Vel. 1Ji1. Derg. (1999). 15. 2 : 13J·137

ANKARA KEc;:iLERiNDE RASYONA C;:iNKO iLAVESiNiN PLAZMA VE

ERiTROsiT MEMBRANI BAZI LipiD PARAMETRELERi OZERiNE ETKiLERi

Ercan Keskin 1 Zafer Durgun 1 Nurcan D6nmez2 Ramazan <;611 HOdai ipek3

Effects of Zinc Supplementat ion on Some Lipid Pa rameters of Plasma and Erythrocyte membrane in Angora Goats

Summary: In the study, healthy and adult, 12 Angora goats were used. The animals were divided equally into two groups. Group 1 (Control) and Group 2 (Zn Group) were fed ad libitum with a basal ration and the basal ration supp· lemented with 250 ppm Zn for 3 months. In the Zn group. plasma Zn levels were found to be significantly (P<O.05) hig­her than those in the Control group at the all sampling times. While plasma Cholesterol level in the Zn group were found to be higher than Control group during the study, the difference in the month 3 was important (P<0.05). Plasma HDL·C(High density Lipoprotein Cholesterol) levels did not show any differences between groups during the study. Plasma phospholipid levels of Zn group were significantly (P<0.05) higher than in Control group in the month 2. 3. Ho· wever Erythrocyte membrane phospholipid levels were generally higher in Zn group as compared with Control group and the difference lonely in the month 2 was important (P<0.05) . On the other hand, erythrocyte membrane cho­lesterol levels were found to be slightly higher in the Zn group unless different from those in Control group. Con· sequently, the Zn supplementation in Angora goats seems striking in respect of the changes in plasma and eryt­hrocyte membrane lipid fractions, because of the important roles of phospholipids and cholesterol on dynamics and structure of these cells.

Key words: Zn, Cholesterol, Phospholipid. Plasma. Erythrocyte membrane, Angora Goats.

Ozet: Qah!imada sagllkh ve yeti!ikin, 12 adet Ankara keyisi kullanlldl. Hayvanlar 2 gruba aynldlklan sonra 3 ay sureyle I.grup (Kontrol),taki hayvanlar bazal rasyon He 2. Grup hayvanlar (Grup Zn) ise 250 ppm Zn (Qinko) i~eren aynl ras· yonla beslendi. Qah!imada plazma Zn duzeyi 3 Ornekleme zamanlnda da Kontrol grubununkinden onemli oranda yuk· sek bulundu.(P<O.05). Plazma kolesterol duzeyi 3.aydaki farkhllk onemli (p<O.05) olmak uzere. bOlOn ornekleme za· manlannda Grup Zn'da Kontrol grubundan yuksek bulundu. Qall!imada plazma HDL·C (Yuksek dansiteli lipoprotein kOlesterolO) dOzeyleri aylsmdan gruplar araslnda herhangi bir larkhhk belirlenemedi. Plazma fosfolipid duzeyi ise Zn ilaveli grupta ozellikle 2. ve 3. aylarda Kontrol grubununkinden onemli oranda yOksekti (p<O.05). Eritrosit membranl fosfolipid duzeyi genellikle Zn itaveli grupta Kontrol grubununkine gore daha yOksek olmakla bir1ikte, yalnlz 2. aydaki farkhhk onemliydi (P<O.05). Diger yandan eritrosit membram kolesterol dOzeyi Zn ilaveli grupta, Kontrol gru­bununkinden larkll olmakslzm biraz yuksek olarak belir1endi. Sonuy olarak. plazma ve erilrosil membram fosfolipid ve kolesterol duzeylerin;n eritrositlerin yapl ve dinamikleri uzerindeki Onemi ve bu yah!imada plazma ve eritrosit memb· ram lipid fraksiyonlanndaki degi!iiklikler goz onune almdlgmda, Ankara keyilerinin rasyonlanna Zn ilavesinin sonUl;lan dikkate deger gOrOnmekledir.

Anahtar kellmeler: Qinko, Kolesterol, fosfolipid. plazma, Eritrosit membranl, Ankara ketyisi

Giri~

Iz elementlerin lipid metabolizmastndaki rol ­leri oldukya onemlidir (Samman ve Ro· berts. 1 988).Oietle b i r likt~ al l nan yinkonun kar­diovaskuler hastahklarla i li~k i l i olabilecegi one sOrOlmektedir (KlevaY,1980). YOksek oranda yinko alan ratlarda serum kolesterol dOzeyinin kontrol hayvanlanna gore onemli oranda arttlgl (Klevay, 1980; Allen and Klevay, 1980), yinko eksik1i{li nin ise

Gcli} Tarihi: 24.12.1998 I .S.U. Vctcrincr Fakilhcsi. Fizyoloji ADabilint O:lh. KONYA. 2.Y.Y.O. Vcteriner Fahillcsi . Fizyoloji Anabilim Dnll. VAN 3.HR.O. Vctcriner Fakilhesi. Fizyoloji Anabilim Oall, URFA.

hipokolesterolemiye yol aytl{ll berirrenmi~tir (Katya ve ark . .l984).Diger taraftan bazl ara~tlncl lar (Ho· oper ve ark.1980; Freeland - Graves ve ark.1982) yOksek oranda yinko allm tnln (160·300 mg/gOn) in ­san larda yOksek dansiteli lipoprotein kolesterolO (HDL·C,High density lipoprotein cholesterol) dO· zeyinde azalmaya yol aytlglnl bildirirlerken, er­keklerde 150 mg/gOn dOzeyinde yinkonun HOL·C 'de dO~O~e, a~agl dansiteli lipoprotein ko· lesterolO'nde (LDL·C,Low density lipoprotein cho· lesterol) ise artl~a neden oldugu beHrtilmektedir

KESKIN. DURGUN. OONMEZ. C;OL. IPEK

(Chandra,I984). ErkekJerdeki bu bulgunun aksine aym duzey ~inkonun kadmlarda LDL -C'de du~u~e yol aytl{J1 kaydedilmektedir(samman ve Ro­berts,1988; Freeland-Graves ve ark.,1982).

Tav~anlarda rasyona yinko ilavesinin raUar ve domuzlardan farkh olarak (Eiseman ve ark . .I979) LDL -C ve lolal koleslerol duzeylerinde dO~O~ yol ayll{J1 bildirilmektedir(Bedi ve ar1<.,1981).Tavuklarda 36 ve 121 ppm dOzeylerinde ~inko ~eren ras­yonlana yapllan ~ah~malarda gerek yumurta ge­rekse plazma kolesterol duzeylerinde lutarh de­{Ji~iklikler belirlenememi~lir(Helwig va ar1< . .1978).

SIQlrtarda yapllan bir yall~mada (Jenkins ve Kramer.1992) 500 ppm ~inko ~eren rasyonla bes­lemenin plazma kolesterol duzeyinde % 10 ora­nlnda azalmaya yol a~flOr, ayrrca insantardaki (Fre­eland-Graves ve ark .• 1982) gibi HDL-C'de belirgin bir dO~O~ gOzlendiQi belirtilirken, plazma fosfolipid duzeyinde de bir azalmadan bahsedilmekledir.

DiOer tarallan yinkonun biomembranlann fonk­siyon ve yaprlarrnda Onemli fizyolojik rollere sahip oldu{lu bilinmektedir (Driscoll ve Belt­ger,1991).Yinkonun erilrosit membram lipid frak­siyonlan Ue i1i~kili oldu{lu bildirilmekle beraber, bu ili~kinin biyokimyasal lemeli tam olarak ortaya ko­nulamaml~ltr (Johanning ve O'deU,1989:Driscoll va Sellger,1991). Bu ~lr$mada yurdumuzda Onemli ekonomik de{leri olan ve verim Ozellikleri ile yurt dl­~lOda da bOyOk ilgi gOren Ankara keyilerinde ras­yona yinko llavesinin plazma ve erilrosit mamb­ranlOtn baZI lipid Iraksiyonlarr Ozerine elkilerinin belirlenmesi amaylanml$tlr,

Maleryal ve Metol

yalr~mada saQllkh, canh a{Jrrllklan birbirine yakrn, 10-12 aylrk 12 adel Ankara k8((isi kullanrldl. Hayvanlar 2 e~it gruba aynldlktan sonra I.gruplaki (Kontrol, K) hayvanlar 3 ay boyunca kontrol ras­yonu (Tabla 1, Qzbey Yem Fabrikasl, Konya TOr­kiye) ile beslendi. Ikinci gruplaki hayvanlar ise (Grup yinko, Zn) aym sOreyle 250 mg /kg oramnda c;:inko ilave edilen kontrol rasyonu ile beslendi.

Ara$Urmanrn 1., 2. ve 3. aylan sonunda batOn hayvanlardan kan Omekleri ahnck Alman kan Or­neklerinde plazma kolesterol, HDL-C ve fosfolipid dOzeyleri He eritrosil membranl koleslerol ve los­fOlipid duzeyleri belirlendi.

Plazma kolesterol ve HDL-C dOzeylerinin be-

134

lirlenmesi: Veterli oranda kan Orneklerinin 2000 dv I dk' da sanlrifOjO ile plazmalann aynlmasrndan sonra plazma koleslerol dOzeyi tican kil (Diasys, Diasys diagnoslic systems GmbH) kullanllarak kolesterol oksidaz-peroksidaz meloduyla spektrofolomelrik (Shimadzu UV 2 tOO) otarak belinendr (Nalto.1989a). Plazma HDL-C dazey) LDL-C (law denSity Irpoprotern-cholesterol)'nin c;:OktOrulmesi prensibine dayanan kit ile (Dlasys, Diasys di· agnoslic systems GmbH) betirlendi (Naito,1989b).

Plazma losfolipid duzeyinin belirlenmesi :0.1 ml plazma alrndr . Ozerine 3 ml % 10'luk trikloraselik asil (Sigma) ilave edildi. Omekler daha sonra 15 dakika santrifOj (2oooxg) edrldi . Supernatant aUldr ve yr­kama i~leminden sonra presipitalln Ozerine 0.5 ml per1<lorik as;t ilave edilerek, 240 "C'de elOvde 15-20 dk beklelildi. Daha soma butOn IOplere 4 ml su Have edildi. Bu tOplerin Ozerine srraslyla amonyum mo­libdal (Sigma) ve Fiske and Subbarow so­lusyonundan(Sigma) birer ml eklenerek karr~llnldr

ve 10 dakika 100 "C 'de su banyosunda bekJetJIdi . TOpler oda rsrsrnda soQutulduklan sonra standart ve kOre ka~r absorbanslart belirlendi (Naito,197S).

Eritrosit membranr koleslerot ve fosfolipid dO­zeylerinin belirienmesi:Bunun iyin once Engen ve Clarck(1990) tarafrndan bildirilen y6ntemle alrnan kan OmekJerinden errtrosil membranl elde edildi. KI ­saca bu amayla Ilk Once 2 ml kan 200xg'de sant­rifOj edrldi ve plazma atlldl.HCtcre bOlOmu 3 kez serum fizyolojik ile ylkandr .Oaha sonra hOereler bi­distile suyla lize edildi. 6rnekler 2000xg'de santrifOj edilerek Ostteki SIVI allldr, bu i~leme supernatant renksiz oluncaya kadar devam edildi. Elde edilen membranlardan Folch ve ark.(1957)'nrn bildirdikleri metotla lipid ekstraksiyonu yaplldt. Bu eks­Iraktlardan gerek kolesterol gerekse phospholipid tayinl i~in gerekli mlktarlarda alrnarak plazmada 01-duQu gibi bu parametreler betirlendi.

Plazma c;:inko seviyesinin belirlenmesi :Alrnan kan Omekleri, plazmalannl elde etmek iyin 2000-3500 devirde 10 daklka santrifOje edilerek plaz­malarr ayrrldl . Plazma yinko seviyesini beHrlemek iyin 1 ml plazma 9 mt distile su ite sulandmtdr. Su­landlrmadan sonra Alomik Absorbsiyon Spekt­rofOlometresi'nde ( Buck Scientific 200 A) yakllarak okundu (Tiflik, 1996).

Ara~tlnnada elde edi1en parametrelere ait de­Qerlerin aritmetik ortalamalarr ve standart hatalarr hesaplanrrken 2 grup arasl farkhhklarrn be­lirlenmesinde student-t tesUnden yararlanrldl (Inol,1994).

Ankara Ke.,ileri nde RasY(lna C:;:i nko lIa"esioin Pialma " t Erltrosit ...

Tablo I. Ara~tlnT1ada kullanllan kontrol rasyonu ile ilgili beyan bilgileri

Kuru madde (en az)

Ham protein (en az)

Ham seluloz (en yak)

Ham kUl (en 'rok)

HCI'de 'r0zunmeyen kul (en yok)

Kalsiyum (en az·en yok)

Fosfor (en az)

Sodyum (en az·en yok)

Hel (en az)

Cinko

Bulgular

%88

% 12

% 12

%9

% 1.0

%0 .6·1 .6

"100.4

%0.1·0.4

%1.0

35 ppm

Ara~tlrmada plazma Zn dOzeyi rasyonlarlna 250 ppm Zn katllan gruptaki hayvanlarda Kontrol grubununkine gore 3 omekleme zamanlnda da onemli oranda yOksek olarak belirlendi (p<0.05) (Tablo 1). Zn ilaveli rasyonla bestenen ke~ilerde,

plazma kolesterol dOzeyi balUn Ornekleme za­manlannda kontrol grubununkine ~.ore yOksek bu­lunmakla birlikte sadece 3. Ornekleme za­manlndaki farkhhk onemliydi (P<0.05) (Tablo 1). Plazma HDL-C dOzeyi bOtOn ornekleme za­manlarmda iki grupta da birbirine yakln de­gerlerdeydi (Tablo 1). Plazma foslolipid dOzeyi ise vine Zn ilaveli rasyonla beslenen grupta 2. ve 3. Ornekleme zamanlannda onemli olmak Ozere (P<O.05) batOn Omekleme zamanlannda kontrol grubununkinden yOksek olarak belirlendi.

Call~mada eritrosil membranl kolesterol dO­zeyi a~lslndan gruplar arasmda herhangi bir fal1(-hhk belirlenemezken, kolesterol dOzeyinin ge-nelde lazla yinko alan grupta, . kontrol grubundan biraz yOksek oldugu dikkati yekti. Membran losfolipid dOzeyi ise Zn ilaveli rasyonla beslenen grupla Oy ornekleme zamanmda da kont­rol grubununkinden yOksek bulunul1(en 2. Or­nekleme zamanlndaki farkhhk onemliydi(P<0.05) [Tablo 1).

Cah~mada kontrol grubu hayvanlann plazma yinko dOzeylerinin Rushton (1984)'ln k~i1erde bit-

135

dirdi{Ji plazma yinko dOzeyinin (0.60-0.80 lJ/ml) all Slnlrlannda oldugu gorOlOrken,Niekel1( ve al1(. (1990)'OIn Ankara keyilerinde bildirdikleri nOllTlal yinko dOzeyinin (0.72 jlg/ml) biraz altlndaydl. Ras­yonlanna yinko katklsl yapllan grubun plazma ~inko

dOzeyi ise Rushton (1984)'nln bildirdigi bu de­gerlerin 051 smlrma yakln olarak butunul1(en, Ni­ekerk ve ark.(1990)'nm belirttikleri dOzeyden yOk­sekti.

Cah~mada ozellikle 3. ayda onemli olmak Ozere plazma kolesterol dOzeyinin Zn Haveli grupta kontrol grubundan belirgin olarak yOksek bulunmasl rat (Allen ve Klevay,1980; Samman ve Ro­berts,19BB), domuz (Eiseman ve ark.,1979) ve in­sanlarda (Hooper ve ark.,19BO; Samman ve Ro­berts,19BB) toksik olmamak kaydlyJa «300 mg/kg diet) Zn Havesinin plazma tolal kolesterol dOzeyini artl rdlgl yolundaki bulgularla uyum gostermektedir. Bu bulgulardan farkll olarak, Jenkins ve Kramer (1992) 500 ppm Zn Iyeren rasyonla beslenen Sl­glrlarda plazma kolesterol miktanm.n % 10 oranlnda azaldlglm bildirmektedirler.Bu farkllilk adl g8gen c;:a­lI~mada kullamlan Zn miktarlnln yOksek olmaslna baglanabilir, yankO insanlarda da yOksek Zn all­mlOlO plazma kolesterol dOzeyi Ozerine negatif elki yapllglna iIi~kin bildirimler mevcuttur (Fos­mire,1990).

Cah~mada Zn itavesinin plazma HDL-C dO­zeyinde herhangi bir larklillga yol aymamasl Insan (Hooper ve ark,19BO; Freeland-Graves ve ark.,1982; Chandra,19B4), ral (Koo ve Wil­liams,19B1) ve slglrlardaki (Jenkins ve Kra­mer,1992) bulgulardan farkllilk gosterirken, bu fark­IIl1k bizim ~all~mamlzdaki Zn miktannlO dO~OklOgOnden kaynaklanabilecegi gibi tare ozgO bir farkllilk olabilir, nitekim genelde Zn sup­lementasyonu insan ve ye~illi deneme hay­vanlannda plazma kolesterol miklarml artmrken, tav~anlarda dO~O~e neden oldugu ve bunun da tOre spesifik bir olay olabilecegi one sOrOlmekledir (Bedi ve ark.,1981; Samman ve Roberts, 19B7). Buna benzer olarak tavuklarda 21 ve 130 ppm dO­zeylerinde Zn ic;:eren rasyonlarla yapllan yall~mada plazma kolesterol ve HDL-C dOzeylerinde tularll bulgular elde edilemedigi bildirilmektedir (Helwig ve al1(.,1978, Samman ve Roberts,19B8). Vine in­sanlarda da cinsiyetJer araslOda Zn ilavesinin so­nUylanna dair fal1(h bildirimler mevcuttur. Hooper ve ark.(19BO) ve Chandra (1984) gOnlOk 160 ve 300 mg Zn ahmlOln el1(eklerde HDL-C'de du~O~e yol ay-tlglnl bildirirlerken, Freeland-Graves ve al1(.(19B2) benzer miktarlarda yinkonun HDL-C 'de artl~a,

plazma kolesterol dOzeyinde ise dO~u~e yol aytlglnl

KESK1N. DURGUN. OONMEZ. <=OL. IPEK

belirtmektedirler.

Bazl ara~!lrlCllar (Allen ve KlevaY,1978; Allen ve Klevay, 1980; Black ve ark. ,1988) rasyona Zn itavesinin plazma kotesterot dOzeyinde artl~a yot aymasmm nedenini, yinkonun baklr emilimine engel otmasma baglamaktadlrlar. Nitekim baklr ek­sikliginin ratlarda hiperkolesterolemiye neden 01-dugu ileri sOrOlmektedir(Medeiras,1985; Samman ve Roberts, 1988).Bununla birlikte rallarda ras­yondaki yinko seviyesi jle plazma kolesterol, plaz­ma fosfolipid ve canll aglrllk dOzeyleri arasmda po­zitif korelasyondan bahsedilirken, plazma kolesterol dOzeyinin artl~lnda Zn ilavesinin besin tOketimini artlOnaSlnln rolO olabilecegi vur­gulanmaktadlr (Koo ve Williams,198! ; Johanning va O'dell,1989).

Call~mada plazma ve eritrosit membranl los­folipid duzeylerinin Zn ilavesi yapllan grupta daha yuksek bulunmasl rallardaki bulgularla (Jo­hannning ve O'dell,1989; Driscoll ve Bellger, 1991; Behrens ve Pal1auf.1992) uyum g6stermektedir. Adl ge.;:en ara~urmalarda .;:inko ilavesi yapllan rat­larda aritrosit membram fosfolipid dOzeyinin ((inko eksik gruba gore yOksek bulundugu, membran kolesteroll fosfolipid oranlnln kO.;:OldOgO, losfolipid I protein oranlOlO ise bOyOdOgO belirtilmekleclir (Driscoll ve Bellger, 1991; Behrens ve Pal­lauf,1992). Cinko ilavesinin plazma ve eritrosit membranl fosfolipid dOzeyini artlrmasl, ((inkonun fosfolipidlerin biosentezinde g6revli enzimlerin ak­tiviteterini ve besin tOkelimini artlrmaSlna bag-

lanmakladlf (Johanning ve O'dell,1989; Driscoll ve Benger, I 991). Zira bug On i((in ((inkonun 200'On Oze­rinde enzimin yaplsma girdigi ya da bu enzimlerin kofaktorU oldugu bildirilmektedir( McDowell,1996; Engle va ark.1997; Wellinghausen ve ark.,1997).

Cinkonun vitamin E ile ili~kili oldugu, eritrosil membranl ve diger doku hOerelerinin plazma membranlannda antioksidan olarak gOrev ya­pabilecegi bildirilirken (Driscoll ve Bettger,1991 ), ((inko eksikliginde rallarda eritrositlerin ozmotik Ira­jilitelerinin ve dolaYlslyla hemolize duyarllilklannm artllgl. bu olayda ise yinko eksikligine bagll olarak membran fosfolipid dOzeyindeki azalma ile memb­ran fosfolipid I koleslerol oranlndaki degi~imlenn rol­leri olabilecegi iteri sOrOlmekledir (Driscoll ve Bell­ger,1991; Behrens ve Pallauf, 1992 ; Dugan ve ark.,1986; Nijhof ve ark.,1986). Zira membran akl­clligl ve membran dinamikleri aylsmdan gerek ko­lesterol gerekse fosfolipidlerin onemi bilinmektedir (Dugan ve ark., 1986; Nijhof ve ark .. 1986).

Sonuy olarak, yall~mada elde editen bulgular keyilerinde bu konuda yapllml~ herhangi yall~maya ula~llamadlgmdan diger hayvanlarda bulguJarla kar­~lla~tlnlml~tlr.Yeni ((all~malann yapllmaslnln geregi ile birlikle Ankara k~ilerinde rasyona yinko ira­vesinin plazma ve eritrosit membrant fosfolipid dO­zeylerinde neden oldugu degi~ ik l ikler onemli sa­Yllabilir ve .;:inko eksikliginin giderilmesi 6zellikle plazma ve eritrosillerin lipid kompozisyonlanmn sta­bililesi aylslOdan yararll olabilir.

Tablo 1 Rasyona ~inko ilavesinin baZI plazma ve eritrosit membranllipid duzeyleri uzerine etkileri (n-6 X±Sx) - ,

Parametreler LAY 2.AY 3.AY

Kontrol 58.47±6.11 65.36±3.44 57.01±3.34 Plazma Kolesterol (mgfdl)

+ Zo 61.96±5.04 72.66±4.27 69.11±3.54·

Konlrol 14.06±1.02 10.88±O.88 12.87±O.94 Plazma HDl-C (mgldl)

+Zn 12.51±1.30 12.33±O.86 12.04±1.19

Konlrol 11'.62±6.43 132.41±3.32 130.82±5.21 Plazma loslolipid (mgfdl)

+ Zn I 18.08±4.28 146.03±4.89· 150.06±6.IO'

Membran Kolesterol Kontrol 42.35±2.5 1 44.72±6.35 41.70±3,47 mgfdl eritrosilin membranl) + Zn 42,40±3.57 48.06±4.81 45.69±4.24

Membran fosfolipid Konlrol 55. 16±3.25 56. 1 0±3,49 52.2B±2.84 (mgldl eril rosilin membranl) + Zn 64.76±4.19 67.57±3.72 ' 63.B1±4.B4

Kontrol O.54±O.O7 O.59±O.10 O.68±O.O7 Plazma Cinko (mcgfdl)

+ Z~ O.97±O.13· O.95±O.08· 1.12±O.O9" . kontrol grubuna g6re farkhhk (lneml! (p<O.05) .

136

Ankara Kc~ilcrindc Rasyona <;inkn hawsinin Plazma l 'C Eritrosit ...

Kaynaklar

Allen.K.G.D. and Klevay,l.M.(1978). Cholesterolaemia and Cardiovascular AbnormaJites in Rats Caused by Copper Deficiency.Atherosclerosis. 29.81·93.

Allen.K.G.D. and Klevay,l.M.(1980). Hyper­lipoproteinemia in Rats Due to Copper Defficiency. Nutr.Aep.lnt.. 22, 295-299.

Bedi,H.K., Bomb,B.S., Kumawat,D.C., Saife,A., Su­rana.S.S. and Bed!,T. (1981). Preventive Effect of Zinc on Cholesterol Atherosclerosis in Aabbits. J. Assoc.Physicians India,29, 813-817.

8ehrens.V.G. and Pallauf,J.(1992). Einflub Eines Ali· mentaren Zinkmangefs Auf Die lipidzusammen set­zung der Erythrocyttenmembran Wachsender Aatten. J.Anim.Physiol. , 68.156-164.

Black, A.M., Medeiros,M.D., Brunet\.E. and Welke,A. (1988). Zn Supplements and Serum lipids in Young Adult White Males.Am.J.Clin.Nulr.,47, 970·975.

Chandra.A.K.(1964).Excessive Intake of Zinc Impairs tmmune Aespooses. JAM.A.,252,1443-1446.

DriscOll, E.A and Bettger, W.J.(1991). Ellect of Dietary Zinc Deliciency on the lipid Composition 01 Aat Eryt­hrocyte Membrane. lipids, 26, 459-466.

Dugan,L.L., Demediuk,P., Pendley,C.E. and Hor­rocks.L.A.(1986). Separation 01 Phospholipids by High· Performance liquid Chromatography. J.Chromatogr..378. 317·328.

Eiseman,J.H .• Pond.W.G. and Thonney,M.L.(1979). Ef­fect of Dietary Zinc and Copper on Performance and Tissue Mineral and Cholesterol Concentrations in Swine. J.Anim.Sci.,448. 1123-1128.

Engen.A.L. and Clark.C.L. (1990). High Performance li­quid Chromatography Determination of Erythrocyte Membrane Phospholipid Composition in Several Animal Species.Am.J.VeI.Aes .• 51.577·580.

Engle,T.E., Nockels,C.F., Kimberling,C.V., Weaber,D.l. and Johnson,A.B .( 1997). Zinc Aepletion with Organic or Inorganic Forms of Zinc and Protein Turnover in Mar· glnally Zinc· Deficient Calves. Folch,J .• lees,M .. Sloane Stanley,G.H.(1957). A Simple Method I or Isolation and Purification of Total lipids From Animal Tissues.J.BioI.Chem.,226, 497·509.

Fosmire,G.J.(l990). Zinc Toxicity. Am.J.Clin.Nutr., 51. 225-227.

Freeland-Graves.J.H., Friedman,B.J .• Han,W.H. and Shorey,A.L. (1982). Effect of Zinc Supplemen-tation on plasma High Density lipoprotein Cholesterol. Am.J.Clin.Nutr.,35, 988-992.

Helwig,L.A., Mulnix,E.J. and Aegenstein. J.M.(1978). ElUects 01 Varied Zinc/Cooper ratios on Egg and Plas­ma Cholesterol level in White leghorn Hens. Food Sci..43, 666-669.

Hooper,P.l. . ViscontLL..Garry,P.J: and Johnson, G.E. (1980). Zinc Lowers High Density lipoprotein Cho-

137

lesterol Levels. J.A.MA.244, 1960·1961.

Inal.$(1994) ~Biyometri Ders Nolian-. S.U.Velenner Fa­kultesi YaYIn Unitesi,Konya.

Jenkins.K.J. and Kramer J.KG.(1992). Changes in lipid CompoSition of Calf Tissues by Excess Dietary Zinc. J.Dairy Ssci.., 75,1313-1319.

Johanning, G.L. and O'dell,8.L(1989). Efffect 01 Zinc Deficiency on Erythrocyte Plasma Membrane Enzyme Activities. Faseb J.,2, A636.

Katya·Katya,M., Ensminger,A.. Mejean,L and Debry, G .(1984). The Effect of Zinc Supplementation on Plas­ma Cholesterol Levels. Nutr.Res., 4. 633·638.

Kleway,LM.(1980). Interactions 01 Cooper and Zinc In Cardiovascular Disease.Ann. Acad Sci., 355- '40-'51.

Koo,SJ. and Williams D.A.(198!). Relationship between the Nutritional Status of Zn and Cholesterol of Serum Li·

poproteinns in Adult Male Aats. Am.J.Clin.Nutr.. 34, 2376-2381 .

Mc Dowel LR .. (1996).Mlneral in Animal and Human Nutrition in "Animal Feeding and Nutrition",pp 265-293. Academic Press, London.

Medeiros,D.M. (1985). The Cooper Zinc HypotheSIS and Cardiovascular Disease . Biochem.Arch .. t. 67·73.

Nailo,H.L(1975).Modilication of the Fisce and Subbarow Method lor Tolal Phospholipid in Serum.Clin.Chem.,21 , 1454·1456.

Naito,H.l.{1989a). Cholesterol. In ·Clinical Chemistry the· ory, analysis and correlation" 2nd ed. : C.V. Mosby, 974-983. St Louis.

Naito,H.L(1989b).Trigylicerides. In "Cllllical ChemIStry theory. analysis and correlatIOn" 2nd ed.: C.V. MOSby. 997-1004.51. Louis.

Nieker1<,F.E., Cloate. SW.P, Van Nieker1<.F.E (1990). Concentrations of Blood Minerals and Metabolites. as well as Production ·Characteristics of Angora goats in the southern Cape . South -African Journal of Animal Sci· ence, 20, 2. 90·93.

Nijhof,W., Schaft,P.H .. Wierenga, P.K. , Aoelo/sen, B., Op den Kamp,J.A.F. and Deenen.LLM. (1986). The Trans­bilayer Distribution of Phosphatidiylethanolamine in Eryt· hroid Plasma Membrane During Eryt­hropoiesis.8iochim.Biophys.Acta, 862, 273-277.

Rushton,B.(1984) Veterinary laboratory Dala. B.V.A. Publications. London, 1-55.

Samman,S. and Roberts. D.C.K.( 1987). Dietary Zinc AI· ters Lipoprotein Metabolism in Rabbits Fed Casein. Br.J .Nutr .. 57, 27-33.

Samman.S. and Aoberts,D.C .. K.( 1988). Zinc and Cho­lesterol Metabolism. Nutr.Res" 8, 559·570.

Tiflik. A.M., (1996). Klinik Biyokimya. Mimoza Bas. Yay. ve Oag. A$. Konya.

Wellinghausen.N .• Martin,M. and Rink.L.( 1997). Zinc In­hibits Interleukin-l-Dependent T Cell Stimulation. Eur.J.lmmunoL, 27, 2529-2535.