D. D.

DISSERTATIO JURIDICÄDE

REMEDIIS JURIS, ADPLICANDISCONTRA SENTENTIAS et RE¬SOLUTION ES JUDICIORUM

TERRITOR!ALIUAL

PARS PRIOR,QUAM

■Suffr.ig,. Confultifs. Facult. Jurid«In Ilkdri Acad. Upfal.

Publico Ex a-mini fubjiciuntPRESES

ANDR. HERN,, Phil. & J. IL Doft., Acad. SYND. & Fac. Jur. ADJ. Ord.

K t

Refpondenspetrus friedrichsqn,

Scanus.

In Auditorio Guftaviano Majori die 6 Octobris«Anno MDCCLXXXL

H. A. M. S.

Apud Joh, EDMAN, Direft. & Reg. Acad. Typog.

Mine Huldafte Föråldrar!

Af Edar oma kjärlek har jag frän det ögndblick jagb fajade lejva, åtnjutit' oräkneliga prof; ehuru jag ej

från den tiden jämt' kunnat vårdera en få of}attbar formän.Edar beftändiga omforg for min välfärd i framtiden och demedel,, [om til des befrämjande altid. varit ofparde , up-väcka, bos mig ett brinnande begår g at vid/ alla tiljal¬lén > vifa et af vårdnad och < erkänjla upfyldt bjerta0. Up»tagen, Huldafle Föräldrar, deßä rader fäfom et bevis derpä,och tillåten detta mitt Academifka Lårdoms prof få betyga,at Edar möda och koftnad icke varit fårgäfves använda. &•mottagen det med vanlig ömhet, och dä det tolkar min barn-Jliga vårdnad, vinner detfit ändamål. Den fiogfie, Ivars befiutvi med undergifvenbei vörde, förläne Eder en långvarigoch frågdefull lifstid, och late den dagen fent uprinna,då jag ßulle fe mig heråfvad en huld Fader eller en ömModer. Men då ändteligen Faturen kräfvev fin rätt ochdetta jordifka fkaU leranas; måtte J dä forbyta det uti enoförgängelig tiimmelfkjäühet, hvareft all ofulkomlighet upL-jreroch en evigtvarande glädje blir Edar vi/sa belomng\.Med renafte vördnad :och undergifvenhet framhärdar.'

Mine; Huldafte; Föråldrars;

Lydigafte Son 1PEHR FRIEDRICHSOiN :

:'§. i.

Necesfitatem Judiciorum tantam efle, ut Ulisfeliciter carere nequeat Recpublica bene— conflituta .., neminem facile negaturum prae«fumimus. Hinc ed., quod variis apud nos inditu-tis Judiciis, tarn inferiofibus quam luperioribus,lxtemur, quorum fidei Judiciae adminiftrationemLegum noftrarum prüden tia commidt. Verum cumdentur, propdolor, judices, «qui paffionibus abrep-ti finidra et perverfa jurium .adplicatione ita mu-neribus fuis abutuntur, ut juditia ptnitus opprime-retur, nid haberet, quo in fuga conftituta fugerepodit, inventura pradidinrr; merito veneramur Au-gudidimurn Legislatorern, qui, ,pro fumma fua ia-lutis fecuricatisque publica cura, varia de difta re-media Juris introdnxit, quorum juda et legitimainerpofitione, partes litigantes, qu# ptitant fe, fen-tentiis et refolucionibus Jodicii cujusdam inferioris,minus fuo accepiffe, podunc ab eodem ad competens Judicium fuperius provocare, ejusdem impe-traturas auxilium; ita tarnen, ut, quum nihil magiscivium inter fe confenfum turbet discordiamquemoveat, quam litiom frequentia, atque praete--rea multas alias ob cauffas interdt, ne lites ex Iite crefcant, fed, quantum fieri poflit, cito finianturatque exdirpentur, eo magis necedarium fit, utquodlibet Horum remediorum non tantum reQe at¬que, obfervatis omnibus praeftandis, intra fatalia ,

A 2 - legs

gSfe 'S A ( eSfe

Legibus patriis determinata, adplicetur, interpona-tur acqae introducatur, quo certius conftat Juris-prudentiam no firani PrafHcam omne Arbitrium par¬tium hoc in puncto excludere. Edituri tgiturfpecimen Academicum, non ta'nturn, quae reme-dia juris adhibenda fint ab infra&uris fententiasrefolutionesque Judiciorum Terruorialiurxi, verumetjam quihus fentenriis refolutionibusque fanandisquodlibet iliorum re&e adplicetur, & quomodo inhac ipfa adplicstione procedendum fit, exponereconfiicuimtu; Iperantes B» L# Tibi band dispficitu-rum argumentum, vei ideo non contemnendum,quod haud exiguuni in foris Svio-Gothicis ufumadferat prabticum,.

§. 2.Ut Sententia? Refolutionesque Judiciorum Ter-

ritorialium ica in duplici funt differentia, ut aiiae[Harum vim rei iudicata? na&ae fint, et -A\x in ejus--modi vim non abierint; ica quoque reciedia Joris,interponenda in priori cafu, differunt ab iilis, qui¬hus in pofteriori cum effeäu iegitimo utimur. Re-niedia illa, quibus fententis refolutionesque Judicio¬rum terricorialium, non vires rei iudicata? na&se, (a-mari poiiunt, ad quatuor prsecipue genera refcrun-tur4 Aut enim litis redintegrationem infiituendo, veiquaerendo, vei leuteratione vei adpellando caufla? fuseprofpicere conantur e foris difcedentes inferiores.Quod itaque ad quarftionem illam adtinet, quodnamhorum in cafu quolibet cauflae in meliorem ftatum

re-

V - /• cS?3w J 5 ( ^

redigendae adp 1 i ca n diur» (it? rech? fe.cn nd am princi-pia, in jyrisprudencia no fl ra ja&a, praQrica, vid. Caq.XII'" §. 3. docent l&i, iiiis redin tégrationem elfe il-ind remedium, quod jura nodra reis, in contuma¬ciam judicatis, i ca induigent, ut ejusdem legitimaadpcatione, (i rationes ica tulerint, (anari pofiintöm nes. fententiae Judieiorum territorialium definitiva;,in contumaciam lats5, ubi cauffae, -in Judicium dpdu-61ae, judiciique decifioni febje&ae, ejosrnodi furu, utadpellationem admittanr, fi fumntsa dijudicata fic äd-peilabibs, 8z adpelSatio tempore legitime in te rpona¬tur. Jam autem, cum ad tenorem legis communisin Cap. XVi /. jf. 1. 2. 3. 4. Tit. de judic. omnesquaeftiöries mot® präliminares & proceiTuales, que-rela nnllicatis, et vi Cap, XXV. jf.j ejusd. Tit om--nes caöfl® criminales, nec non, arg. conftir. Reg.Nd, lo Jan. 1766,Züe/f pj Sr. £<?/i de-ft 12 ^pn/ 173p,d. 11 Juln 177a om nes cauflae ad cCconomiam publi-cam et privatam (pefifcantes , per viam fimplicis ficdifiiae querel®, Judicio luperiori fanandte infirman-dseque committanuir oporteat: nemo non videt5quod, fi litis redintegratio reo concumaci fic pro-futura, necefie fit, ut c au (Ta, in Judicium dedufita,fit civilis; ur ipfa merita hujus cauflse, per Jenten-tiam, in contumaciam latam, fint diremta, et deni-que, ut Rens, in contumaciam judicatus, haud ali-ter Jure litern redintegrandi lastetur, quam fi pe-titurus adpellationem, fatalia ejusmodi negotio de*terminata neglexerir. Robur huic noftrse fencentiooonciliaturi, quod poffint rei, in contumaciam ju.

A 3 dica-

o ) 6 ( f#dicati, quando caufTa eft civilis, uti litis redintegratione,provocamus etjam ad exceptiones, quas nobis prxbent

- §§6. et 7. in cap..-XII Tit de judic., tam refpeccu ciufla-rum, in quibus rei per citationem edidalem, valvis Judi-cii adfixam, in jus vocantur, quam ratione iitium, perinfpeTionern fiajum regundorum-&aedium decermina;tarum$ quippe qua? argumento funt, quod regulå illa inancecedentibus a nobis .adlata, et litern redintegra-turis obfervanda, in omnibus cafibusnon exceptis itafemper valeaf, ut nulium (it dubiom, quin tuto adcafus in Judiciis terricorialibus obvios adphcnri po(fic.

:§• 3-Eft itaque tam verum, quam q nod veriflimum ,

pofte reos, in contumaciam judicatos, litis redimegra-tionem inftituere ad infirmandas fencentias definiti¬vas., contra fe a judipibus terricorialibus latas, ubicaufta, in Judicium dedu&a & decifa, eft civilis. Quodautem haec litis redintegratio dcferenda (it ad idemJudicium, quod tulit fententiam, cujus, immucationemimplorat in contumaciam judicatus, extra omnemdubitationis aleam ponit Codex nofter Fridericianus.Hoc quoque exprefle oftendit Conftitutio Regia,d. 4 Julii 169 J verbis: fjaftttrtn&Cé tfjttt, fottt fålcbedförlorat/ frittatftgutifamma Statt awjiftva 0$.

dtcraunim. Sed non fufficit in proceflulitis reriintegrationis adverfarium ad forum compe-tens legitime cirafie. Quid ? quod obfervéntur et¬jam oportet, non cantum fatalia, fed etjam praeftan.da, huic negotio peragcndo in Cap. Xlb Jf. 4. Tit

<&k N ( c§&«a# /7 v w

de judic. prxfcripto; ita tamen, ut illo prasflando ,

quod in judicato folVendo confiflic, in contumaciamjudicatus, & ideo litis redintegrationem inftituens,baud aiiter gravettir, quam, fi caufla ita flt cornparata, ut judicati lolutione, intentaca litis redintegra-tio non reddatur irrita, et in contumaciam judica¬to non defit, quo ejusmodi praftandq fatisfacere-poflit, vid, ibid»-

£■+:-Praeter haec, in preceflu litis redintegrationis ob-

férvanda & in § proxime prsjcedenti commemoratapraftanda, nonnulli quoque putanc litern redinte-grsnci incumbere onus probandi prifHnae abfentiseiuae cauflas legitimas, antequam judici integrum fitcäuflam cognofcendam & dijudicandam de novo~(ufeipere: alii vero fianc fenrentiam re£le impre-banc. Nam quamvis illi pnefidium fententise Ibasqureflturi provocent ad conftitutio'nem Regiam d. 4Julii 1695 & hsec ipfa conftitntio exprefle jubear, utreus in contumaciam judicatus debeät in »pfo limi¬ne procefTus litis redfneegrationis probare fe cauflashabuifle legitimas, ob quas fe prsfentem prius fi-ftere non potuic; attanien cum commemorata hxcconflitutio, qua vim fuam obligandi hoc in puncto,per liteeras Begias d. 5. Febr»-1697 penitus deroga-ta cenfeatur, & neque Lex noflra communis vel fpe-ciales conftitutiones, fi exceperirnus cafum illum raris-Arnum, cujus mentio fit in litt Univ. Summ. Reg.Decaft Svec. d. 6 Maij 1752; ejusmodi onus pro¬

bat

ü> ) 8 ( ' <Ü»bandi litern redintegraeuro iniungant, non pofTumusnon ex bis praemiffis in adplicatione ad quseftionem:qusenam harum fententiarum firmiori innitatur fun-mento? iilam deducere refponfionem, quod, fecun-dum leges, quibus adhuc vis obligandi ineß, e forisnoflris SviO'Gathicis profcribenda fit illoruni opinio,qni Ii rem redintegrnnci onus probandi caufiam pri-ftinae i'ux abfentiae imponunc. Quod äutem pars fe¬ine! in contumaciam judica/a, ü iterurn fine fönticacaufa in termino comparitionis oftenfa fit abfehsf,caufla penicus ita cadat, m prior in contumaciamlata fententia confirmanda fit, non dubitabunt forfican,qui conferunt §. 4 in Cap.Xil. Tit. de judic cum fu-pra commemorata Cönfticutione Regia de anno 1695.

§■ 5-

Sed las tan tu r quoque partes litigantes aiio reme-dio Juris, quod Icli adpellationem vocare amant.Quid fit haec adpellario, qui ignorant & ideo fciredefiderant, DifTertationem Upfaliae habitam Anno1779 de Natura adpeliadonis adeanr. Quibus fen-tentiis Judiciorum territorialium fanandis re&e ad-plicetur hoc remedium dum animo volvimus ex-ponere, obfervafle haud abs re erit, quod inter u-fum antiquum hujus remedii juris, ab antiquiori-bus retrto temporibus induäi, et hodiernum haudparum intercedat difcriminis. Etenim ut Nemdas etJudicis territorialis officia, fecund um jus Chriftopho-rianum ita fuere diftin&a, ut ad Nemdam tantumpeninueric factum examinare, explieare et judici

cer-

SI ) 9 ( ticertum tradere, Jadicis vero officium fuerit, jus adfa&um adplicare, id quod Cap. XXVI, XXXIVXXXV Sifon. föL Cap. III. XIII. XIV. XXI. ©Iftld.831. XViil. €rft. $81. Cap VIII, XII, XV oc|XX ssu Cap. xx xxxv, xxxvmprdpm. föl. Cap. xvi, xxii xxxv, xxxix etj,ör: 8S(. £. 2. et multa Ioca alia oflendunt, in qui-bas fa£fci cancum exploratio Nemdae, et jurisdi&ioJudicij conceditur, et fic facile fieri potuit, ut, quam-vis res cum omnibus fuis circumftantiis fatis explo-rara fuerit, Judex tarnen jus ad idem, fa&um nonreffce adplicueric, et viciffim ut Judex in applica-tione rette procefierit, Nemda vero aut perverfeautnon fatis exploraverit; itaquoque dupplex ab unoeodemque judicio adpellatio partibus litigantibus da»ta fuit, nimirum a Nemda judipii terricorialis ad Nem-damjudicii provincialis & a judice territorial! ad ju-dicem provineialem. Et ut quid juris hoc inpiintto prifcis illis temporibus fuerit, ratione pecu-niae vadimonialis deponendae, & fatalium obfer-vandorum, tam a Nemda & Judice territoriali, quama partibus, adpellationem interponcntibus, haud absre erit, hie adpofuifle verba legis Chriftophorianasex Cap i t XXXVII & XXXVIII Tit. de judic., quo-rum prins; matt mottj Söentljt tvätljta, tt)a tvä¬tt)! för an Im ftvortt taftver. SRottj £>ärat$ Sftemttvätt)! SRaféegijanten ttnter gagfymané SRempt mettrenne mätfom od) ttvar «emptamatt met ene (jaffmaxi Sappar 3Raté cgtanten; tagt! tjatft gagtjmatteKer Äonunger. Sappar Kempten; tagt! tjatf*

ii £ag*

s .• "-V : ;V -\

il ) *° ( il

Sagfutuu efter ^otutttger acf) maféegfjanttén;& pofterios tt>al>tjer man motfj £)ärafcé £)6ftin-gja: tä mätfjt fSKaféegfjante toiff ora ccp .fjdrafcé33offctngje tre marfer unter gamman. Sappar mdsf*egfcanfce, fagfjt j^drnté £6ffcfttge fyalff marf; &affTmarf gagömatt 0$ fjalff marf parate. £appar £>d-ratd ^eftirige, tati ?Ädédgf)ante rnarf, anfcrc gagf>matt odj tretje j£)drate. Pr^cerea ut de ufu ödpei-lationis antiqqo quid fentiamus, levi exponamnsconjeöura, eo probabilius nobis videtur, quod hocremedium juris ab antiquis retro temporibus indu-Stum, omnibus fentenciis relolutionibmque emendan-dis ab initio Sz tempore, quo emanavit codex Chri-ftophorianus, adplicatum fuerit, nullo obfervaeo dif-crimine inter caufias civiles & criminales, inter prin-cipales Sz proceftuales, quo certius conftat, quod neverbulo quidem querelae ibi mentio fiat, adeo utJ urisprudentise noftrae pra&icas antiquaj Sz hodiernaeFacies non fuerit eadem. Quid? quod fecundum prin-cipia, quae nobis fuppeditat jurisprudentia noftra prac¬tica hodierna, in^Tit.de Judtc. non Judices vel Nernda,fed partes tantum, quae fententiis Judiciorum territo-riaiium, latis in cauffis principaiibus civilibus* fe gra-vatas fentiunt, adpellatjone redte utuntor. vid. Cap.XXV §, i.Tit. de judic. Quod autem conftitutio le¬gis in proximi diSti Cap. §. i> non ica fit intelligenda,quafi integrum efiet adpellare contra omnes fententi-as Sz refolutiones Judiciorum territorialium, quibuscaufia quxdam princips Iis efl decifa, facili perfpiciturnegotio, Nam cum horum Judiciorum relolutiones in

©m*

I ) " ( nomnibus cauffis principaübus criminalibus, fecundumexprefiam litteram legis in $ 5 ej. Cap. & in caufiisad ceconomiam & poiiciam fpeftantibus, ad tenoremconftit, Reg. d. 10 Jan i759.ReC p§ ©t SSef. t). 12

1739. b. 7. 3ulü 1752 & &. 20 £>cc. I773*per viam quereise Judicio competenti luperiori corri-gendae commirti debeant:nemo non videt, quod voxilla: JJjUftDU&fflfctt/ quse decifa efie debet, fecundumedi&um Legis in lupra commemorata cap. XXV § 1.(i fiperandum, ut interpofita adpefiatio fit profutura,expiicationem reftri&ivam ita admictat, ut fententiisJudiciorum territoriaiium in caufiis principaübus civi«libus tantum adplicetur. Et ut nemo forfitan negarepoterit, quin fententiae in caufTa latse fint principal!,quando merita cauftae in Judicium dedu&ae, auttotaquanta, aut qua parttm rejiciuntur vel omnis ulteriora£Ho inter partes excluditur vel cuipiam aliquod pra>ftandurn, cpiffam principalem adficiens, injungitur: itaquoque nulli dubitarnus, quin adpellatio in omnibushis cafibus cum effeÖu legitimo sdhiberi poffit. Hincquoque efi:, quod imploraturi auxilium Judicii fupe-rioris contra refolutiones Judiciorum territoriaii¬um, in quibus nobis injungitur, vel Juramentumfuppletorium vel etjam juramentum purgatorium,in caufia civili, per viam adpellationis procederedebeamus. Quemadmodum etiam in caufiis mixtis'quando deü&um quoddam levius, ut acceflorium fe'quitur caufiam civilem, ut principale, mediante ad-pellatione, ad judicem provocamus luperiorem; om¬nis enim denominatio fieri debet a pctiorij cfr. Cap»

B 2 1IL

& ) I* ( #III § 4. Tic. de Judic. in cafu viciatse virginis fub vor©fponfalio eadem efto lex, argum. legis in Cap. III §§ 9. 10 ©tftttlld SM. Cap. X §. 9. Tic. de judic. Etquandoquidein Judiciis terrkorialibus, ü Holmiam& Gochoburgum exceperis, nulla fumma adpellabiliseft praeferipta, contra eorumdem fententias adpellarelicet, five caußa dijudicata majoris vel minoris lue-rit pretii. vid. Cap. XXV. §. 6. Tic de judic.

«• ö. ■-

Obtenturis beneficium adpellationis non tantam ve»nia adpellandi incra tempus in Cap. XXV §. 1. Tkde jud. determinatum petatur, verum etjam intra i-derri tempus-pecunia ibi ftabilita vadimonialis depona-tur oportet. Quo facto in proceffu ordinario provo*cat ioinfticuatur a Judicio inferiori ad proxime fuperi-uSj fcHicet a Judicio territoriali ad Judicium provinci-ale & fic gradatim per inftantias. bixe regula prcce-dendi obfervari debet in omnibus i 11 i3 controverfiis,quas eo modo dirimendas conftituit lex. In illis ve-ro cauffis, quae proceflu fummario dirimi debent, qua-les funt omnes cauflas cambiales & maritimas, illicitaeruri inftituex negotiationes, quaeftiones de ceffione& feparatione bonorum, de iure praelationis & abdi-catione hxreditatis, adpeliatio per faltum procedit;vid. Cap. XXV § § 3. 4 Tit. de judic. & Conftic, Reg.d. 6. Julii 1730 d. 10. Dec. I74I. obfervatis fataiibus

& prxftandis, quae obfervanda &pr&ftanda jura noftra procef-

fualia determrnant.