1. Anayasa Hukuku Nedir?Anayasa hukuku devletin eklini ,yapsn , organlarnn grev ve yetkilerini bunlarn birbirleri ile olan ilikilerini dzenleyen kurallarn tmdr.Anayasa hukuku bir i kamu hukuku olarak devletin temel kuruluunu , ileyiini , iktidarn el deitirmesini ve iktidar karsnda bireylerin zgrlklerinin inceleyen bir disiplindir.2.ANAYASA ETLER 2.1 Geleneksel Anayasa: Sosyal adaleti dzenlemek iin devletin mdahalesi olmadan uyulmas zorunlu lan sosyal dzen kurallardr. rf ve adetler nemli kaynaklardr. ANAYASAL TEAML: Yazl anayasann dzenledii konularda vurgulama ile ortaya kan kural . 2.2Yazl Anayasa: Demokrasi ve hukuka bal devlet fikri gelitike devlet ve fertlerin ak ve kesin hukuk kurallaryla balanmas ihtiyac anayasa ile salanmtr. 2.2.1 Tarih ve Siyasi Kklerine Gre Yazl Anayasa:2.2.1.1Monarik Yazl Anayasa: Egemenliin asli ve tek sahibinin hkmdar olduu anayasalardr. 2.2.1.1.1Ferman: Ferman mahiyetindeki anayasalar hukuken kaynan hkmdarn iradesinden alan anayasalardr. Hkmdar bu anayasa ile kendine snr koymaktadr. 2.2.1.1.2Misak: Bir hkmdarn rn olan anayasadr ama dardan gelen bir etki ile balanmaktadr. 2.2.1.2 Demokratik Yazl Anayasa: Egemenliin tek sahibinin halk veya millet olduu esasna dayanan anayasalardr.2.2.1.2.1 Organik ve ekli Niteliklerine Gre Yazl Anayasalar2.2.1.2.1.1Yumuak Yazl Anayasalar: Adi kanunlardan stn olmalarna ramen adi kanun gibi yaplabilen veya bir adi kanunla deitirilebilen anayasalardr.2.2.1.2.1.2 Sert Yazl Anayasalar; Adi kanunlardan farkl usul ve merasim uygulanarak yaplabilen anayasalardr. Sert anayasann sertliine ilikin dzenlemeler. 1. Deitirilmesi iin uzun sre gerekmektedir.2. Baz maddeleri deitirilemez. , 2 ve 3. maddeler deitirilemez.3. Anayasann yrrle girmesi baz durumlarda halk oyuna bal olabilir.4. Anayasa deitirme yetkisi genelde meclise verilir.5. Belirli bir ounluk olmas gerekir.3.ANAYASA YAPILMASI: KURUCU KTDAR: Anayasay yapan iktidardr.Egemenlik tek bir kiide ise anayasa egemen kiiye gre olur. Demokratik deildir. Demokratik lkelerde anayasa yapan KURUCU MECLSTR. Kurucu iktidar devletin siyasi yapsn oluturan , yasama yrtme yarg organlarn, temel hak ve zgrlkleri gvence altna alan organdr. Devlete hukuki nitelik kazandran kurucu iktidardr.Kurulu iktidar: Kurucu meclis anayasay yaptktan sonra o anayasaya bal kalarak anayasa da deiiklik yapan meclistir.4.Anayasann Deitirilmesi 1. Asli Kurucu ktidar (meru ihtilallerden doan)2. Tali Deitirici ktidar: Anayasadaki temel sistemi bozmadan anayasay deitirebilen iktidardr. rnein 1 2 3 . maddeler hari dier maddelerde anayasaya bal kalarak deime yapabilir.5.Devlet:Egemenlik yetkisinin zellikleri: Toplum adna kullanlan bir yetkidir. Yasama yrtme yarg olarak lke iinde kullanlan bir yetkidir.6.ktidar6.1Sosyal ktidar : Vakflar dernekler. Bu iktidarn snrlar yasama organn belirledii snrlar iersinde olur. 6.2Siyasi ktidar : Devletin Kiilii: Tzel kiilii ile devlet hukuki ilikilere girer.7.DEVLET EKLLER7.1 Egemenliin Kayna Bakmndan Devlet ekilleri7.1.1Monarik Devlet: Egemenliin sahibi tek bir kiidir.7.1.1.1Hkmdarn Tahta Gei Tarzna gre monarik Devlet7.1.1.1.1Seimli Monari: Hkmdar saltanat hakkn seimle kazanr. Cumhuriyetten fark hkmdar seimle geldii halde seenin bir temsilcisi deildir. 7.1.1.1.2 Irsi Monari: (Hanedanlk Sistemi) Veraset sistemi ile hkmdarlk geer. 7.1.1.2 Saltanat Makamnn Snrlarna Gre Monarik Devlet7.1.1.2.1Mutlak Monari: Hkmdarn saltanat hakknn kanuni bir snrlamaya tutulmad monaridir. 7.1.1.2.2Meru Monari: Monartn yetkilerini snrlayan hukuki bir belge vardr. 7.1.2 Cumhuriyet Devleti7.1.2.1Aristokrasi: Ya , cinsiyet soyluluk gibi belli bir meslek gurubu yrtme yetkisini kulland cumhuriyet devletidir.7.1.2.2Demokrasi: Seime dayal temsil yetkisine sahip bir gurubun temsil yetkisini kullanmasdr. 7.2 Egemenliin Yaps Bakmndan Devlet ekilleri7.2.1Basit Devlet (Tekli Uniter Devlet): lke iinde bir hukuk ve kanun birlii vardr.Tek tip yasama yrtme organ vardr.7.2.1.1Merkezci Ynetimci Devlet:Egemenliin bir baka dzeyde paylalmad, tek bir merkezi kurumda topland devletlerdir.7.2.1.2Yerinden Ynetimli Devletler: Egemenliin merkezde olmas yannda ynetim kurulularnn sistem iersinde gl olduu devletlerdir.7.2.1.3ok Uluslu ok Blgeli Devletler: Ynetimin bir yerden gerekletirildii baz blgelere ya da yaplara zerklik tanndn grdmz devletlerdir.7.2.2 Karma Devlet :7.2.2.1Devlet Birlikleri: 2 ayr devletin birlemesi ile oluur. 7.2.2.1.1Kiisel Birlik: ka devletin tek bir kraln ynetimine girmesidir. Bu devletler i ilerinde bamszdrlar. 7.2.2.1.2Gerek Birlik: 7.2.2.2Devlet Topluluklar 7.2.2.2.1Konfederasyon: 11 den fazla devletin oluturduu bir birliktir. Bu devletler istediklerinde ayrlabilirler. Ortaklaa oluturulan bir yap grlr. (Diet meclisi) bu meclisin ald kararlar o devleti balar. 7.2.2.2.2Federasyon: Eyaletlerin ya da devletiklerin federal anayasa erevesinde bir araya gelerek st yap oluturmasdr. Her federal devletiin kendi dzeyinde yasama yrtme ve yarg oluturduu devletlerdir. Nfuz saysna gre ve ya standart ekilde btn eyaletler temsil edilir. Yasama yrtme ve yarg devletikler arasnda bllmtr. Federal devlet uluslar aras ilikiler bakmndan tek bir devlettir. 8. DEVLET:nsanlar aras ilikileri dzenleyen . Bu ilikilerin normlara uygun olarak yrmesini salayan , kamusal hizmetleri reten, anlamazlklar zen ve en st egemen meru gc temsil eden hukuksal kiiliktir.9.DEMOKRAS9.1Kuvvetler ayrl ilkesine gre ynetim biimleri:9.1.1Parlamenter Sistem: Yasa ve yrtme arasnda dengeli ibirliine dayal bir dzenek vardr. 2 kurum da gelimitir. Yasama organ hkmeti (yrtmeyi) gvenoyu ile drme, hkmetin de yasama organn fesih hakk vardr. Cumhurbakan en fazla oy alan partinin bakann babakan olarak atar. Babakan bakanlar belirler. Cumhurbakan onaylar.2 trl yrtme vardr. Sorumsuz kanat:Devlet veya cumhurbakannn siyasi sorumluluu yoktur. Yetkileri semboliktir. Sorumlu kanat: Hkmet sorumlu kanattr. Greve gelebilmek iin gvenoyu alr. Yumuak kuvvet ayrlklar ile ortaya kar .1 parlamento ve buna kar sorumlu bir hkmet vardr. Parlamento seimle baa gelir . Her parlamentosu olan sistem parlamenter sistem deildir. 9.1.2Bakanlk Sistemi Bakan devlet bakan ve yrtme bakandr. Halk bakan seer yrtme tamamen ona baldr. Bakanlar bakan atar. Bakan ve hkmetin kongreye kar sorumluluu yoktur. Kongre yesi deildir bakan. Bunun yerine denetim ve denge mekanizmalar vardr. Karlkl fesih yetkisi yoktur. Bakann st dzey atamalarn,uluslar aras antlamalar kongrenin onaylama yetkisi vardr. Yasamay kongre yapar. Kongre temsilciler meclisi (eyaletler nfuslarna gre temsil edilirler) ve senato (eyaletler standart 2 kii ile temsil edilirler) dan oluur.9.1.3Yar Bakanlk Sistemi: Yasama ve yrtme organ meclistir. svire de grlmektedir. 1921 ylnda meclis hkmeti sistemi Trkiyede uygulanmtr. Yrtme yasama yetkisi meclisindir. Meclis bakan ve devlet bakan ayn kiidir. Yasama organ kendi iersinde bakanlar ve hkmeti oluturur. Tek tek bakanlarn meclise kar sorumluluu vardr.9.1.4Meclis hkmeti Sistemi: Devlet bakann dorudan halk seer. Bakan geni yetkilerle donatlmtr. Hkmet meclise kar sorumludur. Kriz zamannda devlet bakan halk oyuna (yasama organ gibi) yasa sunabilir. nemli konular halkn oyuna sunulabilinir. Meclis fesih edile bilinir.9.2Demokrasinin Temel Deerleri: 1. Rasyonel bir sistemdir. nsanolunun bulduu en iyi ynetim biimidir. Meruluun insanln koyduu rasyonel ilkelerden alr.2. zgrlk ve eitlii ierir.3. Siyasal oulculuk, her trl dncenin serbest aktarm gibi eleri ierir. Toplumsal ounluun iyiyi kty kendi grmesi iin farkl dncelerin varl demokratik yaamn vazgeilmez kurallarndandr.4. Temsil ilkesi: Kamu ilerinin yrtlmesinde meclisin yetkisini toplumdan almasdr. Temsilciler aracl ile demokrasinin yrd grlr.5. Seim ilkesi aracl ile temsilciler belirlenir.6. ounluun ynetme hakk: Seimle birlikte ounluun setii kiilerin ynetmesi. Aznln ounluk haline gelebilme hakk vardr. Muhalefet etme hakk vardr. Demokratik sistem muhalefet hakkn en geni ekilde koruyan sistemdir.7. Temel hak ve zgrlklerin korunmas, eit ekilde datlmas8. Yasa nnde eitlik ilkesi , bireylerin hukuk kurallarna eit statde baml olmas.10.SYAS KATILIMA ve SYAS OULCULUA GRE REJMLER 10.1Anayasa Demokrasisi: 10.2Totaliter Rejimler: Resmi bir ideoloji, tek bir adam, gizli polis terr, kitle iletiin vastalar zerinde parti denetim tekeli, silahl kuvvetlerin kontrol, ekonomini tek bir merkezden ynetimi temel gzlenen zelliklerdir. 10.2.1FASM:Her trl otoriteye, iddete bal ynetim biimi. Krize den lkelerde burjuvazinin ykselen snflar (rnein ii snf) karsnda kendi gcn, toplumsal stnln koruyabilmek iin oluturduu siyasal deerlerdir. Demokratik ilkelerden vazgeip bask ve otorite dnemine geilmesine faizm denir. Bu sistem 1. dnya sava sonras oluan krizle oraya kar.10.2.2Komnizm:11.HKMET : Siyasi otorite kullanan btn devlet organlarna denir. Siyasi iktidar elinde tutan kurumdur. 12.YAPILARINA GRE YRTME BMLER12.1Geleneksel Yrtme12.1.1Tek Yapl Geleneksel Yrtme: Hkmete tek bir kiinin sahip olduu sistemlerdir. 12.1.1.1Totaliter Rejimler: Yrtme bir diktatr tarafndan kullanlr. 12.1.1.2Monarik Rejimler: Yrtme bir monartn elindedir. 12.1.1.3Bakanlk Sistemi: Sert kuvvetler ayrl ilkesi geerlidir. Yrtme yetkisinin bir cumhurbakannca kullanlmasdr. 12.1.2 Grup (kollejyol ) Geleneksel Ynetme: Yrtmenin birok kii ya da bir kurul halinde olutuu bir yrtme biimidir.12.1.3kili Geleneksel Ynetme: Ynetmenin 2 bal yapld sistemdir. Sorumlu ve sorumsuz kanat vardr.Bir kii ile bir kurulun ibirlii halinde faaliyet gsterdikleri yrtme eklidir.12.2Aktel Yrtme:12.2.1Kiisel ktidar: Devlet iktidarnn 1 kiide toplanmas ile olur. Tm yetkilerin bir kiide toplanmasdr. Gasp veya zorbalkla olabilir diktatrlkle e anlamldr.12.2.2Kiisellemi ktidar: Demokratik Anayasal dzen iersinde hkmet faaliyetlerinin giderek bireysellemesi. Sebepleri Bunalmlar Krizler Kitle iletiim aralarnn etkinliiLider aray olmasna neden olur.13. Yrtmenin ilevleri13.1 Yrtmenin Geleneksel levleri13.2 Yrtmenin Gncel (aktel ) ilevleriYRTMENN LEVLER

Geleneksel levleriGncel (Aktel) levleri

Kanunlarn uygulanmas : Yasama organKanun tasarlarn yapar:bir kanunu yaptktan sonra son olarak yrtmeyi hangi organn yapacan belirler.(salk bakan l,orman bakanl) Cumhurbakannn yasalara uygun olarak Denetleme yetkisi vardr. Yrtme kendi iersinde yer alacak bakanlar seer, kamu ynetiminin rgtsel inasn da yapar. Yrtme bir ngr organdr. Gelecee dair kalknma planlar hazrlar. Yrtme atlm organdr. Kanunlarn ve parlemento direktiflerini pasif olarak uygulayan deil aktif bir organ olmutur. Karar organdr. Bteyi hazrlamas rnek olarak verilebilir. Dzenleyici ilem yapmas da aktel ilevlerindendir. KHK (kanun hkmnde kararname) karabilmesi aktel hale gelmi olduunu spatlar.

14.SYAS PARTLERSiyasi partiler aracl ile Demokrasinin kurumsallamas balamtr. Parti: yelerin dnce ve menfaatlerini gerekletirmek iin iktidar ksmen ya da tamamen elde etmek amac ile siyasi hayata katlan tekilatlanm guruptur. Parti: Merkezi ve yerel dzeyde kurulmu rgtlenmi, siyasi iktidar elde etmeyi ve kullanmay amalayan ve bunun iin de halkn desteini salamaya alan srekli bir kurulutur.Parti: Bir program etrafnda toplanm siyasal iktidar elde etmek ya da paylamak amacn gden devaml bir rgte sahip kurulutur.14.1Siyasi Partilerin Tipik zellikleri 1. ktidar kullanma istei.2. lke apnda rgtlenmi olmalar.3. Sreklilik arz eden kurululardr.4. Seim yolu ile halkn desteini elde ederek baa geerler.14.2SYAS PART TPOLOJS14.2.1 Maurice Duvergerin Tasnifi:14.2.1.1 KADRO PARTLER: Seim dnemlerinden seim dnemlerine alan, yelerinin saysndan ok niteliine nem veren partilerdir. Sistemli ye kayt defterleri yoktur. Dzenli bir aidat sistemi yoktur. nemli balarla finans salarlar. Hiyerari ve merkezciliin zayf olduu partilerdir.14.2.1.2 KTLE PARTLER: Bir sosyal snfa kmeye dayanr. Siyasal devirme ve ynetme daha ok sayda semene ulamak gibi amalar vardr. Faaliyetleri seim dnemi d zaman da kapsar. Finansman ye aidatlar ile salanr. Dzenli kayt ve aidat defterleri vardr. Merkezci, ideolojik ve hiyerarik partilerdir. 14.2.2 Sigmund Neuman Tasnifi: 14.2.2.1FERD TEMSL PARTLER: Snrl partilerdir. Seim kampanyalarnda ve parlamento almalarnda harekete geerler. Amalar iktidar ele geirmektir. yelerin sosyal yaantlar merkez tarafndan kontrol edilmedii grlr. Kadro partileri gibi ilk aama rn partileridir. 14.2.2.2SOSYAL BTNLEME PARTLER: 20. yy sonras sosyak ve siyasi buhranlarn ve siyasal katlmn artmas sonucu oluan partilerdir. 14.2.2.2.1Topyekn Btnleme Partileri: Faaliyetlerini sadece devlet ynetimine ve seimlere younlamazlar. Semenlerini sosyal yaamlarn da etkilemeye alrlar. yelerine serbest dnce hakk tanmayan ideolojik kat ve sert partilerdir. Komnist, faist partiler rneklerini oluturur. 14.2.2.2.2Demokratik Btnleme Partileri: Ferdi partilerle topyekn partiler arasnda yer alr. Seim kazanmak ayn zamanda bir sosyal snfn, dini cemaatin kendilerince kutsal deerlerini siyasi planda da gerekletirmeyi amalayan partilerdir. yelerinin sosyal yardmlarna belli llerde mdahale eden partilerdir. Ayrc zellii manevi deerler dnyas ile pratik siyasi alan arasnda fark gstermeleridir. 14.3SYAS PART LEVLER 1. Menfaatlerin birletirilmesi: Birbirleri ile elien sosyal taraflar tarafndan aklanan menfaatlerin birletirilmesidir.2. Araclk levi: Sosyalle (halk) iktidar arasnda taycl partilerin yapt grlmektedir. Toplum taleplerini partiler aracln ile duyurmaktadr.3. Siyasi devirme ilevi: ktidarn hangi kadrolarla alacan belirlemesi ilevidir.4. Siyasi sosyalleme: Partiler; siyasi sosyallemeye katk salayan, kitleleri eiten, yeni tutumlar kazandran bir zellie sahiptir.5. Ynetme ve hkmetme ilevi: ktidara geldiklerinde parlamentoya kar sorumlu olarak yrtme gibi asli fonksiyonlarn yerine getirirler.6. Eletirme ilevi: Bir sonraki seimleri kazanmak iin siyasi iktidar denetlemektedir.15.SYAS PART SSTEMLER15.1Tek Parti Sitemi: Temelde tek parti ile birden fazla parti ayrmna dayanmaktadr. 15.1.1Tek Parti: Gerekte tek parti varsa (tipik rneini diktatrlkler oluturur). 15.1.2Birden Fazla parti: 15.2ift Parti Sistemi: Birden ok parti yer almaktadr. Sistemin ileyii 2 byk partiye dayanr. Kk partilerin pazarlk gc yoktur. Karakteristik zellii bir partinin dier partilere ihtiyac olmadan iktidara geebilme zelliidir . Bu zellik ortadan kalktka saflk bozulur. Saf iki parti ve saf olmayan iki parti sistemi olarak ikiye ayrlr.Safln zellikleri Sistemdeki iki parti mutlak ounluk iin yarrlar. ki partiden biri yarma neticesinde parlamento ounluunu kazanr. Sistemde radikal deiiklik amalamadn sadece ynetmeye ynelik hedeflerinin olduunu grrz. Rejimin temel meseleleri zerinde 2 partinin uzlam olmas gerekir. Bu partilerin kat politikalardan uzaklat daha lml politikalar izledii grlr.15.3ok Parti Sistemi: ktidar dengesini etkileyen 2 den fazla parti vardr.15.3.1 Ilml ok Parti Sistemi: Eilim genellikle sa ve sol bloklardan oluur. hkmetin deimesi bloklarn deimesi ile olur. Parti bloklar arasndaki rejim temel felsefedir. rejim mcadelerinde partilerin lml gereki olmaya altklar grlr. Ar derecede kutuplam partiler arasnda ideolojik mesafe byk deildir.15.3.2Ar ok Partiler: Yelpazenin ucunda yer alan partilere yer verilir. Partiler arasnda gr farkllklar esastr. ktidarn youn biimde merkezi koalisyonlarca oluturulduu grlr. Ar partilerin srekli muhalefette kaldn grlr. Demokrasi kurumu ve ksa vadeli almalarn olduu buna karn uzun vadeli almalarn olmad siyasi iktidarszln ar partileri glendirdiini grrz.Kamu btesinden partilere yardm salanr. Oy oranna gre mali kaynak salanr. Ticaretle uramalar ve uluslar aras kurululardan yardm alnmasnn yasal olmad kurululardr. Anayasa mahkemesi denetleme grevini yapar.15.4 SARTOR'NN TEK PART SSTEM15.4.1Hakim Parti Sistemi: Siyasi siStem iersinde birden ok parti vardr. oulcu (PLURALIST) bir yap vardr. Ve bu partiler hep yarr ama hep ayn partinin bata olduu grlr. Drst ve eit seimlerin sonucunda hakim partinin semen kitlesinin ounluunca desteklenmesi nedeni ile parlamentoda uzun sre kalmas ve desteklenmesidir.15.4.2Hegemonyac Tek Parti Sistemi: Eit artlar iersinde bir iktidar mcadelesine rastlanmaz. Yaplar oulcu sistemden farkldr. 2. bir partinin olduu bir yap vardr. Dier partilerin fazla bir nemi yoktur. Esas partini yannda onun suni kuruluu partiler vardr. Bu yap tepkilerin yer altna kaymasn nlemek zere kurulmutur.15.4.3 Gerek Tek Parti Sistemi: 1 den ok parti hukuken ve fiilen yoktur.15.4.3.1Totaliter Tek Parti Sistemi: deolojinin ok youn olduunu, sistemli bir dnya gr olduunu ve toplumu bu gre uydurmaya altn syleyebiliriz. Ekonomik ve sosyal yapy kontrol altna almak isteyen bir ideolojinin olduunu ve devletle partinin btnletii grlr.15.4.3.2Pragmatik Tek Parti Sistemi: Daha yumuak lml bir ideoloji esastr. Partinin kitleye ulama yetenei (mobilizasyon) zayf olduu ideolojik btnln zayf olduu sistemdir.15.4.3.3Otoriter Tek Parti Sistemi: 2 sistemin ortasndadr. Blc olmaktan ok siyasi faaliyetleri dlayan yapdadr. Mobilizasyon yetenei snrldr. Sosyal alt guruplarn etkinliklerine izin verilir.16.nsan Haklarnn Felsefi Geliimi16.1 Temel Hak ve zgrlkler: Pozitif hukuk tarafndan gvence altna alnan. yasama yrtme organlarnn istei ile ortadan kaldrlamayan haklardr. 16.2 17. yy Tabi Hukuk Doktrini (doal hukuk yaklam) : Bu kii haklar dncesi stoisyenler tarafndan dile getirilmitir. Ve kii haklar dncesi devlet kanunlarnn zerinde bir kanun olduu ve btn insanlarn bu kanuna akl yolu ile ulaabileceinin mmkn olduu sylenmitir. Sosyal mukavele ile otorite ortaya kar. Tabi hukuk doktrini doal yaamdan sosyal yaama geerken otoritenin kiilere ait haklar engellemesine kar kar. 16.3 18. yy Felsefi Doktrini (bireyci hak yaklam): Bireyin mutluluu esastr. Devletin amac bireyin haklarn korumaktr. kii ile devlet arasnda baka bir sosyal gruba yer vermediini, mlkiyet hakknn kutsal bir biimde deerlendirildiini grmekteyiz. 16.4 19. yy Sosyal Doktrini ( sosyal hak yaklam): Devlet ekonomik ve sosyal alanda iyiletirmeler yaparak bu haklar (temel hak ve zgrlkler) bireylerin kullanabilecei koullar salamaktadr. Devlet aktiftir. Devletin aktif olmas demek kamu rgtlerinin ortaya karld sonucunu dourur. 16.5 nsan Haklar: Btn insanlarn hi bir ayrm gzetilmeden yalnzca insan olularndan dolay sahip olduklar haklarn btnn kapsayan kavramdr. Ulalcak haklar listesinin idealini tamsil eder. 16.6 Kamu zgrlkleri: nsan hajklarnn gereklemi ksmdr. 17.Temel Hak ve zgrlklerinTarihi Geliimi (ulusal planda) 17.1ngiltere: Tabi hukuk doktrininden nce insan haklar uygulamalar grlmtr. Kraln baz yetkilerinin snrland grlmtr. Kraln kii haklarna sayg gstermesi gerekmitir. 17.1.1Magna Carta Belgesi: Halka belli hrriyetleri vermekten ok kral kstlayan bir belgedir. Bu gelimeler yalnz ingiliz halkn kapsayan bir dzenlemedir. Dier lkelere yol gsterici, uyarc ilk rnektir. HAk ve zgrlklerin geliimi iin somut bir admdr.Parlementonun izni olmadan vergi konmamas, kanuni sebep olmadan kimsenin hapis deilmemesi, tutuklana kiinin ksa srede yarg nne karlmas gibi kurallar ierir. (yarglarn bamszl) 17.2 ABD: Virjinya anayasasnn bana haklar bildirgesi eklenmitir. Btn insana beyan edilmitir. 17.3 Fransa 1789 Fransz htilali (1789 Franss Bildirgesi) : O dnemde franszca en yaygn dildir. Bildiri sade ve genel dzenlemeleri iermektedir. Kuvvetler ayrm, milli egemenlik, temsilciler aracl ile ynetim, vicdan, hrriyet gibi kavramlara yer verilmitir. 18.Temel Hak ve zgrlklerin Tarihi Geliimi ( Uluslarars Planda) Dnya sava sonrasnaki ykmlar sonucu toplumlar rgtlenmeye balamtr. insan haklarnn gvence altna alnmas ile uluslararas barn salanabilecei gr ile birlemi Milletler kurulmutur. 18.1Birlemi Milletler nsan haklar Bildirgesi Evrensel bir bildiridir. Btn insanlarn hibir ayrm olmadan yararlanabilecei bir bildiridir. Ekonomik ve sosyal haklara da yer verir. Farkl sosyal rejimlerde kullanlabilir. Denetim mekanizmas yoktur yani lkeler birlemi milletler insan haklar bildirgesine uyup uymaadklar konusunda denetlenmez. Klasik ve sosyal haklara yer verir. Bildirgede genel tanmlar vardr.18.2Avrupa Konseyi nsan Haklar Bildirgesi Hak ve zgrlklerin avrupa ktrnn ortak bir pras olduu ve gelitirilemesi dnlmtr. Ama yelerin arasnda daha sk bir birlik kurmaktr. Bu szleme ye devletleri balaycdr. Ve denetim sistemi getirilmitir. bireysel haklar ayrntl bir biimde dzenlenir.BRLEM MLLETLER NSAN HAKLARI BLDRGESAVRUPA KONSEY NSAN HAKLARI BLDRGES

Farkl siyasal rejimlerde kullanlabilir. Denetim mekanizamas yoktur Devletleri balayc deildir. Geneldir Klasik ve sosyal haklara yer verir Genel tanmlar vardr Demokratik rejimlerde kullanlr Denetim mekanizmas vardr. ye lkeleri balaycdr Blgeseldir. Avupa birliine ye lkeleri kapsar Klasik haklara yer verir Ak tanmlar, snrlar belirleyici bir uslup vardr.

19. TEMEL HAK ve ZGRLKLERN DZENLENMES ve SINIRLANDIRILMASI19.1 zgrlklerin Dzenlenmesi19.1.1 nleyici Sistem: Hrriyetlerin snrlarn aarak kullanlmasn ya da ktye kullanlmasn engellemek belli kurallarn konmas ile olur. zin alma ya da bildirimde bulunma art vardr. Kamu dzenini hak ve zgrlklerin nne alnd grlr19.1.1.1Yasaklayc nleme: Hrriyetlerin kullanlmas iin idarenin izni gerekmektedir. Her duruma gre idarenin taktir yetkisi olduu ve subjektif olduu sylenir.19.1.1.2 Dzenleyici nleme: nceden belirlenmi objektif artlara bal bir zgrlk kullanm vardr. darenin denetimi bu nceden belirlenmi artlara baldr. Demokratik bir yntemdir.19.1.1.3 Basit nleme(Bildirim): Hrriyetin nerde kullanlacann idareye bildirimi gerekir. darenin onay veya reddi szkonusu deildir.19.1.2 Dzeltici Sistem: Sorumluluunu tamak zere hak ve zgrlklerin kullanlmasna ait yetkinin kide olmas.19.2 Hrriyetlerin SnrlandrlmasToplum dzeni iersinde hrriyetler kullanlabilir. Kamu dzenini, bar salamak, hak ve zgrlklerin kullanlabilir klnmasn salamak devletin grevlerindendir. Hrriyetlerin dzenlenmesi ile denge salanabilir. Dzenleme snrlama demek deildir. Demokratik toplumlarda kamu dzeni ile hak ve zgrlkler arasnda denge bulunmaldr. Bu denge dzenleme ve snrlama ile salanabilir.Snrmamay demokratik dzenlerde kimin gerekleletireceinin Anayasada belirtildii grlr.19.3George Jellinelge hrriyet Yaklam 19.3.1Negatif Stat Haklar: Negatif stat haklar kiinin haklar ve devleridir. Devletin kiiye bal hak ve zgrlklere mdahake etmemesi gerekir. 19.3.2Pozitif stat Haklar: Sosyal hak ve zgrlklerdir. Devletin hak ve zgrlkleri eitlemesi gerekir (eitlik erevesi iinde). Dzenleme esas snrlamalar istinadr. 19.3.3Aktif Stat Haklar: Katlma haklar 20. Osmanl Dnemi itibari ile Hazrlanm Anayasalar ve Bildiriler20.1 Sened-i ttifak (1808) Feodal beylerden biri padiah alehine ba kaldrrsa dier feodal beyler padiahla beraber olup ona kar birleecek.( Merkezi gc dier yerel glere kabul ettiriyor ve kuvvetlendiriyor) Devlet kudretli hkmdarn ahsna toplanacak fakat yetkileri kullanmak sadrazama ait olacak. ( Merkezi otoritenin snrlandrlmas sz konusu) Padiahn ahs mukaddes ve gayri mesul olacak, iktidarn kullanlmasndan dolay btn mesuliyet sadrazama ait olacak Resmi sfata haiz ve yetkili memur olmayanlardan hi kimseye devlet ilerinde emir verilmeyecek Devlet dzenini korunmasnda beyler ( yerek ynetim) padiahla yani yani merkezi ynetimle i birlii yapacaklar. Yoksullarn korunmas esas olup ayan kendi ynetimindeki yerlerin asayiine ve vergilerin yksek olmayna zen gsterecek. Her yeni gelen bu belgeyi onaylayacak. (aktrler deise de belgenin uygulanacana dair gvence getrilmitir)20.1.1Magnacarta le Sened-i ttifak'n kyaslamasSened-i ttifakta merkesi otorite ayanlar( yerel otoriteyi) aryor. ingiliz magnacarta's feodal beylerin(yerel otoritenin) dayatmasdr. Bu belgeyi 2. Mahmut istemeyerek imzalamtr. Bu belge osmanl demokrasilemesinde ilk belgedir.Devlet otoritesini kullanmada devleti idare edenlerin hak ve hrriyetlerine snrlandrlma getirilmitir.20.2 Glhane Hatt Hmayn (1839)Mustafa Rait Paa'nn uralar ile hazrlanmtr. Osmanl Devleti'nin eriat hkmlerine uymadndan geri kald belirtilmitir. Halka can mal ve namus gvenlii geetirilmektedir. Kanun karsnda vergi ve askerlikte eitlik Osmanl Devleti'nin eitli toplumlar arasndaki rk din ve dil farkllklarnn ortadan kaldrlmas vaad edilmektedir. Sulularn mahkemelerinin yaplarak cezalandrlmas Memur hukukunun yeniden dzene sokulmasPadiahn tek tarafl iradesi ile ortaya konan bir ferman niteliindedir. Padiah kendisini birtakm kurallara artlara balamaktadr. hukuk devleti olmakonusunda atlan ilk admdr.Yrtme ve yasamann faaliyetlerinin devletin fonksiyonlar arasnda olduu aklanmaktadr.20.3 Kanun-i Esasiye (1876) Bu anayasa ile deletin dininin islam ve devletin meruti monari olduu bildirilmektedir.. Hkmdarn sorumsuz ve mukaddes olduu, halifelik nvanna sahip olduu, osmanl slalesinin egemenlie sahip olduu, devletin dininin islam olduu bu anayasa ile aklanmtr.Osmanl Devleti bu anayasa ile ilk defa anayasal devlet haline gelmitir.Kanun-i esasiye'e gre devletin organlarMeclis-i Umumi (yasama organ): 2 meclisten oluan bir yasama organdr. Heyet-i Mebusan: Seim yolu ile kurulan bir meclistir. Snrl oy ilkesi esastr. Erkeklerin ve emlak sahibi olanlarn oy hakk vardr.Heyet-i Ayan: yeleri padiah tarafndan tayin edilir.20.4 Kanun-i Esasiye (1909)1909 da yaplan anayasa deiiklii 1876 anayasasn yeni bir anayasa yaparcamsna deimeler ile yeni bir dzenleme getirdi. Yasama organ Meclis-i Umumi iki meclisten oluan bir meclistir.Heyet-i Mebusan: Tam bir millet temsilcisi haline getirildi. Rejimin en kuvvetli organ olmutur.Heyet-i Ayan:bu iki meclis paadiahn iznini almadan kanun deiklii yapabiliyordu. mecli_i mebusan artk padiahn tek tarafl iradesi ile kapatlamyacakt. hkmet iel meclis arasnda anlamazlk olursa hkmet meclisin feshini padiahtan isteyecekti. Padiah ayann grn aldktan sonra meclisi fesh edebilicekti. Padiah hkmet bakann ve yelerini meclis yeleri arasndan seicekti. Bakanlar ; meclisi mebusana kar sorumludur. Bakanlar kurulundan sadece sadrazam padiah tarafndan seilecekti. Dier bakanlar sadrazam tarafndan seilecekti. Padiah isteedii kiiye srgne gnderemiyecekti toplant yapma ve dernek kurma hrriyeti Haberleme hrriyetiBu anayasa deiiklikleri Osmanl Devleti'nin teokratik yapsn deitirememitir. Parlementer sisteme dayanan meruti monari kurmutur.20.5 1921 Anayasas Osmanlda bugne kadar grlen gelimeler padiahn mutlak iktidarn snrlamaya ynelikti. Bu giriimlerde halkn iktidar paylamas lke ynetiminde bir lde sz sahibi olmas amalanyordu. 1921 anayasas iktidar dorudan halka vermitir. (egemenlik kaytsz artsz milletindir)Ynetim 1921 anayasas ile meruluunuve ynetim yetkisini TAnr2dan ya da kendi gcnden deil halktan alr.1921 anayasas snrl konular dzenlemitir. Devletin rgtlenmesine, yasama ve yrtmeye ilikin temel esaslar ieriyordu. nsan haklarna ilikin kurallara yer verilmemitir. Hakimiyet kaytsz artsz milletindir. Yrtme ve yasama yetkisi TBMM since yaplr. Byk Millet Meclisi iller halknca seilmi yelerden oluur. TBMM seimi iki ylda bir yaplr. eriat hkmlerinin uygulanmas, kanunlarn yrrle konmas ve anlamalar TBMM ne aittir.20.6 1924 Anayasas Tek Partili Dnem uygulamas (1924-1945)Cumhuriyeti kuranlar amalarnn demokratik bir ynetim olduunu bildirdiler. Muhakefeti kendi ierlerinden karma metodunu denediler.Terakki Perver Cumhuriyet FrkasSerbest Frka ok Partili DnemSeimlerin tek dereceli seim sistemine gre yaplmas kabul edildi. Dernek kurma hrriyetinde gelime saland. Seimler hakim gvencesine baland.20.6.1 1924 Anayasas'nn aksayan ynleri Kuvvetler birlii sistemi TBMM nin iktidat partisi liderlerinin (yrtmenin) eline gemesine neden olmutur. Muhalefet partilerinin siyasi faaliyetleri ve meclis ii almalar keyfi olarak kstlanabiliyordu. 1924 Anayasa's hrriyetleri dzenlemiti ama bunlarn gvencesi yoktu. 1924 Anayasas'nda kanunlarn anayasaya uygunluunu denetleyecei bir mekanizma yoktu. Anayasann bizzat kendisi de gvence altnda deildi. Anayasa meclisteki iktidar partisi ounluunun isteine bal idi. 20.7 1961 Anayasas1924 Anayasas'nda zm bulunamayan hrriyet ve gvencesine 1961 Anayass'nda zm aranmtr.Yine 1924 anayasas Demokrasi uygulamalarna tam olarak cevap vermemitir. 1961 anayasas ile bu durum dzeltilmeye allmtr. 20.7.1 1961 Anayasas Kaynaklar 1924 Anayasas: Baz hkmler aynen yeni anayasaya getirilmitir. stanbul Bilim Komisyonu tarafndan hazrlanan n tasar talyan(1947) ve Federal Almanya (1949) Anayasalar 1789 fransz insan ve vatanda haklar beyannamesi Birlemi Milletler nsan Haklar evrensel Demeci Avrupa nsan Haklar Szlemesi20.7.2 1961 Anayasas'nn Balang prensipleri ( Anayasann dayand temel ilkeler) Anayasa; hukuk d davranlar ile meruluunu kaybeden bir iktidara direnme hakkna sahip bir milletindir. Milliyetidir Atatrk devrimlerini temel kabul eder. Devletin z yaps ve hedefi bakmndan 1) nsan Hak ve Hrriyetlerini 2) milli dayanmay 3) sosyal adaleti teminat altna almas mmkn klan bir cumhuriyettir. Anayasa devlet siyasi iktidarn millet egemenliine dayandrmtr. Anayasa egemenlii halka deil millete vermitir. Millet egemenliini Anayasada koyduu esaslara gre yetkili organlar eliyle kullanr. bu suretle egemenliin kullanulmas yetkili organlar arasnda paylatrlmtr. Egemenliin kullanblmas hibir suretle hibir kiiye, zmreye veya snfa braklamaz. 20.7.3 1961 Anayasas'nn Eletirisi Parlementer sistemin Trk Toplumu'nun bnyesine uydurulmas iin hi bir hkm getirilmemitir. Parlemento gsz kurulmu, yrtme daha da gsz kurulmutur. rnein cumhurbakan seimi kmaza girdii zaman hibir anayasal zm dnlmemitir. 1961 Anayasas trk milletinin birlik ve beraberliini simgeleyen milli dnceyi ortaya koymaktan ok teorik olarak ideal bir siyasi ve sosyal tekilatlanmay trk toplumuna yerletirmeyi dnmtr. Yasama tam olarak yasama fonksiyonunu yerine getirememitir. (istikrarl ve tam ounluk yokluu yznden) Yrtme organ gl bir organ deildi Yarg tarafsz olamamt20.8 1982 Anayasas 20.8.1 1982 ve 1931 Anayasalarnn karlatrmas 1982 Anayasas 1961 Anayasas'na oranla daha kazuistik bir yntemle hazrlanmt: 82 anayasasn btn maddeleri 61 anayasasnn ilgili maddelerine gre daha uzun ve ayrntldr. Her iki anayasa da sadece genel ilkeler ortaya konup, bunlarn uygulama biimlerini kanunlara brakma amac gder. 1982 anayasasnda ereve anayasas anlaynn benimsenmeyip birok muhtemel durumlar dzenlemek isteyen kazuistik bir ynteme yer verildii grlr. 1982 Anayasas 1961 Anayasas'ndan daha kat bir niteliktedir: Deitirilmesi normal kanunlardan dah g artlara balanm olan anayasalara Kat Anayasa denir. 1982 Anayasas'nda deitirilmesi teklif edilmeyecek hkmlerin kapsam geniletilmitir. Anayasa deiiklii srecine (1961 Anayasasn'nda olmayan) onay safhas eklenmitir. Cumhurbakanna onaylamad anayasa deiikliini halk oyuna sunma yetkisi verilmitir. 1982 Anayasas bir gei dnemi n grmtr. 1982 Anayasas otorite-Hrriyet dengesinde otoritenin arln arttrmtr: 1961 anayasas otorite-hrriyet dengesini otorite aleyhine bozmu ve devleti gsz klmt. 82 anayasas ile birlikte hkmetin 61 anayasas yznden birok noktalarda elinin kolunun balanmas engellenmitir. 1982 Anayasas devlet yaps iersinde yrtme organn glendirmitir. 1982 Anayasas siyasal karar alma mekanizmalarndaki tkanklklar giderici hkmler getirmitir: 1982 anayasas ile siyasi bunalmlar azaltma amac gdlmtr. cumhurbakanna anayasada belirtilen durumlarda TBMM seimlerini yenileme yetkisi verilmitir. 1982 Anaysas 1961 Anayasas'na oranla daha az katlml bir demokrasi modelindedir: Trkiye'de demokrasi anlaylar siyasi katlma ve oulculuk, devlet iktidarnn snrlandrlmas konularnda farkllk gsterir.1) Siyasi Katlma ve oulculuk: Halkn esas rol belli aralkta kendisini ynetecek olanlar semekten ibarettir. Devlet seilmi organlarn eliyle ynetilmelidir. Halk veya eitli gruplar bu aamada siyasi kararlar etkilemeye almamaldr. 2) Halkn siyasete (seimlerde oy vermek dnda) aktif ve srekli katlmas1982 anayasas tam olarak yukarda aklanan 1. anlaya dnm olmamkla beraber 61 anayasasna gre daha za katlmcdr.