Antaux du mil jaroj

8/8/2019 Antaux du mil jaroj

1/448


2/448

Francisco Cndido Xavier

(Mediumo)

ANTA DUMILJAROJ...

Epizodoj de la Historio deKristanismo dum la Jarcento I

Romano de

EMMANUEL

(Spirito)

El la portugala lingvo tradukis

L. C. Porto Carreiro Neto

Eldonfako de Brazila Spiritisma Federacio

DEPARTAMENTO EDITORIAL eGRFICO

Rua Souza Valente, 17 CEP 20941 040

Rio de Janeiro, RJ BRAZILO


3/448

2 eldono (reviziita de la Tradukinto)

De la 4is la 6 ekzempler-milo

El la portugala lingvo tradukis:

L. C. PORTO CARREIRO NETO

34-AA; 000.3-O; 1/1993

Copyright 1951 by

FEDERAO ESPRITA BRASILEIRA(Brazila Spiritisma Federacio)

SGAN 603 Conjunto F Av. L2 NorteBraslia DF Brasil CEP 70.830-030

Kompostado, fotolitografio kaj ofset-preso de

Presejo de la Eldona Fako de FEB

Rua Souza Valente, 17

20941-040 Rio-RJ Brasil

C.G.C. n 33.644.857/0002-84 IE. n 81.600.503

Impresso no Brasil

PRESITA EN BRAZILO


4/448

Tabelo de la enhavo

Prezento ................................................................................ 9Intime kun Emmanuel .............................................................. 17

Unua PartoI - Du amikoj ............................................................... 25

II - La sklavo ................................................................. 41

III - En la hejmo de Pilato .............................................. 59IV - En Galileo ............................................................... 74V - La Mesio el Nazaret ................................................ 90

VI - La forrabo ............................................................... 106VII - La predikoj e Tiberiado ......................................... 125

VIII - En la granda tago sur Kalvario ................................ 140XIX - La venkinta kalumnio ............................................. 155

X - La Samaria Apostolo .............................................. 177

Dua PartoI - La morto de Flaminio ............................................. 224

II - Ombroj kaj edzio .................................................. 248III - Planoj de la mallumo .............................................. 266IV - Tragedioj kaj esperoj .............................................. 283V - En katakomboj de la fido kaj en la cirko

de la martirigo ......................................................... 310VI - Unuaj lumradioj en la Regno de la Sinjoro ............. 354VII - Retoj de la malfelio ............................................... 370

VIII - e la detruado de Jerusalem ................................... 400XIX - Amaraj rememoroj .................................................. 428

X - Dum la lastaj minutoj de Pompeo ........................... 440


5/448

Prezento

Mi devas prezenti al la estimata leganto, ne nur laAtoron de i tiu bela kaj instrua verko, sed anka lamediumon.

La Atoro, Emmanuel nomo, kies skribon mi trovis bone ne ani en Esperanto kaj kiu signifas Dio kunni estas unu el la Superaj Spiritoj, gvidantaj nianlandon, Brazilon, sub la enerala Direktado de Imael.Hodia jam tre progresinte, Emmanuel anta pli ol du

mil jaroj okupis ja malaltan rangon en la spirita hierarkio:li estis malsupera Spirito, a, la la ordinara dirmaniero,malica homo, portanta riproindajn malvirtojn, kiajn

bedarinde posedas la plej granda parto de la homaro.Li devis do multe suferi pro sia granda neperfekteco; porkompensi tiom da eraroj, li trapasis longan serion daturmentaj reenkarnioj, is li povis forlavi de sia spiritoiujn makulojn, per kiuj li mem sin nigrigis.

En i tiu verko li preterpase parolas pri unu el siaj

ekzistadoj, antainta tiun, kies okazaojn li nun priskribas; pro tiu antaa ekzistado kaj pro sia supermezuramalhumileco li travivis plej dolorajn momentojn; krudecokaj fiero devigis lin iri longan, malglatan vojon, is lisukcesis altii per humilio. i tiu libro estas do saa


6/448

10 Anta du mil jaroj ... Emmanuel / Chico Xavier

averto, ke ni obeu la Leon de Amo, se ni sincere deziras pari al ni multe da agrenoj, pri kiuj ni solaj respondas;i instruas al ni, ke fiero estas alta kaj dika muro, disiganta

la homojn, kiuj tamen devas kune kaj konsente vivi; iatentigas nin anka pri la bagatela valoro de la materialajaferoj, nura polvo, kies eroj, hodia kungluitaj, morgadisutios en la aero, kiel simpla vantao de vantao.

La mediumo, Francisco Cndido Xavier (*), meritasi tie apartan konsideron.

Li naskiis en la 2-a de Aprilo 1910, en la urbetoPedro Leopoldo, proksima al Belo Horizonte, efurbo de

la tato Minas Gerais, Brazilo, kaj tie li ankora loas.Lia familio estis tre malria, kaj tial la knabeto ne trovisla kondiojn necesajn al ia norma instruado; e vivrimedojestis apena troveblaj. Tia malfavora situacio devigis laknabon tre frue komenci labori kaj malhelpis al li ricevikonvenan instruadon.

Havante nur sep jarojn, li jam konstatis sianmediumecon kiel vidanto, kaj ankora hodia li vidas

la Spiritojn tiel klare, kiel la surterjan homojn; oni povusdiri, ke li ne bone distingas unujn de la aliaj. En 1927li komencis sian aktivecon en la spiritismaj medioj, enfamilia rondo, kie li tuj ricevis la unuajn komunikaojn,

prozajn kaj versajn. Ne estas mia intenco fari la biografion de tiu

eksterordinara mediumo. Mi skizis la kondiojn, en kiujli naskiis kaj estis edukata en sia infaneco nur por tio,ke oni sciu precipe lian tre malaltan instruitecon. i tiu

ne transpasis la limojn de elementa lernejo, kie la knabojkaj knabinoj lernas skribi kaj kalkuli; por pli ol tio li

(*)

La lastan nomon legu avjer.


7/448

Prezento 11

ne havis tempon, nek okazon. Nun li estas malaltrangatatoficisto, havanta la funkcion de mainskribisto; kajtamen mireginde! li jam skribis ( ne verkis!) kajis hodia publikigis kvardek unu verkojn beletristikajn,historiajn, sciencajn!(*)

En Agusto 1931 li komencis grandan verkon elirka ducent poeziaoj de proksimume kvindek Spiritoj,iamaj brazilanoj a portugaloj; tiun libron publikigis, kiel

preska iujn aliajn, la Brazila Spiritisma Federacio, en1932. Estu reliefigite, ke F. C. Xavier erpas neniomda materiala profito el la verkoj de li ricevataj; li estas

ankora tiu malria junulo, kiu tamen, ne edziinte,subtenas junajn gefratojn kaj orfajn genevojn, kaj sistemerifuzas ian monsumon kontra servoj, de kiuj, li diras,li estas nura peranto: la favoratoj danku Dion pro la ielagraco. Gajhumora, komunikiema, afabla, babilema,amanto de senmalicaj spritaoj, li estas efektive unu ella plej senafektaj, humilaj kaj amindaj homoj, kiajn oni

povus trovi.

Tiu Transmonda Parnaso skuis la literaturajnsferojn en Brazilo kaj Portugalujo: tiujn poeziaojn javerkis tiuj homoj, kies nomoj estis tie subskribitaj! Miinformu, ke poeziaojn kaj ion ceteran F. C. Xavierskribas flue, sen e unu sekundo da ekpenso kajseninterrompe; laajne, la Spirito alportas sian verkon

jam preta, kaj la laboro limias do je simpla diktado.Ordinare la mediumo skribas nekonscie kaj iam senia elvoko. En tia maniero li ricevas iajn komunikaojn,u tiuj estas dikaj volumoj, u simplaj alparoloj, konsiloj,

(*) i tion mi skribis en 1951. Poste li emeritiis pro nekuraceblamalsano de la okuloj kaj hodia loas en Uberaba, en tiu sama tato,

kie li darigis siajn mediumajn laborojn.


8/448


preoj k.t.p., kiuj a tute ne estas publikigataj prosia nur persona intereso a aperas kiel flugfolioj,gazetartikoloj, brouretoj k.s. Tiu nepublikigita parto de

la komunikaoj jam formus multenombrajn dikajn librojn.e tiu konstato, ke neklerulo skribas verkojn pri iuj

temoj tiel facile kaj abunde; ke li skribas komunika-ojn tute personajn de mortintoj, kiuj parolas al siajsurteraj karuloj pri aferoj tute nekonataj al la mediumo;ke li priskribas la fantomon al li aperintan uste tia,kia estis la homo en sia lasta ekzistado, kaj kelkafojemalsama, ol kiel opiniis la konsultanto, kiu poste konfesas

sian eraron; oni ja devas rekoni, ke io ekzistas eksterniaj ordinaraj sentumoj, trans la komune homaj kapabloj.Anta io mi devus diri, ke iuj tiuj verkoj u

prozaj a versaj estas fundamente kaj esence instruaj:ilia programo estas Kristanismo la ties tuta pureco, kajdo oni el ili ricevas efektivajn normojn de konduto,konsolon, paciencon, komprenemon, toleremon, fidon,esperon; oni lernas, unuvorte, vivi.

Pere de F. C. Xavier, ni povus sentime aserti, lavera Kristanismo disetendiis kaj etis firmajn radikojn enla koron de nia tradicie katolika lando. Sed plej gravasreliefigi, ke Spiritismo e ni estas kulturara, anta kajsuper io, la sia pure kristana aspekto, la sia realaflanko, nome, celante la moralajn sekvojn de tiu gigantaklopodado de niaj transmondaj Amikoj. Treege malofteni kunvenas kiel malvarmaj, scivolaj eksperimentantoj, kiujeliras el siaj kunsidoj kun dezerta koro: tiu scienca

flanko de la superbela Doktrino nin apena altiras.Mi aldonu, ke Esperanto jam de longe uas la tutan

apogon de la Brazila Spiritisma Federacio, kiu ekde 1937havas Departementon de Esperanto, kies Direktoro estasnia tre konata samideano Imael Gomes Braga. Multaj


9/448

Prezento 13

spiritistoj estas niaj samideanoj, kaj tial la du movadojestas por iam interligitaj en nia lando. La natura sekvoel tia forta eno estis, ke nin favoras el la Transmondoestuloj, kiuj senese sendas al ni sian parolon en a priEsperanto. Unu el tiuj manifestaoj, kiuj klare elmontrasla valoron de Esperanto en la mondo, estas la sekvantakomunikao de la sama Emmanuel, ricevita de F. C. Xavieren la 19-a de Januaro 1940. i estas titolita La Misiode Esperanto kaj, kiel iuj aliaj skribitaj de tiu mediumo,originale redaktita en la portugala lingvo; Imael GomesBraga in esperantigis kaj publikigis en la verko Vooj

de Poetoj el la Spirita Mondo, kolekto da poeziaoj,preska iuj rekte en Esperanto ricevitaj de la kleraProf. F. V. Lorenz.

LA MISIO DE ESPERANTO

Dum la multnombraj aliformioj de la mondo, nemalmultaj estas la centroj, kiuj sin instalas nun sur la

Tero, celante starigi la estontecon de la homaro. Se ieni konstatas la disfalon de la homaj konstruaoj,renovigante la vojon de la civilizacio, ni rigardas ankatiujn armeojn da laboristoj por la konstruaoj de lestonteco, kvaza konstruantoj de nova mondo, dissemitaj sur la teraj vojoj, sed klopodantaj por rektigi iliajn

direktojn. Estas tiuj ja la laboristoj de la Dia progreso,

firme tenantaj en la manoj la potencan pioon de la fidosuper io al Tiu, Kiu estas la lumo de niaj destinoj. Enla amaso de tiu preparado de renovigaj energioj celantaj

la venontan jarmilon mi deziras mencii Esperanton, amike

irka prenante nian fraton, kiu fariis sincera proklamantode ia afero, en obeo al la Dia determinismo de la taskojricevitaj en la lumo de la spirita mondo.


10/448


Jesuo deklaris, ke Li ne venis sur nian planedon por

detrui la Leon, same kiel Spiritismo en sia formo de Konsolanto ne starigis sin por elpeli la ekzistantajn

religiojn. La Majstro venis por plenumi la principojn dela Leo tiel same kiel la konsolanta Doktrino venas porrestarigi la Veron kaj reenkonduki la esperon en la korojn

en tiu i terura tempo por la mondo, kiam iuj moralajvaloroj de la mondo estas isfundamente en danero antala doktrinoj de la perforto, kiuj ebriigis la cerbon de la

nuntempa civilizacio, kiel maldola veneno pereiganta laenergion de maljuniinta korpo. Esperanto anka ne venis,

amikoj, por detrui la lingvojn uzatajn en la mondo enla interanado de la pensoj. ia Misio estas la alta taskode unuigo kaj kunfratigo, celante la universalan unuecon.

ia principo estas konkordo kaj iaj apostoloj estasegale laborkunuloj de iuj, kiuj sinoferadis por la dia idealode la homa solidareco, u en i tiuj, u en aliajcirkonstancoj.

La Helpa Lingvo estas unu el la plej fortaj vokoj

al frateco ankora adataj sur nia planedo malriiinta je spiritaj valoroj, en la nuna momento de apartigemo,

de atarkio, de kolektiva egoismo, de falsita naciismo. La ekzemplo de la moderna Eropo donas al ni ideon pri tiu dolora situacio: iuj popoloj havas entuziasmajnadvokatojn, kiuj per varmegaj paroladoj pravigas tiun aalian decidon de siaj registaroj. La nacioj estas grand-

aj tribunoj, kie iu parolas pri si mem kaj humiligasla laborojn de sia frato. Oni protektas iun politikankrimon, se i nur estas farita interne de la landlimoj.Tamen la granda Eropo, tiu patrina noblega estao, kiukunlaboris por la homa perfektigo, tiu havas neniun

advokaton, posedas neniun voon por adigi la emojnde sia disirita koro, ar landlimoj apartigas iujn iajn


11/448

Prezento 15

infanojn per dikaj muroj el sablo kaj talo, intransformante en tiun dezerton malojigan por la koroj,kie ne ekzistas la fonto de amo por refortigi la animojn.

Ja, en la nuna tempo Esperanto estas forto promesantaunuigon kaj harmonion, ar i faciligas la interanon del universalaj valoroj.

u revo? u propagando nur per parolo? u novamovado por starigi ekonomian profiton? iuj tiuj i supozoj povos esti eldirataj de malatentaj spiritoj; sed

nur de la malatentaj, kiuj atendas la eneralan alion por poste eldiri sian senenan elekton. Tamen tiuj, kiuj seras

la lumon de la sincereco por ekzameni iujn aferojn, tiuj scipovos trovi en la esperantista movado tiun renovigan

lumon, kiu en sanktaj efektivigoj, jam nun, heligos pli

malfrue la ideojn de la mondo, elstarigante la noblecon

de iaj principoj direktataj de tiu frateca sento, kiu venasel la Dia penso de Jesuo por iuj verkoj de la homaevoluado.

Esperanto estas leciono de frateco. Ni lernuin por

esplori sur la Tero la penson de la suferantoj kaj laborantoj sur aliaj kampoj. En lavorta senco mi diras: ni lernuin, ar ni anka estas viaj laborkunuloj, kiuj jam akirisla esprimon de l universala penso, kaj al vi deziras tiun

saman spiritan bonon, por ke tiamaniere ni organizadu

sur la Tero la plej efikajn movadojn por unuecigo.

Dio estas adorata de la homoj tra multnombraj lingvoj,

kiuj estas la sektoj kaj religioj, iuj celantaj la mirindanbonon de l esenca unueco. Ni kopiu tiun saan klopodonde la Dia naturo kaj maru al la sintezo de l esprimo,malgra la diverseco de la procedoj per kiuj vi esprimasviajn pensojn. Tiu tuta penado apartenas al la justa frateco

kaj nun, petegante al Jesuo, ke Li benu la laborojn kaj

esperojn de nia eestanta frato, sanktigante la penadon


12/448


lian kaj de liaj laborkunuloj en la sama tasko, kiu estas

al ili donita de la spiritaj energioj, mi lasas al vi iujmian deziron de paco, esperante por ni iuj, humilajdisiploj de la Kristo, la refortigantan benon de Lia amo.

EMMANUEL.

Fine, i tiuj konsideroj ne estus kompletaj, se mine esprimus mian tutkoran dankon al tiu duobla samideano,

sindona amiko kaj senlaca esperantisto, Imael GomesBraga, pro lia grandega, netaksebla laboro, revizii miantradukaon, in maine kopii, doni multajn klarigojn pridiversaj pecoj de la romano, pacience kunlaboradi kunla subskribinto. Tion li faris, ne nur kiel konsciencaDirektoro de la Departemento de Esperanto de la B.S.F.,aluza pri la bona stilo de ties eldonaoj en Esperanto,sed anka kaj precipe kiel admirinda frato: tiel

malproksimen iras Frateco, tiu sento, pri kiu ni tiel ardedeziras, ke i reale ekzistu en iu koro tra la tuta mondo!

Porto Carreiro Neto (*)

Rio-de-anejro, la 2-an de Aprilo 1951.

(*)

Noto de la Eldonistoj en la fino de la libro.


13/448

INTIME KUN EMMANUEL

AL LA LEGANTO

Leganto: Anta ol vi transpaos la sojlon de i tiuhistorio, ni devas prezenti al via scivolo kelkajn alparolojn

de Emmanuel, la eks-senatano Publius Lentulus, deveninta

de la fiera gens Cornelia; tiujn alparolojn ni private

ricevis de tiu nobla Spirito en la rondo de spiritualismaj

studoj en Pedro Leopoldo,tato Minas Gerais ( Brazilo). Per tiuj alparoloj vi ekscios la unuajn vortojn de la

Atoro pri i tiu verko kaj liajn plej intimajn impresojndum la skribado, kiu daris de la 24-a de Oktobro 1938is la 9-a de Februaro 1939 109 tagojn , la la tempo, pri kiu lia mediumo povis disponi, kaj sen interrompo

de aliaj laboroj de Emmanuel mem e la suferantaj personoj, ofte petantaj lian helpon, kaj de lia klopodado

por la propagando de la kristana Spiritismo en la Sudkruca

Lando. En la 7-a de Septembro 1938 li sciigis per intima

nelonga komunikao al siaj enkarniintaj amikoj:

Se Dio permesos al ni, iam mi parolos al vi

pri la fiera patricio Publio Lentulus, por ke vi ion


14/448


15/448

Intime kun Emmanuel 19

tribunalo disetendiu trans vian medion, por ke miakonfeso estu gvidilo poriuj. (*)

Dum la tuta psikografia laboro la Atoro de i tiulibro ne preterlasis okazon, por instrui al iuj, linakompanantaj, humilecon kaj fidon. En la 30-a de

Decembro 1938 li diris per nova intima komunikao:

Mi dankas vin, miaj infanoj, pro la altvalora

helpo, kiun vi donas al mi. Jam de la komenco mi

kiom eble klopodas, por konformigi tian antikvan

historion al la gusto de la esprimoj de la hodiaamondo, sed, rakontante ion veran, ni estas instigataj,

super io, penetri en la esencon de la aferoj, de lafaktoj, kaj de la instruoj.

Por mi i tiu rememorado estas tre dola, sedanka tre amara: dola pro la revokado, en la menson,de agrablaj faktoj, sed profunde dolora e lakonsiderado pri mia nesentema koro, kiu ne sciis profiti

el la luma minuto, kiun anta du mil jaroj sonis lahorloo de mia vivo de Spirito.Jesuo permesu, ke mi povu trafi la celon de

la tasko, per kiu mi mem aris min, prezentante eni tiu verko, ne ian interesan memoraon pri mia mizera persono, sed, sole nur, iun sperton por la homoj,

nun sin donantaj al la prisemado de la kampo de

Nia Dia Majstro.

(*) Tiu i libro estas la unua verkita de Emmanuel; post i li jam skribis plurajn aliajn, nome: Post 50 jaroj, Sur la Vojo alla Lumo,La Konsolanto, Palo kaj Stefano, Abnegacio, Vojo,Vero kaj Vivo, Pano Nia k. a., ricevitajn pere de la sama mediumo

F. C. Xavier. La Trad.


16/448


e aliaj okazoj Emmanuel instruadis al siajenkarniintaj samlaboruloj la neceson de nia spiritaligiteco kun Jesuo dum la plenumado de iuj taskoj. Enla 4-a de Januaro 1939 li diktis, per intima komunikao,la jenan preon, anka rilatantan al liaj rememoroj prila fora pasinteco:

Jesuo, Kompatema afido de Nia iugraca Patro, jam forpasis du mil jaroj, kaj mia mizera animo

ankora unu fojon travivas siajn afliktajn, malojajntagojn!

Kiom valoras du jarmiloj, Sinjoro, e la horloode la Eterna Tempo?Mi sentas, ke via favorkoreco respondas al ni

el sia nekonata profundo... La tempo estas ja la granda

trezoro de la homo, kaj dudek jarcentoj, same kiel

dudek ekzistadoj, eble estas dudek tagoj da provojkaj da luktoj, per kiuj la kulpaj Spiritoj sin elaetas.

Nur via boneco estas senlima! Nur via

favorkoreco povas ampleksi iujn jarcentojn kaj iujnestulojn, ar vivas en vi la glora sintezo de la tuta surtera evoluado, dia intigilo de iaj kulturoj,superbela animo de iuj pensoj.

Anta miaj mizeraj okuloj bildias la antikva Romo, kiu eestis miajn agrenojn kaj miajn dolorajn falojn... Mi sentas min ankora envolvita en la limode miaj malnoblaoj, kaj mi rigardas la monumentojn starigitajn de la homa vantamo... Mi rigardas

politikajn reimojn, variantajn pri siaj karakterizajtrajtoj de libereco kaj de perforto, homojn, kiuj tenadis

atoritaton kaj regadon, sinjorojn de la rieco kajde la inteligento, efemerajn potencojn, kiuj daras nurunu forpasantan tagon!


17/448


Mi rigardas tronojn kaj suverenojn, multekost-

ajn mantelojn, honoratajn sur la Tero, robojn de la

erarema homa justeco, parlamentojn kaj dekretojn,

kiujn oni kredas nenuligeblaj! Silente, Sinjoro, vi vidisla konfuzon, kiu leviis inter la malkvietaj homoj, kaj,kun via senana profunda amo, vi iam savadis lakreitojn en la dolora momento de la grandaj frakasoj...

Vi etendis vian kompatan, senmakulan manon al la

plej malaltaj kaj malfortaj popoloj; vi konfuzis la falsan

sciencon de iuj tempoj; vi humiligis la homojn, kiujsin mem rigardis kiel grandajn kaj potencajn!

Sub via kompatema rigardo la morto malfermis siajn ombrajn pordojn, la falsaj gloroj de la mondo

estis disbatitaj en la kirlego de la ambicioj, kaj iujvantaoj estis reduktitaj al monto da cindro!

Anta mia animo montrias la rememoroj prila elegantaj konstruaoj sur mirindaj montetoj; mi vidasla riveron Tibero, kies akvo rikoltas la foretaojn dela granda imperia Babilono; mi vidas la akveduktojn,

la altvalorajn marmoraojn, la varmbanejojn, kiujajnis nedetrueblaj... Mi ankora vidas la multmovajn stratojn, kie mizera plebo atendas la favorojn de la

grandsinjoroj, la almozdonatan tritikon, la pecojn da

tofo, kiuj irmos kontra la malvarmo la nudeconde la karno.

Plentopitaj estas la cirkoj... Jen la aristokrata patriciaro observas la elegantajn konkurojn sur la

Marsa Stadio, kaj ie, de la plej malgravaj vojoj isla plej luksaj palacoj, oni parolas pri Cezaro, la

Respekteginda!En tiuj rememoroj, mi pave paas, Sinjoro, inter

ifonoj kaj brilaoj, kun mia malnobla fiero! Tra la


18/448


dika vualo de mia ombro anka mi ne povus vidi vin, sidantan en la Alta ielo, kie vi tenas vian tronon,trezoron de neelerpeblaj gracoj...

Dum la granda Imperio disruiniis permaltrankviligaj luktoj, via koro estis silenta; kaj mi,

kiel la ceteraj homoj, mi ne rimarkis, ke vi gardostaras!

Vi permesis, ke la Roma Babelo tre altiu; sed,kiam vi vidis, ke e tio la firmestareco mem de la surplaneda vivo estas kompromitita, vi diris: Sufie!la tempo jam venis por laboro sur la kampo de Vero!

Kaj la grandaj monumentoj, kune kun la statuoj de

la antikvaj dioj, rulfalis de sur siaj mirindaj piedstaloj! Ia mortoblovo trabalais la regionojn,

infektitajn de la viruso de ambicio kaj de senbrida

egoismo, kaj la granda metropolo de la peko

senhomiis. Renversiis la grandiozaj cirkoj, turniisen rubojn la palacoj, nigra koloro kovris la luksajn

marmoraojn...Sufiis unu sola vorto el viaj lipoj, Sinjoro, kaj

jen la grandsinjoroj revenis al la bordoj de Tibero

kiel plej mizeraj sklavoj! Ni tiel disvagadis en nia

nokto is la tago, kiam nova lumo prucis en niakonscienco. Estis necese, ke la jarcentoj forpasu, por

ke ni lernu la unuajn elementojn pri via senlima

scienco, tiu scienco de pardono kaj de amo!

Kaj tie i ni estas, Jesuo, por ladi vian grandecon! Permesu, ke ni povu iumomente memorivin, vian voon adi en ia okaza sono sur la vojo, por foritir nin el la dolora ombro! Etendu al ni vi-ajn manojn kaj parolu al ni ankora pri via Regno! Ni treege soifas al tiu eterna akvo de vivo, pri


19/448


kiu vi figure parolis en la instruo al la Samaria

virino...(*)Kiel armeo da laboristoj de via Evangelio, ni

maras sub viaj mildaj, sanktaj ordonoj! Subtenu nin,Sinjoro; ne forprenu de sur niaj ultroj la luman, savantan krucon, sed helpu nin, ke ni sentu, en la

iutagaj laboroj, la eternan, grandegan lumon de viaregno de paco, de konkordo, de sao, sur nia vojode batalado, de solidareco kaj de espero!

En la 8-a de Februaro, tago anta la fino de la

ricevo de i tiu libro, Emmanuel dankis pro ilia kunhelpo siajn enkarniintajn amikojn per familiara komunikao, elkiu ni elprenas kelkajn frazojn:

Miaj amikoj, Dio vin helpu kaj rekompencu. Niamodesta verko estas balda finionta. Restas skribotajmalmultaj paoj, kaj mi vin kore dankas.

Denove renkontante la Spiritojn, kiuj iam estis

miaj amikoj, mi sentas la koron kontenta kajrevigligita, ar mi konstatas la sindonon de iuj alla firma penso pri la evoluado, antaen kaj supren;ne senmotive ni hodia laboras en la sama metiejo,kie regas klopodo kaj bonvolo.

Jesuo certe rekompensos vin pro la amika,

sincera peno, per kiu vi komplezis min; lia senlima

favorkoreco benu vin: jen mia iama preo.

i tiuj estas kelkaj el la intimaj alparoloj de Emmanueldum la ricevado de tiu i verko. La humileco de tiu

(*)

Johano, 4: 5 is 26. La Trad.


20/448


komplezema Spirito pruvas, ke anka en la nevidebla sferoekzistas la neceso de propra penado, de pacienco kaj de

fido, por ia ajn realigo.

Tiuj intimaj paroloj de la Atoro estas admono, porke ni iuj sciu prei, labori kaj esperi al Jesuo Kristo,neniam perdante la kuraon dum la batalado, kiun la Dia Boneco proponas al ni por nia elaeto, direkte al niapropra savo.

Pedro Leopoldo, la 2-an de Marto 1939.


21/448

UNUA PARTO

I

DU AMIKOJ

Jam la lasta tagheleco anta la vespero banis la Romandomaron.

La akvo de la rivero Tibero, fluanta e la monteto

Aventino, respegulis la lastajn rebrilojn de la krepusko;sur la mallaraj stratoj pasis rapidaj portoseoj, tenatajde muskolfortaj, facilmovaj sklavoj.

Pezaj nuboj, amasiantaj en la atmosfero, anoncisbaldaan pluvegon, kaj la lastaj fenestroj de la privatajkaj kolektivaj loejoj brue fermiis e la blovo de la unuajvesperaj ventoj.

El inter la elegantaj, simplastilaj konstruoj, kunaltvaloraj marmoraoj, e la bazo de la monteto, unu altiris

al si la tenton de la fremduloj pro siaj gravaspektaj,majestaj kolonoj. Pro ia artisma kaj impona aspekto, iaeksterao vidigis, e la unua ekrigardo, la socian pozicionde ia posedanto.

i estis, efektive, la loejo de la senatano PublioLentulus Cornelius, ankora juna viro, kiu, konforme al


22/448


la moro, plenumis en la Senato leodonajn kaj juistajnfunkciojn, la la rajto, kiun li havis kiel homo devenintade malnova familio el senatanoj kaj konsuloj de la Roma

Respubliko.La Imperio, fondita de Agusto, limigis la senatan

povon, kaj, vere, la senatanoj havis nenian rektan influonsur la privatajn aferojn de la imperia registaro; tamen idarigis plu la heredecon de la titoloj kaj de la altrangajoficoj de la patriciaj familioj, kaj tiel i starigis la plejtranan dividon de la klasoj, en la socia hierarkio.

Estas la sepa vespere de iu tago de Majo de la jaro

31 de nia erao. Komforte sidante sur unu el la sofoj dela triklinio (*), Publio Lentulus, kune kun sia amikoFlaminio Severus, finas la vespermanon, dum Livia,edzino de la senatano, donas mastrumajn ordonojn al junaetruska sklavino.

La gastiganto estis juna viro, laajne malpli oltridekjara, malgra la fiera, serioza mieno kaj la tunikokun lara purpura borderao, kiu trudis respekton al iu,

alproksimianta al li; kontraste kun li, lia amiko, ankaen vesto de senatano, vidigis grandan aon, kiun kronisantatempa hargrizeco, signo de boneco kaj de sperto enla vivo.

Lasinte la junan sinjorinon kun la hejmaj okupoj,amba sin direktis al la peristilo, por spiri iom da oksigenoen la varma nokto, kvankam la minaca aspekto de la ieloantasentigis baldaan pluvon.

Vere, mia kara Publio diris Flaminio maltrankvila

vi okulfrape konsumias. i estas situacio, kiu postulas

(*) Triklinio, en la latina lingvo triclinium: manoambro kun

tri sofoj ( a litoj ) irka la tablo. La Trad.


23/448

1 Parto ap. I - Du amikoj 27

ian senprokrastan modifon. u vi jam konsultis iujnkuracistojn por la resanigo de via filineto?

Bedarinde amare respondis la patricio mi jam uzis iajn rimedojn la nia povo. Anta kelkaj tagojmia kompatinda Livia vojais kun i, por distri in, alnia domo en Tibur; tie ili iris al unu el la plej bonajkuracistoj, kiu diris, ke tia malsano estas nekuracebla porla hodiaa scienco. La kuracisto faris ja nenian pozitivandiagnozon, certe kompatante la malsanan knabinon kajnian gepatran malesperon; sed, la nia observado, nikredas, ke la kuracisto en Tibur suspektas, ke i estas

lepro. Trokuraa, absurda suspekto! Tamen, se, unuflanke, ni povas akcepti nenian

dubon koncerne niajn praulojn, aliflanke vi scias, ke Romosvarmas per sklavoj el iuj regionoj de la mondo, kajili estas ia instrumentoj de niaj iutagaj laboroj.

Estas vere... konsentis Flaminio per amara tono.Ia ombro da malgajaj perspektivoj montriis sur la

frunto de la amikoj dum la unuaj pluvogutoj kontentigisla soifon de la floraj rozarbetoj, kiuj ornamis la graciajnhelkolorajn koloniojn.

Kaj la malgranda Plinio? demandis Publio, kvazadezirante turni la konversacion en alia direkto.

Tiu, kiel vi scias, estas iam sana, uas boneganfarton. Kalpurnia iumomente turmentias, penantekontentigi iajn kapricojn de knabo preska dekdujara.Iafoje li obstinas kaj ribelas: li kontrastaras la admonojnde la maljuna Parmenido kaj faras la gimnastikajn ekzercojnnur tiam, kiam tio plaas al li; tamen li havas grandan

preferon por la evaloj. Prezentu al vi, ke, en momentode senpripenso propra al lia ao, trompante la viglanatenton de sia frato, li konkuris e la kurado


24/448


de bigoj (*), dum la ordinaraj ekzercoj en sporta societo dela Marsa stadio, kaj atingis unu el la unuaj lokoj. Rigardan-te miajn du filojn, mi iam pensas pri via malgranda Flavia

Lentulia, ar vi ja konas mian intencon por la estonteco,por la streo de la malnovaj ligiloj inter niaj familioj.

Publio silente adis sian amikon, kvaza la enviomordus lian kareseman koron de patro.

Tamen li rebatis , malgra niaj projektoj laaguristoj ne favoras niajn esperojn, ar vere estas, kemia kompatinda filino, kiu ricevas nian tutan zorgadon,ajnas unu el tiuj estuloj, forlasite vivantaj en Velabro. (**)

Ni tamen fidu al la kompatemo de la dioj... De la dioj? rediris Publio kun apena kaitasenkuraeco. Pri tia subtilega rimedo mi jam de longeteksadas milojn da teorioj en la bolanta cerbo. Anta kelkatempo, dum vizito al vi, mi havis la okazon pli intimekoni vian maljunan Grekan eks-sklavon. Parmenido parolisal mi pri sia juneco kaj vivado en Hindujo, kaj pri lahindaj kredoj kun iaj misteroj pri la animo. u vi kredas,

ke iu el ni povas reveni, post la morto, sur la scenejonde la vivo, en alia korpo? Tute ne energie respondis Flaminio. Malgra

sia alte atinda karaktero, Parmenido donas tro liberankuron al sia spirita vagado.

(*)Bigo, en la latina lingvo biga: du- a kvarrada aro, tirata

de du evaloj kaj uzata, en la antikva Romo, por kuradoj, por latriumfoj a por la transportado de aroj. Mi proponas la vorton bigo portiaspeca aro, similan la kvadrigo, en la latina lingvo quadriga, samtipaaro tirata de kvar evaloj, la la Vortaro de Esperanto, de Kabe.Bedarinde tiu grava verko ne parolas pri ia bigo.La Trad.(**) Antaurbo de la antikva Romo, situacianta sur maro. La

Eldonistoj.


25/448


Mi tamen, mia amiko, inklinas al la kredo, keli pravas. Kiel ni povus ja klarigi la diversecon de ladestinoj en i tiu mondo? Kial la riegeco en niajaristokrataj kvartaloj kaj la mizero sur la montetoEskvilino? La fido je la povo de la dioj ne sukcesas klarigitiajn turmentajn problemojn. Vidante mian malfelianfilineton kun disirita kaj putranta karno, mi sentas, kela vero estas e via sklavo. Kion, efektive, faris lamalgranda Flavia, ankora ne sepjara, por tian punonmeriti de la ielaj potenculoj? Kian ojon niaj dioj povusui el la ploro de infano kaj el la doloraj larmoj, bruligantaj

niajn korojn? u ne estas ja pli kompreneble kajakcepteble, ke ni venis el malproksime kun uldoj kontrala ielaj superuloj?

Flaminio Severus skuis la kapon, kiel iu dezirantaforpui de si ian dubon, sed, reprenante sian kutimanaspekton, firme respondis:

Vi agas nebone, nutrante tiajn konjektojn en viaanimo. Aante nun kvardek kvin jarojn, mi ne konas

kredojn pli valorajn ol la niaj, en la kultado al la prauloj.Vi devas konsideri, ke la diverseco de la sociaj poziciojestas problemo naskita de nia politika organizado, la sola,kiu starigis netan disigon inter la homoj, la ies valorojkaj penoj; koncerne la demandon pri la suferoj, ni memoru,ke la dioj povas provi niajn moralajn virtojn per la plejgrandaj minacoj al niaj animaj fibroj; tio ne sekvigas nepre,ke ni devas alpreni la absurdajn principojn de la Egiptojkaj de la Grekoj, principojn, kiuj, por diri la veron, jamreduktis ilin al nenio kaj al servuto. u vi jam faris ianoferon en la templo post tiaj afliktaj duboj?

Mi jam faris plurajn oferojn al niaj dioj, la niajmoroj emociita respondis Publio , kaj neniu, pli olmi, fieras pri la gloraj virtoj de niaj familiaj tradicioj.


26/448


Sed miaj observoj ne rilatas nur al mia filineto. De multajtagoj turmentas min la terura engimo de iu sono.

De iu sono? u do la fantazio povas tiel skui

la energion de patricio?Publio Lentulus ricevis demandon en profunda

enpensio. Liaj senmovaj okuloj estis kvaza fiksitaj suria bildo, kiun la tempo forigis kun la fluado de la jaroj.

Nun falis kontinua pluvego, kiu, inundante laimpluvion (*), enfalis en la akvujon, kiu ornamis la kortonde peristilo.

La du amikoj jam komforte sidis en la interno de

la domo, sur ampleksa marmora benko kovrita per orientajtofoj, kaj darigis sian intiman konversacion. Tia estas plu diris Publio la evidenta realeco

de iuj sonoj, ke ili ja distingias de la fantazio.Iam mi revenis hejmen el kunsido en la Senato,

kie ni diskutis problemon de profunda morala delikateco,kaj jen mi sentis min kaptita de neklarigebla malviglio.

Mi iris frue en mian dormoambron; kaj, kiam,

konsiderante la delikatajn devojn de homo, kiu havasoficon de juado, mi kredis, ke mi vidas apud mi la figuronde Temisa, kiun ni tenas sur la hejma altaro, mi sentis,ke ia eksterordinara forto fermas al mi la lacajn, dolorajn

palpebrojn. Tiam, mi ekvidis aliajn regionojn, kie mi rekonislokojn hejmajn al mia spirito, kiujn mi estis tute forgesinta.

u realao, u sono mi ne scias diri; mi vidismin kun la insignoj de konsulo en la Respublika epoko.ajnis, ke mi revenis al la epoko de Lucio Sergio Katilino,

(*) Impluvio, en la latina lingvo impluvium: korto de la antikvajRomaj domoj, en kies centro ekzistis cisterno, por kolekti la akvon

de la pluvoj. La Trad.


27/448


ar, apud mi, mi vidis lin kaj Ciceronon, kiuj estis kvazala personioj respektive de la malbono kaj de la bono.Mi sentis min katenita al la unua per fortaj, neireblajligiloj, kvaza mi vivus dum la ombra tempo de lia konspirokontra la Senato kaj kun li partoprenus en la hontindakomploto, kiu celis tiun plej intiman organizaon de laRespubliko. Mi apogis iujn liajn krimajn intencojn,aliante al iuj projektoj per mia administra autoritatokaj direktante sekretajn kunvenojn, kie mi dekretadisabomenajn murdojn... En palpebruma daro mi denovetravivis tiun tutan tragedion, kaj sentis, ke miajn manojn

makulas sango kaj larmoj de senkulpuloj. Terurite, mirigardadis, kvaza pretervole reveninte al malluma, dolora

pasinteco, la reton da fiaoj dum la revolucio, feliesufokita pere de la influo de Cicerono; kaj la plej teruradetalo estis, ke mi ludis unu el la roloj plej gravaj kajreliefaj en tiu malnoblao... iuj tiamaj nazaj bildoj

preterpasis anta miaj teruritaj okuloj...Sed, kio min plej humiligis e tiuj vidaoj de la

kulpa pasinteco, kvaza mia nuna persono hontus tiajnrememorojn, tio estis, ke mi uzis mian atoritaton kaj povon por, profitante de la situacio, plenumi la plej akrajnvenojn kontra miaj personaj malamikoj, donanteordonojn por ilia aresto e la plej teruraj akuzoj. Al miatona koro ne sufiis la enlosado de la kontrauloj enhaladzajn karcerojn, kio kazis la disiron de la plej karajkaj dolaj korligiloj for de la familio: mi donis ordonojnanka por la ekzekutado de multaj en la nokta mallumo,kaj al multaj politikaj opoziciantoj mi eltirigis la okulojnanta mi, kiu plezuris e iliaj turmentoj, kun la bestaglacieco de la kruelaj venoj! Ve al mi, kiu dissemiselruinion kaj malfelion en tiom da animoj, ar unu tagonla subpremitoj decidis mortigi la kruelan turmentanton!


28/448


Post la tuta serio da skandaloj, kiuj alportis al mila perdon de la konsuleco, mi sentis la finon de miajmalnoblaj, abomenaj agoj anta la senkonscienca kaj

furioza popolamaso, kiu kondamnis min al la terurasufokturmento, kaj tiam mi spertis la suferojn kaj angorojnde la morto...

Sed plej kurioze estas, ke mi revidis la ne- priskribeblan momenton, kiam mi trapasis la nigran akvonde Akerono, laajne malsuprenirinte al la ombraj lokojde Averno, kien ne penetras la lumo de la dioj. La grandaamaso da viktimoj tiam alproksimiis al mia afliktita,

suferanta animo, kaj postulis justecon kaj kompenson,eksplodante per krioj kaj emoj, kiuj eis en la profundode mia koro.

Kiel longe mi tiel restadis, prenita de tiu nedifineblamartireco? Mi ne sicas diri. Mi memoras nur, ke mi vidisla ielan figuron de Livia, kiu, meze en tiu tumulto deteruraoj, etendis al mi siajn lumajn, karesajn manojn.

ajnis al mi, ke mia edzino estis al mi intime konata

jam de tre malproksimaj tempoj, ar mi e unu momentonne hezitis ekpreni iajn mildajn manojn; tiam, mi estisde i kondukita al tribunalo, kie sidis strangaj,gravaspektaj figuroj. Respektegindaj blankaj haroj kronis laserenan mienon de tiuj ielaj juistoj, senditaj de la dioj

por la juado de la teranoj. Ia stranga subtileco karakterizisla atmosferon, kiu estis plena de dola lumo, kiu faristravideblaj poriuj eestantoj miajn plej sekretajn pensojn.

Livia certe estis mia gardanelo e tiu kolekto da

nekorupteblaj juistoj, ar ia dekstra mano kuis supermia kapo, kvaza admonante min al rezignacio kajsereneco, por ke mi adu la superan verdikton.

Mi ne bezonas diri al vi, kiel mi ekmiris kaj timisanta tiu tribunalo, kiun mi ne konis; kaj jen, la juisto,


29/448


kiu ajnis al mi la efa atoritatulo, sin turnis al mi perjenaj vortoj:

Publio Lentulus: la justeco de la dioj, la siafavorkoreco, decidas vian reiron al la kirlego de la surterajluktoj, por ke vi forlavu la makulojn de viaj kulpoj enla elaetantaj larmoj. Vi vivos en epoko de mirinda spirita

brilo, baraktante kontra iaj provoj kaj malfacilaoj,malgra la ora lulilo, kiu akceptos vin, por ke viannigrigitan konsciencon edifu la doloroj, kiuj purigas kajrevirtigas! Felia vi estos, se vi scios bone profiti la

benindan okazon por via revirtio per abnegacio kaj

humileco... Ni decidis, ke vi estos potenca kaj ria, porke via seninteresio pri la homaj vojoj estu pli bone uzatade viaj spiritaj mentoroj en la oportuna momento. Vi havosinteligentecon kaj sanon, riecon kaj atoritaton, kielrimedojn por la plena rebonigo de via animo; sed venosmomento, kiam vi sentos malaton kontra iuj riaojkaj sociaj valoroj, se vi scios prepari la koron por la novavojo de amo kaj humileco, de toleremo kaj pardono, kiu,

post ne multaj jaroj, malfermios sur la ombra supraode la Tero. La vivo estas reto da cirkonstancoj, kiujniu spirito devas interplekti por la bono, en la meanismode sia destino. Profitu do tiujn rimedojn, kiujn lafavorkoreco de la dioj metas en la servon de via revirtio.

Ne malatu la alvokon de la vero, kiam sonos la horode la atesto kaj de la sanktigaj abnegacioj... Livia sekvoskun vi la doloran vojon de la perfektiado, kaj i estos

por vi la amika, protekta brako dum la tagoj de akrajkaj amaraj provoj. La esenca afero estas via animfirmecosur la malglata vojo: i purigos vian fidon kaj viajn farojn,en la rebonigado de nigra, krima pasinteco!

e tiuj lastaj vortoj, la fiera voo de la patricio fariisiom post iom sufokita kaj dolora. Profundaj amaraj emocioj


30/448


reteniis en lia koro, turmentata de neforigeblasenkuraeco.

Flaminio Severus adadis lin interese kaj atente, kaj

dume seris la rimedon plej facilan, por forpeli de li tiajnagrenajn impresojn. Li sentis sin instigata deturni la fluonde la pensoj de sia amiko, tirante ties spiriton for detiu mondo el emocioj nekonvenaj por la intelekta strukturode Publio, alvokante ties edukitecon kaj fieron; sedsamtempe li ne sukcesis forpui siajn proprajn dubojn pritiu sono, kies klareco kaj versimileco lin ja frakasis.Li komprenis, ke li devas unue restarigi sian animan

firmecon, kaj opiniis, ke la mildeco devas esti la apogode liaj vortoj, por instruo de la amiko, kiun li konsiderispli uste frato.

Apogante sian longan blankan manon al lia ultro,Flaminio afable demandis:

Kaj poste, kion vi vidis?Sentante, ke la amiko lin komprenas, Publio Lentulus

ricevis novan energion kaj darigis:

Post la admonoj de tiu severa kaj respektindajuisto, mi ne plu vidis la figuron de Livia e mi, sednur aliajn graciajn estulojn, envolvitajn en tunikoj, kiujajnis al mi faritaj el travidebla neo; tiuj estuloj kuraigisal mi la koron per siaj afablaj ridetoj.

Obeante al ilia amika alvoko, mi sentis, ke miaSpirito revenas al la Tero.

Mi observis Romon, kiu jam ne estis uste tia urbo,en kiu mi vivis anta kelka tempo; ia blovo de plibeligo

rekonstruadis ian malnovan parton, ar mi konstatis laekzistadon de novaj cirkoj, luksegaj teatroj, elegantajvarmbanejoj kaj armaj palacoj, kiujn miaj okuloj neniamantae vidis.

Mi havis la okazon vidi mian patron inter liaj


31/448


papirusoj kaj pergamenaj dokumentoj, studanta la senatajnprocesojn, uste tiel, kiel hodia okazas inter ni, kaj, petinte la benon de la dioj, e la altaro de nia hejmo,mi spertis ian prematecon en la fundo de la animo. ajnisal mi, ke atakis min dolora cerba afekcio, kaj kelkatempemi dormetis, prenite de nedifinebla sveno.

Mi ne povas precize vortigi tion, kio okazis; mivekiis konsumata de alta febro, kvaza tiu disvagadode mia penso tra la regionoj de Morfeo havigis al la korpoian senton de laceco.

Mi ne sicas vian opinion pri i tiu malgaja korprema

konfidenco, sed mi dezirus, ke vi iel klarigu al mi la aferon. u klarigi al vi? modeste respondis Flaminio,

penante doni al la voo tonon de energia konvinkiteco. Vi ja konas la respekton, kiun mi havas por la aguristoj;kio okazis al vi, tio estis, efektive, nenio pli ol sono,kaj vi ja scias, ke ni, kiel praktikaj homoj, devas evitiian fantazion en nia maniero jui la aferojn. Pro tio,ke ili tro multe revadis, la kleraj Atenanoj fariis mizeraj

sklavoj; estas nia devo rekoni la bonecon de la dioj, kiujkonsentis al ni la senton de la realo, necesan al niajkonkeroj kaj venkoj. u estus pravigeble, se vi rezignusla amon al vi mem kaj al la socia pozicio de via familio,

por ia nura imagao?Publio lasis, ke lia amiko abunde parolu pri la afero,

kaj en la koron rikoltis liajn admonojn kaj konsilojn; sed poste, prenante liajn amikajn manojn, la senatano ekkriiskortuita:

Mia amiko, mi ne indus la helpon de la dioj, semi lasus min peli la la kaprico de la okazaoj. Ia simplasono ne estigus en mi motivon por tiaj doloraj konjektoj,sed vere mi ankora ne diris al vi ion.


32/448


Flaminio Severus kuntiris la brovojn kaj demandis: u vi ankora ne diris tion? Kion signifas tiaj

asertoj?

En lia nobla animo, aflikta dubo estis jamenradikiinta e la detala priskribado de tiu impresa, dolorasono, kaj nur tre pene lia frata koro penis kai antala amiko la irantajn emociojn, kiuj in profundeturmentadis.

Publio silente prenis lin sub la brako kaj kondukislin al la galerioj de la portretoj, en unu el la angulojde la peristilo, proksime de la hejma altaro, kie prezidis

la kulton al la dioj la korligiloj plej puraj kaj sanktajde la familio.La amikoj penetris en la skriboambron kaj en la

arkivon kun profunda montro de respekta enpensio.En unu el la anguloj orde kuis multenombraj

pergamenaj kaj papirusaj dokumentoj, kaj en la galeriojestis vidataj vaksaj portretoj de prauloj de la familio.

Al Publio Lentulus estis malsekaj la okuloj kaj

tremanta la voo, kvaza profundaj emocioj lin tiam regis.Alproksimiinte al unu el la multenombraj vaksaj figuroj,tie starantaj en vicoj, li atentigis Flaminion pri i persimpla demando:

u vi rekonas i tiun? Jes respondis lia amiko, ektremante , mi

rekonas i tiun skulptaon. i estas figuro de PublioLentulus Sura, patro de via avo, ekzekutita per gorpremoanta preska unu jarcento, dum la revolucio efita de

Katilino. Anta uste nadek kvar jaroj la patro de mia

avo estis mortigita e tiuj teruraj cirkonstancoj emfazediris Publio, kiel iu, ion scianta pri la okazintaoj. Atentu bone la trajtojn de i tiu figuro, por konstati la


33/448


perfektan similecon inter mi kaj tiu parenco, anta longevivinta. u ne kuus tie i la losilo de mia dolora sono?

La patricio rimarkis la frapan identecon de trajtojde tiu senviva figuro kun la mieno de lia eestanta amiko.Lia konfuziteco atingis sian apogeon e tiuj miregigaj

pruvoj. Li estis klarigonta la aferon per la grava konsidero pri la genealogio kaj heredeco, sed lia dialoganto, kvazadivenante la plej malgrandajn detalojn de liaj duboj,antaigis al lia opinio:

Anka mi spertis iujn anceliojn, kiuj turmentasvian menson; anka mi luktis kontra la prudento, anta

ol konsenti la tezon de i tiu nia konversacio. La similecode mienoj, e la plej ekstrema, estas natura kaj ebla; sedtio ne tute kontentigas min. Anta kelkaj tagoj mi sendisunu el niaj hejmaj servistoj al Taormina, proksime al kiuni havas malnovan domon, kie estis konservata la arkivode tiu mortinta parenco; tiun arkivon mi transportigis itien.

Kaj, kvaza li estus certa pri iuj siaj konjektoj, li

turnis kaj returnis per nervaj manoj plurajn dokumentojn,ekkriante: Vidu i tiujn papirusojn! Ili estas notoj de mia

praavo pri liaj projektoj kiel konsulo. En i tiu amasoda dokumentoj mi trovis plurajn malnetojn de verdiktoj

je morto, kiujn mi estis jam rimarkinta dum mia vagadotra la neklarigebla sono... Komparu i tiun skribon! ui ne similas la mian? Kion ankora ni dezirus, krom itiuj kaligrafiaj pruvoj? Jam de multaj tagoj mi travivasi tiun malluman dilemon en la interno de la koro... ueble mi estas Publio Lentulus Sura reenkarniinta?

Flaminio Severus lasis la frunton antaen klinii, kunnekaebla maltrankvileco kaj nepriskribebla amareco.


34/448


Multaj estis la pruvoj pri la klareco kaj la logikecode argumentado de lia amiko. io konspiris, por ke liakastelo el klarigoj tondre disfelu e la realaj faktoj; li

tamen, pretiante por seri aliajn fortojn, kiuj gardus lakomunan heredaon el kredoj kaj tradicioj, transdonitajde iliaj prauloj, penis revenigi al la prudento la spiritonde tiu homo, al kiu li estis ligita per tia longjara amikeco.

Mia amiko li murmuris, irka prenante Publion mi konsentas kun vi, konsidere tiujn konsternantajnokazaojn. Tiu fakto estas unu el tiuj, flamigantaj la plejmalvarman spiriton; ni tamen ne povas riski nian

respondecon en la necerta senco de la unuaj impresoj.Se tiu pasao siaflanke ajnas al ni reala, la neprokrasteblaj, pozitivaj realaoj postulas nian agadon. Kvankam mi alteestimas viajn saajn konsiderojn kaj ja kredas la vereconde tiu fenomeno, mi tamen opinias, ke ni ne devusenprofundii en tiajn misterajn kaj transcendajn aferojn.Mi tute ne amas tiajn esplorojn, certe pro mia sperto enla praktika vivo. Mi entute akordas kun via punkto de

vidado, sed mi admonas vin ne etendi in trans la rondonde nia frata intimeco, des pli, ke, malgra la ustecode argumentoj, per kiuj vi atestas vian mensklarecon, misentas, ke vi estas laca, konsumita, en tiu kirlego dalaboroj en la hejma kaj socia medioj!

Li iom interrompis siajn konsiderojn, kvaza iu, kiurezonadus, serante rimecon efikan por sia savo el lasituacio, kaj delikate darigis:

Vi povus iom ripozi en Palestino, kune kun via

familio.Tie ekzistas regionoj kun bonega klimato, kiuj eble

rehavigus la sanon al via filineto kaj samtempe restarigusvian viglecon. Kiu scias? Vi forgesus la urban tumulton,kaj poste vi revenus al nia medio kun novaj fortoj. La


35/448


nuna prokuroro de Judujo estas mia amiko. Ni povusharmoniigi plurajn problemojn de niaj interesoj kaj de niajfunkcioj, ar ne estus al mi malfacile ekhavi de laimperiestro vian forliberigon de la laboroj en la Senato,kaj tiel vi ne esus ricevi la tatan salajron dum via restadoen Judujo. Kion vi pensas pri tio? Vi povus foriri trankvila,ar mi prenus sur min la direktadon de iuj viaj aferojen Romo, mi zorgus viajn interesojn kaj bienojn.

Publio travidigis tra la rigardo ian radion da esperokaj, ekzameninte iujn flankojn de la demando, tiujnfavorajn kaj tiuj kontraajn al la plenumo de la projekto,

delikate konsideris: La propono estas providenca kaj nobla, sed la sano

de Livia ne permesas al mi preni tujan kaj definitivan decidon. Kial? Ni atendas la baldaan venon de nia dua infano. Kaj, kiam vi kredas, ke tio okazos? Ne pli malfrue ol post ses monatoj. u la forveturo interesas vin post la plej proksima

vintro? Jes. Nu: vi estos en Judujo uste post unu jaro de

hodia.La amikoj konfesis inter si, ke la konversacio estis

longedara.La pluvo estis esinta. En la iela arkao flagris

lavitaj, klaraj konstelacioj.La bruaj aroj jam ektrafikis kun la ne tre agrablaj

krioj de la kondukantoj, ar, en la imperia Romo, la horojde la hela tago estis ekskluzive rezervataj al la trafikode la patriciaj palankenoj kaj al la movado de la piedirantoj.

Flaminio emocie adiais sian amikon kaj reprenis sian


36/448


luksan portoseon, per helpo de siaj herkulesaj, viglajsklavoj.

Apena vidinte sin sola, Publio Lentulus direktis sin

al la teraso, super kiu la nokta vento rapide kuris.En la belega lunlumo li ekrigardadis la Roman

domaron, dissemitan sur la sanktaj montetoj de la gloraurbo. Li disetendis la rigardon sur la noktan vidaon,konsiderante, kun klinita kapo kaj malgaja, la profundajn

problemojn de la vivo kaj de la animo. Ia nevenkeblamelankolio regis lian kaprican kaj senteman koron, dummuro de memamo kaj fiero baris la larmojn, kiujn veris

la animo turmentata de premantaj pensoj.


37/448

II

LA SKLAVO

De la unuaj jaroj de la Imperio, la Romaj virinojsin tute fordonadis al diboado kaj troa lukso, malprofite

por la sanktigaj devoj hejmaj kaj familiaj.La facileco de la akirado de sklavoj, aritaj ne nur

per la plej krudaj servoj, sed anka per la plej altaj hejmajtaskoj, inkluzive de la edukado kaj instruado mem, kazis

grandan falon al la moralo de la patriciaj familioj; efektive,la abundeco de la luksartikoloj, venantaj el Oriento, kajanka la senokupeco, moligis la fibrojn de energio kajlaboro de la Romaj matronoj kaj inklinigis i tiujn alfrivolaoj de la vestaro kaj al la amaj intrigoj; tio estisla komenco de la plena malorganizo de la familio, kiuforgesis siajn plej atindajn tradiciojn.

Tamen kelkaj hejmoj heroe rezistis al tia invado demalvirtigaj, krimaj fortoj.

Iuj virinoj tiam fieris pro la modelo de la pasintatempaj familiaj virtoj, de tiuj virtoj de tiom davirinoj, kiuj, pli frue ol ili, sin donadis al la konstrua

penado de generacioj de tiom da sentemaj, noblaj animoj.La edzinoj de Publio kaj Flaminio estis alkalkulataj

al tiaj virinoj. Inteligentaj kaj fortanimaj, ili amba evitadis


38/448


la tiaman malvirtigan ondon, kaj, tial, estis du simbolojde sao kaj korsimpleco.

La lastaj signoj de la vintro estis jam malaperintaj,

en la jaro 32, kaj sur la varman, gajan Teron disutiisgrandega korbo da floroj kaj parfumoj...

En unu hela, suna tago jen ni vidas Livian kajKalpurnian, amike konversaciantajn en la hejmo de Livia,dum du knabetoj distre desegnas en angulo de la ambro.

La du sinjorinoj preparas provizojn por la vojao,riparante kelkajn lanvestaojn kaj interflustrante intimajnimpresojn, per amika, diskreta tono.

e unu momento la du knaboj eniras en apudanambron, kaj Livia tiras la atenton de sia amikino jene: u viaj infanoj ne faras hodia siajn kutimajn

ekzercojn? Ne, mia bona Livia respondis Kalpurnia kun

fratina delikateco, komprenante iajn intencojn ; ne nurPlinio, sed anka Agripo dediis la hodiaan tagon alla malsanulineto. Mi sentas viajn patrinajn hezitojn kaj

skrupulojn, konsidere al la bona farto de miaj filetoj, sedvia timo estas senbaza... La dioj tamen scias, kiel mi vivas de anta kelka

tempo, de la momento, kiam mi adis la malkaan kajsinceran opinion de la kuracisto en Tibur. Vi ja scias,ke, la lia opinio, la malsano de mia filino estras kruelakaj nekuracebla. De tiam, mia tuta vivo estas sinsekvoda absorbaj zorgoj kaj afliktoj. Mi faris iajn paojn, porke la infano estu izolita for de niaj amikoj, ar tion ordonis

la higieno kaj la neceso irkalimigi, per nia penado mem,la teruran malsanon.

Sed, u tiu malsano estas ja nekuracebla? u tiuopinio estas la neerarema parolo de la dioj? u vi nescias, kiel erara estas la scienco de la homoj?


39/448

1 Parto ap. II - La sklavo 43

Anta kelka tempo, miaj du filetoj estis atakitajde insida, detrua febro. Mi venigis kuracistojn, sedrimarkis, ke ili alternis e sia klopodo savi de la mortola du malsanulojn, tamen sen ia videbla sukceso. Mi poste

pli bone pensis pri la iela helpo, kaj tuj faris oferadonen la templo de Kastoro kaj Polukso; tiel mi savis ilinde nedubela morto. Dank al tiu decido, mi hodia vidasilin ridantaj kaj feliaj.

Nun, kiam vi havas ne nur la malgrandan Flavian,sed anka la etan Markon, mi konsilas al vi fari kiel mi,

petante helpon de la emelaj dioj.

Jes, vere, mia bona Kalpurnia; tiel mi faros, antaol ni balda forvojaos.

Kaj, ar vi parolis pri la vojao: kiel vi sentasvin koncerne i tiun senatendan transloion?

Vi scias, ke mi ion faros por la trankvileco dePublio kaj por nia hejma paco. Jam de longe mi rimarkas,ke Publio estas senkuraa, malsana, pro siajlacekonsumantaj penoj en la servado al la tato. De kelka

tempo, anstata gaja kaj komunikiema, li fariismelankolia kaj kolerema. Li ekscitias pro io kaj kontraio; mi pensas, ke la malbona farto de nia filineto decidekunefikas por lia homevitemo kaj acida humoro.

Konsiderante tiujn motivojn, mi min plezure preparas por akompani lin al Palestino, kaj bedaras nur, ke midevas, kvankam provizore, foriri de via intimeco kaj deviaj konsiloj.

Mi ojas, adante de vi i tiujn vortojn, arkoncernas nin ekzameni la situacion de la personoj,elektitaj de nia koro kiel dumvivaj kunuloj, kaj ion fari

por mildigi al ili la surterajn argrenojn.Publio estas bonkora, nobla kaj idealista; sed, kiel

patricio, naskita en unu el la familioj plej kleraj en la


40/448


Respubliko, li estas tro vantama. Tiaj homoj postulasgrandan psikologian takton de siaj edzinoj; estas dokonsilinde kaj necese, ke vi montru absolutan egalecon

de sentoj, por povi konduki lin iam sur la plej bonavojo.

Flaminio sciigis al mi ion pri via restado en Judujo,sed kelkajn detalojn mi ankora ne konas. u via ja dareloos en Jerusalem?

Jes. Publio deziras, ke ni lou en la hejmo memde lia onklo Salvio, en Jerusalem, is ni povos elektitiun klimaton de la lando plej favoran al la sano de nia

filineto. Bone diris Kalpurnia, prenante mienon de plejgranda diskreteco , pro via nesperteco en la vivo, midevas klarvidigi vian spiriton pro eblaj estontajkomplikaoj.

Livia forte ekmiris pro la averto de sia amikino, sedimpresite demandis, kun streitaj oreloj:

Sed, kion vi intencas diri?

Mi scias, ke vi ne tre bone konas viajn boparen-cojn, jam de tiel longe forestantajn de Romo flustrisKalpurnia, kun la detaloj, kiuj karakterizas la virinanspiriton , kaj estas por mi devo de amikeco klarvidigivian spiriton, por ke vi ne tro konfidu la personojn, kunkiuj vi ekrilatos.

La pretoro Salvio Lentulus, kiu anta multaj jarojestis eksigita de la regado de la provincoj kaj estas hodiasimpla oficisto e la nuna Prokuroro de Judujo, ne estas,

vere, homo kun tiu sama karaktero kiel via edzo; i tiuhavas ja iujn familiajn malfortajn flankojn, tamen li estastre lojala kaj sincera spirito. Vi estis tre juna, kiam fariisen nia socio bedarindaj okazaoj, en kiuj estis implikitajla homoj, kun kiuj vi balda vivos. La edzino de Salvio,


41/448


virino tre verajne juna kaj komforte vivanta, estas fratinode Kladia, edzino de Pilato, al kiu via edzo estasrekomendota, por la alta administrado de la provinco.

En Jerusalem vi renkontos iujn tiujn personojn,kies moroj estas tre malsamaj ol la niaj; cetere, pripensu,ke vi kunvivos kun hipokritaj, daneraj homoj.

Ni rajtas riproi nenies agojn, escepte se ni tionfaras en la eesto mem de tiuj, kiujn ni konsideras kulpaja akuzindaj; mi tamen devas sciigi vin, ke la imperiestrodevis komisii tiujn personojn por eksterlandaj servoj progravaj familiaj aferoj en la intimeco de la Kortego.

La dioj pardonu min pro i tiuj rimarkoj, faratajen malesto de la koncernaj personoj, sed kiel Romaninokaj ankora juna edzino de senatano, vi ricevos honorojnde niaj forestantaj samlandanoj; tiuj honoroj estos al vifarataj, en la scoio, kvaza bukedoj da rozoj bonodoraj,sed anka dornaj...

Livia adadis sian amikinon, duone mirplena, duonemeditante, kaj fine diris diskrete, kvaza dezirante forigi

iun dubon: Sed, u la pretoro Salvio ne estas grandaa viro? Vi eraras. Li estas ne multe pli juna ol Flaminio,

sed lia danca rafiniteco faras el lia persono tipon de belegaaspekto.

Kiel mi povos sukcese elplenumi miajn devojn enla okazo, se sieos min la sociaj perfidaoj, tiel oftaj ennia tempo, ne pliruinigante la spiritan staton de mia edzo?

Ni fidu je la helpo de la dioj murmuris Kalpurnia,lasante travuduu la belan fidon de sia patrina koro.

Sed la amikinoj ne povis darigi plu siankonversacion. Pli forta bruo signis la alproksimion dePublio kaj Flaminio, kiuj trairadis la vestiblon, serante ilin.


42/448


Nu? ekkriis Flaminio, e la pordo, kun bonahumoro kaj mokpetola rideto. Inter la kudrado kaj lakonversacio, ies reputacio nepre ricevas ian vundon en

i tiu ambro, ar jam mia patro diradis, ke unu virinosola iam pensas pri sia familio; sed, se i estas kun duavirino, i tuj pensas pri... la aliaj.

Senmalica ridado de iuj apladis liajn gajajn vortojn;tiam Publio bonhumore diris:

Ni estu trankvilaj, mia Livia: io estas preta kajtute kontentiga por ni. La imperiestro volonte helpos nin

per siaj rektaj ordonoj, kaj post tri tagoj galero atendos

nin proksime de Ostio; tiel, ni senzorge vojaos.Livia, kontenta kaj trankvila, ridetis. e la pordode la ambro de la malgranda Flavia aperis du ridantajkapoj, kaj Flaminio pretiis por akcepti en la brakojnsamtempe amba siajn infanojn.

Venu i tien, vi petolaj motoj! Kial vi ne irishiera al la lecionoj? Hodia mi ricevis plendon de lagimnazio kontra via foresto, kaj mi estas forte agrenita

pro via konduto...Plinio kaj Agripo konfuzitaj adis la patran riproon;tiam la pli aa humile respondis:

Sed, pa jo, mi ne estas kulpa. Kiel vi scias, Plinioforkuris el la ekzercoj, kaj tial mi devis seri lin.

Tio estas hontiga por vi, Agripo patre dirisFlaminio , via ao jam ne permesas al vi partoprenien la petoloj de via frato.

En tiu momento de la sceno Kalpurnia intervenis,

per paciga tono: io i estas tre pravigebla, sed ni decidu la aferon

hejme, ar la momento ne estas oportuna por diskutadointer patro kaj infanoj.

Amba knaboj kisis la manojn de sia patrino, dankante


43/448


in pro la anela interhelpo; Flaminio promesis, ke, enla tago de la forveturo, li akompanos siajn geamikojn isOstio, proksime de la enfluejo de Tibero, kaj post kelkajminutoj la du familioj adiais unu la alian.

Post tiuj sepdek du horoj da vigla, rapida preparado, jen niaj konatoj en komforta kaj eleganta galero, e Ostio,kie ankora ne ekzistis la konstruaoj de la haveno, nur

poste faritaj dum la regado de Kladio.Instigite de siaj gepatroj, kiuj ilin tuj de frua ao

pretigis por la entilaoj de la socia vivo, Plinio kaj Agripokunhelpis por la komforto de la malsanulineto, dum

Kalpurnia kaj Livia donis instrukciojn al servistino prila lokigo de la eta Marko. En ioma distanco Publio kajFlaminio interanis impresojn; inter i tiuj estis adatala konfidenca averto de Flaminio al sia amiko:

Vi ja scias, ke la homoj, kiujn la Imperio farissiaj regatoj, nin ofte rigardas envie kaj kolere, kaj tialni devas neniam farii neindaj je nia pozicio de patricioj.

Kelkaj regionoj en Palestino, la via scio mem, estas

prirabataj de maliculoj; estas do necese, ke vi antagarduvin kontra tiaj homoj, precipe dum via irado al Jerusalem.Tuj alveninte kun via familio, kolektu irka vi la plejgrandan nombron da sklavoj, por sekureco de vi kaj deviaj karuloj, kaj, se okazos iu atako, ne hezitu severekaj akre puni.

Publio atente akceptis la averton, kaj post kelkajminutoj, la du amikoj trairadis la internon de la ipo,al kies mastro la vojaonto sin turnis:

Nu, Alus, u preta io? Jes, Via Moto. Ni atendas nur vian ordonon por

la forveturo. Koncerne nian laboron, vi povas estitrankvila, ar mi zorge elektis la plej lertajn Kartaganojn

por la remado.


44/448


Efektive, tiam komenciis la lastaj adiaoj. La dusinjorinoj sin reciproke irka prenis, kun eklkoraj, amajlarmoj, promesante unu al la alia iaman memoradon kaj

petante la diojn pri trankvileco poriuj.Post la lastaj emociaj irka prenoj ekmoviis la luksa

galero, kie la flago de la Roma aglo fiere flirtis sub lamilda blovado de la maraj ventoj. La ventoj kaj la diojestis favoraj, ar, dank al la vigla impulso de la sklavoj,ritme movantaj la fortajn remilojn, la vojaantoj baldarigardis la malproksiman verdan strekon de la Italamarbordo, kvaza ili antaenirus sur la likva maso de

la maro en la nesondeblan vastaon de la senlima spaco.La vojao fariis plej serene kaj kviete.Publio Lentulus sentis tamen la koron plena de

ombroj, kvankam bela estis la vidao dum la marveturotra Mediteraneo kaj novaj la aspektoj, kompare kun lamonotoneco de liaj okupon en la Roma vivo, e la multaj

procesoj de la tato.Vane lia edzino provis alproksimii al lia acidhumora

spirito, penante trakti pri delikataj familiaj temoj, porekkoni kaj mildigi liajn intimajn agrenojn. Li havis lasenton, kvaza li alpaas al emocioj decidigaj dum siaekzistado. Li konis parton de Azio, ar, ankora tre juna,li servis unu jaron e la administrejo en Smirno, por plej

bone penetri en la reton de la tataj laboroj; sed li nekonis Jerusalemon, kie li estis atendata kiel sendito dela imperiestro, por la solvo de pluraj administraj problemoje la registaro de Palestino.

Kia li trovos sian onklon Salvio, kiu estis pli junaol lia patro? Jam de multaj jaroj li ne vidis tiun parencon;sed li ne estis multe pli juna ol la onklo. Kaj tiu Fulvia,frivola kaj kapricema, kiu edziniis kun lia onklo dumla tumulto de siaj multenombraj sociaj skandaloj kaj pro


45/448


i tiuj fariis kvaza nedezirinda en la sino de sia proprafamilio? Li rememoris pli intimajn detalojn de la pasinteco,sed li sin detenis kaj ne komunikis al sia edzino la plejdolorajn perspektivojn. Pripensante anka la situacion dela edzino kaj de la infanoj, li maltrankvile rigardis la unuajnembarasojn, kiujn ili trovos dum sia restado en Judujo,

ja kiel patricioj, sed anka kiel fremduloj, ar laamikrilatoj, ilin atendantaj, estis problemaj.

Meze inter liaj absorbaj pensoj kaj la preoj de liaedzino la veturo tra Mediteraneo estis balda finionta,kiam li vokis sian plej fidindan serviston por diri la jenon:

Komenio, ni balda estos e la pordegoj deJerusalem; sed anta ol in atingi, ni devas fari nelonganmaron ekde la loko de elipio, kaj tio postulos de migrandan zorgon pri la kondukado de la familio. Estasatendataj kelkaj reprezentantoj de la administrantaro deJudujo, sed nin certe akompanos via zorgado, ar niankrados e regiono por mi fremda kaj al mi nekonata.Kolektu irka vi iujn servistojn sub via estreco, por

ke ni estu absolute sekuraj dum la trairado. Mastro, kalkulu je nia zorgo kaj aldoniteco respondis la servisto, respekte kaj kortuite.

En la sekvanta tago Publio Lentulus kaj liaakompanantaro elipiis en malgranda haveno de Palestino,sen menciindaj interokazaoj. Atendis lin, krom la senditode la Prokuroro, anka iuj liktoroj kaj multenombrajgvardianoj, komandataj de Sulpicio Tarkvinius, provizita

per iuj rimedoj por kvieta kaj komforta veturado sur lavojoj al Jerusalem.

Post la necesa ripozo la karavano ekiris, ajnantepli uste ia milita ekspedicio, ol simpla transportado defamilio inter sinsekvaj haltejoj.

La jungilaroj de la evaloj, la Romaj kaskoj, brilantaj


46/448


47/448


ordono is la momento, kiam Livia, ne povante rigardiplu la krudecon de tiu spektaklo, petegis sian edzon:

Sufie, Publio: la rajtoj de nia socia pozicio neneprigas, ke ni estu kruelaj...

La senatano tiam konsideris sian troan severecon kajordonis haltigi la doloran punon; sed, e damando deSulpicio pri la destino de la malfeliulo, li parolis, akrekaj kolere:

Al la galeroj!...La eestantoj ektremis, ar la galeroj estis tio sama,

kiel la morto mem a la poriama sklaveco.

La malfeliulo senforte sin apogis sur la manoj dela centestro lin irkaantaj, sed, adinte la tri vortojnde la kondamna verdikto, fiksis sian fieran juanton perrigardo, en kiu montriis plej grandaj malamo kaj malato.En la interno de lia animo flagris fulmoj de venemo kajkolero; sed la karavano denove ekiris, meze de la bruode la pezaj aroj kaj la tintado de la armilaroj pro lamovo de la ardaj, malkvietaj evaloj.

La alveno al Jerusalem okazis sen aliaj notindajfaktoj.Aliaj aspektoj, aliaj homoj jen, kio impresis la

vojaantojn e ties kontakto kun la urbo, kies mieno,escepte de tre malmultaj anioj tra la jarcentoj, estisiam tiu sama, funebra kaj malgaja, kiel anta parto dela sunrostitaj pejzaoj de la dezerto.

Pilato kaj lia edzino partoprenis en la solenoj porakcepto je la senatano, kiu reprezentis la principon dela leo kaj atoritato, kiel sendito de Tiberio e laadministrantaro de la provinco.

Salvio Lentulus kaj lia edzino, Fulvia Prokula, paradekaj plej afable akceptis siajn geparencojn. Multaj honoroj


48/448


estis faritaj al Publio Lentulus kaj ties edzino; i tiu tamen,u pro la avertoj de Kalpurnia, u pro sia psikologia akrecomem, tuj rimarkis, ke en tiu medio ne batis la noblaj,

sinceraj koroj de iaj Romaj amikoj, kaj tial i ricevisian senton de agreno kaj aflikto. i oje rimarkis, keia malgranda Flavia tiam pli bone fartas, malgra la lacigavojao; sed in samtempe turmentis vidi, ke Fulvia nehavas sufie grandan koron, por ilin iam akcepti amekaj simpatie. i rimarkis, ke, kiam i prezentis al Fulviasian malsanan filineton, la fiera patriciino faris instinktanekmovon malantaen, tirante la knabinon Arelia, sola

filino de la geedzoj Salvio kaj Fulvia, for de la kontaktokun la familio de Livia, sub tute neakcepteblaj pretekstoj.Sufiis unu tago da restado en tiu fremda hejmo, portio, ke la kompatinda sinjorino komprenis la ampleksonde la agrenoj, in tie atendantaj, kaj konjektis la oferojn,kiujn tiu situacio postulos de ia sentema kaj amema koro.

Kaj ne nur la familia bildo, kun siaj impresaj detaloj,turmentis ian menson, afliktitan de nigraj perspektivoj.

Renkontante Poncion Pilaton, e la momento mem de siaalveno, i klare sentis, ke i trovis necedeman kaj potencanmalamikon.

Nekonataj fortoj de la intuicia mondo paroladis alia virina koro, kvaza vooj el la nevidebla regiono

pretigus ian spiriton por la akraj suferoj dum la venontajtagoj. Efektive, pro sia pli subtila anima strukturo, lavirino, simbolo de la sanktejo de la hejmo kaj de la familio,ofte povas, per rapida pripenso, trapenetri nesondeblajn

misterojn de la karakteroj kaj animoj post la dika kajombra kurteno de la sinsekvaj, doloraj reenkarnioj.

Publio Lentulus, kontrae, ne ricevis tiajn samajnemociojn, kiajn sentis lia edzino. La malsameco de lamedio iom anis lian humoron, kaj li sentis moralan


49/448


fortikion e la tasko, kiun li devos plenumi sur la novascenejo de siaj laboroj kiel tata atoritatulo.

En la dua tago de lia restado en la urbo, tuj postlia unua vizito en la instalaoj de la Turo Antonia, kielois Romaj trupoj, kiam li observadis la preterpasadonde advokatoj kaj leistoj en la fama Templo de Jerusalem,deziris paroli al li malaltranga, ankora juna viro, kiessola vizitkarto estis la afliktita koro de amanta patro.

Obeante prefere la politikajn devojn ol ian noblansenton, la senatano rompis la etiketon kaj tuj akceptislin en sia privata kabineto, preta adi la vizitanton.

Judo, iom pli aa ol la senatano, kun respektahumileco kaj per malfacila parolo, kiu tamen komprenigislian deziron, turnis sin al li jene:

Via senatana moto, mi estas Andreo, filo deioras, modesta kaj malriega laboristo, kvankam multajmembroj de mia familio havas gravajn oficojn en la Templokaj en la sfero de la Leo. Mi kurais veni al vi, por

peti la liberigon de mia filo Saul, anta tri tagoj arestita

la via ordono kaj sendita rekte al dumviva servado enla galeroj... Mi petas de vi indulgon kaj kompaton, kevi anu tiun decidon, kiu terure efikos al la solidecode mia mizera hejmo... Saul estas mia unuenaskita filokaj mia tuta patra espero... Mi ja konfesas lian nespertonen la vivo, kaj tial mi venas ne por senkulpigi lin, sed

por peti vian indulgemon kaj grandanimecon, pro liamalsaeco de junulo; mi uras al vi per la Leo, ke mide nun gvidos lin sur la vojo de la severe plenumata devo...

Publio memoris, ke li devas klare vidigi laatoritatecon de sia rango, kaj rebatis kun la fiero propraal liaj decidoj:

Mi ja konscias, ke mi agis juste, kaj vi kuraasdiskuti miajn ordonojn! Mi ne povas ani mian decidon,


50/448


kaj surprizas min, ke Judo dubas la ordonon kaj la parolonde Imperia senatano, prezentante tiajn plendojn.

Sed, sinjoro, mi estas patro...

Se vi estas patro, kial do vi faris el via filo iunsenokupan kaj neutilan?

Mi ne povas kompreni la motivojn, kiuj intigismian kompatindan Saulon sin tiamaniere kompromiti, sedmi uras al vi, ke li estas la efa helpanto de miaj iutagajlaboroj.

Ne koncernas min ekzameni la motivojn de viasento, ar mia parolo estas neaneble dirita.

Andreo de ioras rigardis Publion Lentulus de lakapo is la piedoj, vundite je sia patra sentemo kaj siahoma digno, amante de doloro kaj retenita kolero. Liajmalsekaj okuloj montris internan angoron e tiu formala,senapelacia rifuzo, sed, flanken metante iajn homajnkonvenciojn, li diris kun fiera firmeco:

Senatano, mi malsupreniris de mia digno, por petivian kompaton, sed mi akceptas vian malhonoran rifuzon!

Vi us akiris, per la malnobleco de via koro, eternan,nepardoneman malamikon! Per viaj povo kaj prerogativojvi povos ja ruinigi min por iam, a reduktante min almallibereco a kondamnante min al malgloriga morto; sedmi preferas alfronti vian arogantecon! Vi nun plantisdornan arbon, kies frukto iam senrimede vundos viankrudan, nesenteman koron, ar mia veno eble malfruos,sed, kiel via nefleksebla, malvarma animo, tiel same iestos fatala kaj terura!

La Judo ne atendis la respondon de sia dialoganto,kiun amare emociis la malmildeco de tiuj vortoj; kun firma

pao kaj supren turnita vizao li eliris el la kabineto,kvaza li estus ricevinta la plej bonan rezultaton el sianedara kaj decida vizito.


51/448


Plena samtempe de fiero kaj maltrankvilo, PublioLentulus tiumomente portis la plej diversajn sentojn, kiujsuperpotencis lian koron. Li deziris tuj ordoni aresti tiunviron, kiu etis al li rekte en la vizaon la plej akrajnveraojn; samtempe, li deziris voki lin al si, por promesial la patro la revenon de la kara infano, kiun li protektos

per sia influo, kiel tata atoritatulo; sed la voo reteniisen lia goro meze en tiu miksao el emocioj, kiuj denoveforprenis de li la pacon kaj serenecon. Dolora premo

paralizis liajn vokordojn, dum en lia afliktita koro eistiuj ardaj, amaraj vortoj.

Ondo da agrenaj konsideroj plenigis lian internanmondon, kiel signo de la plej fortaj konfliktoj de sentoj.u anka li ne estas patro kaj ne penadas teni siajn infanojne sia koro? Tiu viro havis ja la plej pravigeblajn motivojn

por lin rigardi kiel maljustan, malican Spiriton.Revenis al lia spirito tiu neklarigebla sono, kiu,

rakontite al Flaminio, nerekte kazis lian venon al Judujo,kaj li pensis pri la pentbedaraj larmoj, kiujn li veris,

anta la tumulto de rememoroj pri sia us pasinta malnoblaekzistado, plena de tiom da krimoj kaj deklinioj for dela virto.

Li eliris el sia kabineto, jam havante en la mensola solvon de tiu demando: li ordonis, ke plej ure, kiel

postulis la afero, oni konduku al li la junan Saulon, porties reveno al la patra domo; tiamaniere, li mildigos ladoloran impreson, kiun li kazis al la kompatinda Andreo.Liaj ordonoj estis tuj konigitaj, sed atendis lin malagrablasurprizo, kiun portis la informoj de la oficistoj, kiujnkoncernis la necesaj paoj en tiu direkto.

La juna Saul estis malaperinta el la karcero, el kiu,laajne, li senespere kaj neatendite fuis. La informojestis donitaj al la supera atoritatulo, Publio Lentulus;


52/448


53/448


Kaj ekzamenante speciale tiun a alian malfeliulon,li darigis sian maldecan insultan alparoladon:

Vidu i tiun junulon! Li estas ekzemplero de sano,sobreco kaj obeemo: li obeas e la unua signo. Atentu

bone la firmecon de lia karno. Nenia malsano atakos lianorganismon.

Observu zorge i tiun viron! Li scias korekte paroliGreke kaj havas perfektan strukturon de la kapo is la

piedoj!Per tiu bombasto de senskrupula negocisto li

reklamadis plu por iu el la sklavoj, anta la amaso da

aetantoj irka li, is venis la vico de la juna Saul,kiu tra la mizera aspekto vidigis siajn kolerimpulsojn kajsovaajn sentojn.

Atentu bone i tiun junulon! Li us venis el Judujo,kiel la plej bela ekzemplero de sobreco kaj sano, de obeemokaj forto. Li estas unu el la plej riaj specimenoj de miajhodiaaj komercaoj. Observu lian junecon, noblajRomanoj! Mi lin donos al vi por bagatelaj kvin mil

sestercoj.La juna sklavo rigardis la komerciston kun la animo bolanta de malamo kaj karesanta la plej sovaajn promesojn je veno. Lia Juda mieno impresis la homamason, en tiumateno starantan sur la placo, ar intensa vidamo irkaislian interesan, tre kuriozan figuron.

El la homamaso elpais viro direkte al la komercisto,al kiu li flustris:

Flakus, mia mastro bezonas elegantan kaj fortikan junulon, kiu kondukus la bigojn de liaj filoj. i tiu junulointeresas min. u vi ne vendus lin por kvar mil sestercoj?

Tiel estu! murmuris la komercisto, akceptantela proponon. Mia intereso estas komplezi al la noblaklientaro.


54/448


La aetanto estis Valerio Brutus, estro de la ordinarajservoj en la domo de Flaminio Severus, kiu komisiis alli akiri junulon, bonaspektan sklavon por la bigoj de liaj

infanoj, en la gravaj tagoj de la Romaj festoj.Tiel, saturita de malnoblaj, bedarindaj sentoj, Saul,

la filo de Andreo, estis lokita de la fortoj de la destinoe Plinio kaj Agripo, en la hejmo de la familio Severus,en la centro de Romo, por la mizera prezo de kvar milsestercoj.


55/448

III

EN LA HEJMO DE PILATO

La sekeco de la medio, kie kuas Jerusalem, havigasal tiu fama urbo melankolian belecon, miksitan kun ia

premanta monotoneco.Dum la epoko de la Kristo i aspektis preska tiel,

kiel nun, kun unu sola diferenco, nome, ke la monteto

Micpa, kun siaj dolaj, belaj tradicioj, montriis kiel verda,gaja loko, kie la okuloj de la fremduloj ripozadis, forde la senfruktaj kaj krudaj pejzaoj.

Ni tamen rimarkigu, ke, dum la tempo, kiam PublioLentulus kaj ties familio tie loadis, Jerusalem montrisnovaojn kaj brilon de nova vivo. Multaj estis la domoj,kiujn Herodo konstruigis en ia irkaao, kaj en iujvidiis nova estetika sento de Izrael. La preferon por lamonolitoj eltranataj el rokoj, propran al la antikva

Izraelida popolo, anstatais la adaptado de la Juda gustoal la Grekaj normoj, kaj tiel renoviis la interna aspektode la fama urbo. Sed la mirinda juvelo estis la Templo,tute nova, kia i estis en la epoko de Jesuo. ianrekonstruadon ordonis Herodo, en la jaro 21; la starigode iaj portikoj postulis ok jarojn, kaj la planoj de tiu


56/448


grandioza verko, malrapide disvolviintaj tra la tempo,estis elfinitaj nur nelonge anta la momento de ia plenadisruinio.

Sur la grandegaj kortoj iutage kunvenadis la kremode la Izraelida intelektularo; tie troviis la forumo, launiversitato, la superegaj tribunalo kaj templo de unu tutaraso.

La civilaj procesoj mem, kaj anka la lertaj diskutoj pri teologio, tie ricevis siajn lastajn decidojn; en la impona,majesta Templo koncentriis iaj ambicioj kaj laboroj detuta nacio.

Respektante la religian filozofion de la fremdaj popoloj, la Romanoj ne partoprenis en la subtilaj tezojkaj sofismoj, iutage diskutataj kaj ekzamenataj, sed laTuro Antonia, kazerno de la imperiaj trupoj, superstarisla lokon kaj tiel faciligis la konstantan kontroladon dela tuta movado de la pastroj kaj de la popolo.

Post la okazao pri la malliberulo, kiun li ankorakonsideradis negrava epizodo, Publio Lentulus reprenis

ioman trankvilecon por la plenumo de siaj ordinaraj devoj.La krudaj bildoj de Jerusalem havis por liaj lacaj okulojian novan armon, en kiu li penso ripozadis post lamultenombraj kaj pezaj laboroj en Romo.

Livia tenadis sian koron turnita al siaj forajamikrilatoj kaj kritike observis la vantamon de tiuj spiritoj,kun kiuj i nun vivadis. Kvaza mirakle, la malgrandaFlavia pli bone ekfartis: oni rimarkis grandantransformion de la vundoj, kovrantaj ian haton. Sed

la malamika sinteno de Fulvia, al kiu ne plais la armasimpleco kaj la alta inteligenteco de Livia, kaj kiu uzadisiun okazon por eti al i en la vizaon mizerajn, kelkfojeironiajn kaj mordajn aludojn, lasis ian spiriton konfuzitaen ia kirlego da halucinaciaj perspektivoj. Tiajn faktojn


57/448

1 Parto ap. III - En la hejmo de Pilato 61

ia edzo ne konis, ar la malfelia sinjorino sin deteniskaj prisilentis siajn plej profundajn agrenojn.

Sed ustadire ne tiuj faktoj in frakasis en tiu medioplena de premaj duboj.

Jam de unu semajno ili troviis en la urbo, kaj estisrimarkinde, ke, eble kontra sia kutima konduto, PoncioPilato iutage iradis al la hejmo de pretoro, pretekstante

preferon por la konversacio kun la patricioj, us venintajel la Kortego. Multajn horojn li tie restadis; sed Livia,

per la sekretaj intuicioj de sia animo, komprenis la fiajn pensojn de la provincestro pri i, kaj kun singarda spirito

adis liajn mielajn madrigalojn kaj malpli rektajn deklarojn.e tiuj alproksimioj de sentoj, antasignantaj la

apogeon de la pasioj, estis vidata anka la kolereto deFulvia, prenita de venena aluzo en la situacio, kiun kreisla konduto de Pilato. Post tiuj brilaj kulisoj de la scenejode la nesincera amikeco, kun kiu ili estis akceptitaj, Publiokaj Livia devus kompreni, ke ekzistas ia maro el malnoblaj

pasioj, kiuj certe pereigos la trankvilecon de iliaj animoj.

Ili tamen ne komprenis la detalojn de la situacio kaj, bonafide kaj naive, ekiris la ombran, doloran vojon dela suferoj, kiujn Jerusalem asignis al ili.

Senese refarante komplezojn kaj iam pli daentilaoj, Pilato nepre volis doni vespermanon, per kiula tuta familio estus regalita kaj en kiu la frateco kajla gajeco estus perfektaj.

En la tago difinita, Salvio kaj Publio, kune kun lasiaj, iris al la palaco de la provincestro, kie anka Kladiailin atendis kun afabla, gastama rideto.

Livia, en sia simpla, modesta vesto, estis pala, kaj,kontra ia supozo de la edzo, decidis ne iri sen sia malsanafilineto; tiel, i esperis, ia patrina zorgado iamaniereforpuos la pretendojn de la amindumanto, kiujn ia virina


58/448


koro antasentis, la la nedeca, trokuraa sinteno de tiuhomo, kiu ilin gastigos en tiu vespero.

La mano estis plenumita en tre speciala maniero,

la la plej rigoraj kaj elegantaj moroj de la Kortego.Livia estis konfuzita meze de tiuj solenaoj, sekvantaj

unu alian la la plej alta rafiniteco de la Roma etiketo,ar tiaj moroj venis de medio, for de kiu i kaj Kalpurniaiam staris, pro la simpleco de siaj koroj. Kvaza ia armeoda servantoj, tro granda nombro da sklavoj iradis tienkaj reen, por tia malgranda nombro da kunmanantoj.

Kiam la manmetoj estis preparitaj, jen la vokatoroj

late diris la nomojn de la gastoj, kaj la infertorojalportis la pladojn, kun la manaoj simetrie aranitaj.La invititoj tiam kliniis sur la dorson de la trikliniajlitoj, kovritaj per atlasecaj lanugoj kaj florpetaloj. Laviandoj venis sur pladoj el oro kaj la panoj en korbojel arento; multaj estis la servistoj por iuj taskoj,inkluzive de tiuj, kiuj provos la manaojn, por kontrolities guston, por ke la manoj estu plej sekuraj. La servistoj

disdonis malnovan, bongustan vinon, miksitan kunaromaoj, en kalikoj inkrustitaj per gemoj, dum aliajservistoj, ilin akompanantaj, prezentis, en arentajkruetoj, varmetan a malvarman akvon, la la plao dela invititoj. e la litoj, kie iu gasto mole sidis, staris

junaj sklavoj, zorge vestitaj kaj kun gracia turbano, brakojkaj piedoj duone nudaj; iu el ili havis difinitan taskon.Kelkaj svingadis longajn mirtobranojn por forpeli lamuojn, dum aliaj, klinite e la piedoj de la manantoj,

devis diskrete forvii la signojn de ties manamo kajmalsobreco.

Dek kvin malsamaj manaoj estis disportitaj de lasindonaj, humilaj sklavoj. Post la mano, centoj da torojheligis la salonojn kaj estis adataj agrablaj simfonioj.


59/448

1 Parto ap. III - En la hejmo de Pilato 63

Junaj, beltaliaj sklavoj kaj sklavinoj ludis pasiajn,voluptajn dancojn honore al siaj mastroj, kies malsuperajnsentojn ili tiel dorlotis per sia stranga kaj spontanea arto;kaj ne okazis duelo inter gladiatoroj, la la kutimo postla grandaj festenoj en la Kortego, nur tial, ar Livia,kun malgajaj okuloj, petis, ke estu evitita, en tiu festo,la dolora vido je homa sango.

Tiu estis unu el la plej varmaj noktoj en Jerusalem,kaj tial, post la vespermano kaj la aliaj ceremonioj, iuj,nun kun Sulpicio Tarkvinius, sin direktis al la vasta kaj

bela teraso, kie junaj sklavinoj ludadis armajn orientajn

muzikaojn. Mi ne pensis, ke mi trovos en Jerusalem ian

patrician nokton, kiel i tiu kortuite diris Publio alla provincestro, kun respekta entileco. Mi uldas alvia nobla, grandanima komplezemo la ojon ui laneforgeseblajn medion kaj vivon de la Kortego, kie laforestantaj Romanoj tenas siajn korojn kaj pensojn.

Senatano, i tiu domo apartenas al vi respondis

Pilato per intima tono. Mi ne scias, u mia proponoplaos al vi: ni havus motivojn nur por danki la diojn,se vi konsentus al ni la honoran ojon i tie loi, kunekun viaj estimindaj familianoj. Mi kredas, ke la hejmode la pretoro Salvio, ne havigas al vi la necesan komforton;krom tio, konsiderante la proksiman parencecon inter miaedzino kaj la edzino de via onklo, mi ne sentas min enitafarante i tiun proponon, sen ia rompo de niaj sociaj moroj.

Tio estas neebla ekkriis siavice la pretoro, kiuatentis la entilan proponon. Mi kaj Fulviakonstrastaras la efektivigon de tia plano kaj fidplenesignante al sia edzino, li finis sian konsideron , u ne,mia kara?


60/448


Sed Fulvia, kun ia amareco, respondis, surprizanteiujn alestantojn:

Jes, mi plene konsentas. Publio kaj Livia estas

niaj efektivaj gastoj; ni tamen ne povas forgesi, ke lacelo de ilia vojao estas la resanio de ilia filineto, objektode iuj niaj nunaj zorgoj; tial estas ja konsilinde, ke nine igu ilin malhavi ian rimedon necesan al la malsanainfano...

Kaj, instinkte direktante sin al la marmora benko,kie la malsanulineto ripozis, i skandalis iujn, darigante:

Cetere, i tiu knabino serioze maltrakviligas nin

iujn. ia diskrevanta hato prezentas neordinarajnsimptomojn, kiuj ajnas...Sed i ne sukcesis elfini la disvolvadon de siaj

skrupulaj timoj, ar Kladia, nobla animo, kies karakteroestis tute malsama ol tiu de la fratino, kiun la destinodonis al i, komprenis la embarasan situacion, kiun lavortoj de Fulvia naskis, kaj imterrompis in:

Mi vidas nenian motivon por tiaj timoj; mi kredas,

ke Flavia nun pli bone fartas kaj estas pli fortika. Mie pensas, ke sufios la klimato de Jerusalem por ia plenaresanio.

Kaj paante al la malsanulineto, kvaza deziranteforvii la doloran impreson de tiuj krudaj vortoj, Kladia

prenis in

Documents

Antaux du mil jaroj