1. Makroskopik Anatomi (Gross Anatomi): İnsan yapısını gözle görülebilen şekliyle inceleyenAnatomi dalıdır. Bu amaçla kullanılan temel eğitimaracı, ilaçlanarak doku özelliklerinin uzun zamankalıcılığı sağlanan ölü insan vücududur (kadavra).

2. Mikroskopik Anatomi (Histologia): VücuduOluşturan organlardan özel teknikler ile alınarakboyanan doku örneklerini mikroskop altındainceleyen bilim. Mikroskop, gözle görülemeyenvarlıkları değişen oranlarda büyüterekgörülebilmelerini sağlayan en önemli eğitim aracıdır.

3. Gelişimsel Anatomi (DevelopmentalAnatomy): İnsan vücudunun şekillenmeyebaşladığı ilk andan ölümüne kadar geçirdiğievreleri ve normal yapısal değişiklikleriinceler. Çeşitli alt başlıklara ayrılabilir: A-Doğum Öncesi Dönemi Anatomisi (Embryologia):Dişi ve erkek eşey hücrelerinin birleşmesi ile şekillenen zigotoluşumundan doğuma kadar olan dönemi incelemeyi temelalır. Bu dönemi de embriyo ve fetus dönemi anatomisi olarakikiye ayırmak olanaklıdır. Teknolojik gelişmeler, bazıHastalıkların doğumdan önce saptanabilmesini ve tedavisinisağlayabilmekte olduğundan fetus anatomisinin önemigiderek artmaktadır.

B-Çocukluk Dönemi Anatomisi (Child

Anatomy): Doğumdan itibaren puberte dönemi sonrasına

kadar süren gelişimi inceler.

C-Erişkin Dönemi Anatomisi (Adult Anatomy): Erişkin insan vücudunun yapısını inceler. Klasik ders kitaplarında verilen bilgiler erişkin insan vücudu temel alınarak hazırlanmıştır.

D-Yaşlılık Dönemi Anatomisi (Geriatric Anatomy) : Yaşlı insanlardaki normal yapısal değişiklikleri inceler.

4. Patolojik Anatomi: Makroskopik ya da mikroskopik olarak insan dokusunun normal olmayan yapısını inceler.

5. Sistematik Anatomi : İnsan vücudunu organ gruplarına göre

İnceler. Bu anatomide insan vücudu 8 sisteme ayrılarak incelenir. hareket sist. Sinir sist. Duyu organları Dolaşım sist. Sindirim sist. Solunum sist.

•İdrar ve üreme sist.•İç salgılı bezler sist.

6. Topografik anatomi : insan vücudunun bölüm

ve bölgelere ayrılması sonucu ortaya çıkmıştır.

Bölgelerdeki oluşumlar hangi sisteme ait

olurlarsa olsunlar kat kat bir düzen içinde

incelenir. Örn: uygulamalı anatomi, klinik

anatomi, cerrahi anatomi…

7. Tıp eğitimi dışında kullanılan anatomi :

Artistik anatomi, sportif anatomi, popüler

anatomi

Anatomik duruş:Anatomi öğretiminde organlar ve oluşumları anlatılırken tüm

tanımlamalar ve ilişkiler; karşımızda ayakta duran, yüzü bize

dönük, baş ve gövdesi dik, kolları yanlarda aşağıya sarkık,

avuç içi öne bakan, ayakları birleşik ve öne dönük bir kişiye

göre yapılır. Bu pozisyona anatomik duruş denir.

Bu pozisyonda, organların belirli noktaların

tanımlanmasında superior, inferior, anterior ve posterior

(üst, alt, ön ve arka) gibi terimler kullanılır.

embriyolojik gelişim aşamaları ile ilgili tanımlanmış olan

cranialis, caudalis, ventralis ve dorsalis (baş, kuyruk, ön ve sırt)

sözcükleri de kullanılabilir.

ÖN ARKAİnsan vücudu dış şekline göre ; 1. Gövdea. Göğüs(toraks)b. Karın(abdomen)c. Leğen (pelvis)2. Uzuvlar(ekstremiteler)

Median çizgiye daha yanda bulunan vücut bölümüne “lateral”, medial çizgiye yakın olan kısım ise “medial” olarak adlandırılırlar.Vücut bütünü içinde baş tarafına doğru yapılan tariflerde “superior/cranial” terimi, aşağıya doğru yapılan Tariflerde “inferior” terimi kullanılır.

Öne doğru (karın yönünde) “ventral”/”anterior”Arkaya doğru (sırt yönünde) “dorsal”/”posterior”

İNSAN VÜCUDUNDAKİ BOŞLUKLAR

DORSAL

KRANİYAL SPİNAL

VENTRAL

GÖĞÜS BOŞLUĞU(TORASİK BOŞLUK)

KARIN BOŞLUĞU

LEĞEN BOŞLUĞU (PELVİK)

Mukoza: dışa açılan veya dış ortamla ilişkili olan içi boşluklu organların iç yüzlerinde bulunan zar.Seröz zarlar: dış ortamla bağlantılı olmayan vücutBoşluklarının iç yüzleriSinovyal zarlar: hareketli eklem boşluklarında

DÜZLEMLER (PLANUMLAR) DÜZLEMLER (PLANUMLAR)

İnsan vücudunu tanımlamak amacıyla kullanılırlar İnsan vücudunu tanımlamak amacıyla kullanılırlar ve vücudu tasarlanmış kesitlere ayırırlarve vücudu tasarlanmış kesitlere ayırırlar

1.Planum medianum (orta düzlem) : vücudun ortasından geçirilen ve vücudu sağ-sol olarak iki eşit parçaya ayıran dik plandır.

2.2. Planum sagittale (sagital düzlem) :Planum sagittale (sagital düzlem) : planum planum medianuma paralel medianuma paralel olarak geçirilen dik planları belirtmek için kullanılır. olarak geçirilen dik planları belirtmek için kullanılır. Vücudu sağ-Vücudu sağ-sol olarak eşit olmayan iki parçaya ayırır.sol olarak eşit olmayan iki parçaya ayırır.

3.3. Planum frontale- coronale ( alın düzlemi) :Planum frontale- coronale ( alın düzlemi) : dik bir düzlem olup, dik bir düzlem olup, sağdan sola, soldan sağa doğru sagital düzlemlerle dik açı yapacak sağdan sola, soldan sağa doğru sagital düzlemlerle dik açı yapacak şekilde geçer. şekilde geçer. Vücudu ön-arka olarak eşit olmayan iki yarıma Vücudu ön-arka olarak eşit olmayan iki yarıma ayırır.ayırır.

4.4. Planum horizontale-transversum ( enine yere paralel düzlem ):Planum horizontale-transversum ( enine yere paralel düzlem ): vücudun herhangi bir seviyesinden yere paralel olarak geçirilen vücudun herhangi bir seviyesinden yere paralel olarak geçirilen düzlemdir. düzlemdir. Vücudu üst-alt olarak eşit olmayan iki parçaya ayırır.Vücudu üst-alt olarak eşit olmayan iki parçaya ayırır.

Planum frontale/coronale

Planum sagittale/medianum

Planumhorizontale/transversum

dorsal

plantar

palmar

dorsal

Eksenler (Axis'ler - Yönler): İnsanvücudundan geçen ve eklemler çevresinde oluşanhareketlerin tanımlanmasında kullanılan yönlerdir.Üç temel ve sonsuz sayıda ikincil eksen vardır.1. Axis verticalis(dikey eksen): Baştan ayaklara

doğru düşey inen, yere dik eksendir.2. Axis sagittalis(ön-arka enine eksen): Ok

yönünde, yere paralel, önden arkaya veya arkadan öne geçen eksendir.

3. Axis transversalis(sağ-sol enine eksen): Yere paralel, sağdan sola, soldan sağa geçen eksendir.

rostral

occipital

Planum

medianum

Planumsagittale

Pozisyonun belirtilmesinde kullanılan yön ve yer belirten terimler:

dexter- sağ X sinister- sol, anterior- ön, önde X posterior- arka, arkada ventralis- karın X dorsalis- sırt, sırtta,tarafında sagittalis- oksal, ok X transversalis- enine,yönünde medialis- iç yan X lateralis- dış yan, verticalis- düşey X horizontalis- yatay superior- üst, üstte X inferior- alt, altta cranialis- baş tarafında X caudalis- ayak tarafında,

kuyruk tarafında superficialis- yüzeysel X profundus- derin

medius- orta intermedius- iki oluşumun arasında longitudinalis- boyuna, boyunca centralis- merkezi X peripheralis- çevre internalis- iç (dahili) X externalis- dış

(harici) proximalis- merkezi X distalis- merkezden

uzak ipsilateralis- aynı taraf X contralateralis-

karşı taraf apex- tepe X basis- taban apicalis- tepede X basalis- tabanda

Organizmadaki hareketi belirtmek için kullanılan terimler

angular- açısal hareketler flexion- bükme, bükülme. Herhangi bir

uzvu sagittal düzlemde ve horizontal eksende bükme işlemidir.

extention- germe, gerilme. Bükülü olan uzvun tekrar gerilmesidir.

abduction- uzaklaştırma. Herhangi bir uzvun trontal düzlemde ve sagittal eksende orta hattan uzaklaştırılmasıdır.

adduction- yaklaştırma. Uzaklaştırılan uzvun tekrar orta hatta yaklaştırılmasıdır.

Angular hareketlerin kombinasyonu dairesel bir hareket sağlar. Buna da circumduction adı verilir.

lateral flexion :Gövdenin koronal düzlemde

yapılan bükülme hareketine rotation- dönme, döndürme external rotation (lateral rotation)-

dışadöndürme internal rotation (medial rotation)-

içe döndürme

Özel tanımlanmış rotasyon hareketleri: supinasyon- önkolun dışa döndürülmesi,

su içme pozisyonu, avuç içinin öne bakması pronasyon- önkolun içe döndürülmesi,

avuç içinin arkaya bakması inversion- ayak tabanının içe döndürülmesi eversion- ayak tabanının dışa

döndürülmesi elevation- yukarı doğru kaldırma depression- aşağı doğru bastırma Opposition- iki şeyin birbiri üzerine

getirilmesi hareketi Reposition- bu hareketin tersine denir

DOKU; spesifik fonksiyonları yapmak üzere biraraya gelmiş

hücre topluluğuna denir.Dokular; özel görevlerdeki aşırı yüklenmelere

hipertrofi veyahiperplazi ile cevap verirler.azalan faaliyetler ise

atrofiye yolaçar.Rejenerasyon; herhangi bir nedenle doku kaybı ortayaçıktığında,yeni doku oluşumuyla bu kayıplar karşılanır.Dejenerasyon; dokunun kendine has özelliğini

kaybetmesidir.

Doku çeşitleri:1. Epitel doku : koruma, salgılama ve emme görevleri

vardır. Deri, mukoza ve bezlerden oluşur. Örtü epiteli ; derinin epidermisi Bez epiteli ; salgı bezi Spesifik epitel ; duyu organı

2. Bağ ve destek dokusu; vücuttaki birçok yapıyı

koruyup destekler, dokuları organlara, organlarıda

sistemlere bağlar. Gevşek bağ dokusu Sık örgülü bağ dokusu Kıkırdak ve kemik dokusu Kan dokusu

3. Kas dokusu : kasılma ve bunun sonucumekanik hareket oluşturabilmektedir. İskelet kası; ekstremite, yüz, gövdede

bulunur Düz kas; sindirim kanalı, kan damarı ve

gözde Kalp kası; sadece kalpteÇizgili kaslar; somatik sinir sistemi tarafından

uyarılır ve istemli çalışır.İskelet kası ve kalp kasıDüz kaslar; otonom sinir sistemi tarafındanuyarılırlar ve irade dışı hareket ederler.İdrar kesesi, uterus ve damar duvarı

4. Sinir dokusu: canlı organizmada uyarıların alınması, değiştirilmesi ve iletilmesi görevini yapar. Sinir hücreleri(nöron), sinir hücresi uzantıları(dendrit ve akson), destek hücreleri(nöroglia) dan oluşur.

Beyin, omirilik ve sinirler sinir dokusundan oluşur.

Kaynaklar Dere F, anatomi ders kitabı, 3.

baskı, adana, 1994 Açık öğretim anatomi ve fizyoloji

ders kitabı