak ada deposisi atau resorpsi
satu sama lain saling berhubungan, dan dengan osteosit
di sisi endosteum membentuk anyaman luar jaringan sumsum,
permukaan periosteum dan melapisi kanal vasa darah didalam osteon
berperan : - diferensiasi sel osteoprogenitor
- kontrol kerja osteoclast
- mengatur homeostasis mineral
- menghasilkan kolagenase menghancurkan matriks yang
tidak mengalami mineralisasi
5/24/2018 Anatomi Tulang
25/25
- menyiapkan permukaan untuk kerja resorbsi osteoclast
Osteoclast
terletak di dekat permukaan tulang
fungsi : - menghancurkan tulang- demineralisasi, destruksi matriks oleh enzim lisosom dan non-
lisosom
- degradasi kolagen dan tulang yang tidak mengalami
mineralisasi dengan mengeluarkan kolagenase
terjadi osteoclast akibat fusi sel mononuklear fagosit ( makrofag )
bersatu membentuk giant multinuclear cell
Matriks tulang
adalah material tulang ekstraselular yang termineralisasi
substansia dasar dengan serabut kolagen paralel
air 10 20 %, 60 70 % anorganik garam mineral, 30 40 % kolagen,
sisa 5 % protein non kolagen, karbohidrat yang bergabung dengan
glikoprotein
pada rickets jumlah osteoid banyak
Kolagen : - tipe I
- 2/3 mineral terletak di serabut kolagen- bertanggungjawab terhadap kekuatan mekanis, tarikan
desakan dan gesekan
- disintese oleh osteoblast
Garam-garam tulang : - garam anorganik keras dan kaku
- ion yang menyusun bagian mineral tulang :
kalsium, fosfat, hidroksil dan karbonat
- ion lain ( sedikit ) : sitrat, magnesium, potasium,
fluorida, besi, zinc, copper, aluminium dll