armiarma.eusarmiarma.eus/liburu-e/jaitsi?m=kla&f=Manuel Antonio... · Itz-aurrea San Franzisko Asiskoaren bizitzak ez dira falta, zergatik bada itzkribatu beste berri bat? Au esango

Manuel Antonio Antia

AITA SAN FRANZISKOASISKOAREN BIZITZA

Fitxategi hau “liburu-e” bildumako alea da,liburu elektronikoen irakurgailurako prestatua.

Liburu gehiago eskuratzeko:http://armiarma.com/liburu-e

Iturria: Aita San Franzisko Asiskoaren bizitza, ManuelAntonio Antia (Ainhoa Beolaren edizioa). EuskalEditoreen Elkartea, 1996

http://klasikoak.armiarma.com/

Egileari buruzko informazioa:http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00734.htm

Aita San Franzisko Asiskoaren bizitza(1182-1226)

Aita Leopoldo Cherance, KaputxinoenOrdenakoak Pranzez-izkuntzan

Argitaratu zuenetik Giputz-euskararaManuel Antonio Antia,

Urnietako erretoreak itzulia.

Itz-aurreaSan Franzisko Asiskoaren bizitzak ez dira

falta, zergatik bada itzkribatu beste berri bat? Au esango du irakorleak liburu onen izenga-

ña ikustean. Erreparu oni bear bezela erantzute-ko, askoko degu kontatzea itz bietan lan aiñnekoso oni ekiteko izan degun erakaia.

S. Franziskoren gañean itz egiten dutenoraingo liburuak irakortzean ikusten ditugu, kon-dairazko utsegiteen batzuek: nola diran S. Fran-ziskoren Ordena 1210garren urtean jarria, etaaurreneko konbentua Rivo Torton egon zala &.,eta gure Aita doatsuaren oroipen errespetaga-rriagatik egikariak, gertatu bezela esatekoasmoa artu genduen, denboraren buruan utsegi-teak egitzat artu etzitezen. Bolandotarren etabeste jakintsuen lanai eskerrak zalla erraztu zan,eta are geiago billatu zanean XVgarren eunkikoeskuskribu balioso bat, XIIIgarreneko bestebaten erakoa, kondaira billakindetarako bideberriak agertzen zituena. Eskuskribu onen izenazan: Txikienen Ordenako kondaira, Bernardo

Bessek Akitaniako probinziakoak itzkribatua. S.Franzisko Asiskoaren eta bere lagunen bizitza.Eztago dudarik gerekiñ gendukala Bernardo Bes-seren kondaira sonatu ura, zeñaren izaera etaegiatasuna Bolandotarrak ikusierazo duten, arenlenbiziko itzak siñalatu dituztelako, eskuetaratueziñ izan bazuten ere. Badirudi Wadingok etzue-la izan onen aditzerik, zeren ez duen aitatzenBernardo Besseren lan bakar bat baizik: Ordena-ko Buruzaien Kondaira. Nola nai dala ere, eziñdudatu diteke kondairatzalle aiñ anziñakoarenegiatasunaz eta liburutxo onen egiazko izaeraz.

Bernardo Besse izan zan S. Buenabenturarengoarpelari eta lagun maitea, eta onek bezela,erraz tratatu zezakean ark ere S. Franziskorenatzeneko lagunakiñ. Bazuen irakasle santu onenirakorgaiaren berri, eta aren ondoren itzkribatubazuen, egiñ zuen biltzeko S. Buenabenturakbere gabillatik erortzen utzi zituen galburuak bil-tzeko, eta Aitalen santu onen oroimen aiñ aun-diari dagokanik ezer ere galdu ez dediñ. Ala dioberak. Kondaira da, bada, kidako baten sinits-gaia, kondailari zuzen, jakintsu beziñ birtute-tsuarena, eta beragatik merezi du Tomas Zela-

nori eta S. Buenabenturaren iru lagun Leon,Angel eta Errufino beziñ kondairatzalle sonatuaiematen zaien sinistamentua.

Alakoa da billatzeko patu ona izan degun itz-kribua, eta egiaren zale diranak atsegiñ artukodutena, bada berez daukan balioaz gañera, argi-tasun aundia ematen du ezagutzeko XIV- garreneunkiaren aurrenean argitaratu zan itzkriburikonenetako bat egillearen izen gabe, au da, Fiore-tti-ak, edo San Franzisko Asiskoaren loretxoak.Oraindaño Fioretti edo Loretxoak buruzko soma-keta edo ipui on bat baizik etzala uste izandu da,baña bi lan oek elkarrekiñ bekaldurik argiro eza-gutu degu, Fioretti-an arkitzen diran irakorgaieta gertaera geienak Gubioko otsoa, ... legenar-tsuaren sendaera, Frai Rufinoren sendaera, abi-ttuari gorrotoa zion nobizioaren ikusketa, etabeste zenbat orrelako, Bernardo Besseren kon-dairatik bat banaka artuta daudela; beragatikOzanamek ondo esaten du, dionean: Fioretti-aibegiratu lezaieke S. Franziskoren Ordenako egi-kera arrigarrien bilkui edo erlikario bati bezela,zeñaren edergarriak adierazten dituzten garbiro

Santuaren millagroak eta bere lagunen giz-iru-diak.

Arkitze onekiñ pozturik, artu degu liburu auitzkribatzeko enpeñoa, eta utzirik alde batera,beartzen bagera artzeko asmoarekiñ, Wadingo-tik asita Markes Segur-rerañoko oraingo itzkriba-tzalleen lanak ezezik, oek baño lenagokoak ziranBartolome Pisako, Mariano Florenziako eta Mar-kos Lisboakorenak ere, igo nai izandu degu Fran-ziskoarren egikeretako iturri egiazkoetara, etairakorri berriro eta zearo XIIIgarren eunkikosinitsgai egiazkoak. Gure lan au uste baño obetoatera zaigu. Anziñako kondaira autsez beterika-ko aetan sentitu degu tupoka S. Franziskorenbiotza, eta Tomas Zelano, Angel, Leon eta Erru-fino, S. Buenabentura eta Bernardo Bessekberen Aita aiñ senzilloro irudikatzen zuten liburu-orrietan jarraitu diogu pausorik pauso gizonmiragarri oni, bizitu gera beraren bizitza, sufrituditugu beraren naigabeak eta gozatu berarengaraipenak.

Gure lan neke eta billakindeen frutua da gaurargitaratzen deguna. Asisko Eskale umillarenanima nolakoa zan agertzea, izaera edo natura-

lezak ze lanak egiñ zituen argan kontatzea, nolaizaerari gogor egiten zion, eta grazia garai atera-tzen zan, bere kidakoen artean zeukan itzalaargiroago ikusierazotzea, lagunen giz-irudi esti-magarriak bere inguruan jartzea, eta gure san-tuari eta aren denborako gauzai ematea izanzuten itxura berekia, au izandu da gure asmoa.Eztegu uste iñola ere lan au ondo egiñ degunik;alabaña S. Franziskoren irudiarekiñ gertatzen daJesus gurutziltzatuarenarekiñ gertatzen dana, ezdagoela lumarik, ez pinzelik aren antz-irudiaondo atera dezakenik. Baña benik beiñ, izangodegu gure Fundatzalle santuari oroikarri berribat altxa diogulazko konsueloa.

Liburu au eskeintzen diegu konfianzarekinObispo Jaunai, bada seguru gaude S. Franzisko-ren umiltasunak eta Aita Santuarenganako ager-tu zuen jaiera eta mendetasunak on biderik askoemango diotela.

Eskeintzen diegu Aita onen ume, Ordenaguzietakoai, Santa Klararen alabai, eta zenbatmilla kristau, Irugarren Ordenakoak diralako edokordoia daukatelako S. Franziskoren familiarekiñelkartasun gitxi edo askoan daudenai. Beren

Aitaren dotriñak indartuko ditu oraingo dotriñagaiztoen kontra, eta beraren ejenploak bai sen-dotu ere aen animak, ondatu ez ditzan gizaaldionetako lasaikeriak, ugaldearen gisan artzenduten guzia menderatzen dutenak.

Eskeintzen diegu, azkenik, Eleiza Katolikoa-ren ume guziai, eta baita gaurko eguneko zenbatgizon, zorigaistoan fedea galdu dutenai ere. Bal-diñ Asisko Pobrean ezpadute ikusten Santua,mirarigille eta Orden erlijiozkoaren Fundatzallea;aren sakrifizioak eta beeratzepen arrigarriakezpadira oentzat gure Erlijio Santuaren egiarenprobabide argi bat, benik beiñ, ikustean berarenbiotz aundi eta ongillea, elkartasunezko espiri-tua eta artezko obrai zien jaiera, egiñ bearkozaie beren gogokoa. Eta egiaz, XIIIgarren eunki-ko bizi modu eta oiturak ezagutzen dituenak,nola ez du alabatuko Bernardonen semean gizonmiragarria, beartsuenganako amorioan iñorkeraiñ ez diona, bere iru Ordenen bitartez munduguzia jirabildu eta datzan obitik ainbeste milla-gro egiñ dituena?

Ondo pagatutzat idukiko degu gure lana, bal-diñ guk ere zerbait egiten badegu berrituerazi-

tzeko gure artean Asisko Serafiñari gure aurre-koak erreboluzioko denboraraño ekarri ziotendebozio, onra eta amoriozko begirunea.

San Franzisko AsiskoaLenbiziko bereziera

Unbriaren azaldaera. Franziskoren jaiotza. Aziera. Gaztetasuna.

(1182tik-1206ra)

Erromatik Italiako Ifar alderonz dijoan bidela-ria, Erroma inguruko kanpoaren bakartasun tris-te eta illuna igarotakoan, iristen da Unbria izen-datzen dan ibar eder eta zabal batera. Izen aueman zioten Galo edo Unbroak Alpe-mendietatikItalian sartuta probinzi aberats onezaz zaletu etamenderaturik, bertan jarri ziranean lareun baturtez Jesu-Kristo mundura etorri baño lenago.Unbria zabaltzen da Espoletotik Perusaraño, etabere goi aldean, Tiberko ibai ertzetik Apeninokomendi oñeraño. Eztegu ezagutzen lurbira aubaño alegere eta atsegiñgarriagokorik. «An ikus-ten dira Alpeetako kanpo ederrak, mendi gañakiturri ugariz ornituak, baso zabalak, dunbotsaundiarekiñ ura amiltzen duten arkaitzak, etabere klima edo aizetorkia beraa elurte luzerik

eziñ iñoiz izan ditekeana. An izaera agertzen daaundi beziñ zoragarria, arritu arazten gaituenaikaratu gabe, eta Egillearen guziala sentiaraztenbadu ere, era berean bere ontasuna adieraztenduena».

Toki zoragarri edo lurreko Paraiso onen sarre-ra gordetzen du Espoletok eguerdi aldetik, etaPerusak Ifarrekotik. Uri onetatik Ifarkoi alderonzbost bat leguara, eta ingurumai guziai eraitendien mendi-muño baten gañean altxatzen daAsis, Unbriako porta, bidelari eta erromesakelkarganatzeko toki señalatua, eta gañera Lore-to eta Erromaren parekoa, Aita aundi onen jaio-terria izateko ditxa izan zuena.

Uri onetan jaio zan San Franzisko 1182garrenurtean Luzio IIIgarrena Aita Santu, eta FederikoBarbaroja Alemaniako Enperadore zirala. Bereaita zan Pedro Bernardo di Morikoni, Pedro Ber-nardon-en izenez obeto ezagutua zana, merka-tari aberatsa, Lukkesko jatorrikoa, Asisera ora-ñago bizitzera joan, eta Franzian sal-erosi aun-diak egiten zituena. Ama zan Pika, Bourlemont-ekoen leñargikoa Probenzan, bere birtuteakgatiksantu baten ama izatea merezitu izan zuena.

Pikak etzituen izan bi seme baizik, Franzisko etaAngel; au ezkondu zan, eta Asisko Morikonita-rren etxadiak bazirauen oraindik XVIgarren eun-kiaren aurreneko erdian.

Jaungoikoak nola bai zeuzkan Franziskoren-gan besteengan ez bezelako usteak, mirari arri-garriz inguratu nai izan zuen aur aren jaiotza.Baziran egun batzuek Pikak aurgiteko miñ bizi-biziak zeramazkiala, erromes batek esan zienetxeko mirabeai limosnarekiñ joan zizaiozka-nean «amak okullu batean aurra egingo zuela,eta aurra lasto tartean jaioko zala». Esan onezazarritu baziran ere, jarri ziran egitera. Eramanzuten Pika aldameneko okullu batera eta antxeargitaratu zuen ongi bere aurreneko semea.

Ara nola jaio zan Franzisko, abere tartean,onetan gure Salbatzallearen antzeko egiñik,kriatura kriatzalleari iruditu al dezaiokean anba-tean eta imajiña bere moldeari iruditu al dezaio-kan moduan.

Oraindik okullu ura ikusten da Asisen, S.Franziskutxo izendatzen dan kapilla biurtua.Atalburuan irakortzen da txit anziñako latiñ-itz-kribu au:

Hoc oratorium fuit bovis et asini stabulum, In quo natus est Franciscus, mundi speculum.

«Erregutegi au idi ta astoaren okullu izan zan, Franzisko, munduko ispillua, emen jaio zan».

Esan izan zitekean Asis beste Belen bat zala.Gau artan zeruko aingeruak kantatu zituztenatsegiñ pozgarrizko kantak Ama Birjiña Aingeru-koen Eleiza-gañean.

Aur lendaukeratu onek bere profeta izanzuen Joakiñ, Fiorako Abade doatsua: zeñak amarurtez lenaztandik Isaiasen gañeko bere itzkri-buan esan zuen: «Unbriak eta Españiak sortukozituztela bi Orden Erlijioso berri, Ebanjeliokoargia mundu guzira eramateko eginkizuna artu-ko zutenak». Oro bat izan zuen Berri—emalleaere bere erritar bat: zeña denbora aldi bateanibili zan Asisko karriketan deadarka esaten: Paxet bonum, «Pakea eta ontasuna». Ala dio Barto-lome Pisakoak.

Pikak San Juan Ebanjelariari zion jaieragatiknai izan zuen bere semeari bataioan Joan izena

jartzea, eta oraindik dirauen anziñako kontaerabatek dionez, persona arrotz, itzaltsu eta erres-petagarri bat agertu zan aurra pontean idukinaiean, iduki ere zuen bere besoetan bataiokodenbora guzian atsegiñ zerukoizko begiradakegiten ziozkala, eta gero desagertu zan utziazaldareko malletan bere belaunen siñaleak.Oraindik Asisko Eleiz-Katedralean erakusten diramarmol miraritsua eta pontea, nun dauden ota-llatuak itz oroitgarri oek: Questo é il Fonte dovefué batterato il seraphico Padre San Francesco:«Ona Aita Serafiñdar San Franzisko bataiatutakopontea».

Bataiotik itzultzean, beste arrotz bat, besteJainkoak bialdu bat sartu zan Pikaren etxean, etaerrugutu zien, arren, utzi zizaiotela aur jaioberriaikusten. Eta nai zuena iritxi zuelako pozez bete-rik, artu zuen besoetan Simeon zarrak bezela,eta graziara jaiotako aur artan ikustean Jaungoi-koak autu bat, senide txiki, eta glorian izangozuen lagun bat, bete zuen musuz eta palagugozoz, markatu zion sorbaldan gurutzearen siña-lea, jaiotzatik Kristoren zaldun armatzeko beze-la, eta itzuli zion iñudeari, esanaz: «Kontu egiozu

ongi aur oni, bada iritxiko da aundi izatera Jaun-goikoaren aurrean. Infernuko deabruak lenazsomatzen dute, eta alegiñik asko ere egiñgodute bizia kentzeko; zuk ordea, arretaz kontuegiozu aren sareetan erori ez dediñ». Itz oekesanda, desagertu zan, eta errian aren billa ibilibaziran ere, etzuten aztarnarik ere izandu.

Aingeruaren enkarguak txit egoki emanakizan ziran. Andik laister gizon gaizkindun batek,Eleizako orazioakin gaizkiñak kentzen ari zizago-katela, aitortu zuen ala, eta deabruak berak, gal-detuta, aren aotik erantzun zuten, aur ari biziabeiñ baño geiagoetan kendu nai izan ziotela. Etaanziñako kondairatzalleak diote gañera, urarenindarretik Moises gorde zuen Probidenziak berakgorde zuela Franzisko deabruen amorru eta era-soetatik. Andik geroago Santu onek berperaklibratu zuen gaizkiñdun errukarri ura, mendera-turik zeukaten deabru aetatik.

Leialki eta senzilltasun guziarekiñ kontatu naiizan ditugu asiera miragarri oek. Graziak argi-tzen ditu, sartzen zaie barrunbean eta aiñ eka-rrai indartsuarekiñ ornitzen ditu, non sinistgorrakberak sentitzen dira menderatuak bezela; eta

gizon prestu guziak orrelako mirarietan ikusibearko dituzte XIIIgarren eunkiko kondairan argi-ro azaldu bear duen bizitza baten aurrenekodoaiak.

Denbora artan Franzian zebillen Pedro Ber-nardon, eta etxera itzultzean jakindu zuen semebat jaio zizaiola, poz aundia eman ziona. Irulagunen irakorgaiak dio, Franziako erreinoarenoroipenean Juani jarri ziola Franzisko izengoitia,eta bera da kondairan ematen zaiona.

Beste batzuek diote izen au etzitzaiola emanorduan, geroago baizik, pranzes-itzkuntza aixaikasi eta grazi aundiarekiñ itz egiten zuelako;baña onezaz dana dala «oial saltzalle umill arizeiñ gitxi gogoratuko zizaion ark sortutako izenura Eleizak deitu eta Erregeak eramango zute-la». Franziskok, ala deituko diogu emendikaurrera, beti izan zion Franziari amorio biotze-koa, eta gure erriak onra aunditzat dauka beraseme-ordekotzat idukitzea.

Aren aurreneko urteak igaro ziran, bada,gurasoen etxe itzalpean soseguz eta pakean,Jesus aurrarenak Nazareten bezela. Errugabekobizitza, pake, esperanza eta amorezkoa, zergatik

etzagu eman guri zure urriñ gozoa sentitzea?Jaungoikoaren Probidenziak ala nairik, Pikak,Ama Birjiñak bezela gorde zituen bere biotzeanaren lenbiziko parra gozoak, itz erdixkak eta jos-tatxoak. S. Franziskoren kondairatzalleak oztaezer esaten digute beraren aurtasunaren, etxebarrunbeko bizitzaren, eta griña edo berezkoekarraiai ama biguñak eman zien zuzenbidearengañean. Alaz guziaz ere, jaulkitzen zaizten itzbanakaen batzuetatik igerri dezaiokegu, Pikakazi zuela bere semea arreta guziarekiñ, amagazte batek bere aurreneko semeari agertzendion kariñoarekiñ ezezik, baita anima bat zerura-ko prestatzen duen ernaitasun guziarekiñ ere.

Jakiñik amatasuna dala etxe barrunbeanapaiz gisako kargu bat, artu zituen bere gañeanamaren eginbideak, ditxa au izan zuelazkopozean. Berak eman nai izan zion bularra aurra-ri, amaren izena merezi nai dutenak egiñ bearduten bezela, eta eginbide au bete zuen poziketa esker onez, zeren Franzisko zan AingeruenErregiñari egindako orazioen bitartez iritxitakosemea, eta Jaungoikoak aren kontura uzten zuengauza balioso bat bezela. Nola utzi zezakean

bedeinkaziozko seme ura besteren eskuetanbular arrotzetan, galtzeko aiñ arrisku aundiare-kiñ? Bereetan iduki zuen, bada, eta Franziskokbeiñ baño geiagoetan eskerrak eman bearkoziozkan Jaungoikoari esanaz S. Agustinekiñ:«Bedeinkatua izan zaitez, Jaungoikoa, zuk jarrie-razo zenduen bigunki nere ama ematera nerineurri gabe, zugandik neurri gabe berak artzenzuena! Aiñ atsegiñez edaten nuen bularrarekiñedan nuen zure Seme eta nere Salbatzalle Jesu-sen izen adoragarria».

Franziskok, azitzen zijoan eran, agertzenzuen zetorrela berez bizkorra, atsegille eta buruazkarrekoa. Doai oek ondo giatzea aztu gabe,Pika saiatu zan aren biotza moldatzen, etasemeagan ikusten zituen ekarrai onak indartzen,au iriste arren ezertan artu gabe bere neke etaalegiñ guziak. Bere semearen biotzean Fedeareneta birtuteen azia ereitea, orazio egiten oituera-zitzea, eta bere buruaren ukatzeak eta karida-deak erakartzen duten barrengo satisfazioa era-kustea zan aren betiko burutanzioa; eta aur ain-gerukoi arrek bere aldetik erantzuten zion leialkiainbesteko ernaitasunari. Amaren ikasbide gozo-

ai idikitzen zien bere anima, loreak bere barrun-bea eguzkiaren lenbiziko argi-errañuai bezela,eta ordutandik igerri zizaiokean landare biguñarrek denborarekiñ frutu eder ugariak emangozituela.

Ikusi degu gure Santuaren azieran Pikak artuzuen parte aundia. Esandako pixka asko da beragloriaz betetzeko; alabaña, seme baten birtu-teak dira guziaz gañ amaren obra: zeñazaz,berezko lankai bezela baliatzen dan Jaungoikoa-ren Probidenzia santutasunezko egitekoan. Arkereiten du, eta Jaungoikoa da aziari bizia etaerrua ematen diona. Franziskok gero beartsuaiaiñ amorio bizia baldiñ badie, naitasuna badabere sentimentu onen siñalerik bikañena, Erro-mako Aita Santuari jaierarik biotzekoena ager-tzen badio, Jaungoikoaren Semeak azkenik onra-tu bazezakian ezarriaz bere Pasio Santuko zau-riak aren gorputz garbian, duda gabe diogu Pika-ri batez ere zor zaiola. Zorionekoak etxeak, nunamak aiñ ongi ezagutzen duen bere egiñ bidea!Zorionekoa, Jaungoikoak alako ama bat ematendion semea! Ah, egunen batean, Franzisko beziñleiala izandu eztalako, bide zuzenetik alde egiten

badu, itzuliko da lenago edo geroago amakmagalean idukitzen zuenean erakutsi zion dotri-ña onera.

Iritxi zizaion eskolatzeko denbora, eta gura-soak eman nairik beren bizitza erosoai zegokanmoduko aziera on bat, eraman zuten San JorjekoParrokiako apaiz piadosoak zeukaten eskolara.Bere buru ernaiarekiñ laxter asi zan gusto artzenletra onai, zeintzuetan aurrerapen aundiak egiñzituen, ikasiaz txit erraz latiñez eta prantzesez.Adituko diogu Franziskori osotoro Jaungoikoariemandakoan, ezer etzekiela esaten, baña oroitubear gera, ala esaten zuela geiago umiltzeaga-tik. Munduko jakinduriaren kaso gutxi egiñgo du,libururik onenean, au da, Jesus gurutziltzatuan,betiro irakortzen egongo dalako.

Amalau urtera zanean, aitak artu zuen bereartu-emanetako laguntzat, eta biok segitzenzuten merkataritza benetan, baña asmo oso des-berdiñarekiñ. Aita zan gizon gogorra, irabazizalea, eta nondik nora geituko zituen besterikgogoan etzeukana: semeak kontrara zituen sen-timentu obeak; zan otxana, errukitsua, emallegeiegirañokoa, dirutsu baño sona aundinaiago-

koa (txit itxutua zan Alemaniako enperadoreaketa Errege Normandiarrak Italiara eramanda,ango jendeak gero eta gogo geiago artzen ziztenzaldun-pestatara). Gustatzen zitzaizkan jantziederrak, kantuak, joko eta pestak, bere adiski-deai ematen ziezten gonbite aundiak, eta igaro-tzen zuen jostaketetan etxeko lanbideak uztenzioten denbora guzia. Bernardonek etzituen begionez ikusten bere semearen gastu geiegi oek,eta bai arpegira eman ere: «Egiaz, esaten zion,artuko zaituztela errege-semetzat, eta ez merka-tari baten umetzat». Baña etzitzaion geiagoaurreratzen, atsekaberik ez emateagatik. Amakutzitzen zion libertade geiagoan, eta iñoiz adiski-deren batek aitatzen bazien Franziskok zeramanbizitza lasia, bera ateratzen zan aren alde, esa-naz: «Itxedon zazute piska bat, deritzat ondukodala, bada bere jostaeratan ere aiñ prestu etanoble ikusten det, non sentierazten dizkidanesperanzarik atsegiñgarrienak». Gurasoak maitezuten Franzisko amorio biguñenarekiñ, eta arengastu aundiak pena ematen bazien ere, poztu-tzen ziran ikustean aren garaipenak, eta ezagunguziak ekartzen zioten errespeto amoriozkoa.

Sartzera dijoa Franzisko beti aiñ perill aundi-koa dan gaztetasunean, baña aurrera pasa bañolen, gera gaitezen begiratzera ez pintatzalleakerretratatzen, eta ez jendeak mirestutzen asper-tzen diran aingeru-irudiari.

Ona emen Tomas Zelano aren jarraile etalagun maiteak utzi zigun erretratoa. Zan gorputztxikikoa, me eta argalekoa. Zeukan arpegi luzeaeta egokia, kopeta zabala, ortzak txuriak etaestu estuak, kolore beltztxoa, buruko illea bel-tza, ezpañak gorri eta parregiteko zorian, etabegirada alaia. Aren begi bizi, beltz ederrak zeu-den modesti eta eztitasunez beteak, eta arpe-gian agertzen zuen bere animaren sosegu, ino-zenzi eta edertasuna. Prenda oezaz gañera bazi-tuen beste batzuek edozeiñ galairi naitasunaerakartzen diotenak: nola diran jenio alegere,irudikiñ bizi eta biotz samur eta ongillekoa iza-tea. Zan txit begiratu eta leiala bere agiñduetan,ekarrai on eta biguñetakoa, guzientzat guzia egi-ten zana, santuen artean santua, eta pekatarienartean aiñ umilla, non edozeñek artuko zuenoetako aunditzat eta denboran biotz alai eta

egin-naiekoa, lan biderik nekosoenetan ere atze-ratzen etzana.

Onelako prenda on eta birtuteak, erakarribear zioten, erakarri zioten bezela, bere errita-rren estimazio eta kariñoa, eta ala, Franziskokemezortzi urteetara zanean aen gañ zeukan itzaleta mendetasun bat iñork ukatzen etziona. Gaz-teak obeditzen zioten, bera zan aen billeretakoburua, berak alaitzen zituen aen jostaldiak etagiatu aen egitadeak, alako moduan non Asiskobiztanleak pozgarrizko deadarrakiñ deitzen zio-ten Galaien errege. Gauza arrigarria! Denboraaldi onetan, au da, bere gaztetasunetik konberti-tu zan arterañoko amar urte aetan (1196tik-1206era) Bernardonen semea bizi da sarturikgazteen ibillera irabiatuetan, sentitzen du losen-txa eta alabantzen urriñ gozoa, darama ezpañe-tara munduak eskeintzen zion atsegiñezko edon-tzi urreztua, beste zenbaiti eriotza erakarriziena, guziak billatzen duten edadean, sasoirikederrenean, bizitzaren lorean zegoenean. Etaala ere, aren anima atera zan kutsatu gabe ain-beste zorakeria eta arriskuetatik, leiz-ertzetikdabillena, leizean amilldu gabe pasatzen dan

bezela. Ikusierazotzen du garbiro gorroto dielaoitura gaiztoai, debekatzen ditu ongi ez dirudienitzak, lasaikeriarik ikusten badu, jartzen du kope-ta beltza, eta ala gordetzen du loitu gabe beregarbitasuna, mundu ustel eta galdu aren erdian.Aren gaztetasunezko sinitsgaia ematen diguteberaren lenbiziko lagun eta kondairatzalleTomas Zelano, Frai Leon eta S. Buenabenturak.Birtute guziz kupera au gordetzen aren irmota-suna badirudi zeruko doaia zala, bada onetarakobiotz aundi bat izatea asko dala edo mundukobeste motiboren bategatik gorde ditekeala esa-tea, ez da bear ainbateko arrazoia, eta beragatikau adierazteko joan bearko degu grazia guzieniturrira, S. Buenabenturak egiten duen bezela,eta bedeinkatu Jaungoikoa bere serbitzariarenburua koro ederrenarekiñ eta doai berezienare-kiñ, au da, birjintasuneko koro eta doaiarekiñornitu zuelako.

Gañera Franziskok billatu zuen bere biotza-ren erdian beste doai Jainkozko bat, munduarenpalagu eta aragiaren tentazioetatik gorde zuena,au zan beartsuai zien amorio berezia, bere aur-tasunean sentiturik, eta edadean aurreratzen

zan bezela geituaz joanik, ainbeste millagro egiñbear zituena. Senide batzuek bezela estimatzenzituen, eta aren atsegiñ guzia zan limosna ema-tea, batez ere Jaungoikoaren izenean eskatzenziotenean. Aditzean «Jaungoikoaren izenean»barren guziak dardar egiten zion, kolpe miste-riozkoren batekiñ erituta bezela, eta oraindiklurreko gauzetara etziña bazegoen ere, geratzenzan osoro irabiatua. Beiñ batean bakarrik, bereegitekoetan txit arazotua zegoela, bialdu zuenlimosna eman gabe eskale bat, Jainkoaren ize-nean eskatu ziona. Berealaxe etorri zizaion buru-ra pentsamendu bat arantza zorrotz baten gisanbiotza zulatu ziona: «Franzisko, esan zion bereburuari, gizon ori etorri izan bazizaizun konde,edo markes edo beste giza nobleren baten par-tetik, arrera ona egingo ziñion, eta erregeenErregearen izenean eskatzen dizunean, orrelabialtzen dezu?». Eta animako damuarekin etanegar malkoak zeriozkala, joan zizaion korrikapobreari eta zillar diru batzuek emanik, berber-tan artu zuen asmo eragillea iñori ez ukatzekolimosnik, Jainkoaren izenean eskatzen bazion; auizandu zan asmoa bere bizitza guzian leialki kun-

plitu zuena, eta zeruko grazi eta bedeinkaziougariagoak merezi erazi ziozkana. Era onetaniristen zuen, gaztea zala ere, pobrearen adigarrikristau eta Jainkozkoa, eta erremediatu zuenistant patean egiñdako utsegitea.

Aren portaera eta ibillera zaldun gisakoakikustean, edozeñek uste izango zuen gerra gizo-nen buru izateko, edo Palestinako kanpoak odo-lez gorritzeko señalatua zegoela; nori alabañagogoak eman bear zion iritxiko zala izatera beredenborako salbatzallea, eta bizitza kristauerabiurtzeko arteraño jendeen artean ikusi zanmugida aundienaren asiera emantzallea izangozala? Onelakoak ziran, bada, Jaungoikoak arganzeuzkan asmoak, eta ala adierazten da zergatikzeukan Jaun zerukoak beti beraren kontu bere-zia. Konbeni zan jendeak aldeaurrez arganbegiak jartzea? Konbeni zan zeruko mirariz berainguratzea, guziok ezagutu zezaten Jaungoikoakbialdutako lanbidean zebillela, beartzen ziralaaren itza aditzera? Orregatik aren aldeko zerukolaguntza da beti dirauena aurtasunean asirik,gero eta geiago sentitzen zan, zeruko itzal gisa-ko batek inguratzen zuela, eta aurtasunean arri-

turik ikusi genduen bezela, ikusten degu emenberriz ere, S. Buenabenturak kontatzen duengertaera onetan.

Asisko txoro ergel batek egiten zion santugazte oni, dudarik gabe Jaungoikoak gogargitu-rik, garaipen siñale onrotsu bat, kondairetan ala-korik irakortzen ez dan modukoa. Ez al zuenikusten Asisko karriketan, bereala zabaltzenzuen lurrean bere kapa, gañetikan pasa zediñ,eta ari begira arriturik geratzen ziranai deada-rrez esaten zien: «Gazte oni egiten diozutenonrarik andiena, ez da izango geiegi, bada erri-tar guziai eraingo die, eta kristau guziak onratuaizango da». Franziskok aditzen zituen alabantzaoek, zer esan nai zuten ezagutu gabe.

Onrak eta zorionak dira edari goxo engaña-garriak, gizonik onenak nastu erazitzen dituzte-nak, eta benturaz gure gazte piadoso onen bio-tza ere galduko zuten, baldiñ Jaungoikoak kontuberezia iduki izan ezpazuen nastutzeko besteedari samiñ, baña protxugarriagoakiñ, au da,prueba eta oñazezkoakiñ.

Prueba ori izan zan luzea beziñ ustekabekoa.Naspillazko denbora aetan Unbriako uriak bizi

ziran beren gisa, iñoren mende eta uztarripetiklibre beti elkar eziñ ikusiaz eta gorrotoan, sor-tuaz maiz asko gerra auzoak auzoen kontra.Milla berreun eta bateko urtean Asisko uriakgerra zeukan Perusakoarekiñ, baña etzitzaionondo juan, Franzisko eta bere lagun batzuekzabartuak zeudela sartu zizaizkaten kontrarioakitxumustuan, eta atxiturik, eraman zituztenPerusara, nun egon ziran itxian urte bete osoan.Ustekabeko zorigaitz onekiñ galai gazte aekerori ziran barrengo tristura aundi batean. Fran-zisko bakarrik zegoen alegere eta umore one-koa, eta esaten ziezten itz jostalluakiñ egitenzuen alegiña aen biotz eroriak alaitzeko. Oekordea, aren konfianza eta umore ona ontzat era-man bearrean, aserratu zizaiozkan, eta berendisgustoa agertu zioten, gogorkiro egun bateanbera tratatuaz. «Erruki zaituet, Franziskok eran-tzun zien, bada nik eztaukat zuek bezelako etsi-menik. Oraiñ kateaz lotua ikusten banazute ere,etorriko da egun bat, noiz ikusiko nazutenmundu guzian onratua». Franziskok etzien orre-la itz egiten arrokeriaz, ezpada gogoraerazitzen

zien lenago aitatu degun Asisko agure arenasmegia.

Ez dirudi onelako jolasakiñ zaldun aek kon-suelo aundirik sentitzen zutenik, baña ala ereFranziskok etzien utzi beñere aekiko zeukankaridade aundiaren prueba señalatuak emangabe, batez ere bere kondairatzalleak esatendiguten mugaldi onetan. Karzelatu aetako batekzeukan jenio bizia, eta zeraman zorigaitzarekinsumiñdurik, ainbesteraño aserraerazi zien lagu-nai, non erabaki zuten berarekiñ geiago ez trata-tzea. Gure gazte gozatsu au jarri zitzaien bitarte-ko, eta erregutzen zien, arren, barkatu zezaiote-la, baña ikustean etzuela ezer aurreratzen, joanzizaion aldamenera, eta bere palaguakiñ alakomoduan gozatu eta eskuratu zuen, non galai aekgure santuaren pazienzia eta biguñtasunez men-deraturik, agertu zioten gero Franziskori berenamorio eta estimazio guzia. 1202garren urteanegiñ ziran pakeak bi uri etsai aen artean, etaFranzisko eta bere lagunak iritxi zuten osteralibertadea.

Emen bukatzen da Franziskorentzat bizitzamundutar eta iskanbillazkoa, santuak berak

pekatuzkoa deituko diona negar samiñak egiñazzabarkiro igarotako urteakgatik, eta Jainkoarieskerrak emanaz, atera zuelako millagroz mun-duko perilletatik.

XVI eta XVIIgarren eunkiko izkribatzalleakadigarri estuegian arturik Santuaren itz oek,Nere bizitza pekatuzkoa, uste izan dute S. Agus-tiñen gisako bizitza galdu bat eraman zuela, urabezela Jaungoikoagana biurtu zan aurretik. Bañairitzi au da utsegite gorrotagarri bat, denboraartako kondairatzalleak berak desegiñ zutena.Guziok ao batera diote, ill zan arteraño gordezuela bataioko grazia, eta Fr. Leonek asegura-tzen digu, millagroz au jakindu zuela. Ametsbatean, dio, «ikusi nuen gure Aita doatsua zego-ela mendi tontor batean, lorategi baten erdian,lirio ederra eskuan zeukala, eta galdeturik ikus-kera ark zer esan nahi zuen, zeruko itz ots batekerantzun zidan, ezen, lirioak aditzera ematenzuela Franziskoren garbitasun aingerukoia». Aiñitzal aundiko sinitsgaiak agertzen digu zer leku-tan dagoen Bernardonen Semea Santuenartean.

Asko dira duda gabe zeruan dauden animadoatsuak, baña guziak egiaz berezi litezke bisalletan, S. Juan eta Santa Marta, au da, betigarbi gorde izan ziran animak batean, eta S.Pedro eta Santa Maria Magdalena, au da, peni-tentzia egiñ bear izan zutenak bestean. S. Fran-zisko lenbiziko sallekoa da, eta bere testamen-tuan aitortzen badu gazte denbora mundukoerakeria eta zirtzillkerietan alperrik galdu zuela,aditzen da itz egiten duela Santuak oi dutenmoduan, zeñak negar egiten duten lenagokoutsegiteakgatik ezezik, alperkeria eta epeltasu-nean egon ziran denboragatik ere.

Alakoak izan ziran, itz gutxietan, S. Franzis-koren aurtasuna eta gaztetasuna.

Zer poza sentitzen duen bidelariak, gau illuneta ekaitztsuaren ondoren egun sentiaren aurre-neko argi errañuak ikusten dituenean! Alakoa,eta are atsegiñtsuagoa da guk sentitzen deguna,noiz eta gure denborako billaukeri eta gaiztake-riaz azturik, arkitzen geran ikusten pensamen-tuarekiñ, nola agertzen diran Eleizaren zeruurdiñ eder orretan zintzilik Jaungoikoak jarrizituen argikari aundi oriek, «santuak» deitzen

diranak. Asisko Patriarka da argikari oetako,benturaz denbora aetako guzien artean palaka-riena eta argitsuena. O zeiñ atsegiñtsuak diranberaren jaiotza, aren seaska inguruan gertatuta-ko mirariak, aurtasuneko garbitasuna, eta gazte-tasunean egindako egikari jostalluzkoak Jainkoa-ren eta pobreenganako amorioarekiñ aiñ marka-tuak zeudenak! Aldeaurrez somatzen degu izaronek igaroko dituela Jainkoaren eskuak señala-tuko diozkan bideak ibillera guziz azkarrarekiñ;baña zeru urdiñ orretan agertu, eta bere argi diz-tiatzalleak zabaldu baño len, zalantzan ibiliko da,eta gogor egingo dio Jainkoaren deiari ere; etaondorengo berezitan ikusiko degu nola gertatuzan animaren eta bere Egillearen arteko gerraluze eta beti berritua, onen gora-berak, gerra,zeñean Jaungoikoa dan garailari, eta Franziskozorioneko garaitua.

IIgarren BerezieraFranziskoren on-biurrera.

Erretiratzen da arzulo batera.Bisitatzen du Apostoluen

obi edo sepultura. S. Damiangoestanp-imajiña. Franzisko Obispoaren tribunalean.

(1206-1207)

Franziskok itsatsia zeukan oraindik biotzamunduarekin eta bere zorakeriakiñ. Jaiera aukulpagarria ezpazan ere, perill egiazko bat zanaren animaren betiko zorionerako, eta eragoz-pen bat Jaungoikoak argan zeuzkan asmoetara-ko, zeñezaz baliatu nai zuen bere miserikordiakagertzeko. Eta nola eragozpen oek eten edourratu bearrak bai ziran, Jaungoikoak kolpea kol-pearen gañean eman zion, alik eta osotoro urra-tu zituen arteraño. Perusako katibuera luzeakanima argitu bazion ere, berekiñ utzi ziozkanlenagoko lilluramendurik geienak, eta ala ez alzan itzuli bere errira, Jaungoikoak bialdu zionbeste prueba bat, edo obeto esateko, grazia

berri bat, samurtu erazotzeko aren biotza bera-ren goiargitarako; grazia au izan zan sufrimen-tua. Gaitz luze eta gogor batek iduki erazi zuenoatua eta ekarri zion bakartasunik aundiena, etadesgraziarekiñ asitako lanari bukaera emanik,desegiñdu ziozkan bere atzeneko lilluramen-duak. Indarrak egiten zerbait asi zizaiozkanean,atera zan erritik makillaren anparoan kanpokoaireak artzera. Baña arriturik gelditu zan ikus-tean etzutela poztutzen aren biotza ez kanpozoragarri aek, ez ordeka laboretsu aek, ez eguz-kiaren sarrera ikuskarri, mendi tontorrak erre-tzen dituela dirudienak, ez illunabarreko iparaize gozo, erdi sendatuak indartzeko aiñ protxu-garria danak; kontrara, guzia iruditzen zizaiontristea, illuna eta otza, ikusiaz animako begiakinmunduko gauzen ezereza eta Jaungoikoarenbetiko edertasuna. Bere barrunbean sentituzuen gauza bat, arteraño ezagutu etzuena, igui-ña, despreziatu zuen lenago geien maitatuzuena, eta iduritu zizaion lenagoko bere bizitza,arrokeria utsa baizik izan etzala. An sentitu zuenbiotz mugida bizi bizia izan zan, baña aisa pasazizaiona. Biotzean lo bezela zeukan aundi-naia

suspertu zizaion sendatzearekiñ batean, etagriña bizizko gazte au laister itzuli zan lenagokogogoetara, ondo jantzita zaldun ibillera probake-tara, alatan non, esan zitekean Franzisko Jaun-goikoak zion amorio berezitik igesi zebillela.Eiaka zijoan, bada, gure zorionaren etsaiarenga-na, batere gaitz pensatu gabe para zezaiozkeanlazoak, arako mundu, Ebanjelioak gaiztotzatdaukanak, gu errazago galtzeko itxutzen, enga-ñatzen eta palakatzen gaituenak.

Gizonaren berezko argaltasuna ezagutu etadakienak nolako indar alaideak egiñ bear izatendituen Jaunak anima bat osoro menderatzeko, ezda arrituko kriaturarenganonz itzulera oezaz,kontrara, arritzeko bide geiago izango luke alaez izatera, zergatik justu bat bakarra izandu zanizatez pekatu gabea, eta beñere erori etzana,eta ura da Jaungoikoaren Semea; eta emakumebakarrak etzuen beñere graziaz pekaturik txikie-nik egiñ, eta zan Maria, Salbatzallearen Ama etagure Bitartekoa deitzen dioguna. Osterontzekokriaturak dakarte berakiñ jatorrizko pekatua, etaguziak, grazia txit berezi bat ez dutela, sentitudituzte gaitzerako griña makurrak, eta erori dira,

azken garaipena iritxi baño len, baña beiñ altxaziran ezkero, garbitu dute arrigarriro «beren bizi-tza pekatuzkoa», iraun dute obra onetan, etaeriotzak atxitu dituenean izandu dira koroatuak.

Etzan Franzisko zaurit-ezgarria eta utsegitegabea, munduarekiñ lotua zeukan lazoa, bereburua agertu naia baizik ezpazan ere, lazo auetzan eten erraza, eta etzuen oraindik eten.Munduko uts eta txeakeri, gazteen biotzakanbesteraño lilluratzen dituztenak, bere begienaurrean jarririk, bazirudien esaten ziotela S.Agustiñi konbertitu zan aurrean bezela: «Betikoagur egiten diguzu? Zer bada? Ez gera geiagozurekiñ egongo? Gaurdandik onelako eta alakogauzak betiko debekatuak izango dituzu!».

Baita ere menderatu nairik oiturak ematenduen indarrekiñ, ixekatuaz esango zioten: «Ustedezu biziko al zerala gu gabetanik?».

Franzisko etzan benturatzen lazo biguñ aekurratzera, baña aitatu degun pasia ura ezkero,are eta geiago bateratu zan Jaungoikoarekiñ, etabere senide maite, pobreen miseriarekiñ. Arkitu-rik egun batean gerra gizon noble bat gaizki jan-tzia, argan ikusi eta amatu zuen Jesu Kristoren

pobreza, eta errukiturik, erantzita eman ziozkanbere soñeko ederrak, larruak estaltzeko. Jaunaknola ez baiduen utzitzen obra onik bat ere sarigabe, bialdu zion arratsean amets misteriozkobat. Franzisko arkitu zan bat batetan jauregiaundi batean, zeña zegoen gurutzearen señalea-rekin markatutako arma mota guziaz betea, etagaldeturik norentzat ziran armak eta jauregi ura,itz ots batek erantzun zion: «Zuretzat eta zuresoldaduentzat».

Egun sentian jaiki zan amets artzaz arriturik,eta konfianza osoa Jaungoikoaren aginduetanjarririk; baña nola baizan oraindik asi berria Jain-koaren bide misteriozkoetan, buruan etzerabiltz-kian jazarre aundi eta garaipen ospatsuak baizik.Eta egiaz, orduko aldekoiak laguntzen ziozkatenbere esperanzai eta gerra gauzetarako zeukangustoari.

Zan 1206garren urtea. Berritu zan GuelfoJibelinoen arteko anziñako despita Italiakoeguerdi aldean, nun Brienako Konde Gautier III-garrenak Italiako lokabetasunaren buru egiñik,kendu nai zion Federiko IIgarrenari bere men-dean zeukan Napolesko erreinu ederra. Italia

osotoro lokabe edo besteren uztarpetik libreikustea nai zuten guziak zeuzkan bere alde.Franzisko txit gogotik bildu zizaion, eta etxekoaiagur egiñ, eta adiskideai beiñ eta berriz esanikiritxiko zala kapitan aundi bat izatera, joan zanprestamen ederrakin eta lanza eskuan bere ser-bitzuak eskeiñtzera denbora aetako gizoniknobleenekotzat zegoen Brienako kondeari.

Jaungoikoak norbaiti biotzera deitzen dio-nean aditzen ezpadio, alde egiten du ez geiagoitzultzeko. Baña kontrara aditu eta obeditzenbadio, obeditzeko moduan utsegingo balu, berakgaztigatzen dio, baliatuaz onetarako munduonetako bideaz edo mirarizko siñaleaz, argitzeneta giatzen du eskutik artuta bezela. Orixe ger-tatu zizaion gure zaldun gazteari. Bidea utsegiñzuen, eta mundutik alde egiñ bearrean, zijoanberagana, orduan Jaunaren Probidenziak artuzuen bere kontura, eta millagro baten bidezaldatu zituen aren asmoak, erakutsiaz zer eginbear zuen. Lurreratu zuen, bada, Franzisko Espo-letoko bidean, Damaskokoan Saulo lurreratuzuen bezela, eta adierazi zion beste ikusketabatean, lenbizikoan esan nai ziona. Loxustan

zegoela aditu zuen zeruko itz ots bat ziona:«Franzisko, nork eman dizakezu sari obea, nagu-siak edo serbitzariak, aberatsak edo pobreak?»«Nagusiak, aberatsak» erantzun zion. «Zergatik,bada, alde egiten dezu nagusi eta aberatsa danJaungoikoagandik, billatzeko serbitzaria etapobrea dan gizona?». Eta Franziskok orduan:«Jauna, zer nai dezu egiñ dezadan?». «Zuaz zereerrira, esan zion itz otsak, bada zuk izan zen-duen ikusketak, gauz espiritualak ditu adieraz-ten. Ez gizonak, ezpada Jaungoikoak egingo duzuk oik kunplitzeko modua».

Franzisko, Sauloren gisan makurtu zan Jauna-ren borondatera. Onen erantzuera zan Apostoluaundiarenaren modukoa, eta saria izango da ala-koa; ura bezela izango da ere Eleizako argia,desegiñgo ditu mundua inguraturik daukatenillunpeak, eta fedegabeen oituretara biurtu dirankristau errietara eramango du itzaltzen ez danEbanjelioko argia.

Emen batek ez daki zer geiago miretsi, edoJaungoikoaren jakinduria, gogoratzean nolaenpleatzen dituen bere perfezio guziak animabat beretzat irabazteko libertadea kendu gabe,

edo galai zaldunaren obedienzia azkarra, badakentzen du bereala gerritik ezpata, eta utzitzenditu buruan zerabitzkian ots aundi naieko ame-tsak sartzeko Kristoren soldaduzkan.

Egun sentian Franzisko, utzirik aurrera joa-teari, irten zan Espoletotik eta itzuli zan Asisbere errira, jendeen esamesak ezertan artugabe, eta osotoro erabakia Jaunaren borondateaegiteko. Bere lagunak etorrera aiñ ustekabekoa-rekin arritu baziran ere, atsegiñ artu zuten etanola etzuten batere sospitxarik, erregutu ziotenizan zedilla pesta giari, lenago bezela. Egiñ zienbeti bezelako arrera ederra, eta bilduerazi zituenazkenekoa izango zuen pesta batera. Eman zienbazkari aundi bat, baña aren ezpañetan oztaikusi zan farra irririk, biotza zeukan askozazgorago. Bazkal ondoan guziak irten ziran, etabazijoazen parraz eta jolasian karrikak barrena,eta Franzisko pestako errege, zerraikien agintezigorra eskuan zuela, eta anima pensamentuaundietan murgildua zeukala. Une artan jarrizizaion begietan zeruko ikusketa bat, eta ingura-tu zuen aiñ argi gozo eta indartsuarekin, non,geratu zan ez itz eta ez mugida gabe. Eta gero

au guzia konfesoreari kontatu zionean esan zion,eze, denbora artan gorputz guzia txe txe egiñizan bazioten ere, etzuela deus sentituko; anbes-teraño zeukan anima Jaungoikoarenganatua!Lagunak ikusi zutenean deskanatua, korrika joanzitzaiozkan, baña laister etorri zizaion kontua,eta orduan beren jostaketai zerraikatela, galde-tu zioten ixeka gisan, ea zertan egon zan pensa-tzen. «Edo ezkontzera al zoaz?». «Bai, erantzunzien, eta nere emaztea izango da aiñ ederra,aberatsa eta noblea, munduan parekorik egun-daño izandu ez duena». Eta ori esatean gogoanzeukana zan Ebanjelioko Pobreza, bere aurrene-ko senarra Gurutzean ill zan ezkero, alargunzegoena. Auxe zan aren Esposa, Espiritu San-tuak agertu zion edertasun paregabearekin;esposa misteriozkoa, anbeste denboran gizonakdespreziatua, zeñarekiñ zijoan bateratzera Fran-zisko urrateziñezko lazo sagraduakiñ, egitenzuela bere lagun bakarra, dama eta erregiña.

Agur egiñ zien betiko munduko arrokeriai,eta etxeko lanbideak al zuen guzia utzirik, billa-tu zuen bakartegi bat, ikasteko an nola iritxizezakean Jaungoikoaren amorioaren perla pre-

ziosoa, zeñarekiñ betetzen zituen bere animakodeseo aundienak, Jaunaren borondatearekiñbatean; zergatik gizonak graziaren mugida gozo-etan, desgraziaren kolpe gogorretan bezela,sentitzen du lagun artetik alde egiteko premia,osoro meditaziora emateko, zeña dan gauza batsantu bakoitzaren bizitzan ikusten dana, eta ala,munduko izatez gaindikako gauzen gobernuanJaungoikoak segitu oi duen legea da; baldiñ Jaun-goikoak aututzen badu anima bat, santu miraga-rria bera egiteko, bereizten du mundutik etadarama leku bakar eta iñork ez dakienera, bera-ren itza arretaz aditu dezan; bada turmoi gisakoujua egiñgo balioke ere, ez lioke adituko mundu-ko arazo eta iskamillen artean.

Inguru artako arzulo batean arkitu zuen Fran-ziskok ain deseo zuen bakartasun eta ixiltasuna,eta an zeramazkian egun osoak Jaungoikoarinegar samiñakiñ eskatzen, arrokerian alperrikgaldutako denbora barkatu eta giatu zezala one-rako bidean. Utzi dezaiogun S. Buenabenturarikontatzen, nola pagatu ziozkan zeruak anbesteerregu eta orazio: «Besteetan baño orazio iraze-kiagoan eta osotoro Jaungoikoagan pensatzen

zegoen egun batean, agertu zizaion Jesu Kristogurutzean josia, eta ikuste utsarekin aren biotzaoñaze-amorioz desegiñdu zan, eta alatan sillatuzizaion Pasio santuaren oroipena, non ordutan-dik eziñ pensatu zuen Jesus gurutziltzatuanmalko ugariak ixuri gabe bere bizitzako azkene-ko urteetan berak aitortu zuen bezela».

Onerako bidean ere daude saillak, gaitzera-koan bezela. Iru berezitzen ditugu batezere S.Franziskoren bizitzan: lenbizikoa, pobrezarenikusketa, bigarrena Jauregi eta Palazioarena, etairugarren eta azkenekoa Jesus gurutziltzatuare-na, zeñak bukatzen duen aurreneko bietan asita-ko obra, zergatik onetan, zeruko argi erraiñugozoen tartetik ikustean Kristo sufritzen, ikusizuen edertasun, aunditasun eta osande edo per-fezio guziaren irudiera, beti bere animan josiaidukiko duena eta egingo duen guzia aren antze-ra egiten alegiñean saiatuko dana. An ikusi zuensantutasuna, Jainko Gizonaren antzekoa izateabaizik ez dala, eta zer moduz iristen dan; kris-tauaren perfezioa edo on ona izatea, dagoelamunduaren despreziotik asitzen dan tratuan,nork bere buruari gerra egitean, bere gurutzea

artu, eta Jesusi jarraitzean. Santuak au ondo eza-guturik, ala egiñ zuen, egundaño atzeratu etadesalaitu gabe. Ordutandik ikusten degu koba-zulotik maizago ateratzen dala, bai zeruko gau-zen gañean itz egiteko geratu zizaion adiskidebakarrarekiñ, eta bai aritzeko piedade eta mise-rikordiazko obrak egiten.

Aren atsegiñ guzia egiten zuten gauzak ziranbeartsuai dirua, jana eta jantziak ematea, atse-kabetuen penetan part-artzea, utzi gabe iñorkonsuelorik gabe, apaiz pobreak modu txit ona-kiñ sokorritzea, eta Sakramentu Santuaren begi-runez, utziak zeuden aldareak jantzi eta apain-tzea. Egiaz zan beartsuen aita, aita lenena, SanBuenabenturak dion bezela. Aita etxean ezzanean, maia betetzen zuen ogiz otorduko den-boran, eta galdeturik amak egun batean ea zer-gatik orrela egiten zuen: «Ama, Jainkoarenpobreakgatik, oek txit maite ditudalako» eran-tzun zion, aingeru-parra gozoarekiñ. Pikak begi-ratu zion amorio eta atsegiñtasunez, sentitzenzuela barrengo poz bat, ama batek egundañosentitu etzuen modukoa.

Obra piadoso oek aiñ bikañak izan arren,etzuten betetzen kristau perfezioaren zeukanirudia, ez ta ere mendetasun eta sakrifiziozkoegarri irazekia. Franziskok zeukan guzia ematenzuen, eta bere burua ere eman nai zuen; bañanoiz eta nola? Enura eta zalantza onetan zebille-la gogoak eman zion joan bear zuela erromerianApostoloen gorputz-obia bisitatzera, iritxi ustezuelako an pekatuen barkazioa eta zeruko argiberriak, bere dei edo bizi modua artzera erabakieraziko ziotenak. Joan zan, bada, Erromara, etabelaunikaturik S. Pedroren obi aurrean, egon zanluzaro orazioan gure irakorleak pensa dezate-kean arreta eta jaierarekiñ; eta altxa zanean oar-turik zeiñ eskasak ziran erromesen limosnakEleiz galant ura egiteko, deadar egiñ zuen esa-naz: «Zer! orrenbesteraño oztu da jendeendebozioa, izanik berak Apostoluen Buruaren erli-kiak gordetzen dituen Eleiza altxa eta ornitu etaapaiñdu bear luketena besterik ez bezela Jesu-kristok jarritako Eleizaren zimendu arri dana?».Eta zeukan diru guzia bere zizkutik aterata utzizuen marmolarrizko obiaren gañean. Andik iru-reun urtera S. Franziskoren deseoak bete zituen

beraren seme espiritual batek, Aita Santu SistoVgarrenak, emanaz azken esku edo bukaeraEleiz guzietan ederrenari.

San Pedrotik irten zanean ikusi zituen pobreasko limosna eske zeudela, eta aenganaturiktrukatu ziozkan bere erropak zarpa zarrenakzeuzkanari, eta eseririk Eleiz atariko eskalleramalletan, egon zan egun guzian limosna eska-tzen pranzez izkuntzan. Egikera arrigarri onekesan erazi ziozkan Bosuet aundiari itz oek: «Ah!asi da Franzisko gordetzen Gurutzeko erokeriaeta Ebanjelioko pobreza».

Bigaramonean etxeronz abiaturik, laisteritzuli zan Asis bere errira, nun itxedoten zion JesuKristok agertzeko bere borondatea artu bearzuen bizimoduaren gañean, eta grazi berezi bategiten ziola, agertu zion, izanaz bera erakusleeta giari zerurako bidean. Zorioneko ikasle onek,bere aldetik arretaz jarraitzen zien maixuen mai-xuaren ikasbideai, eta jakiñik ez dala ondo Erre-ge aundiaren ixill gauzak azaltzea, etziozkaniñori agertu bere konfesore eta anima giari Asis-ko Obispo Jaunari baizik.

Goiz batean Asisko murruetan pasean zebi-llela, Jaungoikoak gogargiturik sartu zan SanDamiango Eleiza zar eta arrakatu, erortzekozorian zegoenean. Etzan iñor arkitzen bertan,eta belaunikaturik Jesus gurutziltzatuaren kua-dro eder baten aurrean, esan zuen iru bider,gero aiñ maiz esan oi zuen orazio au: «Jaungoikoaundi gloriaz betea, eta Zu, nere JesukristoJauna, entzun itzatzu nere erreguak eta argitunere adimentua. Indazu fede bizi, esperanzasendo eta karidade osoa. Egizu, nere Jaungoikoa,zu ongi ezagutu zaitzadala, ez dezadan beñereobratu zuk argitu, eta zuk nai dezun erara bai-zik».

Otoitz au egiñ bitartean, amorioz beterik etanegar malkoak zeriozkala zegokion begira Salba-tzallearen imajiñari, eta ona non bat batetanKristoren abetik aditu zituen iru bider itz miste-riozko oek: «Altxa zaitez, Franzisko, eta konpon-du ezazu nere etxea, bada ikusten dezu erortze-ra dijoala». Gure Santuak etzezakean dudatu itzots ura zerutikan zetorrela, eta ikaraz beterikegondu zan mugida gabe piskatxo batean, gizoneroriak berezko gauza du, alabaña, Jaungoikoari

bildur izatea. Laister beregandu zan, eta Jaungoi-koaren agintea ondo ezaguturik, irten zan kun-plimentu ematera. Eleizako atean arkitu zuenbertako apaiza, eta zeraman zizkua emanik,esan zion: «On Pedro Jauna, ar beza diru au Jesusgurutziltzatuaren aurreko lanparan argia jartze-ko». Eta aren errespuestari itxedon gabe, itzul-tzen da etxera, artzen ditu balio aundiko tela-pieza batzuek, eta aberean igorik, badijoa Foli-ñora, saltzen ditu zaldia eta telak, eta egiñdakotratu on aren dirua ematen dio S. Damiangoapaizari.

Apaizak utzi zion Franziskori egun batzuetanEleizan egoten, erregutu zion bezela, baña nolabildur baizizaion Bernandonen aserreari, etzionofrenda edo limosnarik artu; orduan Santuak,lurreko autsari anbat kaso diruari egiten zionak,desprezioz bota zuen Eleizako leio batetik.

Jaungoikoarengana benaz itzuli, eta osotoroeskeintzen zaion animak, pensa dezake berekontra altxako zaizkala mundu-infernuen indarguziak, zeruko Maixuak esana daukan bezela:«Nere izena dala bide gorrotatuak izango zera-te» (Math. X, 22). Persekuzioa da Kristoren

jarraileen saria eta onra, eta onra berri au etzaiopaltatuko noski Bernardonen semeari, etortzenzaiola aurrena bereetatik.

Zerbait denbora bazan Bernandon zebillelabere artu-emanetan Asistik kanpora; eta etxeraitzultzean, ez al zuen jakindu bere semearenportaera, egiten zituen limosnak, eta guziazgaiñ, artu zuen bizi modu berria, non aserrebizian sartu zan, eta etxeko batzuek lagun artu-rik, joan zan San Damiango Eleizara. Aren pausootsak eta uju keñadazkoak aditurik, gure gaztesenzilloa, alako gauzetara oraindik oitu gabeabezela, bildurtu zan, eta bere burua gordetzekojoan zan apaizaren oe-gelara, eta aurrekoetatikdatorren esaera batek dionez, Bernandon gelansartzearekin batean, Franzisko itsatsi zan pare-tean, eta ala iges egiñ zuen millagroz aita ase-rratuaren begietatik.

Aita eleizatik irten zanean, Franzisko joan zanostera Jesus gurutziltzatua agertu zizaion arzuloartara; toki aren berri iñork etzekien etxekomorroi batek baizik, zeñak eramaten zion ezku-tuan bizirik irauteko ozta bear zuen janaria. Anegon zan illabetean otoitzean, Jaungoikoari argi-

tasun eta laguntzak eskatzen, eta gorputza peni-tenzia latzakiñ eskuratu eta ilduratzen, beregogoan San Damiango Kristoren itz misteriozko-ak erabili, eta Jaungoikoak beragandik zer naizuen jakiteratzen zan bitartean. Deabruaksumiñdurik, eskuetan zeukaten ura iges egitenzielako, askotan joan zizaiozkan an zeukanpakea galeraztera, eta gerra bizi bat egiñ ziotenitzulierazotzeko ostera ia utzia zeukan mundua-ren uztarripera. Oraiñ oroituerazitzen ziozkatengeiena palakatu zezatekean gauzak nola ziranpestak, bera giari edo errege zala egiten zituztengau-billera atsegiñgarriak, gauza jakiña izanikonelako oroipenak zenbat dezatekean ogei urte-ko galai baten biotzean; oraiñ meatxatzen zutenarpegia itxusitu eta gorputza elbarrituko ziotela;Franzisko ordea, etzan erori sare oetan, ezpadaegon zan irmo eta sendo egiñ ziozkaten erasoguzietan. Azkenik erretiro artatik irten zan bereetsaiai arpegiz arpegi gogor egiteko, soldadubatek indar berritzen danean, armak osteraartzen dituen bezela asitako gerrari alimo geia-gorekiñ jarraitzeko. Sartu zan Asisen arpegi ubelzimurtuarekiñ, begiak erreak ixuritako negar

malko ugariakiñ, baña ez bildurti eta eroria,ezpada biotz aundi eta bulardetsuarekiñ Kristo-ren zaldun portitz bati zegokion moduan. Jendea,itxura artan ura ikustean, geratu zan arritua, ixi-lik eta kupitua, baña nola baidan itxas bagakbeziñ mudakorra, laister asi zizaion ujuka, parraeta burlaz isekatzen, arri eta lur tiraka, lenagoainbeste naitasun agertu zion, eta txaloka artzenzuen ari berari. «Txoratu da!» zioten guziak, eta,gauza arrigarria! bere adiskideak ziran ixekatze-ra aurrena joan zitzaiozkanak. Baña Franziskozijoan soseguz infernuko iskamilla artan, aengarraxiai erantzuten ziela ixiltasunarekiñ, injuriaibarkazioarekiñ, eta gorrotoari bere karidade ira-zekiarekiñ. Erotua zegoen, ez aek uste zutenbezela, ezpada gizonak salbatu zituen gurutzekoerotasunarekiñ.

Denbora asko baño len jakindu zuen Bernar-donek gertatzen zana, eta berri ura izan zanberarentzat labana ziskateko bat bezela, eta alaizan bear zuela edozeñek ezagutu dezake: zer-gatik, zeiñ guraso da bere semea jendeen parra-garri ikusita ontzat eramaten duena? Bernan-don, bada, joan zan plazara, ez Franzisko jende

aen artetik gorde eta libratzeko asmoarekiñ,ezpada berak eskandaloa deitzen zuena ebaki-tzekoarekiñ. Arrabiz beterik eta arpegia suturikezarri zizaion Franziskori, otsoa arkume gaxoaribezela, eta ezeren begiramentu gabe kolpatuazeta lotsagabekeriak esanaz, agindu zion utzizezala alako erakeria, eta ikusirik etzala biguñ-tzen ez keñada eta ez erreguetara, eraman zuenetxera, eta sarrerazi eskallerapean zegoen gor-darte txar batean, esanez, etzuela andikan libra-tuko, alik eta bizimodu ura mudatzen etzuenbitartean. Eta Santuaren lagunak au kontatzeandiote, gogortasun oek guziak etzutela serbitu,santuaren birtutea sendotu eta argierazitzekobaizik. Aitaren injuriai erantzuten zion ixiltasuneta pazienzia aundienarekiñ, zeren uste zuenzorionekoa zala justiziagatik sufritzen zegoe-nean, eta bere deseo bakarra zan Jaungoikoarennaia egitea, argatik aitari askotan esan bear izanzion Apostoloak Jerusalengo agintariai erantzunziena: «Obea da gizonai baño Jaungoikoari obe-ditzea».

Oraindaño eztegu egiñ, gertaera au Santua-ren denborako kondairatzalleak dioten bezela

kontatzea baizik, baño badago emen puntu batukitu ez deguna, eta argitzea txit konbeni dana.Ona emen, Zertan da kargu artzekoa Bernardo-nen portaera, eta zer erantzuki dauka gertaeraaetan? Emango degu gure iritzia llanoro, aldebatera baño bestera geiago makurtu gabe kon-dairatzalleari dagokan eran; eta ala diogu, Ber-nardonen gaizkia dagoela bere semearen boka-zioari setaz eta bidegabekiro eragozpenak jar-tzean. Bokazioa! au da itz kristau bat esan naiduena «zerutikako deia», da itz bat giza-bizitza-ren misterio ezkutatuenetakoa gordetzen duena.Jaungoikoak ematen du, eta naiz izan dedillamunduan geratzekoa, naiz erlijioan sartzekoa,gauza bearra da berari obeditzea. Dei oni ondoedo gaizki erantzutetik dator gure betiko patuabeste munduan, eta emen jendeen arteko pakeaedo naspilla, zoriona edo gaizki izatea. Giza-elkartasuna ez da martizti bat, nun gerrari bakoi-tzak gorde bear duen Jaungoikoak para diontokia? Eta toki au utzitzen bada, zer besterikitxedon bear degu naspilla eta elkarren artekokonpondu eziña baizik, egungo egunean geronbegiakiñ zorigaiztoan ikusten degun bezela? Gai

onetan gurasoak Jaungoikoaren laguntzalle etaordezko batzuek baizik ez dira, eta ala eskubideeta egiñ bear bat bakarra daukate, zeña dan,giatu eta probatzea beren semeen deia, eta beiñezagutu ezkero, lagundu bear diote, ala bearbada, baña ez kontra egiñ egundaño. Franzisko-rena ezagutua zegoen, Jaungoikoak alabañaargiro agertu zion, esan zionean San DamiangoEleizan: «Franzisko, zoaz, konpondu ezazu nereetxea, bada erortzera dijoa». Gure Santuak obe-ditu zion, bear zuen bezela, eta bere aitak geldi-tzen duenean, zeruko deia aintzakotzat artugabe, eta itxian sartzen duenean, aren bizimoduberria familiaren desonra dalazko apukoarekiñ,zeru lurretako Jaun eta Jabeari kentzen diozkabere eskubideak, argatik kondairak konzienzia-rekiñ batean kondenatzen du aita, guraso esku-bideaz gaizki usatu zuelako. Gañera, zer eroke-ria, Jainko guzialdunaren borondatearen kontrajoatea! Despita aiñ desberdiñ onetan Bernardo-nek bentzutua izan bear zuen, eta ala izan zan.

Eztakigu zenbat denboran egon zan Franzis-ko itxian (badirudi bi illabete bezelatsu), bañabai libratzeko zer moduz baliatu zan Probidenzia.

Franziskok zeukan trataera gaiztoarekiñanbat sufritzen zuen Pikak bere ixillean, eta amaizateak ematen zion eskubidearekiñ saiatu zanpakeak egitera aiñ maite zituen bi persona aenartean. Bernardonengandik asi zan aurrena,baña onek etzion aditu nai izandu ere; etzuenorregatik esperanzarik galdu, eta zuzendu zanpresoarengana. Senarra etxean etzan egunbatean sartu zan semearen ziegan, eta jolas aldibatean saiatu zizaion alegiñ guzian, arren, biurzedilla lenagoko bizimodura. Artarazitzekoenpleatu zituen ama kariñoso batek dakitzianbide guziak, baña aren negar, palagu eta losen-txa guziak izan ziran alperrak; bada amarensoma al guziari preso santuak aurkaratzen zionJaungoikoaren borondatea, San Damiango imaji-ña millagrozkoaren bidez agertua.

Azkenik Pikak ezagutu zuen arako Jaungoiko-ak emakumeai eman dien argi bereziarekiñ,Franziskoren bokazioa zala zerutikakoa etaegiazkoa, eta beregan pensaturik zeiñ gaizkiegingo zuen baldiñ bazijoan Jaungoikoaren kon-tra, artu zuen presoa libratzeko asmo zentzuzkobeziñ arrisko aundikoa. Ebaki ziozkan lotua zeu-

katen lokarriak, idiki zion presondegiko atea, etalaztan gozo bat emanik utzi zion libertade guzianjarraitzeko Jaungoikoak deitu zion bidea.

Pikak egiñ zuen ori ama, eta ama kristauazan bezela. Franziskok bere libertadeagatikeskerrak eman ziozkan Jaungoikoari eta amari,eta itzuli zan bereala San Damiango Eleizara.Bernardonek etxeratzean, aserre bizian erasozion emazteari, esanaz: «Zergatik askatu dezuzure semea? Ez dezu ikusten bere eman geiegia-kiñ ondatzen, eta bere erokeriakiñ desonratzengaituela? Nerau joango naiz aren billa, eta eraka-rriko det etxera, edo erbestetua izango da». Etaau esanda bereala, joan zan San Damiana. Etamunduan ondo ikusia izateagatik gastu aundieta alperrak egitea ontzat eman ezezik, Briena-ko kondearen mendean gerra egiteko luju aundi-ko tresnaz zaldia ornitzea Franziskori gogo onezutzi zion aita onek berak, eziñ eraman zuen beresemeak Jaungoikoarengana biurtu zanean, arenserbitzuan iraun eta limosnak egitea.

Gure santuak txanda artan etzuen iges egiñ,aurreratu zizaion aitarengana, eta aditurik emanziozkan espak, erantzun zion errespeto aundia-

rekiñ: «Utzi itz gogor eta keñadak, bada ez dida-te mellarik egiñ bear; erabakia nago sufritzeraguzi guzia Jesu Kristogatik».

Aitak ikusirik aren biotzeko irmotasuna zalaitxas bagak desegiten dituen arroka bezelakoa,etzuen pensatu saldu ziozkan tela eta zaldiarenbalioa kobratzea baizik, eta billaturik an Franzis-kok leiotik botatako dirua, bereala artu eta aterazan penaz eta sumiñdurik, uste zuen anbat iritxietzuelako. Etxera bidean gutiziak gogoraerazizion beartu bear zuela Franzisko utzierazotzeralegez tokatzen zizaion seni-partea, eta tentaziooni leku emanik, deitu zuen Juezetara, eta oenbarruti edo mendekoa etzalako, Asisko ObispoJaunaren aurrera.

Gido Sekundi orduko Obispo Jaunak deituzion bere Tribunalera; eta aditzera ematera joanzitzaienai, esan zien: «Bai, ni joango naizaioObispo Jaunari, bera dalako animen aita etaartzaia». Obispoak Franziskoren birtuteen berrilendikan bazekien, eta artu zuen juez gogorbaño obeto aita biguñ batek bezela, eta esanzion: «Ene seme, aita oso aserratua daukazu,itzuli zaiozu bere dirua. Para ezazu konfianza

Jaungoikoagan, zabiltza zuzen, eta ez izan eze-ren bildurrik, bada Jaungoikoa izango dezulaguntzalle, eta emango dizu Eleizaren onerakobear dezuna».

Itz oekiñ alaiturik, altxa zan Franzisko, etaEspiritu Santuak goiargituta bezela, erantzunzion onela: «Jauna, guzia biurtuko diot aitari,baita jantzita daramazkidan soñekoak ere». Etabeste gela batera joanda erantzi zan, eta gorpu-tza zilizio latz utsarekiñ estalia zeukala, botazituen arropak Obispo Jaunaren oñetara, begirazeudenak ikaratzeraño deadar egiñaz: «Entzuneta jakiñ, oraindaño Bernardoni deitu diot aita,baña gaurdandik agitz goitik esan dezaket: Aitagurea, zeruetan zaudena, zugan utzi ditut nereondasunak, eta para nere esperanzak».

Pasarte arrigarri aren testiguak biotz aunditu-rik negar egiten zuten, Obispo Jauna ere kupituzan, negar malko lodiak begietatik ixurtzeraño,eta kataberatik jetxirik, estali zuen bere mantua-rekiñ, idukiaz laztandua denbora luzean. Sakrifi-zio aiñ aundi onetatik ezagutu zuen Pikak beze-la, Jaungoikoak giatzen zuela gazte ura oi ez

bezelako bideetatik, eta aditzera emanik biotzairabazi ziola, aseguratu zion bere laguntza guzia.

Ekarri zioten Obispoaren morroi zegoenbaserritar baten kapusaia, Franziskok artu zuenesker onez, eta gañean morteroarekiñ gurutzeaegiñda jantzirik, aldendu zan andik, guzia utzita,danik pobreena baño iñor baño alegereago,Jaungoikoa beste anparu gabe, Jaungoikoaganbestetan esperanza gabe, eta Jaungoikoarenamorioz emango ziotena beste gabe. O zer mal-kirot edo galera ederra egiñ zuen orduan merka-tari onek! Ongi merezitua zuen aren izena itzkri-batua izan zedilla Ebanjelioko beartsuenenartean, bizitzeko geroztandik Jaungoikoaren Pro-bidenziako ondasunetatik. Au gertatu zan1207garrengo apirillean, Franziskok ogeita bosturte zituenean.

Andik lareun urtera erakai berak ekarri zutenbeste gertaera bat kontatu degunaren txit antzaundikoa, eta nola serbitzen baiduen gure iritzia-ren argitasun geiagorako, esango degu gertatuzan bezela. Beste S. Franzisko bat, S. FranziskoSaleskoa, otxana, maitagarri eta zelotsua gureAsiskoa bezela, oraindik apaiz ordendu berria,

bialdu zuen on Klaudio Garnier Jinebrako ObispoJaunak Chablesko misio arrisku aundikora. Bera-ren aita Boisy jaunarentzat izan zan berri au eriokolpe bat bezela; eta ikusirik eziñ bentzutu zuelamisiogille gaztearen irmotasuna, eta eziñ etsirikbera gabe egotera, eraman zuen ere Obispo Jau-narengana, eta aren aurrean belaunikaturik, itzkupigarrienakiñ esan zion: «Jauna, nere etxearenesperanza eta nere biziaren eta zartzaroarenpoza dan seme au nai izan det apaiz egiñ etaizan dedilla konfesore, au da, Ebanjelioaren gor-detzalle guztiz leial bat, baña eziñ det eta ez detnai martiri izañ dediñ, eta bialdu dezala berorrekarategira larrutzera dijoan bildotsa bezela».«Oroitu zaitez, erantzun zion Obispoak, biok S.Franzisko Asiskoaren izena daukazutela, etabegira ez dezazun beartu zure semea berepatroi gloriatsuak egiñ zuena egitera, gureaurrean erantzi eta arropak zuri ematera, bilots-tasun onetan jarraitzeko Jesus gurutziltzatuarenbandera».

Orduan semea auzpeztu zan aitaren oñetan,erregutuaz, arren, bere baimena eman zeiola,baña etzuen iritsi. «Zaude seguru, esan zion,

lanbide orretarako ez baimenik eta ez bendizio-rik, egundaño emango ez dizudala». Eta penazbeterik erretiratu zan Salesko bere gaztelura.Baña gero, bere semeak misioetatik atera zituenfrutu aundiak aditu zituenean, idiki zituen begiakezagutzeko beraren bokazio egiazkoa, eta alaba-tu zuen beste guziak bezela; eta uste degu oribera gertatuko zizaiola Bernardoni, kondairakgai onetan ezer esaten ezpadigute ere.

Bernardonek eta Boisy jaunak beren semea-kiñ egiñ zutena, da guraso geienak berensemeakiñ egiñ oi dutena. Ez dute ontzat ematenaen bokazioa, nun eta aengan artu dituztenasmoai, edo aekgandik atera uste dituzten iraba-ziai ez dien erantzuten, berak nai bezela; Jaun-goikoa baztertzen dute, berazaz oroitzen ere ezdira.

IIIgarren BerezieraLegenartsuak. Franziskok konpontzen ditu

iru Eleiza. Santuaren zerutikako deia.(1206-1209)

Franziskok, Obispo Jaunaren etxeko pasarteaezkero ikusirik bere burua libre eta ezeren era-gozpenik gabe, billatzen zituen toki erritiratue-nak Jaungoikoaren itz otsa obeto entzuteko. Maizjoan oi zan Asis inguruko baso eta mendietara,eta Jainkoaren amorioan sutua zeukan biotz ira-zekiarekiñ kantatzen zuen pranzez himnoakiñtxandaka, Dabid errege santuaren esker onezkosalmo au: «Eskerrak, Jauna, nere kateak urratudituzulako; ordañez eskeñiko dizut alabanzazkosakrifizioa, eta bedeinkatuko det zure izen san-tua».

Beiñ batean billatu zuten lapurrak, eta galde-tu zioten: «Nor zaitugu?». «Errege aundiarenaginte eramallea» erantzun zien; «Eroa da!»deadar egiñ zuten lapurrak, eta kupida gabe kol-patu ondorean, bota zuten elur-zulo batera, esa-naz: «Zaude or, Jainkoaren aginte eramalle tta-

ttarra». Aek alde egiñ zutenean irten zan elur-zulotik, eta pozez beterik, asi zan berriz erelengo kanta eta errezoetan; eta joan zan limos-na billa an aldean zegoen konbentu batera, nunegon zan egun batzuetan sukalde-lan bilutsenakegiten. Andik igaro zan Gubiora, eta an ikusirikaurtasuneko lagun batek aiñ mixeri aundianzarpa zar batzuek baizik gabe, kupitu zizaion,eta eman zion erumatarren jantzi bat, au da,tunika motza, larruzko ubala, zapatak eta esku-makilla; penitenziako jantzi onekiñ laister ikusikodegu nola ematen dan Franzisko pobreen serbi-tzura, baña batezere legenartsuenera.

Legenar gaitzak gure denboran ia osoro aldeegiñ badu ere, konbeni da jakitea zer zan beradenbora aetan kristau errietan.

Gaitz nazkagarri, gorputz guzia sorna pillaodoltsuz betetzen duen au zan orduan kiratsuaeta sagradua: kiratsua, kutsatzen zuelako, etasagradua, Testamentu Zarrean eta Berriangauza misteriozkoak berak adierazten dituelako.Isaias profetak etzuen irudikatu Mesias, Jaungoi-koak legenarrez zauritu eta humildua bezela?Eta Jesusek berak, etzuen iduki beti legenar-

tsuen errukimentu aundia? Bildurra eta benera-zioa, ona emen fedezko denbora aetan kristauakzeuzkaten sentimentuak. Eleizak, ama biguñ etakupikor onek antolatu zuen errezo berezi eta txitbiguña legenartsuentzat. Erregutzen zuen aek-gatik, eta zeremoni aetako orazioetan ikusten daeriotzako tristura, eta erlijiozko profesaren ale-geranza. Apaizak, gaizki daudenen meza eman-dakoan, bedeinkatzen zituen legenartsuak bereserbitzurako bear zituen ontzi eta gañerako gau-zak, eta eramaten zuen prozesioan bakardadeanbizi bear zuen txabolara. Txabola gañean bota-tzen zituen iru palakada lur, Kanpo Santutik era-mana, legenartsuari esanaz denbora berean: «Illzaite mundurako, eta jaio berritu Jaungoikoaren-tzat». Gero erregutzen zion gaitza eramaterapazienzian, eta Jaungoikoarengana osoro men-deraturik, aseguratuaz munduko Eleizaren soko-rru eta orazioak izango zituela, eta ikusierazoazzerukoan zeuzkan atsegiñak. Azkenik ateanzurezko gurutze bat, eta andikan zijoazenaklimosna botatzeko kutxatilla bat jarririk, guziakalde egiten zuten. Kristoren piztueraren oroipe-nean, Pazkuetan bakarrik irten zitezkean lege-

nartsuak karzela gisako toki artatik, eta ibililibreki erri aundi eta txikietan partartuaz kris-tauen poz kontentuan. Errukarri aek bazituztenberen konsueloak zeramaten bakardadean, etabai gozamenduak ere beren oñazeetan. Etzi-tzaioten eragozten komulgatzea, komunio san-tua animen janari dalako, eta ez berezi ere berenemazteakgandik, Jaungoikoak bat-egiñ dituenakgizonak berezi bear ez dituztelako; eta zauri naz-kagarri aek ikuste utsak berak aldegiteko zaleaematen bazuen ere, sortuarazten zuen kristauenbiotzetan aenganako benerazio gisako gauzabat; eta ala deitzen zitzaien «Jaungoikoareneriak» eta «Jaungoikoaren pobretxoak». Obispo-ak zeukaten aen mantenuaren kontua, eta begi-ratzen zien beren kargu onragarrienari bezela.Fededunak iruditurik aen arpegi ubel ori odol-tsuetan Jesu Kristoren arpegi adoragarria, etzi-ran igarotzen aekgandik limosna eman eta aenorazioetara gomendatu gabe. Aundizki eta damanobleak zeukaten onratzat aen zauriak senda-tzea, eta are arrigarriagoa dana, Eleiza bera zanaen serbitzurako zaldun-donzellen billerak egite-ratzen zituena, San Lazaroren zaldunena, bere

buru maixutzat legenartsu bat zeukana, eta SanJuan Limosnagillearen ospitaleko donzellena.

Legenartsuen edo Jaungoikoaren pobretxo-enganako jaiera au zabaldu zan ixurria berabezela sort-aldetik sart-aldera. Gurutzadekogerra denboran gaitz au jendeak ondo ezagutuabazeukan ere, Franziskok konbertitu zan aurretikeziñ ikusi zuen legenartsu bat, begiratze utsare-kiñ barren guzia irabiatu gabe; eta txit arrigarriada ikustea zer moduz zuzendu eta eskolatu zuengure Jaungoikoak, aren izaerazko ondarkiñetatikaltxatuaz bere graziazko erreinua.

Jaungoikoarekiñ izan zituen aurreneko tra-taerak gertatu ziran 1206garren urtean. Espole-toko ikuskeratikan laixter, eta Obispoaren jaure-giko pasartea baño urte bete lenago, gure san-tuak aditu zuen, otoitzean zegoela, zeruko itzbat ziona: «Ene seme, nere naia jakiñ nai bade-zu, despreziatu eta gorrotatu bear dezu aragia-ren aldetik nai eta estimatu dezuna. Eta etzaite-zela miretsi santutasunezko bide berri onezaz;zergatik gustokoak ziñituen gauzak, samiñakizan bear bazaizkitzu, miñkaistzat zenduzkanakizango zaizkitzu txit gusto eta atsegiñezkoak».

Denbora asko baño len izan zuen bere MaixuJainkozkoaren erakustea egiteratzeko egokiera.Asisko ibar zabalean zaldiz zijoan batean, onanon ikusten duen legenartsu bat datorkiola.Ustekabeko topo onekiñ guda bizi bat igaro bearizan zuen bere barrunbean. Lenbizi bururatuzizaiona izan zan andik alde egitea, baña berea-la oroiturik egunetik egunera obetzeko asmoaartuta zegoela, eta nork bere burua bentzutzeadala garaipenik aundiena, jetxi zan zaldi gañetik,eta sentitzen zuen goragaleari gogor egiñik,alderatu zizaion eriari, eta eskuan muñ egiñdaeman zion limosna. Berriz zaldigañeraturik itzulizan ostera legenartsua ikusteko, baña, o gauzaarrigarria! aren begiak etzuten geiago ikusi, etaarkitu zan bera bakarrik kanpo zabal artan.«Gizonen Salbatzallea askotan agertu izan dalegenartsuen itxuran» pensatu zuen beregan,eta poz aundiarekiñ belaunikaturik, asi zan kan-tatzen Jainkoaren alabanzak. Orduan sentituzuen bere burua osotoro mudatua, besterikbazan bezela, eta ala, gertakari aren oroipenaondorengoai utzitzeagatik, bere testamentu edoatzenaiaren aurrenean izkribatu zuen: «Egun ura

ezkeroz samiña iduritzen zizadana, biurtu ziza-dan gozo ala gorputz nola animarentzat». Norkbere burua orrela bentzutzen duenak, munduguzia menderatzen du, eta aurreneko garaipenaosoa danean, geroenekoa segurua da.

Alaz guziaz ere, gure santuak etzuen oraindikmundua osoro utzi, bada bere burutazioak etalurreko interesak eragozten zioten benaz birtu-tezko bideari jarraitzea; baña bere senipartearenerrenunzia urrengo urtean (1207) Obispo Jauna-ren aurrean egiñ zuenean eman zien libertadeasakrifiziozko eta mendetasunezko deseoai. Ikusidegu nola Obispoaren etxetik irtenda joan zanGubiora; an bere atsegiñ guziak ziran legenar-tsuen ospitalean bizitzea, eri errukarriai kontuegitea, oñak garbitu eta zauriak sendatzea, muñegiñaz danik nazkagarrienak izan arren. Era one-tan prestatzen zan animen sendagiñ zerukoi iza-teko; eta Jaungoikoak saristatu zion karidade auemanaz millagroak egiteko doaia.

Ona emen aurrenekoa, eta benturaz egiñzituen guzien artean bikañena: «Espoletoko pro-binziako gizon batek zeukan arpegian miñ biziaiñ izugarria, non artu ziozkan ao eta masallak;

alperrik joan zan sendagiñ sonatuenetara, alpe-rrik promesaz Erromako San Pedrora, miñ biziagero eta geiago zijoakion azitzen; Franzisko Asis-koaren gañean itz egiten aditurik, artu zuen beraikusteko asmoa, eta arenganatu zanean, belau-niko jarri izan zizaion, Franziskok ordea, etzionutzi, eta besarkaturik, musu eman zion arpegian;eta, o gauza arrigarria! Santuaren ezpañak ez alzioten ukitu, miñ biziak alde egiñ zuen, eta gel-ditu zan osoro sendatua. Egiaz ez dakit nik ger-taera artan zer geiago miretsi, musu emate uraedo sendaera.

Legenartsuenganako jaiera biguñ eta bizia,da Franziskoren on biurrera adierazten duenseñale berezia, bizi guzian gorde eta bere Orde-na guzira zabalduko duena: itz batean esateko,aren ejenploa konbentuetako ormak eta Unbria-ko mugak igarorik, banatuko da alde guzietaraurriñ gozozko likurtaren gisan, pizkortu eraziazmunduan bizi diranen debozioa. Anima asko etaaskok jarraituko dituzte aren pausoak, eta Fran-ziako Luis IXgarrena, Inglaterrako Enrike IIIgarre-na, Isabel Ungriakoa, Anjela Foliñokoa, Katalina

Senakoa eta beste zenbat ikusiko dira onratzatdaukatela «Jaungoikoaren eriak» sendatzea.

Franzisko, uste danez, etzan egon Gubiokolegenartegian illabete baizik, biurtuaz osteraAsisko urira 1207garren urteko maiatzean. Jesusgurutziltzatu millagrozkoaren itzak beti belarrie-tan zeuzkan, eta bazeritzaion, San DamiangoEleiza konpontzeko eman zizaion ordena kunpli-tu bearrean zegoela.

Sartu zan bada Asisen, anziñako profetakJerusalenen bezela, eta asi zan predikatzenkarrika eta plazaetan Jaungoikoaren aunditasu-na eta Eleizaren neke-naigabeak, eta eskatzenziezten arriak, Jaungoikoaren amorez esatenziela senzilltasun guziarekiñ: «Arri bat ematendidanak sari bat izango du, bi ematen dizkida-nak, bi izango ditu, iru ematen dizkidanak, iru».Arrigarrizkoa izan zan uri guzian egiñ zuen mugi-da; etziran ordea berdiñak guzien sentimentuak;batzuek egiten ziozkaten burlak eta bidegabeke-riak, besteak pasatzen ziran kasorik egiñ gabe;eta beste batzuek pensaturik bizi-mudantza uraJaungoikoaren obra zala, laguntzen zioten berenesku-lan edo limosnakiñ San Damiango Eleiza

konpontzen. Esker igualarekiñ artzen zituenlimosnak nola injuriak, limosnak Eleiz-lanakaurreratzeko, eta injuriak bere animaren onera-ko. Orduan ikusi zan aiñ eroso azitako galai au,obrarako bear ziran gaiak eramaten bere bizkargañean peoiak bezela. Lan egiten zuen deskan-tsu gabe, eta nola zeukan gorputza barau etapenitenziakiñ nekatua, pixu txikienarekiñ makur-tzen zizaion. Eleiz artako apaiz on Pedro urrikal-du zan arzaz, eta ezer gitxi bazeukan ere, pres-tatzen zion eltzekaria illumabarrenetan; Franzis-kok aurreneko egunetan artu zion, baña geroziozan bere buruari, etzituela topatuko tokiguzietan ark beziñ ongi artuko zuten apaizak;etzala ura berak aukeratu zuen pobreza, eta alaatez ate ibili bear zuela katillu batekin, eta artuematen ziozkaten kondarrak, eta orrela bizi bearzuela, arako pobre jaio, pobre bizi, pobre ill, etabesteren mandirean bilduta obiratua izan zana-ren amorez. Biaramonean asi zan eskean etxezetxe, eta eseri zan karrikan bildutakoa jatekoeskaleak egiten zuten bezela. Katilluan anbesteeltze-kondar mota batean ikusteak nagatu zuen,ustekabean begiak itzultzeraño, baña oartu zan

beziñ laixter bere barrenari gogor egiñik, asi zanjaten gogoz, eta gero aitortu zuen, etzuela izanegundaño jaki gustoagokorik. Arratsean onPedrori esan zion alegere, billatu zuela gauz bil-tzalle eta jan-maneatzalle bat bestek ez bezelajana prestatzen zekiena.

Oraindik, azkenengo aldiz bederik itz egiñbear degu Bernandonen gañean, ez ordea bera-ren onran. Nola ez baizuen ezagutzen graziarendeirik, eta ez gurutzeko erokeria santurik, eziñeraman zuen iñola ere ikustea bere semea eska-le moduan eta jendearen farragarri egiñik.Bidean topo egiten bazuen, alde egiten zionkopeta aserratuarekiñ, eta noizbait biraua erebota zion. Pensatze utsak biotza naigabetuauzten du! Jaungoikoak etzituen noski ontzatematen guraso aren birauak, bada zauritzenzuten biziro semearen biotz biguñ eta kuperaanbesteraño non, andikan askoz geroago enura-tzen zan modu onetan: «Izandu ditudan eramanbear guzietan, ura izandu nuen samiñena». Penaaiñ aundiaren gozamendurako, agure pobre batbillaturik, esan zion: «Izango naiz zure seme, etaaragiaren aldetik nere aita danak birau egiten

diran bakoitzean, zu, nere aita ordekoak bedein-katuko nazu». Eta agureak gogo onez obedituzion.

Angel, Franziskoren anaia bakarrak, badirudigurasoen interesakiñ batean beretu zuela aita-ren gogortasuna, ondorengo gertaera onetanikusten dan bezela. Neguko goizgiro gogorbatean gure doatsua arkitzen zan Eleizan otoi-tzean, eta nola etzeukan eremutarren jantzi txarbat baizik, zegoen otz-ikarak ortzak dardar egi-ten ziotela. Angelek andik pasatzean, esan zionburlaz aldamenean zeukan lagunari: «Galdezaiozu ea izerdi tanto batzuek saltzen dituen».«Ez, santuak erantzun zion, nere izerdia ez dietnik gizonai saltzen; saltzen diot Jaungoikoariaskozaz prezio obean».

Anbeste pruebaren artean Franziskok jarrai-tzen zion bere obrari, uso tortolak toki bakarreanbere umeentzat kabia egiten duen modukopozarekiñ, andikan igarotzen ziranai esanaz:«Atozte lanean laguntzera, bada emen egongoda dama pobreen konbentu bat, zeiñtzuen bizi-tza santu eta birtuteakiñ onratuko duten AitaZerukoa Eleiza guzian». Profezi edo aurrez-esan

au bete betean gertatu zan andik bost urteraSanta Klara eta bere lagunak San Damiango Elei-zan jarri ziranean. Orrela lana eginda, orazio etapobreza aundienean bukatu zuen 1207garrenurtean, eta San Damiango Eleiza konpondubeziñ laister, ekiñ zion Asisko atietan zeudenbeste bi Eleiza konpontzeari. Bata zan SanPedrori konsagratua zegoena; eta nola baizanApostoluen buruaren guziz debotoa, 1208garrenurteari asiera eman nai izan zion Eleiz onenberritzearekiñ, zeñaren lanak txit denbora labu-rrean bukatu zituen orretarako bere erritarrakeman ziozkaten limosna ugariakiñ. Bestea zankapilla pobre eta anziñako bat. 352garren urteanPalestinatik etorritako eremutar batzuek egiñik,eta seigarren eunkiaren erditik aurrera praileBenitoak bertan biziturik, deitu zizaion aurrenaSanta Maria Josafatekoa, Ama Birjiñaren obi edosepulturako erliki prezioso bat bertan gordetzenzalako; gero Porziunkula, Subasoko Benitoenlurraren partetxo batean zegoelako, eta geroagoAma Birjiña Aingeruena, zeruko agerkerak ber-tan maiz gertatu oi ziralako. Lenagoko denbore-tan bertara zijoazen erromesakgatik sonatua

izan bazan ere, orduan nola baizegoen osoroutzia, pixkaka pixkaka erortzen zijoan, etaetzuen serbitzen eguraldi gaiztoetan artzai-artal-deen estalpetzat baizik. Gure santuak enpleatuzituen Eleizatxo au lenagoko oñean ipiñtzeko,bere zelo irazekiak somaerazotzen ziozkan neu-rri guziak, eta 1208garren urtearen bukaerara-ko, iritxi zuen konpondu ezezik lenago beziñapaiñdua utzitzea.

Konpondu zituen iru Eleizetan maiteena zuenPorziunkulakoa, au zan bere erregutegi eta bizi-lekua. Aingeruen Erregiña bitartekotzat arturik,belaunikatzen zan bere imajiñaren aurrean erre-gutuaz gau ta egun ezaguerazo zeiola jarraitubear zuen Ebanjelioko perfeziozko bidea; zerga-tik amar urte aetan graziaren mugida guziakegiaz segitzen bazituen ere, etzuen oraindik eza-gutzen bere bokazio egiazkoa, lenago iñor ibiliez dan itxasoetan batere bildur gabe mariñel batsartzen dan bezela portua billatzera bere ontziaaseguratzeko. Jaungoikoak berak erakutsi zionportu deseatu au, ara nola.

1209ko otsaillaren 24ean Franzisko zegoenbelauniko entzuten Porziunkulako erregutegian

Apostoluen onran beraren enkarguz on Pedroematen zegoen Meza. Ebanjeliora zanean, apai-zak irakorri zituen itz oek: «Ez ezazute eramanzizkuan urre, zillar eta beste dirurik, ez ezazuteiduki sakurik, ez soñeko bi, zapatik eta eskuma-killarik». Itz oek argitu zioten bere entendimen-tua, ezagutu zuen bere portua zala erlijiozkobizitza, eta bere bokazioa apostoluen pobreza.«Au da nik billatzen nuena, au biotz biotzetikdeseatzen nuena!» deadar egiñik, bota zuenbere zizkua, zapatak eta makilla; eta auts kolo-reko tunika basto bat jantzirik, lotu zuen gerriasoka batekiñ, eta oñutsik, abiatu zan Asisa peni-tenzia predikatu eta Jesu-Kristorentzat animakirabaztera. O Jaungoikoaren itzaren indar mira-garria! Irugarren eunkian San Antonio Ijitoarnobleak aditu zuen Ebanjelioko pasarte au: «Onona izan nai badezu, dezun guzia saldu etaemaiezu pobreai» eta konseju au jarraiturik, iri-txi zan sortaldeko monje edo praille bakartarrenaita izatera. Andik amar eunkira Franzisko Asis-ko merkatari aberatsaren semeak, aditzen duirakorten Ebanjelioko beste pasarte bat, eta sen-titurik bere anima graziak menderatua, egiten

da Sartaldean erlijiozko bizitza perfektoenarenaita. Egun artan esposatu zan egiaz Probrezasantuarekiñ, eta jaio zan Erlijioso Txikiagoenordena.

Franziskok bere lenbiziko predikuetan izanzuen, eskean asi zanean bezelako patua, bilduzituen beretzat injuri asko, eta Aita Zerukoaren-tzat anima banaka batzuek, baña guziz ederrak,laixter ikusiko degun bezela. Ala segitu zuen biillabete aldean, partitzen zuela denbora orazioaneta predikazioan, eta San Damiango apaizakjaten ematen ziola.

Ordutandik Ama Birjiña Aingerueneko Eleiza-txoari zion gure santuak jaiera berezia. An ego-ten zan meditatzen soseguz eta naierara JesuKristoren Pasio txit santua; an bere biotza zabal-durik eta bere Jaungoikoaren neke oñazeakpenaturik, negar malkoak ixurten zituen. Beiñbatean bere lenagoko lagun batek aren negaroiuskak aditzean, sartu zan kapillan, eta ikusiriknegar betean zegoela, galdetu zion ea zer zuenorrela egoteko. «Ah, erantzun zion, negar egitendet nere Jesu-Kristo Jaunaren Pasioa, eta eznitzake lotsatuko mundu guzian negar egiñda

ere». Itz guziz ederrak, Santuaren biotz biguñeta maitatia eziñ obeto adierazten dutenak, etaSantuaren ezpañetan, etorkizun zeuden gauzenasmegitariak ziranak.

Igaro degu San Franziskoren bizitz, bakarda-dekoa deitu genezakeana, eta Jesusek Nazare-ten eraman zuen ezkutukoari dagokana, orainasiko gera kontatzen beraren bizitza agirikoa,gertaerak esaten goazen bezela ikusiaz zeiñ itzaleta egikari aundia izan zuen Franziskok Eleizaneta soziedadean edo jende elkartean.

IVgarren BerezieraPraile txikienen Ordenaren asierak.

Santa Maria Aingeruena. Mixio-saioak.(1209-1212)

Jaungoikoaren bidakai edo ordenamentuandaude gauza bi, onra berezia gizonari ematendiotenak: Apostolu eta fundatzalle izatea. Zorio-nekoak doai oetakoren batekiñ Jaungoikoak orni-tzen dituenak! San Franziskok bada, izan zuen bidoai oek bereganatzeko ditxa, eta ikusiko deguberagan Apostolu batengan bear dan bereburuaren ukatzea, eta Fundatzallearen indarsortu-eragillea.

San Franzisko izan zan Apostoluen ezezikJesu-Kristo beraren irudikaria. Salbatzallearengisan, beste iñork ez bezela artu zituen amabijarraile, amabi Ebanjelioko langille, Franziskoa-rren Ordenaren euskai edo irozgarriak, munduanberen millagroen son aundia eta birtuteen usaigozoa utzi ondoren, distiatzen dutenak orainEleizan izarrak bezela, txirku argitsu bat egiñazberen Aitaren inguruan. Nola igaro aingeru-irudi

oen aurretik begirada bat egiñ gabe? Oengañean itz egiñgo degu, bada, beren gertaeraenegokiera datorkigunean, miretsiaz denboraberean Jaungoikoaren jakiñduria, nola eratzendituen egiñ-asmo duen lanaren aunditasunakeskatzen duen santutasunarekiñ ornituak dau-den langilleak.

Asis izan zan lenbiziko lagunak Franziskorieman ziozkana. Guzietatik aurrena aitatu beardeguna da Bernardo Kintabal, gizon jakintsu etazentzu aundikoa, Asisko etxadi leñargitsueneta-koa, eta aginte aundia bertan zeukana. Bernar-donen semeak bi urtean egiñ zituen obraen tes-tigu izan zan, eta ikusirik munduko ondasun etaarrokeriaz egiten zuen desprezioa, ezagutu naiizan zuen alde aldetik aren birtutea, eta bentu-raz, bai probatu ere. Gau batean gonbidatu zuenelkarrekiñ apaldu eta aren etxean lo egitera, etaFranziskok esker onez, baietzkoa eman zion.Apal ondoan Bernardok oea para zion beregelan, eta bakoitza berean etzanik, asi zanzurrungaz lo betean bazegoen bezela, gelanzegoen argitara bere ostalariak egiten zituenmugida guziai erreparatu baizik egiten etzuen

bitartean. Franziskok zurrungak aditzean ustezuen lo zegoela, eta oetik jaikita jarri zan belau-niko, para zituen besoak gurutzean, eta begiakzeruronz eta negar malkoak zeriozkala, esanzituen, eta gau guzian aritu zan esaten onako itzoek: Deus meus et omnia, «Nere Jaungoikoa etanere guzia!». Ikuskarri onek mugida aundia egiñzion Bernardori biotzean, eta esan zuen beregan«Auxe da, egiaz, Jaungoikoaren gizona». Egunazabaltzean, deiturik Franziskori, egin zion gal-deera au: «Baldiñ maestar bati emango balionagusiak dirutza aundi bat onenbeste urte pasa-ta ostera itzultzeko, eta señalatutako epea bañolen maestarrak diru aren bearrik ezpaleukake,zer egiñ bearko luke?». «Itzuli bere nagusiari».«Ni nazu bada maestar ori. Jaungoikoak emandizkit ondasun aundiak batere merezitu gabe;baña gaur bertan itzuliko diozkat eta jarraitukodizut». Franzisko geratu zan arriturik ikusteannolako gaia bialtzen zion Jaunak, altxa bear zuenobraren zimendutzat serbitzeko; eta ala, esanzion: «Ene anai, zure asmo ori inportanzi aundie-netakoa da, eta tratatu bear degu Jaungoikoare-kiñ; goazen Eleizara, entzun dezagun Meza, eta

Espiritu Santuak erakutsiko digu zer egiñ beardegun». Biaramonean San Nikolasko Eleizarazijoazela, bidean topo egiñ zuten Pedro Katanio,Katedral artako Kanonigoa, gizon jakiñduria etasantutasun aundikoa, eta bildu zan aekiñbatean. Mez-ondorean San Nikolasko apaizakidiki zuen iru bider Ebanjelioetako liburua, den-bora aetan oi zan bezela. Lenbizikoan irakorrizituen itz oek: «On ona izan nai badezu, zoaz,eta dezun guzia saldu, eta emaiezu pobreai»(Math. XIX, 21). Bigarrengoan: «Ez ezazu era-man ezer biderako» (Marc. VI, 8). Eta irugarren-goan: «Nere ondoren iñork etorri nai badu, ukatubeza bere burua, eta bere gurutzea artutaberraikit» (Math. XVI, 24).

«Ene anaiak, esan zien Franziskok lagun biai,ona gure bizitza, ona gure erregla, eta gurijarraitu naiko diguten guziena. Zoazte, bada, etaegizute aditu dezutena». Au gertatu zan 1209koapirillaren 16ean. Biok saldu zituzten berenondasunak, balioa eman zioten pobreai, eta itzu-li ziran fundatzalle santuarengana, beragandikgeiago ez alde egiteko. Berak zeukan bezelakosoña aei emanik, egiñ zuen bereala txabola bat

Porziunkularen itzalean, an elkarrekiñ biziera bategiteko Ama Birjiña Aingeruenen aurrean. Lenbi-ziko egunetik zer moduz bizitu izan ziran aurren-autu aek, nolako jaierarekiñ jarraitu zituztenberen Aita zorionekoaren pausoak eta birtuteak,Ordenako kondairatzalleak esana utzi ziguten itzguztiz biguñakiñ.

Pazienzi eta umilltasunezko ispillua, doai pre-ziosoenakiñ ornitua, Aingeruen eskuetan Ebrokoibai aundiaren ertz batetik bestera pasatua, Ape-ninoko basoetan maiz asko gozoro kordegabe-tua, Jainkoak maitatua, eta San Franziskok berrizzion kariñoagatik bere seme-aurrenekoa deitzenziona; orra zeiñ zan Bernardo Kintabal; eriotzakotranzean zegoela, esaten zien aldameneannegarrez zeuden praideai: «Nere anai maiteak,milla mundugatik ere ez nuen nik serbitu naikogure Jesu-Kristo Jauna beste nagusirik! Eta oraiñ,zuekgandik aldeegiteko nagoen onetan, bigauza eskatzen dizkitzutet; oroitu zaitezte nizazzuen orazioetan; eta elkar maitatu zaitezte, nikejenploa eman dizutedetan moduan». Une artanbazirudien zeruko argi-errañu batek aren arpe-gia inguratu zuela, eta animak utzi zituen dese-

rri onetako neke oñazeak, joateko zerura gloria-ko atsegiñak gozatzera.

Pedro Katanio izan zan Ordenako lenbizikoBuru-nagusi ordezkoa, eta merezimentu eta bir-tutez beterikako bizitza baten ondoren, ill zangozoro Jaunaren laztanean. Obedienzia izan zanbeti onen birtute estimatuena, eta segitu zuengordetzen ill da gero ere. Nola millagro arriga-rriak gertatzen baiziran egun oro aren sepultu-ran, eta ara zijoazen jendetza aundiak eragoztenzien erlijiosoai nai zutekean ixiltasun eta erreti-roan bizitzea, fundatzalle santua makurtu zanegun batean doatsu onen obi gañean, eta esanzion: «Anai Pedro, bizi ziñala beti obeditzen bazi-ñidan, nai det oraiñ ere obeditu zadazula. Zureobia ikustera datozenak zabarrerazotzen gaituz-te txit, au dala bide pobreza kaltertzen da, etaixiltasuna ez da ondo gordetzen; beragatik obe-dienzi santuaren izenean agintzen dizut, ezdezazula geiago millagrorik egiñ». Jaungoikoa-ren Semeak kunplitu nai izan zituen bere serbi-tzari leialaren deseoak, eta egun ura ezkeroztik,etzan egiñ millagro geiago Pedro Katanio doa-tsuaren obian. Anbeste millagroen ondorengo

ezer-ez-egite ura izan zan Santuaren lagunen-tzat ikasbide bat erakutsi ziena zenbaterañoestimatzen duen Jaungoikoak erlijiosoen obe-dienzia, eta ala, gero eta zelo geiago agertzenzuten birtute onen jardueran.

Bi jarraile oei laister bildu zizaien irugarrena,aurrekoak beziñ ezagungarria. Zan gizon zuzeneta Jainkoaren bildurrezkoa, Asisko etxe noblebatekoa, Jil edo Ejidio zeritzana.

Kintabal eta Katanio bere adiskideen konber-sioa jakiñdu zuenean, erabaki zuen aei jarrai-tzea, etzekien ordea nun bizi ziran. Apirillaren23an dan San Jorje egunean, meza santuaentzunda eman zizaion bideari, JaungoikoarenProbidenziak giatuko zuelako uste osoan, etazuzen zuzen joan zan Porziunkulako txabolara.Franzisko, aldameneko basoan otoitzean zegoentokitik altxaturik atera zizaion bidera, eta Jilekbelauniko jarrita erregutu zion ar zezala berelagunen artean. «Ene anaia, erantzun zion San-tuak, zuk eskatzen dezuna da Jaunak bere serbi-tzaritzat artu, eta arma zaitzala zaldun: ez da orimesede txikia. Enperadorea Asisera etorritabere gogoko persona kutun bat aukeratu nai

baluke, guziak berengan esango luteke: Jainkoa-ri nai dakiola ni izatea! Orain bada, nola ez dezuzuk bedeinkatu bear zeruko errege aundia, berebegiak zugan ezarri dituelako?». Eta altxaerazo,eta laztandurik, aurkeztu zien Bernardo etaPedrori, esanaz: «Ona emen Jaungoikoak bial-tzen digun anaia».

Elkarrekiñ piskatxo bat jandakoan, gure San-tua lagun berriarekiñ batean joan zan Asisa,berak zeukan moduko jantzi bat ari eratzera.Bidean andre batek eskatu zioten limosna, etaFranziskok, Jili begiraturik, esan zion: «Anaia,Jainkoaren izenean eman zaiogun pobre onidaramazun kapa» eta Jilek, berealaxe emanzion, irudituaz bere limosna zeruraño zijoala.Joan ziran biak alegere urira, eta eskaturik limos-naz oial basto bat, itzuli ziran Ama Birjiña Ainge-ruenera, eta an artu zuen Jilek abittua fundatza-lle santuaren eskutik, zeñari utzi zion geroztikosoro bere animaren kontua. San Franziskorenirugarren lagun au, gizon senzill eta eskolagabea izan arren, da Franziskanoen familian per-sona estimagarrienetako bat. Aita San Franzis-kok arriturik aren mendetasunezko espirituaz

zion: Ura zala bere ezkutari portitzenetakoa. SanBuenabenturaren sinitsgaia da oraindik argia-goa: «Beiñ baño geiagotan ikusi det nere begia-kiñ kordegabeturik, eta eztet uste geiegi diodalaesaten badet aingeru bizitza egiten zuela». Jaun-goikoaren perfezio guziak antzeztutzen ziranaren animan leiar garbi batean bezela, eta ben-turaz San Franziskoren lagunetan etzan iñoronek beziñ maiz zeruko gozamenduak medita-zioan sentitzen zituenik, eta izaten zituen zerukodoaien artean senzilltasun eta inozenzia geiagoagertzen zuenik.

Joan zizaion egun batean San Buenabentura-ri Ordena guziko buru nagusi zala, eta esan zion:«Ene aita, Jaungoikoak zu bete zaitu bere gra-zien doaiez; baña gu ezjakiñ errukarriok zeregiñgo degu salbatzeko?». «Ene anai, erantzunzion San Buenabenturak, Jaungoikoak bere amo-rioa eman badizu, ori bakarra asko dezu». «Bañaezjakiñ batek amatu dezake Jaungoikoa jakin-tsuak anbat?». «Dudarik gabe, erantzun zionSan Buenabenturak: amona zar batek amatudezake Jaungoikoa Teolojiako irakasle batekanbat edo geiago». Ori adituta beregan eziñ ego-

nik joan zan baratzara, eta uri aldera begira jarri-rik, asi zan Jil deadarka, al zuen indar guziarekiñesaten: «Andre pobre, senzill eta ezjakiñak,maita ezazute zuen Jaungoikoa, eta izango zera-te frai Buenabentura baño aundiagoak».

Beste batean praide dominiko bat Teolojiakoirakaslea, Ama Birjiñaren garbitasunaren gañeanzeukan duda bat burutik iñola kendu eziñ zuena,joan zan praide umill onen billa. Jil doatsuakmillagroz jakindu zuen, eta bidera aterata itz egi-teko betarik eman gabe, eta bere eskumakillare-kin lurra joaz, esan zion: «Anai predikaria, Mariaizan zan Birjiña aurgitea baño len». Eta azuzenaeder bat sortu zan lurretik denbora berean.Makillarekiñ ostera lurra joaz, esan zion: «Anaipredikaria, Maria izan zan Birjiña aurgitean» etabeste azuzena bat sortu zan. Eta irugarren kol-pea emanaz, berriz ere esan zion: «Anai predika-ria, Maria izan zan Birjiña aurgite ondorean» etabeste azuzena zuritasun arrigarrizko bat irtenzan lurretik; orduan praide dominikoa arriturikaren itzaren indar nola ikusi zituen iru millagroa-kin, itzuli zan bere konbentura, anbeste denbo-

ran billatu etzuen pake Jainkozkoa animan zera-mala.

Nork ez daki frai Jil eta San Luisen artekoikusketa? Franziako Erregeak San Franziskorenobia bisitatzera joan zanean, aurrena frai Jil ikusinai izan zuen. Eta ala iritxi zan Perusara errege-ezagungarri gabe, eta konbentura joanik, artzazgaldetu zuen. Jaungoikoak agertu zion zeiñ zanbisitatzera zijoakiona, eta ez al ziran jetxi jolas-tegira non laztandu ziran aspaldiko adiskideakizan baziran bezela, egonaz orrela luzaroan itzikegiñ gabe. Biaramonean beste praideak errietaneman zioten Franziako erregeri zegokan modukoarrera egiñ etziolako, baña ark erantzun zienonela: «Ene anaiak, zeruko argiak agertuerazidizkigu elkarren biotzak itz eginda baño argita-sun eta poz geiagorekiñ; alabandan ere gizonenmingaña ez da gai Jaungoikoaren misterioakazaltzeko».

Aita Santu Gregorio IXgarrenak, berari zionestimazio eta begirune aundiarekin deiturikegun batean erregutu zion, esan zezaiola garbi-ro zer egiñ bear zuen. «Aita Santua, erantzunzion doatsuak, zure animako begiak iduki itzatzu

beti irikiak. Eskuiko begia, beste munduko eder-tasuna eta Jaungoikoaren perfezioak konsidera-tzeko; eta ezkerrekoa, zure kontura dauzkatzunlurreko gauzak ondo ikusteko». Ala jarraitu zionbere itzaldiari, utziaz Aita Santua osoro arrituaanbesteko jakiñduria serbitzari umill ari emanziolako.

Alakoak ziran San Franziskoren iru lagunak.Lenbizi ikusi zituenetik, ezagutu zuen aen balioaundia, eta aprobetxatu nai izan zuen animenonerako. Ez ote zan iritxi Kristoren zaldun arma-tu aek gerrara joateko ordua, eta Jaungoikoarenjazarretan lazki peleatzeko? Ala uste izan zuengure Santuak, eta bialdu zituen Bernardo etaPedro Erromanira, eta bera Jilekiñ joan zan Anko-nako Probinzira. Lenbiziko ater-aldi onek serbituzien probatzeko beren birtute arrigarria, badaaskotan arkitu ziran mantentzeko gauzarik bea-rrenak gabe, jendeak parra eta burla egitenziela, idukiaz beren buruak zorionekotzat JesuKristogatik padezitzen zutelako. Ater-aldi urasaio bat baizik etzan izan, eta amar bat egun iga-rota itzuli ziran beren bakartegi maitera, ixilta-

sun, orazio eta gorputz ildura edo mortifikazioa-kiñ animak indartzera.

Beste lagun geiago bilduko etzitzaiola kezkaidukitzeko biderik ia etzegoen; zergatik Ama Bir-jiña Aingeruenekotik atera eta banatzen zan bir-tute-usaia aiñ garbi eta gozoa zan non erakarribear zituen Jainkoaz amoreztuak zeuden, etaberen buruak umildu nai zituztenen animak. Illabukatu baño len, bazituen beste iru berekiñ.Pena aundiarekiñ bada ere, oen izenak baizikezin esango ditugu, oen gañ beste berririk ezdakigulako. Franziskoren laugarren lagunari zeri-tzan Sabatino, zeña ill zan santutasunean Erro-man Ara-Zeliko konbentuan 1252ko otsaillarenbian Wadingok dionez, eta bostgarrena zan Mau-rizio edo Moriko, Gurutz-eramalleen Ordenakoa.Ospitalean oatua eta etsimena arturik zegoela,eskatu zion Santuari artzaz erregutu zezala.Etzan engañatu bere ustean, San Franziskok ora-zio egiñ zuen, eta ogi mamia Ama Birjiña Ainge-ruenaren lanpara olioan bustita bialdu zion man-datariarekiñ, esanaz: «Emaiozu au Morikori; etaJaungoikoak osasuna emanaz gañera, egiñgo dusoldadu bulardetsu bat, bada sartuko da gure

soldaduzkan eta iraungo du eriotzaraño». Etorki-zun au esan bezela osotoro kunplitu zan.

Badago gauza atsegiñgarriagorik irakortzeabaño anziñako kondairetan nolakoak izan ziranOrden onen asierak? Edozeiñi irudituko litzaiokearkitu duela argitaratu gabe zegoen Ebanjeliokoedo Apostoloen egikerako pasarte bat. Franzis-ko, kiñu bat egiñarekin arkitzen da jarrailez ingu-ratua, beste denbora batean Salbatzallea beze-la. Biak dira elkarren antzekoak, batak anbatjarraile besteak, birtuteak berak, anziñako apos-tolu bilkuieko millagroak berak dira bilkui berrionetan ikusten diranak; ez da ezer falta, eztaJudasen saldukeria ere. Judas au, Juan Kapellazeritzana, izan zan Franziskoren seigarren lagu-na. Onek zeukan biltzen ziran limosnak lagunenartean partitzeko kargua, eta asi zan pixkakapixkaka ondasunak gutiziatzen, itzuli zan mun-duko gustoetara, eta galdu zuen orazio etapobrezako espiritua. Alperrik fundatzalle san-tuak ikusierazo zion zeiñ irrisku aundian jartzenzuen anima, alperrik gaztigatu zion oraiñ biguñ-ki, gero txit zorrotz, biur zedilla sakrifiziozkobidera, alperrik oroituerazi ziozkan beste mun-

duko kastiguak. Orduan, Jainkoaren gizonak aldeaurrez esan bezela, laister izandu zuen gañeanJainkoaren justizi ikaragarria. Legenar izugarriakartu zion gorputz guzia, eta nola etzeukan bio-tzik prueba ura eramateko, bota zuen abittua,itzuli zan mundura, eta bere buruaz etsirik, urka-tu zan Judas bezela. Au gertatu zan 1212kourtean, gero ikusiko degun bezela. San Franzis-kok berri miñgarri au aditu zuenean Erromanzegoen tokian txit sentitu zuen, eta Jakobpatriarkaren gisan, etzuen artu nai konsuelorik.Lagunak etzitzaiozkan itz egitera benturatzen,eta tranze artan zegoela, ona non joan zizaionbeste bat, Inglaterrako semea, abittua eskatze-ra. Bereala Franziskok eta bere lagunak ezagutuzuten onen etorrerarekiñ Jaungoikoaren Probi-denziak aezaz zeukan kontua, eta erabaki zuten,Gillermo anaiak artu zezala seigarren lagunarentokia, San Matiasek Judas saltzallearena artuzuen bezela. Ala gero eta antz geiago ikustenzan Ordena berri onen jartzean eta Apostolu-Bil-kuian.

1209garren urtean Jaungoikoaren obra orain-dik jaio berria zan, eta Patriarka santuaren fami-

lia lagun askogatik baño obeto señalatzen zansantutasunagatik. Franziskok ezaguturik ongipobreza dala Ebanjelioko perla baliosoena, saia-tu zan bere lagunak birtute onetan batez eresendotzen. Bialdu zituen etxez etxe eskean ibil-tzera, eta biltzen zituzten limosna baño despre-zio geiago, izanik beren etxetakoak burla geie-nak egiñ zieztenak. San Franzisko bera joan zanObispoa ikustera, zeñak arriturik aek zeramatenbizitzaz esan zion biguñki: «Gogorregia da, eneseme, guziaren errenunzia egitea». «Nik, bada,erantzun zion, uste det gogorragoa dela zerbai-ten jabe izatea, zergatik gauza izateak berekiñdakarte kontu egiñ bearra, kezkak eta auziak,eta askotan etorri oi da armaz gorde bearra ere,zeña guztia dan Jaungoikoaren amorioaren etalagun urkoaren kaltean». Erantzuera ura txitgogokoa izan zizaion Obispoari, eta berritu zionlenago agindu zion bere anparu eta balimentua.

San Franziskogan mirestutzen dan zentzusegurua eta lege-emallezko jakinduria etzirananbeste berezko azkartasunetik zetozkionak,nola Aldareko Sakramentuan gure amorez presodagoen Jaunarekiñ zeuzkan trataera onetsietatik

ateratzen zuen frutua. Etzan aspertzen egia,bizitza eta bidea danaren laguntzak eskatzen;eta maiz esan oi zuen: «Ez dago munduanbereala utziko ez dedanik, eta gauza aiñ gogo-rrik, nere Jesu Kristo Jaunaren amorez eta gloriazpozik sufritzera jarriko ez naizenik, nun etamugierazi al nitzakean gizon guziak beren biotzguziarekiñ eta gauza guziaz gañ Jaungoikoaamatzera». Eta amorio-mugida oen ordañezJaungoikoak argitzen zion entendimentua, etaindartzen borondatea onerako amorioan.

1209ko udaberriaren azken aldera gure San-tua jetxi zan Rietiko ballerara bere lagunakiñbatean. Gelditu ziran Poggio-Bastone parekoarkaitz batean, eta ikusirik an ermita bat iñorgabea, iruditu zizaien toki egokia zala eternida-deko egiak meditatzeko, artu zuten bada berenegon-lekutzat, eta Poggio-Bastonen edo ingu-ruan predikatu eta limosna eskatu ondorean,biribillatzen ziran ara arratsalde guzietan. Egunbatean, gure santua bere gazte—denborakolasaikerien gañean examiña samiña egiten zego-ela kordegabetu zan, eta Espiritu Santuak ager-tu ziozkan bi gauza oro bat konsolagarriak, bere

pekatu guzien barkazio oso osoa, eta bere Orde-na arrigarriro zabalduko zala. Arratsean, ez alziran itzuli lagunak, bereala esan zien: «Alimo,nere seme maiteak, poztu zaitezte Jaungoikoa-gan! Ez tristetu gitxi geralako, ez zaitzatelauzkurtu zuen ezjakiñak eta nereak, bada Jaun-goikoak agertu dit bere bedeinkazioarekiñ zabal-duko dala mundu guzian famili au, zeñaren aitabera dan. Nai nuke gorde ixilik ikusi dedana,baña karidadeak beartzen nau zuei part-emate-ra. Jendetza aundiak ikusi ditut guganonz etor-tzen, gure abittua artu, eta gure bizimodua era-matera. Bide guziak ikusi ditut jendez beteakononz eta presaka datozela. Franzesak iristendira, Españolak korri egiten dute, Inglesak jarrai-tzen diote, eta Alemanak eta dierri guziak mugi-tzen dira. Begira! Obedienzia santuaren ordenakkunplitzeko mugitzen diranen pauso-soñua iris-ten da nere belarrietara!». Ala kantatzen zuenIsaias profetak zazpireun urtez aurretik Eleizarenjartze eta zabalera miragarria aditzera emanzuenean. Irudia da ezagungarria, eta Ordenakokondairatzalle guziak oarterazi dute.

Poggio-Bastoneko ermitan Franziskok igarozituen egunetan, andikan ateratzen zan santuta-sunezko usaira, jende asko joan zizaiozkan bisi-tatzera. Oetako batek, graziak ukiturik, eskatuzion ar zezala Jesu Kristoren pobreen soldaduz-kan. Izendatzen zan Felipe, eta zeukan tailluaga-tik, izengoitiz, Luzea. Au izan zan gure fundatza-llearen zazpigarren jarrailea.

Au ere bere lagun artu zuenean, eramanzituen ostera Ama Birjiña Aingeruenetakora, anerlijiozko bizitzan eskolatzeko: o zer aurrerape-nak egingo zituzten alako maixuarekiñ...! Gaubatean bildu zituen bere inguruan, eta berakzutik zegoela eman ziezten ikasbiderik ederre-nak beren egiñbidearen, eta au kunplitzekomoduaren gañean. Esan genezake ura zala men-diko sermoia, eta San Franziskoren lagunak ala-tzat arturik, esaten digute, itz egiñ ziela era one-tan: «Ene anaiak, begira ezazute ondo zeiñ dangure dei edo bokazioa. Jaungoikoaren miserikor-diak deitu gaitu geron salbazioa iristeko ezezik,baita lagun-urkoena ere, eta predikatu dezaie-gun pekatariai itzez baño obeto ejenploakin,penitenzia egiñ eta gorde ditzatela Mandamentu

Santuak. Despreziagarriak dirudigu, eta erotzatgauzkate; baña etzaitezte ikaratu, alaitu etaiduki konfianza, mundu-garailari dan Jesu Kristogure Jaunak emango diela indarra zuen itzai.Guzia utzi degun ezkero, kontu ez dezagulagaldu zerua ezerezkeriagatik. Iñoiz dirurik topa-tzen badegu, ez dezaiogun egiñ, autsari bañokaso geiago. Ez dezazutela juzgatu eta despre-ziatu jantzi baliosoak dituzten eta eroso bizidiran aberatsak; zergatik Jaungoikoa da aenJauna eta gurea, berak deitu eta ondu ditzake,eta ala tratatu bear ditugu gure senide eta nagu-siak bezela: senideak bezela, guziok Kriatzallebat bera degulako; nagusiak bezela, egitendituzten limosnakiñ jende prestuak sokorritzendituztelako. Zoazte, bada, adierazi zaiezutepakea gizonai, eta predikatu penitenzia, peka-tuen barkazioa iristeko. Batzuek arrera ona egiñeta gogoz entzungo dituzte zuen itzak, bestebatzuek berriz biotz gogor, arro eta jenio biziko-ak maixeatuko zaituzte eta kontra altxako zaizki-zute. Eraman guzia pazienzian, eta etzaitzatelaezerk ere ikaratu. Denbora asko baño len, aun-dizki eta jakintsuak bilduko dira zuekgana, joate-

ko predikatzera errege eta jendeen aurrean. Izanzaitezte sufrituak atsekabeetan, irazekiak ora-zioan, alaiak lanean, kontuzkoak itzegitean, gar-biak oituretan, eta esker onekoak ongilleakiñ,eta zuen saria izango da zeruetako erreinua».

Aren jolasera, danok makurtu ziran, muñ egiñzioten oñetan Jaungoikoaren ordezkoari bezela,eta zeuden itxedoten zer agintzen zien. Franzis-kok partitu zien mundua gurutz-itxuran, bialduzituen bi lagun iru parteetako bakoitzera, etalaugarrena utzi zuen berekiñ bere lagunarentzat,despeida ematean esanaz: «Para ezazute kon-fianza Jaungoikoagan, eta berak idukiko du zuenkontua» (Ps. LIV).

Segitu ditzagun pensamentuz piskatxobatean pake eta bendiziozko aingeru aen pauso-ak. Bidean topatzen zituzten guziai egiten zienberen Aita doatsuak erakutsi zien agur au:«Jaungoikoak bere pakea dizula». Eleizaren batikustean, beren lenbiziko lana zan ara joan, etabelaunikaturik esatea San Franziskok berak era-kutsi zien beste orazio au: «Adoratzen zaitugu, oJesu Kristo gure Jauna, emen eta lurrean daudenEleiza guzietan, eta bedeinkatzen zaitugu, zeren

Gurutze Santuaren bidez mundua erredimituzenduen». Galdetzen bazioten nungoak ziranedo zer egiten zuten, erantzuten zuten umillki:«Gera penitenzilariak, Asistik gatozenak», alaba-ña, etziran oraindik benturatzen erlijiosoak zira-la esatera. Txit senzilloro predikatzen zuten,oroitueraziaz itz gitxietan jendeai zeiñ dan zeru-ko bidea. Esker onez artzen zuten ematenzizaien ogia, egundaño ez ordea dirurik, erregu-tzen zuten beren persegitzalleakgatik, eta estal-pe edo anparu gabe arkitzen ziranean poztutzenziran, bere burua atsedeteko arri bat izan etzuenAren antzeko artan egiten ziralako.

Mixio ura laburra izan zan, aurreko biak beze-la. Franzisko, Jaungoikoak giaturik, itzuli zan bes-teak baño lenago Porzuinkulako bizileku maite-ra, eta an artu zituen iru jarraile berri: Juan SanKonstantekoa, Barbaro eta Bernardo Biridante-koa.

Aita doatsuak bere familia txikia berriz ereikusteko zaleturik, erregutu zion Jaungoikoariinguratu zeiola; bere erregua aditua izan zan,eta andik egun gitxira, iñork alakorik uste etzue-la, mixiogille guziak etorri ziran batean Porziun-

kulara. Konsideraturik Franziskok zenbat etazeiñ irazekiak ziran, uste izan zan iritxi zalaordua berak erlijiozko familian jartzeko, etaguziak bildurik, itz egiñ zien onela: «Nere semetxit maiteak, ikusten dezute nola gure lagun-talde sortu berria dijoan azitzen eta geitzenJaungoikoaren bedeinkazioarekiñ. Oraiñ bada,egiñ bear deguna da, aukeratu bizimodu bat, etaerakutsi Aita Santuari ontzat eman dezan, zerga-tik uste dedanez, fedeari eta Ordena erlijiozkoaidagozkan gauzetan eziñ ezer egiñ diteke berakala naia eta baimena eman gabe. Goazen, bada,Erromako gure Ama Eleizaren billa, eta Aita San-tuari, Jaungoikoak gure bitartez egin duen guzia-ren kontu ematera, berak ala nai badu, eta bera-ren aginpean jarririk, asitako lanari jarraitudezaiogun.

Ona emen agerturik Erromako KataberariSan Franzisko Asiskoak dion jaiera biotzekoa, etanolako fede garbiarekin ikusten duen Aita San-tuagan Eleiza katolikoaren zimendu arria, Eban-jelioaren azaldari utsik ezin egiñ dezakeana,interes guzien gordetzallea eta etorkizunarenesperanza. Etzan orduan Eleiz-legerik, ordena

erlijiosoak Erromara joatera beartzen zuenik, aliketa andik sei urtera Letrango IVgarren Batzarresantuan Aita Santuaren baimen berezi bat atera-tzeko obligazioa jarri zizaieneraño; baña baze-kien Franziskok, Eleizako beste pillareak eroriditezkeala, eta bakar bakarrik Pedrori esanzizaiola: «Zu zera Arria, eta arri onen gañeanaltxako det nere Eleiza, eta infernuko ateak ezdute garaituko beraren kontra».

Aren plana zan senzill beziñ aundia: paragurutzea biotz guzietan eta altxa jende guziengañean, eta ori iristeko bildu eta eskolatu onera-ko gaiak, eta egiñ berakin beti armetan dagoenmartizti bat Aita Santua buru duena. Ona emenitz gitxitan ark somatu zuen plana, zeña ongikunplitzen enpleatuko duen bere bizitza guzia.Ikusi dedilla onetan bere etorkiaren aterakai batedo Jainkoaren goi argi bat, eztio inporta, ondo-reak dira beti berperak. Asmo ura artzearekinbeartzen zituen bere ume guziak Pedroren ezpa-ñetatik artzera Ebanjelioko dotriña garbia; ase-guratzen zien Aita Santuaren utsik eziñ egiñezkodoaiaren mesedea, eta Eleizaren betiko iraupe-na. Eta ezin esan diteke ere, sinistamentuaren

batasun au zala bide, jartzen zituela meza san-tuaren zeremonien batasunerako zimenduak,zeñaren mesedeak orain sentitzen ditugun?.

Lagunak eman zioten ontzat, berak esan zienguzia. Bereala Santuak izkribatu zuen bizieraedo Erregla bat ogeitairu berezieratan; Erreglazeñean, pobreza, obedienzia eta garbitasunekoiru botoaz gañera, agintzen dan munduko gauzaguzien utzitze edo errenunzia oso osoa egitea,eta obligatzen dan limosnan bizitzera. Erregla auizkribatzeko lana bukatzean, 1209ko uztarenaurreneko egunetan, abiatu ziran guziok Erro-mara giari zutela ez San Franzisko, zeñak zionetzala alako karguaren diña, ezpada BernardoKintabal.

Zeiñ atsegiñgarria dan ikustea amar semeaek beren Aita doatsuari jarraika Apostoloak Sal-batzalleari bezela, nola dijoazen oñ-utsik, zizkueta esku makilla gabe, euzkiaren ziargiak erre-tzen dituztela, bidaje luzearen nekea ariñduazorazio irazeki eta jolas santuakiñ!

Bidaje onetako gertaeratatik bi bakanak dirakontatuko ditugunak. Lenbizikoa da Anjel Tan-kredoren konbersioa. Rietiko karrikak igarotzean

Franziskok ikusten du zaldun ederki jantzi bat,eta lenago iñoiz ezagutu izan ezpazuen ere, itzegiñ zion onela: «Anai Anjel, aspaldi da zuk gerri-koa, ezpata eta ezproiak dakazkitzula, bañagaurdandik prezisoa da euki dezazula gerriko-tzat soka lodi bat, ezpatatzat gurutzea, etaezproitzat autsa eta loia. Darraidazu, eta nikegingo zaitut Jesu Kristoren soldadu». Zalduna,itz oek aditzean bildu zan San Franziskoren lagu-nakiñ, eta au izandu zan amaikagarrena.

Bigarren gertaera zan fundatzalle santuakizan zuen ikuskera konsolagarri bat. Jaungoikoakerakutsi zion Aita Santua palma-arbolaren itxu-ran, beraganonz adarrak emeki makurtzenzizaizkala. Ikuskera onek osoro poztu zuen, etalagunai kontatu zienean, oek ere guziz alaituakgeratu ziran.

Bostgarren BerezieraInozenzio IIIgarrena.

Rivo-Torto. Ama Birjiña Aingeruena.Silbestre. Bedoikiñ edo

Nobiziaduaren lenbiziko loreak.Errufino, Leon, Masseo eta Junipero.

(1209-1210)

Bukatu zan XIIgarren eunkia, bere gloriakizan bazituen ere, XIIIgarrenari gaiztakeri etaperill askoren ondadea utzi ziona. InglaterrakoEnrike IIgarrenaren eragabekeriak, San TomasBeketen illkintza, Legoi Biotzko Errikardorenkatibutasuna, Felipe Augustoren bortxak Injer-burga bere emaztearen kontra, Enperadore Enri-ke IVgarrenaren gogortasun aditu ez bezelakoakSizilian, askatu zituzten griña txar guziak, eta bailagundu ere gaiztakeriari ona menderatzeko,aragiari anima gañeztutzeko eta abere-indarrarifede katolikoa azpiratzeko. Amairugarren eun-kiak biltzen zituen desegokiera oen frutuak, etaasi zanetik, bazirudien, irikitzen ziela atea naiga-be eta ondamen guziai. Europako izaera zan

guziz negargarria, bada nun nai etzan ikustenelkarren arteko gerra eta odol ixurtzeak baizik.Eleizak negar egiten zuen orrenbeste gaiztake-riaz, eta etzan bizi San Bernardo, toki santurañosartzen zan eskandaloaren ujola loiari presa jar-tzeko. Erejia sonatu batek ematen zien osaeraanbeste gaitzi, guzia ondatu naiean; au zan Albi-tarren erejia. Franziako eguerdi aldea odolez etalutuz bete zuten fedausle oek, patarino, kataroeta baldeuseak izendatzen ziran beste erejebatzuekiñ elkar arturik, zabaltzen ziran Italiarenerdiraño. Oen dotriña zan, aen aurrekoak eraku-tsi zituzten utsegite guzien bilkui edo antola-mendu bat bezela. Egiatzat emanik gauzen sor-tze edo asierak dirala bi, bata ona, bestea gais-toa, eta au dala mundu-egillea, bidezki igarobear zuten erakustera dotriña danik izugarriena,au da, guk egiten ditugun obrak nai ta naiezbezela egiten ditugula, eta beragatik zer eran-tzunik eztaukagula, nondikan artzen zuten oñaaragi-atsegiñetara osotoro entregatzeko. Oekziran bada, elkar artutako jende batzuek, ezku-tuan azi eta geitu, eta beren buruak Europa kris-tauan agertzen asi ziranak. Nola ixiltasunezko

legeak anparatzen baizituen konzienziaren etajustizia agirikoaren kontra, eta AlemaniakoEnperadoreak gordetzen zituen, begiratzen zie-lako Aita Santuaren kontra altxatzeko noiz naiprest zeuden eralle batzuei bezela, eta berak erearroturik bereala garaituko zutela uste zutelako,utzirik estalki edergarriak, azaldu zituzten garbi-ro beren dotriña gaistoak. Ala ikusi zan nolabatere lotsa gabe ematen zituzten eskandaloak,geitzen ondamenak, kentzen apaizai berenerrentak, eskubide eta libertadea, eta orduan,oraingo moduan, aditu ziran itz injurigarrienakEleizaren kontra, zeñari deitzen zioten «Babilo-niako andregaldu aundia» esanaz alde aurrez,laister betiko ondatuko zala. Siñale oetatik argi-ro ezagutzen da, aek zirala anziñako manikeoerejeen semeak, eta gaurko eguneko frakmaso-nen guraso egiazkoak; aiñ ziertoa da utsegiñabeti berpera dala, eta gorrotoa beraren markakentzen ez dana, amorioa egiaren siñale duda-gabekoa bezela.

Ala alde guzietatik ikusten zana zan, mundukristaua bere ondamenera zijoala. Baña zergatiketsi, baldin eriotz-infarnuen garailari dan Jaun-

goiko-Gizon egiñak agiñdu badio Eleizari berelaguntza, eta beraren kontua beti idukiko duela?Etsimeneko ordua da izatez Jaungoikoarenordua, da esatea, bera agertu oi dan denbora,eta guziok galdutzat zeukatena salbatzenduena. Onetarako asko da gertatzea giza-artean, egunoro itxasoan ikusten dan bezelakogauza bat. Itxasoan aizeak bat batetan burruka-tzen dira, eta itxasoa azitzen da olatuakiñ plaiaguzia estaltzeraño: oro bat gertatzen da mun-duaren gobernuan; ordu jakiñ batean Jaungoiko-ak bialtzen du aize zeruko bat errietara, irabia-tzen ditu Kristoronz bultzatuaz, eta berritzen dulur-gañ guzia. Zeruko aize au sentitu zan orduanEuropako sort-aldean, eta bereala agertu ziranerri-libratzalletzat Inozenzio IIIgarrena ErromakoAita Santu aulkian, Luis IXgarrena Franziako jar-goian; Simon Monfortekoa Langedoko kanpoetaneta Isabel Ungriakoa Alemanian. Denboraberean Jaungoikoak bere bitartekotasuna lanbi-de aundi onetan agertzeko sortu zituen bi gizonmiragarri, bata Españian eta bestea Italian,Domingo eta Franzisko, bi pobre, bata bestearenberri etzekitela, lan bat berean zebiltzanak; zeña

zan zuzentzea mundua sakrifiziozko espirituarenbidez, aundinaiari kontra egiñaz umilltasunare-kiñ, aberatstutzeko gutiziari Ebanjelioko pobre-zarekiñ, gerekiko amorio geiegiari karidadeare-kiñ. Jaungoikoaren plana etzan guziz aundia etaerrukitsua? Bada bera egiteratzea etzan gitxiagoarritzekoa, ikustera goazen bezela.

Franziskok izandu zuen ditxa arkitzeko Erro-man Asisko Obispo Jauna, zeñak egiñ zion arreratxit biotzekoa, eta bai eratu ere bi kardenal itzalaundikoen balimentua, Juan San Pauloko etaUgolino, Aita Santuaren illoba, eta gero beraGregorio IXgarrenaren izenarekiñ Aita Santu izanzanarena. Aiñ laguntzalle baliosoakiñ kontatzenbazuen ere, Jaungoikoak bialdu zion beeratze-pen txiki bat, aren merezimentu geiagorako. AitaSantuak eman zion aurreneko entzundea, etzi-tzaion izan bere aldekoa. Inozenzio IIIgarrenak,oroiturik nunbait beren arrokeria eta gaistakeriaaundiakiñ Franziako eguerdi aldea naspillatzenzebiltzan Liongo pobre gezurrezko aiezaz, artuzuen gizon txatar ura pobre gogaikarritzat, etabialdu zuen aditzeko lekurik eman gabe. Bañaurrengo arratsean izan zuen amets misteriozko

bat: ikusi zuen bere oñetan palma geldi geldi azi-tzen, arbol eder bat egiñ zana; eta nola zebillenjakiñ naiean ikusketa ark zer esan nai zuen,Jaungoikoak adierazi zion goiz artan bialdu zuenpobrearen irudia zala. Ez al zan esnatu, berealaagindu zuen erakarri zeiotela beillako arrotza.Eremutar umilla arkitu zuten San Antonioko ospi-taleko sala batean, eta eraman zuten Letrangojauregira. Entzunde onetan artu zuen jakintsubeziñ birtutetsua zan Aita Santuak, bere karde-nalez inguraturik, eta aditu zion atsegiñtasunaundiarekiñ. Arriturik Santuaren senziltasun, alaieta zeloaz, bazijoan eskatu ziona ematera, noizeta kardenal batzuek oarterazi zioten Aita San-tuari, ezen, Franziskok jarri nai zuen Ordena izanbear zuela gauza berri bat Eleizan, eta eramanasmo zuen bizi modua zala gizonaren indarrazgaiñdikakoa. Baña Juan San Pauloko kardenalakerantzun zien, esanaz: «Jaunak, pobre oneneskaera desetxatzen badegu, bere Erregla berriaeta kunpli-nekeza dalazko apukoarekiñ, Ebanje-lioaren kontra goaz zuzen zuzen, bada Aita San-tuak ontzat emateko presentatzen duen Erreglada Ebanjelioko irakasdeakiñ ondo eratzen dana.

Alabaña Ebanjelioko perfezioa eta bera jarraitze-ko boto edo promesa arrazoiaren kontrako gau-zak eta eziñ egiñ ditezkeanak dirala esatea, daEbanjelioaren Egille dan Jesu Kristoren kontrablasfemia botatzea».

Aita Santuak, arrazoi oen indarrarekiñ mugi-turik, esan zion Franziskori: «Ene Seme, erregu-tu zaiozu Jesu Kristori ezagutuerazo dizagulabere borondatea zuk nai bezela obratu al izandezagun». Jaungoikoaren serbitzariak obedituzion aur baten senziltasunarekiñ; irten zan otoitzegitera, eta ostera itzuli zanean, kontatu zienipui au: Eremu batean bizi zan donzella guzizeder bat baña pobrea; errege batek ikusi zuen,eta aren edertasunaz eramanik, artu zuen emaz-tetzat. Bizitu zan berarekiñ urte batzuetan, etaizandu zituen seme alabak, arpegian aita etaedertasunean ama ziruditenak; gero errege joanzan gortera. Amak azi zituen bere umeak arretaaundiarekin eta aundi egiñ ziranean, itz egiñzien onela: «Ene semeak, errege aundi batenakzerate, zuazte bere gortera, eta artuko zaituztezuen leñargiari dagokan eran». Joan ziran badagalaiak gortera, eta erregeak ikustean aen eder-

tasuna, esan zien: «Noren semeak zerate?» etaerantzun zioten: «Eremuan bizi dan andre pobrearen umeak gera». Erregeak, ori aditzean, gozo-ro laztandu zituen, esaten zielarik: «Ez bildurrikizan, bada nereak zerate. Nere langilleai maiekoapurrak ematen badiztet, zenbat geiago ez dizu-tet emango nere umeak zeratenoi?».

«Errege au, o Aita Santua, da Jesu Kristo gureJauna, eta donzella maitagarri eta ederra, Pobre-za, zeña guziak despreziatua, arkitzen zanmundu onetan eremu batean bezela. Erregeenerregek zeruko gloriatik lurrera jeistean ainbes-teraño maitatu zuen, non jaio zanetik esposatuzan berarekiñ. Aur asko izandu zituen, apostolo-ak, eremutarrak eta azkenik oraiñ daramatzigundenbora triste oetan berorren serbitzari au berejarraileakiñ batean. Berak aseguratu dit guremantenuaren kontua idukiko duela, gure aurre-ko senideena iduki zuen bezela, eta esan dit:Langilleak eta nere izenaren etsaiak ere manten-tzen baldiñ baditut, arrazoi geiagorekiñ manten-duko ditut nere semeak eta jarraitzalleak; etaeguzkia pekatarientzat ateratzen badet, etalurreko ondasunak oen artean partitzen baditut,

are eta obeto emango diet eguneroko ogia Eban-jelioko konsejuak jarraitzen dituztenai».

«Ona bere erakuste eta obrakiñ Jaungoikoa-ren Eleiza egiaz irozoko duen gizona!» deadaregiñ zuen Aita Santuak, adierazi naiean aurrekoegun batean izan zuen amets bat, eta kardena-lai kontatu ziena: «Iruditu zizadan, ziozan,Letrango San Juanen eleiza zimenduetatik mugi-tzen zala, egiñalean saiatzen nintzan ni eustenerori etzediñ, alperrik bederik, noiz eta azalduzan gizon aul eta pobre bat, bere bizkarrarekiñeutsi ziona». Eta beste geiago gabe ontzat emanzuen itzez San Franziskoren Erregla, egiñ zuenbera betiko Fraide Txikienen Buru nagusi, orden-du zuen Diakono edo Apaiz urren, eta primazbere beste amaika lagunak, eman zien eskubi-dea nai zuten tokira joateko penitenzia predika-tzera, artu zien Erlijiozko profesa, eman zienApostolu bedeinkazioa, eta despeditu zituen laz-tan biotz biotzekoa emanda.

Gure erromes piadosoak ikusi zituzten kunpli-tuak beren deseo guziak. Pobreza serafiñdarra,aek laztandu eta artu zuten pobreza oso osoaizan zan ontzat emana munduan zan agiñtaririk

aundienak. Ala, aen aurreneko lana izan zan joa-tea Apostoloen obi edo sepulturara, antxe belau-nikaturik eskerrak ematera; ondorean alde egiñzuten Erromatik, beren biotzetan zeramazkielapoz aundiak eta esperanza are aundiagoak, etajuramentu egiñaz ekarriko ziotela Jesu KristorenOrdezkoari obedienzia itxu, oso eta betikoa.

San Buenabenturak kontatzen du Erromatikitzultzean izan zuten gertakari miragarri bat. Illu-nabar batean bidaje luzean nekatuak geldituziran fraideak bide bazterrean. Goseak zeuden,eta etzeukaten zer janik, eta inguruan ere etze-goen etxe-siñalerik, baña Probidenziak etzituenutzi aztuak, bada nondik eta nola etzekiela joanzitzaien mutill gaztetxo bat, eta ogi zuri bat aenondoan utzita desagertu zan. Fraideak jan zuten,eta zeruko ogiarekiñ beren gorputz aulak alaituzituen, Probidenziaren aenganako amorioarenpensamentuak animak konsolatzen zieztenbitartean. Biaramonean geratu ziran Orten, Tibereta Nera ibaiak elkartzen diran tokian, Ziminomendiaren babesean dagoen ballera ederbatean, baña andik amabost egunera toki zora-garri ura utzirik, joan ziran Tiberra gora eta gera-

tu ziran Foliñotik Porziunkulara bidean Asisaldean billatu zuten txaola arrakatu batean,Subaso menditik jeisten dan u-kolpe sonatubaten ertzean, zeñari deitzen dioten Rivo-Torto(Errekatxo okerra).

Txaola au zan aiñ txarra eta txikia non oztazeukaten esertzeko tokirik. Bizi ziran limosnanedo egiten zuten lanetik, eta iñoiz ikusi ziranarbol-zañ batzuek baizik jateko etzutela; ala erebeti zeuden alegere. Beren penitenzia eta era-man bearretan gustorago zeuden, mundutarrakegun bateko atsegiñ tartean baño. Nola etzeuka-ten Eleiz-errezoak egiteko libururik, biltzen ziranzurezko gurutze baten inguruan, eta aditzenzuten beren fundatzallearen itzaldi espirituala,edo meditatzen zuten Jesusen Pasio santua.

Iru gauza inportanziazkoak gertatu ziranRivo-Torton igaro zuten denboran. Lenbizikoa damillagro bat zeñetan ikusten dan Jaungoikoarenbitartekotasunaren egokiera, eta beraren balioaedozeñek ezagutuko duena. Franziskoren jarrai-leak danik siniskorrenak izanda ere, dudaren batsortu zitzaiekean berak paratzen zien bizimoduestu eta besteak ez bezelakoaren gañean; baña

Jaungoikoak desegiñ zien duda au millagroare-kiñ. Nola Franziskok predikatu bear baizuen Asis-ko Katedralean igande goiz batean, bezperarrats aldean joan zan Obispoaren palaziora, etailluntzean kanonigoen jardiñera jetxirik, geratuzan estalpe batean, zeren zeukan gaba orazioanigarotzeko oitura ona. Gauerdi aldean suzkogurdi bat eguzkiak bezela distiatzen zuen boillagañean zuela sartu zan gure fraideak zeudenRivo-Tortoko txaolan, eta egiñ zituen iru jirainguruan. Ez da erraz esaten nolako sustoa sen-tituko zuten suzko gurdia ikustean, baña are etageiago arritu ziran, berak barrendik eta kanpotikaiñ argituak ikusi ziranean, non bakoitzak irako-rri zezakean lagunen konzienzian liburu bateanbezela. Eziñ engañatu zitezkean; suzko gurdiura, argi boilla ura, Testamentu berriko Elias urazan aen animen giaria, beren aita doatsua. Fran-ziskok itzuli zanean indartu zituen ikuskera arensinismen egiazkoan, agertu ziezten beren kon-zienzietako gauzarik gordeenak, eta adierazizien zeñen etorkizun gloriatsua izango zuenberen Ordenak. Onenbeste señaletan jarraileaek ezagutu zuten Jaunaren espirituak alaitzen

zuela beren Maixua, eta batere zalantza gabesegitu zezaketela aren dotriña eta ejenploak.

Bigarren gertaera izan zan are ezagungarria-goa. 1209ko agor illaren azken aldean OtonIVgarrena zijoan Erromara, Aita Santuak koroatuzezan Enperadoretzat. Franzisko etzan irtenbere txaolatik arekiñ zijoan jende luzitua ikuste-ko, baña bialdu zion bere fraidetako bat enpera-doreari itz oek esatera: «Jakizu, Prinzipea, zuregloriak ez duela luzaroan iraungo». Esan onezazenperadorea miñkaistu zan, baña kunplitu zan.Jakiña da enperadore aren patu tristea. Aita San-tuak eskumikatu zuen ondorengo urtean, koroagaldu zuen, eta andik zortzi urtera, errukarriro illzan (1218).

Irugarren gertaera izan zan, Silbestre izenda-tzen zan lagun berri baten etorrera, zeña zanFranziskoen ordenan sartu zan aurreneko apai-za, eta beraren bokazioa da egiaz arrigarria.Saldu zion zerbait arri San Franziskori SanDamiango eleiza konpontzerakoan, eta ajustatuzuten prezioa leialki pagatu bazion ere, kejatuzizaion esanaz kaltetua izan zala salera artan,noiz eta Bernardo Kintabalen ondasunak parti-

tzen ari zan denboran (1209ko apirillean) Fran-ziskok, arekiñ auzitan ez ibiltzearren, artu zuensaku bat urre, eta eskuak betean emanaz, esanzion apaiz gutizioso ari: «Ori eskatzen dezunaeta zor ez dizudana». Silbestrek artu zuen, etajoan zan umilldua, baña kontentu. Arratseanordea, pensatzen jarririk bere dollorkeriarengañean, sentitu zuen konzienziako kezka, etaeman zion Jaungoikoari bidegabekeri ura zuzen-tzeko itza, eta orduan iduki zuen amets misterio-so batek desegiñdu ziozkan Jesu Kristorenpobreen kontra zeuzkan arrenkurak. Ikusi zueniransuge izugarri bat Asis gañetik igarotzen ber-tako biztanle guziak irentsitzeko zorian, etaondoren agertu zala Franzisko argitasunez ingu-raturik, eta aoan zeukala urrezko gurutze bat,zeñaren punta iristen zan zeruraño, eta besoakzabaltzen ziran munduaren ertzetaraño, etaikusi utsarekiñ iransugeak ies egiten zuela. Irubider iduki zuen amets au, eta igarririk zerukogaztigu bat zala, joan zan Franziskorengana, etaauspezturik kontatu zion ametsa, eta erregutuzion bere utsegiña barkatu eta ar zezala berelagunen artean. Franziskok, laztanduaz erantzun

zion: «Ene seme, bi gauzak gogo onez ematendizkitzut». Ala ere, eztakigu zergatik, bañaetzuen artu beregana Silbestre urte artako ago-rrilleraño, zeña izan zan Aita Santu Inozenzio III-garrenak Erregla ontzat emanda Penitenziakoabitua jantzi zionean. San Buenabenturak etaBernardo Bessek esaten digute, ordu ura ezke-roztik Silbestreren bizitza izan zala orazio, peni-tenzi eta pobrezazkoa, eta serbitu zuela kontatudigun ametsaren egiaren sinitsgaitzat. Silbestreizan zan San Franziskoren amabigarren laguna,eta onen etorrerarekiñ Franziskoren lagun taldeaegiñ zan Apostoloen bilkuiaren antzekoa. AlaJaungoikoaren Probidenziak egiñ zuen Ribo-Tor-toko txaola txarrak serbitu zezala birtute, milla-gro eta profezi arrigarrietarako.

Ribo-Torton illabete igarotakoan, Franziskokbildu zituen bere amabi lagunak, eta esan zien:«Ene anaiak, Jaungoikoak adierazi dit, nai duelageitu gure famili txikia. Beragatik bear degu bizi-leku aundiagoa, Eleiza, mez-eman eta errezoakegiteko, eta kanpo santu bat illak obiratzeko.Goazen Asisko Obispo Jaunarengana, eta eska

dezaiogun gordeleku bat gure Ordena jaio-berriarentzat».

Obispoak eziñ kunplitu izan zion aren deseoa,baña Subaso mendiko Benediktinoak eman zio-ten gogo onez Ama Birjiña Aingeruenetako elei-zatxoa, ari zegokan etxea, eta beste lur piskabatzuek, baldiñ begiratu nai bazioten konbentuari Txikienen Ordenaren asiera eta sustraiaribezela. Franziskok ontzat artu zituen doaia etakondizioa, sentituaz pozik aundiena biotzeanbere deseo guztiak orrela kunplituak ikustenzituelako. Anbeste eunki igarota ere aren eskeronak badirau, eta bere seme espiritualak diote,orain seireun urte ziotena, au da, San Benitorenjarraileai zor diotela lenbiziko konbentu eta ora-zio-etxea.

Franzisko joan zan bereala bere lagunakinPorziunkulara, an segitzeko aurreko urtean asizuten penitenziazko bizitza. Ze biotz-mugidagozoak sentitu zituen Franziskok, lur pixkabedeinkatu aren jabe egiñ zanean Zeruko Erregi-ñaren izenean! Ai eman izan bazizagun amorioz-ko zizpiru aek aditu eta biltzea! Tokiaren aukerabera zan gure Santuarentzat oroipen eta espe-

ranza aundiak erakartzen ziozkana. An Pikakeskeñi zion Ama Birjiñari; an egiñ zituen lenbizi-ko saioak penitenziako jazarretan, bere lanbi-dearen sortzea izan zalarik Mariaren farra gozobatetik, eta andik irten zan Erromako Aita San-tuaren oñetan belaunikatzeko. Onenbeste mese-dek ongi adierazten zuten Birjiña txit Santak,Ordena onen ama izanaz gañera, nai zuela izanberaren anparatzallea, bada gauza jakiña da azieta zabaldu bear zuela beraren mantu urdiñarenitzalean.

Onelako pensamentuak ziran buruan zebiltz-kianak, eta gizonen anparua danaren laguntzaare eta geiago aseguratzeko, konfiatu nai izanziozkan bertatik bere lenagoko poz-kontentuaketa geroko esperanzak, alatan, non, denboraaetako zaldunen oitura sagradu bat erlijiozkobizitzara eramanik, Porziunkulara joandakoaurreneko arratsean egiñ zuen beilla, eta pasazuen gau guzia belauniko bere Erregiña zeruko-aren aurrean, Jesus eta Mariaren zaldun armatuaizan bear bazuen bezela. Eta egiaz ala izan zan.Ama Birjiña agertu zizaion zeruko aingeruz ingu-raturik, eta farra irri gozoa egiñaz, agertu zion

Eleiz umillaren etorkizun gloriatsua. Egun sen-tian jaiki zan, eta Jakob patriarkaren gisan dea-dar egiñ zuen: «Egiaz au dala toki santua, ezgizonak, ezpada aingeruak bizi bear luketena. Eznaiz irtengo emendik al dezakedaneraño, etaneretzat eta nerekoentzat izango da Jaungoikoa-ren ontasunaren siñale beti dirauena».

Jaungoikoaren bedeinkazioa jetxi zan etxeartara alako moduan, non fundatzalle santua anjarri zan ezkero, jarraile berriak zetozen geratugabe Ordenan sartzera. Oen artean baziranbeste guziai erain zienak, eta jendeen arteanoroipen txit onragarria utzi dutenak: aetakoakdira Frai Leon, Frai Rufino, Frai Mateo eta FraiJunipero, au txit sonatua bere senzilltasun etasufrimentuetarako amorioagatik, eta zeñagatikesaten zuen San Franziskok, aren izenarekiñjokatuaz: «Ah Jaungoikoak emango baligu onela-ko likabrazko baso bat» (bada Juniperus latiñez,likabra arbola da euskeraz); frai Mateo Mariñan,itz eztitsu eta gozotasun paregabekoa Jaungoi-kozko gauzetan itz egitean, eta aiñ obeditua,nun, gogoz egiten zituen konbentuko lan bilutse-nak; frai Errufino, Asisko famili noble batekoa eta

Santa Klararen aidea, Orden onetako lorea,zeñaren usai gozoak lurrintzen zuen Jaungoikoa-ren Eleiza, anima autua, zeñagatik zion SanFranziskok: «Jaungoikoak agertu dit au dalamunduan dauden anima leial eta garbienetakobat, eta batere duda gabe eman nezaioke San-tuaren izena; bada kanonizatua dago zeruan»;eta azkenik frai Leon, senzill eta aingerukoi fraiLeon, bere errugabetasunagatik San Franziskokdeitzen ziona Jaungoikoaren arditxoa, la pecore-lla di Dio, anima senzill, garbi eta otxana, mun-duaren mirariak antzeztutzen diran mendigoie-netan dauden ainzirak bezelakoa. Ebanjelikoakbaidigu esaten: «Zorionekoak biotz garbikoak,zeren oek Jaungoikoa ikusiko duten».

Frai Leonek dauka toki berezia San Franzisko-ren estimazioan, eta Fraide Txikienen kondairan.Santuaren erritarra, goarpelari eta konfesorea,adiskide estu eta lagun aukeratua, zeñari San-tuak agertzen ziozkan bere biotzeko ondasunguziak, zan, nolerebait esateko, San Franzisko-ren bilkuieko San Juana, eta merezi izandu zuenmunduan adiskidetasun estuenean bizitu ondo-rean, illda ere beragandik ez berezitzea, bada

obiratu zuten San Franziskori konsagratua zego-en aldarearen oñean.

Maixu-jarraileak iduki oi zituzten elkarrenartean zeruko jolasak, zeñak badirudi BernardoBesse kondairatzalleak aen ezpañetatik bilduzituela grazi paregabearekiñ kontatzeko, eta gukberriro aitatzen ditugunak ondorengoen protxuespiritualerako. Ona emen jolas biguñ aetako bi:Neguko goiz otz batean zijoazen frai Leon etaSan Franzisko Perusatik Ama Birjiña Aingeruene-takora. Frai Leon zeruko pensamentuetan buruazeukala zerbait aurreratu zan, eta Santuak deitu-rik, esan zion: «Anai Leon, Jainkoari nai dakiolaErlijioso Txikienak munduari santutasunezkoejenplo aundia ematea, baña Jainkoaren arditxomaite orrek jakizu, ez dala ori ditxa osoa». Bidepiska bat egiñ zuten, eta berriz esan zion: «AnaiLeon, gu Erlijioso Txikienok itxuai bista emangobagiñie, deabruak aienatuko bagiñitu, mutuai itzegiñ erazi eta illak andik lau egunera piztukobagiñitu ere, jakizu ez dala ori ditxa osoa». Joanziran aurrerago, eta esan zion: «Anai Leon, Erli-jioso Txikienak bagiñieki itzkuntza eta jakinduriaguziak, eta alde aurrez gauzak asmatzeko eta

biotzak ezagutzeko doaia bagenuka, jakizu ezdala ori ditxa osoa». Eta andik geroxeago esanzion: «Jainkoaren arditxo maitea, Erlijioso Txikie-nak Aingeruen izkuntza itz egiñgo balute, izarrenibillerak balekitzie, eta ezagutuko baluteke lan-dareen birtuteak, lurreko gauz eskutuak, egazti,arrai, gizon, abere, arbola, arri eta uraren izaera,jakizu ez dala ori ditxa osoa». Eta gero berrizesan zion: «Anai Leon, Erlijioso Txikienak berenpredikuakiñ fedegabe guziak fede santura era-karriko balituzke ere, jakizu ez dala ori ere ditxaosoa». Ala segitu zuen jolasian ia ordu laurdenbateko bidean bezela, eta azkenik lagunak arri-turik esan zion: «Aita, Jaungoikoaren izeneanesan zadazu zertan dagoen ditxa osoa». Eta San-tuak erantzun zion: «Demagun Ama Birjiña Ain-geruenekora iristean otzak, bustiak, goseak illak,ateratzen zagula atezaia, eta esaten digula:«Zuek etzerate limosnak ostutzen zabiltzatenalper batzuek baizik; kanpora emendik», etauzten gaituela kanpoan otzak illtzen; baldiñsufritzen badegu ixilik, kejatu eta murmuratugabe, pensatuaz ez degula besterik merezi, etaJaungoikoak nai duelako ala gertatu zagula,

sinistu nazazu, ori da ditxa osoa. Eta arratseanotzak eta goseak estuturik erregutzen badioguatezaiari, Jaungoikoaren amorez atea idiki deza-gula, eta ark makilla lodi batekin bizkarrak bero-tuaz botatzen bagaitu elurretara kolpatu etazaurituak bertan utziaz, eta guk pazienziarekiñsufritzen badegu trataera gogor au, pensatuazpart-artu bear degula Jesu-Kristo gure Jaunarensufrimentuetan, sinistu nazazu, anai Leon, oridala ditxa egiazkoa. Espiritu Santuak animetanixuritzen dituen doai guzien artean onena danork bere burua bentzutzea, eta pazienzianJaungoikoaren amorez sufritzea».

Beste egun batean, Ordenaren aurrenekodenboretan Franziskok egiñ zuen bidaje bat fraiLeon lagun zuela, eta nola etzeukaten Eleiz-erre-zoak egiteko libururik, esan zion lagunari: «Jain-koaren arditxo maitea, Maitinetako ordua da, etaeztaukagu errezatzeko libururik, eta ala kantatubearrean gaude Jaungoikoaren alabanzak, etaikusiko dezu zer egingo degun. Nik esango det:Anai Franzisko, zuk egiñ ziñituen orrenbestepekatu munduan zeundenean, eta merezi dezuinfernuaren ondora amildua izatea. Eta zuk eran-

tzungo dezu: Egiaz, merezi dezu infernura botiaizatea». Eta frai Leonek erantzun zion usuarensenzilltasunarekiñ: «Ala egingo det, ene Aita».Baña Franziskok nai zuen bezela erantzun bea-rrean, esan zion kontrara: «Jaungoikoak anbesteon egiñgo dizu, non joango zeran zerura». EtaSantuak esan zion: «Ez didazu erantzun bearorrela, ezpada nik esaten dedanean: Anai Fran-zisko, anbeste gaiztakeria egiñ dituzu, non zeru-tikan madarikazioak baizik ez dituzu merezi, zukerantzungo dezu: Egiaz madarikatuen arteankontatzea merezi dezu». Frai Leonek ordea eran-tzun zion: «Anai Franzisko, Jaungoikoak emangodizu bere grazia, eta zerurako autuen arteanizango zera bedeinkatua». Orduan Santuak ase-rre biguñ batekin esan zion: «Nola dezu ausardiaobedienzia austeko, eta anbeste bider agiñtzendizudanaren kontra erantzuteko?». «Nere aitatxit maitea, erantzun zion frai Leonek, Jainkoakongi daki zuk esan bezela erantzun nai nizula,baña berak itzegiñ erazi dit nai zuen bezela, nereborondatearen kontra». «Oraingoan beintzaterantzun ezazu nik esango dizudan bezela. Nikesango det: Anai Franzisko, gizon txarra, anbes-

te gaiztakeria egiñ ondoren, badezu ausardiauste izateko Jaungoikoak barkatuko dizula? Etazuk arditxo maitea, erantzungo dezu: Zuk eztau-kazu beraren miserikordiara batere eskubide-rik». Franziskok esan zituen itz oek negarrez etazizpiruz, eta negarrez eta bularrak joaz, zegoenitxedoten frai Leonek esan zezala erakutsizizaiona; baña lagunak erantzun zion: «Jaungoi-koak emango dizkitzu grazia aundiak, altxa etagloriaztuko zaitu betiko, zergatik beeratzendana, izango da altxatua. Ezin itz egiñ det bestemoduz, Jaungoikoa da nere aotik itz egitenduena». Onelako umillaziozko leian igaro zituz-ten bidajeko orduak. Ze jolasak, eta ze animak!Nun aurkitu pasarte mugigarriagorik, jolas aldibiguñagorik eta irakasde aundiagorik?

VIgarren BerezieraApostolutzako saioa.

Ama Birjiña Aingerueneko bedoikiñ edo nobiziadua.

(1211-1212)

1211ko urtearen asieran Franziskok, berakjarritako Ordena indartu eta zabaltzea anbatdeseaturik pekatarien konbersioa, erabaki zuenbialtzea bere jarraileak animak irabaztera, etaorretarako bildu zituen gela batean, eta bakoi-tzaren doaiak zenbaterañokoak ziran jakitekoagindu zien predikatu zezatela ark esaten ziengaiaren gañean; eta danok itz egiñ zuten aiñdotriña on eta pensamentu zerukoi eta egokia-kiñ, non sinismen osoan geratu zan, EspirituSantua zala goiargitzen zituena. Millagro bat ger-tatu zan aren ustea are eta geiago sendotzekoserbitu zuena. Ez al zuten bukatu beren itzaldia,ona nun agertu zizaien Jesu-Kristo galai txit ederbaten itxuran, eta bedeinkatu zituen bat banakaesan eziñ bezelako ontasunarekin. Guziok gera-tu ziran kordegabeturik, eta berengandu zira-

nean, Santuak itz egiñ zien onela: «Nere anai etaseme txit maiteak; eman zaiezkagun eskerrakAita Jaungoikoari, eta bere Seme bakar Jesu Kris-tori zeruko ondasunak ixuri dituelako gure animasenzilletan. Zergatik bera da mutuai itza etaezjakiñen miñgaña ongi itz egiteko trebetzenduena. Izanik gu predikari umill eta ezerezbatzuek, autu gaitu munduari penitenzia eta sal-bazioa adierazteko, aragizkoa danik berarenaurrean arrotu ez dediñ. Nai du joan gaitezelatoki guzietara gure itz eta obrakin aren sinitsgaiaematera, ardi galduak beraren artaldera ekar-tzera, beraren Izen eta Lege santua mundukojende eta erregeen aurrean adieraztera. Zoaztebada, alaitasun eta amorioz beterik, prest egoniklaño ongilleen gisan ixurtzeko obedienziazkoespirituak eramango zaituen toki guzietan Jain-koaren itzaren euria biotz gogor eta legorrengañetara».

Biaramonean señalatu zion bakoitzari joanbear zuen Italiako partea, eta bera joan zan Tos-kanara frai Silbestrerekiñ. Egun batzuetan gera-tu zan Perusan, eta an saristatu zion Jaungoiko-ak bere zeloa makiña bat pekatarien konbersio-

arekiñ, eta are geiago uri artako zaldun gaztebaten bokazio miragarriarekiñ. Uri inguruanpasean zebillen batean pensatzen beregan nolaerantzungo zion Jainkoaren deiari eta beraganakonsagratzeko deseoai, agertu zizaion Jesus, etaesan zion: «Deseozko gizona, deseatzen dezunpakea gozatu eta zere zoriona iritxi nai badezu,sar zaite erlijioan, eta darraidazu». «Ah Jauna,zer Ordenatan sartuko naiz?». «Franzisko Asisko-aren jarriberrian». «Eta an sartutakoan, zer egiñ-go det zuri atsegiñ emateko?». «Egizu bizitzabakidakoa, ez ezazu iduki adiskidetasun berezi-rik, etzaitez ibili lagun urkoen utsegiteak jakiten,eta ez aen kontrako juzgurik egiten». Galaia joanzan Franziskoren oñetara, jantzi zion ordenakoabittua, eta deitu zion frai Umill, aren biotzeanezagutu zuen umilltasun egiazkoagatik.

Misiogille biak gero Kortonara joanik, funda-tzalle santuak artu zituen an zenbat nobizio, etaaen artean frai Elias sonatua, zeñazaz beiñ bañogeiagotan itz egiñgo degun, eta Gido Kortanakodoatsua, aberatsa, bere etxean Santuari ostatuaematea onra aunditzat artu zuena, eta bokazioaalde aurrez adierazi ziona: «Anaia, esan zion frai

Silbestreri, gazte au gaur bertan sartuko da guresoldaduzkan, eta santutuko da bere errian».Alaxe gertatu zan bezela.

Santuak egiñ zuen konbentu bat Zelleskoerriaren gañean. Ango gobernua frai Silbestreriutzirik, autsterre egunean goizean goiz, aldeegiñ zuen andik ogi bi beste jaki gabe, jetxi zanPasiñanora, eta an txalupan sarturik, agiñdu zionbarka-zaleari eraman zezala Perusako aintzirakougarte batera, enkargatuaz ez esateko iñori norajoan zan, eta zijoakiola billa ostera asteazkensantuz. Toki artan bakarrik ikusi zanean, joanzan aldean zegoen abartegi batera, nun zegoentxabola gisako estalpe bat arboladar eta larrezegiña, eta aldamenean ur garbizko iturri bat ega-rria iltzeko. An igaro zuen garizuma guzia gureSalbatzallearen gisan Jaungoikoarekin, Aingerueta Santuakiñ baizik itz egiñ gabe, eta aiñ zuzengorde zuen baraua, nun etzuen jan ogi batenerdia baño geiago. Asteazken santuz joanzizaion barkazalea, eta ugarotzen zijoazela ekai-tza altxarik, Franziskok sosegatu zuen Gurutzea-ren siñalearekiñ beste denbora batean JesusekGenezaretko ainzirakoa bezela. Zelesko konben-

tura joan zan Aste santuko egun aundiak bereanaiakiñ pasa, eta bere erretiroko berrogeita biegunean artu eziñ izan zuen Komunio Santuaartzera, bere lagun guziakiñ Ostegun Santuzartu zuen bezela.

Karidadearen zelo santuak ez die deskansu-rik ematen jabetuak dauzkan animai. Pazkoaondorean Franzisko joan zan Arezzora bere beti-ko lagun frai Silbestrerekiñ. Uria zegoen bi alde-radian berezia, batabestearekiñ burrukatzekozorian, eta ikusi zuen deabru talde bat alderdibatetik bestera egatzen elkar iltzera zirikatzenzebiltzala, bereala itzuli zan lagunarengana, etaagindu zion zijoala uriko atera deabruak botatze-ra. Silbestrek obeditu zion, eta zituen indarguziakin deadar egiñ zuen: «Emen zaudetenespiritu loi guziak, joan emendik urruti; agintzendizutet Jaungoiko guzialdunaren eta bere serbi-tzari Franziskoren izenean». Eta une artan ber-tan aingeru gaistoak ies egiñ zuten, gorrotoakitzali ziran, eta bi alderadiak bateratu ziran Fran-ziskoren ondoan, onek itz egiñ zien pake etaamorioaren gañean aiñ egoki non eskuetatik

armak erori zizaizten, eta gorroto bizian egonduziranak adiskidatu ziran.

Arezzotik Santua pasa zan Florenziara. Urieder au, ezaguna ordurako bere merkataritzaga-tik, eta andik eunki batera aiñ sonatua izangozana Medizis agiñtarienpean, besteak beziñprest arkitu zan Santuaren itza aditzeko. Angoegoera etzan luzea izan, baña ezagungarrituzan, aitatu gabe eziñ utziko ditugun gertakaribatzuekiñ. Florenziako biztanleak doairik emanzioten Franziskori uriko sarreran zegoen SanGaloren konbentua, eta egun beretik Jaungoiko-ak sortu erazi zituen bokazio asko, zeiñtzuenartean señalatuena izan zan Juan Parenterena.

Juan Parente zan letradu aitu bat, Citta Cas-tellanako juez lenena, aiñ merezimentu aundikogizona, non eman zioten Erromako uritarrarenizengañ onragarria. Uri inguruan pasean zebillenarratsalde batean ikusi zuen txerri zai bat zerriakeiera zeramazkiala, eta nola nai beziñ laisteretziran sartzen, jotzen zituen makillarekiñ aserrebizian esaten ziela: «Ea, sar zaitezte zuen eian,juezak infernuan bezela». Eta ganadu beltzakbereala obeditu zioten.

Txerrizaia, birau ura botatzean oroitzen zannoizbait juezakiñ izandu zuen ikuskizunaz, etabirau arzaz baliatu zan Jaungoikoa juez jakintsuaren biotza ukitzeko; eta itzuli zan etxera pensa-tzen nolako kontu aundia eman bearko dutenalako kargua dutenak, eta zenbait arriskoetanarkitzen diran, eta ala andik laister utzi zuenbere kargua eta joan zan Florenziara. Baña Jaun-goikoak beretzat nai zuen ura, eta eratu zion iku-saldi bat San Franziskorekin, zeña miretsi etaamatu ezezik, artu ere zuen aren bizitza peniten-ziazkoa jarraitzeko asmoa. Aren seme bakarrakartu zuen bokazio berpera, eta ala biok, berenondasunak obra piadosoetan enpleaturik, jantzizuten pozik fraide Txikienen abittua. Ala asi zanbetetzen Santuak alde aurrez esana: «Denboragitxi barru giza-noble eta jakintsu asko bateratu-ko dira gurekiñ, joateko errege eta errienaurrean predikatzera».

Franzisko San Galoren konbentuan egon zanbitartean, joan zizaizkan bisitatzera uriko irugizon beren semeakin, bedeinkatu zitzan. San-tua itzik esan gabe joan zan baratzara, artuzituen bost piku, aurreneko aur biai eman zien

bana, eta iru atzenekoari, palakatzen zuen bitar-tean esanaz: «Aingerutxoa, zu izango zera egu-nen batean nere semea». Esan ura bete zanandik urte gitxira bada azi zanean sartu zan frai-de Txikienen Ordenan, artu zuen frai Anjel izenaeta ala izan zan eramanaz bizitza osoro zerukoia.

Toskanan ibillera asko egiñ ondorean guremisiogille santua itzuli zan bere ikasleakin AmaBirjiña Aingeruenekora. Zaletua zegoen berePorziunkula maitea eta lenbiziko lagunak ikuste-ko, eta gañera probatu nai zuen sartu berrienbokazioa, bada bildur zan sartu naiekoak geituazzijoazen bezela ez ote zan gitxituaz joango oienberotasuna.

Denbora artan Ama Birjiña Aingerunekoenkonbentua zan Ordenako bedoitegi edo Nobizia-duko etxe bakarra. Fundatzalle santuak ezagutu-rik lanbide baten ondo edo gaizki ateratzea,ondo edo gaizki asitzean dagoela, gorde zuenberetzat eskatzalleak artu edo ezartzeko eskubi-dea, baita ere erlijiozko bizitzako birtuteetan ira-kasteko kargua. Sartu nai zutenak geituaz zijoa-zen bezela, gogorrago portatzen zan nobizioakartzean, azi gaiztoa onarekiñ nastutzeko bildu-

rrez. Mundukoak gauza gitxi dakite nobiziadubat zer dan, eta esan diteke konbeni dala berapasatzea jakiteko bertan sentitzen diran alegriaketa pruebak. Orregatik gure irakorleai gustoematea uste degu, agertzen badiegu pruebakourte oetako misterioak, eta ikusi erazotzenbadiegu zer izan bear duen fraide txikienen nobi-ziaduak San Franziskoren iritzian.

San Franziskorentzat nobiziadua da, ate bi iri-kiak dauzkan Eleiza bat bezela, bata zerura begi-ra, Jaungoikoari gizonaz itz egiteko eta besteamundura, gizonai Jaungoikoaz itz egiteko. Fraideberri bakoitzarekin Kristoren zaldun leial, lagunurkoen serbitzari zintzo eta Ebanjelioko pobreza-ren maitatzalle egitea zan bere lan guziak zuzen-tzen zituen muga, eta iristeko ditxa izan zuena.Orra zergatik jartzen zuen al zuen arreta guziaeskatzalleen bokazioa ezagutu eta zuzentzen.

Lanik senzilloenak ematen zioten bidea aenbirtutea prueban jartzeko, eta berariaz kondaira-tzalleak kontatzen dizkigute gertaera batzueksenzilltasun aiñ berezgarrikoak non ikasbideaundikoak badira ere, serbitzen ez dute mundu-ko jendeai parra egiñerazotzeko baizik. Egun

batean bi joan zizaizkan abitu eske, eta Franzis-kok agindu zien baratzara joanda azak azpikoazgora aldatzeko. Aetako batek ixil ixilik obedituzion, ez ordea besteak, esanaz satisfazioarekiñ:«Aita, ez dituzte aldatzen orrela gure errian».San Franziskok artu zuen aurrenekoa eta despei-tu bigarrena. Eta kondairatzalleak diote, obe-dienziaren sarian, landareak itzuli zirala berezzañaz beera, eta txit buru aundiak egiñ zirala.

Baña prueba aundia, bokazio egiazkoarenprueba, zan legenartsuen kontua idukitzea, zein-tzuentzat Franziskok zeukan aiñ jaiera aundia,ikusi degun bezela. Miserikordiazko obra au zeu-kan beste guzien gaindikakotzat, sartuta laisteresanaz eskatzalleai egin bearko zutela, eta bial-duaz kanpora egiteko biotzik etzutenak, bañagogo onez legenartsuak serbitzera jartzen zira-nak laztantzen zituen, esaten zien bitartean:«Ene anaiak, kontu egiñ dezaiegun legenartsuai,eta maitatu ditzagun, zergatik oek dira izatezanai kristauak». San Franziskoren dizipuluetakobat, frai Santiago, senzillua, berezitzen zuenguzien artean karidadezko obra ura egiten ager-tzen zuen zeloagatik, anbesteraño non ezagu-

tzen zan legenartsuen «adiskide eta sendagiña-ren izenarekiñ». Franziskok enkargatu zion gor-putz guzia zauri bat egiñik zeukan eri batenkontu berezia iduki zezala, eta aiñ ongi kontuegiñ zion non zerbait denbora pasata asi zanindarberritzen, eta bururaturik kanpoko aireakosoro sendatuko zuela, eraman zuen Porziunku-lara. Franziskori txit gaizki iruditu zizaion ori egi-tea, eta itz biziakiñ esan zion Santiagori: «Ez dakonbeni legenartsuak pasean erabilli ditzatzun.Nai det serbitu ditzatzula ospitalean, ez ordeakanpora ateratzea, zeren persona asko diranikusi ere nai ez dituztenak». Legenartsua naiga-betu zan, bere ongilleari errietan ematen ikusizuenean, eta Santua oarturik auspeztu zizaioneta eskatu zion barkazioa. Penitenzian jan zuenkonbentuko atean eta legenartsuaren katillutik,eta gero laztandurik, bialdu zuen kontentuz.

Beste batean fraideak gaztigatu zioten, ospi-talean kontu egiten zioten gaizki zegoen batekinjuriatzen eta kolpatzen zituztela, eta gañeraJesu Kristoren eta bere Ama txit santaren kontrablasfemiak botatzen zituela. Injuriak eta kolpeaksufrituko zituzten kejatu gabe, baña blasfemiak

eziñ eraman zituzten, eta bildur ziran ez otezuten parte izango aren gaiztakerian, baldiñsegitzen bazuen ospitalean. Au Franziskok adituzuenean, joan zan legenartsua ikustera, etamodu aundiarekiñ alderaturik agur egiñ zion,esanaz: «Jaungoikoak bere pakea dizula, eneSeme». «Pakea! Zer pake iduki dezaket Jaungoi-koak kendu didan, eta nere gorputza zauri utsbat baizik ez dan ezkero?». Eta Santuak eran-tzun zion: «Anaia, iduki ezazu pazienzia. Gorpu-tzeko gaitzak bialtzen dizkigu Jaungoikoak ani-maren onerako, eta ala, pazienziarekiñ daramaz-kigunean, biurtzen dira beste munduan izangodegun koroari ezartzen zaizkaten diamante txitbaliosoetan». «Baña, nola eramango ditutpazienzian, esan zion legenartsuak, une batekodeskansurik sentitzen ez badet, eta zure frai-deak nere pena geitu baizik egiten ezpadida-te?». Franziskok ezaguturik zeruko argiarekinerrukarri ura gaizkiñak artua zegoela, andik zer-bait alde egiñ eta arengatik erregutu zion Jaun-goikoari, eta gero esan zion: «Nere anai erruka-rria, besteak gustorik egiten ez dizuten ezkero,neronek serbituko zaitut». «Ongi da, erantzun

zion eriak, baña zer egingo didazu zuk besteakbaño geiago?». «Zuk nai dezun guzia». «Atsegiñartzen det. Garbitu zadazu gorputz guzia, badaaiñ usai kiratstua banatzen du, non neronek ereeziñ eraman det». Berealaxe Franziskok berotuerazi zuen usai gozozko belarrez nastutako urlikurtatsua, erantzi ta garbitu ziozkan zauriak.Eta Santuak eskua pasatzen zion tokietatik eror-tzen zizaitzkan kraka odoltsuak, azala agertzenzan gorriberritua, eta oraindik arrigarriagoadana, gorputzeko legenarekiñ batean alde egi-ten zion animakoak. Konbertitu berriaren begie-tatik ixurtzen ziran negar malkoak, gañez egitenduen ontzitik ura bezela, eta damutasunezkoitzak ateratzen ziran biotzetik ezpañetara, etaezpañetatik igotzen ziran zerura. Ezagutu zuenumilki bere gaizki egiña, eta negarrez ziozan:«Nere zorigaiztokoa, infernua merezitu det erli-jiosoak injuriatu eta Jaungoikoaz blasfematudedalako!». Aren konbersioa izan zan osoa. Era-man erazi zuen apaiz bat, eta zeruko barkazioajetxi zan, pekatuak egiteko beziñ bizia erreme-diatzeko ere izan zan anima aren gañera. Fran-zisko, mirari onen eskerrak miserikordia guzia-

ren Aitari emanda, atera zan ospitaletik, bereumiltasunean alde egiteagatik konbersio aren-gatik emango ziozkaten alabanzetatik, eta utzieman gabe Jaungoikoari, zor zaizkan onra etagloria.

Andik amabost egunera Sakramentu Santuakarturik, Jaungoikoak eraman zuen beregana. Ezal zan ill, agertu zizaion Santuari suzko boillarenitxuran, baso batean otoitzean zegoela: «Ezagu-tzen nazu?» Santuari galdetu zion. «Nor zerazu?». «Zure merezimentuz Jaungoikoak sendatu-tako legenartsua. Gaur asten da neretzat betikobizitza, zeñagatik eskerrak eman bear dizkitzu-dan, eta bai Jaungoikoari ere. Zure gorputz-ani-mak, itz eta obrak bedeinkatuak izan bitez, badaanima askok zorko dizute beren salbazioa. Jakiñezazu ez dala egunik igarotzen Aingeru eta San-tuak eman gabetanik eskerrak Jaungoikoari Zuketa Zure Ordenak ateratzen dituzuten bizitzakofrutuakgatik. Poztu zaitez, bada, alaba ezazuJaungoikoa, eta gera zaitez beraren bedeinkazio-arekin». Itz oek esanda ega egiñ zuen zerura,utzirik Franziskoren biotza konsueloz betea. Orrazer moduz alaitzen zituen nobizioak mendetasu-

nezko bideari jarraitzeko, eta nolako mirariakiñsaristatzen zuen bere serbitzariaren zeloa.

Fundatzalle santuak gorrotatzen zuen alper-keria, zeñari deitzen zion gaitz guzien iturria,anbesteraño non izatez jenio biguñekoa bazanere, alperrentzat etzuen errukimenturik. Irulagunen irakorgaian daukagu onen prueba. Nobi-zioen artean bazan bat jan eta edan ondo, eta lolasaitasun guzian egiten zuena, ordea errezogitxi, eta lana are gitxiago egiten zuen. Franzis-ko oartu zan, zeren etzitzaion ezerere pasatzen,eta beragana deiturik, despeitu zuen frailetzatikitz oekiñ: «Zoaz emendik frai Euli; aspaldi da bizizerala, berak eztirik egiñ gabe, erleak egitendutena jaten duten listor alperrak bezela»; etaakusakizun geiago gabe, despeitu zuen.

Franziskok gomendatzen bazuen ere lana, auda, lan onrotsu eta lagun urkoarentzat protxuga-rria, eta sarigabekoa, are geiago estimatzenzuen lagun urkoarekiko karidadea, zimendu Jain-kozko au, zeña gabe etxerik zutik egon ezin dite-kean. «Nai det, ziozan, gure arteko bakoitzakizan dezagula bata bestearekiko elkartasunikestuena eta senidetasunezko karidadeak erreina

dezala gure artean bere ondore estimagarriakiñ.Bedeinkatua izan dedilla bere anaiak maitedituen erlijiosoa, eta aen aurrean esango ezlukeana, aekiñ ez dagoenean esaten ez duena.Baldiñ arkitzen bada norbait zorigaistoan, lagu-nen artean itz gaisto, eziñ ikusi edo gorrotoarenazi gaistoa erein duena, emango diozute kastigugogoangarri bat, lagun urkoaren erraiak urratze-ko bere mingañaz ezpataz bezela serbitu dala-ko». Amenazo oek egiñ eta laister eraman ziotenaurrera karidadezko egiñkizunean utsegiñ zuenfraide bat, eta gure Santuak jakiñik, utsegite txi-kiak kastigu gabe uzten badira askotan ondoretxit negargarriak ekarri oi dituztela, kondenatuzuen kulpaduna abitua utzitzera. Ura izan zankastigu aundienetako bat, soldaduari desonra-tzeko graduak kentzea bezelakoa.

Prueba gitxi edo geiagoetatik pasaerazitako-an Fundatzalle Santua saiatzen zan sospertzennobizioen biotzetan bere bokazioko birtute ego-kiak, eta erlijiozko bizitzaren zimendu bezeladiranak. Ze inportanziazkoak diran nobizioai pro-fesoakin bildurik gabero egiten ziezten itzaldiak,berak egiten dute bizitza espiritualeko liburu oso

bat; aetatik batzuek jarriko ditugu emen bearbezela estimatu ditzaten.

Maixu bikaiñ onen lenbiziko kontua zan sor-tueraztea bere ikasleai munduaren gorrotoa etaberen bokazioaren amorioa; eta ondorean ager-tzen ziezten konbentuko bizitzaren zimenduak,eskolatuaz batez ere guzia Jainkotitzen duenfedezko espirituan, zeñak erakusten digun Jaun-goikoa ez dana, ez dala deus, eta eternidadera-ko ez dana, dala gezurra. Itz egiten zien orazioz-ko espirituaren gañean, nola dan au betiko bizi-tzarako janaria, eta gai oni zegokala maiz esatenzien: «Orazio gabe eziñ aurreratu diteke birtu-tean, eta ez iraun luzaroan nork bere bizimodu-ko egiñkizunen kunplimentuan. Fraide Txikiene-takoak izan bear du guziaz gañ oraziozko gizo-na».

Oraindik geiago leiatzen zan Umilltasunarengañean. «Umiltasunean ezagutzen dira Jaungoi-koaren serbitzari egiazkoak: ala, bat izango daumilla, Jainkoak egiñ dion onaz arrotzen ezdanean, bere burua ezertzat ez daukanean, itzbatean, beste guzien atzenean jartzen danean.Agertu ezazute umiltasuna. Ez ezazute nai Maixu

eta erakusleak deitu izatea, zergatik Maixuarenizena Jesu Kristori bakarrik dagoka. Obea daumiltasun asko jakinduria gitxirekiñ, ezen ezjakinduri asko umiltasun gitxirekiñ. Zorionekoamunduaren alabanzai beraren desprezioai anbatkaso egiten dion erlijiosoa, zeren gizonak ezduen balio Jaungoikoaren aurrean dana bañogeiago. Zorionekoa onra eta kargu altuetara,berak eskatu gabe igotzen dan erlijiosoa, etautzitzea baizik nai ez duena! Baña zorigaistokoakargu billa dabillena eta beti euki nai lukiena!».

Umiltasuna da birtute bat barrengoa, etamodestia berriz au arpegian eta gorputzekomugidetan adierazten duena, eta nola besterenkonzienziarik ezin ikusi degun, umiltasunarendoaia da askotan, itz eder ondo apaiñduakiñbaño obeto jendeen biotzak irabaztea. Eta egiaau obeto biotzean josi erazotzeko nobizio batiesan zion egun batean: «Guazen predikatzera».Joan ziran Asisa, eta karrika guzietan itzik esangabe ibilita, itzuli ziran konbentura. «Eta ser-moia?» nobizioak galdetu zion. «Predikatuadago» erantzun zion santuak, zeñarekiñ adierazi

nai izan zion, ibillera modutsu eta umillak ser-moirik onenak baño geiago balio duela.

Baña aren birtute maiteena, birtute guzienerregiña deitzen ziona, aren Ordenako zimendueta pensamentuetako dama zan Ebanjeliokopobreza, nobizioen biotzetan jositzea nai zukeanbirtute bikañena. Amorustua dagoenak bezela,pasa nai zuen ikasleetara berak sentitzen zuenberotasuna. Aditu ditzagun pobrezarenganakoamorioak esanerazten diozkan itzak:

«Nere anai eta seme txit maiteak: etzaiteztelotsatu limosna eskatzeaz, bada ala egiten bade-zute jarraitzen dituzute mundu onetan gugatikpobre egiñ zan Jaungoikoaren Semearen pauso-ak. Onelako pobrezagatik irabazten dira zerukoerreinurako eskubideak. Zoazte, bada, limosnaeskatzera Jainkoaren bedeinkazioarekin, zoaztebategatik eun eskeñita baño poz eta konfianzageiagorekin, zergatik Jaungoikoaren amorioaeskeintzen dezute aren izenean eskatzen dezu-tenean, eta zeru-lurrak ezer ez dira aren amorio-aren parean. Oroitu zaitezte atez ate biltzen danogia dala Aingeruen ogia, zergatik Aingeru onakdira jendeak mugierazitzen dituztenak zuei Jain-

koaren amorez ematera, eta ala, pobreenganbetetzen dira Dabid erregearen itzak: GizonakAingeruen ogia jan du. Jaungoikoak munduraditu Erlijioso Txikienak, zerurako autuak izandezaten karidadezko obra oek egiteko bidea,bada obra oekgatik izango dira gloriaztuak, AitaZerukoak esaten dienean: Nere senide txikienariegin diozutena, ori neri egin didazute».

Beste mugaldi batean, aren itzak izan ziranirazekiagoak, eta ura itzaldia baño obeto zankantua: «Jesus Jauna, deadar egiten zuen, eraku-tsi zaizkidazu zure Pobreza maitearen bideak!Erruki zaitez nizaz eta nere dama Pobrezaz,bada berazaz nago itxutua, eta eztet sosegurikiñun arkitzen berarekiñ ezpanago, eta ongi daki-zu, zerorrek jarri didazula amorio ori nere bio-tzean. Bide bazterrian eserita negarrez dago, etabere adiskideak igarotzen zaizka aldamenetikdespreziatuaz: o zeiñ beeratzepenean erori danerregiña au, Jesus Jauna, zu jetxi ziñan zerutiklurrera berarekiñ esposatzeko eta beragandik,beragan eta beragatik seme osoro onak izateko.An zegoan zure Amaren sabeleko umiltasunean,zegoan askan, eta zegoan armatua eskutari leia-

laren gisan gure Erredenzioko jazarre aundiakiraun zuen bitartean. An zegoan zure Pasioan,eta bera bakarra izan zan utzi ez zinduena. Mariazure ama zegoan Gurutzearen oñean, bañaPobreza igo zan zurekiñ, eta egon zitzatzunbesarkatua alik eta atzeneko asnasea eman zen-duen arteraño. Berak prestatu zituen zure oñ txitsantuak zulatu zituen iltzeak, eta egarritu ziña-nean, berak, emazte leialak bezela ekarrierazizizun esponja beazunetan bustia. Bere laztanberoetan eman zenduen atzeneko asnasea, etaill ziñanean, etziñuen utzi, o Jesus Jauna, etaberak egiñ zuen, besteren obian zure gorputzajartzeko modua. Berak piztu ziñduan obian etaatera erazi gloriaz betea. Orregatik koroatu dezuzeruan, eta eman diozu zerurako autuak marka-tzeko sillua. Oh! nork ez du amatuko Pobrezagauza guzien gañean? O Jesus txit pobrea! eska-tzen dizudan grazia da, izan dezadala pobrezaaundienaren ondasuna. Egizu gure Ordenareneta nere bizitzaren marka eta siñale ezagunga-rria izan dedilla zure gloria geiagorako, ardit batere gererik ez idukitzea, eta beste ongarri edoseniparterik eskean biltzea baizik ez izatea».

Franziskok alabatzen zuen pobreza oso auzan bera aundi egiten zuena, baña aunditasunura zan, gerezko ekarraiai gerra egiteko prestdauden griñen kontrakoa. Gerrak biziak anbatdirau, garaipena nekeza da, eta desalaiari beldurizan bear zaio; orregatik zion Santuak: «Bizi zai-tezte ernai aragiaren desalai, batetango erasoeta saldukerien kontra, bada ori da gure etsaieriotzkoa. Kejatzen da lenagoko gaitzak gogora-tzean, eta ikaratzen da etorkizunen pensamen-tuarekin. Egin zaiegun, bada, gerra gure aragia-ren gurariai, baña deskansu gabeko gerra, badaatsegiñ labur bat gozatzeagatik ostutzen digutebetiko zoriona, amildu eraziaz infernuko onda-rrera». Eziñ adierazi zezakean egokiago gureSantuak bi egia zimenduzko oek: kristau bizitzagerra dala, eta santutasuna ez dala arrazoiareneta graziaren garaipena baizik aragi galduarenkontra.

Txit begiratua zan Jaungoikoagandik artzenzituen mesedak agertzeko, baña karidadeak edoanimen onak eskatzen bazuen, etzuen erreparu-rik bere senideai kontatzeko. Tomas Zelanokdakarren pasarte bat da diogunaren prueba. Gau

batean gure santua, orduan bisitatu zuen Jaun-goikoaren espirituz beterik, irten zan bere zelda-tik eta ikasleak esnaaturik, esan zien: «Ah nereanaiak! Ze onra aundia zeruetako errege serbi-tzera deituak izana! Da gizonak soma dezakeanaundiena! Baña, nola jakingo degu seguru geranedo ez, Jaungoikoaren adiskide eta serbitzarileialak? Bada nik aitortuko dizutet, eskatu dioda-la negarrez nere Salbatzalle miserikordiosoari,argitu nazala gai onetan, itz ematen diodala betibetiko berea izateko. Jaungoikoak eskaria aditudit, eta bera agerturik, lanotasun guziarekiñ egiñdit galdeera au: «Franzisko, zer emango ziñida-ke deseo dezuna jakiteagatik?». «Jauna, nerebegiak eta bizia, zeña dan daukadan gauzarikonena. Gañerako guzia, denbora da eman nizu-la, dakizun bezela». «Ongi da, aditua izangozera. Pensa ezazu santuro, itz egizu santuro,obra ezazu santuro, eta zaude seguru, nere adis-kide eta serbitzaria izango zerala». Ene Anaiak,zeruko esan onen berri eman nai nizuten, apro-betxatu dezazuten zuen aurrerapen espirituale-rako, eta erreparu gabe erreprenditu nazazuten,iru gauza oetakoren batean uts egiten badet».

Konbentua zan famili bat bezela, eta Franzis-ko zegoen bere fraideen artean aita bat bereumeen artean egoten dan moduan, amorio ber-diña, konfianza berbera. Deskansuko denboraguziontzat berdiña, jolas alegereak, senzilloak,tartean tartean itz onakiñ nastuak, baña murmu-razioa eta gaizki esatea zegoen osotoro debeka-tua. Gure santuari gustatzen zizaion bakoitzarenmerezimentuak agertzea, eta ala egiten zuenegoki zetorrenean iñor lausengatu eta iñorsumiñdu gabe. Ala frai Anjel señalatuaz esatenzien nobizioai: «Erlijioso txikiena on ona izateko,elkarganatu bear dira frai Bernardo Kintabalkoa-ren fede irazekia, frai Leonen garbitasun ainge-rukoia eta frai Anjelen kortesi berezia. Kortesiada gauza ona eta alabagarria, zion gañera, zer-gatik trataerari ematen dion ongi dagokan airebat, eta birtutearen apaiñgarritzat serbitzenduenean dauka ekarrai txit arrigarria, munduta-rrak lilluratu eta konbertitzera mugitzen ditue-na». Onetan zegoela etorri zan frai Jil, eta ixildueraziaz galdetu zion: «Aita, bada munduangauza aiñ gogaikarririk, Aita gurea esan bitar-tean sufritu eziñ ditekeanik?». «Bai, Santuak

erantzun zion, bada mostru aiñ ikaragarria, nonJaungoikoaren grazia berezi gabe, eziñ iñorkbegiratu lezaiokean minutu batean. Mostru auda deabrua».

Deabruen artean tristurari zion Franziskokbeldur geiena, garamazkialako emeki emeki tris-turatik desalaiera, eta desalaitik etsimenera.Orregatik ikasleai gomendatzen ziezten gaitzgabeko alegriak, eta animak deskansatzendituen jostaketak, gaztigatuaz biguñki tristuraragriñatuak ikusten zituenak. «Kontu, esan oi zien,espiritu gaiztoa askotan kontentatzen da gureanima nastu eta pakea kentzearekin. Ori daberaren engañio biurrenetako bat, bada asko dubeiñ sartzea gaitzik aundienak erakartzeko,baña eziñ ofenditu dezake ezertan, alako tretaenkontra ernai dagoen erlijiosoa. Iduki ezazute betiarpegian eta biotzean Jaungoikoaren alegri san-tua. Ezagutzen da, deabruak eta bere jarraileaksufritzen dituztela tristuraren naigabeak, gukordea beti egon bear degu alegere Jaungoikoa-gan». Egia au aiñ ondo sartua zeukan gogoan,non triste eta ixiltxorik zegoen nobizio bati esanzion: «Ene anaia, zergatik zaude orren eroria?

Pekaturen bat egiñ al dezu? Au bakarra da guatsekabetu bear gaituen gaitza. Zoaz otoitz egi-tera, Sagrarioaren aurrean bakarrik negar egiñditeke pekatuen barkazioa iristeko, edo barren-go poza, beiñ galdu ezkero, ostera geretzeko.Iduki ezazu arpegia beti alegere santuki nereaurrean eta zure senideenean, zergatik ez dakonbeni kopeta beltz illuna idukitzea Jaungoiko-aren serbitzuan gaudenean».

Eziñ ukatu diteke fundatzalle santuaren kon-selluak zeudela Jakiñduriaren silluarekiñ marka-tuak, eta aditzera ematen zutela, gizonaren bio-tzaren ezaguera aundia zeukala.

Alakoak ziran Ama Birjiña Aingerueneko kon-bentuan idukitzen ziran itzaldiak. Erraz ezagu-tzen da, alako ikasbideak aditu eta obratzeko gaiziranak prest egongo zirala edozeiñ sakrifizioegiteko.

Etzuten guziok iraun. Franziskok, biotzak eza-gutu eta alde aurrez etorkizuna somatzeko doaiaaiñ oparo Jaungoikoagandik arturik, ikustenzituen aen animetan gertatzen ziran jazarrak,eta aprobetxatzen zan ezaguera onezaz argalak

sendotzeko, bildurtiak alaitzeko eta on irudiaitapakia kendu eta ziran bezelakoak azaltzeko.

Egun batean nola nobizioak agertu baiziotenzeukaten pena, beren usteetan onena zanakalde egiñ zuelako, Santuak esan zien: «Ez zaitez-te arritu aren joaneraz. Errukarri ura galdu da,umiltasunean zimendatua etzegoelako, eta sinis-tu nazazute, birtute au zimendutzat ez daukanetxea, da arrakatzera dijoan etxea».

Utsegite agirikoak erreprenditzen zituen bes-teen aurrean. Fraide biri asmatu zien izangozuten patu tristea. Ixiltasuna ez austeko apukoa-rekiñ, kiñuka baizik konfesatu nai etzuen batiesan zion Ordenatik irtengo zala; eta abitu san-tua utzi eta ostera artu nai zuen beste batiberriz, urkatua izango zala itzultzen bazan lena-goko utsegiteetara. Alde aurrez esandako soma-keta biak, kunplitu ziran, eta Franziskok samiñkinegar egiñ zuen galerazi eziñ izan zituen desgra-zi aekgatik.

Bokazio egiazkoak palsoetatik bereizten saia-tzen zan bezela, pruebako urtea pasa ezkero,kontu aundia zeukan partitzeko konbentuko kar-guak artarakoenetan Jaungoikoaren gloria geia-

gorako. Zentzu aundi eta segurukoak zirala eza-gutzen zituenak, bialtzen zituen konbentuak jar-tzera, Obispo Jaunak eskatzen zuten eran, itzegiteko grazia zutenai señalatzen zien predika-tzeko kargua, eta gañerakoai uzten zien entre-gatu zitezela errezo-meditazioetara, edo eriaikontu egitera. Berak guziai ejenploa emanaz,bazirudien beregan biltzen zituela guzien boka-zioak.

Jaungoikoak betetzen zuen bedeinkaziozAma Birjiña Aingeruenekoen konbentua, norazijoazen ikasle berriak toki guzietatik, eramanikgure Santuaren birtuteak banatzen zuten usaigozoak.

Ikusi degu zeiñ ondo atera zitzaizkan nobizia-dua jartzeko egiñ zituen alegiñak; ondorengoberezieran ikusiko degu bere errian egindakoapostolutzaren asiera, bilduko ditugu berarekiñbere lanen lenbiziko frutuak, eta jarraituko diegubere misioaren aurrerapenai. Gurutzearen itza-lean eskolatu du lenbiziko soldadu—taldea dea-bruari, munduari eta aragiari gerra egiteko, etairitxi ere ditu garaipen señalatuak. Erriak mugi-tzen dira, pekatariak konbertitzen, eta giza-

noble asko pobreza borondatezkoaz amorioztu-rik gure Santua bezela, eiaka zijoazen aren ban-derapean sartzera. Alaz guziaz ere, ura etzanbere mixio protxugarriaren asiera baizik. Probi-denziak zeukan señalatua gizonak ezezik, ema-kumeak eta denbora aldi ura guzia salbatzeko.Argatik emango dio beraren diñako laguntzallebat, Santa Klara, Asisko Birjiña argia, donzellapobreen Ama izango dana, San Franzisko, Erlijio-so Txikienen Aita dan bezela. Bada bigarrenOrden au sortzeko Jaungoikoak autu zuen tokiaizan zan oro bat Porziunkula. An azalduko da Kla-raren bokazioa, argiro ikusi dediñ Maria dala biOrden Serafiñdarren Ama, eta Ama Birjiña Ainge-ruenekoen Eleizatxotik atera bear zuela amairu-garren eunkiaren berritzea.

VIIgarren BerezieraSanta Klara eta Dama pobreak.

(1212)

Santa Klara jaio zan Asisen. Faborino etaOrtolana beraren gurasoak ezkontzarekiñ bate-ratu zituzten uri artako etxadi anziñako eta txitargi Szefi eta Fuimitarrak, zeiñtzuen aide arteankontatzen ziran Errufino eta Silbestre doatsuak.Kondeak zeukan Subaso mendiaren eguteraegalean Sasso-Rosso zeritzan gaztelu bat, zeña-ren siñaleak oraindik ikusten diran. Kondesa joanzan deboziozko erromesean Jerusalena, Garganomendira eta Erromako San Pedrora, eta etxera-tzean Jaungoikoak begiratu zion miserikordiare-kiñ, eta Ortolanak barau eta orazioen bidez iritxizuen beraren diñako alaba bat, Samuelen amakbezela.

Egun batean Jesus gurutziltzatuaren aurreanbelaunikaturik, erraietan zeraman frutua bedein-katu zezala Jaunari eskatzen zegoela, aditu zuenaingeruen gisako itz ots gozo bat, esaten ziona:«Etzaitez ikaratu, Ortolana, emango dezu argita-

ra aur bat, mundu guzia argituko duena». Itzoetan adierazitako aurra jaio zan andik egunbatzuetara, parra gozoa ezpañetan zuela;bataiatu zuten, amabi urtez aurretik San Fran-tzisko bataiatua izan zan ponte artan bertan, etaamak nai izan zuen Klara izen ederra jartzea,geroenean emango zuen argitasun aundiarenirudia bezela. Egun artan, zeña zan 1194kouztaillaren 16garrena, zeru-lurrak atsegiñez beteziran.

Klara zan inozenzia eta piedadearen ispillubizia. Aurtasunetik asi zan bere burua nekatzeneta ilduratzen, eta orretarako zeraman zilizioedo zurdazko soka bat bere soñeko ederrenbarrendik. Zan gorputz aundikoa, arpegi egokieta ederrekoa, kolore presko eta gorrikoa, etaburuko illea berriz txit aundi eta urre gisakoa.Gurasoak ikusirik argan ainbeste grazia, mun-duan eroso izateko bidea ematea beste asmoriketzuten; Klarak ordea etzuen orrela pensatzen,eta emezortzi urtetara iritxi zanean, erabakizuen eskeintzea erregeen erregeri bere birjiñta-suneko lorea. Jaungoikoak lagundu zion Klarari

bialtzen ziola Franzisko, lurrean bere giari etazeruan betiko adiskide izan bear zuena.

1212ko garizuman Santuak predikatzen zuenAsisen San Jorjeko Eleizan, eta garizuma artan,predikatzen aurrenekoa bazuen ere, Franziskokzeuzkan irabaziak aditzalleen biotzak bere itzeraguziz egokiarekiñ.

Klarak ezagutu nairik jendeak anbesterañoalabatzen zuten gizon miragarri ura, iritxi zuenbere ama eta aizpa Agedagandik eraman zeza-tela gau batean ari aditzera, eta ez al zion aditu,alabatu zuen, eta erabaki bere animako giaritzatartzera, eta asmo au agerturik Bona Gelfuccibere aide eta konfianza guziko personari, joanzan onekiñ ixiltxorik Ama Birjiña Aingerueneko-ra. Anziñako kondairatzalleak utzi digute itzkri-batua itzaldi bizi eta senzill batean lenbizikoikuskera au. Franziskok, ezaguturik zeruko argia-rekiñ zeukala bere aurrean ondasun bat, mun-duak merezi etzuena, agertu zion Klarari birjinta-sunaren balioa, Zeruko Esposoaren edertasunparegabea, eta denborak desegiñ eziñ dezakeanbatasunaren ditxa esan eziñ añakoa. Gero, pro-batzeko bezela esan zion: «Ene alaba, zure

bokazioa sinistu dezadala nai badezu, utzi itza-tzu orrako soñeko eta apaiñduria oriek, saku batjantzi, eta zabiltza eskean atez ate». Klarak, obe-ditu zion batere enura gabe.

Garizumaren bukaeran joan zan ostera Fun-datzalle santua ikustera. Lenbaitlen nai zizaionosoro eman Jaungoikoari, eta bere Jesusekiñ bat-egiteko palta zitzaizkan egunak iruditzen zitzaiz-kan urteak; gañera berriz, Franzisko bildur zanlore aiñ minbera ez ote zizaion belaskatuko mun-duaren asnase puzoitsuarekiñ, eta uste zuenordua zala aldatzeko Erlijiozko bizitzaren lorete-gira. Erabaki zuten egiteko añ aundi au egitea1212ko martxoaren 19an zan Erramu Igandean.

Birjiña gaztea bere gala guziakiñ apaindua,joan zan Asisko Katedralera, baña oitura zanbezela, erramu bedeinkatuak artzera aurreratubearrean, geratu zan bere lekuan begiak lurrerabegira zituela, eta Obispo Jaunak ikusirik, bera-gana joanda eman zion palma-adar bat, mun-duagandik iristera zijoan garaipenak adieraztenzituena. Urrengo arratsean, jende guzia lotanzegoen denboran Klara irten zan bere gurasoenetxetik, emaztegaia bere ezkontzako egunean

bezela jantzia, Bona bere adiskide leiala lagunzuela, eta joan zan Ama Birjiña Aingeruenekora,nun fraideak itxedoten zioten zirio irazekiakiñ.Franziskok ebaki zion illea munduko banidadeakuzten zituen siñalean, para zion soñeko basto,auts kolorekoa, lotu zion gerria soka batekiñ etaestali burua zapi lodi batekiñ. Gero belaunikatu-rik Ama Birjiñaren imajiña aurrean, Klarak egiñzituen bere botoak, eta partitu pobreen arteanbere jantzi balioso eta apaiñduriak. Sakrifizioaosoro egiña zegoen. Franziskok eraman zuenorduan Klara S. Pauloko konbentura, nun biga-rren Ordenak, lenbizikoak bezela, bere bizilekuaartu zuen San Benitokorenetik.

Eziñ pensatu diteke S. Franziskok au guziaegiñ zuela Jaungoikoaren goiargi eta AsiskoObispo Jaunaren eskubide gabe.

Etzitzaiozkan paltatu sufritu bearrak gureSantari: Gurasoak joan ziran S. Pauloko konben-tura, eta erreguakiñ ezer eziñ zutenean, tratatuzuten gogorki andik ateraerazitzeagatik, bañaKlarak, agertu zien burua ille-moztua, eta aldare-ko pillareai itsatsirik, atera zan garai eraso arta-tik. Beste alako batetik libratzeagatik, eraman

erazi zuen Pausoko Aingeru Santua deitzen zanBenitoen beste konbentu batera.

Klara izan zan Donzella Pobreen birjiñ jardi-ñeko lenbiziko lorea, eta aren aizpa Ageda, biga-rrena. Au zan 14 urteko donzellatxoa, lirioa beziñgarbi, eta ardia beziñ mansoa. Klarak eskatzenzion Jaungoikoari, aren aizparen errukimentuaizan, eta birjiñen maiean leku egiñ zeiola. Jaun-goikoak aditu zion eskaria, eta andik egun gitxi-ra joan zizaion Ageda esanaz: «Ene aizpa, nik ereJaungoikoa serbitu nai det zurekiñ batean». «Eneaizpa maitea, erantzun zion Klarak laztanduaz:bedeinkatzen det Jaungoikoa, bete dalako nereanimaren deseo biziena».

Klara eta Ageda! ona bi aizpa, bi triunfo SanFranziskorenak, bi arkume garbi zijoazenaksakrifikatzera Jaungoiko biziaren aldarean, mun-dutarrak atsegiñ galgarrietara dijoazen bañobizitasun geiagorekiñ.

Ikuskarri biguñ onekiñ Aingeru Santuarenkonbentua poztutzen zan bitartean, beste gau-zarik pasatzen zan Sta. Klararen etxean. An adi-tzen ziran pena, arrabi eta desesperaziokogarraxiak. Faborino Kondea burutik egiña bezela

zegoen. Laister bere adiskideak bildu, eta agertuziezten bere sentimentuak. Oetako amabik artuzituzten armak, eta juramentu egiñ zuten ekarri-ko ziotela ostera bere alaba, illa edo bizirik. Lekusagraduari batere begiratu gabe, sartu zirankonbentuan, eta batek Agedari buruko illetikelduta, atera zuen arrastaka mendiaren egalera-ño, baña bereala Agedaren gorputza aiñ pixuaegiñ zan, non eramantzalleak ezaguturik etzute-la bear adiña indar, utzi zuten erreka zistorbaten ertzean. Agedaren osaba Monaldok, altxazuen esku sakrilegoa, zeukan ezpatarekiñ eritze-ko ustean, baña besoa legortu zizaion geratuazmugitu eziñ zala. Bitartean allegatu zan Klara,eta erregutu zien bere aideai, arren utzi zezaio-tela Agedaren gorputz odoldua, eta onekiñ zal-dunak, ikaraz eta kezkaz beterik alde egiñ zutenandik, bi aizpak laztandurik, Jesu Kristogatiksufritzea merezi izan zutelako poztu eta peligroartatik libratu ziralako Jaungoikoa bedeinkatzenzuten bitartean. Esan dezagun bereala, familia-ren borondate gaizto ura txit laister itzuli zalanaitasun txit arrigarrian. Monaldo sendatu zanmillagroz, eta ezaguturik sendaera ura zor ziola

illoben orazioai, biurtu zan esker onez aendefentzalle, Faborino jarri zan Jaungoikoarenborondatera, eta andik denbora gitxira ill zanjustuen eriotzarekiñ.

Fundatzalle santuak jantzirik Agedari peni-tenziako abittua, para zituen aizpa biak SanDamiango Eleiz, aurrena konpondu zuenarenaldameneko etxean. Ala egiztatu zan bost urtezaurretik San Franziskok esan zuena, au da,Dama pobreen konbentu bat San Damianenizango zala.

An sartu zan Klara borondatezko karzelanbezela, nondikan etzan irten zeruko zoriontasu-nera joateko baizik. San Damian izan zan Damapobreentzat, San Franzisko eta bere lagunentzatPorziunkula bezela, lur bedeinkatu bat mundua-rentzat itxia, eta bakarrik zerurako irikia. Norkesan dezake zenbat lore azi ziran bertan, nolakousai gozoak banatu ziran zelda txar aetatik, etazenbat aingeru aragizko igo ziran andik gloriara?Askoko degu esatea, aurrenetik bokazio askoizan zirala, eta Abadesa Santak ikusi zituala bereinguruan moja asko eta asko, eta oen arteanbere ama Ortolana, alargundu zanean, Beatriz

bere aizpa bestea, eta lenago aitatu degun BonaGuelfuccio.

Jarria geratu zan, bada, bigarren OrdenaPenitenziakoa, geroenean Klarisen ordena deituzizaiona. Franziskok izkribatu zuen berarentzatErregla bat Erlijioso txikienentzakoenaren antze-koa, beste egiñbide berezi batzuekiñ, eman zienDama pobreen izena, jarrierazo zuen Klara SanDamiango Abadesa izatera, eta nai izan zuenfamilian bizi zedilla, aurrena jarritakoa bezela,pobreza osoko arroka gogorrean. Maiz zuzen-tzen ziozkan konselluetatik, ez da guganatueskutitz labur eta bizi bat baizik, zeña eskeiñtzendiegun gure irakurleai San Franziskoren itzkera-gordairuko prenda baliosoeneko bat bezela. «Nizure Serbitzari ezerez onek jarraitu nai ditutJesu-Kristo eta bere Ama txit santaren bizitzpobrezak, eta iraun onetan eriotzaraño. Zueibada, nere damai bezela, erregutzen dizuet ale-giñ guzian, gorde dezazutela beti onelako bizitzaeta pobreza, gai onetan entzun gabe iñoren esaneta konsellu kaltarkitsuak».

Santa Klararen diñakoa zan onelako itzkera,eta eskutitza irakorritakoan, esan zien lagunai:

«Atozte, atozte uso mansoen gisan pobrezakokabian gordetzera». Santa Klarak etzuen zelogitxiago agertu S. Franziskok baño pobrezakobotoaren kunplimentuan, eta ala egiñ zuenondasunen errenunzia betikoa beretzat eta bereordenarentzat. Eta gauza jakiña da nola gogoregiñ zien Aita Santuen erreguai, boto ura ez aus-teagatik. Gregorio IXgarrenak eskeñi ziozkanegun batean lur batzuek bere Ordenarentzako,denbora tristeetan bizi ziralako, eta ikusirikartzeko uzkur zegoela, esan zion: «Zure botoakeragozten badizute artzea, nik oetatik askatzenzaitut». «Aita Santua, Klarak erantzun zion,zorionekoa nitzake nere pekatu guzien barkazioairitxiko banuke; baña ez det nai askaera batEbanjelioko konselluak jarraitzetik libratzennauena». Azkenik, milla erreguren bidez iritxizuen Inozenzio IVgandik pobrezako boto betikoaegiteko eskubidea, Erromako Tribunalean eskatudan bakarra; eta Aita Santuak izkribatu zionSanta Klarari eskutitz bat, guk emen jartzendeguna, Eleizako kondairetan beste agiri bat ala-korik ez dalako:

«Inozenzio Obispo, Jaungoikoaren serbitza-rien serbitzaria, Jesu Kristogan bere alaba maiteKlarari, eta Asisko San Damiango Konbentukobeste mojai, osasuna eta bedeinkazioa».

«Nola eskeñi nai bai zeraten osotoro Jaungoi-koari, eta utzi munduko gauza guziak, zuenondasunak saldu eta oen prezioa pobreai parti-tuaz, bidea, egia eta bizitza dan JaungoikoPobreari pobreza oso osoan jarraitzeko; ez dizu-te ezerk ere galeraziko asmo aiñ santua bete-tzea; alabaña, kanpoko egaztiai jaten ematendien Jaunak, eta belar eta lorez lurra estaltzenduenak, mantendu eta jantziko zaituzte, betikozuen jakia Berbera izango dan eguneraño. Nolaeskatu baidiguzun pobreza osoaren gallaldia edopribilejioa, eskutitz onen bidez agintzen degu,iñork ere, dana dala, etzaitzala beartu mundukoondasunik artu, euki edo gordetzera. Goza deza-zutela Jaungoikoaren pake santua Jesu Kristoganzuk, zure erlijiosak eta San Damiango konbentuamaitatzen dituztenak, eta Juizioko egunean ardezatela saritzat betiko zoriontasuna».

Denborak konsagratu du pribilejio au milla-gro bereziakiñ. Seireun urte badira Santa Klara-

ren aizpak Jaungoikoaren Probidenzian bakarrikdaukatela konfianza, eta beste ainbeste denborabada Probidenziak, ama ernai batek bezela dau-kala Santa Klararen mojen kontua. Jateko ogirikez dutenean jotzen dute konbentuko ezkilla,limosna eske daudelazko siñalean, eta iñorksokorritzen ez baditu bedeinkatzen dute Jaungoi-koa, eta bazkariaren ordez kantatzen dute ale-gere esker-onezko kanturen bat.

Klarisen Ordena zabaldu da munduan Erlijio-so txikienen moduan, eta izan ditu ark bezelakogora berak. Santa Koletak biurturik aurrenekogogortasunera XVgarren eunkian, eskeintzen diegorde leku eta munduko gaiztakerien kontraerremedio bat neke eta sakrifizioak eramanzalediran animai, eta bi alde oetatik begiraturikmerezi du jendeen errespeto eta kristauen eskerona. Baña esan bear degu, eta diogu pena aun-diarekiñ, munduak ez dio beti justizia egiñ animagarbi oen sakrifizioai. Munduaren Era edo Edadeerdian Santa Klararen alabak artzen zituzten nonnai poz zoragarriarekiñ, eta etzituzten arkitzenbear anbat alabanza Jainkoaren amoriozko bikti-ma borondatezko oentzat. Zergatik? Zergatik

denbora aetan fedea eta kristau sensua bezego-en; oraingo denbora oetan ordea, ez die ekarriberai alako onginai eta errespetorik. Emezortzi-garren eunkiak, au da Voltairenak, edo deserrituzituen, edo eraman zituen urkamendira erlijiosakziralako bakarrik, eta oraingoak utzitzen badie,ori da, persegitzeko asmoa daukalako. Gaur danegunean bada jende parte bat, jakintsuna etabesteen giaria esan genezakeana, begi gaiztozKlarisai, beste Ordena Erlijiosoai bezela begira-tzen diena, esanaz ausardi aundiarekiñ: «zer egi-ten duten errejaz barrendik daudenak, zergatiklurpetzen dira bizirik, lau pareta tartean obibatean bezela?».

Erantzuera da txit erraza. Oek egiten duteSanta Maria Magdalenak Jesusen oñetan egitenzuen lana. Ez dio Ebanjelioak autu dutela parte-rik onena, eta Mariaren egoera Martarena bañoederragoa dala? Pensatu nai duen edozeiñ kris-tauk arkituko du Jaungoiko beragan Orazioraemanak dauden Orden Erlijiosoen izaerarenarrazoia. Gauza guzien Jabe soberanoak eztaukaeskubidea aukeratzeko animen batzuek desegiñditezen bere aurrean aldareko lanpara argia

bezela? Eta galdetu nai badiezute zer egitenduten, galdetu orobat, zer egiten duten orrakozeru boillan zinzilik dauden izar, gizonak egunda-ño kontatu eziñ dituenak. Zergatik lorerik ede-rrenak para ditu eremuan, baldiñ an beren usaigozoa gizonagandik urruti banatzen badute?Zergatik serafiñak inguratzen dute bere Jargoia,aingeru mandatariak kriaturetara bialtzen dituenbitartean? Jaunaren birjiñak alabatzen dute Jaun-goikoa gau ta egun izar, lore eta serafiñak beze-la. Au ez da asko? Zeiñ zerate zuek, gizonenumeak, zuen interes eta gloria Jaungoikoareninteres eta gloriaren parean jartzeko? Baña ezpensa moja Klarisak ez dutela deus balio mundu-rako, bada bizitza penitente eta santuzko ejen-ploakiñ serbituaz gañera, serbitzen dute berenorazioakiñ: Ah! Sar al bagindezke Jaungoikoarengauz ezkutuetan, arriturik geratuko giñake ikus-tean munduko gauzetan ere oen lanbideak dau-katen indarra. Nai ditugu diogun egiaren prue-bak? Irakurri bedi Santa Klara Asiskoaren bizitza,eta orri bakoitzean ikusiko da diogunaren arra-zoia. Beste askoren artean kontatuko ditugu ger-taera bi.

1239garren urtean ogei milla sarrazeno edoturko Federiko IIgarrenak soldatan zeuzkanakinguratu zuten Espoletoko ballera, Aita Santuarizion leialtasuna kastigatu, eta Erromako murrue-tan Enperadoreak berak sufritu zuen auzi-abarzabengatzeko. Eziñ kontatu litezke gizon basatiaek egiñ zituzten gaiztakeriak, suturik uriasakeatzeko esperanzarekin, eta kristau izenarizioten gorrotoarekiñ. Igarotzen ziran suzko pilla-re bat bezela, utziaz beren ondoren negarra,miseria eta eriotza. Onelako etsaien artean irudi-tu diteke nolako ikararekiñ egongo ziran erriak.Jarri zituzten beren etzauntzak San Damiangokonbentuaren aurrean eta ikusirik etxe uradefensa gabe zegoela, erabaki zuten artzea, etaala gau batean eskallerak parata igo ziran murrugañera uju eta iskamilla aundiak emanaz. Mojaerrukarriak aurreneko ujuak aditu zituztenean,joan ziran ikaraz abadesaren anparura, txitoakmirua ikustean kolkaren egopera dijoazen beze-la. Santa Klara zegoen oatua aspaldian aultasu-nezko gaitzarekiñ, baña estuasun artan bere gai-tzaz aztu, eta bere lagunen peligroa baizik gogo-ratu gabetanik, altxa zan oetik, eta arturik

Sakramentu Santua gordetzen zan kopoi edoontzia, para zuen sarrazenoak pasa bear zutenataburuan, eta belaunikaturik, egiñ zion JesusSakramentatuari erregu au: «O Jesus, utzikodiezu fedegabeen mendean erortzen zure amo-riozko esnearekiñ mantendu dituzun zure serbi-tzari umill oei, eta emango dieztezu pizti gogoroei zure izen santua aitortzen duten birjiñak? Nikeziñ gorde ditudan ezkero zure anparupean ipin-tzen ditut». Oraindik Klara erregutzen zegoen,aditu zuenean aurraren gisako itz ots bat, ziona:«Bai, beti gordeko zaituztet». «Jauna, esan zionberriz Klarak, gorde ezazu oro bat, zure amorezgu mantentzen gaituen uri ongillea». Eta zerukobozak erantzun zion: «Uriak eraman bear askoizango du, baña ez da ondatuko». Promes onekiñsosegaturik, Klarak esan zien mojai: «Nere alabamaiteak, ez negar egiñ. Ziertotzat daukat, etza-gula batere gaitzik gertatu bear. Para konfianzaguzia gure Jaungoikoagan». Au esatean agertuzien kopoia fedegabeai, zeñak ikaraturik, edozeruko argiarekiñ itxuturik, berealaxe ies egiñzuten.

Andik zazpi urtera 1246ko urtean Asis arkituzan beste perill guzizko batean. Alemaniakoenperadore Federiko bigarrenak beti zeukangerra agiri edo estalia Aita Santuaren kontra, etabera beziñ gaisto eta gogorrak agintari ordezko-ak beti zeramazkiten Italiako erri batzuetaragerraren ondamen triste eta negargarriak. Vitalde Aversa, aetako agintari batek para zion ingu-rua Asisko uriari urte onetan, erreerazi zituenlaboreak, atera arbolak, eta egiñ juramentu,etzuela andik alde egiñgo uria menderatu gabe.Biztanleak, nola baiziran gitxi denbora luzeangogor egiteko, egun batetik bestera uste zutenlabanaz pasatuak, edo erriaren ondamenean lur-petuak izatea. Estuasun aundi onetan Klarakbildu zituen bere mojak, eta esan zien zein pena-tua zegoen, bada Santuak beren biotzeko senti-mentuetan ez dute berezitzen Jaungoikoarenamorioa eta beren erriarenganakoa. «Aizpa mai-teak, esan zien abadesa beneragarriak, erri onekematen digu guri eguneroko ogia, beragatikbidegabekeria aundia egingo genduke sokorritu-ko ez bagenduke gure indarren neurrian».Bereala buruak autsez estali zituzten, eta Sagra-

rioaren aurrean belaunikaturik, eskatu ziotenJaungoikoari negarrez, arren, uria libra zezala.

Birjiñ aen erregua aditua izan zan, eta biara-mon goizean (San Juan, illaren 22an) setiatza-lleak, barrengo jendearen itxumustuko irtenal-diarekin nasturik, uste izan zuten salduak izanzirala, eta batetango ikaraz beterik, utzi zituztenberen dendak eta ies egiñ zuten eragabero. UriSerafiñdarra salbatu zan. Eta beraren onrarakoesango degu etzala engañatu millagroaren moti-boaren gañean, bada etzion egokitu agintarienazkartasunari eta soldaduen baloreari, ezpadaFaborinoren alabaren merezimentuen bitarteko-tasunari. Guziok batetan alabatzen zituzten Juditberri onen birtuteak, zeñazaz baliatu zan Jaun-goikoa beste Holofernes ura bentzutzeko, etauriko karrikaetan aditzen ziran pozkariozkokanta eta soñu ederrak, Betuliakoetan adituziran bezela, ango sitiatzalle gogorraren eriotzondorean.

Añ aundia da orazioaren indarra erlijiosoenezpañetan. Eta bitartekotasunezko egiñkizun auobeto betetzeko mojak erretiro osoan eta garbi-tasunik tatxagabeenean bizi badira, ez dira

bedeinkatu bear? Eta ez da bildur izatekoa bal-din mundu galdu eta gaizto onetan bizi balirakutsatuko lirakeala eta aen barau-bijiliak alperri-kakoak izango lirakeala? Beragatik moja Klarisakkonbentuko bakartasunean sartzen diranean,munduak orretatik artzen du mesedea. Jendetxeak, askotan beren buruak jakiñtsun egitendituztenak baño geiago dakienak, au ezagutu duberezko zenzuarekiñ. Zorigaitz aundiak ingura-tzen gaituztenean deitzen du mojen konbentue-tako ateetan, eta eskatzen die beren besoakzeruronz altxa, eta beren errezoakiñ desarmatudezatela Jaungoikoaren justizia. Jainkoari naidakiola oraingo Gobernuak giatzea konfianza etajustiziazko sentimentu oetatik, ezagutu dezatennun dauden adiskide egiazkoak eta galtzer dago-en munduaren salbatzalleak. Zenbat geiagoikasten duten kristau erriaren kondaira, anbatargiroago ezagutuko dute urrezko letraz izkriba-tzea nai gendukean egia au: Konbentuak dirasantu geiago egiten diran tokiak, eta santuakdira munduari eusten diotenak.

Penitenziako bigarren Ordenaren sortze,aurrerapen eta protxuari begirada au emanik,

biur gaitezen ostera Santa Klaragana, esanazzerbait beraren merezimentu eta birtuteengañean, zeñak diran egiaz Aita San Franziskorenobra. Ez ote du merezi begirada bat berari egi-tea? San Franziskoren alaba espiritual, arendiñako lagun oitura galduak zuzentzeko lanbideaundian, eta beraren jarraitzalle santutasuneanzan onek dauka leku berezia XIIIgarren eunkikokondairan, izanik bera denboraldi ura edertzenduen gloria garbienetako bat.

San Franziskogandik ikasi zuen Jesus Sakra-mentatuarenganako jaiera biguña, eta orduosoak aldare aurrean pasatzeko oitura piadosoa.Eri bazegoen, askotan gertatu oi zizaion bezela,oean eserita iruten zuen liño piñ piña, zeñarekiñegiten zituen korporalak Eleiza pobreetarako,agertuaz orrela Aldareko Sakramentu Santua-renganako bere debozioa. Aiñ umilla zan, nonguzien buru edo abedesa izanik, egiten zituenkonbentuko lanik bilutsenak; aiñ karidadegillea,non egiten zan Jaungoikoaren serbitzarien serbi-tzari; aiñ modutsua, non bere bizitzan beiñ baka-rrik altxa zituen betazalak, Aita Santuari bedein-kazioa eskatzeko, eta orduan ikusi zan begiak

zeru-koloreko urdiñak zituela; aiñ mortifikazioaundikoa, non egunik geienetan barautzen zuentxit gogorki; itz batean, zeuzkatzian bere Aitadoatsu San Franziskogan ikusiko ditugun doaiedo perfezio barrengo guziak.

Berriz ere arkituko gera Santa Klararekiñbeste mugaldi bietan, baña bitartean bagoazkontatzera emen Loreetxoetako liburuan ikustendegun pasarte bat, Santuen bazkaria izendatulitekeana. Da San Benito eta Santa Eskolastika-ren Agurraren berritze bat.

Franziskok maiz bisitatzen zuen San Damian-go konbentua, bada bere atsegiña zan muñtegiura bere itzarekin eskolatu eta giatzea. Abade-sak, esker biotzekoenak anbesteko ernaitasuna-gatik emanik, erregutu zion askotan utzi zezaio-la Porziunkulara bisita bat egiten, zeña zandeseo txit bidezkoa Santa Klaragan. An igaro naizuen egun osoa arekiñ batean, bertan elkarrekiñbazkari-mokadua egiñaz, baña San Franziskoketzuen nai izandu. Ama Birjiña Aingeruenekopraideak jakindu zutenean Santa Klarareneskaera, ondo iritzirik, beraren alde itz egin zio-ten San Franziskori modu onetan: «Uste dezu

usatzen dezun gogortasuna ongi datorrela Eban-jelioko aginteakin? Santa Klara da Jaunaren Birji-ña maitea, eta eskatzen duena berriz, ez nekeeta inportanzi aundikoa, eta enpeñatu dan ezke-ro, zergatik zuk kontra egiñ bear diozu? Etzatzugogoratzen zure esanera utzi zituela mundukoarrokeriak, eta lirio guzizko ori zuk aldatu zen-duela zeruko esposoaren jardiñean? Egiaz dazure alaba espirituala, eta eun bider geiago balioduen gauzaren bat eskatuko balizuke, etziñiokeukatu bear». «Uste duzute, esan zien, arendeseoa kunplitu bear dedala?». «Bai, guziokbatetan erantzun zuten, merezi du». «Ongi da,egiñgo det zuen iritzia, eta Klararen poza osobetea izan dedin, nai det etorri dedilla Ama Birji-ña Aingeruenekora kolazio egitera. Aspaldi daSan Damianen itxitua dagoela, eta poz aundiasentituko du ikustean berriro Jesu Kristorenesposaren beloa artu zuen konbentua. Emen,bada, guziok jango degu elkarrekin Jaunaren ize-nean».

Franziskok señalatu zuen egunean egiñ zuenKlarak erromeri ura bere mojaetako batekiñ, etaberaren billa San Damiana joan ziran fraide

batzuekiñ batean. Santua atera zizaion bidera,eta aurrena eraman zuen profesioko urriñ gozoaoraindik sentitzen zan Porziunkulako kapillara,eta gero konbentu barrena. Maia zegoen presta-tua, eta zan mantel pobre bat lurrean zabaldua,San Franziskoren oiturara, eta onen gañean ogibatzuek jarriak. Franziskok bedeinkatu zituen,fraideak jarri ziran inguruan, eta aren pareanKlara bere lagunarekiñ. Etzegoen an ezer arinke-ria edo mundutar gauzarik. Ez al ziran asi jaten,noiz eta Franzisko jarri zan jolasean Jaungoikoa-ren gañean, eta aiñ itz egoki eta biziakiñ egiñzuen, non bazkaldarrak zeruko atsegiñez beren-gandik irtenik aztu ziran gorputzeko jakiaz. Den-bora berean Asisko jendeak, Betona eta inguru-marietakoak ikusi zuten Porziunkula erretzenzegoela; iduritu zitzaien Eleiza, konbentua etaaldameneko basoa gar bete betean zeudela;bereala joan ziran sua itzaltzera, eta paretetikigota sartu ziran konbentuan. O zeñ arriturikgeratu ziran, barrengoak zeramaten bizitzarenpasartea ikusi zutenean! «Guk ikusi degun sua,pensatu zuten berengan, su millagrozkoa zan,eta aen animak urtzen dituen Jainkozko amorio-

aren señalea». Eta itz bat esatera benturatugabe, beren lurrekoak an esango ziran jolaszerukoakiñ nastutzeko bildurrez, alde egiñ zutenandik isilik eta arriturik, eta etxetara ziraneankontatu zuten oiuka ikusi zuten millagroa.

Abadesa itzuli zan arratsean bere konbentu-ra iritxi zituen ondasun ispiritualetatik bere ala-bai parte ematera. Egun ura guzia igaro zutenmojak pena eta naigabe aundienean, zeren bil-dur ziran andik bialduko ote zuen beste konben-turen bat gobernatzera, Ageda aren aizpa bialduzuen bezela. Argatik aen poza aundia izan zanberen Ama ostera ikusi zutenean; eta ez txikia-goa berriz, aditu ziotenean kontatzen Ama Birji-ña Aingerueneko pasarte millagrozkoa, eta SanFranziskoren jolas biguñ zoragarriak. Oek izanduziran Ama Birjiña Aingerueneko murruak ikusizituzten mirariak 1221garren urtean.

Santa Klarak 41 urtean gobernatu zuenDama pobreen Ordena. Eztakit Santuen Kondai-ran ote dan onen bizitza baño penitenteagorik,baña segurki, ez da eriotza gloriosoagokorik.Ezaguturik iltzera zijoala, egiñ zuen testamen-tua, zeñean bere mojai senipartetzat uzten zien

pobreza serafiñdarra. Nola frai Rejinaldok erre-gutzen baizion gaitza pazienzian eramatera,Santa Klarak erantzun zion: «Ene anaia, gureAita San Franziskoren aotik gure Jaungoikoakbere graziaren balioa ezaguerazi ziran ezkero, ezda anbeste kosta zadan gauzarik. Ez da mortifi-kaziorik aiñ gogorrik, eta eritasun aiñ nekosorikiruditu zadanik». Ondorean erregutu zien fraiLeoni eta frai Angel Rietiri irakurri zezaiotelaJesusen Pasioa San Juanen erara, gero Eleizako-ak artutakoan, jarri zizaion argi errañua beko-kian eta esan zuen: «Ea, nere anima, jakizulagun on bat daukazula biderako, eta giari on batbidea erakusteko. Ez ezer bildur izan, zaudesoseguz, bada zure Egilleak santutu zaitu, etabeti kontu egiñ dizu gurasoaren bere umeakikoamorio biguñarekiñ. Eta zu, Jauna, bedeinkatuaizan zaitezela kriatu nazulako. Ikusten dezu,esan zion bere aide Sor Amadagana zuzendurik,ikusten dezu, nola begira nagokion GloriakoErregeri?». Denbora berean Jaunak eman zionikusketa misteriosoa moja aetako bati, eta onekikusi zuen nola zeruko Erregiñak, zuriz jantzitakobirjiña talde aundi batek zerraikiola, konbidatzen

zuen Klara Jainkozko Bildotsaren eztaietara, etaartzen zuen aren anima, lore bat artzen danbezela.

Ala ill zan Klara Birjiña, ura baldiñ eriotzabazan, 1253ko abustuaren 10garren egunekoarratsean, San Franzisko ill zanetik 27garrenean.Eta kardenal Ugolinoren illoba Aita Santu Alejan-dro IVgarrenak para zuen Santuen lumeroan1235garren urtean, emanaz Umillen Dukesa etaPobreen Prinzesaren titulu gloriosua (Kanoniza-zioko Bulda). San Buenabenturak egiñ zuenberaren alabanza, gizonak anbat biziko diran itzoetan: «Birjiña Jainkoaren maiteak, eman zuenudaberriko lore batek bezelako usai gozoa, etaargi egin zuen egun sentiko izarrak bezela».

VIIIgarren BerezieraSan Franziskoren Apostolutza.

Erromara joatea.Letrango Batzarrea.

(1212-1215)

Bazekien Franziskok obrarik izatez Jainkozko-ena dala animen salbaziokoa, baña nola jaierageiago baizion oraziozko bizitzari lanezkoaribaño, duda aundiak zeuzkan bere dei edo boka-zioaren gañean. San Damiango konbentuan egiñbear ziran ejerzizio espiritualak señalatu zitue-nean, geitu zizaizkan zalantzak alatan, non, zererabaki eziñ somaturik, bildu zituen fraideguziak, eta esan zien: «Ene anaiak, duda batengañean konsellu eske natorkizute. Zer konbeni-ko litzaket geiago niri, eman osoro oraziora, edoartu predikazioko lan bidea? Galdetzen dizutet,zergatik ezagutzen detan naizala gizon senzill,eta ondo itz egiteko arterik ez dakidana, eta artudet orazioaren doaia, ondo itz egitearena bañoobeto. Orazioak garbitzen ditu gure sentimen-tuak, bat egiten gaitu Ondasun soberanoarekiñ

eta indartzen gaitu birtutean, bera dala bide itzegiten degu Jaungoikoarekiñ eta Aingeruakiñ,zeruko bizitza egingo bagendu bezela. Eta kon-trara, predikazioa da gizon espiritualaren oñakmantxatzen dituen loia bezelako bat, zabartzeneta lasatzen du bizitza kontuzkoa. Ala, modubatekoa da grazien iturria, eta bestekoa jendeaipartitzen zaien bidea. Baña bada gauza batApostolu bizimodura naramana, eta da, gure Sal-batzalleak orazioa predikazioarekin elkartzeare-kiñ eman zidan ejenploa. Eta nola ori baidan, etaez besterik guk ispillutzat artu deguna, uste detJaungoikoaren asmoakiñ obeto datorrela neregusto eta sosegua utzi, eta atera nadilla lan egi-tera».

Duda ura erabakitzeko argitasun geiagorakobialdu zituen praide bi Santa Klara eta Subasomendian orduan arkitzen zan frai Silbestregana,erregutzera konsultatu zezatela Jaunarekiñ. Feli-pe eta Maseo praide biak itzuli ziranean, SanFranziskok egiñ zien zerutik bialdutakoai bezela-ko arrera, oñak garbitu ziezten, muñ egiñ, etaberak bazkaria serbitu zien. Gero eraman zituenaldameneko baso batera, buru utsik jarri eta

besoak bularretan gurutzatu eta belaunikaturik,itz egiñ zien onela: «Ene anaiak, esan zadazuteJesu Kristo nere Jaunak zer egiñ bear dedan agin-tzen didana». «Ene Aita maitea, esan zionMaseok; ona emen Silbestrek eta Klarak JesuKristo gure Jaunagandik aditu dituzten erres-puestak: Biak bat dira. Nai du zuazela predika-tzera, zergatik etzaitu deitu zure salbaziorakobakarrik, ezpada zure senide guzienerako; etaala, bere itzak jarriko ditu zure aoan». Au aditu-rik, Franzisko altxa zan Jainkoaren espirituz bete-rik; eta esan zuen: «Goazen, bada, Jaungoikoa-ren izenean». Eta alaitasun santuz irazekirik,joan zan bertatik Maseo Mariñan eta Anjel Rieti-rekiñ predikatzera kriatura guziai Jaungoikoarenizenean.

Mirari biguñ beziñ oi ez bezelako batekiñseñalatua izan zan aren predikazioko aurrenekoekiñ aldia. Santuak, Bebaña uri txikira aldera-tzean ikusi zuen nola txori sall bat zebillen ada-rrik adar bide bazterreko arboletan, eta arriturikesan zien lagunai: «Zaute emen, bada predikatubear diet nere senide egaztiai». Aren itz otseraguziak bildu ziran, eta itz egiñ zien era onetan:

«Nere senidetxo txit maite egaztiak: Jaungoiko-ak bete zaituzte onegiñez, eta beragatik bedein-katu bear dezute denbora eta toki guzietan.Berak jantzi zaituzte luma txit eder oriekin, etaeman dizkitzute egoak eta libertadea nora naijoateko. Berak gorde zuen zuen arraza Noerenontzian, eta eman zizuten bizilekutzat zeru goiori. Bazkatzen zaituzte erein eta biltzeko langabe, eman dizute iturri-ibaietako ura zuen ega-rria itzaltzeko, mendi eta ballerak gordelekutzat,arbolak, bertan zuen kabiak egiteko, eta berakdauka zuen umeen kontua. Zuen Egilleak aiñmaite zaituzten ezkero, etzaiteztela izan esker-gaiztokoak, kontrara, egizute, igo ditezela zeru-ra zuen esker on eta alabanzazko siñaleak».Franziskok itz egiten zien bitartean egaztiakluzatzen zituzten lepoak, mugitu egoak etamakurtu burua lurra jotzeraño, ari aditzen artzenzuten atsegiñaren siñalean. Franzisko pasa zanllanoro aen tartetik, arritzen zalarik ikusteananbeste eta aiñ banaa edo diferenteak, eta pala-katuaz bere tunikaren ertzarekiñ. Bedeinkazioaeman zien, eta beraren siñale batera, danokeman zioten egatzeari, beteaz aireak soñu guz-

tiz ederrakiñ. Franzisko, bere lagunetara zanean,akusatu zizaien, anima senzilloai dagokatenumiltasunarekiñ, bere senide egaztiai lenago ezpredikatu izana, Jainkoaren itza alako arretare-kiñ aditzen zuten ezkero.

Aitatu degun mirari au etzan San Franzisko-ren Apostolutza Jaungoikoak markatu nai zuenbeste millagroen asiera baizik.

Bebañan predikatu zuen Santuak sermoi batJainkoaren amorioaren gañean, eta itzuli zionikustea neskatx itxu bati, txistuarekiñ iru biderbetazalak igortziaz, eta Trinidade txit Santuarideituaz. Pekatari asko konbertitu ziran, eta baibildu ere beragana aditzalle batzuek penitenziaeta pakezko apostolu izateko. Orduan gogoratuzizaion Sortaldeko fedegabeetara joatea erama-tera fede santuaren argia, eta bertan martirioairabazteko esperanzarekiñ, eta orretarako bearzuen baimena iristeko, joan zan Erromara. Predi-katzen zuen bideko erri guzietan, eta igarotzenzan zeruko Maisuaren gisan, ona ereiten etamillagroak egiten.

Erroman zegoela, iritxi zuen Aita Santuarenaudienzia, edo bera ikusteko baimena. Txit atse-

giñ aundiarekiñ aditu ziozkan Inozenzio IIIgarre-nak bere Ordenak egiten zituen aurrerapenenberriak, praideen birtute eta lanbideenak bezela,eta poz aundiarekiñ eman zion maometarrai pre-dikatzera joateko baimena.

Bi bider predikatu zuen gure Santuak Erro-man, eta bietan azia erori zan lur ondo manea-tuan. Bildu zizaiozkan ikasle berri asko, eta aenartean Fr. Gillermo, Juan Kapella errukarriarenordezkoa, esana daukagun bezela. Emen egiñzuen ezaguera Giakomina (Jakobita) Settesolizeritzan dama txit noble eta aberatsarekiñ. Alar-gun piadosa au eta Klara bakarrak dira Santuakbere bizi guztian adiskide izan zituen emaku-meak, eta aen animak giatu zituena, artarakobear ziran neurri egokiak arturik. Eta aitortu beardegu bata eta besteak merezi izan zutela San-tuaren begiramentua, eta Santuarenganako aenjaiera, elurra beziñ zuri garbia, zala Martak etaMagdalenak Jesu Kristori zioten aundi eta miste-riozkoaren antzekoa. Santuaren etsaiak etzutenikusi amorio onetan zer maixiatu eta tatxatu, etakristau egiazkoai dagokanez, zorionekotzat idu-kiko dira baldin galtzen gaituen amorio gaiztoa-

ren artean arkitzen badituzte, gizonak inozenziagaltzean galdu zuen amorio garbiaren tantobatzuek, zeña ostera egunen batean zeruanbillatu bear degun, eta zeñaren urriñ gozoaaldeaurrez zerurako autuen bizitza irakortzeanusandu genezakean.

Giakominak ematen zien ostatua Jesu Kristo-ren pobreai, Ebanjelioko emakumeak bezela,Erromara zijoazen guzian, estaliaz aen premiaguziak. Aren bitartez Tiber ibaiaz beste aldetikzeuden San Kosmeko praide Benitoak eman zienErlijioso txikienai 1229garren urtean San BlaskoOspitala, gero S. Franzisko Ripako konbentu eginzana eta Piamonteko tropak sartu ezkero, solda-du-kuartel biurtua dagoena. Oraindik an ikustenda Santuaren zelda, burukotzat serbitzen zionarria, eta berak aldatutako arbol naranjo bat,anbeste denbora joanda ere, urteoro ostatzeneta loretzen dana eta frutuak ematen dituena;zeña dan S. Franziskok jarritako Ordenaren ima-jiña egoki seireun urtez geroztik zeruko gauzenbetiko gaztetasun lorezkoarekiñ oraindik bizidana.

Egoera labur bat Erroman egiñda Franziskoitzuli zan Porziunkulara. Agertu zien lagunariSortaldera joateko bere asmoa, eta Pedro Kata-nio burutzat utzirik kanpoan zan bitartean, sartuzan Palestinara zijoan ontzi batean. Etzan ordeaoraindik bete Probidenziaren ordua. Kontrakoaizeak Esklaboniako kostara eramanik, utzi bearizan zion orduan bere asmoa kunplitzeari. Itzule-ra siñallatu zan millagro batekiñ. Sartu ziranbera eta laguna Ankonara zijoan ontzi batean,mariñelen iritziaren kontra. Nola bidea luzea bai-zan eta nekosoa, eta aitu zitzaizten jan gauzaguziak, ugaritu zituen milagroz aingeru bik zeru-tik ekarri zieztenak, non kapitan eta mariñelakarriturik, belauniko jarrita eman ziezten eskerbiotzekoak, berak ezer egiñ gabe bizia salbatuzielako.

Ez al zuen lurra jo Italian, bereala asi zanApostolu au batetik bestera joaten, eta nun naiJaunaren itza predikatzen, gorputz eta animaksendatzen, eta jendetza aundiak bereganatzen.

Aren bizitzeko moduak eta predikatzekoakadierazten digu jendearen arenganako jaieraaundia. Etzeukan batere apaiñgarririk: oial bas-

tozko tunika zan aren jantzia, zebillen oñ utsik,buruko illea oso moztua, eta arpegia barabakiñzimurtua. Zan guziak agertzen zuen argan mun-duaren desprezioa eta penitenziaren amorioa.

Aren predikazioa zan jendearekiko egokiena.Utzirik alde batera itzkuntzaren gala eta mundu-ko jakinduriaren esaera egoki eta apaiñduerak,zeukan onratzat ez ezagutzea Jesus baizik, etaori gurutziltzatua. Ala ere serbitzen zan Jaungoi-koak eman zion berezko talentuaz, egoki zetor-kionean. Boza zeukan argi eta bizia, biguñ etagustagarria, eta aren itz garbi eta beroak irabaz-ten zituen aditzen ziotenen biotzak. Batzuetansentitzen zan bat batetan argitua, eta bestebatzuetan aiñ biotz mugitua, non ateraerazitzenzituen arrigarrizko uiuak, nola damutasunezkonegar malkoak; itz batean aren itzkera zanegiazkoa, biotzetik sortu eta jendeak mugitu,sinistarazi eta bereganatzen dituena, eta eskola-ko arte utsarekin iritxi eziñ ditekeana, gure iza-tez gaindik dauden santutasun eta millagroeta-tik datorrelako. Apostoluak doai oek ditueneandaukan itzala da eziñ esan alakoa, ona zergatikmillaka diran Franziskok bide galduetatik aterata

bere bizimodura eta laguntzara erakarri zituenanimak. Asko degu esatea ejenplotzat, Askolinbildu zizaizkala 30 jarraile egun batean. Uzta aiñugariaren erdian or emen galburu bat edo besteartu baizik eziñ egiñ genezake, danak urrezkoakbadira ere. Oen artekoa da Gillermo Dabini, den-bora artako bersolari sonatu eta saristatua,enperadore Federiko bigarrenak Bersoen Erregedeitzen ziona. Bizitzen zan Marka de Vermo bereerrian, eta jakiñik Santua zijoala predikatzeraSan Severinora Ankonako probinzian, artu zuenaditzera joateko asmoa, eta sartu zan toki guzie-tatik zijoan jendearen tartean. Franzisko Guru-tzearen alabanzak egiten ari zan bitartean, ber-solariak ikusi zituen suzko ezpata bi Santuarenbulargañean, eta denbora berean sentitu zanargitua, eta graziak mudatua. Sermoia bukatuzuenean, joan zan auspeztutzera Santuaren oñe-tara, eta artu zuen bere jarraileen artean, etanola ikusi baizuen añ batetan igarotzen zalamunduko bizimodu irabiatutik konbentuko pake-tsura, deitu zion Frai Pazifiko. Lenago bersolarizana, egiñ zan misiolari zelotsu bat, eta geroe-nean San Franziskok eman zion Franzian Erlijio-

so Txikienen Ordena jartzeko enkargua eta Kas-tillako Blanka erregiñak San Luis bere semearenazierari bukaera ematekoa.

Fr. Pazifiko onek berak izan zituen beste ikus-kera miragarri bi, bere lagunai, aen onerako kon-tatu bear zieztela iruditu zizaiozkanak, eta SanFranziskorenganako errespeto eta amorioa gei-tzeko serbitu zituztenak. Lenbizikoa zan ikusteaSantuaren bekokian izkribatua letra Tau, zeñadan Gurutzearen siñale edo ezagungarria. Biga-rrenean berriz, Jaungoikoak siñalatuaz zeruanurre eta arri baliosozko jargoi bat, esan zion:«Anbeste miretsitzen zaituen jargoi au, eta ain-geru batek nere kontra altxaturik galdu zuena daAsisko Franzisko umillarentzat».

Biaramonean, Fr. Pazifikok esan zion llanorogure Santuari bazkaltegian: «Aita, zer deritzatzuzere buruaz?». «Pekatari guzien errukarrienanaizela». «Nola benturatzen zera ori esatera, aiñgitxi pensatzera?» erantzun zion frai Pazifikok.«Sinismen osoan nagoelako, Jaungoikoagandiknik artu ditudan graziak beste edozeñek artuizan balitu obeto aprobetxatuko zituela». Eta fraiPazifikok alde egiñ zuen pensatzen Ebanjelioak

dion onetan: «Altxatzen dana, umildua izangoda; eta umiltzen dana, altxatua izango da».

1212 urte bereko urriaren azken aldera, gureMisiolari santua, Apenino mendiak Fioritoko por-tutik igarorik, jetxi zan Espoletoko ballerara. Jaie-terrian lenaztandik zabaldu zan bere obra mira-garrien aomena, egiñaz bertan aldaera edo erre-boluzio egiazkoa. Sei urte aezaz aurretik errukigabe burla egiñ zion uri ura bera, ateratzen zaioorain zeruko aingeru bati bezela, eta prestatuzion triunfozko sarrera, Mesiasi Jerusalenen egiñziotenaren antzekoa. Atera zizaiozkan apaizaketa erriko jendeak eskuetan palma adarrak zituz-tela, uriko ezkillak beren soñu ederrakiñ aireabetetzen zuten bitartean. Batzuek muñ egitenzioten Franziskori tunikaren ertzean, besteakeskuetan, beste batzuek oñetan, danak adieraz-ten zuten beren poz-kontentua aren itzulerare-kin. Beiñ baño geiagoetan agertu zion Franzisko-ri jendeak, berari zion kariño eta benerazioaberak eragozpenik jarri gabe, eta nola lagunaeskandalizatu baizan, ezin eramanik, egunbatean arpegira eman zion: «Ene anaia, eran-tzun zion, etzaitez eskandalizatu nere portatze-

ko moduaz. Menekio eta onra oek guziak zuzen-tzen diozkat Jaungoikoari, neretzat ezertxo eregorde gabe, imajiña edo tallu bati egiten zaiononra, ark adierazten duenari biurtzen zaionmoduan. Gañera jendeak ere orretan irabaztendu, Jaungoikoa bere kriatura ezerezenetan onra-tzen duelako». Aiñ mugida gitxi egiten ziotenFranziskori onrak! Eta orain kontatzera guazenpasarteak adierazten du noraño zeraman San-tuak bere buruaren desprezioa eta umiltasuna-ren amorioa.

Zeuzkatzian 31 urte, eta ala egon bear zuenbere bizitzaren indar eta sasoirik ederrenean,baña penitenzia eta apostolutzako nekeak era-sanik, gaizkitu zan, aultasun aundi batean parazuten elgaitz edo su-karriarekiñ. Guziok bildurziran illko zizaiela, anbesteraño, non Don GidoObispoak eraman erazi zuen bere jauregira,gogoaren kontra bederik, an bear bezela kontuegiteko. Etzan ordea luzaro egon, bada indarrakzerbait egiñ zizaizkanean, saminki kejatu zan,munduko atsegiñetara itzulera ark deitzen zio-naz: «Ez da bidezko gauza jendeak iduki nazalapenitenzilaritzat, prinzipe baten gisan tratatua

bizi naizen bitartean». Eta au esanik, jaiki etajoan zan katedralera, erlijioso eta beste askoksegitzen ziotela. Bere konbentuko bikarioariagindu zion lepotik soka lotu, eta eraman zezalagerriz goitik larrugorrian kastiguetako lekura.Ara ziranean, otzak eta gaitzak gorputz guziadardaraz zeukala itz egiñ zion erriari, modu one-tan: «Ene anaiak, nik aseguratzen dizutet, ezdedala alabatua izan bear gizon espirituzkoabezela. Naiz gizon aragikor, guraritsu eta jaletza-rra, desprezioak baizik merezi ez dituana».

O erokeri arrigarria, zeñarekiñ gorde naizituen zeruko doaiak, beraren galera bide biurtuzitzaiozkan bildur zalako. Jendeak somatu zituenaren deseoak, eta isilik eraman zuten Ama Birji-ña Aingeruenekora; baña berengan, «Santuada!» zioten. San Franziskok aditurik, esan zien:«Zaute isilik, bada biziak ez dira alabatu bear, ezeta kanonizatu ere iñor ill baño len». Txit maizematen zituen onelako erantzuera senzuzkoak.

Berriro Porziunkulan arkitu zanean, itz egiñzien fraideai onela: «Nere seme maiteak, ez gai-tezen arrotu gizonen alabanzaen inzentsuarekiñ;zergatik, ez dezute ikusten erokeria dala merezi

ez ditugun alabanzak aditzea, badagoelako arro-ka bat gure indarra desegiten dana? Pekatarierrukarri geranok, naiz erregutu eta negar egiñ,eta gorputza illduratu dezagula, eziñ beñereegongo gera seguru Jaungoikoari leial iraungodiogula; eta ala, aienatu dezagun gugandik gereburua alabatzeko pensamentua, ezpada Jesusengurutzean eta beraren serbitzuan». Onelako egi-ñaldi bikañ eta erakuste aundietan igaro zan1212ko urtea.

Urrengo urteko ilbeltzean sentitu zan berrizere gaizki sukarrarekiñ. Ez da erraz kontatzennolako barrengo sosegu eta pozarekiñ artu zuenprueba berria, eta bedeinkatu zuen anaiatxosufrimentua berak deitzen zion bezela, esanaz,sukarraren berotasuna obea zala milla bider ara-giaren tentazioen sua baño. Sentitzen zuen penabakarra zan animen salbazioan lanik eziñ egiña;baña Santuaren karidadea zan mundua beziñaundia eta azkarra edo jakiñtsua Salbatzalleare-na bezela, eta beragatik guzira eratzen zana.Predikatu eziñ zuen ezkero, sentitu zan izkriba-tzeko goiargiarekin, eta bere oetik bialdu zienElizaren ume guziai bi izkribu, serafiñ perla

egiazkoak, kondaira onetan gogo onez paratzenditugunak. Aurrenekoak zion onela: «Kristauguziai, apaiz, erlijioso, lego, gizon eta emakume,mundu guzian zabalduak daudenai. Zorionekoaketa bedeinkatuak Jaungoikoa maite dutenak,kunplituaz Ebanjelioak dakarren aginte au: Ama-tuko dezu zure Jaungoikoa zere biotz guziaz, etazere anima guziaz, eta zure lagun urkoa zereburua bezela» (Math. XXII, 37 eta 39). «Maitatudezagun Jaungoikoa animako eta biotzeko garbi-tasunarekin, bada ez digu besterik eskatzen esa-ten digunean: Egiazko adoratzalleak adoratukodute Aita espiritu eta egian, eta ala, adoratzendutenak espiritu eta egian adoratu bear dute»(Joan. IV, 23 eta 24). Agur egiten dizutet JesuKristo gure Jaunagan».

Bigarren eskutitzean, Jaungoikoaren Gizata-sunezko, Komunio eta Gurutzeko misterioakgogora erazi ondorean egiten du munduan zorio-nekoak izandu ziran gaiztoen eriotzaren irudia.«Zorigaistokoa penitenziarik egiten ez duena,eta gurari gaistoari jarraika dabillena, onek berekondenazioa ezagueraz billatzen duelako! Idikibegiak; o pekatariak, o itxu borondatezkoak,

Ebanjelioko argiari itxiak dauzkatzutelako. Jakiñ,Jainkoaren eta gizonen betiko etsai Satanasenjostallu zeratela. Iruditzen zatzute luzaroan gor-deko dituzutela lurreko ondasun galkorrak, etabadator ordua guziak kenduko zaizkitzutena,ordu tristea, zuek ez ezagutu, eta artan pensa-tzen ere ez dezutena. Begira iltzen dagoen abe-rats orri. Oe inguruan dauzka emaztea etaaurrak, eta ematen die bere ondasun guzia azke-neko enkarguakiñ batean. Deitzen diote apaiza-ri, eta onek beartzen du bide gaistoz bildutakoondasun ura itzultzera. «Errestituzioa! ezin date-kean gauza, ori litzake nere familiaren ondame-na» dio iltzen dagoenak. Gaitza aurrera dijoa,eria mutututzen da; eta illtzen da Jaunaren ase-rrean. Deabruak artzen dute aren anima ator-mentatzeko, gorputza arrak jaten, eta aideakazienda gozatu eta aren oroimena madarikatzenduten bitartean. Ala, munduaren begiramentuzirzil eta deus balio ez dutenakgatik, galtzen ditugorputz-animak eternidade guzirako».

«Ni frai Franzisko, zuen serbitzari umill, etaoñetan muñ egiteko prest nagoenak, erregutzeneta agintzen dizutet Jaungoikoa bera dan karida-

deagatik humillki artu eta kunpli ditzatzutelaJesu Kristo gure Jaunaren itz oek, eta bere aotikateratako gañerako guziak. Oek artu eta berensensua ezagutzen dutenak bialdu ditzaiela bestebatzuei aen protxurako. Oezaz ondo usatzenirauten badute atzeneraño, izan ditezela bedein-katuak Aitak, eta Semeak, eta Espiritu Santuak,Amen».

Karta oek, ugari partitu eta arretaz irakorriak,zabaldu ziran Alpez aronztik, eta iritxi ziran tokiurrutietara jendeen artean fedea eta debozioapiskortuerazitzera.

Franzisko zan gorputz beraakoa ikusi degunbezela; mortifikazioak, nekeak eta gaitzak kenduziozkaten bere indarrak, alatan non ill zan arte-raño eraman zuen bizitza argal eta eria. Kontra-ra anima zeukan beti kementsua, eta zelo santuzbeti irazekia. Udaberrian zerbait obeto sentitu-rik, artu zuen Marruekotara joateko asmoa, etaOrdenaren kargua Pedro Kataniori utzirik, emanzizaion bideari Bernardo Kintabal eta beste frai-de batzuekiñ. Bidaje onetan ikusi ziran millagroasko, apostolutzako frutu ederrak, eta egiñ ziranzenbat konbentu, gertatuaz beste gertakari

asko, zeñtzuetatik bat edo beste kontatuko ditu-gun.

Terniko urian Obispoak, Santuaren sermoiaaditu ondorean, pulpitora igota itz egin zuenonela: «Ene anaiak, Jaungoikoak bere Eleizaargitu izan du maiz santu eta jakiñtsuakiñ, etagaur bialtzen dio Franzisko Asiskoa, gizon ezjaki-ña, pobre eta itxura txarrekoa, ondu zaitzatenbere itz eta ejenploakiñ. Zenbat aundiagoa danberaren ezjakiña, anbat eta geiago agertzen daJaungoikoaren indarra, bada aututzen du mun-duarentzat eroa dana, munduko jakinduria lotsa-gorrian utzitzeko». Itz oek gustokoak iñori irudi-tuko ez bazitzaien ere, Franziskorentzat izanziran txit atsegiñgarriak; belaunikatu zan Obis-poaren aurrean, eskuetan muñ egiñ, eta esanzion: «Eskerrak, Jauna, jakiñdu duelako berezi-tzen gauza baliosoa bilutsetik, ona txarretik,santua pekatariagandik, gloria guzia emanazJaungoikoari, dagokan bezela, eta ez gizon txarezerez bat naizen oni». Eta Obispoak, are etaarrituagorik bere sermoiaz baño Santuaren umil-tasunaz, eman zion laztan biotzeko bat.

Terniko uri onetan bertan egiñ zituen Franzis-kok millagroen batzuek. Ona aundienetako bat.Eraman zioten gazte bat illa, murru batek azpianartu eta lertu zuena. Franzisko jarri zan orazioan,eta gorputz illaren gañean etzanik Eliseo profetaSunamitaren semearen gañean bezela, itzulizion bizia, eta eman ere bai bere amari, arriturikzegoen jendetza aundiaren aurrean. Gertakarionen ondoren Franziskoren santutasunak anbes-teraño distiatzen zuen, non ikusten degun seña-latua denbora aetako oroitkarrietan. Ala, Toska-nako Poggi-Bonziko agintariak egin zuten Fran-ziskoren alde doarizko izkribu bat asten zana itzoekiñ: «Franzisko deritzan, eta jendeak santu-tzat onratzen duten gizon bati ematen dioguetxe bat bertan beraren Ordenako konbentu batjartzeko».

Imolan berriz osoro kontrara gertatu zizaion.Eskatu zion Obispoari predikatzeko baimena.«Nik predikatzen det, eta aski da» erantzun zionObispoak zakarki. Franziskok umill umill buruamakurtu, eta alde egiñ zuen itzik esan gabe;baña andik ordu betera, ostera joan zizaion; etaObispoak arriturik galdetu zion, ea zerk itzuliera-

zitzen zion: «Jauna, erantzun zion, aitak beresemea ate batetik botatzen duenean, semeaksartu bear du beste batetik». Obispoak anbesteumiltasun eta konfianzaz mendeaturik, laztanduzuen, esanaz: «Gaurdandik, zuk eta zure erlijio-soak predikatu dezazuteke nere Obispaduan».

Gure mixiogille zelotsuak Probidenziareneskuetan osotoro jarriak pazeuden, Probidenziakere agertzen zien aen kontu txit berezia zeukala.

Leku arrotzean milla arrisku gertatzen zaioz-ka bidelariari, eta Franziskok izandu zuen batetikezagutuko du irakorleak, zer moduz Probiden-ziak anparatzen zuen. Franzisko eta frai Leonzijoazen Lombardian, eta nun illundu zizaienuste baño len leku periltsu batean aintzira aundieta Po ibai ertz malkortsuen tartean: «Ene Aita,esan zion frai Leonek oso ikaraturik, eska zaiozuJaungoikoari libra gaitzala perill onetatik!». EtaFranziskok, fede eta konfianzak ematen dutensoseguarekiñ erantzun zion: «Ene Seme, Jaun-goikoak nai badu, eman dizaguke illuntasunakentzeko argia». Itz oek esan zitueneko, arkituziran argi eder batek inguratuak, bide artanguzian giatu eta lagundu zienak joan bear zuten

ostaturaño. Millagro onen esker onerako Franzis-kok para zuen toki artan konbentu bat Su San-tuaren Konbentua izendatu zuena.

Ez daukagu bear anbat argibide kontatzekogure misiogille santuak egun oro egiñ zuenabere ibillera luzean; dakiguna da predikatu zuelaKairon, Kortemiglian, Astin, Monkalierin, Turiñeneta Susan Piamontean, eta Alpeak, dirudienezZenis-menditik igarorik, eta Franziako Gap, Abi-ñon eta Lunel uriak oro bat pasaturik, sartu zanEspañian Naparroatik eta joan zan KastillakoBlanka erregiñaren Aita, Alfonso IXgarrenarenGortera. Alfonso IXgarrena izan zan errege bular-detsu Tolosako Nabasen 1212ko uztaren 16aneman zan batalla otspatsuan lareun milla mao-matarren erasotik Europa libratu zuena. Ondoezaguturik praideen balioa oitura gogorrak goza-tu eta ontzeko, eta Españia bere buruko izateaguziok erlijio batekoak izatearekiñ bat egiñikzegoela, egiñ zion gure santuari arrera guziz bio-tzekoa, eta eman zion Españian bere Ordena jar-tzeko eskubidea. Burgos, Logroño eta Bitoriakokonbentuak eta beste batzuek jarritakoan, artuzuen Afrikara pasatzeko asmoa, baña gaitz luze

eta penagarri batek eragotzi zion joatea. Onetanezagutu zuen Jaungoikoaren borondatea, etaumilki menderatu zizaion, eta sendatzen asizanean prestatu zan itzultzeko, baña abiatubaño len, joan zan Konpostelara, Santiago Apos-toloaren sepulkroa bisitatzera. Gero sartu zanPortugalko Gimaraesen, nun piztu zuen bereostalariaren alaba, eta Abila, Madrid, Toledo etaBarzelona pasaturik, artu zuen Pirineotakobidea. Emen esan bear degu Españak oraindikgordetzen dituela oroitkarri batzuek adieraztekonola San Franzisko pasa zan Erreinu katolikoonetatik, nun iñon baño obeto gordetzen danSantuaren birtute eta Apostolutzaren oroipena.

Gelditu zan zerbait denbora Perpiñanen, geroMontpelleren; etzan ordea sartu Langedoken,Albijense herejeak desegiteko Santo DomingoApostoloaren kanpoa zalako. Azkenik, ezin kontaal neke eta garaipen gloriatsuen ondoren gureSantua iritxi zan Porziunkulara 1214ko urtearenazken aldera edo 1215garrenaren aurrenean.

Aundia izan zan Ama Birjiña Aingeruenekoatsegiña, bada danak poztutzen ziran beren aitadoatsuaren itzuleraz, eta Santua oro bat senti-

tzen zan pozez betea ikusiaz bere umeak besteanbeste ugaritu zirala, eta guziok birtutea onra-tzen zutela. Lañotxo bat izandu zan ala ere aenatsegiñezko zerua goibeldu zuena: Franziskokikusi zuenean konbentuaren ondoan etxe edergalant bat, bera kanpoan zan bitartean PedroKataniok egiñ erazi zuena, txit pena aundia sen-titu zuen pobreza santuaren botoa orrela autsizutelako. Alperrik aseguratzen zioten etxe arktoki guzietatik zijoazen erromesen atarbetzatbakarrik serbitzen zuela: «Ene anaia, esan zionPedro Kataniori kopeta beltzarekin, konbentu auda Ordenako guzien Erregla eta moldeera, etanik nai dedana da, ala arrotzak nola fraideaksufri dezatela gauzen gabetasuna edo pobreza-ren nekeak, esan al izan dediñ nun nai zeiñpobrekin bizitzen dan Ama Birjiña Aingerueneko-an». Au esanda, agindu zion etxe ura purruka-tzeko, aiñ sinismen osoan zegoen pobreza dalabizitz erlijiosoaren arri preziosoa, zeñaren balioamunduak ez duen ezagutzen, baña argi errañuakJaungoikoaren begietan illuntzen duten mundu-ko ondasunena. Franziskok etzuen ostera aginduetxea ez botatzeko alik eta erriko agintariak

ikusi erazo zioteneraño etxe ura botatzea zalaerriari eskubideak kentzea eta karidadeak eska-tzen dituen egiñbideai ez erantzutea.

Anbeste lan eta arazoen artean ere Franzis-kok beti begiratzen zion bere famili erlijiosoarenondore onari. Lanbide santu guzia asi berrianbezela, oni ere eragozpen aundiak sortu zitzaiz-kan, bada zenbat eta geiago zabaltzen zan etajendeak geiago bedeinkatzen zuen, anbat etaikusi ezin geiago sortu erazitzen zuen, batez ereAlemanian, nun altxa zan persekuzioa berarenkontra. Gañera falta zuen oraindik azkenekodonekida edo konsagrazioa, Aita Santuarenontzat emate otspatsu eta azkenekoa. Arrazoioekgatik Franziskok erabaki zuen Erromara joa-tea.

Denbora aetako gertaerak eman zioten arenegitekoai, bestela izango zuten baño inportanziaundiagoa.

Orduan izan zuen asiera Inozenzio IIIgarrenakdeitu eta bildu zan Letrango Konzilio edo Batza-rre IVgarrenak, aren Aita Santutza aiñ gloria aun-diarekiñ bukaturik, erejiak desegiteko, oiturak

ontzeko eta Jerusalengo Lur Santua ostera kris-tauen mendean jartzeko asko serbitu zuenak.

1215ko azaroaren amaikan S. Juan LetrangoEleizan bildu zan lurrean zan Batzarrerik benera-garriena: bada an arkitzen ziran irurogeita amarprimadu eta arzobispo, lareun eta amabi obispo,zortzireun abade ta priore baño geiago, etaenperadore eta errege kristauen ordezko edoenbajadoreak. Guziai eraiten zien Inozenzio III-garren beneragarriak. Aita Santu aundi au txitatsekabetua zegoen Waldo eta Albitar herejeakberen gaiztakeria aundiakiñ egiñ zituzten kal-teakgatik, eta are geiago beren dotriña gaistoanirauteko zeukaten setagatik, eta nola etzuen naiJesu Kristoren ikasleak beraren etsai on irudizko-akiñ bat egitea, kondenatu zituen otsaundiarekinseta biak beren egilleakin, oen kontra parazituen Jaungoikoaren Probidenziak eman ziozkanOrdena biak, eta Batzarreko guraso guzienaurrean aitortu zuen, 1209garren urtean itzezontzat eman zuela Erlijioso Txikienen Ordena.Orobat esan zuen Predikadoreen Ordenagatik,baña kondizio onekiñ: Santo Domingok aukeratu

bear zuela anziñako Erregla bat bere Ordenariegokitzeko.

Batzarre aundi ark etzuen iraun ogei egunbaizik, baña ala Aita Santuak nola Batzarrekogurasoak egiñ zuten asko aseguratuaz gerokojendearen onerako biurrera; San Franziskok,zeruko bendizioarekin eta Aita Santuaren ontzatematearekin indarturik, bialdu zituen Erromatikbi izkribu-ordena, deitzen zituela fraide guziaklenbiziko Batzarre guzienkikora, señalatuaz bille-rako eguna urrengo urteko Pazkoa Espiritu San-tuko pesta, eta gero itzuli zan Unbriara, bidezpredikatzen zuela Askolin, Kamerinon, Mazera-tan, Monte Kasalen, Ankonan eta Fabrianon.

Itzuli zanean, fraide Benitoak eman ziotendoan beste konbentu bat, ordutandik Carceri-ren(Karzelak) izenarekiñ ezagutua. Oraziorako etxeegoki ura, Subarioko mendiaren egalean Asistikbi milla pausora, arte arbolazko baso batek ingu-ratua eta arkaitzez eta arzuloz betea zegoena,gure Santuaren biotza geiegi betetzen zuenazan, artu gabe utzitzeko. Maiz joan oi zan gerobera ikustera. Misio-lanak bukatzen zitueneanara erretiratzen zan, orazioan obeto bertan ego-

ten zalako. Erle ernaiaren gisan, orazioan zegoe-nean txupatzen zuen zeruko loreetan Jaungoiko-az amorustuak zeuden animai bere predikazioe-tan partitzen zien eztia.

Arzulo ikaragarri aek gordetzen dute oraindikaren persona eta orazioen usai gozoa, eta orainseireun urte asita ez da egunik igarotzen joangabe ara zenbat erromes onratzera berarenkapilla, zelda, oezurtzat serbitzen zion arria,Santuak orazio egiñda sortutako urputzua, etapredikatzen zuen bitartean egaztiak egotenziran arte arbola zarra; eta azkenik ujola etaarkaitz bizia nun gertatu ziran millagro etaaurrez esan edo profezia bat kontatzea merezidutenak.

Mendi tontorretik jeisten zan ujolak, aiñ otsaundia egiten zuen amiltzean, non eragoztenzien fraideai errezoak soseguz egitea, urakartzen zituen inguruetako lurrak, eta askotan baigaldu ere laboreak. Santuak, gurutzearen siña-lea egiñaz agiñdu zion sosega zedilla, eta aginteoni ujolak obeditu zion. Ordutandik urak joanziran isilik eta erriberara zabaldu gabe. Arkaitzbizia dago ermitaren oñean, eta ona Santuak

dizipuluai an egiñ zien profezia: «Mendi tontorre-ko ujola arkaitz bizi onetatik ostera pasatzendanean, presta zaitezte, bada izango da siñaleagaitz aundiak etorriko dirala Italiara».

Bederatzigarren BerezieraOrdenaren lenbiziko billera guzienkikoa.

San Franzisko eta Santo Domingo. Ugolino Kardenala.

Bigarren billera guzienkikoa.(1216-1219)

Pazkoa Espiritu Santuko pesta zan 1216komaiatzaren 30ean Erlijioso Txikien guziak arkituziran Ama Birjiña Aingeruenekoan, eta egiñ zanOrdenaren lenbiziko Billera guzienaren sarrerasolemnea. Billera ura, bigarrengoaren argitasunaundiak zerbait illundu bazuen ere, etzan aubaño frutu gitxiagokoa izan Erlijioso Txikienondore onerako. Fundatzalle santuak artu zituenbertan neurri bi inportanziazkoak: partitu zituenmunduaren lurbirak bere semeen artean; etaegiñ zituen probinzia bereziak Lonbardia, Anko-nako Marka, Toskana, Kalabria, Tierra de Laboreta Pobillekoa, emanaz ministro probinzialainobizioak eta profesioa artzeko eskubidea, arte-raño beretzat gordea zeukana. Ondorean arituzan aukeratzen Italiaz kanpora predikatzera joan

bear zuten fraideak, eta señalatu zuen España-rako Bernardo Kintabal, Probenzarako JuanBonelli, Alemaniarako Juan Penna, eta gañeraoetako bakoitzari lagundu bear ziezten fraideak;eta gorde zituen beretzat Paris, Franziako iparaldea, eta Beljika eta Olanda, orretarako berelagunai agertu ziezten arrazoiakgatik: «Eneanaiak, esan zien, Parisek beraganatzen naugogoaren kontra, ez bakarrik aiñ maite dedanFranziaren erriburua dalako, ezpada batez eremunduko beste lekutan baño emen AldarekoSakramentu Santuak onra geiago artzen duela-ko». Ai Parisko katolikoak mereziko baluteke betiaiñ alabanza ederra!

Iritxi zan azkenik alde egiteko ordua, eta bil-durik berriz misiogille aek guziak, Santuak emanziezten azkeneko irakasdeak, agertuaz argiromisiogilleak eraman bear duen bizitza. «Enesemeak, esan zien, zoazte Jaungoikoaren ize-nean, gorde isiltasun osoa maitineetatik terziabitartean, erregutuaz Jaungoikoari zuen biotze-tan. Ez dedilla aditu zuen artean itz arro edoalperrik, eta bidajean zuaztenean ere porta zai-tezte ermita edo zelda batean egongo ziñate-

kean beziñ garbi eta umill, zeren nora nai goaze-la, gerekiñ daramagun gere zelda. Gure anaigorputza da zelda, eta gure anima ango eremu-tarra, Jaungoikoagan pensatu eta berari erregu-tzeko obligazioarekiñ. Erlijioso bat ezpada bizi-tzen pakean bere barrengo zeldan, ez diote deusserbituko kanpokoak. Porta zaitezte, zuek ikus-ten zaituzten edo zuei aditzen dizuten guziakdeboziora mugierazitzeko moduan, eta alabatudezaten gloria guzia dagokion Aita zerukoa. Izanzaitezte pake eramalleak, eukiaz mingañetanbaño obeto biotzetan. Etzaiozute eman iñori ase-rratzeko edo gaitzerako biderik, kontrara, zuengozotasunarekiñ erakarri itzatzute guziok onta-sunera, pake eta elkartasunera. Erituak senda-tzea, tristeak konsolatzea, eta bide galduetandabiltzan errukarriak billatzea, orra gure boka-zioa. Arkitzen badezute iñor deabruaren alderdi-koa deritzatzutena, pensatu iritxi ditekeala JesuKristoren jarraile izatera».

Itzaldi onen ondoren bedeinkatu zituen bereseme espiritualak, eman zien pake eta despeida-ko laztana, eta misiogilleak irten ziran Ama Birji-ña Aingeruenekotik munduko lau bazterretan

Ebanjelioko azia ereitera, Apostoloak EspirituSantua artutako biaramonean Zenakulotik irtenziran bezela. Alde egiñ bearreko pena gozatzenzien, obedienziak agintzen zien tokira zijoazelazeukaten segurantziak, eta Jesu Kristoren eza-guerara animak erakartzeko esperanzak. Fran-zisko irten zan Franziako misiora, Maseo lagunzuela, baña bere lanbidea gomendatu nai izanzien aurrena S. Pedro eta S. Paulo Apostoloai,eta orazio egiñ aen supulturan. Erromarako bideerdian arkitu ziran nekeak eta goseak erasanik,eta ala geratu ziran uri baten sarreran zerbaitalimentu artzeko. Eseri ziran iturri bati bere adarostatsuakiñ itzal egiten zion arbolpe batean, etapara zituzten arri gañean urian limosnan bilduzituzten ogiazalak. Orduan Franziskok berebarrengo poza eziñ gorderik, deadar egiñ zuen:«O anai Maseo, eman ziozkagun eskerrak Jauna-ri eman digun ondasunagatik». Maiz esan zituenitz oek, eta bakoitzean itz indartsu eta alegerea-goakiñ: «Baña zer ondasun dioza, guzia faltabazaigu?» esan zion Maseok arriturik. «Ondasunaundi au da, erantzun zion, arkitzen giñan mise-rian etorri zagula Probidenzia gu sokorritzera

emanaz ogia, ura, itzala, eta maitzat serbitzendigun arria». Orduan pozez beterik jan zuten«Aingeruen ogia», San Franziskok zion bezela,eta eskuetan arturik eran zuten iturriko ur gar-bia.

Ostera bideari emanik, sartu ziran aurrenaikusi zuten eleizan, nun San Franziskok erregutuzion Jaungoikoari eman zeiola berari eta bereerlijioso guziai pobreza santuaren amorioa, iza-nik bere errezoaren berotasuna anbesterañokoa,non zirudian arpegia garretan zeukala. Egoeraartan zegoela joan zizaion Maseori besoak zaba-lik eta ujuka, baña lagunak alderatu zizaioneansentitu zuen nola Franziskoren asnaseak aideanaltxa zuen biotzeko aiñ konsuelo aundiarekiñ,non gero aseguratu zuen, egundaño alakoriksentitu etzuela.

Kordebagetze aren ondoren Jaungoikoarenserbitzariak itz egiñ zuen pobreza santuaren ala-banzan, eta esan zituen gauza miragarriak, azal-duaz liburu santuetako itz oek: Axariak badituz-te beren zuloak eta zeruko egaztiak ere baikabiak, baña Gizonaren semeak ez dauka bereburua nun ipinirik (Math. VIII).

Erromara ziranean, lenbiziko lana izan zutenSan Pedroko Eleizara joan eta orazio egitea. Etanegar malkoakin eskatzen zegoela San Pedroeta San Paulo Apostoloai, eskolatu zezatelaapostolu bizitza eta pobreza egiazkoarengañean, agertu zizaiozkan bi apostoloak, eta laz-tandurik esan zioten: «Anai Franzisko, Jesu Kris-to gure Jaunak bialtzen gaitu esatera, aditudituela zure erregu eta negarrak pobreza san-tuaren alde, berak eta bere Ama gloriatsuak laz-tandu, eta aren ejenplora guk ere eraman gen-duen pobreza orren alde. Zuri eta zure semeguziai ematen dizute ondasun ori, eta ondo gor-detzen dutenak, iritxiko dute zeruetako errei-noa». Franzisko altxa zan osoro pozturik, konta-tu zion ikuskera Maseori, eta joan ziran biok SanPedroren sepultura aurrera, belaunikaturik,eskerrak ematera.

Gauza oek gertatzen ziran bitartean, Inozen-zio Irugarrena, Jesu Kristok bere Eleizari emandion Aita Santu aundienetakoa, ill zan Perusan1216ko uztaillaren 16ean Aita Santutzan 18 urteterdi igaro ondorean. Andik bi egunera CensioSavelli kardenala igo zan S. Pedroren Jargoira,

eta artu zuen Honorio IIIgarrenaren izena. Erlijio-so txikienak arkitu zuten onengan, aurrekoaganbezelako laguntz eta anparoa.

Iritxi zan XIIIgarren eunkiko bi apostoloakelkar billatzeko Jaungoikoak señalatu zuenordua. Arritu gaitezen emen oartuaz Jaungoikoabaliatu zan bideaz gizon oek elkarganatzeko.Biek para zituzten bakoitzak bere Ordena denbo-ra batetsuan, batak Apenino mendien oñean, etabesteak Pirineokoan; biai serbitu zien lenbizikoestalpetzat Mariari konsagratutako anziñakoEleiza bat, Ama Birjiña Aingeruena eta Ama Bir-jiña Prullakoa, biak izendatzen ziran Ama Birjiña-ren zaldunak, eta gordetzen zituzten berenanparatzalle soberanoarentzat jazarre izatezgaindikako aetan irabazten zituzten onrak, etabularretatik irteten zitzaien berez Eleizak kanta-tzen duen uju au: Gaude, Maria, Virgo: cunctashaereses sola interemisti in universo mundo.«Zuri, Gloria, Birjiña Maria, erejia guziak mun-duan desegiñ dituzulako». Santu bi oek bazutenelkarren antza beste gauza geiagoetan ere. Biakberen apostolutzako lanbideari eman ziotenasiera Erromarako erromeriarekiñ, eta biok joan

ziran berriro uri artara beren Ordenen ontzatematea iristera. Biak desetxatu zituen InozenzioIIIgarrenak, eta gisa bereko ikuskera miraritsubaten bidez bedeinkatu zituen oro bat bien lan-bideak. Biok predikatu zuten pobrezaren estima-zioa eta jarraitu zuten, eta biok zabaldurik berezeloa denbora eta jende eta bizimodu eta edadeguzietara, bildu zituzten banderape batean irumartizti edo ejerzitu banaak. Ugolino Kardenalaizan zan bi Ordenen anparatzallea, Aita SantuOnorio IIIgarrena lenagoko ontzat emateakbulda solemneakin indartu zituena, eta GregorioIXgarrena biak Santuen lumeroan para zituena.Azkenik, Eleizaren irakasle señalatuenak agertuzuten beren jakiñduria oen eriotzan, SantoTomasek Santo Domingorenean, eta San Buena-benturak San Franziskorenean.

Alaz guziaz ere, bokazioetan elkarren aiñantz aundikoak ziranak, arritzeko gauza!, SantoDomingo eta San Franzisko etziran ezagutzen.Biok egon ziran Erroman Letrango Batzarre lau-garrenak zirauen denboran, bata bestearen ize-nik egundaño aditu gabe. Itz batekiñ adieraziadago gauz estali au: Jesu Kristo gure Jaunak

estutu nai izan zuen oen zeruko adiskidetasuna-ren lazoa.

Santo Domingok, San Pedroko Eleizan orazio-an zegoen gau batean ikusi zuen gizonen Salba-tzallea aserratua munduaren kontra, eta iru geziirazeki eskuan zerabizkiala aienatzeko arroak,gutiziosoak eta desonestoak, eta Maria bereAma txit Santa pekatariakgatik erregutzen, etadesarmatzen zuela bere besoa, jarririk bereaurrean pobre bi, eta esanaz: «Ona emen zureserbitzari leial bi, fedea eta birtuteak nun naizabalduko dituztenak». Domingok ezagutu zuenbera zala pobre aetako bat, etzuen bestea eza-gutu; baña aren irudi edo imajiña geratu zizaionoroimenean osoro josia. Biaramon goizean, Elei-zatik irtetzean, ez al zituen begiak altxa lurretik,nun ikusten duen eskale bat jantzi pobre bate-kin, amets misteriosoan ikusi zuena bera zirudie-na; bereala joan zizaion, eta Santu biak lenagoelkar iñoiz ikusi gabe, laztandu ziran, eta egonziran ala luzaroan itzik esan gabe. Azkenik,Domingok itza ausirik, kontatu zion aurrekogabean izan zuen ikuskera, eta esan zion: «Fran-zisko, zu zera nere laguna: lana egin dezagun

asmo berberarekin, iraun dezagun elkartasu-nean, eta iñork ez gaitu garaituko».

Santu fundatzalle aek an elkarri eman ziotenlaztana pasa da gizaaldiz gizaaldi ondorengoenezpañetara, eta orduan artutako adiskidetasunestuak badirau oraindik aen umeen biotzetan.Erlijioso txikienak eta Dominikoak para dituzteberen dendak erri mota guzietan, elkarrekiñ ora-zio egiñ dute, eta elkarrekiñ lan egiñ ere Jaungoi-koaren maastian: beiñ baño geiagoetan aenmartirien odola nastu izan da fedeagatik sakrifi-zio berean, eta azkenik lurra bete dute konben-tuz eta zerua santuz, enbidiaren lerde puzoi-tsuak loitu gabe aen seireun urteko adiskideta-suna.

Adiskidetasun au dala bide urteoro SantoDomingo egunean fraide Predikadoreen Eleiz ofi-zio solemnea kantatzen du Aita Franziskoarbatek. Meza ondorean, bi Ordenatako fraideakjaten dute elkarrekiñ Probidenziak bialtzen dienogia. Otordu ondorean Jainkoari eskerrak ema-tean kantatzen dute aldizka berso au: Seraphi-cus Pater Franciscus et evangelicus Pater Domi-nicus ipsi nos docuerunt legem tuam, Domine.

«Aita San Franziskok eta Aita Santo Domingokerakutsi digute, o Jauna, zure legea». San Fran-ziskoren pesta eguna dan urriaren lauean berri-tzen da zeremoni au berau Erlijioso txikienenkonbentuan. Au gertatzen da bi Ordenetako kon-bentuak elkarren alde xamarrean dauden erriguzietan, fraideak eman dezaioten batzuek bes-teai beren txandan elkartasun eta onginaiezkosiñaleak, gogoraerazitzen digutela Eleizarendenbora onenetako oitura, eta ematen dielaoraingo fedegabeai ikuskarririk arrigarrienamillaka gizonak arkiturik bat eginik biotz etaanima bat baizik ez balute bezela.

Bi Santu oen elkar billatu zuteneko pasarteabeziñ biguñik, gitxi badira, eztegu ezagutzen batere aek Erromako mendi muñoetan egiñ zutendespedida bezelakorik. Abentino mendiarengañean zutik, San Pedro eta San Paulo artzazjabetu ziranetik amabi eunkira, bi erlijioso pobreaek begiraturik orain zerura, oraiñ lurrera, somaal baño ausardi aundiagoarekin partitu zutenbien artean mundua, zeruko Erregearentzat ira-bazteko. Lurbira guziak berendu nai zituztenapostoloak bezela, aurrerapenak edo frutuak

izan bear zuten gizonak uste zitzaketean bañoaundiagoak. Eta egiaz, erakarriko dituzte jen-deak Ebanjelioaren uztarripera, enpleatuaz orre-tarako munduko biderik indartsuenak, amorioaeta jakinduria. Domingo eta bere semeak, zeru-ko goiendean kerubiñak daukaten tokia Elizandaukatela dirudianak, zabalduko dute Jainkozkojakiundea, eta eskudatu egia; Franziskok etabere semeak serafiñen garretan irazekirik ixuri-ko dituzte munduan argi eta amorezko urjoairak.

Bata eta bestea Franziarentzat arrotzak bazi-ran ere, biak agertu zioten naitasun biotzekoa.Orain beren ekarraiez, edo kondairako ezague-raz, bazekien Franziak Eleizaren alaba aurrene-koa zan aldetik zeukala munduan eginkizunberezi bat, bera zala Orden Erlijiosoen sorterria,eta bera gabe inportanziazko gauzarik eziñ eginditekeala. Argatik aren pensamentua itzultzenzan beti erri doakabe onetaronz, bada Domingoketzuen oraindik aienatu bertatik osotoro herejia,eta negar malko ugariak ixurtzen zituen aditzeanerejeak erakarri zituzten kalte eta ondamen aun-diak. Aen elkar ikuste eta despeidako pasarteakirakorri nituenean anziñako kondairetan, pensa-

tu nuen biok elkar artu zutela anbeste kalte erre-mediatzeko, eta Domingok erregutu ziola Fran-ziskori lagundu zeiola Langedok-ko erriak kon-bertitzeko lanbide añ nekosoan. Pensamentuoek etziran nere irudipen batzuek baizik, bañasuerte batez, ona non Mirepoxko Dukeak gogoonez eman didan XVIIgarren eunkiko eskuskribubatek, atera nauen dudatik gitxien uste nue-nean, nere sospitxak egian biurtuaz, bada dio,zeiñ parte aundia artu zuen Santuak Albijenseenkontrako gurutzadean. Nola agiri au dan ukatueziñ ditekeana, parako ditugu emen TxikienenOrdenari dagozkan pasarte batzuek.

Gui de Levis, Mirepoixko markesa, SantoDomingok Fedeko Mariskalaren izengaña emanziona, zan Simon Monforteren kapitan bularde-tsuenetako bat. Asirik tratatzen San Franziskore-kiñ (eta eztago dudarik izango zala Santo Domin-goren bitartez), erabaki zuen eramatea Franzia-ra persona aiñ santua, era onetan herejienaurrerapenai kontra egiteko; ekarri zuen bere iri-tzira Gillermo Kadailhak, Kahorsko Obispoa, etajoan zan Erromara apropos Aita Santu HonorioIrugarrenari baimena eskatzera eramateko bere-

kin Asisko Penitenzilaria. Aita Santuak baimenaeman zion gogo onez, eta Franziskok berriz amo-rio guziarekin, bada ori zan bere biotz guziarekindeseatzen zuena, baña eginkizun aundi onietzion asiera eman nai izan konsultatu gabeUgolino Kardenalarekin, eta nola arkitzen baizanorduan Florenzian Aita Santuak bialdua, joan zanara gure Santua Mirepoixko Markesarekiñ.

Alde egiñ zuen Erromatik 1216ko udaazke-nean, eramanaz anima oroipen gozo eta konso-lagarriz betea, eta Tiberko ubazterretik ezarrizuen esperanzazko begirada Franziako erreinuederrerunz, zeñaren izena aditzeak biotza pill pillegiten zion, eta noronz sentitzen zan gozoro era-mana. Nork esan al ditzake ark buruan erabillizituen asmoak, apostolu baten biotzean, etaanima irazekietan berez sortzen oi diranak?

Etzekien etzala bera izango kunplituko zitue-na, eta ez al zan iritxi Florenziara, eta ontzateman bere asmoa Ugolino Kardenalak, artu zuengaitz aundi batek. Kardenala izan zan aurrenaonetan ezagutu zuena, Jaungoikoak etzuela naibidaje aiñ luzea egiñ zezala, eta Jaungoikoarenserbitzari umilla, buruba makurturik jarri zan

Kardenalaren agindura, eta bere ordez, etaanbesteko ditxaren enbidiarekiñ, bialdu zituenfrai Pazifiko, frai Angel eta frai Alberto PisakoaFranziako ifar aldera, eta frai Kristobal Romaña-koa eguardi aldera. Kristobalek, Santuak emanziozkan irakasdeai leialki erantzunik, lagunduzion Gui de Lebisi Langedokeraño, egiñ zituenMirepoix, Kanon eta Martelgo konbentuak, arpe-gi eman zien gogorki setarien egiñalai, eta ill zansantutasunean 1272ko urriaren iruan larogeitaemerezi urterekiñ, berrogeita amasei erlijioanigarotakoan.

Oek izan ziran Ordena onen asierak Franzianaitatutako agiriak dionez. Kondairak, egiazkoabada, aitatu bearko ditu emendik aurrera Kristo-bal Romañako doatsuak eta bere lagunak egiñzituzten lanak Langedoken Santo Domingo etabere lagunakiñ batean, eta bai ezagutu ere Erli-jioso txikienak izan zirala ara deituak erejiarigerra berezia egitera.

San Franzisko, gaiean jarri zan beziñ laister,itzuli zan bere apostolutzako lanetara, eta predi-katu zuen batez ere Rieti balladako errietan, etalanbide oetan arkituko degu Erromara ostera

joan zanetik 1219ko urtearen erdiraño. Noizeanbeiñ utzitzen zituen lan oek, joateko Ama BirjiñaAingeruenekora anima orazioan indartzera, etaerlijioso eta nobizioai kontu egitera, edo bisita-tzeko egiten zituzten konbentu berriak.

Gure Santuaren bizitzaren denbora onetakogertaldi inportanzi aundienekoa, eta berarendeseo guziak zeramazkiana zan bigarren billeraguzienkikoa, 1219ko Pazkoa Espiritu Santuetara-ko señalatu zana. Urte aren aurren aurreneanjoan zan Perusara Billerak artu bear zituen neu-rrien gañean Ugolino Kardenalarekiñ konsulta-tzera. Santo Domingo ere arkitu zan itz aldiartan. «Ondo deritzatzute zuen erlijiosoakaltxaak izan ditezela Eleizako goiendeetara?»galdetu zien kardenalak beste gauza batzuenartean; Santu biak errespuesta berbera emanzioten. Santo Domingok zion: «Nik ez det ezagu-tzen Jaungoikoaren itzaren eramantzalle etafedearen ezkutarma izatea beziñ onra aundirik;beude, bada, erlijioso predikariak beren bokazio-an». «Jauna, esan zion ondorean San Franziskok,nere semeak deitzen dira erlijioso txikienak, Elei-zan azkeneko lekua daukatelako. Au da oen ono-

rezko tokia; ez itzatzu kendu bertatik, gooragoaltxatzeko apukoarekiñ». Kardenala etzan iritziorretakoa, baña ala ere arritu zan eta ikasbide-tzat serbitu zion ikustean aen sakrifiziozko espi-ritu ainbesterañokoa.

Santuak berekiñ lagun zeraman frai Leonekaitaturik, tratatu zuten ere konbeni izango otezan Ordena biak bateratzea, baña Santuaketzuen nai izan. «Jaungoikoaren borondatea da,esan zuen, biak daudela bereziak, erlijioan sar-tzeko deiarekin sentitzen dana dijoan geiagokonbeni zaionera». Orduan Santo Domingokerregutu zion berak eta beren familiak aiñ kari-dade aundian elkarturik zeuden siñaletzat emanzeiola gerria lotzeko zeukan soka, esanaz: «Betinerekiñ eramango det nere arropa zuriaren azpi-tik». Franziskok denbora luzean etzion eman naiizan, baña anbesteraño leiatu zizaion, non azke-nean eman zion. Au izandu zan txit laister Eleizaguzian zabaldu zan debozio baten asiera etaSisto Vgarrenak, Erlijioso txikienen Ordenakoak,andik irureun urtera anaitasun aundira altxazuena San Franziskoren Kordoiko Artxikofradia-ren izenarekin.

Ordenako egiñkizunak Kardenal anparatza-llearekiñ batean zuzendurik, alde egiñ zuen berelagunetatik, eta itzuli zan Ama Birjiña Aingerue-nekora. Bidean zijoazela iduki zuen itzaldi batbere lagunarekiñ umiltasunaren gañean. «Jaun-goikoaren ardi maitea, esan zion, alderatzenzaigu billera guzienkiko eguna, eta iruditzen zatez nitzakeala izango Erlijioso txikien egiazkoa,baldiñ aitorturik gure anaiak ez dutela iduki naiburutzat ni bezelako ezjakiñ eta pekataririk, adi-tuko ezpanituzke bidegabekeria oek barrengososegu osoarekiñ, eta alegratuaz ikustean nereburua lenago neukan aginte gabe. Jakizu, anaiaLeon, toki goiak askotan erortzeko arrisku geia-gokoak dirala, eta an daudenen erantzuera asko-zaz bildurgarriagoa dala, eta kontrara umiltasu-nean eta mendetasunean irabazi aundiak daude-la». Itz ederrak, zeintzuetan Franziskoren animaantzeztutzen dan ispillu batean bezela! Ai betigogoan idukiko balituzte gizon gutiziotsuak!Zenbat desengañio, gaiztakeri eta kezkatatikgordeko lirakean zartzarorako!

Iritxi zan, azkenik, bigarren Billera guzienki-korako eguna, 1219ko maiatzaren 26garrena,

egun gogoangarria, San Franziskoren Ordenakokondairetan siñale guziz argiak utzi dituena.Egun artan guzia zan fraideentzat poz konten-tua. Eleizak zelebratzen zuen Paskua EspirituSantuko pesta, eta apaiñtzen zan jaieko jantzia-kiñ. Izaira zegoen ornitua udaberriko galakiñ,aizea zan freskua eta garbia, eta eguzkiak ixur-tzen zituen argi-ujolak Apenino mendi gañetatikEspoletoko ballerara. Bidelariren bat goiz artanAsisen arkitu izan balitz, ikusiko zuen ikuskarribat, benturaz alakorik munduan ikusiko ez dana,txabolak eunka ordeka zelaian, eta millaka frai-deak bildurik Porziunkulako Eleizatxoaren ingu-ruan. Ikustean nola zeuden isilik aingeruen gisaneta buru makurturik, usteko zuen gauza aundi-ren bat an gertatzen zala, eta etzan engañatuko.Zer ikuskarria! Ugolino Kardenala txutik kapilla-ko aldarean zegoen Obispo-meza ematen, etaSakrifizio Santua entzuten zeuden Franziskobere Ordenako bost milla fraiderekin, eta Domin-go zazpi millakiñ.

Aingeruak igotzen ziran zerura eskeintzekoAita Betikoari Arkume mantxagabearen odolagizonen orazioakiñ batean, eta jeisten ziran

ostera lurrera graziaz eta bedeinkazioz beteak.Zeru guziak aditzen zituen arretaz erlijioso bear-tsuen erreguak. Deadar egiñ dezagun berriro:Zer ikuskarria! eta nola konsolatzen duen, bestezenbatek anima naigabetzen duen bitartean.

Meza ondorean Kardenal anparatzalleakbillerari asiera eman eta giatu zuen. Arratseangerrariburu on batek bezela ikusi bat eman naiizan zien ordeka zelaian arbol-adarrakiñ edoespartzuz egiñdako etzauntzetan arkitzen ziranJesu Kristoren soldadu tropa aei. Eta zeuden iru-rogei ta eunkako salletan, kontatzen elkarriberen apostolutzako poz eta sufrimentuak,beren Aita doatsuaren lanbideak, edo berarenizenean egiñ zituzten mirariak, berrituaz JesuKristoren ikasleak aurreneko misiotik itzuli zira-nean esan zituzten itzak: Beraren izenean dea-bruak berak obeditzen digute (Luc. X).

Au ikusirik, aiton beneragarri ark deadar egiñzuen beste mugaldi batean Jakob Patriarkakbezela: Fraide txikienak, egiaz au da Jaunarenkanp-etxea. Ura zan, menetan Errege aundiarensoldaduzka aukeratua, paketsu eta irabazlaria,armagabe eta indartsua, miragarriro eskolatua,

zeñari egokatu lezaiokakean Eskritura Santukoitz oek: Zeñ ederrak diran zure etzauntzak,oJakob! zeñ politak zure dendak, o Israel. Franzis-kok begiak zeruronz altxa eta Jaungoikoari eske-rrak biotz onez emanik bere semeak ugarituzituelako itxasoko ondar aleak bezela, aterazituen bere biotz eta ezpañetatik itz batzuek piz-kortu erazi zituenak bere ikasleetan Jaungoikoa-ren amorioa, beren bokazioak, animen salbazio-aren zeloa eta Eleizaren serbitzurako berenmendetasuna; eta bukatu zuen bere itzaldia eraonetan: «Ene anaiak, gauza txit aundiak aginduditugu eta are aundiagoak agindu zaizkigu. Kun-plitu ditzagun batzuek, deseatu ditzagun bes-teak, atsegiña laburra da, pena betikoa; nekeakariñak eta gloria bukaera gabea. Asko dira dei-tuak, gitxi autuak. Bakoitzari emango zaio iraba-ziko duen saria».

Biotz dollorren batek galdetu zezakean: Nunbillatu orrenbeste jende mantentzeko janari?Baña ez Santuari eta ez bere fraideai etzitzaienalako dudarik burura etorri. An etzeukaten ezer-txo ere, baña konfianza osoarekin itxedotenzuten Jaungoikoagandik eguneroko jana, kanpo-

ko egaztiak bezela, eta Probidenzia etzitzaienfaltatu. Ikusi ziran nola zijoazen Asistik, Perusa,Foliño eta Espoletotik ere bizimodu guzietakojendeak, apaizak, zaldunak eta erriko jendetxeak, eta ez kontentu eramanarekiñ erlijiosobeartsuai bear zituzten janariak, leiatzen ziralaberen eskuakiñ serbitzeraño. Sokorru aek izanzituzten Billerak iraun zuen denbora guzian.

Ikuskarri miragarri ura ikuste utsagatik joanziran ara jendetza aundiak. Jaungoikoa baliatuzan egokiera artzaz aen biotzak ukitzeko. Aetakoasko arritzen ziran Erlijioso txikienak ikusteare-kin, eta ziozaten: «Ona emen ongi erakustendiguna zeruko bidea estua dala, eta zeiñ gaitzadan aberatsentzat Jaungoikoaren erreinuan sar-tzea! Iruditzen zagu gure zoriona egiten degulamunduko era on eta atsegiñik utzi gabe, Erlijiosooek, zuten guzia utzita ere bildurrak bizi diranbitartean. Guk ill nai genduke oek bezela, ezordea bizi oen moduan, izanik gauza jakiña,nolako bizitza, alako eriotza». Beste batzuekerreparatzen zuten aen arpegi aingeruzkoetara,zer parra irri gozoa, zer ernaitasuna bata bestea-ren serbitzuan, eta nola azaltzen zuten beren

begiradetan zeruko pakea: «Aingeruak dira, pen-satzen zuten, ez dute lurrik ukitzen oñetakobeatz puntarekiñ baizik, eta beren pensamentueta amorioa daukate jarria gure jaieterri egiaz-koa dan zeruan. Zerk galerazten digu oen zorio-nean part-artzea?». Eta aetatik bosteun pasa-tuak auspezturik San Franziskoren oñetan, eska-tu zioten penitenziako abitua. Alako eran zabal-tzen zan Espoletoko balleran fraideen birtuteenurriñ gozoa, eta ematen zituzten bizitzako fru-tuak!

Emen oarterazi bear degu ezen, Santuarigustatzen zizaiola senzilltasuna anbat, zenbatgorrotatzen zuen irudipentzea eta gauzak aun-dizkatzea. Jakiñik ikasleen batzuek penitenzigogorregiak egiten zituztela, agindu zuen era-mateko Kardenalaren aurrera gorputz illduratze-ko zeuzkaten gauzak. Burnizko goronz eta gerri-koak baziran bosteun baño geiago. Franziskokeragotzi zien osoro illdura mota aek, animakojarduera eta obra onen kaltegarri ziralako. Zorio-nekoak alako utsegiteakgatik errietan eman zite-kean denborak!

Erlijiozko espirituaren berritzea, piedadeageitzea eta ikasle berriak erakartzea bakarriketzan izandu Esteratako Billeratik ateratako fru-tua. Egiñ ziran iru erreglamentu inportanzi aun-dikoak, Ordenaren ondore gloriosoa sendotuzutenak. Ona emen.

Lenbizikoa. Larunbat guzietan esango daOrdenako konbentu bakoitzean, meza solemnebat Ama Birjiñaren onran. San Franziskoren aita-menaz jarritako aginte onen bidez Erlijioso Txi-kienen Ordenak Maria sortzez mantxa gabeaartu zuen bere Santu Goartari eta Bitartekotzat(eta au da beraren gloria bikañena, eta izaerarenarrazoia), aitortzen zuela sei eunkiz aurretikberaren sortze txit garbiaren fedeko egia. Au dagertatua; nork ordea adierazi lezake kausa?Eskritura Sagraduan aiñ gitxi trebatua eta Guru-tzeko jakinduria besterik etzekiela gloriatzatzeukan Asisko apaizurren umillak argitu dezalabatetan denbora luzeenean estalpean egondiran gure Erlijioko egietatik bat, erakutsi dizaie-la jendeai, pasatuaz gero aoz ao famili erlijiosobateko belaun guzietara, eman dezala misterioonen arrazoia zentzu aundiko itz oetan: «Ez bil-

dur izan emateko Mariari, Jainkoaren Amarengoiendearekiñ gaizki ez datorren guzia». Au damirari bat munduko arrazoiakiñ adierazo dite-keana? Eztegu ontzat artu bearko Senako fraideDominiko batek diona, ezen, San FranziskorenTeologia... altxatzen zala arranoaren egaareneran, eta Franziskok Espiritu Santuarekin zeukantrataera biotzekotik zetorrela? Era onetan Ira-kasleen Irakasleak eskolaturik, eta jakiñik Mariakdaukan tokia Jaungoikoaren asmoetan, egiñzezakean Franziskok gauza obeagorik uzteabaño bere umeai ezaguera ura ondasunik aun-diena bezela? Santuaren esperanza etzan izanengañatua, bada bere ikasleak gorde eta zabal-du zuten Ama Birjiñaren sortze mantxa gabea-ren dotriña alako irmotasunarekiñ eta aiñ bere-na bezela, non deitu zioten franziskoarren dotri-ña.

Bazirudian zeruetako Erregiñak bere aldetiksortzen zituela Ordenan bere obraren ondo irte-tzea aseguratzeko gai ziran jakintsu eta predika-riak, eta ikusi zan Ama maitati onek alaiturik,nola leian sartu eta deitu ziran Mariaren zaldun,Antonio Paduakoa, Buenabentura, Duns Skoto,

Bernardino Senakoa, Leonardo Porto Maurizio-koa eta Tomas Charmes. Seireun urteko gudaonetako gora berak alde batera utzirik, badaudebertan gertaera bi iñola ere kontatu gabe eziñutziko ditugunak, San Franziskok jarritako egia-ren ondore berezkoak diranak: Duns Skotorengaraipen sonatua XVgarren eunkian, eta fedekoegia onen aitormena XIXgarrenean.

Jakiñak dira denbora aetan fraide Franziskoeta dominikoak elkarren artean zerabilten despi-ta Ama Birjiñaren sortze mantxa gabearengañean. Despit oek beiñ betiko erabakitzeko AitaSantu Benedikto XIgarrenak agindu zuen 1304aniduki zedilla ezpaita agirikoi bat Parisko Unibersi-dadean. Aita Gonzalbo Erlijioso txikienen Buru-zaiak Ordenaren izenean para zuen Duns Skoto,buruzko guda berri artan gorde eta defendituzezan franziskoetan aurrekoetatik ikasirik zeuka-ten sinistamentu piadosoa; eta orretarako joanzan Oxfortik Parixa. Despita onetarako orazio,barau eta erretiroarekiñ prestatu zanean, joanzan Unibersidadera, baña bidean ikusirik AmaBirjiñaren imajiña talluzko bat agur egiñ zionEleiz errezoetako itz oekiñ: «Egizu, o Birjiña

Santa, alaba zaitzadala, eta indartu nazazu azpi-ratu ditzadan zure etsaiak». Imajiñak makurtuzuen burua, farra egiteko zorian, geratuaz geroz-tik egoera onetan.

Sorbonara zanean, Skoto arkitu zan batzarreerrespetagarri eta berarekiñ jazartzeko moduko-an ziran kontrarioen aurrean. Fraide Dominikoakpara zituzten berreun arrazoi ikusierazotzekoGizakiaren kontra emandako sentenzian sartuazegoela Ama Birjiña ere. Franziskoak fraide gaz-teak aditzen zituen ixilik eta arreta aundiarekiñ.Kontrarioak itz egiñ zutenean, altxa zan, etaesan zituen berriz aek bezela (sinisten erraz ezdan gauza Ama Birjiñaren laguntza miraritsuagabe) beren dotriña indartzeko jarri zituztenberreun arrazoiak, eta desegiñdu zituen batbanaka kontrarik eziñ egiñ zezaiekean probabi-deakiñ.

Unibersidadeko irakasleak eta Aita Santua-ren bialduak onratu zuten txalo guzizkoakiñ,eman zioten Irakasle argiaren izengaña, eraba-kiaz andik aurrera Batzarre sonatu ark, zelebra-tzeko urteoro Ama Birjiñaren Sortze mantxagabea. Eunki bat geroago oro bat erabaki zuen

ez ematea iñori Doktor edo Irakasle gradua, bal-din graduatu bear zuenak itz ematen ezpazuendefendituko zuela Ama Birjiñaren doai bereziura. Etzan oraindik iritxi Eleizarentzat Misterioonen gañean bere azken sentenzia ematekoordua; gure denbora oetan izandu du disputaonek bere bukaera gloriotsua.

1854ko abenduaren 8an San Franziskorenirugarren Ordenakoa zan Aita Santu Pio IXgarre-nak ezarri zion Mariaren koroari perlarik ederre-na, mundu guziaren aurrean aitortuaz: «jatorriz-ko pekatutik gordea eta pekatu gabe sortua izanzala bere Semearen merezimentu alde aurrezaplikatutakoen birtutez». Nola utzi emen konta-tu gabe Ordena onen gloria dan gertaera bat?Bulda au solemnidade guziarekiñ publikatzenzan unean Aita Santuak eman zien baimena Erli-jioso txikienen Buruzai biri, erregalo egitekobatek urrezko arrosa eta besteak zillarezko liriobat; au zan saririk onena onratzeko erlijioso oenzeloa adierazten eta zabaltzen Mariaren aundita-sun eta pribilejioak.

2. Erreglamentuetako bigarren ordena izanzan San Pedro eta San Paulo Apostoloen aitamen

berezi bat egiñ bear zala Protege nos, Domineeta Exaudi nos, Domine orazioetan. Eleiz-orazioonekiñ Franziskok estutu zuen oraiñdik geiagoEleiza guzien ama eta buru dan Erromako Eleiza-rekin Ordena berriak zeukan batasunaren lazoa,eta asi zuen bere ikasleen artean Aita Santua-renganako amorio eta jaiera ura, iru Ordenakberen siñale ezagungarritzat bezela daukatena.

3. Ez da artuko Eleiz eta ez konbenturik, agin-dua daukagun pobreza santuari ez dagokanik.Erabaki zentzu aundikoa, franziskoarren konben-tuai lujo eta aberastasunai bidea isten ziona,zeña izan oi dan lasaikeria ekarlea eta erlijiozkobizimoduaren ondamena.

Oek izan ziran Esteratako Billerako erregla-mentu sonatuak, Ordenaren barrengo bizitzarazuzentzen diranak eta bere itxura ematen diote-nak. Franziskok etzeukan orregatik aztua berelanbidearen kanpoko aldea deitu genezakeana,au da, animen salbazioa. Beti gogoan idukirikJaungoikoak eman zion eginkizun berezia zaladeabruaren mendetik kristau erriak eta fedega-beak ateratzea, egiteratu zuen bere lanarenplana, munduko erri guzietara zabaldu eta bere

umeak kunplitzen segitu bear dutena azkenekodenboretaraño. Artu zituen Ejito eta Siria bere-tzat eta beste fraide batzuentzat, eta señalatuzien besteai zeiñ tokietara joan bear zuten.Anbeste langille Ebanjeliokoen artetik mixiobatzuetako buru egiten zutenen izenak baizikezin eman ditzakegu.

Frai Bernardo, Marruekoetara joan zana, etaSantuak berriz ezin ikusiko zuena zerura joanarteraño; Frai Pazifiko, ostera Franziara itzulizana; Kristobal Romañakoa, berriz Guyenarapredikatzera joan zana; Anjel Pisakoa, Bretañarajoatea tokatu zizaiona. Aen obedienzi edo agiriakzioten onela: «Ni Franzisko Asisko ministro jene-ralak agintzen dizut zu frai Angel Pisakoari, Inga-laterrara joan eta izan dezazula an ministro pro-binzialaren kargua. Agur». Gitxi esaten zuen,baña bai bear anbat, Jaungoikoa bera zalakobialtzen zuena. Lanbide au neke aundikoa zan,baña Jesu Kristoren Eleizak animak beraganatze-ko daukan espirituarekiñ ongi datorrena. Hono-rio IIIgarrenak Viterbon zegoela ontzat eman etaindartu zuen bialduaz fraideai ondorengo esku-titz au: «Honorio, Obispo, Jaungoikoaren serbi-

tzarien serbitzariak, Arzobispo, Obispo, Abade,Arzipreste, Arzediano eta beste agintari eleiza-koai: Nola gure Seme maite Franziskok eta arenbeste lagunak utzi dituzten munduko utskeriakErromako Eleizak ontzat eman duen bizimodubat egiteko, eta dijoaz Apostoloen gisan, adie-razten Jainkoaren itza toki guzietan, Jesu Kristogure Jaunaren izenean erregutzen, eta eskutitzonen bidez agintzen dizutet ar ditzatzutela kato-liko eta fededunekotzat Ordena orretako erlijio-so, karta onen eramalleak eta zuenganatu ditez-keanak; lagundu eta ongi tratatu ditzatzutelaJaungoikoaren onrarako eta gure begirunez.Garagar illaren amaikan eta gure Aita Santutza-ko irugarren urtean egiña».

Gañera misio-buru egiten zutenak zeramazki-ten Santuaren beste bi eskutitz, zabaltzekoenkarguarekiñ. Lenbizikoak, apaizai zuzenduak,zekarkian ikasbide balio aundikoak AldarekoSakramentu Santua bear bezela onratzeko etakonsellu gogoangarri au Eskritura Sagradukoitzen gañean: «Jaungoikoaren izena edo Eskritu-ra Sagraduko itzen batzuek billatzen badituzuteondo ez dirudian tokiren batean, erregutzen

dizuet errespetoarekiñ bildu, eta toki obeagoanpara ditzatzutela».

Bigarren kartak zion onela: «Karta au artzenduten lurreko Gobernadore, konsul, juez etamajistradu guziai, Franzisko, gure Jaunaren ser-bitzari umillak bialtzen die osasuna eta pakea.Pensa ezazute arretaz, eriotzako eguna aldera-tzen dala. Erregutzen dizutet, bada, errespetoguziarekiñ munduko limurkariakgatik etzaitezte-la aztu Jaungoikoaz, eta ez ausi ere berarenaginteak, bada artzaz eta aren legeaz aztutzendiranak madarikatuko ditu, eta aezaz aztuko da.Utzi bearko dituzte beren ondasunak eriotzakoorduan, eta zenbat eta eskual aundiagoa izanduten lurrean, anbat eta neke oñaze aundiagoakeraman bearko dituzte Infernuan. Ona zergatikerregutzen dizutedetan nere jabe batzuei bezelabegiratzen zaituztedetanai, zuen pekatuen peni-tenzia egiazkoa egiñ dezazutela, umiltasun etaamorioarekiñ ar dezazuten Jesu Kristoren gor-putz eta odol preziosoa, bere Pasioaren oroipe-nean, zuzendu dezaiozuten Jaungoikoari errieta-ko gobernua ematean egiñ dizuten onra, etagauero iduki dezazuten kontua adierazteko

señaleren batekiñ nola adoratu bear duten Jaun-goiko guziz Altsua eta eman bear diozkateneskerrak. Egiñbide oek utsegiten badituzute,jakin, Juizioko egunean kontu eman bearko dezu-tela, baña izkribu au gorde eta bertan agintzendana kontuz egiten dutenak izango dira Jaungoi-koak bedeinkatuak».

Eta Billera bukatutako biaramonean mixiola-riak eman zizaiozkan bideari, alaiturik irubedeinkazioakiñ, Jaungoikoaren, Aita Santuareneta fundatzalle doatsuarenarekiñ.

Amargarren BerezieraSort-aldeko mixioa.

Marruekoetako martiriak.San Antonio Paduakoa.

(1219-1221)

Utsegite aundi bat litzake iruditzea Santuakez dutela ikuskizunik izaten beren denborakogertakariakiñ. Jarraitzen diezte arretaz, bañabegiratuaz beste gizonak ez bezela. Mundukodespiteetan ikusten dute kausa bat, besteguzien gañekoa, Eleizaren kausa. Ala iristen daKristoren zaldun miragarri onek nolako arretare-kin begiratzen zien Clermonteko Batzarreak sos-pertu zuen Sortaldeko leia aundiaren aurrerapeneta goraberai, eta zeñarekiñ aiñ bat egiñik zeu-den Eleizaren bizitza eta errien libertadea.

Godofredo Bouillonek Jerusalen artu zuene-tik, Europa zan kanpamentu egiazko bat, etakristaudadearen gerra-kondaira etzan besterikezpada Kristoren eta Mahomaren soldaduenarteko despita bukatze etzanaren kondaira, zen-bat bider geratu eta beste anbestetan berritua.

Gure Santuak begiratzen zien gertakariai, ezazaletik, ezpada barren barrendik. Europakogizon bulardetsuak egiten zituzten zaldun-gudaetan Franziskok ikusi zuen Jaungoiko egiaz-koaren eta Maoma profeta gezurrezkoaren arte-ko guda, kristau oitura onen eta maomatar biotz-gogorren arteko gerra, eta ala bere fede eta erri-tarren amorioak errezaerazotzen ziozkan orazioirazekiak egiñkizun aiñ aundi ura ongi aterazediñ, zeña bakarra asko dan Aita Santuak etaDenbora aldi ura onratzeko, erakarri zituenondoreakgatik baizik juzgatzen ezpada ere. Etaegiaz, etzan asko izandu Europa salbatu, etamaomatarrak eta beren dotriña aberekiak Ere-muko ondardietaraño aienatzeko? Lau bideraltxa zan armetan Europa Jesu Kristoren obi edosepulkroa libratzera joateko, baña GodofredoBouillonen ondorengoak balorezko alegiñ guziakegiten bazituzten ere, tarte batzuetan baiziketzan arkitu libre Uri Santua, eta orain kontatzenditugun gauzak gertatu ziran denboran, erori zanostera etsaien mendean: Europa guzia ikaratuzan berri txar ura artu zuenean, begiratzen zio-lako guziai ukitzen zien lazeriari bezela; laster

ordea sospertu zan, eta Honorio IIIgarrenarendeiera lareun milla gizon armadun igaroak bilduziran Jerusalengo errege izendatzen zan JuanBriennakoaren banderapean. Mugaldi artanGurutzetuak ondatu nai izan zuten maomatarrenpodere edo almena biotza zaurituaz, Palestinarajoan baño len, eta ala Ejipton sartu eta inguratuzuten Damietako uria. Onekiñ etzuten egiñ,Honorio IIIgarrenaren gerrako neurri-plana kun-plitzea baizik, egikera au zan ausarditsua etaneke aundikoa. Erri guziak sortaldera ezarriazeukaten beren begirada, eta antsiaz itxedotenzuten gerra aiñ urrutikoaren bukaera.

San Franziskori gogoratu zizaion ura zaladenbora egokia Gurutzea ipintzeko fedegabeenlurbira aetan, edo bere odolarekiñ indartzeko,eta ala Ordenaren gobernua frai Eliasi utzirik,joan zan Amiensera Gurutzea beste arma gabe,eta an sartu zan sortaldera zijoan onzian, aurbatek millagroz señalatu zituen bere beste amai-ka lagunakiñ. Oen artean zeuden Pedro Katanio,Barbaro, Sabatino, Leonardo Asiskoa eta Ilumi-nario Rietikoa. Enbarkatu ziran 1219ko garagarillean, ontziak jo zuen aurrena Salamina, Chipre

ugarteko portua, eta gero San Juan de Akre,Siriako uri inportanziazkoa, nun utzi zituen Fran-ziskok bere amar lagun, irozotzeko katolikoenespiritu eta fedea, bada ziran maomatarrenaldetik gogorki tratatuak. Gure Santuak segituzuen ontzian frai Iluminariorekiñ Ejitoraño, nunleorreratu ziran Damietaren parean.

Naspilla eta elkar eziñ ikusia gallenduak zeu-den Gurutzatuen kanpamentuan. Zaldizko tro-pak eta oñezkoak, urte bete artan murru aurreanzeudenak, elkarri arpegira ematen zioten bildur-ti, salkindari batzuek zirala, berotzen ziran iskan-billa batean bezela, eta alderdi biak, beren indareta trebetasuna agertu naiean, ujuka eskatzenzuten jazarrea. Juan Brienakoak, kristauen odolaalperrik ez ixurtzeagatik jarri zan aen deseozenzu gabera, señalatuaz erasotzeko biaramo-na, zeña zan 1219ko abustuaren 29garreneguna.

Une aetan azaldu zan gure Santua Gurutza-tuen kanpoan. Agerturik Jaungoikoak berenorgullkeri eta eziñ ikusiaren kastiguz Gurutza-tuak ondamen izugarri bat sufritzera zijoazela,somatzen ari zan zorigaitz artatik aek libratzeko

modua. «Ene anaia, esan zion lagunari, Jaungoi-koak adierazi dit erasoari ekiten badiote, kris-tauak abarrakituak izango dirala. Onela esatenbadiet, erotzat idukiko naute, eta ixilik banago,ixiltasun onek kezka aundia emango dit. Esanzadazu zure iritzia gauz oen gañean». «Ene aita,frai Iluminariok erantzun zion, etzaitzatela uzkur-tu gizonen juzkuak; ez da izango gaur lenbizikoeguna erotzat idukiko zaituztena. Deskargaezazu konzienzia, eta etzaiezu izan gizonai Jaun-goikoari baño bildur geiago». Konsellu onekiñindarturik, Kristoren bialdua sartu zan Generala-ren dendan, eta erregutu zien agintari guziaigogor egiñ zezaiotela enbidiaren deseo biurriari,jakiñaren gañean egonik zeiñ kalte izugarriaketorriko zitzaizten baldiñ leiatzen baziran jaza-rrerako zirikatzen, baña ez on esanaz, ez keña-dak izan ziran gai atzera erazitzeko, aiñ ziertoada griñak illuntzen eta itsutzen duela entendi-mentua; eta ala Santuaren esanak artu zituztenamestzat; batalla eman zuten eguzkiak kiskal-tzen zuen denboran. Jakiña da zer gertatu zan.«Ekiñaldi artan bakarrean, dio San Buenabentu-rak, kristauak galdu zituzten sei milla gizon, ill

eta erituen artean. Ondamen arekiñ ezagutuzuten Franziskoren gaztiguak despreziatzeanegiñ zuten erakeria, bada piztuaren begiak iñoizedo berriz obeto ikusten du egia, mendi tonto-rrean jartzen diran zazpi soldadu kontu artza-lleak baño».

Gure santuak erabaki zuen bere lanbidearijarraitzea, doakabetasun artzaz desalaitu gabe.Alperrik esan zioten bizia arrisku aundian jartzenzuela, zeren Soldanak eskeiña zeukan urrezkobesante bat (50 pesetaren balioko dirua) erama-ten zioten kristau-buru bakoitzagatik; etzuenezerk ere atzeratu. Osoro sinisturik egonik Apos-toloarekiñ eriotza dala saria, eta martirioa berriz,munduan geien gutiziatu ditekean koroa, sartuzan sarrazenoen kanpoan kantatuaz Dabid erre-gearen berso au: «Jaungoikoa da nere giaria, etaeriotzako itzaletan banebill ere, eztet ezeren bil-durrik izango, zu, O nere Jaungoikoa! nerekiñzaudelako». Aurrera zijoala, ikusi zituen ardi bi,zeñak ikustean esan zion lagunari poz aundiare-kiñ: «Ene anaia, iduki dezagun konfianza Jaun-goikoagan, zeren ikusten degun Ebanjelioko itzonen kunplimentua: Ona nola bialtzen zaituzte-

detan ardiak otso tartera bezela». Eta ala, ez alzituzten eman pauso batzuek, maomatar sallbatek inguratu, eta injuriaz eta kolpez beteondoan katez kargatu zituzten. «Kristaua naiz,esan zien Franziskok boz indartsuarekiñ; eramannazazute zuen nagusiarengana». Obeditu zioten,eta erdi arrastaka, eraman zituzten Soldanarenaurrera, eta onek ikusi zituen beziñ laister galde-tu zion Franziskori: «Nork bialtzen zaitu? Zer egi-tera etorri zera onara?». Eta Santuak batere ika-ratu gabe erantzun zion: «Ez da gizona bialtzennauena, ezpada Zeruko Jauna, zuri eta zureerriari adieraztera Ebanjelioaren berri ona etasalbazioko egiak». Eta au esanda bereala asizizaion adierazten erlijio katolikoaren misterio-ak: Jaungoiko bakar bat eta iru Persona, JesuKristo Jaungoiko egiazko eta munduaren Salba-tzallea. Eta alako alai eta indarrarekiñ itz egitenzion, nun berriz ere bete zan argan Maixu Jainko-aren agiñdua: «Nik ipiñiko ditut zuen aoan itzaketa jakiñduria alakoa, non zuen etsaiak eziñukatu eta kontra egingo dien».

Soldana zegoen arriturik Franziskori begira,eta gertatzen zitzaionaren konturik bere buruari

eman eziñik. Aren ausardi bulardetsua, arenmendetasun zerukoi orduan lendabizi ikustenzuena, asko izan ziran aren anima menderatueta biguñtzeko. Aditu zion arretaz egun batzue-tan, jakiñdu zuten guziak arritzen zirala, eta gon-bidatu zuen berarekiñ bizitzera. «Zu eta zurejendea, esan zion Franziskok, biurtzen bazerateKristoren federa, gogo onez geratuko naitzatzu.Eta Ebanjelioaren eta Maomaren legearenartean zalantzan bazaude, piztuerazo ezazu suaundi bat, ni sartuko naiz an zure apaizakiñ, etaondoreetatik ezagutuko dezu noren aldetikdagoen arrazoia eta egia». «Ez det uste, eranzunzion Soldanak, gure apaizetako batek ere naikoduela arriskatu bere bizia suzko tormentuetarabere sinistamentuak defenditzeagatik». Ala esanzuen, an arkitzen zan zarren eta sonatuenekobatek Franziskoren esana aditu orduko andikalde egiñ eta bere burua gordetzen ikusi zuela-ko.

Oraindik geiago aurreratu zan Santua, etaSoldanari esan zion: «Zure izenean eta zureerriarenean itz ematen badidazu, erlijio kristauaartuko dezula, ni bakarrik sartuko naiz sutan.

Erretzen banaiz, ezarri zaiozu kulpa nere peka-tuai, baña irteten banaiz erre gabe, ezagutuezazu Jesu Kristo dala Jaungoiko egiazkoa, etamunduaren Salbatzallea». Soldanak, bildur etaikaraz bere oñetan umildurik zeudenen aurreaneta kezkaturik bere jendea kontra altxako zizaio-lako, etzan benturatu prueba ura egitera, bañaordañez eman nai izan ziozkan balio aundikoerregaliak alperrik bedere, bada gure Santuak,nola animen salbazioa beste gauzarik naietzuen, eta etzuen ikusten argan egia billatzensaiatzeko zale aundirik, itzuli ziozkan kiñu porti-tzarekiñ eskeintzen ziozkan urre eta tela balioso-ak. Ala ere etzan aserratu Soldana, ezpada esti-maturik aren nobleza, sentitu zuen bere bio-tzean azitzen zijoakiola Franziskorenganakoaurrena ikusi zuenetik ekarri zion begirune etaerrespetua; eta ala esan ondoren ixilik: «Erregu-tu ezazu nigatik, Jaungoikoak ezaguerazo diza-dan erlijio egiazkoa» eraman erazi zuen onraaundiarekiñ kristauen kanpamentura.

Ikusirik Franziskok bere usteak utseratuak,eta etzekiela aurrera zer egiñ, joan zan oraziora,oi zuen bezela, eta San Buenabenturak, berri

oek ematean, dio, etzala izan alperrikakoa. Etaegiaz, izan zuen zeruko agerkera bat, argia,pakea eta konsueloa ekarri ziona. Jaungoikoarensemeak agiñdu zion itzuli zedilla Italiara, asegu-ratuaz ez Ejiton eta ez ezpataz arkituko zuelabilla zebillen martirioko palma. Eta ala esan zionlagunari: «Irten gaitezen emendik, ene anai,goazen, goazen, gurekiñ biguñegi portatzendiran jende oetatik urruti, zeintzuek eziñ jarriditugun ez gure Jaungoikoa adoratzera, eta ezgu beraren serbitzariak geranok persegitzera. Onere Jaungoikoa! Nola mereziko degu martirioa,jende fedegabeenetan ere onrak baizik arkitzenez baditugu? Jaungoikoak ezpagauzka martirioa-ren, edo bere injuria gloriosoen diñakoak, goa-zen emendik gure bizitza penitenziako martirio-an bukatzera, billa dezagun bazterren bat, ber-tan sufri ditzakegun biotz biotzetik Gurutzekoneke-desprezioak».

Zenbat denboran egon zan San FranziskoGurutzatuen kanpamentuan? Zenbaterañokoaizan zan aren itzala jartzeko aen artean pakeaeta mendetasunezko espiritua? Egon zan Pales-tinan Ejitotik itzuli zanean? Galdera oei ezin

erantzun genezaieke gauza ziertorik. Ona zerdion gai onetan denbora artako kondairatzallejakintsu eta zuzen, Santiago Vitri, San Juan deAcreko Obispo eta kristau martiztietako AitaSantuaren Bialkiña izan zanak: «Ikusi degu, iskri-batzen zien adiskideai, Damietaren jabe eginda-ko biaramonean, Erlijioso Txikienen fundatza-llea, gizon guziz maitagarria, eta danok, fedega-beetarañokoak, errespetatzen dutena. Gureadiskide asko, eta oen artean Dom Reimer SanMigelko Priora eta Mateu, nere ordañez gureObispadua gobernatzen dagoena, erabakiakdaude alde guzietara zabaltzen dan Ordena one-tan sartzera, zergatik bertan jarraitzen danosoro Apostoloen eta aurreneko kristauen bizie-ra». Marianok dionez, Mendi-Beltzean zegoenBenitoen konbentuko monje guziak artu zutenSan Franziskoren Erregla.

Orden onetako kondairatzalleak aurrekoaiadituta diotenez, Franziskok andik itzuli zaneanbisitatu zituen Leku Santuak, eta bai predikatuere Ptolemaidan, Antiokian eta Siriako beste uriaskotan. Aren itzulera Europara izan zan udaazkenean edo 1219ko neguan, nora deitzen zio-

ten bere Ordenako egiñbideak. Enbarkatu zanBenezitarren ontzi batean, bada aek ziranorduan Lurtarteko itxasoaren nagusiak, etaGurutzatuai bastimentuak eramateko geratugabe bertan zebiltzanak.

Ala bukatu zan gure santuaren sortaldekoGurutzade paketsua; eta kondairak esan dezakeprotxugarria izan zala. Geroztik seireun urte joandira eta, nork ukatu dezake beraren ango joane-ra izan zala Leku Santuaz jabetzea bezela? Ezdirudi Jaungoikoak eraman zuela ara, beste den-bora batean Abrahani esan zion bezela esateko:«Jira ezazu orain leku au guzia, bada egunenbatean emango dizut?». Eta egiaz, Franziskokpara zuen orduan erreinu bat Godofredo Bouillo-nena baño iraupen geiagokoa. Ordutandik arki-tzen ditugu Erlijioso txikienak sendoro Palestinanjarriak, egiñkizun miragarri beziñ nekosoa bete-tzen. Jauna piztutakoan, aingeru batek gordezuen obi edo sepulkroaren sarrera; XIIIgarreneunkitik onera San Franziskoren umeak gorde-tzen dute gau eta egun oroikarri gloriosu uraiñork desonratu ez dezan; eta Aita Santuakindartu die gallaldi balioso au 1242ko azaroaren

21an emadako Bulda baten bidez; eta an daudegeroztik kontu artzen eta erregutzen mundukatolikoaren izenean. Bi bider izan ziran lepo-moztuak erlijioso guziak, beiñ 1244an eta bestebeiñ 1368an, baña bereala jarri zituzten aenordañak, maomatarren ganibetari eta Fozio etaLuteroren setakoaren ezpatai bildurrik etzienak,eta zentinela bulardetsuak bezela beti prestdaude beren odola ixuritzeko, Franziskoren JesusGurutziltzatuarenganako amorio paregabekoa-ren bidez merezitu duten onorezko tokia utzibaño len. Dauzkate ogei bat etxe, ostatu, edoeskola edo konbentu diranak. Erlijioso guzienburu dago Aita txit gurgarria, Aita Santuak izen-gañ gloriatsuenak eman diztenak. Da Siria, Chi-pre eta Ejitoko misioen nagusia, Siongo mendikoeta Sepulkro Santuko guardiana, eta Uri Santukogordetzallea. Iduki zuen ere Bikario Apostolikoa-ren izen eta kargua, alik eta denbora oetan oroi-pen onragarriko Aita Santu Pio IXgarrenak berri-ro jarri zuen arteraño Jerusalengo Obispadutza,eta Balerga Jaunarekiñ bateratzen da Santiagoeta San Simeon Obispoen katea, seireun urteanurratuta egon ondoren. Ara nola Franziskoarrak

segitzen duten Asia txikian orain seireun urteberen Aita doatsuak asi zuen misioa.

Aita doatsua sort-aldeko errietan martirioairitxi eziñik Ebanjelioa zabaltzen ari zan bitar-tean, aren bost seme bera baño zorionekogoak,sufritu zuten gogorki fedeagatik España eta Afri-kako maomatarren artean, emanaz munduariirmotasun arrigarrizko ejenploa tormentuetan.Berardo, Oton, Pedro, Adjuto eta Akursio izenda-tzen ziran franziskoarren lenbiziko odola ixurtze-ko Jaungoikoak len-aukeratu zituenak. Frai Bital,misiolari aen buru San Franziskok egin zuenagaizkitu zan Aragoian, eta utzi bear izan zionbere anaiai lagun egiteari.

Bost fraideak egun batzuek igarorik presta-tzen erretiroan San Franziskok berak Alenkerenfundatutako konbentuan, joan ziran PortugalkoGortea zegoen uri Koinbrara. Andre Urraka,Alfonso IIgarrenaren emazteak eta Santxa erre-geren arrebak Jainkoaren bialduai bezelako arre-ra egiñ zien, eta lagundu ere bai fedegabeenlurrean sartzen. Zenbat injuria eta tratu gaistoeraman ondorean Mairuen mendean orduanzegoen Sebillan, pasa ziran Marruekoetako erri-

burura nun arkitzen zan on Pedro, Portugalkoinfantea, bere anaiarekiñ despitaren bat izandaiges egiñik, onek artu zituen errespeto guziare-kin, eta ostatu eman zien bere jauregian. Bañaerregutu zien moderatu zezatela zerbait zeloa,berriro persegituak izateko arriskuan jarri etzite-zen. Baña nola geraerazi al diteke oreña mendi-ko iturri garbian egarria itzaltzera korrika dijoa-na? Amorioa eriotza baño gogorragoa da. Biara-monean egun sentian irten ziran gure misiolariakPortugalko Infantearen jauregitik, eta ibili ziranplaza eta karriketan Jesu Kristoren Jainkotasunapredikatzen.

Egun batean frai Berardo, lagunak bañoobeto zekielako arabe-itzkuntza, gurdi gañeraigota predikatzen eta Maomaren kontra itz egi-ten ari zala, pasa zan andik Errege Mairua, sor-taldekoak oi duten bezela, aurrekoen sepulkroakikustera zijoala, eta erlijiosoari aditurik, artuzuen erotzat, eta eraman erazi zuen bere lagu-nakiñ batean kristau errira. Baña misiolariak sol-dadu eramalleai iges egiñik, itzuli ziran osterafedegabeen urira, eta erregek jakindu zueneansarrerazo zituen karzela txit illunean, nun iduki

zituen ogei egunean batere jaten eman gabe.Alperrik Jaungoikoak ugaritu zituen mirariak bereserbitzarien alde, alperrik ikusi zituen presonde-gitik irteten lenago baño gizen eta mardulagoak,san Juan Ebanjelaria olio irakiñezko pazitik beze-la; alperrik Berardok, Moisesen gisan ziorrarenkolpe batekin sortu erazi zuen mirarizko iturriaeremuan egarriak itotzen zijoazen soldadubatzuek ill etzitezen, erregeren biotza anbatgeiago gogortzen zan, zenbat eta mesede geia-go artzen zituen. Etzan ezer ere gai izan aribegiak idiki erazitzeko. 1220ko illbeltzarenaurreneko egunetako batean berriz ere presojarriak izan ziran bost apostoloak eta zenbatsufritu bearko zuten irizteko, asko da jakitea aenkarzelazaia kristau ernegatu bat zala. Juezak iku-sirik fedean irmo zeudela, agindu zuen berezieta 30 borreroai emateko. Eraman zituztenarrastaka esku-oñak loturik eta soka lepotikzutela ar-kaskar eta bidrio puskaz betea zegoentokira, zeñagatik eta ematen ziozkaten azotea-kin gorputzak geratu zitzaizten zauri bat egiñik,eta arratsean zauriak igortzi ziezten ozpiñarekiñ.Tormentu izugarri onetan alabatzen zuten Jaun-

goikoa, kantatuaz Babiloniako labean iru gaz-teak kantatzen zutena. Arratsean Jauna agertuzizaien eta alaitu zituen; kontu artzalleak asalda-tu ziran argitasuna ikustean, eta joan ziran bere-tara iges egingo zieten bildurrez, eta arriturikgeratu ziran arkitu zituztenean txit soseguz ora-zioan zeudela.

Biaramonean Erregek eramanerazi zituenbere aurrera. Bidean fedegabe batek frai Otonimasalleko izugarri bat eman zion. Franziskanoakbeste masalla luzaturik, esan zion: «Jaungoikoakbarka dizazula, zeren ez dakizun zer egitendezun». Jauregira ziranean, Erregek txit zorrotzitz egiñ zien, esanaz: «Zuek zerate orrako erlijioeta zentzugabekoak, fede egiazkoa desprezia-tzen eta Alaren profetagatik blasfematzen dezu-tela salatuak zeratenak?». «Jauna, erantzun zio-ten, ez daukagu guk fede egiazkoa despreziatze-ko pensamenturik, kontrara, prest gaude bera-gatik sufritzera eta bizia galtzera, baña zurelegeak eta bera sortu zuen gaiztoak izutzen gai-tuzte». Orduan gizon odolgiro ark saiatu nai izanzuen gizonik geienak errenditu oi duen tenta-zioa, zeña dan onra eta atsegiñetakoa, eta eder-

ki apaiñdutako emakume batzuek erakutsirik,esan zien: «Maomaren fedea artzen badezute,emango dizkitzutet emakume oriek emaztetzat,eta izango zerate eskual aundikoak nere errei-nuan, baña bestela, ezpataz illak izango zerate».«Jauna, ez degu nai ez zure emakumerik eta ezzure onrarik; ori guzia utzitzen dizugu egon gai-tezen Jesu Kristorekin. Somatu ditzaketzu naidituzun tormentuak eta bizia kendu dizaguzuke,pena guziak ariñak iruditzen zaizkigu, zerukoglorian pensatzen degunean». Itz oek esan bitar-tean aen arpegiak distiatu zuten esperanzarenargiarekiñ, eta animak suspiratu zuten betikoatsegiñakgatik. Errege fedegabea altxa zansumindurik, eta zimitarra pixua bi eskuakiñ artu-rik, berak ebaki ziezten buruak misiolariai. Augertatu zan 1220ko illbeltzaren 16ean.

Ordu artan Santxa prinzesa zegoen orazioan,eta ikusi zituen zerura igotzen, eskuetan marti-rien palma zeramatela. Gorputzak, txikitu etaarrastaka berriro maomatarrak erabili zituzten,eta debozioarekiñ kristauak bilduak izan ziran.On Pedrok gorde zituen zillarrezko bi kajetan,eta etorri zan Europara merkanzi txit balioso

onekiñ. Alfonso IIgarrena atera zan berak artze-ra solemnidade aundiarekin, eta utzi zituzten lur-petuak Koinbrako Gurutze Santuko Kanonigoerregularren Eleizan. Urraka erregiña itzuleragaraipentsu ura ikusi eta laister ill zan, martiriakberak lenaz esan zioten bezela, eta Vital, Zara-gozan geratu zanak, aen garaipenaren berrijakindu zuenean, urratu zituen bizitzaren lazoakamoriozko indar aldi aundi batekiñ, eta joan zanbere lagunakiñ zeruan biltzera. Ez da erraz kon-tatzen nolako poz kontentua artu zuen Aita doa-tsuak bere semeen neke eramanen eta eriotza-ren berria etorri zizaionean. Ikusirik bere Ordenaodolezko bataio arekiñ betiko Jaungoikoari eske-ñia bezela, deadar egin zuen pozez beterik:«Orain bai esan dezaket segurantzi osoarekiñbost Erlijioso Txikienetakoak dauzkadala». Gero,España alderonz begiraturik, bedeinkatu zuenmisiolari aek martiriorako atera ziran Alenkerkokonbentua: «Etxe santua, lur sagradua, zuksortu dituzu eta eman diozkatzu zeruko erregeribost lore gorri eder usai txit gozozkoak. O etxesantua, izan zaite beti santuz bizitua!». Oek diraSan Franziskoren Ordenak Eleizari eman diozkan

anbeste martirien artean aurrenekoak, eta bera-ren onra Jaungoikoaren eta gizonen begietanegiten dutenak. Baña zer izan zan sakrifizio onenfrutua? Nun dira bera dala bide fede egiazkoraetorri diran jendeak? Egin dezagun begirada batAfrika kosta alde aetara, eta ikusiko degu, SanFranziskoren misiolarien odolez bustitako lurbiraura, oraindik eriotzako odei beltzez inguratuadagoela. O Jaungoikoaren juizio ezkutatua fedegabeko errien gañean! Gauza guzien Egilleak,eta intz tanto bat ere galtzen utzitzen ez duenak,ez du naiko erori dedilla alperrik bizitzakolurrean kristau odol tanto bakar bat, eta kondai-rak esaten digu martirien odola izan dala betikristau eta apostoloen azi indartsu ugaria. Elei-zaren aurreneko denboretan Gurasoak eta Ira-kasleak martirien odoletik jaio ziran. Ala Franzis-koar familiaren denborarik onenetan ikustendegu frai Berardo eta lagunen obi odolduarengañean azitzen lirio zuri usai gozozko eta beñereiltzen ez dana, kristau erria alegeratzen duena;au da San Antonio Paduakoa, San Franziskorekiñbatean XIIIgarren eunkiko mirarigille aundiadana, zeñaren bizitza eta nekeak laburki esango

ditugun, bada daude gure Aita doatsuaren kon-dairarekiñ txit kateatuak.

Koinbrako Gurutze Santuko konbentuan bizizan erlijioso gazte bat, Fernando Bouillon zeri-tzana, 1147an Lisboa Gurutzatuak arturik, urikoGobernari geratu zan Bizente Bouillonen illoba.Zeukan ostalaritzako kargua, eta ala bera izanzan Afrikara zijoazen misiolariak artu zituena,sartuaz berakiñ adiskidetasun estuenean. Ikusi-rik aen gorputzak ekartzen millagroen argi erra-ñuz inguraturik eta jendeen benerazio aundiare-kiñ, gogoak eman zion sartzea martirien eskolabati bezela begiratzen zion Ordena artan. SanFranziskoren agerkera miraritsu batek erabakierazi zion osoro San Franziskoren erlijioan sar-tzera. Konbentuko kapillan arkitzen zan gaubatean bakarrik, errezoan, eta suspiratzensagrarioaren aurrean, agertu zizaion Franzisko,eta keñu zorrotzarekiñ agiñdu zion jantzi zezalaPenitenziako Abittua. Fernandok obeditu zion,eta biaramonean Prior edo buruzaiak eman zionagiriarekin joan zan San Antonio Olibaresko fran-ziskoen konbentura, nun artu zuen San Franzis-koren habitua, eta Antonio izena, zeñarekin jen-

deak andik aurrera ezagutuko duten eta deitukodioten. Orduan zituen ogeita bost urte (1220kogaragar illean). Illabete batzuetako prueba ondo-rean eskatu, eta eman zioten agintariak mairuaiEbanjelioa predikatzera joateko baimena, bañaProbidenziak zeukan señalatua beste gauzatara-ko, beste lan mota batzuetarako. Asmo zuenbidajera iritxi zanerako, gaizkitu zan sentituazoñaze txit aundiak, eta igarririk etzala ura Jaun-goikoaren borondatea, enbarkatu zan ostera1221ko udaberrian Portugalerako asmoan, bereerriko aizeakiñ bereala sendatuko zalako ustee-tan. Baña orduan ere ekaitz izugarri batek dese-gindu zituen aren asmoak eta bota zuen Sizilia-ko kostara.

Ordena etzan orregatik geratu martiri gabe.Afrikako kostatik Antoniok penaz alde egitenzuen bitartean, Buruzai ordezko zan frai Eliasenbaimenarekin Toskanatik irten ziran zazpi erlijio-so franziskoar lurreratzen ziran Zeutan, tokionroso artan ari ordaiñtzeko. Oek ziran Daniel,Kalabriako Probinziala, Samuel, Domulo, Leon,Ugonilo, Nikolas eta Anjel. Zeutako urian zabalduziran deadarka: «Jesu Kristo da Jaungoiko egiaz-

ko bakarra, eta beragan bakarrik arkitzen da sal-bazioa». Mairuen Buruzaiak eraman erazi zituenbere aurrera, eta jarri zien aipabi au: «Kristoukatu edo ill». «Fedea ukatu? Egundaño ez!»danok erantzun zioten. Esan beziñ laister izanziran kondenatuak lepo moztuak izatera, zeñazan berak eziñ geiago deseo zutena. Ill zituztenaurreko egunean belaunikatu ziran guziok fraiDanielen aurrean bedeinkazioa eman zizaien,eta bedeinkatu zituen itz oekiñ: «Poztu gaitezenJaungoikoagan! Ona emen guretzat pest-eguna;aingeruak inguratzen gaituzte, zerua idikitzenzagu, biar artuko degu guziok martirien koroa».Biaramon goizean goiz, eman zioten elkarri des-pedidako agurra, eta ondorean joan ziran erio-tzako tokira pauso irmoarekin, ikustean, esanzitekean zirala amorotsu batzuek ezteietara zijo-azenak. Aen buruak erori ziran mairuen ganibe-ten kolpera 1221ko urriaren amarrean.

Denbora onetan Antonio joan zan Felipe Kas-tillako probinziako fraide legoarekiñ Ama BirjiñaAingerueneko Batzarre guzienkikora (1221) etaandik Boloniara bialdua izanik, bizitu zan urtebe-tean mundutik erretiraturik Monte-Paoloko kon-

bentuko ar-zulo batean, gorputzeko ildura etaLiburu Santuen meditaziora osoro emanik, ala-baña bakardadeko ixiltasunean moldatu oi dituJaunak bizitzako, egia eta amoriozko ugaldeakmunduan zabaldu bear dituzten apostoloak. Ger-taera oi ez bezelako bat izan zan fraide gaztea-ren talentuak agertu zituena. Forliko Obispoakenkargaturik egin zitzaiela itzaldi piadoso batordentzeko zeudenai, Antoniok azaldu zituenEskritura Sagraduko itz oek: «Kristo egiñ zanobedille eriotzaraño, eta gurutzeko eriotzaraño».Aurrenean bildurrak eta zalantzan itz egitenzuen, baña gero aren itza zan bizia, alaia, atse-giñgarria eta indartsua, koloreak argitu zitzaiz-kan, eta arpegia alatan alaitu zizaion, non bertanikusten ziran animaren mugidak. Aditzalleak gel-ditu ziran arriturik eta berengandik irtenik beze-la, iduritzen zizaien Profetaren bati aditzen zeu-dela, eta ixurtzen zituzten pozezko negar malko-ak.

San Franzisko osotoro poztu zan berri on auaditu zuenean, alabaña ezagutu zuen Probiden-ziak bialtzen ziola talentu aundiko gizon bat,apostolu egiazko bat, eta ala berealaxe eman

zion baimena profesatu berriari predikatzekoezezik erakusteko ere jakinde goienenekoa, noladan Teolojia (1222); ona beraren eskutitza:«Franzisko anaiak bere anai Antoniori, osasunaJesu Kristogan. Ongi deritzat erakutsi dizaiezulagure anaiai Teolojia Santua, baña zugan eta bes-teengan oraziozko espiritua itzaliko ez danmoduan gordetzen degun Erreglaren erara.Agur».

Aginte onen bidez Antoniok erakutsi zuenTeolojia aurrena Montpeller-en, eta gero Bolo-nian, Paduan, Tolosan eta Franziako beste uribatzuetan. Baña besteakgandik ura berezitzenzuena zan, ez aren jakiñduria ezpada arrigarriz-ko sermoiak. Eziñ markatu diteke ark zeukanitzal indartsua denbora aetako jende aiñ naspi-llatu, baña aiñ katoliko egiazkoakiñ. Predikatzenzuenean uzten zioten lanari jaieguna balitz beze-la, juezak, letraduak, merkatariak, nobleak etaerriko jendeak zijoazen toki guzietatik berari adi-tzeagatik. Bideak zeuden zaldun eta damazbeteak, bada zijoazen gabaz, pulpitoaren ondo-an tokia atxitzeagatik. Eta Antonio ara igotzenzanean, bazirudian danok ikaratzen zirala; etzan

itz bat aditzen, ozta asnasarik sentitzen zan. Jen-deak artzen eta edaten zuen aren dotriñaren intzgozoa antsi aundiarekiñ. Aren itzak egiten zuenanimetan txinpart batek lasto metan egitenduena. Mugitzen, piztu eta irazekitzen zituen.Denbora asko baño len atera erazitzen zieztenaditzalleai negar malko biotzekoak, oen zispirueta damuzko oiuak itotzen zuten Santuarenboza, eta pulpitotik jeisten zanean, jendea ezar-tzen zizaion gañera abituaren ertzari muñ egite-ko. Beiñ baño geiagoetan armadunen erdianjoan bear izan zuen aditzalleen amorezko estuta-sunetatik libratzeko. «Ez geiago gorrotorik, ezgeiago gerrarik», deadar egiten zuten jendeaksermoi ondorean. «Pakea da bakoitzari egitenzaion justizia, pakea da onerako libertadea». Etaikusten zan an etsaiak elkarrekiñ laztantzen,lapurrak ostutakoa biurtzen eta erejeak berendotriña gaiztoak utzitzen eta ezeztatzen. Denbo-ra artan Italia dardaraz jartzen zan Ezelino iruga-rren, Federiko bigarrenaren ordezko eta suiarenizena aditu utsarekiñ. Bizenza, Breszia eta Bero-na indarrez arturik, zeuden sufritzen lege gabe-ko soldaduak egiten ziezten bidegabekeriak;

Paduari, patu bera itxedoten zion. Antonio, aujakindu zuenean, bere erritarrak irrisku aiñ aun-ditik libratzeagatik, joan zan Beronara. Sartu zanAkab berri onen etxean Elias beziñ bildur gitxire-kiñ, eta jarririk Ezelinoren aurrean, itz egiñ ziononela: «Nagusi odolgiroa, monstru aseteziña,noiz arte segitu bear dezu kristau odola ixur-tzen? Juizioko ordua aldian daukazu, eta kasti-gua izango da ikaragarria». Ezelino odolgiroarenmorroiak onen kiñu baten begira zeuden fraideausarditsuaren gañean ezartzeko, baña arri etazur egiñik geratu ziran ikusi zutenean nola beregogortasuna utzi eta arkume bat beziñ mansobiurturik, para zuen zinzilik lepotik gerrikoa, etafraidearen aurrean belaunikatuta, agindu zionJaungoikoaren Justiziari satisfazio emango ziola.«Ikusi det, esan zien gero bere jendeai bere por-taeraren arrazoia emateko, ikusi ditut fraideorren begietatik irteten tximista batzuek infernu-ra amildu bear nindutela iruditu zaizkidanak».Antoniok garaitu zuen, Padua salbatu zan. Alaxezortzireun urtez lenago San Leon Aita Santuakgeratu erazi zuen millagroz Minzioko ibai ertzeanAtila odolgiroa, Jaungoikoaren azotea deitzen

zana. San Antonio bizitu zan bitartean etzan por-tatu len beziñ gogor, eta ez egiñ ere len anbatbidegabekeria. Ezelinok gañera egiñ zion justi-zia. «Da Jaungoikoaren gizon bat, santua da»esaten zien bere jendeai. «Bere eginbidea bete-tzen du gure bizioak erreprenditzen dizkigunean,utzi dezaiogun predikatu dezala pakean».

Nork gogoratu dezake arritu gabe San Anto-nioren balorea agintari gogor aren aurrean,batez ere enperadorearen serbitzarien menekioeta losentxen parean? Eta nork ez du ikustenegikera onetan fraide Franziskoak egin bearzituzten serbitzu aundien aztarna eta asiera Ita-liako Errepublikatan, argalak anparatuaz, etamendesleai gogor egiñaz, oen premiarik etzeu-katelako, eta berai bildurrik etzietelako?.

Guztiak badakite Arriminiko millagro sona-tua, ez ordea San Franziskok Amalfiko ondardianSalernoko itxasoan egiñ zuen onen modukoa.Ura nola gertatu zan dakigulako emen kontatukodegu, eta irakurleak askoko dute izenak, tokiaketa denbora aldatzea, jakiteratzeko bigarrena-ren kondaira guzia.

San Antoniok Arriminiko herejeak konberti-tzeko alperrikako alegiñ aundiak egin zituenegun batean, esan zien pulpitotik: «O zuek Alda-reko Sakramentuan Jesu Kristo egiaz dagoelasinistu nai ez dezutenak, atozte nerekiñ Marekiaibaiaren sarrerara, eta an ikusiko dituzute mira-riak, are aundiagoak sinistera lagunduko dizute-nak». Itxas bazterrera iritxi ziranean, deadaregin zuen esanaz: «Ibai eta itxasoko arraiak,entzun, zuei noakizute zuzentzera Jaungoikoarenitza, erejeak entzun nai ez didatelako». Dei one-tara arrai sallak aditu balute bezela jarri ziranillaran sermoigillearen aurrean txikienak aurre-tik, eta aundienak atzean. «Nere anaiatxoarraiak, esan zien, zuek zor diozute gure Egillea-ri kabu gabe ezaguera. Bizilekutzat eman dizki-tzute neurrigabeko urak, eta ekaitzetan gorde-tzeko itxasoaren ondoak. Zuek gorde zaituzte,ugaldeak Noeren ontzian etzeuden guziak itozituen bitartean. Zuek autu zaituzte Jonas profe-ta salbatzeko, Jesu Kristo gure Jaunaren eta SanPedroren petxa pagatzeko, Erregeen Erregerijanaritzat serbitzeko. Alabatu eta bedeinkatuezazute bada, kreatura guzien artean aiñ mese-

de bereziak egiñ dizkitzutena». Arraiak, erreguau arretaz aditurik, adierazten zuten orain berenegoera errespetozkoarekin, nola egiten zituztenmugidakiñ, eman nai ziotela Jaungoikoari berenmendetasunezko siñale mutua: «Alabatu deza-gun Jaungoikoa, esan zuen orduan Santuak jen-dearen alderonz itzulirik, alabatu dezagun Jaun-goikoa, bada kriatura zentzu gabeak entzutendute beraren itza, beraren antz irudira egiñakbaño leialtasun geiagorekiñ». Millagro au ikusi-rik, erejeak, idiki zituzten begiak Jainkoaren gra-ziara, eta arratsalde artan bertan sartu ziranEleiza egiazkoan.

Aren itzaren frutuak etziran txikiagoak izanduProbenzan eta Langedoken, nora bialdu baizuenSan Franziskok Santo Domingoren lanai jarraitu,eta ereje manikeoen aurrerapenak geraerazitze-ra. Mugaldi artan merezitu izan zuen Aita San-tuak izendatzea Testamentuko kutxa eta erejeenmallu gogorra.

Jaungoikoak berak agertu nai izan zuen berebi serbitzari Franzisko eta Antoniori zien amorioberezia. Probenzako Arlesen 1224ko urtean izanzan billera probinziakoan ari zan Antonio predi-

katzen berotasun santuarekiñ gurutzean parata-ko Jesus Nazaretko, Juduen Erregearen gañean;sermoiaren erdi aldean agertu zan San Franzis-ko, bere ikasleak adierazten zuen dotriñari indargeiago emateko zorian, eta predikaria eta frai-deak bedeinkatu zituen biotz guziarekiñ. Uneartan danok sentitu ziran pozez beteak, etaberrituak bezela beren bokazioko espirituan,zeña guzia dagoen Jesus gurutziltzatuarengana-ko amorioan. Franziskok aitortu zien bere adiski-deai agerkera ura zala egiazkoa, eta siñalea,Santuak berak zionez, bere anaiakiñ zeukanbatasun txit estuarena.

San Antonio Paduakoa da, San FranziskoAsiskoaren urrena, XIIIgarren eunkiko itxurarikaundienetako bat. Santu bezela, betetzen dubigarren malla Eleizako kondairetan, baña predi-kari eta apostolu danez, aurrenekoa. Da Krisos-tomo, Agustin, Efren eta orrako gizon altsu,mundua salbatzeko ikaratzen dutenen sallekoa.Alaz guziaz ere, irakorten ditugunean utzi zizki-gun sermoi zatiak, arkitzen ditugu otzak. Eztegusentitzen Jainkozko argirik, ez jendeak dardarazjartzen zituen itz indartsuaren soñurik, eta oroi-

tzen geranean irabazi nekosoena dala animenirabazia, galdetzen da, zer da Antonioren garai-penen kausa ezkutukoa. San Antonioren predi-kazioan, San Franziskorenean bezela, kausa auarkitzen da azaldua Ebanjelioko itz oetan: «Etaikasleak joan ziran, eta predikatu zuten aldeguzietan Jaungoikoak lagunduaz eta aen dotriña,zerraizkion millagroakiñ indartuaz» (Marcos XVI,20). Jaungoikoa apostolu guziakiñ dago, beraksortzen ditu, berak bialtzen ditu. Berak ematendie, sinistuerazitzeko, agiriaren gisan, millagroakegiteko eta biotzak mugitzeko doaia.

Mirarigille sonatu au deitua izan zan betikoeztaietara edaderik onenean. 1231ko garagarillaren 13an ostiralean ill zan Paduan 36 urtezituenean, Ama Birjiñaren imno bat azkenekoorduan ortz tartean esaten ari zala. Bereala illberria zabaldu zuten aur batzuek karriketanujuka ziotela: «Santua ill da! Santua ill da!». Gre-gorio IXgarrenak (Ugolino Kardenala) para zuenSantuen lumeroan Pazkoa Espiritu Santuko egu-nean 1232ko maiatzaren 30ean. Andik urtebatzuetara San Buenabenturak, Ordenako Burunagusi zala, idiki zuen San Antonioren obia; gor-

putz guzia auts biurtua zegoen, baña mingañaosoa, freskoa eta gorrixka, persona biziarenabezela. Eskuetan artuta errespetoz muñ egiñik,esan zuen: «O mingañ bedeinkatua, Jaungoikoaalabatzeari beñere utzi ez, eta besteai ere beraalabatzen erakutsi diezuna! Oraiñ ikusten daargiro zeiñ preziosoa ziñan bere begietan». Etaitz oek esanik, eman zien uriko agintariai, etaoek artu zuten urrezko ontzi batean.

Padua, Asis bezela, da pensamentu batekbetetzen dituen uri aetako bat, aurrekoetatikdatorkien dotriña batetik, obi batetik bizi dana.Antenor bere egillea eta Tito Libio bere semeaaztuak daude; bertako Ikas-ol edo Unibersidadesonatuak 1222ko urtean pariak galdu du bereanziñako izen aundia, baña beñere zaartzen ezdana eta uriaren onra egiten duena da San Fran-ziskoren ikasle maite San Antonioren oroipena.Uriak berak dauka arrotzai adierazteko kontua,bere murruetan otallatua dagoen izkira onekiñ:Gaude, felix Padua, quae thesaurum possides.Poztu zaitez, Padua zorionekoa, alako ondasunagordetzeaz.

Paduako errepublikak egiñ erazo zuen1532ean San Antonioren obia gordetzen duenEleiza guziz aundia. Dauzka zazpi boillerdi etaeskill-dorre bat saiets bakoitzean. Santuarenkapilla dago ornitua Karrarako marmol-arrianateratako molduratxoakin, Eleiz-ganbaran etaaldare nausian ikusten dira bronzesko tallu-obrabikañak, ogeita amasei lanpara zillarrezko, erre-ge eta prinzipeak erregalatuak, daude beti argiegiten Santuaren aldare aurrean.

Ala San Franziskoren jarraileen bigarren giza-aldia da aurrenekoa baño ezagungarriagoa.Berardo, Daniel, Antonio Paduakoa, ze gizonak,eta ze gloria izen oetan! Oek etorri ziran Ordenaapaintzera martirio eta apostolutzako bi koroberri oekiñ. Oen bizitz-eriotzak moldeatzean(Jaungoikoak daki nolako atsegiñarekiñ), eztegupensatu gere salletik alde egiñ degunik, badaoek zuten eskubide eta lankintza Franzisko doa-tsuak eman zien, eta berari zor diozkate bentu-raz beren garaipenak, eta orrezaz gañera Erli-jiozko familietan, mundukoetan bezela, umeengloria azaltzen da gurasoen bekokian ederragoeta argiagoa.

Amaikagarren BerezieraSan Franziskoren itzulera Italiara.

Gubbioko otsoa. Irugarren Batzarre guzienkikoa.

Frai Elias. Frai Juan Strachia.(1220-1221)

San Franzisko Sirian eta Palestinan zebillenbitartean, joan zizaion Italiatik Frai Esteban esa-tera frai Eliasen asmoa zala Ordena ondatzea ezbazan, beintzat jartzen zituen gauza berriakiñ,mudatzea. Santua laister ontzian sartu zan Euro-para etortzeko, baña gaitza aundia bazan ere,ezer erabaki baño len itxedon nai izan zuen aliketa bildu zedin bitartean Batzarre guzienkikoaPorziunkulan San Migel Goi aingeruaren egu-nean. Bitartean pensatu zuen bisitatzea Bolonia-ko konbentua, bere lenbiziko jarraile BernardoKintabalek zortzi urte lenago jarria. Ara zijoalapredikatu zuen Lonbardiako erri batzuetan, auda, Paduan, Bergamon, Breschian, Mantuan,Kremonan eta beste batzuetan, nun, oi bezela,

jarri zuen berriro pakea, eta utzi bere Ordenakoetxe berriak.

Kremonan billatu zuen Santo Domingo, billa-tze au izan zan bi fundatzalleentzat Jaungoikoaklurrean eman zien konsuelo gozoenetakoa. Itzegin zuten Jaungoikoaren ontasunaren gañean,zeiñ oñ onean arkitzen ziran beren Ordenabakoitza, eta Kalbarioko Jaungoikoaganonz jen-deengan ikusten zan mugida. Millagro batekiñbukatu zan elkar ikuste atsegiñgarri ura. Aekzeuden konbentuko fraideak (fraide txikieneta-koa zan) erregutu zien bi fundatzalleai bedeinka-tu zezatela ur loi eta osasunerako txarra zeukanputzu bat. Bi adiskideak begiratu zioten elkarri,erantzuteko batak besteari konbidatzeko zorianbezela, eta azkenean Santo Domingok esan zienfraideai: «Ura aterata ekarri zaguzute». Juanziran ontziarekin, eta ekarri zutenean, SantoDomingok esan zion San Franziskori: «Aita, ur aubedeinka ezazu Jainkoaren izenean». «Ez, eran-tzun zion San Franziskok, bedeinka ezazu zero-rrek, bada zera ni baño aundiagoa». Unebatzuek igaro zituen leia santu onetan, eta azke-nik Domingok, Franziskoren umilltasunak ben-

tzuturik, bedeinkatu zuen ontziko ura, aginduazbota zezatela putzura, eta geroztik eta betikoango ura geratu zan osasungarria.

Kremonatik joan zan Franzisko Boloniara. Bir-tute aundikotzat zeuzkan Boloniatarrak Bernar-dok itzkribatu zion eskero (1212): «Dana ongiprestatua dago Bolonian, baña bialdu zadazubeste erlijioso bat nere ordez, zeren ez det usteemen on aundirik egiterik, kontrara, beldur naiznere anima galduko ote dedan, anbesterañoonratzen naute». Ala ere, etzitzaion iruditu alakoarrera bitorea egingo ziotenik. Uriko biztanleguziak atera zitzaizkan bidera, bazijoakielazkoberria artu zuten beziñ laister. Estudianteak etairakasleak, aberatsak eta pobreak, danok naizuten Santua ikusi, beraren itza aditu etabedeinkazioa artu. Eman zioten lagun talde amo-rezkoa izan zan egundaño ez enperadore etaerregeak izan ez duen modukoa, nekez bederikiritxi zan Jauregiko plazara, an predikatu zuenalako eran, non zirudian gizonari baño obeto adi-tzen zitzaiola serafiñ bati. Gañerakoan, onaemen ikusitako batek dionez, Santuaren presen-ziak eta itzak jendeetan egiñ zuen mugida: «Nik,

Tomas, Spalatroko biztanle eta ango Eleiz Kate-draleko arzedianoak diot, ezen, Bolonian estu-diatzen nengoela 1220ko urtean, Ama Birjiñazerura altxatua izan zaneko egunian aditu niolaSan Franziskori predikatzen uriko plazan, norabildu ziran bertako biztanle geienak. Itzaldia par-titu zuen era onetan: Aingeruak, gizonak, dea-bruak eta kreatura zentzudun oen gañean itzegiñ zuen aiñ egokiro, non aditzen zioten jakin-tsuak arritzen ziran ikustean gizon senzillo batekusatu zezala itzkuntz aiñ ederra. Etzuen predika-tu beste predikariak oi duten eran, ezbada guziabiurtu zuen puntu onetara, aserreak eta bende-ku naiak desegitera, eta pakea eta ongundeajartzera erritarretan. Aren jantzia zan txarra etabastoa, gorputza zuen txikia eta arpegia ubelmorea; baña Jaungoikoak alako birtutea ematenzien aren itzai, non asko zaldun elkar eziñ ikusi-rik eta gorrotoan zeudenak eta beren itsume-nean odolik asko ixuri zutenak, adiskidatu ziranjendeen aurrean. Santuari jendeak zioten kariñoeta jaiera anbesterañokoak ziran non presakazijoazen San Franzisko ikustera, eta kontatzen

ziran zorionekotzat abituaren kordoiari ukitzenziotenak».

Spalatroko arzedianoak kontatzen ditu ondo-rean gure Santuak egindako mirariak. Boloniata-rrak biurtu ziran kristau fedeko jardueratara,askok artu zuten penitenziako abitua (ezagunga-rria), besteren artean Nikolas Pepoli, uri onetakokonbentua erregalatu zuenak, Boniziok eta biestudiante gazteak, Pelegrinok eta Rojer Mode-nakoak. Franziskok egin zituen millagro asko,aur bati itzuli zion ikustea, aren gañean guru-tzearen siñalea egiñaz, sendatu zuen beste batbiotzeko miña egiten zizaiona, bular gañeanjarriaz larru-orri bat, zeñean izkribatu zuen ora-zio bat. Sendatutako oek biak, denborarekiñsartu ziran fraile Ordena onetan.

Begizko testigu batek egiñdako kondairatikartu ditugun errenkara oek agertzen eta marka-tzen dute argiro denbora aetako gaitz aundia,eta sendatzeko Probidenziak bialtzen zien erre-medioa. Denbora ura zan Federiko bigarrenareneta Ezelino odolgiroarena, Ugolinoren kastiguaeta Bisperas Sizilianas ikusi bear zuten eunkia.Elkar eziñ ikusiak, familiak familiakiñ eta erriak

erriakiñ zerabiltzkiten iskamilla eta odol ixurtze-rañoko despitak ziran Europa eta batezere Italiagaldua zeukaten miñbizia, eta gizonen jakinduriaeta alegiñak sendatu eziñ zutena. Orduan sartuzan bitarteko Jainko Erredimitzallearen Probiden-zia miragarria, eta auturik gizon bat bere asmomiserikordiazkoen gaitzat, altxa zuen beste gizo-naz gañ, armatu zuen bere almen kabugabeare-kiñ, eta ixilduerazi zituen jendeak aren aurrean.Ona emen itz bietan adierazirik Franziskok egiñzuen lana eta bere apostolutzaren muga. Etzuenagertu besterik egiten, eta aren arpegi peniten-ziak ziurtatua ikustea asko zan, biotzik gogorre-nak samurtzeko. Predikatzen zuen pakea, auguziai adierazten zien, eta bere inguruan nun naizabaltzen zuen, eguzkiak argia eta loreak usaigozoa bezela. Jaungoikoak itz egiten zien biotze-tara, serbitzariak belarrietara itz egiten zienbitartean, eta, gauza arrigarria! griñak ixiltzenziran, gorrotoak itzaltzen ziran; Jaungoikoareneta gizonenganako amorioa, beti elkarrekin dau-denak, piztutzen ziran gizonen biotzetan; etapakea, errietako ondasunik aundien au arkitzen

zan indartsu jendeen artean, gorputz biziarenzañetan odola bezela.

Franzisko, Boloniako jendea despediturik,joan zan bere agur-menekioak, Aita SantuarenOrdezko edo Bialdu orduan Lonbardian zegoenUgolino Kardenalari egitera, eta au egiñ ondo-rean itzuli zan bere Ordenako fraideak zeukatenSanta Cruzko konbentura. O zenbat arritu zanikusi zuenean konbentu aiñ eder eta galanta!Are eta pena geiago sentitu zuen jakindu zue-nean Juan Strakkia Boloniako probinzialak parazituela bertan aren berri gabe Teolojiako eta Itz-kira Sagraduko eskolak. Aserraturik OrdenakoErregla orrela ausi zalako, gogorki errietan emanzion: «Zer! esan zion, au da Ebanjelioko bear-tsuen bizilekua? Erlijioso txikienak jauregietanbizi bear al dute? Konbentu au ez det ezagutzennere Ordenako etxetzat, ez eta ere nere anaia-tzat bertan bizi diranak, eta ala, obedienzia san-tuaren izenean agintzen dizuet, berealaxeemendik irten zaiteztela». Obeditu zioten erlijio-soak itzik trukatu gabe, baita gaizki zeudenakere, zeintzuen artean arkitzen zan frai Leonpasarte au kontatzen duena, eta eraman zituz-

ten beste toki batera. Baña onetan zeudela joanzan Ugolino Kardenala, Santuari itz egiñ zion etapalakatu zuen. Eta gero esan zion: «Ar dezakezuetxe ori batere eskrupulo gabe. Gaxoak aire tatoki geiago bear dute; jabedasunari dagokanez,beti izango da emallearena eta Erromako EleizaSantuarena». Konsellu au zan zentzu aundikoa,eta Franziskok artu zuen bere eskrupuloak itoaz,eta legausle damutuai barkatuaz, zeñai emanzien konbentura itzultzeko baimena. Berakordea etzuen nai izan gaba pasa an, eta zerbaitdeskantsu artzera joan zan Dominikoenera,emandako ikasbidea protxuzkoa izan zediñ.«Legea austeko serbitzen duen barkamena ezlitzake izango biguñtasuna, ezpada gaiztorakolaguntza, zion, eta ni emen egonarekiñ ez detontzat eman nai pobrezaren kontra egin danutsegitea». Teolojiako eskola itxi zuen, debeka-tuaz Probinzialari, aren baimen bage berriz iriki-tzea.

Biaramonean, munduan geiago ikusikoetzuen bere adiskide Santo Domingori agur egi-ñik, abiatu zan Asisa, an egin bear zan Batzarreguzienkikoan buru egitera. Emen bukatzen da

egiaz, Santu fundatzallearen Apostolu bizitza, ezda geiago irtengo konbentutik bere gaitzakgatik,eta munduko deserri onetan oraindik geratzenzaizkan urte gitxiak igaroko ditu orazioan, Orde-nako gauzai kontu egiten eta sufrimentuan. Etaorain gogoratzen zaigu beraren predikuen kon-daira bukatzeko modurik onena degula konta-tzea Gubbioko otsoarena, nun ikusten diran den-bora artako oiturak berez ziran bezela, eta Santumirarigillearen ontasun errukitsua.

Gubbio, Unbriako uri txikia dago Asisko iparaldean Apeninoko aldapan, Kalbo mendiarenarkaitz tarteko sarrera estuan. Gure Santua Gub-biotik igaro zan denboran, bertako jendeak osoroikaratuak zeuzkan otsotzar, kalte izugarriak egi-ten ziozkaten batek. Etzien aberiai bakarrik era-sotzen, aurrak eta persona larriak ere irentsitzenzituen, eta ala biztanle guziak zeuden izutuak,eta etziran benturatzen murruz kanpora armagabe irtetera. Santuak, jende aezaz kupiturik,erabaki zuen otsoaren billa joatea. Igo zan men-dira batere bildur gabe Jaungoikoagan konfianzajarrita, eta jendeak urrutitik bildurrez zerraikiola,joan zan otsoaren etzategiraño. Otsoak ikusi

zuenean bere burua zeukan deskantsuan nastu-tzen zutela, eraso zion batetan San Franziskoribere ao aundia zabal zabal eginda. Santua erejoan zan arengana, egiñ zion gurutzearen siña-lea, deitu eta esan zion itz eztitsuakiñ: «Atozkit,otso anaia. Baña Kristoren izenean agiñtzendizut ez zadazula gaitzik egiñ, ez niri eta ezbeste iñori». Berealaxe otsoa geratu zan, aoaitxi, eta arkumearen gisan joan zan Santuarenoñetan etzatera. «Otso anaia, esan zion berrizSan Franziskok, zuk egiñ dituzu gaiztakeri aun-diak, bada zure antzeko aberiak ezezik ill dituzuJaungoikoaren antz irudira egiñdako gizonak ere.Iltzea merezi dezu! danok zugatik gaizki esakadaude, eta egin zera ikaragarria inguru oetakojendeentzat. Badakit gaiztakeria oek guziak,goseak erakarri dizkitzula; baña agiñtzen badi-dazu gaurdandik gaitz gabeko bizitza egingodezula, inguru oetako jendeak barkatuko dizki-tzute oraindañoko txarkeriak, eta bai eman ere,aurrera bizitzeko bear dezuna. Artzen dituzukondizio oek?». Eta otsoak, burua makurturik,adierazi zuen, ontzat artzen zituela.

Orduan Franzisko, otsoa lagun zuela itzulizan uri aldera, bada segitzen zion txakurraknagusiari bezela; eta nola jende guzia bildu bai-zan plazara lanze aiñ arrigarria ikustera, SanFranziskok, arri baten gañera igota itz egiñ zienera onetan: «Ene anaiak, Jaungoikoak gure peka-tuen kastigurako meatxatu gaitu peligro aundionekin, eta pensa ezazute, ezen, gorputza baka-rrik ill dezakean otsoaren au idikia ikustea askoizan badezute osotoro ikaratzeko, are eta geiagoikaratu bear zaituztela infernua deitzen dan oxi-ñak, bere mendeko guziak betiko irentsitzendituenak. Ah! Biurtu zaitezte onera, egiñ peni-tenzia, eta orduan libratuko zaituzte Jaungoikoakotsoen arrabitik ezezik, beste munduko betikogarretatik ere». Itzaldi onen ondoren Santuakgaldetu zien erriko buruai eta biztanleai, eaontzat ematen zuten otsoari jarri zion kondizioa;au da, bera mantentzeko obligazioa, gauzai etapersonai gaitzik ez egitearen ordañez. Danokbatetan baiezkoa eman zuten, eta otsoak bereagindua indartzeko, jarri zuen bere atzaparraSan Franziskoren eskuan; au ikusirik, jendeapozaren pozez erotua zirudian, itxasoaren marru

gisako uju eta txaloak ateratzen ziran guzienaotatik, alik eta jendetza ura guzia asi zan aldeegiten geldika geldika, bedeinkatuaz Jaungoikoa,bialdu zielako San Franzisko, otso odolzale arengogortasunetik libratzera. Otsoa bizitu zan gerozbeste bi urtean, ibiliaz atez ate etxekoa bezela,eta sartuaz toki guzietan iñori gaitzik ez berak,eta ez berari egiñ gabe. Denok ematen ziotenpozik mantentzeko bear zuena, eta beñere etzio-ten zaunkarik egiñ Gubbioko zakurrak urikokarriketan zebillela ikusten zutenean. Azkenik,andik bi urtera otso anaia ill zan zarrez, eta Gub-biotarrak sentitu zuten txit, zergatik ikustenzutenean arkume mansoaren gisan uriko karri-kak pasatzen, gogoratzen zituzten zorionezUnbriako mirarigille ospatsuaren santutasun etamillagroak.

Ala agertzen zagu erlijioso txikienen funda-tzalle aundia jendeak beragana erakartzen, pis-tien gogortasuna eta gizonen sumiña ezitzen,eta guziak odol ixurtzeari izua eta pakeari amo-rioa izateko zaleerazotzen. Ez naiz arritzen bereitzarekiñ Gubbioko otsoaren gurari makurrakmenderatzeaz, ikusten degunean berarekin

beste indar gabe desarmatu zuela Italiako jen-dearen bendeku-naia, beñere barkatzen eztue-na. Urte bete baño geixeago kanpoan igarotaitzuli zan Aingerueneko Ama Birjinaren bere kon-bentu maitera San Migel Aingeruaren pestaaurrean (1220). Bazegoen bera an egotearenpremia, eta biziro nai zuten bere aurrenekoamabi jarraileak.

Frai Elias aprobetxatu zan bere aginte Burunagusi ordekotzaz lege berriak jartzeko. Teologomerezimentu aundikoa, gizon argi eta irmotasu-nezkoa, zan denbora berean pake ausle eta aun-dinaiekoa, bere abitupean kabugabeko arrokeriagordea zeukana, agindu zuen egunoroko absti-nenzia edo arrai eta koipe gauza ez nastutzea,eta sartu jazkeran lujoa. Fundatzalle santuaribere sarrera solemnea Porziunkulan egiñ zue-nean Frai Elias irten zizaion bidera bere praideenaurrean.

Ikusi utsarekiñ edozeñek ezagutuko zuen.Zeukan oialezko abitua besteak baño piñagoa,kaputxoa aundiagoa, mauka zabalagoak eta ibi-llera airosoago eta arroagoa; baña Franziskokarturik argibidetzat Ebanjelioko konsellu au, ez

austeko kanabel okertua, eta ez itzaltzeko orain-dik kea zabaltzen duen illatia, egiñ zuen moduaikusi zezan berberak bere antustearen farraga-rrikeria. «Anai Elias, esan zion gau batean fraideguzien aurrean, indazu zure abitu ori, gero biur-tzeko». Nola etzeukan ukatzeko biotzik, erantzieta eman zion San Franziskori. Onek bere abituurratuaren gañean jantzi zuen, lotu zuen graziaz,burua altxa, bularra aurreratu eta eskuakgerrian parata egin zuen jira bat jantegian esa-naz laguntzallearen eran: «Jaungoikoak gordezaitzatela, jende onak». Gero aserre bizian eran-tzita bota zuen beragandik urruti frai Eliasen jan-tzi erosoa, zuzenduaz berari itz oek: «Orra, noladabiltzan gure Ordenako anaia bortak». Ondo-rean artu zuen bere betiko aire modesto eta sen-zilloa, eman zituen pauso batzuek an zeudenenaurrean, eta esan zien: «Orra nola dabiltzan Erli-jioso txikien egiazkoak». Frai Elias lotsatua gera-tu zan, ez ordea osoro konbertitua.

Astinenziako legea, edo aragia jateko debe-kua, andik denbora gitxira kendu zuen San Fran-ziskok berak, Bernardo Bessek kontatzen duenzeruko ikusketa bat zala bide. Santua orazioan

arrobaturik Porziunkularen aldameneko basoanzegoen bitartean, joan zan konbentura arrotzgazte eder bat, eta atea jorik, galdetu zuen fraiEliasengatik, eta onek etzuen jetxi nai izan. Mas-seo, orduan atezai zegoenak etzekien nola emanarrotzari erantzuera aiñ samiña, baña onekparra irria egiñaz, esan zion: «Guzia badakit, etaerregutzen dizut zoazela San Franziskoren billa,agiñdu dezaion datorrela neri itz egitera». Mas-seo joan zan bereala basora eta an billatu zuendoatsua osoro kordebagetua eta besoak zeru-ronz altxaturik. «Esaiozu frai Eliasi, esan zionSantuak, zeukan postura aldatu gabe, nik agin-tzen diodala eta gazte orri itz egiñ dezaiola». FraiEliasek obeditu bear izan zion, baña egiñ zuengogoaren kontra eta marmarretan. «Natorkizugaldetzera, esan zion biguñki gazte arrotzak, eaEbanjelioko konselluak gordetzea legetzat dau-katenak, gorde bear duten edo ez onako au: Janezazute ematen zatzutenetik». «Zoaz zerebidean, erantzun zion frai Eliasek, bada zure esa-nari ez daukat zer erantzunik». Eta muxindurik,itxi zion atea purrustaka; baña bereala damutu-rik, itzuli zan bere burua garbitzeko, etzuen

ordea iñor ikusi. Franziskok jakiñik Jesu Kristogure Jaunagandik, galai eder ura zala aingerua,aurpegira eman zion bere portaera txarra, esa-naz: «Ene seme, orrela artzen dezu aingeruenbisita? Bildur naiz, zure antuste ori dala bide ezdezazula merezi gure Ordena umillean egotea».Eta au esanda, alde egin zuen.

Urrengo urtean berriztatu zion meatxa edoamenazo ori bera, baña orduan profezi edosomaketa garbi eta egiazkoaren moduan. Onanola kontatzen duen San Antoninok gertaera au.Franzisko zebillen igesi bezela frai Elias topatu,ikusi edo ez itz egiteagatik. Eliasek au barrunta-tu zuen, eta sospitxaturik misterioren bat, joanzan Santua billatzera, eta nola onek alde egiñ naibaizion, aurreratu zizaion, eta abituaren ertzetikeldurik, esan zion itz naigabetuakiñ: «Ene Aita,zergatik ies egiten dezu orrela nigandik? Arren,itz egiñ zadazu». «Ez dizut ezer ere gordeko, eneseme, Santuak esan zion. Aditu Jaungoikoak zeragertu didan. Pixuan jarria izan zera, eta ariñe-gia arkitu zera. Autsiko dituzu botoak, eta zuregaiztakerien kastiguz, Ordenatik kanpora ill, etakondenatuko zera». «Jaungoiko Santua! deadar

egin zuen frai Eliasek, au etorkizun tristea! eznazazula orregatik aldendu zure aurretik, kontra-ra, zoaz korrika ardi galduaren billa, eta ekarriezazu bizkarrean gure Salbatzalleak bezela.Erregutu ezazu nigatik Jaungoikoak madarikatuez nazan, zergatik izkribatua dago Jaungoikoakaldatzen dituela bere erabakdeak pekatariakzuzentzen dituenean bere utsegiteak». Frai Eliaszegoen belauniko, egoera umillean, eta itz egi-ten zuen negarrez eta suspirioz.

Franziskok maite zuen, eta agindu zion erre-gutuko zuela beragatik. Alde egiñ zuen bakarta-sun aundienera Jaungoikoarekin bakarrik itz egi-teko, eta iru egun orazio eta penitenzia latzene-tan igaro ondorean itzulita esan zion frai Eliasi:«Jaungoikoak desegin du zure kontra emanikzeukan kondenazioko sentenzia. Ala zure animalibratuko da infernuko neke-oñazeetatik; zureantustearen kastiguz ordea, illko zera Ordenatikkanpora». Gero ikusi zan, aurrez-esan au alaxegertatu zala.

Lenbiziko aldian Gregorio IXgarrenak karguakendurik 1230.an San Antonio Paduako eta AdanMarisko bezelako gizonen erreguz, buruzai nagu-

si 1236an berriz egiñik, eta ostera Aita Santuberak 1239an kargugabeturik bere gogortasuneta bidegabekeria jakiñakgatik (batez ere Zesa-reo Spirakoaren kontra), frai Elias joan zan Kor-tonara bere lotsa ezkutatzera, sortu zituen anmilla naspilla, joan zan orduan Aita Santuarekiñgerran zegoen Federiko IIgarren alderdira, utzizuen Ordenako abitua 1244.an eta eskumikatuzuen Inozenzio IVgarrenak. Gaitz batek geraerazi zion gaiztakeriako bidean; eskatu zuen bar-kazioa Ordenako bi erlijiosoen aurrean; eta bereAita doatsuaren erregu eta merezimentuenbidez, izandu zuen denbora ill baño len gañeanzeukan eskumikua kentzeko, eta artzeko SanFranziskoren seme leial bategandik bere peka-tuen barkazioa (1253). Zeiñ zorionekoa izangozan fundatzalle santuaren konsellu eta gaztiguakondo aditu izan bazituen!

Elias izan zan griña txit bizizko gizon aetakobat, eta ala ez da erraz beraren juzgu zuzenaegiten. Anziñako kondairatzalle Franziskoarrakazaldu zituzten garbiro bere utsegiteak, etazeuzkatzian doai onak alde batera utzirik, konde-natu dute aren oroipena; oraingo denboretako

batzuek ordea, San Antoninoren pasarte alaban-tzazko batzuetatik bidea arturik, berriz oñ oneanpara nai dute. Ematera guaz, bada, gu ere, gureiritzia, eta emango degu alde batera besterabaño geiago makurtu gabe.

Ala bere aldekoak nola kontrakoak aitor dutezala entendimentu txit argikoa, jakintsuna etaitztun ederra, biotz indartsu eta berearekiñ irtennaiekoa, eta eginkizunen gobernu eta zuzenbi-derako egokia eta artarakoa. Emendik kontu ate-ratzen degu Jaungoikoagandik artu zuela egiñbi-de aundi bat, au da, San Franziskoren obrajarraituaz, zuzentzekoa. Nola berez artarakoaproposa zan, kunplitu izan bazuen distiatukozuen Franziskoarren artean San Franziskok etaSan Buenabenturak bezela. Santu izatea faltatuzizaion. Erantzunik gaizki Jainkoaren deiari,autsirik juramentu sagraduenak, izan zan Jaun-goikoak botia, bere anaiak gaizki ikusia eta AitaSantuak gaizki artua.

Alaz guziaz ere, laister ikusiko degu nolaJaungoikoak berak señalatzen duen frai Eliasgure Santuak esleitu dezan. Eta ez bedi orrezaziñor arritu. Jainkoaren asmo ezkutatuak azaldu

nai gabe, iruditzen zaigu gertaera onekin proba-tu nai ziela denbora guziai, ezen, San Franzisko-ren Ordenan, gizonen obra guzietan bezela,zeruko gauzak lurrekoakiñ nastutzen dirala,Jaungoikoak iñoren bearrik ez duela, eta bereobrai eusteko bera asko dala agintari batzueneta mundu gaiztoaren damuz bederik.

Ala bear zorionez, frai Elias bide onetik aldeegiten asi zan ordu eta unean jaio zan Toskananaur bat, ari bere lanbide Jainkozkoan ordaiñdubear ziona; eta abitua utzi zuen orduan (1244)Buenabenturak (au zan aur bedeinkatuarenizena) bukatzen zuen bere bedoitera edo nobi-ziadua San Franziskoren ordenan. Ala betetzenziran Jaungoikoaren asmoak. Beraren miserikor-diak darraika gizonai, eta oek beren utsegiteakinez dute beraren Probidenziaren bitartekotasunaobeto azaltzea baizik egiten. Frai Elias, aundita-sun eta txarkeriaren, arrokeria eta jakinduriarennasketa, da gure iritzian, denbora aetako gizonsonatuenetako bat. Geienean ikusten degu bereerlijiosoen buruzai, Santa Klararen alabak dakar-kiote estimazio berezi bat, eta, gauza are arriga-rrigoa! Franziskok berak ematen dio eriotzako

orduan bere bedeinkazioa, azkeneko ordurakoJaunak gordetzen zionaren prenda izango zana.

Apropos kontatu ditugu gertaerak zerbaitlenxeago. Nai genduen probatu gure iritzia fraiEliasen jenio, griña eta utsegiteen gañean, azal-duaz denbora berean Jaungoikoaren Probidenziamundua indarrez eta gozoro gobernatzean, etanola gure Aita doatsua zegoen ornitua gauzakalde aurrez somatzeko edo profeziaren doaiare-kiñ. Eta orain gure irakurleai puntu oek adierazidieztegun ezkero, darraiogun kondairaren alba-ñuari.

San Migel Goi aingeruaren pesta baño egunbatzuek lenago, izan zuen ikusketa bat mugidaaundia egiñ ziona. Ikusi zuen zentoi guziz aundibat, urrezko burua, besoak zillarrezkoak, zanko-ak bronzezkoak eta oñak lurrezkoak zeuzkana;eta ezagutu zuen ark adierazten zituela SanFranziskoren familiaren denbora aldi banaak; etageroenean izango zituen lasaitasunak. Oraindikmugida au biotzean zeukala eta Ordena aurrene-ko edertasunean gordetzeko deseoarekin, bilduzuen irugarren Batzarre guzienkikoa 1220koagorrillaren 29an. Artu zituen neurri bi, azaletik

gogorregiak ziruditenak, baña egiaz zuzenakziranak. Aurrenekoa izan zan Frai Eliasi karguakentzea, eta bigarrena, beti bijilia egiteko arkjarritako legea altxatzea. Aurrerago pasa zanJuan Strakkiarekin, zeñak izan zuen Bolonianberriro Teolojiako eskola idikitzeko ausardia,santuak garbiro debekatu bazion ere. Etzan kon-tentatu Probinzial kargua kentzearekiñ, badazeruko argiz ezaguturik zeñen gogortua zeukanbiotza, madarikatu zuen jendeen aurrean. Mada-rikazioa aditu zioten erlijiosoak ikaraturik alpe-rrik erregutu zioten erretiratu zezala eskumikua.«Ezin det, erantzun zien, zeren ezin bedeinkatudezakean Jaungoikoak madarikatu duena».Gauza negargarria! Strakkia doakabea gogortuzan bere seta gaiztoan, eta andik laister ill zandeadarka ziola: «Kondenatua nago, madarika-tua, beti betiko!».

Franzisko, berez aiñ manso eta maitagarriazana, azaldu zan gogor mugaldi triste oetanguzietan. Etzeukan eskubidea oitura txarrakkentzeko, eta Ordenako arbol misteriosoan azal-tzen ziran adar txar eta kaltegarriak ebakitzeko?Bere buruzaitzako egiñ bearrak bete zituenean,

bere biotz kupitutik atera ziran itz biguñak bereerlijiosoentzat, eta zentzu aundiko konselluakjakintza eta predikazioaren gañean: «Enesemeak, esan zien, eztago Jaungoikoaren itzarenegiñkizuna bezelakorik; predikariai zor diegugure errespeto eta esker ona; alabaña berak diralurreko gatza, munduko argia eta deabruarenkontrarioak. Gloria bada zeruko egiak gustatzen,eta besteai ar erazitzen dienai, guzien Juezagan-dik artuko dutelako beren nekearen saria! Zori-gaiztokoak ordea, beren irabazia bakarrik billa-tzen dutenak, edo beren irabaziakin arrotzendiranak edo birtute-iristen enpleatu bear lute-kean denbora alperrikako jakiñ naiean enplea-tzen dutenak! Azken juizioko egun aundi artanez dute eramango beren eskuetan lotsa eta oña-zezko gabillak baizik, eta aek baño lenagokoaizango da santutasunean bizitu dan lego senzillobat, eta Jaungoikoak emango dio gloria, besteakberagandik botatzen dituen bitartean Testamen-tu Zarrean esana dagoen bezela: Legorra zanaarkitu da aur askoren ama, eta ondorengo askozituena laguntza gabe (I Reg. II). Andre legorrada, erakusteko egiñkizunik egundaño izan

etzuen fraide umillaren irudia, eta ala ere arkitu-ko da bere orazioakiñ salbatu zituen anima asko-ren guraso egiñik. Ondorengo asko zituenakadierazten digute predikari iztun ederrekoak,zerurako anima asko sortu zituztela uste etaazkeneko egunean, berenak ez dirala ezagutukodutenak. Beragatik, ez dezazutela aztu: naiagoditut nik deboziozko gizonak, jakintsuak baño. Ezezazute utzi orazioa estudioagatik motibo gabe,eta ez ari estudioan ere jakiñ nai utsagatik; kon-trara, ikasi ezazute obeto bizitzeagatik, eta zuenjarraikaiakiñ birtutearen bidea besteai erakus-teagatik. Itz batean, izan zaitezte Ebanjelioarenjarraile egiazkoak, ikasi orazioan agirian erakutsibear dezutena, atereaz bertatik alaitu bear zai-tuzten sugarra; saia zaitezte batez ere umiltasuneta obedienzian; etzaitezte fiatu zuen estadua-ren goiendean, eta zaute ernai deabruaren tre-taen kontra. Nork kontatu al ditzake zenbat diranberak galdu dituenak? Bera izan zan desobe-dienziazko bandera lenbizi altxa zuena, arrasta-tuaz bere erorketan zeruko aingeruen irugarrenpartea. Berak bota zituen Paraisotik gure aurre-neko gurasoak ondorengo guziakiñ. Berak artze-

tu zituen Apostoloak, garia galbaian bezela, etabadakizute zer iritxi zuen. Aetako batek bereMaixua saldu zuen, besteak ukatu, eta danokiges egiñ zioten. Zaute bada ernai eta orazio egi-zute, zuen bokazioko santutasunetik erortzeanai ez badezute.

Batzarrearen azkeneko egonaldian San Fran-ziskok itz egin zien onela bere anaiai: «Gaurda-nik illa nago zuentzat. Ona emen zuen buruzaia,Pedro Katanio. Berari obedituko diogu zuek etanik, guziok». Eta Pedro Katanioren aurreanbelaunikaturik agindu zion errespetatu eta obe-dituko ziola gauza guzietan, Ordenako Buruzainagusiari bezela. Ondoren, oraindik belaunikozegoela, eskuak bildurik, begiak zeruronz begiraeta malkoak zeriozkala, egiñ zuen otoitz au itzikbiguñenakiñ: «Nere Jesu Kristo Jauna, gomenda-tzen dizut zure familiau, gaurdaño nere konturautzi didazuna. Badakizu nere gaitzak ez didatelautzitzen aurrera gobernatzen, argatik uzten detMinistro Generalen eskuetan. Gertatuko balitzoen zabarkeriaz, edo bizitza gaiztoz edo gogor-tasun geiegiz erlijiosoren bat galtzea, Jauna,eman bearko dizute kontua juizioko egunean».

Fundatzalle santuak asmo au artu zuen, ez baka-rrik erretiroan bizitzeko zeukan zale aundiagatik,ezpada egunetik egunera azitzen zijoazkion gai-tzakgatik, alabaña boza anbesteraño aulduzizaion, non ozta aditu zitekean. Ala ere erlijioso-ak aren utziera artu zuten kondizio batzuekiñ,ala, bere guardianaren mendean egon bearbazuen ere, beti gordeko zituela Ministro Gene-ralaren titulu eta eskubideak, eta bera bizi zanbitartean, ondorengoak etzutela artuko Ordezkogeneralaren izena baizik. Laister aurkitu zanFranzisko Ordenako eginkizunetan sartu bea-rrean, zeren Pedro Kataniok, nola baizan jeniobiguñegikoa, arkitu zuen larriegia bere indarren-tzat Ordenaren gobernua, eta ala utzi zuenurrengo urteko (1221) Pazkoa Espiritu Santukoe-tako Batzarrean, eta Franzisko, Jaungoikoarenaginte menetakoaren bidez, beartu zan jartzeraostera frai Elias sonatua Ordezko Generalarenkarguan.

Zesareo Spira, jakinduria aundiko gizona,Eliasen gauza berri zaleen griñai bildur zizaiona,Aita doatsuarenganaturik, itz egiñ zion luzarobere animaren estaduaren eta Erreglako puntu

batzuen gañean. «Ene aita, esan zion alde egiñbaño len, artu det asmo sendo sendoa Jaungoi-koaren graziarekin gordetzeko nere atzenekoasnaseraño Ebanjelio Santua eta gure Erregla,baña mesede bat eskatu bear dizut, eta esangodet garbi zer dan. Gertatuko balitz Erlijiosenbatzuek Erregla utsegitea, iritxi zadazu bertatikzure bendizioa, oetatik alde egiñik, bildu nadiñerlijioso leialen taldearekin». Itz oek aditzeanFranzisko txit poztu zan, laztandu eta bedeinka-tu zuen, eta buruan eskuak ipinita itz egiñ ziononela: «Jakizu, ene seme, zure eskaria adituaizan dala, Melkisedeken Ordenaren eran zeraapaiz betikotasun guzirako».

Zesareo Spirako au izan zan San AntonioPaduakoarekiñ batean frai Eliasen kontrariorikpizkorrena.

Amabigarren BerezieraIrugarren Ordenaren izaera eta etorkizuna.

(1221)

Ozta ziran amabi urte Ordena Serafiñdarrajarria izan zala, noiz eta Erlijioso txikienak zeuz-katen konbentuak Italian, Españian, Franzian,Alemanian, eta bai Palestinan ere. Zerukobedeinkazioak eman zien grazia toki guzietangeitu eta zabaltzeko. Santa Klararen Ordena,fraideena baño iru urtez gerogoakoa, zegoenbere senidea beziñ eder eta mardula. San Fran-ziskoren ejenplo, sermoi eta millagroak irabiatuazeukan Europa guzia, sortu erazi zuen jaieraaundi bat bizimodu erretirokora, eta estaduguzietatik ateratzen ziran anima nobleak arenbanderapera edo Santa Klaranera zijoazenak.Apaizak eta beste fededunak beren obligazioak-gatik mundua utzi eziñ zutenak, penatzen ziranezin joan zitezkealako aek ere besteak bezelaerlijiosoen bizitza egitera. Persona asko, denbo-ra aetako naspilla eta gaiztakeriaz atsekabetu-

rik, zijoazen Santuarengana, eta eskatzen ziotenberen bizitza zuzentzeko argibide bat, joan zite-zen seguruago kristau-perfezioko bidean. SanFranziskok agindu zien antolatuko zuela argi-bide bat, aen kezkak itzaliko zituena, mundukoirriskuetatik gordetzen lagundu, eta mundua utzigabe, konbentuko pake eta ditxa sentierazikoziena. Itza kunplitu zuen jarriaz Irugarren Orde-na, zeñaren asiera, aurrerapen eta gloriak labur-ki kontatuko ditugun.

Obra au, San Franziskoren beste guziak, edoobeto esateko, Jaungoikoaren guziak bezela, jaiozan ixiltasun eta bakardadean. FlorenziatikSenara bidean dagoen Toskanako Poggi-Bonzideritzan errira zijoala, santuak billatu zuen Luke-sio merkataria, bere gazte denborako laguna.Lukesio, lenago aiñ zurra eta biotz gogorrekoa,baziran illabete batzuek osoro mudatua zegoela,alabaña bere limosna ugariakiñ onbidea ematenzien, lenago bere zurkeriarekin gaitzerakoa ema-ten zienai. Ikusten zan beartsuak sokorritzen,ospitalean gaixuai kontu egiten, arrotzai ostatuematen eta Aita Santuaren eskubideak eskuda-tzen. Bere biotzeko sentimentu on oek arrerazi

nai ziozkan bere emazte Bona-Donnari, bañaandre ura piadosoa izan arren, zan mundukokonselluai geiegi begiratzen ziona, zan une bate-tik bestera beren oñpeko lurrak uts egingo dielabildurtzen diran etxekoandre aetakoa, argatikmurmuratzen zuen samiñki bere senarrarenlimosna geiegiakgatik. Millagro batek konbertituzuen. Egun batean, etxean zan ogi guzia pobreaipartitu ondorean erregutu zion Lukesiok emate-ko oraindik zerbait geroago etorri ziranai, etaBona-Donnak erantzun zion aserre bizian: «Bañagizon burugabea, ez diezu begiratu bear geiagozure etxeko gauzai?». Lukesio pazientzitsu beziñongilleak eraman zuen injuria ura kejatu gabe,eta berriz erregutu zion idiki zezala ogi-kutxa.Denbora onetan biotzetik erregutzen zion bostogi eta bi eskalukiñ bost milla persona bañogeiago eremuan mantendu zituenari. Bona-Don-nak obeditu bear izan zion azkenik, eta, o nolaarri eta zur egiñik geratu zan arkitzean kutxaogiz betea! Geroztandik etzuen iñork esan bea-rrik izan miserikordiazko obrak egiteko etaanima aek elkarren leial zebiltzan karidadezkoobren jardueran.

Etxe onek serbitu bear zuen Penitenziako Iru-garren Ordenaren asiera edo zieskatzat. Santuakan sartzean esan zien: «Enkargatu didazutesiñalatu dezadala zuen bizieraren moduko argi-bide bat, eta zuen deseoai erantzuteko pensatudet jartzea Irugarren Ordena bat, zeñean ezkon-duak txit ondo serbitu dezaketen Jaungoikoa, etagauzarik onena deritzat zuek asiera emandezaiozutela». Senar-emazteak poztu ziran adi-tzean, eta erregutu zioten Santuari sar zitzalaOrdena berrian. Jantzi zien tunika urdiñ-arrea,eta lotu, denbora guzietan bere fundazioarensiñalea izan bear zuen kordoia. Poggi-Bonzi etaFlorenziako beste persona asko sartu zituen bizi-modu berbereko argibidean, eta ala jarri zan(1221) San Franziskoren Irugarren Ordena, Iru-garren Ordena guzietan zarrena. Ura zan mosta-za alea laister arbol aundia egiteraño azirik zeru-ko egaztiak abrigatuko zituena. Andik illabetebatzuetara antolatu zien Erregla bat, zeñetakoaginte eta legeak txit ondo eratzen diran denbo-ra eta toki guzietako persona mota guzietakobizimoduarekiñ; eta zuzentzen da nai ta nai ezmundu galduan bizi bear duten animai laguntze-

ra, suspertu edo bizierazitzeko beretan espiritukristaua, eta parte arrerazitzeko erlijiozko bizi-tzako birtute eta obra onetan.

Katolikoak diran eta Aita Santuarenganakoamorio egiazkoa sentitzen duten guziak sartuditezke Irugarren Ordenan. Lau kondizio eska-tzen dira: 1. Biurtzea bide gaiztoz bildua. 2.Etsaiarekin menetan adiskidatzea. 3. Jaungoiko-aren legeko mandamentuak eta Eleizarenak gor-detzea, eta gañera erreglan agintzen dana. 4.Emakume ezkonduak sartu nai badute, senarrenbaimena bear izatea. Erreglak ez du obligatzenbatere penapean, ezta pekatu benialenean ere,eta ez dauka beste erakai eta mugarik amorioaeta borondate ona baizik.

Franzisko asi zan Ordena jartzen arrazoiare-kin biotza deitzen dan barrengo erreinu txikionetan; zergatik, nola zuzendu bestela jendetal-deen elkartasuna asiera kontrako eta gaiztoa-kiñ? Gero jartzen ditu familietako egiñbideak,eta ondorean Irugarren Ordenaren izaera egitenduten otoitz eta penitenziak. Ala anai nola arre-bak egiñ bear dute testamentua Ordenan osorosartu diranetik aurreneko iru illabeteen barrun-

bean, errezatu egunoro Ama Birjiñaren Eleizerrezoa, edo ordañez berrogeita amalau Aitagure eta Gloria, barautu ostiral guzietan, Abendueta Garizuma guzian; jantzi senzilloro bakoitza-ren estaduari dagokan eran, eta alde egiñ teatroeta jostaketatatik. Lege oekin galtzen zituen fun-datzalle santuak jendetaldearen ondo izatearenar ondatzalleak, da esatea, lujua eta atsegiñenzalea. Beste bereziñde batean debekatzen ditujuramentuak, isekak eta auziak, eta jende tar-tean pakea edozeiñ preziotan aseguratu nairik,jartzen du beste lege protxugarri au: «Senideakez dute eramango arma kaltegarririk, ezpadaErromako Eleizaren, fede katolikoaren edo bereerriaren defensan». Itz batekin desegiten ditubidegabeko gerrak, itotzen du bengantzarendeseoa, kondenatzen ditu desafio eta ezpaitak,eta zuzenduaz animak beti diraun ondasune-ronz, erakusten die Irugarrengoai amorio batberarekiñ begiratzera Eleizari eta sorterriari,zeru erriari eta lurrekoari: eta ala salkiñdarienizena merezi dute Irugarrengoak, baldin segitzenbadute bandera bat bertan ez dauzkatenak itz-kribatuak itz santu oek: Jaungoikoa eta sorterria.

Irugarren Ordenaren Erreglaren gañeko itzal-di labur au ez da asko adierazteko beraren indareragillea, eta geienaz esan al izango da: «Izanzan jenio berezi bat denbora errukarri aetarako».Baña, zenbat orrelako jenio ez dira izan soillaketa aztuak! Lan-bide bati bizitza eta iraupena,indarra eta ugaritasuna ematen diona da Eleizakondo artzea, eta Eleizak Irugarren Ordena bereanparupean artu eta eman zion gizonak berenburuz jarritako legeak egundaño iristen ez duteniraupen eta indarra. Aita Santu Honorio Irugarre-nak ontzat eman zuen itzez Irugarren OrdenakoErregla 1221an, Inozenzio Irugarrenak ErlijiosoTxikiena ontzat eman zuen moduan. GregorioIXgarrenak 1230ko garagar illaren bieko agirianartu zuen Irugarrengoen defensa, eta berrituzituen bere aurrekoak eman ziezten grazia etaeskubideak, eta azkenik Nikolas IVgarrenakindartu zuen Erregla otsaundiro 1289ko urteanemandako Bulda batean. Bosteun urtez geroagoBenedikto XIIIgarrenak egiñ zuen ondorengo itzoetan Aita Santuak Irugarren Ordenari egiñdakomesede estimagarrien bilduera labur eta ontzatematea.

«Arreta guziarekiñ pensatu ondorean Ordenonen gordetzalle leialak egin dutena, eta Jaun-goikoaren laguntzarekiñ, nai badute gero ereegiñ dezaketena, erlijio katolikoaren onerako etaoiturak zuzentzeko mendetasun eta umilltasu-nezko ejenploakin, Guk beraren iraupen etazabaltze geiagorako bear dan guzia ornitu etasenideak sosegatu nairik, gere borondatez etaez anai edo arreba eta ez beste personarenbatek artarazi gabe, gauzaren ezaguerarekiñ,eta pobrezari diogun estimazioagatik agiri onenbidez ontzat ematen, indartzen eta jartzen degubetiko Irugarren Ordenaren Erregla au, ontzateman eta indartua gure aurreko Aita Santu oroi-pen onragarrikoak, nola diran: Nikolas IVgarre-na, konbentuan bizi ez diran Orden onetako gizaseme eta emakumeentzat 1289ko abustuaren17an; Klemente Vgarrena 1308ko abustuaren30ean; Gregorio IXgarrena 1373ko otsaillaren6ean, eta Leon Xgarrena Erlijioso Irugarrengoen-tzat 1521ko otsaillaren 20ean».

Denbora artan bertan Santo Domingok jarrizuen Lonbardian onen antzeko elkartasun batKristoren soldaduzka izendatua. Geroago elkar-

tasun onek artu zuen Santo Domingoren Peni-tenziako Irugarren Ordena, eta izan zan EujenioIVgarrenak ontzat emana solemnidadearekiñ1439an.

Guk orain tratatzen degun Irugarren Ordenakonbentuz kanporakoa ez da elkartasun, edobillera edo konpadri soll bat, ezpada elkartasunespiritual iraunkor, San Franziskoren beste biOrdenakiñ bateratua, erlijiozko estaduak berezeskatzen dituen pobreza, obedienzia eta garbita-sunezko iru botoak bertan ezpadaude ere. AitaSantuak ala erabaki dute: «Bizimodu au ontzateman, indartu eta txit alabatu duten gure aurre-koen pausoak jarraiturik, dio Benedikto XIIIgarre-nak, jartzen eta aitortzen degu Irugarren Ordenaizan dala beti eta oraiñ ere dala santua, merezi-mentuzkoa eta kristau perfezioari dagokiona,eta gañera dala egiaz munduan zabaldurik dau-den gizon eta emakumeaz antolatzen dan Orde-na bat, alabaña dauka Erregla berekia Aita San-tuak ontzat emana, bedoitera edo nobiziadua,profesioa eta abitua bere gai eta egitura jakiña-kiñ.

Au da San Franziskok jarritako IrugarrenOrdena, edo obeto esateko, Ordena bat bakarra-ren irugarren adarra, beregan gizon eta emaku-me ala konbentuetako nola konbentuaz kanporabizi diranak artzen dituena. San Franziskok txi-kienen Ordena jartzearekin atera zituen eremu-tik monje taldeak, eta armatu Jainkoaren itzarenezpatarekiñ; Dama pobreenarekiñ berritu erazizituen Martaren, Ageda, Zezilia eta beste zenbaitbirjiñen birtuteak, zeñai, fedegabeak arriturik,agur egin zien lurreko aingeru batzuek bezela;eta azkenik Irugarren Ordena jartzearekin erlijio-soen bizimodua eraman nai izan zuen familienerdira eta ezkonduen biotzera. Pensamentu ausortu berria zan baña denbora aetako premiaitxit ondo erantzuten ziona, artuaz esan ezinbezelako gogo eta amorioarekiñ. Mundua betezan donzellaz, andre alargun eta ezkondu agi-rian penitenziako jantzia eraman, eta etxeanerlijiosoen lanak egiten zituztenaz. Espiritu kris-tau egiazkoa dan elkartasunezko espirituaklaguntzen zion mugimentu oni, eta odoletik etxebatekoak egiten ditugun serbitzuakgatik jende-talde batekoak jaiotzaz sorterrikoak eta bataioaz

Eleizakoak geran bezela, ala orduko jendeakberen borondatez ziran penitenziako apostolu-tzako lanetan Jesu Kristo serbitzen zuten bi sol-daduzka gloriatsu aen artean batekoak: «Jaztenzuten San Franziskoren edo Santo Domingorenabitua, eta txertatzen ziran zepa bi oetakoenbatean aren izerdiarekiñ bizitzeko, bakoitzakbere izaera galdu gabe, bisitatzen zituzten maizaen Eleizak, parte artzen zuten aen otoitzetan,laguntzen zizaien beren adiskidetasunarekin, etajarraitzen ziran alegiñean aen birtuteen ejenplo-ak. Eta ala etzuten uste prezisoa zala mundutikalde egitea santuai jarraitzeko, edozeiñ bizi-lekuk serbitzen zuen zeldatzat, edozeiñ etxekkonbentutzat».

Irugarren Ordenak etzuen jaiotzea besterikegiñ, eta jendeak Aita Santuakiñ batean deadaregiten zuten zala Jaungoikoaren obra, eta gureSantuaren zeloaren frutu gozoa. Beraren kondai-ra da denbora aetako parterik ederrenetako bat.Ordena berri au zabaldu zan beste biak beziñlaister, eta mendi eta itxasoak igarorik, iritxi zanTxinako mugataraño, eta oiturak onduaz, askolagundu zuen XIIIgarren eunkia izan dediñ izatez

eunki kristaua; Kristobal Koloni lagundu ziotenfranziskoarrakiñ joan zan Amerikara; azkeniksortua izan zanetik oraindaño eman ditu nun naieta edozein persona motetan santutasunezkoejenplo arrigarriak eta aiñ ugariak non ez ere-muak eta ez konbentuak eman dituzten ederra-goak. Bertan izandu diran persona santu guziakkontatu ezin ditugun ezkero, aitatuko ditugubikañenak.

Lenbiziko Irugarrengoa izan zan Lukesio,lenago aitatua daukaguna. Penitenziako solda-duzka espiritual onetan sartu zan egunetik, saia-tu zan jarraitzen leialkiago bere Aita doatsuarenpausoak, eta bere gañerako bizitza enpleatuutsegiteakgatik negar egiten, obra onetan etapobre eta gaxoai kontu egiten. Jaungoikoakordañez eman zion mirariak egiteko eta orazioankordegabetanik egoteko doaia. Kontatzera gua-zen pasarteak agerteraziko digu itzaldi luzeakbaño obeto beraren izaera eta birtuteak. Beiñbatean pobre gaxo bat bizkarrean zeramala,gazte lasai batek berarekiñ topo egiñik isekazesan zion: «Zer deabru daramazu bizkarrean?».«Ez da deabrua nik daramadana, erantzun zion

Lukesiok, ezpada Jesus, zeñak zuen nere senidetxikitxoenetakoren batekiñ egiten dezutenguzia, nerekiñ egiñgo dezute»; erantzuera mira-garria, zeruak millagroarekin indartu zuena.Blasfemari zentzugabea bere pekatuaren kasti-guz, an bertan mututurik geratu zan, baña egiazdamuturik, burlatu zuenarenganatu zan, etaonek nola etzeukan gorrotorik, erregutu zuenarengatik eta ostera sendaera iritxirik, despeituzuen itz eder oekiñ: «Pakean zuaz, ene seme,baña kontu emendik aurrera ez itzez eta obrazez dezazula Jaungoikoa isekatu».

Bona-Donnak ezaguturik Lukesiori atzenekoordua iritxi zizaiola, erregutu zion eskatu zezalazeruko atsegiñetan elkarrekiñ egotea, mundukoneke eta eraman bearretan elkarrekiñ egonziran bezela. Grazi au Lukesiok iritxi zion, etaondorean eriotz santu bat egiñ zuen; ortz tar-tean erregu au esaten ari zala: «Ematen diozkateskerrak Trinidade guziz santu, Aitari, Semearieta Espiritu Santuari; Jesu Kristoren Pasio Santu-ko merezimentuakgatik deabruaren engañioeta-tik libratu nauelako». Au gertatu zan 1232ko api-rillaren 28an.

Lukesio izan bazan Irugarrengoetan aurrene-koa, Franziako errege Luis IXgarrena izan zansonatuena, kapitan eta prinzipe aundi bat ezezikXIIIgarren eunkiko santu aundienetako bat izanzalako; alabaña Mansurako illkintzaren ondoreanbere bentzule biotz gogorrak ere erakarri ziotenerrespetoa; ill zan leialki gordeaz bere banderanoblea, «Jaungoikoa, Franzia eta Margarita», etamerezitu zuen San Franziskoren Irugarren Orde-nako Senideen Santu goartaria izatea.

Goazen oraindik señalatzen: Aita Santuenartean ziran Irugarren Ordenakoak GregorioIXgarrena, Julio IIgarrena, Leon Xgarrena, Ino-zenzio XIIgarrena, Pio IXgarrena eta oraingoLeon XIIIgarrena. Erregeen artean Migel Paleolo-go, Rodolfo Habsburgokoa, Luis VIIIgarrena, SanLuisen aita; Karlos Vgarrena, Felipe IIgarrena etaIIIgarrena Españako erregeak; Bela IVgarrena,Ungriako erregea, Jagelon Poloniako erregea,Juan Aragoiko erregea, Karlos IVgarrena Bohe-miako erregea, Karlos IIgarrena eta Roberto,Sizilia eta Jerusalengo erregeak, eta Amadeo,Saboiako dukea. Eleiz-gizonetan ala praide nolaapaizetan San Ibo, San Roke Monpellerkoa, San

Franzisko Paula, San Ignazio Loiolakoa, SanVicente Paul, Olier jauna, Berulle kardenala, etagure denboran Asisko anima zaia.

Oek guziak gloriatzat zeukaten San Franzis-koren abitu señalea eramatea, Treio Kardenalakaita Wadingo argiari 1623ko urtean izkribatuzion eskutitzean ain ongi adierazten duen beze-la: «Alabatzen nazu, esaten dio, kardenal jan-tziaren gañetik dakardalako zuen fundatzallesantuaren abitu illun eta lokarri lodia, eta egiazez detala orregatik alabantzarik merezi. Erropaonek ezereza badirudi, beraren bearra badet,bada arkiturik altxatua Eleizan aiñ onra aundira,umilldu bear det, antusteak menderatu eznazan. Baña San Franziskoren abittua ez daegiazko suteo txit egokia are eta geiago altxa-tzeko prinzipe eta kardenalen diñatasuna? Bai,egiaz da Jesu Kristoren odolean eta bere serbi-tzariaren llagetakoan bustitako suteoa, eta aladaramaten guziai ematen die erregetasuna. Zeregiñ det abittu aiñ santua jantziarekiñ? Bat egiñsuteoa suteoarekiñ, erregetzakoa kardenaltza-koarekiñ, eta ala, umildu bearrean, bildur naiz,

ez ote diodan erakarri nere buruari onra geiegi,eta alabatu bear baño geiago».

Jakintsunak eta bersolariak makurtu zituztenorobat beren kopeta erregeenak beziñ nobleakgure Santuaren umiltasunaren aurrean. Aitatukoditugu Erramon Lulio 1315an martirioa sufrituzuena; Migel Anjel eta Errafael, pintalari eta ota-llari lenenak, Kristobal Kolon, mundu berri billa-tzallea; Dante bersoetan zizelatu zuena Artzaimiragarri aren erretratua, zeñaren bizitza obeadan kantatzeko zeruko glorian; Lope de Vega,Españako komedigille aundia. Gizon aundi oekguztiak nai izan zuten meztituak izatea IrugarrenOrdenako abituarekin, sinismen osoan zeudela-ko Jaungoikoaren juizioa biguñagoa izango zute-la aurkestutzen baziran umiltasunezko jantziare-kin, eta bersolari eta artisten erramu-koroakerrespetatzen ez dituen tximistak, errespetatukoduela pobrearen jantzia.

Baña emakumeengan anbat zale eta amoriobizi etzuen besteengan pizkortu Irugarren Orde-nak. Gaztetasunetik jarririk geienean berakeskatzen etzuten uztarripean, zijoazen San Fran-ziskogana, arkitu naiean penitenziako abitupean

munduari alperrik eskatzen zioten sosegua. Kon-bentua zijoakien beretara, berak konbenturajoan eziñ ziran ezkero. Egiñik guraso edo sena-rraren etxeko bazterren batean aldare misterio-so bat berak maite zuten zeruko esposoz betea,an ixurtzen zituzten libreki amoriozko ujolak,zeintzuen gordeleku beñere agortzen ez danadan emakume kristauaren biotza. IrugarrenOrdenak betetzen zituen aen deseo gogozkoe-nak, bizi ziran mendetasun gogorra arintzen zienbitartean, eta aek ordañez aberastutzen zutenberen birtute, amorio eta santutasunarekiñ. Ira-korleak ontzat emango digu baldiñ ezaguerazi-tzen badiozkagu usai txit gozozko lore oetakoenbatzuek, zeruko lorategi onetan aurrena alda-tuak, eta bera geiena edertzen dutenak.

Guziai eraiten die Santa Isabel Hungriakoak,San Franziskoren biotzean eta erri kristauarenamorioan toki berezia izan zuenak. TuringakoJaun Luis piadosoarekin ezkondurik, Isabelekbere inozenzia eta edertasuneko egunik onene-tan ematen zuen bere jargoitik San Franziskokgeien estimatzen zituen birtuteen ejenploa.1221an bere etorkizuna Ordenarekin bat egiñ

zuen denboran amalau urte baizik etzituen, etaaren biotz gauza noble guzietarako irikia zegoe-nak agertzen zuen kanpo oparo bat erne eta azi-tzeko Santu fundatzalleak kristau errietan zuenbizitzako azi indartsua.

Urte berean Erlijioso txikienak Alemanianbigarren aldian agertu ziranean, emakume santuargan billatu zuten alaitasun eta anparoa. Egiñzien konbentu bat erreinuko erri-buru zan Eise-nachen erdian, eta autu zuen konfesoretzat fraiRodingo, San Franziskoren Erregla artu zutenalemanetan aurrenekoetakoa. Irugarren Ordena-ren ezaguerara ostalari berri oen bitartez etorri-rik, pensatu zuen billera onek asko balioko ziolakristau deboto bati, eta ala bertan sartu zan, eraonetan bere borondatez artu zituen mortifikazioeta obra piadosoak nolerebait konsagratzenzituelako. Santa Isabel izan zan Alemanian lenbi-ziko aizpa Irugarrengoa, eta uste izan diteke aiñizen aundi eta piedade aiñ señalatuko prinzesa-ren ejenploak asko serbitu zuela lurbira artanOrdena au zabaltzeko.

San Franziskok jakiteraturik bere misiogilleakegiñ zuten irabazi baliosoa, atsegiñ aundia artu

zuen, eta iñor bizi zan bitartean santututzeazorrotzki debekatua zeukanak, etziozkan uka-tzen alabantzak Santa Isabeli. Prinzesa arenumilltasun arrigarria, piedadea eta zorigaitz guz-tiak sokorritzeko karidadea ziran Ugolino Karde-nalarekin zeuzkan jolas-gaiak. Egun batean leia-tu zizaion kardenala, eman zeiola amorio siñale-ren bat aiñ bidezki bere alaba deitu zezaiokeana-ri, eta jantzita zeraman kapotetxo arabatua ken-durik, agindu zion berealaxe bialdu zezaiola.«Zure espirituz betea dagoen ezkero, esan zion,nai det utzi dezaiozula Eliasek Eliseori utzi zionseni-partea». San Franziskok obeditu zion, etabialdu zion Dukesari bere abituaren prenda uraeskutitz batekiñ, zeñean esaten zion atsegiñaundia artzen zuela Jaungoikoak anbeste doaiezornitu, eta aezaz aiñ ongi usatzen zuelako.

Isabelek artu zuen fede eta esker onarekiñElias berri aren kapotetxoa, esker on au ager-tuaz denbora guzian erregali ari izan zion esti-mazioarekiñ, eta jarraitzearekin berak oroituera-zitzen ziozkan birtuteak. Jaungoikoak bildu naiizan zituen Isabelengan erregetzako aunditasu-na eta oñazezko aunditasuna, eta bisitatu zuen

pena eta atsekabeakiñ. Ogei urte zituenean alar-gundu zan, Wartburgoko gaztelutik botia, Eise-nach-ko karriketan bere aurrakiñ nora joaniketzeukala, zituen gauzak kendu eta guziak utziazegoela, errege alaba onek nekerik askorekiñ iri-txi zuen ganadu-estalpe batean gauak pasatze-ko lekua ematea, baña ainbeste zorigaitzenartean portatu zan San Franziskoren jarraileegiazkoa bezela, alabaña etzuen keja bat emanbere persegitzalleen kontra, ezpada bizitu zanosoro menderaturik Jaungoikoaren borondatera.Eztago letraz ezarria, zenbat parte geiago artzendan bizitz onetan Jesu Kristoren neke-penatan,anbat parte aundiagoa artuko da zeruan berarenglorian? Prinzesa errukarriak aditurik Franziskoa-rren eskill-soñua gau erdian, joan zan ara Matu-tietara, eta erregutu zien kantatu zezatela TeDeum Jaungoikoari eskerrak emateko bialtzenziozkan atsekabeakgatik.

Pasarte bat bakarra asko da erretratatzekoegoki San Franziskoren jarraile noble eta alaitsuura. 1228an San Franzisko ill zanetik bi urterakoegun batean Santa Isabel pasatzen zan erreka-txo loi batean, or emen zubi ordez zeuden arri-

gañetatik, noiz eta erdira zanean topo egiñ zuenkontrako aldetik zetorren amona eskale, limosnaugariak denbora obeagoetan eman izan ziozka-narekiñ. Eskaleak, pasatzean utzi bearrean, bul-tzatu eta erori erazi zuen ur loi aetara, denboraberean esaten ziola lotsagabekeri aundiarekiñ:«Dukesa ziñanean etzenduen bizi nai izan duke-saren moduan, ikusi zaitez orain pobre eta loie-tan sartua. Etzaitut ez nik ortikan aterako». Isa-bel irten zan andik al zuen moduan baterepazienzia eta gozotasuna galdu gabe, eta geroparra irriaz erantzun zion: «Ona emen lenagoerabiltzen nituen alaja eta arri preziosoen ordez-koak». Eta joan zan bere arropa garbitzera aninguruko putzu batera eta anima berriz Bildotsguziz garbiaren odolean.

Jaungoikoak poz piska bat eman nai izan zionzeraman samiñtasun aundian. Gregorio IXgarre-nak (Ugolino Kardenala) San Franzisko kanoniza-tu edo santutzat aitortu zuenean bialdu ziozkanfundatzalle santuaren saiets irikitik irten ziranodol tanto batzuek, eta Isabelek gorde zuen erli-ki aiñ balioso ura Magdeburgon egiñ zuen ospita-lean.

Arteraño Isabel asentatua baizik etzegoenOrdenan, eta bertan betiko geratzeko, artu zuenIrugarren Ordenako abittua frai Bukchardeneskuetatik 1229 edo 1230ko Ostiral Santu egu-nean. Gerozko bere denbora guzia enpleatuzuen gaxo eta legenartsuai kontu egiten; etailtzeko zorian zegoenean eraman erazi zien SanFranziskoren kapotetxoa, eta eman zion berelaguntzalle bati, esanaz: «Ene alaba, au da nereprendarik onena, eta aseguratzen dizut, ezen,orrezaz apaiñdu naizen guzian Jesus nere Jaun-goiko maiteak atsegiñez bete nauela». Animaserafiñdarra, eta zerurako osoro eldua (etzituenogeita lau urte baizik), Isabel joan zan zerura1231ko azaroaren 19an, San Franzisko ill zanetikbostgarren urtera. Gregorio IXgarrenak parazuen Santuen lumeroan 1235ko maiatzaren26an. Eta da Alemanian lenbiziko alaba izan zanIrugarren Ordenaren alabaen santu goartaria etada ere ango onra txit aundia.

Para ditzagun Santa Isabelen inguruan berarizeruan gortea egiten dioten emakume santubatzuek. Pika, San Franziskoren ama piadosoa,Humiliana Zerchi doatsua, Florenziako aurrene-

ko Irugarrengoa, martirioaren eresi zan animairazekia, Santa Errosa Viterbokoa, aingerua ziru-dian kriatura, Ama Birjiñaren aginduz amar urtezituenean Ordenako abittua jantzi, Profetengisan penitenzia predikatu eta Federiko bigarre-nak deserritua izateko onra aundia izan zuena,eta Enperadorea botea izango zala eta Eleizarengaraipena alde-aurrez esanik, emezortzi urtezituenean bere merizimentuen saria artzerazerura joan zana. Aitatu ere dezagun GaztelakoBlanka, San Luisen ama eta errege-familia guz-tia; Portugalko Santa Isabel, Pakearen Dama etaerriaren Ama mendekoak esaten ziotena; Polo-niako Kunegunda, ezkontza-bizitzan garbitasunagorde zuena; eta azkenik arako gazte lasai, XIII-garren eunkiko pekataria deitu genezakeana,Irugarren Ordenako Magdalena, Margarita Korto-nakoa, zeñaren on biurrera eta penitenzia dago-kien gure kondairari San Franziskoren Ordena-ren mesederik señalatuena bezela.

Toskanan jaioa (1249), edertasun zoragarri-koa, anima irazeki eta biotz aundikoa, arkitu zantxit gazterik bere amaren konsellu zentzuzkoakgabe, eta nola ikusten zan bere buruaren jabe,

pobre eta esperienziarik etzeukala, eman zanosotoro munduko atsegiñ limurietara, eta zaldunbatekiñ gaizki biziturik, beragandik seme batizan zuen. Ala Jaungoikoak errukiz begiratu zion,eta ara nola atera zuen nastua zegoen loietik.Bere amorio-laguna joan zan bidajean astebatzuetarako, beti berekiñ zebillen erbi-zakurra-rekiñ, baña andik egun batzuetara zakurra itzulizan bakarrik eta sartu zan Margaritaren gelan.Zakur leialak egiten zituen marru kupigarriak,bere etxekoandreai miliskatzen ziozkan eskuak,eta tiratzen zion soñekotik, esaten bazion beze-la segi zezaiola, eta ala egin zuen Margaritak,pensamentu tristeakiñ burua betea zeramala.Eraman zuen zakurrak uritik zerbait urruti zego-en baso bateraño, eta an geraturik, are eta inzi-ri aundiagoak egiten zituen arbol-adar pillabaten ondoan. Margaritak kendu zituen arbastabatzuek, eta ikusi zuen bere maitearen gorputzalabanaz josia eta arren janari egiña. Ikuskarriikaragarri ark erakarri zuen beregan pensatzera,eta Ebanjelioko pekatariari gaiztakerian jarraituzion bezela, jarraitu zion damutasunean. IxuririkGurutziltzatuaren oñetan negar malkoak, au da,

animaren odola San Agustiñek dionez, merezituzuen Magdalenak bezelako barkazioa. Aitak etauezamak erritik bota, eta Jaungoikoak ez besteguziak utzirik, joan zan Kortonara bere semeare-kiñ, eta artu zuen an Irugarrengoen abittua, txitlaister izan zan penitenziako amoriozko ispillubat, eta ikusi zan Magdalena bezela, zerukoEsposoaren mesedez betea. Semea sartu zizaiongeroago Erlijioso txikienen Ordenan eta señalatuzan santutasun eta apostolu zeloan. Margarita illzan amoriozko korde-gabetze batean 1297kootsaillaren 22an eta Benedikto XIIIgarrenak san-tutzat aitortua izan zan. Ala Irugarren Ordenarenbitartez, oitura onak sartzen ziran familietan,Ebanjelioak bere usai gozoa banatzen zuen mun-duan, eta Jaungoikoaren Espiritua eremuetanbizitu ondorean, agertzen zan bide zabaletan.XIIIgarren eunkia salbatu zan.

San Franziskoren Irugarren Ordenak iritxizuen beste frutu bat, pasakorra eta Italiarakobakarrik bazan ere, jendeen alabanzak merezidituena. Santo Domingorenarekiñ elkar arturik,gorde zituen Aita Santuaren eskubideak, etadesegiñ Alemaniako Enperadoreen asmo galga-

rriak. Pedro Biñas, Federiko bigarrenaren minis-troak berak aitortzen du ondore au bere nagusia-ri zuzendu zion eskutitz batean: «San Franzisko-ren erlijiosoak eta Santo Domingorenak kontraaltxa zaizkigu. Gure bizitza eta lanbideak emandituzte gaiztotzat agirian, eta gure eskubideakautsirik, biurtu gaituzte ezerezera; eta gurenagusitasuna desegiteko para dituzte bi Billeraberri, gizon eta emakumeak bertan artzen dituz-tenak. Guziak dijoaz an sartzera, eta ozta arkitu-ko da bat sartua eztagoena». Eleizaren etsaibaten aitormen au da txit balio aundikoa, argi-tzen du kondairaren puntu illunenetako bat, etaadierazten digu Guelfoen garaipen osoa Erlijioa-ren eta jaiet-erriaren serbitzuan enpleatutakoelkartasunezko espirituagatik. Elkartasunezkoespiritu ark eratzen ziezten Irugarrengoai bidetxit indartsuak gogor egiteko jende abereki aenerasoai, eta iristeko geldika geldika arrazoiakindarra menderatzea. Jarri ziran Aita Santuarenbanderapean, eta aldarte guzietan agertu ziranberaren gerrari bulardetsuenak; alatan San Fran-ziskok bete zituen iru Ordenak bere espirituz,zeña zan Jesu Kristoren Ordezkoarenganako

obedienzia eta amorioa! Batere duda gabe aitor-tzen degu bada, San Franziskoren IrugarrenOrdenak egiñ ziozkala Italiari bi mesede oek:gorde fede katolikoan, eta libratu besteren uzta-rripetik. Orregatik Aita Santuak bete zituen ala-bantzaz eta eman ziozkan eskubide eta graziaespirituzkoak.

Penitenziako Irugarren Ordena Bolonian etaToskanako beste errietan jarritakoan, Franzisko,ikusten etzuen eskuak giaturik, jetxi zan Apeninomendietatik. Sentitzen zuen bere barrunbeanaiñ maite zuen Porziunkulako eleizatxoa berrizikusteko zale aundi bat, Jaungoikoak an presta-tuko ziozkan mirarien batere kontu gabe. Orainguaz kontatzera, giari anziñako kondairatzalleBernardo Besse degula, baña Eleiz Santu artanpausoa eman baño len, geratu gaitezen piskatxobatean pensatzen: Oñpean daukagun lurra san-tua da, erantzi ditzagun oñetakoak, Moisesekbezela, da esatea, garbi ditzagun biotzak etaaltxa animak, merezi dezagun ikustea an agertu-ko dan ikuskarri aundi eta konsolagarria.

Amairugarren BerezieraPorziunkulako Induljenzia. San Franziskok darraika

sermoi egiteari. Alejandro Hales.(1221-1223)

1221ko urrian, Unbrian bakarrik ikusten diranudaazkeneko gau epel batean San Franziskoerretiratu zan Porziunkulatik berrogeita amar batpausora sortaldetik zegoen arzulo batera;eskuan zeukan Jesus gurutziltzatu bat, etalurrean oñetan buruezur edo kalabera. Franzis-kok, pekatarien konbersioagatik erregu irazekie-nean zegoela, aditu zuen Aingeruaren gisakoboz bat, ziosana: «Kapillara, Franzisko, Kapilla-ra». Bereala altxata joan zan Ama Birjiña Ainge-ruenekora, eta an bere begiai egiñ zioten mugie-ra bat egundaño alakorik aditu ez dan ikuskarribatek. Aldarean Sagrario gañean eta zerukoargitasunez inguraturik zegoen Jaungoiko Gizonegiña, Agintari guzien Agintaria, gloriaz beteaeta esan eziñ bezelako ederra, bada aren arpe-giak zeukan gaztetasunaren preskura betikoa

edade elduaren zentzuarekiñ; eta begirada Fran-ziskogan ezarriak, paregabeko gozotasuna, etaezpañak adierazten zuten neurrigabeko biguñta-suna. Eskuiko aldean zegoen Maria bere Amagloriosa, eta inguruan eziñ konta al aingeru. Elei-za guzian argi egiten zuen ziargiak, etzuenbegietan kalterik egiten eguzkiarenak bezela,ezpada bizia eta denbora berean biguña izanik,erakartzen zituen begiak bertan gozaerazitzenziela.

Gure Santua, pozez beterik, belaunikatu zan,eta adoratu zuen aingeruakin batean. «Franzis-ko, esan zion Jaungoikoaren Semeak, badakitnolako zeloarekiñ zu eta zure senideak saiatzenzeraten animen salbazioan. Ordañez eska zada-zu berentzat eta nere Izenaren gloriarako naidezun grazia, eta ordagotuko dizut, bada nikmunduari eman zaitut jendeen argi eta nere Elei-zaren eusgarri izan zaitezen». Ontasun onezazalaiturik, Franzisko benturatu zan erregu au egi-tera: «O Jaungoiko iru bider santua, auts piskabat eta pekataririk errukarriena baizik ezpanaizere, zure begietan grazia arkitu dedan ezkero, aldedan errespeto guziarekiñ erregutzen dizut

eman dizaiezula zure fededunai grazia señalatuau: konfesatu eta damuturik Eleiz au bisitatzenduten guziak irabazi dezatela induljenzia osoa,eta iritxi beren pekatu guzien barkazioa». EtaAma Birjiñarenganonz itzulirik, esan zion: «Erre-gutzen diot Maria zure Ama doatsu eta gizonenbitartekoari, anpara dezala zurekiñ nere kausa».O pasarte miragarria, ez iztunik ederrenak, etaez pintatzallerik trebenak bear bezela idurikatueziñ dezaketena! Mariak erregutu zuen, eta Jesu-sek, nola eziñ ezer ukatu dion bere Ama txit san-tari, biurtu zituen bere begi amoretsuak beraga-nonz, eta gero bere serbitzariarenganontz, itzegiten ziola era onetan: «Franzisko, aundia dazuk eskatzen dezun mesedea, baña are aundia-goak iritxiko dituzu. Ematen dizut eskatzen dida-zun induljenzi osoa, baña Aita Santuak sendotueta indartzeko kondizioarekin; bada bera baka-rra da lurrean lotzeko eta askatzeko eskubideadaukana». Itz oek esanda, ikuskera desegiñduzan, eta Jesus bere Ama doatsu eta aingeruzkoGortearekin joan zan zerura.

Eguna argitzearekiñ batean Franzisko aterazan Perusara, nun zegoen denbora artan Honorio

IIIgarrena. «Aita Santua, esan zion senzilltasunguziarekiñ, oraiñ urte batzuek nik konpondunuen berorren mendeko Eleizatxo bat Ama Birji-ñaren izenekoa, eta orain Berorren Santutasuna-ri erregutzera natorkio, aberastu dezala limosnikeman gabe irabazi ditekean induljenzia baliosobatekiñ». «Nai det, erantzun zion Aita Santuak,baña esan zadazu, zenbait urteko barkazioa daeskatzen dezuna?». «Jauna, Berorren Santutasu-nak eman bizaizkit animak, ez urteak». «Ani-mak! Baña nola?». «Berorren Santutasunakontzat ematen badit, nai det Ama Birjiña Ainge-rueneko Eleizan damutu eta absolbiturik sartzendiran guztiak iritxi dezatela beren pekatu guzienbarkazioa mundu onetan eta bestean». «Franzis-ko, zuk eskatzen dezuna aundia da, eta egunda-ño eman izan ez dana». «Orregatik ez diot eska-tzen nere izenean, ezpada bialdu nauen JesuKristorenean». Ori aditurik, Aita Santuak esanzuen iru bider: «Jesu Kristoren izenean egiñ naidizugu eskatzen dezun grazia». Eta Kardenalbatzuek esanik alako grazia izango zala Erromaeta Jerusalengo erromerien kaltean, Aita San-tuak erantzun zien onela: «Eziñ desegiñ geneza-

ke gogo onez eman deguna; egiñ ditekeana dabakarrik iraupena siñalatzea». Eta Franziskoga-na itzulirik, esan zion: «Nai degu grazi au betikoizan dedilla, eta irabazi ditekeala egun oso bakarbatean, aurreneko besperetatik biaramonekobesperetaraño».

Franziskok eman ziozkan eskerrak Aita San-tuari, eta makurturik alde egiñ zuen humiltasunaundiarekiñ, eta ikustean bazijoala, deitu etaesan zion Aita Santuak parra irriaz: «Nora zuazgizon senzilloa, ezpadaramazu induljenzia onensinitsgairik?». «Berorren itza asko det, Aita San-tua, Jesu Kristo izan dedilla eskribaua, Ama Birji-ña eskritura, eta aingeruak testiguak; eztet bearbeste sinitsgairik, eta Jainkoaren kontura utzi-tzen det agertzea au bere obra dala». Eta eran-tzuera senzill au emanik, irten zan Perusatik AitaSantuaren bedeinkazioarekiñ, itzultzeko AmaBirjiña Aingeruenekora. Bidean geratu zan osta-tuz legenartsuen ospital batean. Lotan izan zuenikuskera bat, eta esnatzean bere bidajeko lagunfrai Maseori esan zion: «Ene anaia, poztu gaite-zen, bada ontzat artu dute zeruan, Aita Santuakeman didan induljenzia».

Oraindik señalatu gabe zegoen induljenziairabazteko eguna, eta Jaungoikoaren serbitza-riak erregutzen zion Jaungoikoari konfianza oso-arekiñ, eta ez alperrik. Lenbiziko agerkeratik biurtera neguko gau jelatu batean (1223ko illbel-tzean) Franzisko Ama Birjiña Aingerueneko kapi-llaren aldameneko zelda batean orazioan zegoe-la, eta azotatzen erruki gabe bere gorputz ino-zentea, deabrua, animak galtzeko beti ernaidagoena, agertu zizaion aingeru argi baten itxu-ran eta esan zion: «Zergatik auldu eta erkitzendezu zure gaztetasuna barauakiñ, bijilia etapenitenziakiñ? Eztakizu loak gozatzen duela gor-putz nekatua? Siñistu nazazu, kontu eiozu bizia-ri, denbora geiagoan Jaungoikoa serbitu dezake-zun». Franziskok igerri zion berealaxe ura zaladeabruaren engañio bat, irten zan presaka zel-datik, kendu zuen abitua, eta garaipenarenseñale eta amorioaren erdi parte onena danpadezitzeko deseoak eramanik, elurretan etzan-da iraulka ibilita igortzi zuen gero gorputza lar-satsi batean, esanaz bere gorputz odolduari:«Obe dezu oñaze oek sufritu Jesu Kristogatik,ezen ez leku eman sugearen palagu galgarriai».

Ez al zuen bukatu egikera arrigarri ura, non sort-iza guzia bestiruditu zan aren aldamenean. Ingu-ratu zuen argi txit gozo batek, lar odolduak beteziran arrosa zuri eta gorriz, zeñak ziran berarengarbitasun eta karidadearen señalea, aingeruakjantzitzen diote elurra baño zuriagoko soñekobat, eta gizonen soñurik ederrenak aren pareanezer ere balio ez duten boz batek esaten dio:«Franzisko, zuaz laister Eleizara, bada an itxedo-ten dagokizute gizonen Salbatzalleak eta bera-ren Ama Maria txit santak». Franziskok artuzituen ogeita lau arrosa millagrozkoak, amabizuri eta amabi gorri, eta joan zan kapillara sedazalfonbratua iruditu zizaion bidetxior batetik.

Jesus an zegoen argizko jargoiean, bere esku-bian zeruko Erregiña, eta millaka aingeru ingu-ruan. Franziskok, buru makurtu aundi batenondoren, eskeñi ziozkan Jesusi Ama Birjiñareneskutik, eraman zituen arrosak. «Franzisko, esanzion Jainkoaren Semeak, zergatik eztiozu egitennere Amari agindurik daukazun menekioa?».Santuak igerri zion, Porziunkulako induljenziare-kiñ santutu bear zuten animen gañean itz egitenziola, eta erantzun zion konfianza oso osoarekiñ:

«O Jaungoiko iru bider santua, zeru-lurretakoJaun eta gizonen Salbatzallea, zure errukimentuneurrigabearen eta zure Ama gloriatsuaren amo-rez, señala ezazu eguna zeñean irabaziko danEleiza au aberatstu nai izan dezun induljenziaosoa». «Nai det egun ori asi dedilla nere aposto-luen buru Pedroren kateak urratu nitueneko len-biziko besperatatik, bukatuaz biaramonekoeguzkiaren sarreran». «Jauna, eta nola sinistatu-ko dituzte gizonak nere itzak?». «Etzaitez bildur-tu, zuaz berriro lurrean nere Ordezkoa danabillatzera, adierazi dezan induljenzi au, gañera-koa nere graziak egingo du». Kriatzallearen etakriaturaren arteko jolas onetan, pakea itzuli zanostera lurrera, aingeruak kantatu zuten Te Deumesker onen señalean, eta ikuskera desagertuzan.

Biaramonean gure Santua, Jaunaren ordenaileialki erantzuteko, joan zan Erromara, gertaera-ren testigu izan ziran iru erlijioso, Pedro Katanio,Bernardo Kintabal eta Anjel Rieti lagun zituela.Berekiñ zeramazkian sei arrosa miraritsuak, irugorri eta iru zuri, Trinidade guziz santuarenonran. Letrango Jauregian Aita Santuarengana

zanean, kontatu zion llanoro ikuskera miragarria,eta para bere aurrean arros-erramilletea, zionguziaren siñale egiazkotzat. Ikustean Honorioklore aek aiñ mardul, eder eta usai gozozkoakdenbora artan (esana daukagu gertatu zala ill-beltzean) eta miresturik are geiago Franziskorensantutasuna, eman zion eskatzen ziona. Siñalatuzuen abustuaren bigarren eguna induljenzi aundiura irabazteko, eta gaztigatu zien Asis, Perusa,Todi, Foliño, Nozera, Espoleto eta GubbiokoObispoai adierazi zezatela San Pedroren Katee-tako pesta besperan, solemnidade aundiarekin,eta konsagratzeko Ama Birjiña AingeruenekoenEleiza.

Egun señalatuan zazpi Obispoak eta gureSantua igo ziran kapilla aurrean altxa zutensolairu batera, eta an jendetza aundi batenaurrean, San Franziskok oroitu erazi zien iritxizuen zeruko graziaren sortze eta balioa, etagero, zabaldurik eskuan zeukan paper bat, irako-rri zituen itz oek: «Guziok eraman nai zinduzte-ket Paraisora. Adierazten dizutet Jaungoikoagan-dik eta Aita Santuaren aotik iritxi dedan induljen-zi osoa. Onera etorri zeraten guziok biotzeko

damutasunarekin, konfesatu eta apaiz bategan-dik absolbiturik, iritxi dezute zuen pekatuakgatikmerezi zenduten penaren barkazio osoa, eta alaizango da urteoro betiko prestaera oekiñ oneraetortzen diran guzientzat. Nik nai nuen onek zor-tzi egunean irautea baten ordez, baña eziñ iritxiizan det». «Betiko» itz au aditzean Obispoakasaldatu ziran, eta beren artean erabaki zuteninduljenziak amar urtean iraun bear zuela. DonGido asi zan aurrena itz egiten au adierazteko,baña indar misteriozko batek esan erazi zion«betiko». Oro bat gertatu zizaien beste Obispoai,eta onela ezagutu zuten Jaungoikoaren boronda-te errukitsua.

Au da induljenzia sonatu onen kondaira, etajendeak Asisko Jubileo aundia deitzen dutena.Nola dudatu genezake onezaz San Franziskobezelako santu batek dionean, frai MasseoMarignan bezelako testigu zintzoak, BernardoBesse eta San Antonino, Florenziako Arzobispoabezelako kondairatzalle zentzuzkoak asegura-tzen dutenean? Eta ez genezake esan Santuonekiñ, andik laister Santuari ezarritako llagakdirala Jesu Kristo betiko Aita Santuaren Bula bat

bezela, zeñean ontzat ematen dan Asisko Indul-jenzia, Penitenziako Ordenaren moduan?

Sinitsgai oei erantsi bear diegu oraindik SanFranziskoren denborako beste agure batena,zeñaren testiguantza Juan Albernia beneraga-rriak kontatzen duen era onetan: «1309kourtean eun urte baño geiagoko agure bat, Peru-sa ingurukoa eta Irugarren Ordenakoa zana,legua bat bide baño geiagoan ibili zan oñez Por-ziunkulara joateko abuztuaren biko Induljenziairabaztera. Juan Albernia bere konfesoreak ala-batu zuen aren zeloa adiñ aiñ aundian; eta agu-riak aditurik, erantzun zion: «Jauna, oñez eziñbanezakean, artuko nuen mando bat, arengañean bidajea egiteko, alperrik ez galtzearrenegun aundi onetako mesedea». «Zergatik?».«Oroipen sagradu bat neretzat daukalako. SanFranzisko Perusara zijoala, gure etxera ostatueske, oi zuen bezela etorri zanean, an nengoenni, eta aditu nion esaten nola zijoan ErromaraAita Santuak indartu zezaion zerutik iritxi zuenInduljenzia. Geroztik, urte bat ere uts egiñ ez detetorri gabe Porziunkulako Induljenzia irabazte-ra».

Oraindik aitatu bear ere degu J. Kristo gureJaunak Santa Brijidari eman zion erantzuera.Nola Santa onek dudatzen baizuen egiazkoaizango ote zan edo ez Porziunkulako Induljenzia,Salbatzallea agertu zizaion, eta esan zion:«Gezurra ez da arkitzen egia eta Jainkozko kari-dadearen sua dauden tokian. Alabaña, Franziskonere serbitzari leialak, nola gordetzen baizuenegia, ziertoa da esan zuena. Ikustean Jaungoiko-arekiko otztasuna, eta lurreko ondasunetarakoamorio aseteziña, eskatu ziran amoriozko señalebat, beren animetan gutiziako sua itzali eta kari-dadearena irazekitzeko; eta guzia Amorioa naizan onek eman nion amoriozko siñalea izan zan,ezen, esku utsakiñ etxera zijoazenak, itzuli zite-zela nere bedeinkazioz beteak, eta beren peka-tuen barkazio osoarekiñ».

Gañera, katolikoak eziñ dudarik iduki dezate-ke gai onetan: Erromak itz egiñ du. San Pedrorenondorengoak indartu dute Induljenzi au solemni-dade guziarekiñ, zabaldu dute Iru OrdenatakoEleiza guzietara, eta mesede berezi baten bidezematen dute eskubidea irabazteko Jubileokourtean eta debeku-denboran ere. Ala jende

guziak dijoaz konfianza osoarekiñ Porziunkulakokapillara, zeña baidan Loretoko Etxe Santuarekiñbatean Italiako joia bat eta munduko eleizabeneragarrienetako bat. Unbriako bazter au daegiaz millagroetako lur mena, eta bertan gorde-tzen da betiro San Franziskoren oroipena bimodu señalatuakgatik, baratzako larrak urteoroematen dituzten arantza gabeko arrosa zuri,mantxa gorridunakgatik, eta toki guzietatikmillaka dijoazen erromesakgatik, bada abuztua-ren aurreneko eta bigarren egunean joan oi diraerregutzeko San Franziskok erregutu zuentokian, barkazioa billatzeko ark aentzat iritxizuen tokian, eta berentzeko ostera bataioko gar-bitasun eta inozenziarekiñ opa ditekeen poz kon-tentu bakarra, zeña dan Jaungoikoaren amorioa.Kapillaren solairua gastatua dago erromesenbelaunakiñ, eta paretak oraindik gordetzendituzte sei gizaaldien muñegiñen siñaleak. Egiazbat beartzen da aitortzera onelako leku bedein-katuak gloriaz beteak daudela, eta penitenziakojazarre leku orrek ezereztutzen duela gizonengutiziakoa. Nun arkitu orrenbeste mirari bateanbilduak? Eleizako kondaira guzian bada pasarte

bat pekatari kupigarriak konsuelo geiago arki-tzen dutenik? Eztakigu emen zer geiago miretsi,edo San Franziskoren zeloa animen salbazioaga-tik, edo utsetik mirariak egiten dituen Jainkoarenalmena, neurri aul eta ondore aundien desber-dintza ikusirik, jendeak deadarka esan dezaten:«Jaungoikoaren beatza dago emen!».

Baña ez da gitxiago arritzekoa, JainkoarenProbidenziak kapilla umill onen arritarañokoakgordetzeko daukan kontua. 1832ean beiñ eta1854an berriz, lur ikara batek arrakatu zuenerrege mantuaren gisa kapilla au estaltzen duenEleiza aundi ederra, XVIgarren eunkian egiña.Erreboluzioak eun bider lurbira au irabiatu du,Porziunkula ordea beti dago bere oñean, erorigabe, zabalduaz bere orma lodi-gorrietatik ate-ratzen dan pobrezazko urriñ gozoa. Jaungoikoakgorde dezala oraingo erlijio gabeko gizonetatik,oraiñdañoko denbora luzean gorde duen bezela!Jaungoikoari nai dakiola datozela oraiñ ere erro-mes talde aundiak denbora aetan bezelako fedeeta amorio irazekiarekiñ! Eta San Franziskorenedozeiñ Eleiza Ama Birjiña Aingeruenekoenbeste bat dan ezkero, oraingo jendeak berritu

ditzatela arren erromeri erraz oek! Zergatik, ezdezatela aztu beñere, Ama Birjiñaren Eleizetan,eta bakarrik beraren bitartekotasun errukitsua-gatik arkituko dituzte jendeak elkarren arteanbizitzeko bear diran bi gauzak: mundu onetakopakea, eta betikoeran bizitza obeagoko batenesperanza.

1222garren urtean, Porziunkulako bi gertaka-riak igaro bitartean, S. Franziskok, animen salba-zioaren zeloak beti irazekirik, egin zuen irtenaldiluze bat Italiako egutera aldera, zeña zan lurbiraaetako partea, oraindik misiorik eman gabe zeu-kana. Erroma, Gaeta eta Napolestik jetxirik, iritxizan Italiako aruntzko ertzera, bidagiñez bisita-tzeko Aingeru Santu edo Garganoko arzuloa, SanMigel Goi Aingerua bertan agertu zalako aiñsonatua, eta gero, Adriatiko itxaskosta segiturik,itzuli zan Unbriara. Eziñ kontatu ginitzake apos-tolutzako ibillera onen pauso guziak, bañaguziak ezpada ere, esango ditugu gertaerabikaiñ batzuek.

Erroman egiñ zuen adiskide Mateo Rubeisprinzipea, Orsiniren etxadi leñargitarretakoa.Mateo zan denbora guzietan ikusi oi diran modu-

ko gizon aetako bat, munduko aunditasun etaatsegiñtasunez inguratuak bizi arren, biotzaoetatik libre zeukana. Piedadezko obretan ariazgañera zeukan beste oitura bat are ederragoa,miserikordiazko obrak egitekoa, alatan non arenetxeko atea beti zegoen idikia beartsuentzat.Lenbizi elkar ikusi ziranetik, asi zuten trataerabat beren gustoakiñ txit ongi zetorrena, eta den-borarekiñ sendotu eta geitzen joan zana. Senzi-lloro kontatzera goazen pasarte onek agertzendu prinzipe onek nolako estimazio eta benera-zioa zion Asisko penitenzilariari: Gonbidatu zuenSantua bere maiera esanaz zer ordutan izangozan bazkaria, baña ordua igarota etxeraturik,etzegoen an San Franzisko. Agindu zuen billatuzezatela, esanaz etzala maiean eseriko Santuaetorri bitartean, eta arkitzen etzutelako kezka-tzen asi zan, noiz eta ikusten duen serbitzarienartean. Mateo umiltasun artzaz mugiturik, joanzizaion esanaz: «Ene anaia, banatorkizu zurekiñjatera, nere maiean zuk jan nai izan ez dezunezkero». Eta prinzipeak eta Santuak lurreanumilki eserita jan zuten elkarrekiñ pobreenartean.

Santuaren adiskidetasuna zan zoriontasunez-ko siñalea. Franziskogatik ixuri ziran zerukobedeinkazioak ostalariaren etxera, eta Santuaksendotu zituen guzioi mugida aundia egiñ zienasmegi edo profezi batekiñ. Prinzipeak zeukanseme bat oraindik bularrekoa, eta nola baizeu-kan konfianza aundia Santuarekiñ, erregutu zionbedeinkatu zezala. Franziskok bada, bedeinkatuzuen Juantxo (ala zeritzan aur zorionekoari),gero besoetan arturik, musu eman eta millapalagu egiñ ziozkan eta amoriozko begirada eza-rriaz, esan zuen: «Au ez da izango gure Ordena-ko erlijiosoa, baña izango da bere anparatzallea;ez da kontatuko fededunen artean, ezpada izan-go da Aita Santu, eta beraren itzalean gure erli-jiosoak txit kontentuz biziko dira». Andik berro-geita bat urtera aur ura, Juan Ursinoena, izan zanlonbratua Kardenal, Franziskoarren Anparatza-lle, eta 1277garren urtean altxatua izan zan SanPedroren Kataberara Nikolas IIIgarrenaren izena-rekiñ. Ala kunplitu zan gure Santuaren asmegia.

Prinzipeak San Franziskogandik alde egiñbaño len sartu nai izan zuen aren familia espiri-tualean, eta txit onratua arkitu zan artzean San-

tuaren eskuetatik penitenziako abittua. Iruga-rren Ordenan aren sarrera txit sonatua izan zan,eta beraren ejenploa beste zenbat giza noblekjarraitu zuten.

Gure Santua Erromatik igaro zan Subiakora,bisitatzeko monje-biziera Europan para zuen SanBenitoren ar-zuloa. An ikusi zuen arantza satsiura, zeñean San Benitok seireun urtez lenagoaren moduko beste tentazio batean itzali zuenbere griña gaitz eragillearen berotasuna. Begira-turik sasi ari, soldadu bulardetsu ark bentzutuzuen garaipeneko etzan-lekuari bezela, muñegiñ zion errespetoarekiñ, eta gurutzearen siña-lea gañean egiñ beziñ laister, larrosa ederretanbiurtu zan. Oraindik ikusten dira gaur dan egu-nean lar loreztuak, bi santu aundi oen birtutea-ren sinitsgai betikotzat.

Andik juan zan Franzisko anziñako portuospatsua dan Gaetara, nun Jaungoikoak bi milla-grokiñ ontzat eman zuen aren misio eta predika-zioa. Egun batean plaza aundian, itxas aurreanpredikatzen ari zala, nola jendea bata bestearengañezka zijoakion abittuan muñ egitera, Franzis-ko, aetatik alde egitearren sartu zan bera baka-

rrik ontzi batean. Ontzia iñork arraundu gabeurrutiratzen zijoan ubazterretik begira zeudenguziak arritzen zirala, gero gelditu zan urarenerdian Santuak predikatzen segitu zezan, etaitzaldia bukatu zuenean, ontzia berez itzuli zanubazterrera, jendeak arri eta zur egiñik geldigeldi alde egiten zuen bitartean. Nork idukikozuen biotza aiñ gogorra eta gaiztakerian aiñsetatsua despreziatzeko kriatura zentzu gabeta-rañokoak aiñ azkar eta ezaguera dunak bezelaobeditzen zuten apostoluaren dotriña? ArgatikGaetarrak jarri ziran errazki Santu mirarigillea-ren irakasdeetara, erregutu zioten aen arteandenbora geiagoan egon zedilla, eta uri artan jarrizezala bere Ordenako etxe bat. Franziskokbaietzkoa eman zien jende aen poz aundiarekiñ,eta bereala asi ziran konbentua egiten. Obran arizirala, aldamiotik zubaje bat erorita, azpianzegoen arotza lertu zuen. Aren gorputza guziazan zauri bat, eta lagunak eraman bear izanzuten bereala etxera, baña suertez topatu zutenbidean San Franzisko, zeña kupitu eta besteenpenan part-arturik, Jaungoikoarenganatu zan;eta agindurik eramantzalleai andak lurrean jar-

tzeko, egiñ zuen gurutzearen siñalea illdakoarengañean, eta eskutik artuta, esan zion bere izena-rekiñ: «Altxa zaite». Eta illdakoa bereala altxazan osasun eta indar betean, eta Jaungoikoarieta San Franziskori eskerrak emanda, joan zanalegere bere lanera.

Gaetako ateetan bertan egiñ zuen bestemillagro bat, aitatutakoa baño are señalatuagoa,sagarren millagroaren izenez ezagutzen dana;eta gertatu zan Kapuarako erromar-bidean, etakontatzen degu Marianok izkribatua utzi zuenbezela.

Gure Santua sarturik noble baten etxeanpiska batean atsedetera, txit arrera ona egiñ zio-ten eta bai bazkaltzera gonbidatu ere. Gonbiteaontzat artu zuen, baña aurrena nai izan zuenpredikatu, eta orretarako joan zan erriko plaza-ra. Noblea bere familiarekin joan zan aditzera,eta etxean etzuten utzi neskame gazte bat bai-zik, eta onen kontura aur txiki bat, nagusiarenseme bakarra. Neskamea emakumeen berezkoikusmirak eramanik, aurra bakarrik utzi, eta joanzan jende artera. Zeiñ gitxi pensatzen zuenzetorkion zorigaitz ikaragarria! Ostera etxeratu

zanean arkitu zuen aurra illa, erdi egosia, ur-ira-kiten zegoen paziaren barrunbean. Izu ikarazguzia ori-ubeldua, eta kezka ikaragarriak senti-tzen zituela arturik aurraren gorputz itxuragabea, gorde zuen kutxa batean. Pensatu baizikeztago gurasoak sentituko zuten pena jakiteratuziranean, baña San Franziskoren begirunez, aiñberen buruen jabe egon ziran non ez itz bat, ezzispiru eta ez señalerik txikienik etzuten emanadierazteko izan zuten zorigaitz aundia. Otor-duan, nola baizekizkian gure Santuak bere alde-rako Jaungoikoak zeuzkan asmoak, jolastuzitzaien beti oi zuen bezelako gozotasun biguña-rekiñ. Bazkaria bukatzean agertu zuen sagarrakjateko zalea, eta nola etxekoak eskusatu zitzaiz-kan esanaz etzituztela: «Begira, esan zien, seña-laturik beatzarekiñ aur illa zegoen kutxa, idikiezazute ori, eta sagarrak arkituko dituzute».Nobleak, piska batean dudatu zuen, baña geroSantuaren errespetoz, idiki zuen kutxa, eskuakdardara egiten ziotela. An zer ikusi zuen? beresemea piztua, osasunez, aurpegi alegerearekineta esku bakoitzean sagar banarekiñ. Aitak artuzuen besoetan bere semea pozez zoraturik, eta

San Franziskoren oñetan belaunikaturik, emanziozkan eskerrak Jaungoikoari eta berari. Orranola Naingo alargunaren semea piztu zuenakpagatzen duen bere pobre biotzekoai ematenzaien ostatua.

Beste mugaldi batean Jaunaren Probidenziakagertu nai izan zuen txit bereziro nolako ernaita-sunarekiñ kontu egiten dien bere serbitzariai.Utzi dezaiogun emen ere Marianori itz egiten:«Gure Aita San Franzisko, Montellan egun guziapredikatzen igarota, joan zan gaba pasatzeraerri gañean dagoen basora. Gauza arrigarria Ita-lian! lurra elurrez ezarria zegoen, eta Santuaketa bere lagunak etzeukaten arte-arbola batenadarrak beste berogarririk. Baña Jaungoikoak alanaita, adar aek serbitu ziezten estalpetzat, etabiaramon goizean andik igaro ziran guziak ikusizuten etzegoela elur matasa bat ez adarretaneta ez erlijiosoen inguruan; Montellako Jaunak aujakiñdu zuenean, Santuari deitu eta erregutuzion, utzi zitzala an bere ikasle batzuek bertakojendearen ikasbide eta protxurako. Franzisko txitpozik artara jarri zan, millagroa gertatutakotokian bertan egiñ zuten konbentua, eta erlijioso

txikienak beren egoerarekin santutu zuten arte-raño lapur eta gaitzgilleen gordelekua izanzana».

Orrenbeste millagro eztira egiten, jendeenartean orrenbeste berotasun ezta pizkortzen,eta ezta agertzen egiaren bandera-eramallebezela, gaiztoen griñak esnaatu eta gorrotoa ira-zeki gabe. Gure Santuak beste iñork baño obetokontatu bear zuen onelako pruebarekiñ, eta pre-sentatu zizaion gitxien uste zuen aldetik. Joanzanean Barira, nun zegoen orduan Federiko IIga-rrena, Alemaniako Enperadore eta Sizilia bietakoerrege, predikatu zuen Jaungoikoaren itza. Itzegiñ zuen Apostoluaren libertadearekiñ, erre-prendituaz gorteko eragabekeriak eta erriarenlasaikeriak. Aren sermoien sona iritxi zan Federi-koren belarrietaraño, zeña zan prinzipe gutiziosoeta desleial bat, alabaña Inozenzio IIIgarrenarenmendekoa nola izan baizan Eleizak beragan kon-fianza aundia jarri bazuen ere, desonratu zuenbere erreinaaldiaren bigarren erdia aragi goza-men itxusienakiñ eta Aita Santuari egiñ ziongerra bidegabearekiñ. Itxuturik bere esku-aldun-diarekiñ, etzuen beste amesik, Enperadore fede-

gabeen gisa, munduko nagusi bakar izatea bai-zik, eta nola bere plano eta asmoak ikustenzituen desegiñduak Penitenziako Ordenak etaGuelfoen aldeerdiak egiten zituzten aurrerape-nakgatik, erabaki zuen galtzea gure misiogillebulardetsua, eta orain neurri gogorrak artzerabenturatzen etzalako edo naiago zuelako gerazedilla kreditoa galduta begiz ikusi eziñ zuenura, orra nolako lazoa jarri zion galtzeko asmoa-rekiñ. Gonbidatu zuen berekiñ jatera, eta bazkalondoan eraman zuen gazteluko dorre batera,nun alde aurrez sar-erazi zuen isilik andre galutsbat. Guzia zegoen deabruaren artez ongi presta-tua, zimendu sendoa etzeukan birtutea erreme-dio gabe galduko zan; baña Franziskoren garbi-tasuna irten zan tentazio artatik garai eta orni-tua ziargi berriarekin. Ez al zuen ikusi andre gor-tear doakabea, zabaldu zituen lurrean dorrekosukaldean sutan zeuden illatiak, eta etzan zangañean; andreak ura ikustean, izuturik ies egiñzuen. Prinzipea zegoen an aldian gauza arenazkena ikusteko, eta gelan sarturik, esan zionFranziskori: «Oraiñ ezagutzen det Jaungoikoarengizon bat zerala» eta aditu zituen Santuak eman

ziozkan konsellu eta onesanak, zeñak laisterregiaztu zituen bere buruaren eta errien kaltean.Gertaera au igaro zan dorrea, geroztik deitzenda San Franziskoren dorrea».

Oek izan ziran itz gitxitan San Franziskoripasatako gertaera bikañenak 1222garrenurtean. Sei edo zazpi illabetean Italia guzian egiñzituen ibilleratan Franziskok jarri zituen ogei batkonbentu, eta zabaldu zuen orrela bere Ordenautzi gabe denbora berean animen salbaziorakolan egiteari.

Denbora onetan bertan Europa guzian saka-banatuak zeuzkan praide misiogilleak ontzenzuten beren neke izerdiakiñ siñalatu zitzaienlurra, bilduaz anima eta jarraileen labore uga-riak. Oek ziran Bernardo Kintabal Españian, Anjeleta Alberto Pisa Inglaterran, Zesario EspirakoaAlemanian, eta frai Pazifiko Franzian. Eztaukaguemen oen lanbideak ondo atera ziralazkoarenberri eman bearrik, baña eziñ utziko degu aitatugabe aen irabazi espiritualetako bat, bertan gureSantuak izan zuen parteagatik, eta orain Orde-naren etorkizunean eta Teolojiako estudioenaurrerapenerako beraren balio aundiagatik. Itz

egiñ nai degu Alejandro Halesen bokazioarengañean. Au zan Parisko Ikasol edo Unibersidade-ko Irakasleen artean sonatuena, eta Pariskoikasle guziak zijoazen aren erakustegira. Orain-go erakusle sinistamentu gabekoen kontrara,señalatzen zan guzien artean Ama Birjiñarenga-nako jaieragatik anbat nola bere jakiñduria arri-garriagatik, bada erabaki zuen ematea, al zeza-keaneraño, Ama Birjiñaren izenean eskatzenzizaion guzia. Itxuraz aiñ ezereza zirudian gauzau izan zan aren bokazioa erabaki zuena. Egunbatean San Franziskoren erlijioso batek berare-kiñ topo egiñik, esan zion: «Irakaslea, denboraasko da mundua serbitzen zaudela, eta famarikasko artu dezu. Gure Ordenak oraindik ez daukairakasle eta jakintsurik, erregutzen dizut, bada,Ama Birjiñaren izenean jantzi dezazula abitubasto au. Izango zera Ordenaren onra, eta animasantutuko dezu». Alejandrok, bere aginduazoroiturik, erantzun zion biotz biotzetik: «Eneanaia, zoaz pakean, laister jarraituko dizut etaegiñgo det zuk nai dezuna». Eta egiaz, andikegun batzuetara, munduko aunditasunetik igarozan konbentuko umiltasunera, eta jantzi zuen

Erlijioso txikienen abittua (1222), erakutsiazonela bere kidakoai, munduko lilluramendu etaatsegiñak desagertzen dirala beste bizitzakoaunditasunaren aurrean, zeña dan Jaungoikoaamatzea, eta Beragatik sakrifikatzea. Zer sakrifi-zioa! Nork iritxi ditzake, lenago sentitu ezpaditu,animak sufritzen dituen samiñtasun eta berebarrengo burrukak, borondate osoarekiñ urra-tzen dituenean munduari itsatsirik zeukatenlazoak? Askotan odola egon oi da ixurtzen zauri-tik denbora luzean, eta isteko bear izaten daJaungoikoaren eskua eta graziaren ukendua. Ale-jandrok ezagutu zituen pena-naigabe oek, etaaiñ gogor eta samiñak iruditu zitzaizkan aurrene-ko egunak, non pensatu zuen konbentutik irte-tea. Pensamentu onek sosegurik ematen etziongau batean, ikusi zuen ametsetan San Franziskobizkarrean gurutzetzar bat zuela mendi gañbatera neke aundiarekiñ igotzen. Alejandro joanzizaion laguntzera, baña Santuak kopeta beltza-rekiñ kendu zuen, esanaz: «Alde egizu, doaka-bea, oialezko gurutze ariña eziñ dezu, eta aueraman alko dezu!». Nobizioa ikuskera onekiñargitu eta eskolaturik, geratu zan libre tentazio

artatik, eta iraun zuen eriotzaraño bere artutakobokazioan. San Franziskok, merezimentua esti-matzen zekienak bezela, piedadearekin bateanikusten zuenean, eman zion eskubidea len beze-la agirian erakusten segitzeko, zeña zan mesedebat, bere ikasle guzietan oni eta San AntonioPaduakori baizik egiñ etziena. Eta ala, Alejandroagertu zan ostera Unibersidadeko bere erakuste-gian, eta aiñ patu onarekiñ, non merezitu zituenAita Santuaren alabantzak, eta kidakoak deituzezaiotela «Irakasle bentzuteziña». Gauza jakiñada nola Suma Teolojika izendatzen dan bere libu-ruarekin para zuen Santo Tomas Irakasle ainge-ruzkoak bukatu bear zuen obra arrigarriaren len-biziko arria, baña jendeen beneraziorako daukanmotiborik ederrena da bere ikasleak izana den-bora-aldi artako gizonik eztitsuena, San Buena-bentura, eta Teologorik aundiena, Santo TomasAkinokoa.

Ordena oraindik asieran baizik etzegoen, etakontatzen zituen izenik gloriosoenak. Berardokeman zion martirioaren koroe-argia, AntonioPaduakoak Apostolutza, eta Alejandro HaleskoakTeolojiako jakinduriazkoa.

Amalaugarren BerezieraSan Franziskoren Erreglaren sortze,

berri labur eta Espiritua.(1223)

San Franziskok aspaldian zerabillen buruanaurreneko Erregla moldeberritzeko asmoa,arako Inozenzio IIIgarrenak itzez ontzat emanzuena; Jesu Kristo gure Jaunaren agerkera batizan zan artara erazi ziona. Anziñako kondairakesaten ezpadigute ere ez nun eta ez noiz gerta-tu zan agerkera au, gertaerak bata besteakiñdaukaten itxaspenak eta Santuaren jaierak sinis-terazten digute gertatu zala Asisko Induljenziaaundia adierazi zanetikan laister (1223) eta bereeliza estimatu Ama Birjiña Aingeruenekoan.

Orazioan zegoen gau batean, sentitu zanzeruko argiz inguratua. Iruditu zizaion lurra ogiapurrez estalia zegoela, eta berak errespetoz bil-tzen zituela emateko goseak zeuden bere Erlijio-soai, eta ogi apurrak aiñ txikiak zirala non bildurzan, ez ote zitzaizkan eroriko beatz tarteetatik.

Onetan bere konsuelorako zeruko boz batekesan zion: «Franzisko, apur oekiñ guziakin ostiabat egiñ eta emaiezu jan nai duten guziai». Alaegiñ zuen, eta osti artatik desprezioz edo debo-zio gabe jaten zuten guziak iruditu zitzaizkanlegenarrez beteak zeudela. Goizean kontatu zienfraideai izan zuen amets edo ikuskera, espan-tuaz aekiñ batean igerri eziñ ziolako zer adierazinai zuen; baña biaramonean zeruko itz ots berasentitu zuen bere animan esaten ziola: «Franzis-ko, aurreko arratsean ikusi ziñituen ogi apurrakadierazten dute Ebanjelioko itzak, ostiak Erregla,eta legenak gaiztakeria». Santuak ezagutu zuenaren asmoai zeruak ematen zien erantzuera, etafrai Leon eta Bonizio berekin arturik joan zanMonte-Kolonboko koba-zulo batera, obeto pres-tatzeagatik barau eta orazioarekiñ bere Erreglaberriro izkribatzeko. Ala egiñ zuen Espiritu San-tuak goiargiturik, eta berrogei egunera erakutsizion orduan guzien Buru ordezko egiten zuen fraiEliasi, berak ikasi eta kunplierazo zezan; bañaaiñ gogorra iruditu zitzaion, non Santuari itzulibearrean, gorde zuen, Santuari esanaz, usteka-

bean galdu egiñ zizaiola, pensatuaz bereganorrela etzala egundaño gordeko.

San Franzisko, ezerere erantzun gabe, joanzan ostera koba zulora, eta izkribatu zuen Erre-gla bigarren aldian. Onetan ari zala Jesu Kristokberak adierazi zion nola frai Elias eta onen alde-ko probinzialak, aren kontra elkar arturik, zijoaz-kiozkan koba zulo aldera eskatzera bear bearre-koak iruditzen zizaizten Erregla-gozamenbatzuek. San Franziskok bidera irtenik, esan zienboz kupigarri batekiñ: «Zertara zatozte onera,zu, Elias eta zure lagun probinzialak?». «Jakiñdudute, erantzun zion Eliasek begiak lurreratuaz,zuk eman nai diezula Erregla bat gizonen inda-rrez gaindikakoa, eta enkargatu naute erregu-tzeko zuri zerbait biguñdu dezazula, alabaña ezdute ontzat artu nai, gogorregia baldiñ bada». Itzoek aditzean Santua bere barrunbean ikaratuzan, eta begiak zeruronz altxatuta, esan zuen:«Jauna, ez nizun nik esan etzidatela sinistuko?Nik, eta benetan pobreza maite degun guziokgordeko degu leialki Erregla au; gañerakoakgogo dutena egiñgo dute, bada ez det nik iñororretara beartu nai». Au esatean, Jaungoikoaren

Semea agertu zan bertan odeiargi batean, etaesan zituen itz zorrotz oek: «Gizontxoa, zergatiknastutzen zera, au zure obra balitz bezela? Ninaiz Erregla onen egillea, eta zuri dagokizuna dazure erlijiosoai ezaguerazotzea. Badakit gizona-ren argaltasunak zenbateraño dezakean, eta zerneurritan eustea nai detan. Nai det bada Erreglaau gorde dedilla itzetik itzera, itzetik itzera, itze-tik itzera, azalduera gabe, azalduera gabe, azal-duera gabe. Gorde nai ez dutenak atera ditezelaOrdenatik; nik ekarriko ditut oen ordañak, etaala bear bada, sortueraziko ditut arri berpereoetatik».

Ikuskera desagertu zan. Elias eta bere lagu-nak ikaratuak zeuden; eta Franziskok belaunikozegoen tokitik zuzendu ziezten itz oek: «Ezagu-tzen dezute zuen zentzu aragikoiarekiñ Jaungoi-koaren borondateari gogor egitea baizik ez dezu-tela egiten? Aditu dezute odeitik irten dan itzotsa?». Eta lotsaz beterik alde egiñ zuten itz baterantzun gabe.

Menditik jeistean gure doatsuak zeukan arpe-gia argierrañutua beste Moisesek bezela, etasarturik Ama Birjiña Aingerukoenean, para zien

fraideai Erregla berria: «Eztet ipini emen ezernere burutik, esan zien, nik eztet egiñ, EspirituSantuak gogoraerazi didana izkribatu baizik».Guziok batetan artu zuten, eta Honorio IIIgarre-nak Santuaren eskutik arturik ontzat eman zuensolemnidade guziarekin 1223ko azaroaren 29anErroman emandako Buldan. Jesu Kristo gure Jau-nak aitortu zion Santa Brijidari Erregla aren jato-rri zerukoa: «Ez da izandu gizonaren azkartasu-nak antolatua, esan zion, Jaungoikoak berak bai-zik, eta Franziskok eraman die bere anaiai letrabat ere erantsi gabe». «Berekiñ darama, dioNikolas IIIgarrenak, Trinidade guziz Santu etaadoragarriaren sinitsgai ukateziña. Aita zerukoa-gandik jetxi eta erakutsia izan da apostoloai bereSemearen ejenplo eta dotriñaren bidez, eta Espi-ritu Santuak gogaerazi dio Franzisko doatsuari».

Sinitsgai aiñ itzaltsuetatik agertzen da SanFranziskoren Erregla dala azkartasunezko señalebat baño geiago, dala zeruko goiargiaren frutua.Santuak berritu zuen aitormen au bere testa-mentuan, eta bizi izan zan azkeneko iru urteetanbaliatu zan beiñ baño geiagoetan pensamentuonezaz alaituerazitzeko bere ikasleak eramatera

amorioz beren gogoz artu zituzten kateak. «Eneseme maiteak, esan oi zien, Jaungoiko gure Jau-nak mesede berezi bat egiñ digu Erregla au ema-tean: Bera da bizitzako liburua, Salbaziorakoesperanza, gloriako prenda, Ebanjelioarenmamia, Kalbarioko bidea, santutasunezko bizi-tza, Paraisoko giltza eta betiko elkartasunekolazoa. Erabilli ezazute beti gogoan, pensatu maizberagan, guzian zintzo gordetzeko, eta ez utzibeñere, ez eta eriotzako orduan ere».

Alakoa da San Franziskoren Erreglaren bito-rantza eta sortzea.

Egi dirudi urte onetan bertan eta ogi apurrenikuskeratik laister iritxi zuela Aita Santuak seña-latu zeiola kardenal bat Ordenako ondasun espi-ritualen anparatzalletzat. Ikusi bedi nolakomugaldi eta darraikoietan.

Juan de San Pablo Kardenal argirotarra illzanean, kristau erdizkakoak, denbora aldi guzie-tan arkitu oi diran bezela, fundatzalle santuarenausardiaz izutzen ziranak, engañioen bidez eka-rri zituzten beren aldera zenbat persona, AitaSantuaren Gortean agintea zeukatenak. Santuakjakindu zituenean ixilikako treta, beraren jenio

llano eta leialaren aiñ kontrakoak, penatu zantxit, eta atseden eziñik, joan zan bere Jaun Sobe-ranoarengana bere espa amorezkoak agertzera,eta Jaun onek bereala konsolatu zuen, erakutsiazikuskera batean kaltearen kausa eta erreme-dioa. Ikusi zuen ametsetan ollo beltz bat usoarenankak zituena, egiñalean ari zan egapean beretxito ugariak gordetzen miruaren erasoetatik,baña eziñ gorde zituen guziak, eta aetatik askokbere inguruan ibiliaz, are peligro aundiagoan jar-tzen ziran, baña ona non olloaren gañean jartzendan beste egazti aundiago bat, eta onek bereego zabalakin ollo-txitoak anparatu zituen. Esna-tu zanean, erregutu zion Jaunari senzilloro adie-razi zezaiola amets ark zer esan nai zuen, etajakiñ zuen uso ankakiko olloa bera zala, txitoakerlijiosoak, eta ega zabalekiko egaztia Aita San-tuari eskatu bear zion Kardenal anparatzallea.Bereala fraideak deitu eta kontatu zien guzia,bukatuaz itz gogoangarri oekiñ: «Erromako Elei-za da Eleiza guzien Ama eta Ordena erlijiosoguzien Buruzaia; berari gomendatu bear diozkatnere erlijiosoak, bere aginte eta eskubidearekiñgaitz egiñ nai diotenak kastigatu, eta aseguratu

ditzaien Jainkoaren umeai libertade oso osoa.Aren anparupean dan denean ez da iñor bentu-ratuko gaitzik egitera, eta gaiztakeriaren beargi-lleak eziñ desegiñduko dute kastigu gabe Jauna-ren maastia. Erromako Eleizak agertuko du zeloaundia gure pobrezari kontu egiten, eta ez duutziko arrokeriaren lañoak illuntzen umiltasune-ko birtutea. Jakingo du kastigatzen gogorki sesioeta erriertak jartzen dabiltzanak, eta egingo duez ditezela urratu beñere gu bateratzen gaituenpake eta karidadezko lazoak. Berak begiratzendiola, Erregla gordeko da zuzen, eta gure erlijioz-ko jarduerak banatuko dute nora nai bizitzakousai gozoa. Eleiz onen umeak izan ditezela badaesker onekoak beren Amagandik artzen dituztenmesede estimagarriakgatik, muñegin dezaiotelaoñetan debozio egiazkoarekin eta izan dezaiote-la beti jaiera beñere autsiko ez diotena.

Andik denbora gitxira Franzisko joan zanErromara. An arkitu zuen Ugolino Kardenala,Ostiako Obispoa, Florenziatik Aita Santuarenmandatua kunplituta etorria, oni agertu zionnola zeukan asmoa eskatzeko Aita Santuari autuzezala bera Erlijioso txikienen Ordenaren anpa-

ratzalle. Kardenalak ontzat artu zuen Franzisko-ren asmoa, eta erregutu zion predikatu zezalaAita Santuaren eta Kolejio Sagraduaren aurrean,aren borondatea irabazteko. Franzisko artarajarri zan, bere umiltasunaren damuz bederik.Antolatu zuen bada sermoi eder bat igaroaz orduasko buruz ikasten, baña ez al zan jarri Aita San-tuaren eta kardenalen aurrean, non guzia aztuzizaion eta itz bat bakarra ere eziñ esan izanzuen. Aitortu zuen garbiro zer gertatzen zizaion,eta gero Espiritu Santuaren laguntza eskatutaasi zan predikatzen oitua zegoen bezela, au da,berezko senzilltasunarekiñ; baña alako grazi etaindarrarekiñ, non aditzalle jakintsu aek idukizituen osotoro arriturik. «Orduan ezagutu zutenitz egiten zuena etzala Franzisko, ezpada Fran-ziskoren aotik Espiritu Santua».

Honorio IIIgarrenari gustatu zitzaion Santua-ren eskaera, eta Ostiako Obispoa lonbratu zuenErlijioso txikienen Ordenaren Kardenal anpara-tzalle.

Gera gaitezen piska batean agure aren itxuraerrespetagarri ari begira. Ugolino Kardenala zanErromako Gortean ziran giza nobletatik señala-

tuenetakoa. Segni kondeen etxadi noblearenjatorrikoa, Inozenzio IIIgarrenaren illoba, enten-dimentu argi eta biotz aundiagokoa, irakasle,letradu eta predikaria, zuzentasun eta egiarendefentsalle zorrotza zan bezela, zan ere erruki-tsua pobre eta desanparatuakin. Estimazio etakariño aundia zien Erlijioso txikienai, joatenzitzaien konbentuetara bisitatzera, eta aen peni-tenziako bizitza egitera. «Zenbait bider ikusi zanKardenal siñaleak utzi, fraideen abitua jantzi,oñutsik jarri, eta era onetan segitzen fraideenlan espiritualak, eta Jaungoikoaren gañean jolas-tutzen! Franziskok bere aldetik agertzen zionnaitasunik biotzekoena eta Ordenaren mundukogauzen gobernua uzten zuen bere eskuetan».

Agerturik Jaungoikoak Franziskori agurebeneragarri ura iritxiko zala Aita Santu izatera,gero eta begirune eta errespeto geiago ekartzenzion. Bialtzen ziozkan eskutitz guzien asieranipini oi zion: «Nere Aita eta Jaun Ugolino benera-garri mundu guziko Obispo eta kristau guzienAita izango danari». Egun batian jakiñik Karde-nala bisitatzera zijoakiola, ezkutatu zan basoa-ren ondoan, Obispoak ordea billatu zuen, eta

galdeturik biguñki zergatik iges egiñ zuen: «NereJaun eta Aita, erantzun zion Franzisko umillak,jakindu nuen ezkero berorren Aunditasunakonratu nai ninduela nigana etorriaz, aiñ despre-ziagarria ikusten nuen nere burua, non irudituzitzadan alako onrarik iñola ere merezi eznuela».

Eziñ utzi genezake para gabe emen Iru lagu-nen Irakorgaian ikusten degun beste pasartebat, aurrekoak baño obeto adierazten digulakonolako naitasun biotzekoan bizitu ziran bi perso-na oek, eta agertzen ere duelako bataren senzill-tasuna eta bestearen ontasuna. Ugolino Karde-nalak konbidatu zuen beiñ batean bazkaltzera,baña aren etxera joan baño len ibili zan eskeanatez ate, gordeaz ematen ziozkaten ogi beltzpuska gogorrak, gero Kardenalaren etxera joanzanean eta maiean eseritakoan, partitu zieztenkonbidatuai, au da, Obispo, zaldun eta apaizai.Bazkal ondoan Kardenalak deitu zion beste gelabatera Santuari, eta laztandurik, espa amorosoau esan zion: «Zergatik lotsa erazitzen nazuorrela eskean ibiliaz, dakizularik nere etxeandagoen guzia zurea eta zure anaiena dala?».

«Etzaitut lotsaerazi, Jauna, erantzun zion Fran-ziskok farra irri gozoarekiñ, kontrara, onra aundibat egin dizut konbidatuaz zure maiera Jesu Kris-to, pobreza gogozkoaren maitatzalle egiazkoa.Orregatik naiago det karidadearen doaiakiñestalitako mai pobre batean eseri, ezen ez jakiasko eta ondo maneatutako mai aberatsetan».«Zuaz ene Seme, Kardenalak esan zion, etaegizu ondo deritzatzuna; bada ikusten det Jaunazurekiñ dagoela». Kardenal beneragarria erre-tratatzeko ekarri ditugun pasarte oek asko diraezagutzeko zeiñ diña zan eman zizaion kargua-rena.

Ordua degu onezkero ikasteko lenbizikoOrdenaren Erregla, Aita Santuak ainbesterañoalabatu dutena, eta Santa Klararena eta Iruga-rren Ordenakoa jartzeko moldetzat serbituzuena. Ikusiko degu beraren egitekoa, obratzekobaliatzen dan bide edo neurriak, eta zer tokiseñalatzen dien Erlijioso txikienai Jaungoikoarensoldaduzkan.

Gauza berri eta atrebitua izan zan Ordenaonen jartzea, egiaz berak bete zuen Ordena Erli-jiosoetan ikusten zan utsunea. San Benitoren

semeen egiteko berezia zan lurrak landu etaestudioak ikastea; San Agustiñen eta San Nor-bertorenena elizkizunak ponpa aundiarekiñ egi-tea eta Jaungoikoaren alabantzak kantatzea; etaSan Brunorenena berriz, beti meditazioan ego-tea. Arterañoko erlijiosoak etziran egundañoenpleatu predikazio bakarrean, eta utsune auizan zan San Franziskok bete zuena, eta baiSanto Domingok ere, alabaña aren Ordenaguziaz gañ zan Predikarien Ordena, Ordena batzeñean gure Salbatzalleari eta bere ikasleaijarraituaz biltzen ziran batean lanezko bizitza etameditaziozkoa. Zan soldadu tropa berezi bat,Obispoak edo Aita Santuak señalatzen zion toki-rik periltsuenetara joateko noiz nai prest zegoe-na. Jaungoikoak berak agertu zuen egiteko bere-zi au Santa Klararen eta Silbestre doatsuarenbitartez. Erregla, bada, etzuen izan bear etaegiaz ez da, egiteko au errazago iristeko lagun-tza bat baizik.

Erregla dago partitua amabi berezieratan,eta ona beraren mamia: «Erlijioso txikienen bizi-tzako Erregla dago Jesu Kristo gure JaunarenEbanjelioa gordetzean, obedienzian bizitzean

batere ondasunik gabe eta garbitasunean. FraiFranziskok agintzen dio obedienzia eta mendeta-suna gure Aita Santu Honorio IIIgarrenari, etalegez eta bidez beraren ondorengo egiazko dira-nai eta Erromako Eleizari. Beste erlijiosoak bear-tuak daude obeditzera Frai Franziskori eta bereondorengoai». Bigarren berezierak itz egiten dunobizioak artzeko moduaren gañean. Probinzia-lak bakarrik dauka eskubidea artzeko bere pro-binzian fede katolikoaren eta Eleizako Sakra-mentuen gañean kontuz examiñatu ondoren,sartu gabetanik munduko eginkizunen gañeanErlijioan sartu nai dutenak, sarrera baño lensaldu bear dituzte beren ondasunak, eta oenbalioa, al badute, partitu beartsuen artean. Pro-baketako denbora da urte betekoa. Habitua daoial merke eta bastoarekin egiñdako tunika lasaibat, gure Salbatzallearena eta Apostoluena oroi-tuarazten diguna, gerrian soka batekin lotua etaoñetakotzat zola uts edo sandaliak.

Ordenak dauzka bi modutako erlijiosoak,apaizak eta legoak. San Franziskok txit egokimarkatu zituen batzuen eta besteen eginbideak.Lenbizikoai gomendatu ziezten animako lanak

eta batezere predikazioa; eta bigarrengoai kon-bentuko esku-lanak. Apaizak errezatzen duteEleiz-errezoa Erromako Eleiz Ordenan dagoeneran; eta legoak ordañez errezatzen dituzte Aitagure jakiñ batzuek. Batzuek eta besteak eramanbear dute bizimodu berpera, gorde barau berak,billatu enpeñu berarekiñ orazio eta deboziozkoespiritua, zeñetara guzia zuzendu bear duten;eman onerako bidea beren anaiai eta mundukojendeai, beren modestia, mansotasun eta umill-tasunarekiñ, eta azkenik alde egiñ emakumeaki-ko tratamentu suspitxazkoetatik. Santuak Orde-nako apaizai enkargatzen die aen predikazioazuzendu dedilla bakar bakarrik jendeen konber-sioa iristera, birtute eta bizio, kastigu eta sariengañean senzilloro erakustera. Gañera Jaungoiko-aren dei bereziarekiñ sentitzen diranai, ematendie baimena moruai eta beste fede gabeai predi-katzera joateko.

Ordenaren ezkiñ-arria, erlijiozko obra oneniltzarbea, da Ebanjelioko pobreza, ez bakarrikerlijioso bakoitzak beste Ordenatan bezela bereondasunak utziko dituelako, baita ere Ordenakberak munduko gauza guzien errenunzia egingo

duelako. Au da Erreglaren puntu lenena, eta fun-datzalle Santuak maiz aitatzen du, aren intenzio-aren gañean iñork dudarik izan ez dezan. Bañanondik aterako da orrenbeste erlijioso manten-tzeko bear dana? San Franziskok kontuan daukaau, eta Probidenziak egaztiai jana eratzen badieere, billatzetik libratzen ez dituen bezela, alaagintzen die bere semeai bildu dezatela limos-nan, bizitzeko bear dutena: «Eragozten dietosoro nere erlijiosoai dirua berak edo bestezazartzea. Ez dute berenik ezer ere iduki bear, ezetxerik, ez lurrik eta ez beste gauzarik, begiratubear die beren buruai mundu onetan arrotzbatzuek bezela, serbitu Jaungoikoa pobrezan etaumiltasunean, joan konfianzarekin limosna eske,orrezaz lotsatu gabe, Jaungoikoa gugatik pobreegin zalako. Au da nere anaia maiteak, pobreza-ren bikaiñtasuna, onek egiñ zaituzte zeruetakoerreinuaren jabegai, eta lurreko gauzak utzierazibadizkitzute, altxa zaituzte birtutean. Izan bedibera zuen seni-partea, zeruko bizilekura gara-mazkian ezkero. Egon zaitezte beti berarekiñitsatsirik, nere anaia maiteak, eta Jesu Kristorenizenean erregutzen dizutet etzaiteztela izan

beñere ezereren jabe». Eta bereala esan zituenbere biotza agertzen duten beste itz gozo oek:«Erlijiosoak edozeiñ tokitan aurki ditezela, batabesteari lagundu dezaiotela, beren premiaz kez-katu gabe, alabaña ama batek gorputzaren alde-tik bere semea maite eta mantentzen badu,amorio geiago agertuko du erlijioso batek espiri-tuaren aldetik bere anaia mantentzeko. Iñorgaizkitzen danean, kontu egingo diote ari beraikontu egitea naiko lutekean eran».

Ordenak dauka kardenal bat anparatzalle-tzat, aren ondasun espiritualai begiratzeko kon-tua daukana.

Erlijioso txikienen familia guziz aundiarengobernua dago antolatua Eleizakoa bere aginte-malla banaatan dagoenaren moldera. Konbentubakoitzaren burutzat dago Guardian bat Probin-zialak bere konseilluarekin lonbratua, eta probin-zia bakoitza gobernatzen du Probinzialak ia Obis-poak anbateko eskubidearekiñ. Konbentu etaProbinziak daude Erroman bizitzen dan Buruzaiaundi edo Jeneralaren mendean. Karguen seña-lamentua egiten da iru urtetik iru urtera, edolenago, Jeneralak ala agintzen badu. Eta Eleiza-

rekin osoro bat egiteko, Jenerala eta Ordenaguzia daude Aita Santuaren obedienzian; eta ala,erlijiozko gobernu onetako azkeneko erastunaitsasten da aginte guziaren sustrai eta asieradan Jaungoiko berarekiñ. Zergatik Aita Santua-ren mendetasun aldeeneko au eta ez Obispoe-na? Lege emalleak Erreglaren bukaeran ematendu onen arrazoi indartsua: «Beti Eleiza onenberaren agintera menderaturik, beraren aurreanbelaunikatu eta fede katolikoan berak indarturikgorde dezagun pobreza, umiltasuna eta JesuKristoren Ebanjelioa, gordeko degula juramen-tuarekin agindu degun bezela».

Oek dira San Franziskoren Erreglaren agintebikañenak. Bere izaera latz eta penitenzilariaga-tik, ezagun da, dala naiz onean eta naiz gaiztoanjendeak añ errutsuak ziran munduaren Denbo-raaldi erdia izendatzen dan denborakoa, bereaunditasun eta senziltasunagatik zerutik sortua,bada gizonaren entendimentua ez da gai alakogauzak somatzeko. Gure izaera illduratzekoagintzean, indartzen du graziaren egikera, etalaguntzen dio animari altxatzen Jaungoikoarekiñbat egiteko mallarik goieneneraño. «Zintzo gor-

detzen duena, Santua da», dio San BizenteFerrerrek. Izanik, dan bezela, Ebanjelioarenmamia, berritu bear zituen aurreneko kristauenoiturak konbentuen itzalpean; eta erakarri jen-deak fedearen obretara erlijiosoen ejenplo onenbidez. Birtute aundiak alabaña daukate limurka-ri berezia, eta jendeen gloria dago berari gogorez egitean.

Erregla au jakinduria aundikoa bada ere,badauka beste gauza bat are miragarriagoa, etada bizierazten duen espiritua: «Ordena bakoi-tzak dauka bere espiritu berezia, dio oraingoizkribatzalle batek, bada ala ez izatera, legerikonenak idukita ere, ez litzake biziko, laister izan-go litzake gorputz edo tallu bat. Legeak bizieraz-ten dituena, oiturai eusten diena, lanbideak etaOrdenak indartzen dituena espiritua da. Erlijioz-ko Ordenatan espiritu au aiñ indartsua da, noniraunerazten dien eunki askoretan, aulak dirudi-tela eta iñungo indarrak barrengo naspillen etakanpoko etsaien kontra eskudatzen ezpadituere, eta ainbesteraño itsasten da beretakobakoitzarekin, non beren arpegietaraño ager-tzen dan. Espiritu au ez da bat bera Ordena

guzietan, bada guziak gauza batera zuzentzenbadira ere, nola dan animen obedasuna, bakoi-tza dijoa bere bidetik». Batak dauka otoitza, bes-teak obrak, onek gorputzeko illdura, ark karida-deko obretan aritzea. Beragatik San Franzisko-ren Ordenaren ezagungarri berezia, berarenizaera bidea, Jaungoikoaren martizti guziz aun-dian leku apartekoa señalatzen dion gauza,dudarik gabe, da, pobrezako espiritua.

Esango degu orregatik San Franziskok des-kuidatu zituela Erlijiozko bizitzaren beste birtutebear bearrekoak, batez ere obedienzia? Arenesan eta egiñ guziak erakusten digute kontrara.Etzeukan aztua obedienzia dala Erlijiozko bizitza-ren zimendua, au gabe guzia dala naspilla etaelkar eziñ aditua, argatik eskatzen zuen zorrotzizan zedilla azkarra edo berberealakoa, eta aranolako irudiaz baliatzen zan erlijioso on bat erre-tratatzeko: «Gorputz ill bat artu eta para ezazunun nai, alda ezazu beste toki batera edo utzibertan, ez du kejarik txikiena emango. Para eza-zute errege-aulkian, eta aren begirada izango dalenago beziñ umilla, jantzi zaiozute suteozkomantua, eta ez da moretuago geratuko. Ona

emen Erlijioso obedillearen irudia; ez du galde-tzen zergatik aldatu duten toki batetik bestera,konbentu batetik bestera. Goiendera igotzenbada, gelditzen da len beziñ umill, eta zenbaitonra geiago ematen zaizkan, anbat eta gitxiagomerezi dituela ezagutzen du». Nai dezute besteirudi bat? ziozan: «Begira nola itxua daramanbide on eta txarretatik giaritzat artu duen txakurleialak. Obeditu itxu itxuan, marmarretan egongabe, agintzen zatzuten gauza erraza edo neke-za dan begiratu gabe, ezpada agintzen duenJaungoikoari, aren lekuan dagoen agintariari, etaobedienzi eta mendetasunean dagoen merezi-mentuari». Obedienziaren kontrako utsegiteriktxikienak izutzen zuen, murmuraziorik eziñ era-man zuen, eta kastigatzen zituen gogorki agin-tearen kontrako altxatzeak. Ona nola kastigatuzuen beiñ fraide desobedille bat. Abitua kenduta,agindu zuen zuloan sartuta bizirik lurpetu zeza-tela. Gerriraño lurrez estali zutenean Santuakgaldetu zion: «Anaia, illa zaude?». «Bai, Jauna,fraideak erantzun zion. Damutzen naiz nereutsegiteaz, eta ezagutzen det merezi dedalakastigu au». «Beraz munduarentzat eta zuretzat

menetan illa bazaude, erlijioso on batek egonbear duen bezela, altxa zaitez eta atoz, esanzion San Franziskok. Baña gaurdandik obeditubear dezu kiñurik txikienera, eta zure nagusienborondateari ez diozu illdakoak baño kontrageiago egiñgo, bada nik jarrailetzat nai ditutillak, ez biziak». Beti eskatzen zuen etxe edobiziera espiritualaren zimendutzat norbereburuaren aztutzea, borondatearen menderatzea,gizon zarraren ezereztutzea.

Obedienziak erlijioso egiten badu ere, Fran-ziskok nai izan zuen pobreza izan zedilla erlijiosotxikienen siñale berezia. Pobreza zan bokazioakezagutzeko serbitzen zana menastarria bezela.Onen prueban ona gertakari batzuek.

Ordenaren aurreneko denboretan (1212)joan zan galai Milantar bat txit ondo jantzi etaornitua beste jaun batzuekiñ Porziunkulako kon-bentura eta eskatu zuen egin zezaiotela Asiskopenitenzilarien artean artzeko mesedea. Fraidebatek indartu zuen aren eskaera. Franziskok,mundu-arrokeriazko aiñ siñale aundiak ikusteangaldetu zuen: «Zeiñ dira aundizki oriek, eta zernai didate?». «Ene Aita, erlijiosoak erantzun

zion; onek dira datozenak laguntzera Ordenansartu nai duen milantar galai txit aberats etaasko jakiñ bati». «Ez deritzat balio duela gure-tzat, Santuak erantzun zion, buruari eraiñaz; zer-gatik pobrezako bizitzara sartzea eskatzen due-nak alako aundikeria dakarrenean, siñale daoraindik ez daukala biotza illa munduarentzat,eta ez dituela osoro utzi beraren banidadeak.Alaz guziaz ere orren gañean zer egiñ bear dantratatuko det nere anaiakiñ». Bilduerazi zituenfraideak, eta guzien iritzia izan zan etzala konbe-ni ura artzea. Milantarrak au jakin zuenean nega-rrari eman zion penaz, orduan Santuak artzazkupiturik esan zien lagunai: «Nai dezute koziñariar dezagun, berak nai badu?». Fraideak eta sartunai zuenak ontzat artu zuten galdeera. San Fran-ziskok laztandu zuen aiñ umill ikustean, eta abi-tua emanik bialdu zuen Erromara San Blas-koospitalera, nun laister nagusitza eman ziotenbere birtute aundiakgatik.

Andik zazpi urtera Ankonako probinziakogizon eldu batek agertu zion Erlijioso txikienenOrdenan Jaungoikoari osotoro emateko zeukandeseoa. «Ene seme, esan zion Santuak, Jesu

Kristoren pobreetakoa izan nai badezu, zureondasunak saldu, eta balioa beartsuai emaiezu».Gizonak saldu zituen ondasunak, eta oen balioalimosnetan eman bearrean partitu zuen bereaideen artean, eta geroko egun batean joan zanostera San Franziskorengana. Santuak aienatuzuen, arpegi zorrotzarekiñ esanaz: «Anai Eulia(ala deitu oi zien ezertarako gauza etziranai)jarrai zaiozu zere bideari. Etzera irten zere etxe-tik eta ez zere familiatik, zure gauzak aideai utzidieztezu, ziskatuaz orrela premian daudenai.Beragatik ez dezu merezi sartzea Jesu Kristorenpobreen lagun taldean. Aragitik asi zera, etanola zimendu ori baidan aiñ aula, obra guzialurreratuko da». Santua etzan engañatu. Gizonura itzuli zan bere familiara, bereganatu zituenberriz bere ondasunak, eta txit laister kenduzituen burutik santututzeko zeuzkan asmoak.

Fundatzalle santua aprobetxatzen zanmugaldi guziaz berritzeko bere erlijiosoetanondasunen desprezioa, San Buenabenturan ira-kortzen degun pasarte onetatik ikusten danbezela: 1222an Napolesko erreinuan misioanzebillela, Bariko uritik atera zan egun batean

ikusi zuen bide ertzean saku bat urre eta zilla-rrezko monedaz betea zirudiena. Bideko lagunfrai Leonek eskatu zion baimena sakua artuta anzegoen guzia pobreen artean partitzeko; san-tuak ordea etzion eman, eta bazijoan soseguzbere bidean. Alaz guziaz ere noizean beiñ buruaitzulita ziarka bederik begiratzen zion sakuari,eta berriz eta berriz erregutu zion eman zeiolasakua jasotzeko baimena. Azkenean eman zion,eta frai Leon bazijoan alegere sakuaganonz,baña ez al zan makurtu jasotzeko non bertatikirten zan iran-suge izugarri bat, sakuarekinbatean desagertu zana. Frai Leon geratu zan izubaño lotsa geiagorekiñ deabruaren jostallutzatserbitu zuelako, eta ala ikustean, Santuak gozo-ro esan zion: «Jaungoikoaren arditxo maitea,jakizu: erlijiosoentzat dirua da arrastakako piz-tia, deabrua».

San Franziskok nai zuen bere etxeetakoapaiñdurarik ederrena izan zedilla pobreza. Elei-zak eta zeldak, jana eta jantzia, guziak distiatubear zuen birtute onekiñ, erlijioso bakoitza gureSalbatzallearen pobrezaren ispillu bizia izanzediñ. Zergatik bizitza espiritualeko maixu aditu

onek zionez, otoitz-pobrezak dira animak dauz-katzian egoak zeru goienetara igotzeko. Pobre-zak austen ditu lazoak eta desegiñ eragozpenak,otoitzak asi ta bukatzen du Jaungoikoarekiñamoriozko batasuna.

Animarentzat gauzarik gogorrena eta geiengeiena kostatzen zaiona da animaren ondasunakutzi bearra. Franziskok au ere agindu zuen. Egunbatean lego gazte batek eskatu ziozkan Dabidensalmoak, eta Santuak itzik erantzun gabe, autsaartu ta burua arekiñ legoari igortzirik, despatxa-tu zuen, aditzera emanaz lezio arekiñ Erlijiosotxiki egiazkoak utzi bear duela alde batera berezentzua, berezko argi eta doaiak eta perfeziokobidean aurreratzea eragozten duen guzia.

Franziskok moduren batean, geiago estima-tzen zuen pobreza piedadea baño. 1220kourtean Pedro Katanio, orduan guzien buru ordez-ko zanak, ikustean Ama Birjiña Aingeruenen kon-bentua aiñ miseria aundian non etzeukaten zere-kiñ ostatua eman kanpoko erlijiosoai, pensatuzuen aprotxatzea nobizioak Ordenan sartzeanzeramazkiten diru eta erropak, baña etzan era-baki egitera Santuaren iritzia jakiñ gabe: «Ene

Seme, Santuak esan zion, Jaungoikoak ez dezalanai egiñ dezagun miserikordiazko obra bat Erre-gla ausieraziko diguna!». «Orduan, ene Aita,nola emango diegu jaten gure ostalariai?».«Eziñbesteko premian arkituko bagiñake, naia-goko zinduzket ikusi Mariaren aldarea bere abe-rastasun eta apaiñdurietatik soiltzen ezen ezausi pobrezako botoa gauzarik txikienean. Etazaude seguru Ama Birjiña bera onratuagotzatidukiko litzakeala ikustean Ebanjelioko konse-lluak gordetzen ditugula bere aldarea gala etajoiarik ederrenakiñ apaiñduko bagenduke baño».

Ez gaitezen bada arritu ikusten badegu zeiñjaiera aundia zion San Franziskok pobrezarenbirtuteari. Onetan etzuen egiten eratu baizikJaungoikoaren borondatearekiñ, zeña argiroagertu zizaion bere bizitzaren azken aldean izanzuen ikuskera batean, eta zeña kontatuko degunSan Buenabenturan arkitzen dan bezela: Bereerlijioso batzuekiñ Sienara zijoan batean billatuzituen Konpegliako ibarrean iru emakume elka-rren añ antz aundikoak, non edozeñek ustekozuen aizpak zirala. Edade igoala, gorputz igoala,aire igoala, arpegi igoala eta senzilloro igoal jan-

tziak. Aurreratu zitzaizkan, eta grazi aundiarekiñagur egiñaz esan zioten: «Dama Pobreza ongietorria izan dedilla». Eta au esanda, desagertuziran. Franziskoren lagunak, agerkera onen tes-tiguak (Jaungoikoak ala nai izan zuen duda gabeOrdena guziari konbeni zitzaiolako), etzutendudarik gauza misteriozkoren bat adierazi naikozuela. Eta egiaz, adierazten zuten erlijiozko bizi-tzaren izaera eta edertasuna egiten duten gau-zak, pobreza, garbitasuna eta obedienzia, distia-tzen zutela fundatzalle santuan argi berdiñare-kiñ, baña ala ere, pobreza zala beraren gallaldiberezia eta koroaren lorerik bikañena.

Pobrezako espiritua eta pobreza osokoa, etabeste birtute guzien artean oni emandako esti-mazioa da dudarik gabe San Franziskoren izae-raren marka señalatua, bere eginkizun guzienanima eta begitartea, eta aiñ ongi sarrerazozuen bere Ordenan, non seireun urte joan badiraere, gaur dan egunean marka ori da Erlijioso txi-kienen ezangugarri berezia. Pobrezako espirituorren frutu miragarrietako bat da barrengo pakeeta alako poz-kontentu gozo bat San Franzisko-ren seme egiazkoren arpegian azaltzen dana,

eta nondik datorren kristauak dakiana. Peniten-zilari oek, Kalbarioko jarraile debozio irazekizkooek gogo onez daramate obedienzi eta nekezko,sufrimentu eta umillaziozko gurutzea, zergatikoentzat, fundatzalle santuarentzat bezela, amo-rioak arindu die pixua.

Benturaz borondatezko pobrezaren balioa,eta birtute oni San Franziskok zion amorioa eza-gutzen ez duen norbaitek arkituko du geizko itzegiñ degula puntu onen gañean. «Maite deguTxikienen Ordena, Apostolu-Ordena bezela,esango digute, ez ordea Ordena eskekoa bezela.Pobrezak gogaitzen gaitu, eta gañera ez da ondokonpontzen munduan egiñ diran aurrerapen arri-garriakin». Izkera au ez da berria. Gillermo Saint-Amourrekoak usatu zuen XIIIgarren egunkian,eta bai San Buenabenturak desegiñdu erePobreen erantzukia deitu zuen liburu batean,zeñari etzitzaion ezer ere erantzun. Eta egiaz, auda munduaren betiko kanta eta espa Elizarenkontra, gerekiko amorio geiegiarena sufrimen-tuaren kontra, eta oraindik arpegira, eta bentu-raz iñoiz baño zorrotzago ematen diguten ezke-

ro, beartuak gaude, itz bitan bederik erantzute-ra:

«Pobrezak gogaiten zaitu!». Baña ez dakizuJaungoikoaren Semea berarekiñ laztandu zala,eta laztantzearekiñ onratu, santutu eta Jainkotuzuela? Desetxatzen dezu Ebanjelioa? San Ber-nardok deadar egiten duenean: «pobrezarenamorioak erregeen gisakoak egiten gaitu» etaSan Franzisko Asiskoak: «beragatik geratzengera errege eta zeruko jabegai siñalatuak» etaSanta Franziska Chantalkoak berriz: «Jaungoiko-aren eta gizonen aurrean gloriazko motiboa damesedetuak izan gerala iruditzea pobrezarenonra artu degunean», ez dituzte berritu baizikegiten zeruko Maixuaren ikasbideak. Kristauenartean arrazoi au asko da despita guzia ebaki-tzeko. Beragatik pobrezaren amorioa da aiñonragarri eta santugillea nola zirzill eta dea-bruazkoa dan urrearen gutizia.

Fedearen aldetik begiraturik, pobreza ezbakarrik da animako aunditasunaren azia, baitaere eskual eta indarra, eta, zer indarra! Jaungoi-koaren Semeak autu zuen bere Eleizaren zimen-dutzat, eta ori adierazi nai zuen, esan zienean

apostoloai: «Ez ezazute izan urrerik eta ez zilla-rrik, ez oñetakorik, ez eskuan makillarik, zerennere Probidenziak dauzka zenbat bide, gizona-ren jakiñduriak somatzen ez dituenak, eta zuenetsaien gañeko garaipena emago dizutenak.Zuekiñ egongo naitzatzute munduaren bukaera-raño». Anbeste gogaitzen zaituzten pobreza ori,bada, ez da erakeria edo argaltasuna, Salbatza-llearen jakiñduri eta almena agertzen duena bai-zik. Gure Erredenzioko planuan parte izan zuen,eta beragatik Erlijiozko bizierak gozatzen dituEleiz Katolikoaren bizitza, ugaritasun eta bestegallaldiak».

Orrezaz gañera Erlijiozko Ordenen izaeraontzat emateko, askoko da esatea: Ikusi bitezegiten dituzten obrak, eta laister konturatukogera, prezisoak ezpada, beintzat dirala txit ego-kiak jendeari egiaren ogia partitzeko eta sufri-tzen erakusteko, eta alde bi oetatik begiratzenbazaie, oen jartzea da Jaungoikoak gizonai sortuerazi dien pensamentu noble eta aundienetakoa.

Eta egiaz: nork ez du ezagutzen zeiñ gauzabanaak diren gogozko pobreza eta nekosoa, SanFranziskok aiñ estimatua, eta alperkeriaz eskean

ibiltzeko bizioa? Fundatzalle santuak ikasleaiesan oi zien: «Ajuste gisako bat egiña dago zueneta erriaren artean. Emango diozute zuen den-bora, zuen izerdiak, zuen amorioa, orra zuekberarekiñ beartu zeraten gauza. Ordañez erriakemango dizute zerekiñ mantendu, eta munduanez dezute izango ona egiñ dezutela ezagutzeabaño sari aundiagorik». Franziskok etzuen itxe-don geiegi kristau errien zentzu onean; bada oekbereala ezagutu zuten trukaera artan irabaziguzia berentzat zala, besteren izerdiaz aprobe-txatzera zijoazela; aen adiskiderik onenak etaserbitzaririk leialenak zirala apostolu-gizon oriek,nekazariari aitzurraren pixua arintzen diotenak,eulearen bizileku illuna esperanzarekin argitzendutenak eta meatzari errukarriai beren patugogorra bedeinkatzera erakusten dienak. Alaezagutu zuten, eta seireun urtez onara ajuste augordetzen dute, eta bai eman ere gorputzekoogia animaren ogiaren truke.

Katolikoak ezezik, beste munduko ondasune-tan sinisten duten guziak ere ezagutuko dutezeiñ ziertoak diran Jainkoaren itzaren predikarioek egin dituzten serbitzuak. Zerurik ez dala

esan, eta zoriontasun guzia mundu onetakoondo izatean daukatenai, edozeiñ bizimodukoakdirala, esango diegu pensatu dezatela gure egu-netako jakintsu biren itz oek:

«Asisko penitenteak, zion Ozananek, pobrebera egitean, eta bera bezelako pobreen Ordenaberria jartzean, onratu zuen pobreza, au da,munduko biziera been eta despreziagarriena».Orrela adierazten zuen bertan billatu zitekealapakea, diñatasuna eta zoriona; sosegatzen zuenpersona bearren kezka, adiskidetzen zituen abe-ratsakiñ erakutsiaz aen inbidiarik ez idukitzera.Bukatzen zuen dutenen eta ez dutenen artekodespita, eta estutzen zituen kristau-elkartasu-nezko lazoak ia lasaituak zeudenak, nondik esa-gutzen dan, etzala izan eroaren politika bañoobeagorik, eta zer esaten zuen bazekiela esanzuenean, prinzipe aundi bat izatera iritxiko zala.Platonek berrogeita amar bat familia iñoiz billatuetzituen bitartean somatu zuen errepublika egiz-tatzeko, Jaungoikoaren serbitzari onek amaika-garren urterako bazeuzkan berrogeita amarmilla gizon berari jarraika neke eta gerrazko bizi-tzan. Bazebillen erriz erri, eskean, jaten zuen

limosnako ogia Homerok, Dantek, Tassok etaKamoensek bezela, beste arako pobre gloriosoaek bezela, zeñai Jaungoikoak ez dien emanmundu onetan estalpe eta deskansurik, ezpadagorde nai izan zituen bere serbitzuan, ibiliazbatetik bestera, erriak bisitatu, alaitu eta geie-nean eskolatu zitzaten.

Ikusi bedi orain zer dion Montalenbert kon-deak: Etzuten fraideak serbitu eta ondu kristauerria gorputzeko limosna bakarrarekiñ, ezpadapobrezari egin zioten onrarekiñ. Au da OrdenaErlijiosoak munduari egiñ dioten mesede aundie-netakoa, eta zeñagatik batez ere dion gorrotoamundutik Jaungoikoa aienatu nai duen espiritugaisto orrek. Erlijio gabeak ez du sentitzenpobrearenganako amoriorik, oroitu arazten dio-lako justizia egitearen premia eta etorkizunbatena, zeñean betiraunde guzian bakoitzaegongo dan egiaz dagokion leku eta mallan. Ezdu nai iñork pobreak amorioz tratatu ditzala erli-jiosoak egiten zuten bezela; ezagutzen du apai-zaren indarra bizitz onetako oñazeetan errotuadagoela, eta esango du biotzetik Barerekiñ:«Limosna da apaiz aundinaiaren somaketa». Ez

dio batere ajolarik atsekabetuen lege eta pre-miakgatik, baña guziok dakiten bezela, iristen dudenbora gitxiko bederen biurtzea pobreza men-detasunean, limosna petxa batean eta eska-pre-mia gaistakerian, eta lege onen anparuan abe-rats gaistoak, Ebanjeliokoak baño errukimentugitxiagorekin ez dio utziko Lazaro pobreari berejauregiko eskalleran eseritzen.

Au da Ordena erlijiosoak nai eta egiten dute-naren osoro kontrara. Ez dira kontentatu pobre-za sokorritzearekiñ, ezpada onratu, santutu etaesposatzat artu dute munduan arkitu zuten gau-zarik ederren eta aundienekoa bezela. Bereala-tik eman ziezten beren bizilekuak, pobre, men-deko eta beartsurik aundienak jarriaz Ordenarenasieratik prinzipe eta nobleen mallan, etabatzuetan oen gañean... Ordenan sartzen etzi-ran pobreai ere agertzen zien berak ejenplo etakonsuelo aundieneko ikuskarria, onelako Erlijioe-tan sartu ziran munduko aundizki asko eta asko-ren pobreza eta umiltasun borondatezkoarena.Egiaz, millaka kontatzen dira prinzipe, duke,baroi eta dama mallarik goienekoak, lurpetuzutenak konbentuan oraingo jendeen aundita-

sun zirzillak irudirik txikiena eman eziñ dezakeanaunditasuna. Gogoratu diteke umiltasun etamendetasunezko ikasbide eragilleagorik? Esanbearko degu gañera Ordena Erlijiosoak Jesu Kris-toren eta bere Eleizaren sentimentuetan beterikiritxi dutela irugarren ondore bat, aurreko bieta-tik berez datorrena? Jarri zuten trataera arterañoelkar eziñ ikusi ziran nagusi eta mendekoenartean. Eleizako soldaduzka erlijiosoak sortu dirabata bestearen ondoan jendearentzat aiñ pro-txugarriak diran iru ondore oek iristeko, bañamunduaren denbora aldi erdia ezkeroz, onetara-ko San Franziskok fundatu zuenak anbat ez duinork bestek serbitu.

Pensamentu oek zuzentzen dieztegu gauzaguziak berritu nai dituzten oraingo jakintsu etaagintariai, ezagutu dezaten eskeko Ordenakanparatzea dala zentzu aundiko egikera, etadebekatzea berriz, jendeen zorigaitzerako lanegitea. Pobreak bizitza obeagoaren esperantzagaltzen, eta borondatezko pobren itzal eta mugi-da protxugarria sentitzen ez duten egunean, ezda izango indarrik Europa guzia ia menderatuduen erreboluziozko espirituari gogor egingo

dionik; anbeste denboran biotzean azi dirangorrotoak lertuko dira, eta ura izango da orduanoiz aberatsak beren interesaz eta biziaz ikara-tuko diran.

Jetxirik gañ oetatik, biurtu gaitezen San Fran-ziskoren Ordenako kondairetara ikusteko bertannola Salbatzalleak berak iñoiz edo berriz indartuzituen zalantzan zeuden bokazioak, bai eutsi erebere serbitzari leialaren obrari oraiñ obra mira-garriakiñ nola ikusketa zerukoiakiñ. Aiñ gogorrazan franziskoarren biziera, eta munduko gustoeneta aragiaren gurarien aiñ kontrakoa! AnimenSalbatzalleak utzi zitzakean bere alde jazartzenziranak eta gudan desalaitzen ikusten zituenak?Nor arrituko da, bada, baldiñ berak, bestezazbaliatu gabe, laguntzen badie? Guk sinistendegu beraren amorioaren biguñtasunean, etaargatik konfianza eta segurantzi osoarekiñ goazegitera gauza miragarriz betea dagoen kondaira.

Plasenziatik Parmara bidean dagoen erri txikiBorgo-San-Doñino deritzanak oraindik gordetzendu 1215an Txikienen konbentuan gertatutakomilagroaren oroipena. Etxe egiñ berri artan bilduziran erlijiosoak San Franziskori ongi etorria

emateko Españatik itzuli zanean. Nola erlijiosoakasko baiziran, jatekoak aitu zitzaizten; esturalarri artan Franziskok konfianza osoarekiñ zerurabegirada bat egiñ zuen, eta Jaungoikoak orda-ñez, kontuan arturik eskatzallearen fede etamerezimentuak bialdu zion ogi millagrozko bat,zeñarekin kendu zuen sentitzen asi ziran gosea.

Andik urte batzutara ikusten degu gis oneta-ko beste millagro bat, Santo Domingo eta SanFranziskoren obra, eta bien orazioen frutua. Arenbizitzaren pasarte onek alako grazia dauka etaaiñ ederki agertzen du aren fedea, non ezin egonginitzakean emen jarri gabe. Ara nola kontatzenduen Santo Domingoren kidako españatar itzkri-batzalle batek: Gure Aita doatsua joan zan bisi-tatzera San Franzisko, uri txiki bateko konben-tuan fraideak zeukaten kapituluan buru egitenzegoela. Gauza jakiña da zeiñ adiskide aundiakziran Erroman elkar ezagutu ziran ezkeroztik,eta nolako atsegiñarekiñ egon oi ziran Jaungoi-koaren gauzetan itz egiten. Bazkal-ordua etorrizanean konturatu zien Santu biai zer janik etze-goela, eta beragatik eziñ bazkalduko zutela.Santu biak jarri ziran otoitzean, eta sentiturik

ongi adituak izan zirala, deitu zituen fraideakjantegira. Esan zituzten betiko orazioak bestee-tan baño poz geiagorekiñ, eta bakoitza eseri zanbere tokian. Domingo eta Franzisko zeuden mai-puruetan, beren begiradak zeruronz ezarriak,eta ozta minutu batzuek igaro ziran, noiz etaikusi zituzten jantegian sartzen ogei mutill gazte,eta mai gañean utzirik kapapean ekarri zituztenogiak, alde egiñ zuten biñaka, ziran beziñ ederbezelako modestiarekiñ. Jan ondorean SantoDomingok erregutu zien erlijiosoai egundaño ezgaltzeko, ez eta estura larrienetan ere, konfian-za Jaungoikoaren Probidenzian.

Munduan ondo oitua zegoen nobizio noblebatek eziñ zuen konbentuko janariarekiñ, etaartu zuen ostera munduko bizimodura itzultzekoasmoa. Goiz batean txit goiz irten zan zeldatik,eta kapillara jetxirik egiñ zuen atzeneko orazioabelauniko Jesus gurutziltzatuaren aurrean. Anagertu zizaion Jesu Kristo bere Ama txit glorioso-arekin batean: «Ene seme, esan zion, zergatikalde egiñ nai dezu Erlijiotik?». «Jauna, nobizioakerantzun zion, emen egiten dan bizimodua latze-gia dalako». Orduan Jaunak artu zuen ogi beltz

bat, eta saietsetik zerion odolean bustita emanzion, esanaz: «Ogi au jan ezazu». Nobizioak janzuen, eta txit gozoa arkitu zuen. Ikuskera desa-gertu zan, eta gaztea itzuli zan konbentura.Geroztik, deabruak tentatzen zuen guzian, pen-samentuarekin joaten zan Jesusen saietsekozauri amoriozkora, eta berealaxe bere penakbiurtzen zitzaizkan gozotasunean.

Beste nobizio bat arkitzen zan konbentutikirteteko zorian gis orretako motibo beragatik:gorrotoa zion oial bastozko tunikari eta franzis-koarren abituko kaputxoari; baña konbentutikirteteko asmoa artu zuen arratsean joan zan, oibezela, aldare aurrean belaunikatzera, eta gera-tu zan kordegabetua. Iruditu zizaion santu askobere aurretik biñaka igarotzen zirala berenbozak bateratuaz aingeruen doñu ederrakiñ. Jan-tzita zeramazkiten soñekoak ziran elurra bañozuriagoak, eta arpegiak eguzkiak baño argiago-ak zeuzkaten. Azkenengo irurak beste guziaieraiten zien. Nobizioa zegoen osotoro arriturik,eta santu aetako batek esan zion: «Ene anaia, zuainbesteraño arritu zaituzten iru santu oriek diraErlijioso txikienak: bi argienak San Franzisko

Asiskoa eta San Antonio Paduakoa, eta irugarre-na, orañago ill dan erlijioso bat. Jaungoikoakeman diezte jantzi aiñ apañak, munduan erabilizituzten abitu pobrearen ordez». Au esandazeruko ikusketa desagertu zan, eta nobizioabiurtu zan ostera zeldara biotza osoro konsolatu-ta eta anima indarturik gogorki jazartzeko erio-tzako orduraño Jaunaren etsaien kontra.

San Franziskoren Ordenako Kondairetan arki-tzen dira beste milla orrelako. Ala JaungoikoarenSemeak jartzen zuen enpeñua bere obrarenalde. Egiñaz mesedeak eta millagroak Erregla-ren nekeak eskatzen zutenean, berritueraztenzituen Ebanjelioko konselluak, eta erremedia-tzen zituen geldika geldika San Franziskoren etabere Ordenaren bidez Eleizaren galerak.

Aitatutako ikuskeraz gañera, kontatu deza-gun beste bat, frai Leon mansoak izan zuena,zeñarekiñ zeruko sillu batekiñ bezela markatuakgeratuko diran San Franziskoren ikasbideak.Orduak estuak ziran. San Franzisko, llaga ezar-tze miragarriarekiñ onratua, arkitzen zan oatuagaitzarekiñ, eta prestatzen zan beste mundura-ko. Frai Leon zeukan kontu artzen oe ondoan,

eta errezatzen zuen jaiera aundiarekin. Onetanzegoela, zentzua joan zizaion, eta espirituan era-mana izan zan ibai aundi eta ur txit bizizkoarenbazterrera, nondik abiatu ziran pasatzera ibaiabatetik bestera bere Erlijioko fraide batzuek.Ikusi zituen urian sartzen, baña, o pena! batzuekbereala itotzen ziran, besteak neke aundiarekiniristen ziran erdi alderaño, baña zeramatenbagajearen kargarekiñ arazoturik, zijoazen ondo-ra aurrenekoak bezela. Frai Leonek negar egitenzuen ikuskarri triste ari begira, luzatu nai zukeaneskua itotzera zijoazenai, baña indar ezkutubatek eragozten zion, eskua lotua bezela eukieraziaz. Ubazterrean, bada, triste eta penaturikzegoela, ona non bat batetan jartzen zaionbegien aurrean beste gauza bat lengoaren osodesberdiña. Ikusi zuen fraide asko zijoazkiolaberagana beren Ordenako abittu pobre utsare-kin beste karga eta pardel bage. Sartu ziranibaian, eta uraren goaia aisa menderaturik, txitlaister igaro ziran beste aldera. Eta orduan arenikusketa desegindu zan.

San Franziskok, Jaungoikoak agertuta baze-kien ikuskera ori eta zer esan nai zuen, eta bere

ikasle maiteari deitu eta esan zion kontatu zeio-la. Frai Leonek, nola ezer ere etzion gordetzenbere Aita doatsuari, obeditu zion betiko senzillta-sunarekin, eta kontatu ere bai ikusi zuen guziaberari zerraizkion gauzarik txikien guziakin,aitortzen ziolarik senzilloro, etzekiela zer aditze-ra ematen zuen. Eriak orduan oean jarrita esanzion: «Jaungoikoaren arditxo maitea, ara ikuske-ra orrek zer esan nai duen. Itotako erlijiosoakdira Jaungoikoari osoro emanda gero ostera itzu-li eta agindu sagraduak austen dituztenak, berrizere munduko banidadeak gozatzeko; ibaia bate-tik bestera aisa igaro zutenak dira beren agin-duak leialki bete zituztenak; da esatea, jan etajantzi bear bearrekoarekin kontentaturik, Kristo-ri jarraitu, eta Jaunaren lege biguñ-ariña pozikeraman zutenak. Nola ezeren arazorik etzeuka-ten, erraz igaro zuten munduko ibai irabiatua,eta iritxi ziran zeru erriko ertzera».

Azkenik, bada beste millagro bat, irakorridiranak baño gitxiago arritu bear ez gaituena;eta da ikustea egun oro zenbait galai gazte etxe-rik onenetakoak uzten dituzten beren era on etamunduko atsegiñak San Franziskoren abitu bas-

toagatik, Ordenak, pobreza aundienean bizibada ere, anbeste eunkietan irauten duela irmobere bokazioan, toki guzietan fruturik ederrenakemanaz, nun nai predikatzen duela penitenzia,eta nun nai pizkortzen duela beraren kontragaiztoen gorrotoa, persona onen errespeto etaamorioa bezela. Ez da au beti dirauen millagrogisako bat? Munduko jakintsuak erretatzen edodesafiatzen ditugu adierazi dezatela au gureentendimentuak iritxi ditzakean arrazoiakin,sinistu nai ezpadute, guk diogun bezela, Jaungoi-koaren Probidenziak San Franziskoren familiariamorio bereziarekin begiratzen eta kontu egitendiola.

Amabostgarren BerezieraSan Franziskoren erretratoa.

Aren birtuteak. Jaungoikoarenganako amorioa.

Gizonakiko aren karidadea.

Ozta zituen Franziskok berrogeita bi urte, iri-txi zanean bere bizitzaren mugara, bizitza labu-rra egiaz gizonen begietan, baña merezimentuzbetea Jaungoikoarenetan. Argikari oni begiratudiogu aldetik bere asieran eta edertasun betebetean zegoenean, eta osotoro arriturik geratugera, orain goaz ikustera bere itzaltzea, zeñeanagertuko zaizkigun mirari are arrigarriagoak.Baña lenago begira dizaiegun azkeneko aldizbere arpegi beneragarriaren moldeari eta bereanimaren birtuteai.

Ama Birjiña Aingeruenekoen Eleizan gorde-tzen dira Santuaren erretrato eder bi, bata dagopintatua oetzat serbitzen zion olean, eta besteaPisako Juinta, bere kidako eta adiskideak egiñak,ornitzen du Sangristi aundiko atea. Bi kuadroorietan artuko degu fundatzalle santua ongi eza-

guerazotzeko bear deguna. Kuadro oetan ikus-ten dira gaztetasuneko antz, molde eta seña-leak, baña edadearekiñ, biziera latz eta birtutea-ren itzal indarrarekiñ zerbait mudatuak. Bizarra,batere kontu egiten etziona, dauka beltza etaurria, masallak moreak, betondoak sartuakbarauakgatik, eta arpegia eroria. Begiak itzaliakbezela betiko negar egiñaren indarrez, ezpañe-tan ez da ikusten gaztetako farra irri gozo ura,arpegian itsatsiak bezela daramatzi bere nekeeta sufrimentuen siñaleak; eta ordañez, grazia-ren indarrez bestiruditua dirudi, eta arpegi erru-karrian argitua bezela agertzen da bere animaaingeruzkoaren edertasuna.

Kondaira onen aurreneko gertakarietatikikusi degu Jaungoikoak aren anima aberastuzuela doai bikaiñ eta prestaera ederrenakiñ, etaereiñ zituela beragan gaztetandikan birtute aun-dienen aziak. Gero ikusi degu nola landu zituenSan Franziskok Fede, Esperanza eta Karidadeaizendatzen diran zeruko lore oriek, eta nola Jaun-goikoaren Semeak saristatu zituen aren debozio-aren antsiak mesede berri eta aundiagoakiñ.Orain geratzen zagu ikusteko nola Kriatzalle eta

kriaturaren arteko trataera betiko ori zala bide,Franzisko izan zan besteak ez bezelako personabat eta munduan izan diran anima aundienetakobat.

Birtuteen erregiña, beste guzien asiera, era-gille eta euslea da Jaungoikoaren amorioa, edokristau izkuntzan esateko, karidadea. Emendikdatoz beste birtuteak, iturritik erreka eta azitiklandarea bezela, eta aiñ mardul eta irazekiaagertu zan San Franziskogan, non Eleizak etajendeak deitu zioten «Asisko Serafiña».

Zegoen Jaungoikoaren espirituaz betea, etaala esan al baditeke, guzia Jaungoikotua, sutarabotatzen dan ikatzak sutu eta suaren gorritasunbizia artzen duen bezela. Karidade irazeki onekbultzatzen zuen umiltasunak billatzera, bereburua ezereztutzera eta martirioa sufritu nai iza-tera. Berak murgilltzen zuen kordebagetze aiñaundi eta luzeetan, esan eraziaz gis onetako itzirazekiak: «Jauna, egizu zure amorio irazekiarenindarka biguñak berezi nazala zerupeko gauzaguzietatik, naizan guzia beragan arturik, zureamorioaren amorez ill nadin, nere amorioarenamorez zuk ill nai izan zenduen ezkero». Karida-

deak gogoraerazi ere zion egun oro esaten zuenerregu au: «Nere Jaungoikoa, eta nere guzia: Zerzera zu, o Jaun guziz gozoa! eta zer naiz ni kria-tura auskor eta ar bilutsa? Amatu nai zinduzket,o Jabe guziz santua! maitatu nai zinduzket, oamoriozko Jaungoikoa! Zuri eskeñi nizkitzunnere biotz-gorputzak, Zugatik geiago zer egiñbaneki, egiñgo nuke eta txit deseatzen det».

Serafin gisako aldaeraen birtutez, aren bizi-tza izan zan, egiteko guzia amatzea izango danzerukoaren asiera. «Zan guzia altxatzen zan betiJaungoikoaganonz, usai gozozko sakrifizio atse-giñgarri bat bezela, eta illduratzen zuen gorpu-tza penitenzi latzakin, eta anima berriz beradeseoen berotasunarekin». Ikasleai esan oi zien:«Izan zaitezte guzia amorioa, eta guzia egiñamorioz». Jaungoikoaren karidadeak gañez egi-ten zion biotzetik, eta ortik ateratzen ziran berebizitza apaintzen duten anbeste itz eder eta egi-kera arrigarri. Beiñ batean arriturik zeuden ikus-tean nola zeraman abitu txar eta pobrearekiñsufritu zezakean neguaren gogortasuna, etaSantuak erantzun zien: «Geron barrunbetanJaungoikoaren amorioaren sua sentituko bagen-

duke, kanpoko otza erraz sufrituko genduke».Arrobaturik zegoen batean aditu zuen Jesu Kris-tok esaten ziola: «Franzisko, zure amorioa geie-giraño, erakeriaraño dijoa. Nigandik ezin ditez-kean gauzak uste dituzu, jakizu, iñork ez dizkida-la eskatu egundaño zuk bezelako mesedeak».«O Jauna, nere amorio gozoa! Zuk arpegira ema-ten didazu au geiegia dala, niganako amoriozezereztu, aragi galkorrez jantzi eta gurutzekoerakeriaraño maitatu ginduzun orrek».

Etzan aspertzen beti bere Maiteari jarraitzekobide-billa, zeñagandik gorputzaren ormak baka-rrik berezitzen zuen, eta beiñ batean esan zienbere ikasleai nun nai arkitzen zuela. Igotzen zangauza guzien iturriraño, eta pensaturik, zentzu-rik ez dutenerañoko guziak Jaungoikoagandikdatozela, biguñtasunez beterik deitzen ziezten«bere anaia-arrebak». Erlijio gabeak ez duteJaungoikoa iñun ikusten, Franziskok ordea nunnai ikusten zuen. Arentzat, Izaera guzia zanestalki goaitargi neurrigabe bat zeñaren atzeanJauna gordetzen zan; organo bat bere soñu guzizeztitsuarekiñ Jaungoikoaren perfezioak altxatzendituena, obra paregabeko bat bere edertasunez-

ko ziargi batzuekiñ ornitu zuena. Guziak itz egi-ten zion Jaungoikoaren gañean, eta Franziskokbere aldetik konbidatzen zituen arekiñ bateanguzien Egille eta Jabea alabatzera.

1224ko urtearen azken aldera, bere ondoe-zakgatik erretiratu zan San Damiango eleizarenaldameneko zelda txiki batera, eta an izan zuenkordegabetze bat, zeñean Jaungoikoaren Espiri-tuak segurutu zion bere betiko salbazioa; berea-la agindu zion bere erritar frai Leonardori lumabat artu eta izkribatu zezala ark esango ziona,eta an gure Santuak asi zuen Eguzkiaren Kantabat batetango somaketa miragarria, frai Pazifiko,bersolarien erregeak itz neurtu zuzenagoan parazuena, eta anziñako kondairatzalleak SortitzarenKanta-ren izenarekin gugandaño pasa dutena.

Eguzkiaren KantaJaun guziz goia, zureak dira alabanzak, gloria

eta onra; Zuri bakarrik dagokizu grazi guzia, etaez da gizonik zu izendatzeko diña danik.

Kriatura guziak, baña batez ere, o Jauna!Zure itxura dan Eguzkiak alabatua eta altxatuaizan dedilla nere Jaungoikoa, bada ematen digu

argia eta eguna, eta bere argiera eta edertasu-nagatik da zure antz irudia.

Illargi zuri eta izar politak alabatua izan dedi-lla Jaungoikoa, bada zuk egiñ ziñituen zeruanederrak eta argi emalleak.

Alabatu dezatela nere Jaungoikoa aireak etaaizeak, osgarbi eta goibelduak eta beste denbo-ra guziak, zeñakgatik bizi diran beste kriaturaguziak.

Alabatua izan dedilla Jaungoikoa urak, ele-mentu umill, garbi eta goaitargi, eta gizonentzataiñ gai oneko onek.

Alabatu dezala nere Jaungoikoa gaueko illun-tasunak kentzen dituen suak, bada da argiegi-llea, bizia, ederra eta indartsua.

Alabatu dezala nere Jaungoikoa gure amalurrak, bada mantentzen gaitu zenbat berar, loreeta fruta mota emanaz.

Andik egun batzuetara despita sortu zanObispoaren eta Asisko agintarien artean. DonGidok bota zien eskumikua, eta agintariak berenaldetik Obispoa legeaz kanpora utzi zuten. Fran-zisko ezpaita onekiñ atsekabetua zegoen, etabere kantuari ezarri zion ondorengo berso au,

erlijiosoak danak batetan bi alderdien aurreankantatu zutena, iritxiaz bereala elkarren arteanpakeak egitea:

Alabatu dezatela nere Jaungoikoa bere amo-rez barkatu, nekeak pazienzian eta gaitzak biotzalegereakin daramazkitenak. Zorionekoakpakean bizi diranak, zeren zeruan izango dirankoroatuak!

Azkenik, Jaungoikoak agertu zionean, urte bisufritzen igarotakoan, gorputzeko karzelatiklibratuta joango zala betiko deskansura, SanFranziskok bukatu zuen amoriozko kanta uraesker onezko deadar onekiñ:

Alabatu dezala Jaungoikoa iñor libratzen ezdan gorputzeko eriotzak. Errukarriak pekatularrian iltzen diranak, eta zorionekoak eriotzakoorduan zure borondate txit santuaren obedien-zian arkitzen diranak, zeren ez duten ikusikobetiko penazko bigarren eriotza.

Alabatu eta eskerrak eman nere Jaunari zuekkriatura guziak, gusto eman eta serbitu ezazutezor diozuten umiltasunarekiñ.

Alaxe Jaungoikoak goiargiturik, Ananias,Mizael eta Azarias israeltar gazteak Babiloniako

labe gorituan goizeko aire fresko atsegiñgarriartean paseatzen baziran bezela kantatu zutenesker onezko kanta ura.

Jaungoikoaren obra guziak bedeinkatu ezazu-te Jauna, alabatu eta goratu denbora guzietan.

Zeruak, bedeinkatu Jaungoikoa. Zeruko izarrak bedeinkatu Jaungoikoa. Euri-intzak, bedeinkatu Jaungoikoa. Aize-

ekaitzak, bedeinkatu Jaungoikoa. Udako beroak, bedeinkatu Jaungoikoa. Negu-

ko otzak, bedeinkatu Jaungoikoa.Argi eta illunak, bedeinkatu Jaungoikoa.

Mendi eta muñoak, bedeinkatu Jaungoikoa.Lurretik sortzen zeraten belar eta landareak,

bedeinkatu Jaungoikoa. Iturriak, bedeinkatu Jaungoikoa. Itxas-ibaita-

ko urak, bedeinkatu Jaungoikoa. Bale eta uretan mugitzen diran gañerako

arraiak, bedeinkatu Jaungoikoa. Zeruko egaztiak, bedeinkatu Jaungoikoa. Abere eta gañerako eleak, bedeinkatu Jaun-

goikoa. Eguzkiaren Kanta, alabantzazko kantaz gañe-

ra zan otoitza, eta San Franziskok nai zuen bere

anaiak buruz ikastea, egun oro esan zezaten.Kanta au berez aiñ laburra bada ere, Santuarenanima guzia, bere irudimentuaren ugaritasuna,bere etorkiaren ausardi guzia sartuak daude ber-tan, nun sentitzen dan Unbria izendatzen danparaiso artako aire gozoa, zeru aiñ eder eta lurralorez estalia daukanarena.

Gure Santuarentzat begien aurrean dauka-gun munduan sartzen zan Probidenziaren aurre-neko plano, pekatuak desegindua izan zanean.Loreak ziran arentzat Jaungoikoaren parra gozoabezela, eta zeruko izarrak Guzialdunaren gloriaaitortzen zuten testiguak. Konbidatzen zituenberen Egillea alabatzera ibai-itxasoak, mendi-ibarrak, larreak eta artaldeak, aingeru eta gizo-nak, eta kantari oen guzien erdian jartzen zanbera, armoni eztitsu guziak bere animan biltzendituen soñulari goiargitua bezela. Kriaturaguziak serbitzen zioten ez arazotzat, ezpadaeskumallatzat igotzeko beti Jaungoikoaren jar-goikoraño; eta edertasun galkorrak baizik bes-teak ikusten etzituzten gauzetan Franziskokikusten zuen gorputzeko eta animako legeenartean, Sortitzaren eta Fedeko misterioen artean

dagoen elkartasuna. Ordu osoak igarotzenzituen askotan erleen ernaitasuna alabatzen, etaberak ezer ez bazeukan ere, egiten zuen moduaeztia eta ardoa emateko otzak ill etzitezen.

Txoriandraren ernaitasuna jarri oi zien jarrai-karitzat bere ikasleai. Ikusirik beiñ batean txorioetako sall bat (urdiñarre auts kolorekoa bereabitua bezela) lurretik jaiki eta kantuan, alebatzuek lurrean bildu ondorean, esan zien:«Begira ezazute zer egiten duten kriatura man-tso oek, nola erakusten diguten eskerrak ematenzeruko Aitari egunoroko ogia ematen digulako,ez dezagun jan beraren gloriagatik baizik, lurradespreziatzera eta gure jolasak egon bear duenzerura ega egitera». Txoriandrak ziran bere gus-toko txoriak, eta alabatzen zituen lurreko gauze-tarako itsaspenik etzeukatelako, txingurrienkontra arrenkuratzen zan bezela, negurako jana-riak gordetzen kontu geiegi zeukatelako.

Gau batean Albernia mendiko ermitara erre-tiratzen zala, aditu zuen erretxinola kantatzen.Pozez beterik, esan zion berekin zijoan lagunari,kanta zitzala Jaungoikoaren alabanzak, txoriare-kiñ txanda egiñaz. Frai Leonek etzuen nai izan

boza txarra zuela apukoa emanaz, eta ala SanFranzisko bera jarri zan txori kantariari erantzu-ten, eta segitu ere gau beranduraño; eta nekatuzanean deitu zion erritxinolari zetorrela bereeskura, milla pesta eta palagu egin ziozkan etaalabatu ere bai bera bentzutu zuelako, eta esanzion Frai Leoni: «Eman dezaiogun jaten gureanai erretxinolari, bada nik baño obeto merezidu». Txoriak jan zituen ogi apur batzuek Santua-ren eskuan, eta bedeinkazioa arturik ega eginzuen basora.

Egaztien urrena, ardi eta arkumeai agertuzien Santuak naitasun bereziena, oroitaraztenziotelako gizonak erredimitzeko Kalbarioansakrifikatu zan Arkume mantxagabea. Ikustenbazituen iñoiz abere oek arategira eramaten,penaz negar egiten zuen, eta etzuen andik aldeegiten, eriotzatik libratzen zituen arteraño. Ikusizuen egun batean ardi bat bakarra zebillelalarrean aker sallaren tartean, eta zizpiru batemanaz esan zien erlijiosoai: «Ala zegoen Jesusgure Salbatzalle gozoa judu-fariseoen artean!».Lagunak erosi nai izan zuten ardi ura, baña etzu-ten zerekin, bada etzeukaten abituak beste gau-

zarik; merkatari bat pasa zan suertez andik, etaSantuaren penaz kupiturik, ardia erosita errega-latu zion.

Beste ardi bat eraman zuten Ama Birjiña Ain-gerueneko konbentura, eta erregalatu ziotenSan Franziskori, onen atsegiñ aundiarekiñ.Enkargatu zion zein ernai egon bear zuen Jaun-goikoa alabatzeko, eta erlijiosoai atsekaberik ezemateko, eta enkargu oek kunplitu zituen leialkiardiak. Aditzen zienean erlijiosoai koruan kanta-tzen, joaten zan berez eleizara, eta Ama Birjiña-ren aldare aurrean jarririk, bere be, be adi gozo-akiñ agur egiten zion Arkume egiazkoarenAmari. Mezatan, apaizak ostia sagradua altxa-tzen zuenean, belaunikatu eta burua makurtzenzuen, fededunai deitzen bazien bezela OstiaSagradua adoratzera, eta eman arpegira fedega-beai Sakramentu adoragarri onen kontrakoberen erreberenziaren faltak.

Erroman egon zan denboran 1222ko urtean,erabiltzen zuen berekiñ arkumetxo bat, andikalde egiñ zuenean bere adiski argirotar eta pia-dosa Jakobina Settesoliri erregalatu ziona. Nolaarkumetxo au zegoen oitua ejerzizio espirituale-

tara, egiñ zan dama noblearen lagun txit estima-garri, jarraitzen zion Eleizara, egoten zan anjabea zegoen bitartean, eta itzultzen zan arekiñbatean. Goizean ikusten bazuen lo, edo jaikigabe, deitzen zion bere be bekoakiñ, eta artzenziozkan erropak, aditzera emateko, Jaungoikoaserbitzera joateko ordua iritxi zala; ala Jakobinaktxit maite zuen, eta agertzen zion kariño erres-petozkoa ardi miragarri ari, bada San Franzisko-ren ikasletik pasa zan arentzat piedadezkomaixu izatera.

Ez dezagun aztu beste gauza bat, ustez txi-kia, baña ez berez, bada fedearen aldetik gauzatxikirik ez dago. Aita doatsuak kentzen zituenbidetik eskuarekiñ, an topatzen zituen ar guziak,bidean zijoazenak oñpean lertu etzitzaten.Etzuen esan Dabidek Kristogatik: «Arra naiz, ezgizona?».

Franziskorentzat zentzugabeko kriaturakzeukaten izkuntza misteriozkoa. Amorio aundiazion senide urari, bataioan Jesu Kristoren odoladaramalako, eta garbitzen zanean, ixuritzenzuen iñork oñpean erabiliko etzuen tokian. Arrie-tan erreberenziatzen zuen Ebanjelioko ar-kan-

toia danaren irudia; enkargatzen zien fraideaibasora egurretara zijoazenean, etzitzatela ebakiadar lodiak Jaungoiko-Gizon egiña Gurutzekoarbolan ill nai izan zuelazko siñalean, eta naizuen konbentuko lore-baratzan urte guzian kua-dro bat lantzea, Jeseren ziorretik jaio, eta bereusaiarekiñ ninadu guzia alegeratu zuen lore mis-teriozkoaren oroipenean.

Gai onetan ark pensatzen zuen guzia ezagu-tzen da txit maiz gogoratzen zitzaizkan esaerazorioneko aetako batean. Guziok oroituko diranolako kontuarekiñ jasotzen zituen lurretik izkri-batuak zeuden paper puskak, oñpean ez zanpa-tzeagatik Jaungoikoaren edo Eskritura Sagradua-ren gañeko itzen batzuek. Erlijioso batek galdetuzion mugaldi batean, ea zergatik ernaitasunberarekin biltzen zituen fedegabeen izkribuak.«Ene seme, erantzun zion Santuak, bertan dau-delako Jaunaren izen santua antolatzeko letrak;bada izkribu oetan arkitzen dan ona ez da fede-gabe eta ez gizonena, ezpada on guziaren egilleeta iturri danaren Jaungoikoarena». Eta egiaz,jakinde sagradu eta munduko guziak zer diraJaungoikoa bere izena gizonaren entendimen-

tuan izkribatzen dituen letrak baizik, zeruan iza-rrakin izkribatzen duen bezela?.

Ala gure Santuak munduko armoni ezkutuaientzuera emanik, igoerazitzen zituen armoni etaedertasun guziaren sortze eta iturriraño. Au dabere jenioaren azgarri bereziena, alatan nonbere kondairatzalle guziak ala ezaguturik, begi-ratu diote Franziskori Sortizaren maitatzalle aun-dienetakoari bezela. Eztago gauza ziertoagorik,baña oroitu gaitezen ala izan zala, Jaungoikoarenadoratzalle irazekienetakoa aurrena izan zalako.Noiz beteko dira munduko jakintsuak, Santuakbete ziran espiritu eta dotriña berperaz? Noizsentituko dira bear bezelako indarrarekin urra-tzeko jakinduri arro, palso eta legor batek egialoturik daukan katea? Egun ori iristean, eta Jaun-goikoari nai dakiola len bait len izatea, ezagutu-ko dute San Franziskok bezela mundua dala libu-ru aundi bat, beraren itz bakoitzak Jaungoikoa-ren izen adoragarria berriztatzen dutena.

Guzian Jaungoikoa ikusten zuen karidade osoonekiñ, guzia beragana zuzentzen zuen karidadeportitz eta iraunkor onekin bateratzen zuenFranziskok debozio biguñ eta senzilloena. Nolako

biotzeko sentimentuarekiñ itz egiten zuen Jesu-sen gizatasun eta jaiotzako misterioen gañean!Eta nolako poza sentitzen zuen urteoro pest oekiristean! Erlijiosoak galdetu zioten beiñ bateanea ondo egiñgo al zuten, baldiñ Eguerri eguneanaragia jaten bazuten, jai au ostiralean zanean.«Segurki, erantzun zien, eta nik nai nukeana daprinzipe eta aundiskiak bota dezatela aragia etagaria kanpo eta bideetan egun onetan, abere etaegaztiak ere pest aundi onetan partartu deza-ten». San Franzisko izan zan estrabi santuarendebozioa Italian, sortu ez bazuen ere, zabalduzuena. 1223ko urtean Erroman zegoela, iritxizuen Aita Santuagandik baimena Greziora joate-ko munduko Salbatzallearen jaiotza zelebratze-ra, eta bere erlijiosoak eta ingurutako jendeakbildurik, pestari arteraño ez bezelako alaitasunaematera. San Franzisko iritxi zan Greziora onen-zaroz eta arkitu zuen bere adiskide Juan Belitakguzia prestatua zeukala, aldeaurrez erakutsizion bezela. Kanpo librean altxa zuten aldare bateta ipini estrabia, eta asto eta idi bat eramanikirudikatzen zuen egoki Belengo estalpea. Gauer-dian joan ziran erlijiosoak basora alderritar eta

baserritarrak beren zuzi irazekiakiñ zerraizkitela.Ikuskarri atsegiñgarria zan ikustea mugitzenanbeste argi arbola tartean, eta aditzea Unbria-ko billanziku ederrak an zeuden guziak kantatueta mendiko oiarzunak erantzuten zituztenak.Franziskok pozaren pozez negar egiten zuen.Mezan artu zuen apaiz-urrenaren lankintza, etaEbanjelioa kantatuta predikatzen zuen BelengoAurra amoriotsu deitzen zion Mesiasen aundita-sun eta miserikordien gañean. Jesusen izengozoa esan bear zuen bakoitzean, geratzen zan;boza mudatzen zizaion ezti gozoa millikatzendagoenaren gisan, edo zeruko soñuren bat berebarrunbean aditu eta oroipenean gorde naibazuen bezela. Juan Belita zaldun, gizon prestueta Jaungoikoa obeto serbitzeagatik soldaduzkautzi zuenak, itz ziñeztuakiñ aseguratu zuen ikusizuela aur bat lo zegoela zirudiena, eta gure San-tua arengana makurtzen zala musu emateko etaesnaerazitzeko. Agerkera onekiñ ukitzen egonzan lastoak, egiñ zituen gero zenbat sendaeramillagrozkoak.

Eziñ esan diteke nolako pozarekiñ artu zutenfededunak pesta onen jartzea. Santa Klara izan

zan bere Ordenako konbentu guzietan oiturapiadoso au, zeña dagoen iruditzean EleizetanBelengo estalpea eta Salbatzallearen jaiotzaEguerri jaiak dirauten bitartean. San Franzisko-ren ejenploari zerraikiola, berak zuzentzenzituen onetarako prestamen guziak, eta esanezin bezelako atsegiña sentitzen zuen Aur Jain-koa estrabian ipintzean, bere kanta aingeruena-kiñ batean biltzean, eta Jainko-Gizon egiñarenamorio kabugabean pensatzean. Bere pieda-deak balio izan zion mesede bat, debozio asi-berri au zabaltzeko asko serbitu zuena, eta Ber-nardo Bessek bere darraikoi guziakiñ, noiz gerta-tu zan señalatu gabe, kontatzen diguna.

San Damiango konbentuan ari ziran presta-tzen Eguerri jai ederra zelebratzeko, moja guziakjaikiak zeuden, bakarrik Klara, sukarri gaitzaldiak arturik, eta oñaze biziakin oean zegoela-ko, ezin joan zitekean, bere pena aundiarekinMatutiak mojakin kantatzera, eta Komunio San-tua artzera. Aren sentimentua zenbaterañokoazan ezagutzeko prezisoa da amatzea Klarakbezela Birjiñen zeruko esposoa. Baña aren penakgañez egiñ zuen mojak korura joan ziranean; eta

deadar egiñ zuen: «O nere Jabe guziz gozoa!Ikusi ezazu nere pena! Nere lagunak billanzikoederrakiñ zelebratzen dute zure jaiotza; zureziezka inguratuta zure alabantzak kantatzendituzte, eta, nik bakarrik alako ditxa ezin gozatunezake!». Kriatura bilutsenen garraxi txikienakaditzen dituena etzan entzungor egin bere serbi-tzariaren espa amoriotsuai, eta Klara sentitu zanbat batetan Konbentu Sagraduko Eleizara era-mana; egiaz ote zan edo espirituan? Etzekienberak ere; baña nola nai izan zedilla, aditu zituenederki mojen kantak; bere begiak ikusi zutenaldare gañean Belengo Aur adoragarria, eta bereaoan artu zuen Bizitzako Ogia, Sakramentuarenestalkian gordea.

Elizkizunak koroan bukatu ziranean monjakjoan ziran eriaren zeldara, eta esan zioten: «OAma, zer gau atsegiña! Ze alegri zerukoak betedituzten gure animak! Ez egon bear zuk an zerealabaz inguraturik!». «Utzi itzatzute lantu oriek,ene aizpa maiteak, erantzun zien abadesa san-tuak, eta nerekiñ batean bedeinkatu ezazutebere serbitzari errukarri au utzi nai izan ez duengure Jaungoiko ona». Eta kontatu zienean zeru-

tik artu zuen mesede berezi ura, esan zien:«Poztu zaitezte nerekin batean, ene aizpak. Ala-batu dezagun guziok Gizonen Erredimitzallea,eta gure Aita San Franzisko, mesede aiñ señala-tua batak egiñ eta besteak iritxi didalako».

Estrabi Santuaren debozioa, San Franzisko-ren Semeak zabaldua, denbora asko da munduguzian zelebratzen dala, baña iñun ere ez da egi-ten anbeste gusto eta senziltasunarekiñ nolaFranziskoarren Ordenako konbentuetan, bañabatez ere Ara Celikoan.

Gure Santua saiatzen zan ezagutzen al zuenguzia Eleizak zelebratzen dituen misterio guzienespiritua. Espiritu onekin igotzen zan GarizumanKalbariora, eta bere biotzetik irtetzen zizaionSan Pauloren deadar au: Dilexit me, et tradiditsemetipsum pro me. Jesusek maitatu ninduen,eta ill zan nigatik.

Liburu Santuetako itz onek arritzen eta poz-tutzen zuen, berarekiñ biotza asetzeraño, eta ezdago dudarik asko serbitu ziola Santu, eta Santuaundi bat egiteko: anbesterañoko espiritu Jain-kozkoa dago itz bakoitzean; aiñ argi, ugari etaindartsua da! Badirudi dala Ostia konsagratu

bat, premia dutenai emateko beregan Jesu Kris-to guzia daukana.

Franziskoren piedadea azitzen zan oi ezbezela aste santuan. Etzuen pensatzen JesusGurutziltzatuan baizik, eta San Buenabenturakesaten digu, pena eta amorezko negarretanurtzen zala Pasio Santua oroitze utsarekiñ. Esanzezaiekean bere erlijiosoai San Bernardok anbategiarekiñ: «Nere konbersioko unetik egiñ nuenmirrazko lore pilla nere Salbatzallearen samiñta-sun eta sufrimentuakiñ, ordaintzeko ez neuzkanmerezimentuak. Nere bularrean para det, eta ezdit iñork andik kenduko. Beragan jartzen detnere ontzea, nere ondasunak, eta billatzen detnere konsuelo guzia. Orrek itzaltzen du nere Jue-zaren aserrea, eta jarraitu erazten nere Jaungoi-koa. Badakizute maiz itz egiten dedala Jesu Kris-toren Pasioaren gañean, eta Jaungoikoa testigudet beti nere animan josia daukadala. Nerejakiñduria da Jesus, eta Jesus gurutziltzatua».Batzuetan gizonen gogortasuna ikusita tristetu-rik, mendi eta ibarretan zebillen korrika, ingurue-tako oiarzunai deadar egiñaz: «Mendiak, negaregizute! Arrokak, purruka zaitezte! Ibarrak, zizpi-

ru samiñak atera itzatzute! Eta zu Sion, erriberezia, Eleiza Katolika, urra itzatzu zure jantziaketa biotza, estali autsez burua, bada amorioa ezda amatua». Eta oiarriak erantzuten zuten triste-ro: L’amore non é amato! L’amore non é amato!«Amorioa ez da amatua! Amorioa ez da ama-tua!». Zaldun batek zizpiru oek aditu ziozkan,eta beraganaturik, esan zion: «Zergatik kejatzenzera orrela? Zer egiñ al dizazuket konsolatzearren?». «Nere Amorioa gurutziltzatua dago,erantzun zion, konsolatu nai banazu, negar egizunerekiñ batean beraren Pasio Samiñagatik».

Beste batean bere azkeneko bi urteetanzeramazkian eziñ esan bezelako oñazeen arteangaldetu zioten erlijiosoak señalatu zizaiela zeiñliburu nai zuen ekartzea, bera irakorriaz zerbaitsosegu eta alibio emateko; eta eman zien erres-puesta eder au: «Ene anaiak, ez dago ni konso-latuko nauen liburu obeagorik, Jesu Kristo gureJaunaren Pasioaren oroipena baizik; au da nerebetiko meditazioetako gaia, eta munduarenbukaeraraño biziko banintzake ere, ez nuke izan-go beste irakurtzaren bearrik». Eta gero zion:«Jaungoikoari nai ez dakiola ni gloriatzea Jesu

Kristo gure Jaunaren gurutzeaz kanporako besteezertan!». San Paulo apostoloaren deadarramaiz irteten zizaion biotzetik, eta orregatik Erli-jioso txikienak aukeratu zuten beren ezkutarmenberezgarritzat.

Gure Santuak Jesus Gurutziltzatuari zionamorioa etzuen bereizten Jesus Sakramentatua-ri zion amoriotik. Meza entzuten zuen egun oro,eta maiz komulgatzen zan, eta erregutzen zienbere ume guziai, baita Irugarren Ordenakoai ere,onetan jarraitu zezaiotela. Zer ikuskarri ederrazan ikustea joaten ura komulgatzera begiaklurrera begira, eskuak bilduak eta oñutsik miste-rio aiñ aundiaren begirunez! Begira zeudenen-tzat zan izan zitekean ederrena, eta etzuen iñorkikusten deboziora osotoro mugitu gabe. Eta berebularrean Jaun aundia artzen zuenean, joatenzan bazter batera eta an geratzen zan beragan-dik irtenik zeruko ardoz beteta bezela.

Ezagutzen duenak Aldareko Sakramentuadala mundu onetan amorioaren atzeneko itza,beiñ bakarrik Komunioaren atsegiñak gustatudituenak, sentitzen du bere animan sortzen daladeseo berri bat; Sagrarioak deitzen dio limurkari

biguñenakiñ: Sagrarioa da bere ondasuna, etaan dauka bere biotza. Au zan San Franziskorenjaiera. Etzan aspertzen Sakramentuari begiraegoten. Aldare aurrean belaunikaturik, etafedeak erakusten digun argitasunezko itxasoartan, amoriozko labe artan murgildurik, igaro-tzen zuen egunaren parterik aundiena Jaungoi-koarekin amorio estueneko jolasian. Orduak joa-ten zizaizkan nai baño lenago, askotan egunsentia etortzen zizaion jolas biguñ oetan zegoe-la, utziaz pena aundiarekiñ. Bein batean bereadiskide zan zaldun batek orrelako debozioazarriturik, galdetu zion: «Aita, esan zadazu, nolaerrezatzen dezu, eta anbeste ordutan zer egitendezu Aldare aurrean?». «Ene Seme, nik ere gal-detzen dizut, zer egiten du pobreak aberatsarenatean, eriak sendagiñaren aurrean, eta egarridanak iturri garbi baten ondoan? Oek egitendutena egiten det nik ere Sakramentuarenaurrean: erregutu, adoratu, amatu». «Erregutu,adoratu, amatu!» Ona emen esanik iru itzetanSan Franziskoren bizitza guzia.

Eziñ eraman zuen Sakramentua zegoen elei-zak bear bezela kontu egin gabe ikustea, eta

premiarik bazegoen, berperak garbitzen zituen.Misioetara joaten zanean, ostia gabe arkitu etzi-tezen, edo zeudenak ongi egiñak ezpazeudenere, eramaten zuen berekin Parrokia pobreetara-ko osti-molde arte aundiz egiñ bat. AldarekoSakramentu Santua dala bide ekarri zien betiapaizai alako errespetoa, eta berari darraikalaOrdena guziak ere ekartzen die.

Nola adieraziko degu Santuai zien debozioa,San Migel Aingeruen buruzaiari, San Pedro etaSan Paulo, Apostoluen lenenai, eta guziaz gañ,bere Ordenaren bitarteko eta gordetzalle auke-ratu zuen Jaungoikoaren Ama zorionekoari?Urteoro barau gogorrakiñ prestatzen zan oenpestak zelebratzeko.

Franziskoren anima betetzen zuen amoriogarbi, agorteziñ, eta Jesusen biotzetik zuzenzetorkion onek, etzekien alperrik egoten, etabarreiatzen zan ugaldearen gisan kriaturaguzien gañean, baña batez ere munduan bazter-tuak daudenen gañean, zeñak beti izan diranasko, baita blasfemari eta erlijio gabekoetanera-ño ere. Zenbat bider gure Santuaren mansota-sun aldaezkorrak sendatu zituen gorrotoak edo

erresumiñak zaurituak zeuzkaten biotzak! Zen-bat bider adiskidetu zituen Jaungoikoarekiñ, jen-dearekiñ eta beren buruakiñ! Utzi dezaiogun Irulagunen irakorgaiari kontatzen garaipen oetako-ren bat. Asistik Perusara zijoan batean billatuzuen bidean alderritar bat bere aserre bizianarpegi guzia sutua zeukana, eta nagusiaren kon-tra birauka zijoana, bere gauza piskak ostu zioz-kalako. Santua alderatu zizaion, eta ikusirik,batere estutu gabe, segitzen zuela bere gorroto-an eta bengatzeko asmoan, kupitu zan artzazeta eztitasun aingeruzkoarekiñ esan zion: «Eneanaia, Jaungoikoaren amorez eskatzen dizut bar-katu deiozula, zure anima salbatu dediñ». «Nikbarkatu! deadar egiñ zuen gizonak. Ez diot bar-katuko, kendu dirana ostera itzultzen diran arte-raño». «Tori nere kapotetxoa, esan zion San-tuak, au da nik dedan guzia, eta ordañez, Jaun-goikoaren amorez barka zaiozu zure nagusiari».Itz egiten zuen bitartean, kapotetxoa soñetikkendu eta eman zion maisterrari, zeñak ikusteanSantuaren ernaitasuna, eta aren karidadea, itozituen bere benganzako deseoak eta barkatuzion nagusiari.

Ainbesteraño kupitzen zan Santua lagunurkoen sufrimentuaz, non negar egiten zuennegarrez zeudenakiñ, eta bai egiñ ere askotanmillagroak eskatzen ziotenen alde. San Jeminia-non sendatu zuen bere ostalariaren emaztea,gaizkiñakiñ zegoena. Fabrianon, Bal-PetrosokoAma Birjiñaren konbentura gurdiarekin joan bearizan zuelako, kanpoko lana gogoaren kontra utzizuen nekazari batek, itzultzean ikusi zuen ainge-ruak landu zutela bere soroa. Trabe-Bonaton,egarriak itotzen zeuden beargille batzuek eskatuzioten ardoa, eta Santuak ur bizizko iturri batbedeinkaturik, ardoa jarioka egon zan ordu betebaño geiagoan. Onelako gertakariak ugari ikus-ten dira gure Santuaren bizitzan.

Baña aren ontasuna etzan iñun ere arrigarria-goa, bere erlijiosoakin usatzen zuenean baño.Nolako karidadearekiñ saiatzen zan aek konsola-tzen, ala beren barrengo penetan, nola gorpu-tzeko gaitz aldietan! Aekiko biguñtasuna bakarbakarrik neurtu zitekean bere buruari ekartzenzion gogortasunarekiñ.

Gau batean erlijioso gazte bat goseak etagogaleak eziñ egonik, asi zan negarrez, eta

azkenik deadar egiñ zuen esanaz: «Goseakiltzen nago!». Au aditzean Aita doatsua jaikitzenda, maia prestatu eta eseritzen da erlijiosoguziakin, gazte ura lotsatu etzediñ, bera bakarrikjaten jarririk. Jan ondorean itz egiñ zien onela:«Egiaz diotsutet, bakoitzak bere indarren kontuaaterata artu bear duela bear duen janaria, gor-putzak egiñ dezaiozkan animari serbitzu leial etaprotxuzkoak. Kontu, ez gaitezen erori geiegianedo gitxiegian. Ez degu jan bear larriegi, bada origorputz-animentzat kaltarkitsu izango litzake, ezeta eragabe barautu ere, Jaungoikoak naiagodituelako miserikordiazko obrak, ezen ez erlijio-ak agintzen dituen gorputz utsezkoak. Guridagokigunez eta une onetan jan degu gureanaiari zor diogun karidadez, eta ez premiaz edogurariz».

Gisa bereko urrikaltasuna usatu zuen frai Sil-bestre bere aurreneko amabi ikasleetako bate-kin aultasunezko gaitzarekiñ egondu zanean.Jakiñik frai Silbestre mats-zaletu zala, baña eska-tzen lotsatzen zalako, eraman zuen urrean zego-en maasti batera, eseri zan berarekiñ bateanzepa baten ondoan, mordo bat artuta bedeinka-

turik, partitu zuen eriarekiñ. Jaungoikoak bedein-katu zuen Santuaren karidade gozatsua, alabañafrai Silbestre sendatua arkitu zan bere partea janzueneko.

Beste gertakari kupigarri batek ikusierazikodigu ongi San Franziskok bere erlijiosoai zienkariño aundia. Frai Rijer Boloniakoa, Doatsuarenizengaña merezitu izan zuena, egondu zan zer-bait denboran tentaziorik ikaragarriena dan etsi-menekoaren mendean. Uste zuen Jaungoikoakkondenatua zeukala, eta iruditzen zizaion orre-gatik San Franziskok ies egiten zuela beragan-dik. Osoro desalaitua zegoen egun batean esanzion bere buruari: «Joango naiz nere Aitarenbilla. Arrera ona egiten badit, itxedon dezaketJuez Soberanoa alde izango dedala, eta bestela,ori izango da, Jaungoikoak bere miserikordiatikbota nauen siñalea»; eta bereala joan zan AsiskoObispoaren jauregira, nun zegoen Franziskogaitz aundiarekiñ Obispo Jaunaren kontura. San-tuak jakiñik zeruko argiz frai Rijerren animarenegoera eta aren joanera, agindu zien frai Leoneta frai Masseori ateratzeko bidera, esanaz:«Zoazte frai Rijerren bidera, bada datorkit ni bisi-

tatzera. Laztandu eta esaiozute bera dala nereerlijioso guzietan maiteen dedana». Leon etaMasseok obedienziako ume egiazkoak bezelabete zuten agindu zizaiena, eta frai Rijer, berea-la fedean sendoturik, sentitu zan konfianza etapoz aundiz betea. Eta ez al zan sartu San Fran-zisko zegoen gelan, au osoro argala bazegoenere, jaiki zan, joan zizaion ongi etorria ematera,eta biotzez laztandurik, esan zion: «Nere sememaitea, amatzen zaitut bereziro munduan dauz-kadan erlijioso guzien artean». Eta gero, bereikaslearen kopetan gurutzearen señalea egiñ etamuñ egiñik, esan zion: «Jaungoikoak nai izan dutentazio ori zuk izatea, zure animaren on geiago-rako, baña pixuegitzat daukazun ezkero, gaurda-nik ez dezu ez tentaziorik eta ez pruebarik geia-go izango». Eta egiaz, une artatik bertatik fraiRijerrek iritxi zuen ostera barrengo pake etaatsegiña, egundaño geiago ez galtzeko.

Franziskoren ikasleen artean baziran batzuekjakiñdurian eta ondo itzegitean besteai eraitenzienak, nola ziran frai Elias, Alejandro Haleskoaeta San Antonio Paduakoa; Franziskok ezagu-tzen zuen, baña aen triunfuak eziñ eramanik

egon ordez, gizon ttattar eta biotz txarrekoakbezela, txit atsegiñ aundia agertzen zien eta baiesan ere, biotz biotzetik laztantzen zituen bitar-tean: «Ene anaiak, zuek ekartzen dizkidatzutenberri onak sentierazitzen dizkidate zelaietakousai gozoa usantzen danean sentitzen dan atse-giña bezelakoa».

Jainkozko karidadearen ondore miragarrienada eskeintzea barkazioa kulpadunai, salbatuditezen. Gure Santuak, Salbatzallearen miseri-kordia neurrigabea alegiñean jarraituaz, enkar-gatzen zien Ordenako Ministro edo Agintariaiusatu zezatela urrikaltasun bera beren mende-koakiñ, alatan non orduan Buru nagusi-ordezkozan Pedro Kataniori izkribatu zion onako eskutitzau: «Jaungoikoa izan dedilla zure laguntza, etabere amorio santuan gorde zaitzala. Erlijiosoengobernuan enkargatzen dizut ager dezazulaalako pazienzia, non, oetakoren batek eskuaaltxatzerañoko ausardia izango baluke ere, ardezazula tratu gaisto au mesede bat bezela.Maita itzatzu era onetan tratatzen zaituztenak,eta ar ezazu amorioaren bidez berak obetzekoasmoa, ez dezazula uste izan ordea konbertituko

dituzula, Jaungoikoak orretarako grazia ematenez badizu. Jaungoikoa amatzen dezula, eta neriberaren eta zure serbitzari naizen oni naitasunenbat didazulazkoaren siñalea izango da, baldingure anaietakoren bat, kulpaduna izan arren,irteten ezpada zure aurretik zure ontasunarenseñaleak sentitu gabe. Egiñdako utsegitearenbarkazioa eskatzen ezpadizu, aurreratu zatzaioz-ka eta eman zaiozu, eta milla bider aurrean jar-tzen bazatzu, ager zaiozu neroni baño kariñogeiago, erakarri dezazun bide onera. Beste erli-jiosoak ez dezaiotela eman arpegira, eta ezzabaldu, egiñ duen utsegitea, ezpada iduki deza-tela gordea, estaliaz beren anaia karidadezkomantuarekiñ, zergatik ez dira osasundunak,ezpada gaizki daudenak, medikuaren bear dira-nak. Egizu agindu dizudan guzia. Agur».

Eskutitz au irakorritakoan galdetu diteke otedan amarik bere umeentzat onek anbat amorioeta biguñtasun duenik. Era onetan jartzen zuenobraz Franzisko maitagarriak bere ErreglakoVIgarren Berezieran markatua utzi zuen konse-llua: «Ama batek bere semea gorputzaren alde-tik mantentzen eta maite badu, ezta maitatu eta

mantendu bear gure anaia espirituaren alde-tik?».

Eta nola fundatzalle santuak etzion begira-tzen bere ikasleen animako aurrerapenari baizik,eta nola santutasunari dagokion gaizkia osorogorrotatu, eta ona egiñalean maitatzea, Erregla-ren ausle gogor eta setatsuen kontra eman zuensentenzia ikaragarri au: «Aita guziz Santua, zuketa zeruko gortear guziak eta ni zure serbitzariumill onek madarikatuak izan bitez beren gaitzbideakin lan egiten duten guziak lurreratzekozuk zerorren eskuakiñ altxa eta ejenplo onekoerlijiosoen bitartez zuti idukiko dezun obra au».

Amaseigarren BerezieraSan Franziskoren birtuteak (gañerakoak). Obe-

dienzia,garbitasuna, umiltasuna, pobreza, mortifikazioa.

Oraziozko doaia. Sortizaren gañean agintea.

Jainkozko karidadea da erregiña bat bakarrikez dabillena; beste birtute guziak dira bere alabaeta lagunak, eta bere jargoia altxatzen dueneanFranziskoren gisako biotzean, uste izan bear daikusiko dala zeruko birtute distiatzallez ingura-tua. Esango degu, bada, zerbait gure Santuarenbirtute erlijiozkoen gañean, bukatuaz orrela bereanima ederraren erretratua.

Nork pintatu al izango du obedienzirako guredoatsuaren zeloa? Ordenaren fundatzalleazanez, aren betiko Buru nagusitza Aita Santuakeman bazion ere, aren deseoa zan beti obedi-tzea. Bere bidajeetan, nagusitza ematen zionlagunen bati, eta Ordenaren gobernua PedroKatanioren eskuetan utzi zuen ezkero, aur batensenziltasunarekiñ jarri zan Guardiantzat emanzioten Anjel Rietiren mendean. Eta bizitzaren

azken aldera aditu zizaion esaten konfianzanbere ikasleetako bati: «Zerutik artu det mesedeau, beste guzien gaindikakoa; emango balirate-ke guardiantzat ordu beteko nobizioa, obeditukonioke erlijioso zarrenari beziñ aisa eta leialki».

Gogora ekarri bedi garbitasuneko birtutearigaztetandik izan zion amorio berezia eta urtea-kiñ batean azitzen joan zizaiona. Aragi illkorrezjantzita gaudenai Aingeruen gisan bizierazitzendigun birtute maitagarri onek anbesteraño dis-tiatzen zuen argan, non, Tomas Zelanok arriturikdeadar egiten du: «Zeñ gauz ederra dan ikusteaaren oituren inozenzia, animaren senziltasuna,eta begiradaren garbitasun aingeruzkoa!». Nolabaizekien garbitasunarekiñ gertatzen dala loreminberarekin bezela, au da, aizerik txikienakbelaskatu eta galtzea, enkargatzen zien erlijioso-ai ernaitasun guziarekin kontu egin zezaiotelasentiduai eta irudimenduari, eta begiratzekoondo nolako trataera zeukaten emakumeakiñ,guzi onetan berak ejenploa emanaz. Aiñ modu-tsua zan non aseguratu zien bere anaiai konfian-zazko jolas aldi batean, etziola begirik ezarriegundaño emakumeari.

Baita ere gogoratuko da Ebanjelioko pobreza-ren maitatzalle izan zala. Gai onetan esandadaukagunari ezer gitxi eransi bear diogu. Fran-ziskok estimatzen zuen birtute au, negar egitera-ño, ikusten bazuen eskaleren bat bera bañogaizkiago jantzia, zeukan jantzia kentzeraño,larrugorrian ikusten zituenak estaltzeko, etabeiñ batean erlijiosoak Eleiz-errezoak egitekozeukaten liburu bakarra emateraño. Aditurik erli-jioso bati isiltxorik esaten: «Franziskoren zelda-tik nator», deituta esan zion: «Zergatik deitzendiozu nere zelda? Ezta nerea, eta gaurdandikbeste bat egongo da bertan». Eta gero esanzuen: «Jesu Kristo gure Jaunak berrogei egun etagaubeko baraba eremuan egin zuenean, etzuenaltxa ez etxe eta ez zeldarik, ezpada gordetzenzan arzulo batean. Zeiñ gauz ederra dan ikusteaFranzisko iltzer zegoela, bere buruarengatik itzkonsolagarri oek esaten: «Eztet gogoan iñoizleialtasuna autsi diodala nere dama Pobrezari».

Ez da gitxiago arritzen gaituen gauza, arenparegabeko umiltasuna. Ozta izango da bestegizon bat bere inguruan ark bezelako sona sortuerazi duenik, bere burua ark anbat despreziatu

duenik, onrak ezereztzat, eta umillazioak mai-teago izan dituenik: Zenbat eta geiago alabatzenzuten, anbat eta geiago beeratzen zan. Beiñbatean lagunari esan zion: «Guazemazu emen-dik, alabaña jende on oek ematen dizkigutenonrakiñ eztegu ezer irabaziko. Guazen beste tokibatera gizonen desprezioen billa, ori dalako gureirabazia». Umiltasunez eta ikusketa baten bitar-tez utzi zion Franziskok apaiz egiteari. Serafiñakbaño eskual aundiagoa izatea, salbazioko bidetikanimak giatzea eta Jaungoikoaren miserikordienbitartekotza egiteak eskatzen du santutasun batFranzisko izutzen zuena. Aren izu au agertzen daOrdenako apaiz guziai izkribatu zien eskutitzean:«Aditu nazazute, anaiak, esaten zien. Baldin Bir-jiña Maria doatsuak merezitu izan bazuen bestesantuai ez bezelako onra berezia ekarri dezaio-gula Munduaren Salbatzallea bere sabel txit gar-bian eraman zuelako; baldin San Juan Bautistabeldurrez beterik joan bazizaion Jesu Kristori Jor-dango ibaiko ura bere buru gañean ixuritzera;Obi edo Sepulkro Santua beneratzen badeguJesusen gorputza iru egunean gorde zuelako;zeiñ garbiak ez dute egon bear zeruko Jaungoiko

aundia, Serafiñak ikaraz aren aurrean arpegiaberen egoakiñ estalita egoten diran Jaungoikoura ogi eta ardoaren irudien pean idukitzenduten eskuak? Oroitu zaitezte, o apaizak, zeingoi mallakoa dan zuen bokazioa, eta izan zaitez-te santuak, santua dalako zuek sakrifikatzendezuten jauskañia. Billatuko banituzke nik ainge-rua eta apaiza, aurrena apaizari egingo niokeagur, Jaungoikoak oni eman diolako zeruko espi-rituai eman ez dien eskubidea».

Ala ezagutzen da, apaizaren estaduarengañean nola baizeukan alako iritzia, eta iruditzenzizaion orrek eskatzen duen diñatasunetik txiturruti zegoela, Asisko penitenzilaria etzala ben-turatzen Ebanjelioko ordenatik Mezatakora pasa-tzera. Asisko Obispoa eta frai Leon eziñ geiagoleiatzen zitzaizkan, baña berak beti luzatzenzuen, itxedonaz zeruko argi berriak bere boka-zioaren gañean, zeñak artu zituen zerutik, zeiñurteetan ezpadakigu ere. Bein batean orazioanzegoela agertu zizaion aingeru bat, eta eraku-tsiaz baso bat, kristala baño ur garbiagoazbetea, esan zion: «Begira, Franzisko, apaizarenanimak au baño are garbiagoa egon bear du».

Ikuskera onek ar erazi zion bere bildurrarenmoduko asmoa, eta ala beti izan zan apaiz-urrenedo diakono San Esteban, San Lorenzo eta SanEfren bezela.

Eziñ utzi ginitzake adierazi gabe gure irakur-leai humiltasunezko obra bi, San Buenabenturaketa Bernardo Bessek dakarzkitenak. Ona lenbizi-koa, Sortaldeko misiotik itzultzean gertatua.Perusatik Boloniara bidean aiñ auldua sentituzan gure santua, non asto bat artu eta gañeanjarri bear izan zuen aurrera segitzeko. Berelagun frai Leonardo Asiskoak, oro bat nekatuaeta nekez jarraitzen ziola, izan zuen pensamen-tu bat mundukoa, gogoratzean lenagoko denbo-ra: «Lenago gure etxea, zion beregan, orrenabaño lenagokoa zan; baña oraiñ guzia aldeeran-tziz dago, ori aberean dijoa eta ni oñez». Ozta itzoek bere gogoan pasa zituen, non, Santuak Jaun-goikoagandik artutako graziarekin ikusirik arenbiotzean pasatzen zan guzia, asto gañetik jetxieta esan zion: «Ene seme, arrazoi dezu. Ez daegoki ni aberean eta zu oñez joatea, bada mun-duan zu ni baño noble eta itzal geiagokoaziñan». Erlijiosoak, arritu eta lotsaturik, belauni-

katuta aitortu zion negarrez bere utsegitea, etaFranziskok an bertan barkatu zion, minkaistutze-ko batere biderik eman gabe.

Denbora artan zala uste degu frai MasseoMariñangoak prueban para eta ezagutu zuelaSantuaren umiltasun eziñ aundiagoa. Franziskoerretiratu oi zan Porziunkula ondoan orduanzegoen baso batera, Jaungoikoarekin libertadegeiagorekin itz egitera, eta basotik itzultzen zanbatean Masseok, urrutitik ikusi zuen eta berealaberarengana joanik, egiñ zion galdeera au:«Aita, zergatik zuri, eta ez beste iñori?». Funda-tzalle santuak nola estimatzen baizuen bereikasle onenetako eta Ordenako euskarririk sen-doena bezela, etzuen gaizki artu Masseorenlibertadea; kontrara, biguñtasun guziarekiñ gal-detu zion konbenturonz zijoazela: «Ene seme, itzegizu, zer esan nai dezu?». «Esan nai dizudanada, esan zion erlijiosoak, ea zergatik dijoamundu guzia korrika zuri segika? Nondik datorzuri aditzeko, eta zuk giatuak izateko dagoendeseo aundi ori? Etzera gizon ederra, ez jakintsu-na eta ez leñu argikoa ere; nola bada, diot berrizere, dijoa mundu guzia zure ondoren?». Santuak

badaukate egia esaten zaienean aditzeko berenmodua, eta ez dira sumintzen edo aserratzen,mundutarren gisan, kontrara, egiten zaizkatenoarkerak artzen dituzte gorde eziñ duten atsegi-ñarekiñ. Ori erreparatu zitekean mugaldi artanSantuaren arpegian. Aren kopeta, illundu bea-rrean, alaitu eta argitu zan. Bat batetan geldituzan, eta begiak altxaturik, iduki zituen luzaroanjosiak ikusten etzan gauza batera, andik berezi-tu eziñik, billatu izan balu bezela bere bersoetankantatzen zuen bere biotzeko eta amorio guzia-ren Jaungoikoa. Kordegabetze ark iraun ziondenboran zer pasa zan, eta Jaunaren eta beremendekoaren arteko jolas artan zer esan zan, dagauza estali bat, Jaungoikoak gordea daukana.Masseok erreparatu zuena zan San Franziskorenarpegian oi ez bezelako mugiera, eta bere begi-radak zerakarrela zeruko argitasuna, etzanordea orrezaz izutu, eta ies egiterik pensatu ere,zekielako bere Aita doatsuak maiz izaten zituelagis artako kordegabetzeak.

Bere zentzura etorri zanean Jainkoaren serbi-tzaria, bekokiarekin lurra jotzeraño makurtutabere negar malkoakiñ busti zuen, eta eman zioz-

kan eskerrak Jaungoikoari debozio irazekienare-kiñ. Gero altxata Masseorengana itzulirik, esanzion: «Ene seme, nai dezu jakin, mundu guziakzergatik darraikidan? Ematera noakizu badagauz illun onen argibidea. Onak eta gaistoak betibegien aurrean dauzkan Jaungoikoak, anbestemilloi gizonen artean ez du arkitu ni beziñ peka-tari txar eta ezerezik, eta gizon guziak on bide-tzeko zeukan asmoari kunplimentu emateko nibaño balio gitxiagokorik, eta orra zergatik berebegiak nigan ezarri dituen. Bai, autu du zentzugabea munduko jakinduria lotsa gorrian utzitze-ko, argal eta ezereza, aundi eta indartsuak bee-ratzeko. Eta zer besterik erakutsi nai izan diguonekin, on eta birtute guzia datorrela, ez kriatu-retatik, ezpada beragandik, iñork ez duela glo-riaztu bear bere burua aren aurrean, eta iñorgloriaztutzen bada, gloriaztu bear duela denboraguzietan gloria guzia berari bakarrik zor zaionJaungoikoagan?». Errespuesta ederra, Ebanjelio-aren argitasuna distiatzen duena, eta Santu aiñaundiaren diñakoa.

Frai Masseo erretiratu zan kontentu bestemugaldi batean frai Pacifico bezela, sinismen

osoan geratu zan alabaña, Aita doatsuak beresantutasunezko obra altxa zuela umiltasun kris-tauaren arroka biziaren gañean.

Sentiduen mortifikazioak osatzen zuen gureSantuan umiltasunetik asitako obra. Tratatzenzuen gorputza bere etsairik aundiena bezela,eman gabetanik ukatu eziñ zezaiokeana baizik.Askotan nastutzen zien autsa eramaten ziotenjakiari, esanaz auts anaia garbia dala. Etzuen urabeste edaririk edaten, eta ori ere ozta egarriakentzeko anbat. Galdeturik egun batean ea zer-gatik zeraman aiñ bizitza latza, erantzun zien:«Gauza txit nekeza dalako gorputzeko premiakestaltzea aragiaren gurariai lekurik eman gabe».Azkeneko asnasetan zegoela, uste izan zuen S.Bernardok bezela eskatu bear ziola barkazioabere anai astoari, au da, bere gorputzari, aiñgogor tratatu zuelako. Santuak bakarrik dakitebiltzen berengan bata bestearen kontrakoakdiruditen birtuteak; eta ala penitenzi zale au zandenbora berean maitagarritasun, gozotasun etaalegeretasunezko ispillua.

Zenbat eta geiago begiratzen zaien San Fran-ziskoren bizitz eta obrai, anbat eta obeto ikusten

da argan distiatzen dutela gizona aundi egitenduten birtuteak, animako aunditasuna etamodestia, umantasuna eta senziltasuna, zeloaeta zentzua, irmotasuna eta biguñtasuna; etaala ez da arritzeko gauza, Jaungoikoak bere goiargiai aiñ leialki erantzuten zion anima arkitzeanaberatstu zezala bere doai preziotsuenakiñ, noladiran biotzak ezagutzea, etorkizun dauden gau-zak somatzea, deabruari, gaitzai eta eriotzariagintzeko eskubidea. Txit arrigarriak dira zerukodoai oek, baña guzien artean guretzat estimaga-rriagoa, zenbat eta gordeagoa, anbat eta bika-ñagoa, besteak ortik datozelako, da oraziozkodoaia. Franziskok iduki zuen mallarik goienean.

Bakanetan ikusten dira persona batean bil-duak Mariaren bizitza oraziozkoa eta Martarenlangillezkoa, geienean batak bestea mendera-tzen du, baña Asisko Santuaren doai berezia izanzan bata bestearekiñ biltzea, eta ala esan albaditeke, biak elkarren parean joatea. Onenegintza anbesterañokoa zan, anbeste apostolusortu zituen, anbeste parajetara zabaldu zan,anbeste millagro egiñ eta anbeste pekatari kon-bertitu zituen, non zirudien etzitzaiola denbora-

rik geratzen oraziorako. Errezatu zuen anbeste,eta alako debozio eta negar malkoakiñ, anbestebider beregandik irten eta idukitzen zituen jolasamorezkoak Salbatzallearekiñ, anbeste kantuamorezko eta esker onezkoetara zabaldu zuenbere anima, non badirudi etzitzaiola geratzendenborarik beste gauzetarako, alaz guziaz ere,esan bear bagenduke zeiñ zan Santuagan gau-zarik garaiena, orazioa edo apostolutza, esangogenduke zala orazioa, berari zion gusto eta jaie-ra guziz aundiagatik.

Tomas Zelanok eta San Buenabenturak esa-ten digute nolako arreta jartzen zuen Jainkoarendoai onezaz aprobetxatzeko. Orazioa zan arenbiziaren zimendua, artzen zuen asnasea, anima-ko eskallera, nundik igotzen zan gizonetatikJaungoikoarengana, eta jeisten zan Jaungoikoa-gandik gizonetara. Etzuen lanbiderik batere asi-tzen orazio egiñ gabe, eta oni egokatzen ziozkanbere sermoien frutuak, deabruagandik ateratzenzituen garaipenak eta birtutean egiten zituenaurrerapenak. Au izan zan, egiaz, aren anima aiñdenbora gutxian Jaungoikoarekin amorio estue-nean bat egiteraño altxa erazi zuena. Argatik

beti egon zan ernai erantzuteko leialki Jaungoi-koaren ispirazioai, beretara lasaitasun guzianemanaz bakarrik aurkitzen zanean, eta berelagunetatik bereziaz iñorekin zegoenean edobidajean zijoanean. Beiñ baño geiagotan ikusiizan zuten bere ikasleak beregandik irtenik,arpegia bestiruditurik, begiak zerura begira aiñitsatsiak, non etzuen sentitzen mundu onetakogauzarik, edo baita ere airean lurretik zerbaitaltxaturik, argi errañuarekin burua inguratuazeukala. Aiñ maiz gertatzen zitzaiozkan kordega-betze luze aetan Jaungoikoak agertzen ziozkangauz estali aundiak, Santuak beretzat gordetzenzituenak, noiz eta Jainkoaren gloriak edo animenprotxuak etzuten beartzen aitortzera.

Gau batean erlijioso batek Franzisko bere zel-dan arkitu etzuelako, uste izan zuen ingurukobasoan egongo zala. Bereala joan zan, eta erdialdera sartzean, aditu zuen bere Aita doatsuarenboza, ari zala biotzeko zizpiru aundiakiñ erregu-tzen Ama Birjiñari, arren, erakutsi zeiola bereSeme adoragarria. Aurreratu zan geixeago bozairteten zan tokira, eta ikusi zuen nola zerukoargitasunen artean Ama Birjiñak esan eziñ alako

biguñtasunarekiñ jartzen zuen bere Semea Fran-ziskoren besoetan, eta onek Simon zarrak beze-la, artu, adoratu, palakatu, eta erregutzen ziolapekatariai barkatzeko eta salbatzeko. Ikuskarrionen bistan erlijiosoa erdi illean erori zan lurre-ra; aiñ berezkorra du gizon eroriak Jaungoikoaribildur izatea! Santuak Matutietarako konbenturaitzultzean, arkitu zuen lurrean etzanda eta zen-tzu gabe, erakarri zuen ezaguerara, eta aginduzion etzezala esan ikusitako gauzarik batere,baña erlijiosoak pensaturik beregan Jaungoikoa-ren gloriak isilik egotera baño obeto beartzenzuela itz egitera, kontatu zuen berealaxe ikusizuen guzia.

Beste mugaldi batean nobiziaduko konbentu-ra San Franziskok zeraman fraide sartu berribatek somatu zuen gauza egoki bat jakiteko zeregiten zuen arratsean. Beren bidajean luzarape-nen bat izanik, arkitu ziran gaua kanpoan igarobearrean, eta etzan ziran lurrean, eta Santualoak artu zuenean, aren sokaren punta lotu zuenberearenarekin. «Era onetan, zion beregan, eziñezer egingo du nik sentitu gabe»; eta bere soma-ketarekiñ pozturik, laister bera ere loak artu

zuen. Andik ordu gitxira San Franzisko esnatuzan, eta oarturik sokak lotuak zeudela, polikipoliki askatu zituen, eta joan zan aldean zeudenarbola batzuen azpira orazio egitera. Nobizioak,esnatu zanean ikustean bere burua bakarrik,joan zan bere Aita doatsuaren billa. Arbol tarte-tik azaltzen zan argi errañu oi ez bezelako batekadierazi zion an zegoela Santua, eta arunz joanikikusi zuen ikuskarri bat gizonen miñgañak konta-tu eziñ dezakeana. Jaungoikoaren Semea, zeru-ko aingeruz inguratua, bere Ama txit Santa, SanJuan Bautista eta San Juan Ebanjelaria zeuden anjolasian lanoro San Franziskorekin; eta gauzaarrigarria, ikuskarri berperak ekarri zuen bi biderondore berpera. Nobizio au, lenago aitatu degunerlijiosoa bezela ikaratu eta gelditu zan zentzugabe, alik eta gure santuak, Jesu Kristok agindu-rik ostera bizia itzuli zioneraño. Denbora onetanikusketa desagertu zan, eta Franziskok aginduzion ari ere, etzezala kontatu ikusi zuena. Etaonek, erlijiosoak baño obeto obediturik, itxedonzuen Santua ill bitartean, kontatzeko gertakarimiragarri ura.

Jaungoikoak, bere grazien jabe bezela, gogo-ak ematen dion eran kriaturai partitzen diezte-nak, ez du nai era eta bide gabe nastutzea beregraziaren lanak. Asisko Obispoa joan zan egunbatean Porziunkulako konbentura, eta iñorenpauso otsik sentitzen etzalako, erdi iriki zuenSan Franziskoren zeldako atea, beregandik irte-nik zegoela ikusteko asmoarekiñ, baña bereala-xe ikusten etzan beso batek aienatu zuen zelda-tik urruti, eta bere sentiduak etzitzaizkan ondojarri, alik eta bere erakeria erlijiosoen aurreanaitortu zuen arteraño.

Negar eta erregu, amorio eta umiltasunarenindarrez Bernandonen Semeak iritxi zuen osterabereganatzea aurreneko inozenzia, eta baziru-dian onekiñ batean beretu zituela gure lenengogurasoak zeuzkaten pribilejioak kriatuak izanziran egunean. Bera zegoen Jaungoikoarenganaosoro menderatua, eta beeragoko kriatura biur-turik arentzat pekatuak desegiñdu zuen mallaedo egoerara; aiñ otxana zegoen aren esanera,non beste alako obedienzia arkitzeko, itzuli bear-ko degu Paraisoko denbora zorioneko artara.Eztago dudarik, San Franziskoren aurretik izandu

zirala Santuak, Adanek galdu zuen aginte etaeskua bildu zutenak: Tebaidako gurasoai beleakserbitzen zien, leoiak obeditzen zioten San Anto-nioren bozari, San Galok agintzen zien Alpe men-dietako artzai; San Kolonbano, Luxibilgo basoaigarotzean txoriak alegeratzen zuten kantu atse-giñgarriakiñ, eta muxarrak salto egiten ziotenarboletatik bere eskura; baña iñork etzuen ber-diñdu Asisko Penitentea. Gizonak pekatuan eroriarteraño gauza kriatu guzien gañean izan zueneskuala, izan zuen San Franziskok, ez denboragitxian edo suertez bezela, ezpada iraunkorkiro,alatan non, gauza jakiña da Franziskok Sortitzariagintzen ziola Jabeak bezela, eta Sortitzak obedi-tzen ziola zentzuduna izan balitz bezela.

Ama Birjiña Aingerueneko konbentutik irte-tzen zanean Unbriako zelaietara, abereak aguregiten zioten beragan munduaren Egilleari. Nolaetzuten ikusten Jainkozko marka baizik, lurrekogauzik etzeukan gorputz me argal artan, etaetzien sentierazten gure erorketa eta gogortasu-nak erakartzen dien berezko izua, ingurutzenzuten Santua berari begiratzeko eta serbitzeko.Erbi eta untxiak gordetzen ziran aren abituaren

tolesturetan, zelaien bat pasatzean, aditurikardiak arrebaren izenarekiñ deitzen ziela, korrikazijoazen beragana, artzaiak osoro arriturik gera-tuaz; eta Franzisko bera, nola baizegoen aspal-dian alde egiñik gizonen jolasetatik, poztutzenzan kanpoko abereak egiten ziozkaten palagueta jostaketakiñ.

Rietiko aintzira-ertzean arrantzale batekerregalatu zion ur-egazti bizi bat. Franziskok txitbiotzetik artu zion, eta piska batean eskuetanidukita idiki zituen ies egiñ zezan, baña egaztiaetzan mugitu. Orduan Santuak Jaungoikoarenga-nako amorioz eta esker onez, begiak altxatuzituen zeruronz, eta ordu bete baño geiagoanegon zan kordegabetanik. Bere zentzura etorrizanean, bedeinkatu zuen bere anai egaztia, etaagindu zion zijoala libertade guzian Jaunaren ala-bantzak kantatzera, eta bereala kantari asiazjoan zan egaka.

Aintzira artan bertan beste arrantzale batekeman zion egun batean orduan atxitu zuen arrai-tzar bat; Franziskok, eskuetan piska batean idu-kita, bota zuen ostera urera; baña arraia, andikjoan bearrean geratu zan bertan ugañean josta-

ri, Santuagandik alde egiñ nai ezpazuen bezela;eta etzan joan alik eta Santuak agindu etabedeinkatu zuen arteraño.

Beste batean Senako bidean billatu zuenmutill gazte bat, uso tortola biziak saltzera zera-mazkiala. «Ene seme, esan zion Santuak, ez itza-tzu eraman eriotzara Eskritura Sagraduan animagarbi, umill eta leialen irudia diran egazti iñozen-te oriek; eman zaizkidatzu, arren, niri». Mutillakbereala eman ziozkan, eta Franziskok kolkoansartu, berotu eta palakatu zituen eta esan zien:«Tortola inozente eta garbiak, zergatik utzi zera-te arrapatzen? Nik libratuko zaituztet besterenmendetik eta eriotzatik, eta emango dizkitzutetkabiak, ugaritu zaitezten. Ots, ene seme, esanzion berriz gazteari, begira zer sari emangodizun Jaungoikoak oraiñ egiñ dezun liberaltasunonegatik. Egun gitxi barru jantziko dezu peniten-ziako abittua, eta arkituko dezu gurekin bateanborondatezko pobrezaren ondasunean betikozorionaren prenda segurua». Alde aurrez esanau kunplitu zan bete betean, eta gaztea Erlijiosotxikienen Ordenan sarturik, ill zan santutasu-nean. Franzisko, gazteari bedeinkazioa emanda,

bideari zerraikala, joan zan Senako murru ondo-an zegoen Rabakzianoko konbentura bere usotortola ederrakiñ. Ara zanean, sartu zuen lurreaneskuan zeraman makilla, eta biaramonean frai-deak osoro arritu ziran ikustean makilla aritz-arbol aundi biurtu zala, nun utzi zituen usotxoak,aginduaz bertan kabiak egiñ eta pakean bizitze-ko. Oek obeditu zioten, eta aiñ ondo konpontzenziran erlijiosoakiñ, non eskuetatik jana artzenzien. San Franziskoren aritz mirarizkoa, oraindikzutik zegoen XVIIIgarren eunkiaren asieran.

Monte-Kolonboko konbentuaren ondoanzegoen mendiollarren kabia eta ango ama joatenzitzaion egun oro San Franziskori, umeentzatematen zion jana aren eskutik artzera. Lumaatuziranean artu zituen guziak, eta ikusi zuen batbesteak baño gizenagoa, mokoaz jo eta janakentzen ziela. Pena artu zuen, eta errietan emanzion, esanaz: «Asekaitz gogorra, errukarriro illkoaiz, eta piztirik jaletzarrenak ere ire aragirik ezditek progatu naiko». Egun gitxi barru ito zan uraedatera joan zan ontzi batean; eta katu eta txa-kurrai bota bazien ere, iñork etzion ukittu.

Siriatik itzuli zanean gure Santuak Beneziakoaintziran pasatzean ikusi zuen txori sall aundibat bere aurrean kantari; eta esan zion lagunari:«Gure anai txoriak Jainkoa alabatzen daude,goazen aen artera Eleiz-errezoa egitera». Bañanola aen soñuak eragozten zien bata besteariaditzea, aetara itzulita esan zien berriz: «Nereanai txoriak, zaudete ixilik, gure alabantzenzorra Jaungoikoari guk pagatu bitartean». Berea-la ixildu ziran, eta etziran asi ostera kantatzenSantuak baimena eman zien artean.

Albianoko aldeerrian predikatzen ari zanbatean, aiñ iskanbilla aundia ateratzen zuteninguru aetan kabiak zeuzkaten enadak, non etzi-tzaion aditzen zer esaten zuen: «Enada seni-deak, esan zien Santuak, zuek pranko itz egindezute; orain nere txanda da; aditu ezazuteJaungoikoaren itza, eta zaute isilik nik predika-tzen dudan bitartean». Enadak isildu ziran, etaetzuten egorik mugitu. San Buenabentura da aukontatzen duena, eta gañera dio, bere denboranizan zala Parisen estudiante bat, ari zan laneanenada baten kantuak zabartzen zuelako esanziena lagunai: «Dudarik gabe ori da San Franzis-

kori predikatzen zegoela pakerik ematen etzio-ten enadatako bat eta isildu erazi zituenetakoa».Eta enada zegoen alderonz begiraturik, esanzion: «San Franziskoren izenean agintzen dizutzaudela isilik, eta nere eskura atozkidala». Isilduzan txoria, eta joan zitzaion. Mirari artzaz anbes-teraño arritu zan estudiantea, non geratu zanmugimentu gabe, eta etzuen pensatu eskuanartzerik, eta andik piska batera egatu zan, etaetzion geiago bere lanik galerazi.

Ama Birjiña Aingerueneko konbentuan SanFranziskoren zelda ondoan zegoen piko arbolarajoan zan txitxarra xomorro bat kantatzera. San-tuak deitu zion eta bereala joan zizaion eskura;eta eskuan zeukala esan zion: «Txitxarra seni-dea, kanta eta alaba ezazu Jaungoikoa». Obedi-tu zion, eta etzan isildu Santuak agindu artera-ño. Ala igaro zituen zortzi egun, pikotik zeldara,eta zeldatik pikora ibiliaz. Egun oen buruan erli-jiosoai esan zien: «Denborarik asko bada txitxa-rra senideak konbidatzen gaituela Jaungoikoaalabatzera; utzi dezaiogun joaten». Bereala aldeegiñ zuen, eta etzan geiago azaldu.

Geroago Albernia mendiko San Franziskorenkoba zuloaren aldean kabia zeukan mirotz batekaiñ kariño aundia artu zion Santuari, non, modu-ren batean egiñ zan beraren arratsetako beillari.Matutietako ordua zetorrenean, beti kantatzenzion zeldako atean, eta etzion utziko beiñ ereegun sentia baño len esnaatu gabe. Santuareneritasunak azitzen bazijoazen, etzuen kantatukoeguzkia atera bitartean, eta orduan ere ixiltxo-rik.

Bere azkeneko urteetan Senan zegoela zal-dun batek erregalatu zion faisan egazti eder bat.Santua ikusi eta aren itz otsa aditu beziñ laisteralako kariñoa artu zion non etzuen beñere arenaldamenetik kendu nai izaten. Askotan eramanzuten maastietara, an libre uzteko, baña berealaega batean itzultzen zan San Franziskorengana.Erregalatu zioten Santua maiz bisitatzen zuenzaldun beraren adiskide bati, eta etzuen jan naiizaten. San Franziskori ostera bialdu zioten, etaalako poza artu zuen, non egiñ ziozkan millapalagu, eta asi zan txit gogotik jaten.

Askotan, Asistik egun sentian irtetzen zaneaninguruetako errietan predikatzera joateko, asten

zan konbidatzen kriatura guziak arekiñ bateankantatzera Jaungoikoaren alabanzak: «Neresenide loretxuak, esaten zien basoko naslora-kiai, kanpoko margaritai eta zelaietako bioletai,agur egiozute nerekiñ batean guzion Egilleari»;eta loretxoak makurtzen zituzten beren arimeak, bazerabisten beren ostoak orruntz onuntzinzensu ontzia bezela, eta banatzen zuten berenusai gozo guzia Jaungoikoaren aurrean. «Txitxa-rrak, uso tortolak eta kurrukak, zion gañera, ado-ratu dezagun guziok elkarturik bizia eman digunJauna». Eta txitxarrak, tortolak eta kurrukakasten zuten esker onezko kantua Jaungoikoari.

Piztietarañokoak ziran erakarriak Asisko peni-tente umillarengana. Argan errespetatzen zutenAdanen lenbiziko eskualaren argi-errañua, etaJaungoikoaren edertasun paregabekoarena, ala-tan non ikusi beziñ laister, manso biurtzen ziran.Irakorleak gogoan idukiko dute Gubbioko otsoa-ren mudantza. Zenbat ejenplo gis onetako ekarriditezkean! Kotanellotik Greziora zijoan batean,zeraman bidegiari esan zion, mendi aetan zebil-tzan otsoak etziotela ezer egingo. Promes one-tan fiaturik eraman zuen Greziora, baña itzule-

ran basoaren toki illunean irten zitzaizkan otsobi, alderaturik, oñak miliskatu ziozkaten, etagero lagundu etxeraño, nagusiai beren zakurrakbezela. Grezioko biztanleak jakindu zuteneanmirarigille ospatsua etorri zitzaiela, joan zitzaioz-kan negarrez erregutzera, arren libra zitzalazeramazkiten bi lazeriatatik, au da, abazuzatiketa otsoetatik. Franzisko kupitu zan, eta itz egiñzien onela: «Jaungoikoaren onra eta gloriagatikaseguratzen dizutet, ezen, penitenzia egitenbadezute, gaitz oek alde egingo dutela; bañadenbora berean ziertotzat iduki, baldiñ Jaungoi-koaren onegiñak pagatzen badituzute esker txa-rrarekiñ, zuen kontra bera aserratu, eta kastiguaundiagoak bialduko dizkitzutela». Itz emanzuten agerian penitenzia egingo zutela, eta alaberen itza leialki kunplitu zuten bitartean ezotsoak amarrendu zituzten artaldeak, eta ezabazuzak galdu laboreak.

Gera gaitezen emen. Ez genduke bukatukoiñoiz Santuaren bizitzan gertatu ziran gis oetakogauza guziak kontatu bear bagiñituzke; alazguziaz ere, esan degu bear anbat gure irakor-leak, altxarik Jaungoikoaren eskuak tapatzen

duen estalkia, ikusi dezatekean nola aren Onta-sun neurrigabeak deitzen dituen kriatura ezere-zak beraren perfezioetan part-artzera, eta gureErredenzioko misterio illunenetako bat, au daSortitzaren erreskatea, ezagutzera. San Paulokerreskate edo libertade au adierazi zuen Erroma-rrai zuzendutako eskutitzean: «Sortitza guziazizpiruz dago agerkeretako egun aundiarendeseoz. Orain gogoaren kontra bada ere, dagogizonaren arrokeriaren mendean, eta penatzenda, baña etorriko da egun bat zeñean libratukodan bere ondamenaren uztarripetik, ostera sar-tuaz Jaungoikoaren Semeen libertadean». Au daApostoloak erakusten diguna. Orain, mirestekogauza izango da baldin pekatariak paratakouztarripean negar egiten duten kriaturak alege-ratzen badira, ikustean libertadea ematen asizaizten Santuak? Arritu bear gaitu leoiak etaartzak bollesian etzatea martirien oñetan etakalterik egiten ez duten aberiak jarri ditezela zin-tzo Jaungoikoaren adiskideen aginteetara?

Gauza guzien gañeko aginte eta eskubide auez da fedearekiñ argitua dagoen arrazoiarenkontrakoa, ala ere, ez da gu gutxiago arritzen

gaituen gauza. Adanen seme bat, jatorrizkopekatuaren ondoren izan dala bete betean, eze-rezetik sortutako gauza guzien Errege, ez da ino-zenzia berriro eskuratuaren doairik preziosoena,eta negarrezko ballera onetan gizonak ikusidezakean ikuskarririk ederrena? Egoki eta ede-rrak agertu bear zuten gauza guziak beren Egi-llearen eskuetatik irten ziranean, eta gizonaberriz aundigoia abere bakoitzari bere izenaematen zionean, eta gauza guziak bere Errege-zigorraren mendean zeuzkanean; baña ez dagitxiago arritzen gaituen ikuskarria, ikustea Ada-nen Seme bat, Franzisko Morikoni, garbitzenJesusen Odolarekin pekatuaren azkeneko man-txak, desegiten aurreneko madarikazioarenkutsu guziak eta part-artzen mundu onetatikKristo piztu eta garailariaren erregetza betikoan.

Alakoa da San Franziskoren doai, birtute etagallaldien bilkuia, bilkui aiñ egoki eta zoragarria,eta munduko edertasun guziaz gaiñdikakoa, nonSerafiñ irudi onek eztauka berdiñik mundukokondairetan; eta beragatik Unbriako eskolakomaixu Giotto eta Perusinok artu zuten gizonberriro libratuaren moldetzat. Seireun urte igaro

dira eta ala ere gu mugitzen, alaitzen eta arri-tzen gaitu, eta gure arrigarrizko sentimentuakadierazi nai baditugu, baliatu bear degu ErregeProfetaren itzez, deadar egiñaz berarekiñ: Mira-bilis Deus in sanctis suis. Bai, Jaungoikoa miraga-rria da bere obra guzietan, aiñ miragarria aun-dietan nola txikietan, kanpoko belar ostoarengañean zinzilik, eta zeruko argiak distiatzenduten ur tantoan, eta millaka ontzi eder belabeteaz dijoazen itxaso zabaletan; baña are mira-garriagoa da bere santuetan, zeñak diran bera-ren graziaren obra bikañenak, eta Ebanjeliokoargiarekin eta Jesu Kristoren Odolarekiñ senda-tu, berritu eta altxatutako gizatasunaren irudide-koak.

Amazazpigarren BerezieraAlbernia mendia.

Emen ezartzen zaiozka zauriak San Franziskori.

(1224)

Toskanaren sarreran eta Unbriako mugaaldean altxatzen da mendi bat, zeñaren gallurraberezitzen da Apeninoetatik, eta oñetik dijoazenbost ibai, Tiber eta Arno sartaldetik, eta Metau-ro, Foglia eta Marecchia sortaldekotik; ori daAlbernia, mendi bedeinkatua, San FranziskorenTabor eta Kalbarioa pozik deituko giñiokeana, anzeruko meditazioen atsegiñak gozatu, eta anbere odola ixuri zuelako. Albernia mendira berejoanerak eta ango egoerak aiñ oroipen bizia utzidute, non emen berritu bear degun merezi duenarretarekiñ.

Franziskok aurreneko joanera egiñ zuenAlberniara 1213ko udaberrian Españara zijoala,eta andik Marruekora pasatzeko asmoarekiñ.Gertatu zizaion igarotzea Montefeltroko gazte-luaren ateetatik, zaldun guda bat asterako abian

zeudenean. Ate aundiaren gañean zegoen EtxeJaunaren bandera zabaldua, patioan aditzenziran eskuzaldien ankaotsak, eta dorre goieneta-tik jotzen zuten tronpeta soñuak, adieraztenzuen pesta astera zijoala. Montefeltroko Kondegaztea, aurreko gau guzia arma-beillan bereaurrekoen kapillan igarota zijoan zaldun arma-tua izatera Florenziako nobleza guziarenaurrean.

Franziskok, nola baizituen txit gogozkoak erli-jio eta soldaduzka gisako pest oek, esan zionberekiñ zeraman lagunari: «Anai Leon, igo gai-tean gaztelura, bada Jaungoikoaren laguntzare-kiñ egingo degu an zaldun espiritual bat». Zere-monia bukatuta zaldun guziak aparteko patioanbildurik zeudela, Franziskok, aulki batera igorikzuzendu zizten aditzalle aei itz batzuek azalduaztxit egoki Italiako esaera au: «Tanto é il benech’io aspetto, ch’ogi pena m’é diletto»: «Deseodedan ondasuna da aiñ aundia, non edozeiñpena da neretzat atsegiña». Eta aitatu zienApostoluen, martirien eta konfesoreen ejenploa,nola oek gogo onez jartzen ziran tormentu motaguziak sufritzera zeruba irabazteagatik. Jaun argi

aek osotoro arriturik, aditzen zituzten aren itzakaingeru batek esanak bezela, alatan, non, aeta-ko batek, Orlando Chiusi, Kasentinoko Kondeanima garbi, munduan bizi bazan ere, mundukoaetzanak, sermoia bukatzean lagunetatik berezieta deiturik, esan zion: «Aita, denbora asko daordu oni itxedoten negoela; zurekiñ itz egiñ nainuke nere animaren salbazioaren gañean».

Eta Franziskok nola baizeukan zelo beziñ zen-tzu aundia, erantzun zion amoriozko farra irriare-kiñ: «Atsegiñ aundiarekiñ, ez oraiñ ordea, onraitzatzu zure adiskideak berakiñ festa guzian ego-naz, eta bazkal ondorean itz egingo degu gogodezun guzia». Orlando kondeak Santuaren kon-seillua segitu zuen, eta bazkaria bukatu zaneanFranziskorengana joanik, itz egiten egon zanluzaro zeruko Zorionaren, eta bera iristekobideen gañean. Kondeari aiñ laburra irudituzizaion jolasari utzi ziotenean, onek esan zionSantuari: «Nere lurretan daukat mendi bat osoroeremua, sentiduak bildu eta meditaziorako ego-kia. Ikusi ezazu, eta ona baderitzatzu, emangodizut zuretzat eta zure lagunentzat nere anima-ren salbazioagatik». Franziskok eskeñia ontzat

artu zion, eta bai agindu ere bere erlijiosoetakobi bialduko zituela Albernia-mendira, Españakobidajea berak egiten zuen bitartean.

Bi erlijioso joan ziran Chiusiko gaztelura,zeñaren orma puska izugarriak ikusten diranoraindik Rasina errekaren ertzean eta Albernia-tik milla bat pausora. Orlando kondeak txit ongiartu zituen, eta bildurik berrogeita amar gizonlapur eta lar abereetatik gordetzeko, joan ziranbidezko oen buru bera zala. Mendiko igoera datxit gaitza, alabaña iru aldeetatik guzia daarkaitz uts, soll eta zuzenez betea, eta igo alditekean laugarren aldea dago amilkai izugarriakestaltzen dituzten arbol eta larrez itxia. Igoeraperiltsua bazan ere, gure bidelariak proba eginzuten, eta etzitzaien damutu. Igotzen zijoazenbezela aen begien aurrean agertzen ziran ikus-karri bata baño bestea nabarbenagoak: alaitzenzituzten, eta etziran aspertzen ango kanpoaundi, latz, ikaragarri eta pintatu eziñ ditezkeanaei begira. Iritxi ziran azkenik mendi tontorrera,nun arkitu zuten zelai bat abeto eta pago arbo-laz estalia. Toki ura gustatu zitzaien bi erlijioso-ai, artu zuten Franziskoren izenean Orlandok

egiñ zien emaitza, bereala antolatu zituztentxaola eta kapilla bat, eta egiñ zuten Eleiz erre-zoa, mendiaren jabedasuna orazioarekiñ artze-ko.

Franziskok Españatik itzuli zanean, aginduzien emateko pasatako guziaren kontua, etaalako kolore ederrakiñ pintatu zioten bakardadeura, non esan zien lagunai: «Nere seme maiteak,alderatzen zagu San Migeletako garizuma, etauste det Jaungoikoak deitzen gaituela Albernianpasatzera, eskeñi ditzaiegun penitenziarekingure Salbatzalleari, bere Ama gloriotsuari etaAingeru Santuai». Eta bereala eman zizaionbideari frai Masseo, frai Leon eta frai Angel lagunzituela. Eta frai Masseori esan zion: «Ene seme,zu izango zera gure agintari bidean goazen bitar-tean. Bidean guk gordeko ditugu konbentukooiturak, au da, errezatuko degu Eleiz-errezoa etaegongo gera ixilik, utzirik Probidenziaren eskue-tan gure mantenua eta atarbea». Iru erlijiosoakburua makurtu zuten, eta Masseo jarri zan irurenaurrean. Lenbiziko gaua igaro zuten Ordenakokonbentu batean, baña bigarrenean nekeak etaeguraldi gaiztoak sar erazi zituen utzia zegoen

Eleiz zar batean. Iru lagunak loak artu zituen, ezordea Franzisko, bada geratu zan orazio egiten,eta gogor egiñ bear izan zion deabruen erasoportitz bati. Espiritu gaisto oek arrabiaz beterikberen agintea kentzen zielako, agertu zitzaioz-kan itxura ikaragarrietan, eta gogorki erasorik,ebaki zuten kolpeka, eta utzi lurreratua erdiillean. Jazarrearen gogorrenean Franziskok bio-tza zeukan altxia denbora guzietako errege Jesu-senganonz, bere kapitanaren aurrean portizkipeleatzen dan soldaduak bezela. «Jesus, nereJaungoikoa! deadar egiten zuen, eskerrak ema-ten dizkitzut zure mesede guziakgatik, bañabatez ere zure amorioaren prenda segurua nere-tzat dan oraingo onegatik. Nere pekatuakmundu onetan kastigatzen dizkidatzu, besteanbarkatzeko. Nere biotza prest daukazu sufritzekomilla bider geiago, zuk ala nai badezu». San Bue-nabenturak esaten digu San Franziskok askotangogor egin bear izaten ziela deabruai, baña espi-ritu arro oek, aren irmotasuna bentzutu eziñik,beti lotsa gorrian iges egiten zutela.

Biaramon goizean aiñ kemen gabe arkitu zanFranzisko, non eziñ oñez ibili zan. Lagunak joan

ziran aldameneko erri txiki batera, eta billatuzuten nekazari prestu bat astoa eman eta berailaguntzera joan zitzaiena. Eman zitzaiozkanbada bideari: aurrena zijoan San Franzisko astomansoaren gañean, eta ondoren fraideak etanekazaria; onek mendiko aldapa igotzen asi zira-nean esan zion Franziskori senzilloro: «Aita, esanzadazu egia, zu zera benetan Franzisko Asiskoa,jendeak berazaz anbeste itz egiten duena?».«Bai», Santuak erantzun zion. «Atsegiñ artzendet, eta saia zaitez jendeak dion bezelakoa iza-ten, beren ustean engañatuak izan ez ditezen».Franzisko umillak anbeste senzilltasunez arritu-rik, asto gañetik jetxita belauniko jarri zan neka-zariaren aurrean, eta muñ egiñ zion oñetaneman zion konsellu onaren paguan, eta gero igozan ostera asto gañera.

Bitartean mendian barrentzen ziran bezela,aldapa zan biziagoa, bidea kaskarragoa etaeguzkia beroagoa. Mendietan ibiltzen oituadagoenak daki zenbat sufritzen dan alako aldar-teetan. Nekazariak, beroak eta egarriak erasa-nik, deadar egin zuen: «Ni ez naiz geiago! Iltze-ra noa edateko urik billatzen ez badet!». Baña

eremu artan ur tanto bat ere etzegoen. Franzis-ko kupittu zan errukarri artzaz, eta besoak zeru-ronz altxaturik, jarri zan eskatzen konfianza oso-arekiñ Jainkoaren probidenziari sokorri zezalatranze estu artan. Eztago izkribatua Jaungoikoadala Aita, eta Aita bat besterik ez bezelako onaeta kariñotsua, eta maite dituenen erregu txikie-netara makurtzen dala? Berealaxe, ezaguturikaren eskaera aditua izan zala, Franzisko itzulizan nekazariarengana, eta beatzarekiñ arriaundi bat señalaturik, esan zion: «Ikusten dezuarri ori? Zoaz ara, eta arkituko dezu iturri batJaungoikoak bere ontasun eta zuganako urruki-mentuz sortu duena». Gizonak santuaren itzasinistu zuen, eta begiratzen zion beste Moisesbati bezela Jaungoikoarekin zeukan balimentuaundiagatik. Joan zan esandako tokira, eta billa-tu zuen egiaz ur presko eta gozozko iturria, bañaez al zuen bertatik naiko ura edan, betiko desa-gertu zan.

Ozta arkitzen da Santuaren bizitzan bestepasarte bat au baño arrigarri eta lilluragarriago-rik. Ze kuadroa! Bidelari batzuek baso mortuangalduak, aetako bat egarriak iltzen, beste santu

bat Jainkoari erreguka eta ark aditua, eta guzia-ren erdian Jaungoikoa bere serbitzarien biziarikontu egiten ama kariñosaren gisan... Irudikaiaiñ senzill eta aundi onek, ez du merezi kristauartisten argitasuna sospertzea?

Iritxi ziran azkenik gure bidelariak mendi ton-torrera, nun aztu zitzaizkaten igoeran igarozituzten nekeak. Franzisko eseri zan aritz zarbaten azpian, eta begiraturik bere begienaurrean agertzen zan ikuskai guziz aundiari,zeru urdiñ txit ederra, baso iñoiz aizkortugabeak, Toskanako zelai galantak, Kortonakoballera eta Perusako aintziraren parte bat, osorolilluratua geratu zan tokiaren edertasunaz.Alberniako bakartasuna gustatu zizaion, bañageiago mendiaren aunditasun latz itzaltsua.Bitartean txori sall bat ara joan zan, eta zebiltzanegaka bere inguruan, orain jartzen zitzaizkanbizkarrean, gero eskuan, beren egaka eta soñua-kiñ ongi etorria eman nai izan bazioten bezela.Alako jostaketatara oitua bazegoen ere Franzis-ko, arritu zan, eta ala esan zien lagunai: «Bada-kus, emen geratu bear degula, alabaña gureanai txoriak poztutzen dira gure etorrerarekiñ».

Orlando kondea, jakiñik Franzisko Alberniagañean zegoela, joan zan ara gizon batzueklagun arturik eta janariz orniturik. Erlijiosoakarkitu zituen orazioan. Bereala Franzisko altxatajoan zizaion ongi etorria ematera, eta beste frai-deen zeldetatik zerbait aparte zegoen pago ederbaten ondora eramanik, esan zion: «Eskerrikasko mendi santu au eman diguzulako; etamesedeak mesedeai ezarri nai badieztezu, egi-dazu txaola bat, tellatutzat arbol aundi onenadarrak dituena». Kondeak bereala agindu zuenSantuaren deseoa kunplitzeko.

Erraz ezagutzen da, ermita edo erregutegibat pillaretzat arbol-tronko mentondoak, ojiba-tzat adar elkar lazotuak, apaiñgarritzat ostonabar, sartaldeko eguzkiak urreztutzen zituenak,alfonbratzat zotal biguñ, eskilluntzi eta garoak,eta goien zeru boilla ikusteko leiatilla bat zeuka-na, izan bear zuela txit atsegiñgarria San Fran-ziskok bezelako anima osoro oraziora emanazeukanarentzat. Illuntzean kondeak etxeratubear zuenean, Santuak berriz ere eman ziozkaneskerrak egiñ zion guziagatik, bedeinkatu zuenbera eta langille guziak, eta azkeneko agurra

esatean kondeak arturik bereziro erlijiosoak,esan zien: «Nere anai maiteak, ez det nai mendionetan mantentzeko bear dezutena billatzeaga-tik, utzi dezaiozutela sosegu guziarekin zerukogauzen meditazioari. Nai det, eta beiñ betikodiotsutet, ar dezazutela nere etxetik bear dezu-ten guzia, beste moduz egingo bazenduteke,neretzat pena aundia izango litzake». Au esan-da, jetxi zan Alberniatik bere etxera, eramanzuen jendearekiñ.

Kondeak alde egiñ zuenean Angel, Leon etaMasseo eseri ziran belazian San Franziskoreninguruan, beraren ikasbideak artzeko. Eguzkiaezkutatu zan Apenino mendi tontorren atzean,izarrak distiatzen zuten zeruan, beren argi illunalurrera bialduaz, ipar aize bada ez badako batirten zan arpegiak preskatzen zituena, eta mun-duko otsak itzaltzen ziran mendiaren oñean.Bazirudian anima Jaungoikoaren alderago zego-ela. Fraideak zeuden ixilik, aen itz otsak Alber-niako arkaitzak erantzuteko, edo Santuaren otoi-tza galerazitzeko bildurrez; azkenik Santua asizan jolasian, eta esan zien: «Nere anaiak, ezdezazutela gaizki usatu Orlando kondearen libe-

raltasunaz, gure pobrezako botoaren kalteanizan ez dediñ. Zaudete seguru, pobre egiazkoakbagera, jendea guzaz errukituko dala. Pobrezasantuarekiñ estu estu laztantzen bagera, oparoemango digute eguneroko ogia, baña igesi baga-biltza beragandik, utziko gaituzte. Jaungoikoa ezda bizimodu onetara deitu gaituena jendeenkonbersiorako? Eta au ala izanik, jendearekiñeztaukagu ajuste edo tratu gisako bat egiñik, biparteak era berean obligatzen dituena? Guridagokigu jendeai ejenplo onen ikuskarria ema-tea, eta gai onetan Jainkoaren mandatariak diranjendeai, gure gorputzeko premiak estaltzekobear deguna ornitzea. Izan gaitezen bada leialakgure egiñbideen kunplimentuan, da esatea,Ebanjelioko pobreza gordetzen, bera dalako per-fezioa eta zeruko aberatstasunen prenda».

Fraideen zeldak, nola baiziran ostoz eta ada-rrez egiñak, eziñ gorde zitzaketen eguraldi txareta denboren giro gaisto eta gogortasunetik, etagañera, etzeukaten ere Aldareko SakramentuSantua jartzeko toki egokirik. Franziskok ideatuzuen orduan kapilla eta zelda batzuek egitea,eta Orlando berriz joan zizaienean, agertu zion

bere asmoa. Kondeak ontzat artu zion, eta andikegun gitxira inguruetako langille piadoso batzue-kin joanik, egiñ erazi zien San Franziskok traza-tutako planoa, Ama Birjiñagandik artu zuelaberak aseguratu zuena.

Obra ura egiten ari ziran bitartean, Santuaibili zan mendiaren jira guzian meditaziorakotoki egokienak billatzen. Laister arkitu zanarkaitzti aundi baten aurrean, nun ikusten ziranzirritu aundiak, leize izugarriak eta arritzar eror-tzeko zorian zeudenak. Santuak pensaturik artanmisterioren bat bazegoela, jarri zan orazioan,eta erregutu zion Jaungoikoari erakutsi zeiola,nondik nora sortuak ziran gauza arrigarri aek.Aingeru bat agertu zizaion, eta esan zion: «Gauzoek gertatu ziran Jesusen eriotzan, bada lurrakdardar egiñ zuen eta erriak arrakatu ziran». Onazergatik zion Santuak Albernia mendiari aiñ jaie-ra berezia.

Txit gitxik egiñ zuen nola ustekabeko gertae-ra batek etzuen galdu erlijioso txikienen erreti-roa. Aek geratu ziran mendi zelaitxoaren pareanaltxatzen da arkaitz zorrotz bat itxura gaistokoa,besteakgandik bereziturik, eta burua altxarik

bere malkar eta amilkai aundiakgatik guziakmendean dauzkana, alako moduan, non eziñjoan ditekean bertara zubi jasogarriaren bidezbaizik. Lapur batek, bere gogortasunagatik jen-deak otsoa deitzen zionak billatu zuen an zulobat, eta aienaturik bertatik ara biltzen ziran piz-tiak, biurtu zuen bere bizileku, edo obeto gazte-lu. Etzan andik irteten, bidean zijoazenai ostu-tzeko baizik, jana billatzeko bestetarako berekabia arranoak utzitzen ez duen bezela. Etzi-tzaion gustatu gure erremutarrak auzoan jar-tzea. Gaiztoa ikarakorra da, eta gizon prestuenbegiradak itxutzen du; eta ala egun batean lapu-rra joan zizaien erlijiosoai, eta gogorki aginduzien alde egin zezatela mendi artatik, eta etze-zaiotela galerazi an zeukan sosegua.

Franziskok añ arrera ona egiñ zion, aditu zionalako pazienziarekiñ, eta itz añ eztitsuak esanziozkan, non berealaxe aren aserrea gozatu zan.Belaunikatu zan Santuaren aurrean, eta erregu-tu zion iritxi zeiola Jaungoikoagandik bere gaizta-kerien barkazioa, eta utzi zezaiola egun batzue-tan berarekin bizitzen, utzi zion bezela. An ikusi-rik bere begiakiñ fraideak egiten zuten aingeruz-

ko bizitza, bereala mudatu zan osotoro, etaeskatu zien aen bizimodua egitea. San Franzis-kok, batetango konbersio onetan ikustean gra-ziaren millagroa, artu zuen «Otsoa» amorio oso-arekin, jantzi zion bereala penitenziako abittua,eta bere bizitzaren aldaera señaletzat jarri zionfrai Agneloren izen gozoa (arkumea). Frai Agne-lok, bere bizitzaren gañerako denbora guziaigaro zuen Albernian eta ill zan santutasunean,bere gaiztakerietako lekua orazio eta mortifika-ziozkoan biurtu ondorean. Ura bizitu zan arkaitzzorrotzari oraindik deitzen zaio «Frai Otsoarenarkaitza».

Oek dira San Franziskori gertatutako gauzakAlbernia mendira egin zuen aurreneko joaneran.Bigarrenean, Ugolino kardenalarekiñ 1220anegiñ zuenean eztigu utzi kontatzea merezi duenoroipenik. Irugarrenean iritxi zan bere gloria etaoñazeen erpiñera, eta ala, bidezko gauza dakonta dezagula leialki beraren darraikoi bikañe-nak eta askaera.

Zan 1224ko abuztua. Franziskok bazituenberrogeita bi urte, eta ainbeste barau eta morti-fikazioz zegoen auldua, baña sentiturik gero eta

ixiltasunaren, argi eta amoriaren antsi geiago,Jaungoikoaren espirituak mugitu zuen berriz ereAlberniako mendi gañera joatera. Itotzeko beroaegiten zuen, baña ala ere bereala irten zan AmaBirjiña Aingerueneko konbentutik, arturik bere-kin frai Leon eta frai Masseo bere lagun jakiñak.Mendian igaro zuen denboran, izan zituen iñoizbaño zeruko mesede geiago. Frai Leonek asegu-ratzen du, askotan ikusi zuela airean zinzilik zerulurren artean, batzuetan lurra baño piska batgorago, eta beste batzuetan begiak iritxi eziñzuten moduan. Lurra baño goratxogo zegoe-nean, muñ egiñ oi zion oñetan, eta negar malko-akin bustiaz esaten zion: «Nere Jaungoikoa, nereaita doatsuaren merezimentuakgatik urrukituzaitez ni naizen bezelako pekatariaz, eta indazuzure graziaren partetxo bat». Osoro goien zego-enean, belaunikatzen zan umilki, eta egiten zuenorazio San Franzisko altxatzen zan tokian ber-tan. Santua beregandik irtenik egoten zan den-bora luze oetan, jarririk pensatzen Pasioko mis-terioetan kejatzen zizaion biguñki bere Jesusi,fedeagatik bere odola ixuri etzuelako, eta eska-

tzen zion aren antzera aldatzeko grazia. Eta Jau-nak agertu zion iritxiko zuela eskatzen zuena.

Ama Birjiña zerura altxatua izan zaneko fes-taren arratsean, noiz asten baizuen San Migelenonran egiten zuen garizuma, graziaren egikeraraobeto ematearren, erretiratu zan arkitu zuenarzulo malkorrenera. «Jainkoaren ardi maitea,esan zion lagunari, utzi nazazu bakarrik, eta ezdedilla etorri iñor ni zabartzera; zuk ordea, izan-go dezu karidadea ekartzeko niri gauero ogi etaur piska bat. Etorriko zera gau erdian Matutiakerrezatzeko orduan, eta joko dezu atea esanazDomine labia mea aperies, «Jauna, idiki itzatzunere ezpañak». Erantzuten badizut, sar zaite,bestela, ostera itzuliko zera».

Frai Leonek, itzultzean sentitu zuen tentaziobat egun askotan pakerik eman etziona, eta San-tuari aitortzera benturatzen etzana, baña naizuen esaera bat bere eskuz izkribatua idukitzea,uste zuelako ark libratuko zuela anbeste kezka-tzen zuen tentaziotik. San Franziskok jakin zuenJainkoagandik gertatzen zana eta ark nai zuena,eta izkribatu zuen Tau letrarekiñ señalatu zuenondorengo esaera au: Benedicat tibi Dominus et

custodiat te; ostendat faciem suam tibi, et mise-reatur tui: convertat vultum suum ad te, et dettibi pacem. T. Dominus benedicat te, frater Leo,«Jaungoikoak bedeinka eta gorde zaitzala, berearpegia agertu dizazula eta zuzaz errukitu dedi-lla, zugana bere arpegia itzuli eta pakea dizula.T. Jaungoikoak bedeinka zaitzala anai Leon».«Tori paper au, esan zion, eta gorde ezazu zerebizi guzian». Ez al zuen artu frai Leonek papera,bereala tentazioak alde egiñ zion.

Jesu Kristok bere serbitzari doatsuari egiñziozkan eziñ konta al agerkera guzietan, daudebi Bernardo Bessek kontatzen dizkigunak, etaerlijioso txikienen artean beñere aztuko ez dira-nak. Lenbizikoan Jauna agertu zan eserita SanFranziskok jan oi zuen arriaren gañean, eta egonziran jolasean biak, bi adiskide elkarrekin egon oidiran moduan. Jauna desagertu zanean, Franzis-kok Jaungoikoarenganako gero eta errespetogeiagorekiñ, deitu zion frai Leoni, eta esan zion:«Arri au garbitu bear da ur, ardo, esne, olio etabalsamuz, bada Jaungoikoaren Semeak santutudu beraren gañean egonaz, eta aseguratu ditbedeinkatuko duela betiko gure Ordena». Eta

ondorean Jakob Patriarkaren gisan, doskañi zionJaunari arri ura, igortziaz eta itz oek esanaz:«Egiaz au da Jaungoikoaren aldarea!».

Bigarren agerkera gertatu zan andik laister,eta izan zan aurrenekoa baño nabarbenagoa.Frai Leon joan zan gau erdian Santuaren arzulo-ko atea jotzera, eta erantzun etziolako, jakiñnaiak menderaturik, begiratu zuen zirrituetatik.O gauza miragarria! Arzuloa zegoen zeruko argizbetea, eta Franzisko belauniko eta besoak guru-tzaturik oi bezela. Zurezko errosarioa zeukanzinzilik saietsetik, eskubiko eskua biotzarengañean, eta ezkerrekoan bere negar malkoakiñanbeste bider bustitako gurutziltzatua. Zerutikjeisten zan ziargi bizi batek argitzen zion arpe-gia, eta begiak berriz zeuzkan josiak ikustenetzan, baña aren arreta guzia zeraman gauzabatean. Jauna eta Serbitzaria jolastutzen ziran,baña frai Leonek eziñ aditu zuen zer esatenzuten. Bakarrik noizean beiñ aditzen zion esaten,maiz esan oi zuen otoitz labur au: «Zer zera zu,Jauna, eta zer naiz ni!». Gero ikusi zuen zutikjarri, eta nola eskua eraman zuen iru bider kolko-ra, eta luzatu beste anbeste bider gar misterioz-

koaren aldera; ondorean itz otsak isildu ziran,argia desegiñ, eta guzia biurtu zan lengo isilta-sun eta illunpera.

Frai Leonek sentitu zuen bere barrunbeanutsegiteak ematen duen kezka. Begiratu zueninguruan, etzuen mudantzarik arkitzen. Lengopagoak berak errañu luze izugarriak lurreanbotatzen, arri arretsu aek berak illargiaren argitristeak jota biurtzen, baña guzia zeritzaion tris-teagoa eta illunagoa; begiratu zuen arzulokoatera, eta zegoen lenago beziñ beltza; etzangeratu zeruko bisitaren arrastorik txikienik;etzan ura zeruko atea.

Frai Leonek bere gaizki egiña ezaguturik,erretiratu nai zuen isilik, baña Franziskok igarri-rik, deituta esan zion errierta biguñ antzean:«Jaungoikoaren ardi maitea, zergatik jakiñ naiizan dezu ezkutuan egon bear zuena?». Fraideakaitortu zuen bere utsegitea, eta barkazioa iritxi-takoan, esan zion: «Ene Aita, mesedez eta Jaun-goikoaren onra eta gloriarako, esan zadazu zeradierazi nai duen zuk izan dezun ikuskerak».Santua artaratu zan obedienziaz eta umiltasu-nez, alabaña frai Leon aingerukoia zan bere

lagun eta konfesorea. «Ene anaia, esan zion,Jauna agertu zat ikusi dituzun gar oetan, etaberaren perfezio eta nere ezerezaren aiñ eza-guera aundia eman dit, non deadar egiñ bearizan det au: «Ene Jaungoikoa! Zer zera zu, etazer naiz ni! Nondik dator zuk beeratu nai izatealurreko txingurri bat baizik ez naizan oni begira-tzeraño?». Jesu Kristok agertu dizkit misterio aiñezkutatuak non gizonaren animak iñola ere eziñiritxi ditzakean. Zerura itzuli baño len agur egi-tean esan dit: «Franzisko, egiñ dizkitzudanmesedeen ordañez indazu erregalo bat». «Jauna,ongi dakizu nik deus ez daukadala, eta aspaldidala gorputz eta animaz zurea naizala». «Sarzazu eskua kolkoan, eta eman zadazu billatzendezuna». Obeditu nion, eta iru bider ala egiñik,arkitu nituen iruretan urrezko moneda bana, etaeman niozkan. Osoro arriturik, galdetu nion zeradierazten zuen urrezko iru moneda aek, etaerantzun ziran: «Adierazten dute erlijiosoak aiñleialki gordetako pobreza, obedienzia eta kasti-dadeko iru botoak; baita ere fundatzalle etaguraso egiñ zaitudan iru Ordenak. Ala zuk emandizkidatzun iru moneden ordañez, berritzen diz-

kitzut emen lenago egiñak daukazkitzudan agin-duak. 1.a Maitatuko ditut eta lagunduko dietbereziro zure seme egiten diran guziai. 2.aBedeinkatu ditut aen adiskideak eta madarikatuaen persegitzalleak. 3.a Iru familia oek iraungodute munduaren bukaeraraño».

Itz oek esanda San Franziskok despedituzuen laguna, debekatuaz kontatzea iñori ikusizuena, baita ere jakiñ nai izatea Jaungoikoareneta aren artean igarotzen zana.

Gure irakorleai erregutzen diegu ez dezatelaitxi liburua, sortitzaz gorako itxasoan ugarotuerazitzen diegulako apukoarekiñ. Oroitu bitez,gaudela kontatzen santu baten bizitza, gizonenSalbatzallearen antz osoko eta imajiña txit berdi-ñaren Santu besterik ez bezelako arena, eta eza-gutuko dute Jaungoikoak obratu zuela pixu etaneurriarekiñ batere presakatu gabe, eta arkiturikFranziskoren anima aiñ garbi eta otxana igoera-zi zuela argitasunez argitasun eta birtutez birtu-te, eta ala igoera misteriozkoen bidez, eramanzuela txit laister ikusiko degun santutasun goie-neneraño.

Gure Santuak zenbat eta geiago pensatzenzuen Jesu Kristoren Llaga eta Pasioan, ainbat etaamoriozko labe biziagoa egiten zizaion bere bio-tza, eta antsi aundiagoa sentitzen zuen Jainkoz-ko moldearekiñ are eta geiago irudikatzeko. Ain-geruaren bidez jakiñik Ebanjelioko esaeratanbillatuko zuela Jaunak argandik itxedoten zuena,agiñdu zion frai Leoni iriki zezala Ebanjeliotakoliburua. Iru bider iriki zuen, eta iruretan Jesu Kris-toren Pasioan. Orduan ezagutu zuen San Fran-ziskok, Jesu Kristori aren bizitza ezkutu eta apos-tolutzakoan jarraitu ondorean, iruditu bearzitzaiola bere martirio eziñ aundiagoan ere, etaala deadar egiñ zuen: «O nere Jaungoikoa! Prestdago nere biotza».

Biotz on, Franzisko! Etzaitez geratu Kalbario-ko bidean. Ez da asko negar egitea JesusekiñJetsemaniko baratzan, ez da asko aren arpegiJainkozkoa garbitu eta legortzea Beronikarekiñ;ez da asko Kalbariora igotzen Zirineoarekiñlaguntzea. Sufritzeko zuk daukazun egarria ezda oraindik itzali, igo zaitez oraindik, igo zaitezgurutzera, bertan josia izateko Jesu Kristorekiñ.

Presta ezazu biotza, bada iritxi da zuretzat sakri-fizio mistikoaren ordua.

Arkitzen gera zeruko misterioz beterikakoikuskarri baten aurrean, zeña adieraztera ez danbenturatzen pekatari errukarri baten mingaña,desonratzeko bildurrez. Gauden bada, ixilik, etautzi dezaiogun kondailari serafiñdar bati ura kon-tatzen.

Gurutze santuaren altxaerako pestaren egunsentian (agorraren 14ean) San Franzisko zegoenotoitzean mendiaren ixuraldan. Bat batetan ikusizuen zerutik jeisten serafiñ bat suzko sei ego txitargiak zeuzkana. Ega bizi batean joan zan San-tuaren ondora, geratu zan aidean, eta egoartean agertu zan Jesus gurutziltzatuaren imaji-ña, zeña ikustean Franziskoren anima izu aundibatek artu zuen. Batetan sentitzen zuen penaeta atsegiña, atsegiña bere biotzeko Jaungoikoa,amorezko Jaungoikoa serafiñaren itxuran begienaurrean zeukalako; eta pena, ikusten zuelakoJesus sufritzen, esku oñak gurutzeari josiak etabiotza lantzaz irikia. Misterio ezkutatu bat zeu-kan begien aurrean, eta argatik zegoen oso arri-tua; alabañdan ere, nola elkartu Kalbarioko umi-

llazioak gloriako gozaerarekiñ? Azkenik aren ani-mak zeruko argiarekiñ ezagutu zuen ikuskeramisteriozko onek zer esan nai zuen, au da, ezgorputzeko neke oñazez ezpada amorioarengarrez biurtu bear zuela osoro bere Maitean.

Ikuskera desegindu zan, baña utzi zion ani-man su miragarri bat, eta gorputzean zerukomarkaen siñale are miragarriagoak. Eta egiaz,berealaxe agertu zitzaizkan gorputzean arestianadoratu zituen bost llagak. Eskuak eta oñak ziru-dien iltze lodi batekin zulatuak zeuzkala, zeñarenburu beltz-biribilla llagetan ikusten zan, etaesku-oñen azpiko aldian agertzen zan puntaluzea, zirudien errematxatua zegoela. Saietsekollaga, zabala eta idikia zegoen, nondik ikustenzan arradiz kolore gorrikoa, odola zeriona San-tuaren arropak igarotzeraño.

Llaga Sagraduak ezarriak zeuzkan bada beregorputzean ikusteko moduan. Zeruko mesedeonek para zuen zalantza guziz aundian: agertu-ko zuen, edo ixilik gorde bear zuen? Eziñ eraba-ki zuen zer egiñ; bada alde batetik luzaroangorde eziñgo bazien ere bere lagun maiteenai,bestetik bildurtzen zan Jaunaren gauz ezkutuak

azaltzeaz. Deitu zien bere ikasleetako batzuei,eta aitatu zien gertaera ez itz berekietan, ezpa-da beste norbaiti pasatakoa bezela. Baña aenarteko batek, Frai Iluminariok, Sortaldera lagun-du zionak berak, ematen zituen zizpiroetatik iga-rririk artu zuela zerutik mesede bereziren bat,esan zion: «Aita, jakizu, ez zuretzat bakarrik, bailagun urkoarentzat ere agertzen zaizkizula zeru-ko misterioak. Zuretzat bakarrik gordetzen badi-tuzu, begirozu ez ote dizun Jaungoikoak eskatu-ko gordetako talentuaren kontua». Arrazoi onekmugialdi aundia egiñ zion animan San Franzisko-ri, eta esan oi bazuen ere secretum meum mihi(Nerea da gauza gordea) kontatu zien zearo, bil-durrez bada ere, izan zuen ikuskera, aitortuazgañera Serafiñak agertu ziozkala gauza batzuekegundaño iñori esango etziozkanak. Nork dakiAingeruaren itzak ote ziran aiñ zerukoiak, noniñungo izkuntzan eziñ adierazi eziñ ditezkean?San Franzisko, San Migelen onran egiñdako gari-zuma bukatzean, jetxi zan menditik Jainkozkoamorioak osoro bestiruditua, eta zeramala Jesusgurutziltzatuaren imajiña sillatua Jainko biziareneskuz ez arrian edo zurean ezpada bere aragian.

Saiatzen zan gordetzen «Errege aundiaren ixillgauza» baña Jaungoikoak, zeñari dagokan bereobren sona barreatzea, egiñ zituen millagroakugari egiztatzeko Llaga Sagraduen ezartzea.

Kontu aundia zeukan beti oñetakoakiñ etaeskuak estalita erabiltzeko, baña ala ere eziñezkutatu izan zituen osotoro zeruko gordairuak.Erlijioso askok, Kardenal batzuek eta Aita SantuAlejandro laugarrenak berak juramentuarenazpian aitortu zuten ikusi zituztela beren begia-kiñ Santuaren llaga beneragarriak, bera bizizala; eta illda gero, berrogeita amar erlijiosobaño geiagok, Santa Klarak bere mojakin etabeste eziñ konta al persona sekularrak, muñegiñ zien debozioz eta ukitu beren eskuakiñ eze-ren utsik izan etzediñ aen sinitsgaiari indarraemateko.

Aiñ ongi gorde zuen Franziskok saietseanzeukan llaga, non bizitu zan bitartean etzioniñork ikusi iskintxoka baizik. Beti kontu egitenzion fraide batek (frai Leonek) esan zion egunbatean ken zezala abittua astindu bat emateko,eta arte piadoso oni eskerrak ikusi zion llaga, etabai neurria artu ere, iru beatz bertan emeki

jarriaz. Buru nagusi ordezkoak (frai Eliasek) eraberean iritxi zuen ikustea. Santuaren bestelagun, gizon osoro senzilloak (frai Rufinok) sor-baldan igortzitzen ari zizaiola zeramazkian oña-zeak alibiatzeko, ukitu zion ustekabean saietse-ko llagan eta aiñ oñaze bizia sentitu zuen, non,geroztik beti jantzi zuen amilla lasai bat saietsakestaltzen ziozkana. Barrengo soña garbitzen zio-ten erlijiosoak, arkitzen zuten beti odoldua, eziñdudatu zitekean bada llaga bazeukala; eta azke-nik ill zanean, guziok kunplitu zezaketean berendeseoa, eta ikusi naierara saietzeko llaga, etaJaungoikoaren serbitzariaren gañerakoak.

O Franzisko! Llaga sagraduaz ornitua zaude-na, zu zera arako Apokalipsisko Aingeru ura SanJuanek Sortaldera altxatzen ikusi zuena erama-naz bekokian Jainko biziaren señalea.

Bernandonen semeak zeuzkan Jesu Kristogure Jaunaren bost llagak, eta distiatzen zutenaren gorputzean diamante eta perla preziosoakbezela. Ona emen urte bi igaroan jendeak ikusizuten miraria, arteraño egundaño ikusi etzana,animatan Jainkozko amorioaren mirari bat iritxiezin ditekeana. Au izan fundatzalle santuaren

gallaldi gloriosoena, eta denbora berean obetoegiztatuenetakoa, bada gertaera onezaz eziñdudatu diteke, egiarik aundiena ukatu gabe. Etaegiaz, nori gogoak eman bear dio San Buena-bentura eta Bernardo Besse bezelako gizon itzal-tsuak, Tomas Zelano, Leon, Errufino eta Masseokbezela beren begiz ikusitako gauzaren testi-guantza egiten dutenak izan dirala engañatuak?Zer protxu edo irabazi iduki zezatekean berakedo gu engañatzean? Eta engañatu bazuten,zergatik Unbriako biztanleak, egia aiñ erraz jakinzezaketela, etzioten kontrarik egiñ? Sinistenzuten, eta arritzen ziran, mirariaren egia, nolere-bait esateko esku artean ikusten zutelako, etabadirudi Jaungoikoak berak indartzen zituelasinistamentu onetan, beraren alde egiten zituenmirariakiñ. Pozik kontatuko giñituzke guziak batutzi gabe, gauza atsegiñgarriagorik ez dagoela-ko, baña geiegi ez luzatzeagatik, kontatuko ditu-gu bi, arturik bata San Buenabenturaren Irakor-gaitik eta bestea Bernardo Besseren Kondairatik.

«Sortizak berak, dio S. Buenabenturak, alda-tu zituen bere legeak mirari aren oroipena obetogordetzeko. Albernia zan lenago ekaitzak sor-

tzen ziran mendia, andik jeisten ziran aize bun-badak eta abazuzaz kargatutako lañoak, bañalazeri au geratu zan Aita doatsuak llaga sagra-duak artu zituen unetik».

Aditu dezaiogun orain Bernardo Besseri:«Gertaera oi ez bezelako bat pasa zan mendizaronztik zegoen Dominikoen konbentu batean.Bi Ordenetan oitura dan bezela, afaltegian zego-en zinzilik Santo Domingoren erretratoarenparean beste bat txit ederra San Franziskorena,eta zegoen bere llagakin; konbentuko fraidebatek ez beste guziak onratzen zuten imajiña,baña onek nola etzuen sinistatzen mirari onetan,eta ezin eraman zuen alako gauzarik aitatzeaere, artu zuen asmoa kuadrotik kentzeko. Bibider saiatu zan lan onetan bakarrik eta gabaz,baña alperrik, bada biaramonean arkitu zituenllagak lenago baño ederragoak. Irugarren aldianaiñ aserre bizian asi zan borratzen non urratuzuen pinturako eun-tela, eta bereala irten zanodola aiñ ugari non busti ziozkan arpegia etaeskuak. Mirari arekin izuturik, kordegabetutaerori zan. Fraideak joanda altxa zuten, bañaodola ezin geratu izan zuten iñola ere. Sospitxa-

turik orduan ark egiñ zuen utsegitea, aitortuzuten eta eskatu zioten barkazioa San Franzisko-ri. Aen eskaria aditua izan zan, odola geratu zan,urratuak desagertu ziran, eta llaga itxiak artuzuten ostera lenagoko kolorea. Erlijioso sinitsgo-rra konbertitu zan, bera izan zan lenago ukatuzuen gallaldiaren defensalle bizienetakoa, bisita-tu zituen Asisko eta Porziunkulako Eleizak, etaigo zan Alberniako mendi tontorrera, nora era-man zituen odol miraritsua geratzeko serbituzioten eun zapiaren orri batzuek. Beraren aotikjakindu ditugu berri txe oek guziak».

Ala Jaungoiko guzia al dunak gordetzen zuenbere serbitzari leialaren kausa. Baña ala SanFranziskoren llagai nola Porziunkulako induljen-ziari dagokanez itz bat asko da ezbaita erabaki-tzeko. Erromak, gis onetako eginkizunetan aiñzentzu aundiarekiñ ibiltzen danak itz egin du.Aditu zaiogun Gregorio IXgarrenari bada berarensinitsgaiak bienak balio ditu, Aita Santuarena etaSan Franziskoren adiskide maitearena dalako.

«Gregorio Apezpiku, Jainkoaren serbitzarienserbitzariak, izkira oek ikusten dituzten Jesu Kris-

toren fededun guziai osasuna eta Apostolu-bedeinkazioa».

«Gauz alperra iruditzen zagu San Franziskokonfesore gloriosoa zerura eraman duten mere-zimentu aundiak izkira oetan zuei agertzea,ozta, alabaña izango da fededunik oen berri ezduenik. Baña uste izan degu konbeni zizazutelaerakustea batez ere Santuen gloria eta argia danJesu Kristo gure Jaunak egin zion mesede berezieta miragarriaren gañean. Jaungoikoaren eskualkreatzallearen birtutez artu zituen bizi zan den-boran llaga sagraduak esku-oñetan eta saie-tsean, eta au ala dalazkoa ikusi erazo da beraillda gero ere. Guk eta gure anai kardenalak dau-kagun ezaguera ziertoa, eta berak egindakobeste milagro, sinismen osoa merezi duten testi-guak aseguratzen dituztenak izan dira mugiera-zi gaituztenak Santuen errunkaran jartzera, gureanai Kardenal, eta gurekiñ orduan zeuden besteapezpikuen iritzia zan bezela. Eta nola txitdeseatzen baidegun au fededun guziak sinistatudezatela, Jesu Kristo gure Jaunagatik, arren,erregutzen, eta zuen pekatuen barkazio osoaga-tik agintzen dizutegu ez dezazutela sinistatu

onen kontra aditzen dezuten gauzarik, eta jaieraeta erreberenzia aundia izan dezaiozute konfe-sore santu oni Jaungoikoaren gogokoak egiñ zai-tzatekean eran, beraren merezimentu eta bitar-tekotasunez iritxi dezazuten Jaungoikoagandikontasuna mundu onetan eta doatsuera bestean.Biterbon emana, gure Aita Santutzako amaika-garren urteko apirillaren bigarren egunean».

1255ko urtean Aita Santu Alejandro IVgarre-nak bialdu zien erlijioso txikienai eskutitz batarestikoa beziñ baliosoa. Bulda onetan aitortzenzuen San Franziskok Llaga sagraduak artu zituenAlbernia mendia bere anparupean artzen zuela,eta erregutzen zien erlijiosoai etzezatela beñereutzi toki ura eta gorde zezatela beti Santuak fun-datutako konbentua.

Andik bost urtera 1260ko abustuaren 20eanAlbernia mendiak ikusi zuen zeremonia guzizkopozez beterik utzi zuena. Orduan Buru nagusiordezko San Buenabentura joan zan ara millaerlijioso baño geiagorekiñ. Aldameneko mendi-muño guziak erromesez beteak zeuden, etaArezzo, Florenzia, Fiesoli, Perusa, Asis, Urbinoeta Cita-Castelloko Obispo Jaunak donekidatu

edo konsagratu zuten Ama Birjiña Aingeruena-ren izenarekiñ Orlando Kondeak 1215an eginda-ko Eleizatxoa, eta gero mendi guzia prozezioanjiraturik bedeinkatu zuten Serafiñ mendiarenizena emanaz.

Benedikto XIgarrenak agintzen du San Fran-ziskoren Llaga Sagraduen pesta zelebra dedillaurteoro agorraren 17an Ordenako konbentuguzietan, eta Paulo Vgarrenak pest au zabalduzuen Eleiza guzira. Era onetan Aita Santuakberen eskubide aundiaz usatuaz indartu dutemillagroaren egiatasuna, eta Serafiñ mendia daseireun urte oetan erromesak urbiltzen dirantokia. Denbora aetako jendeak San Franziskorenkalbario onetara zijoazenean zeukaten fedeaetzan beñere oztu egungo denbora triste oeketorri diran bitartean.

Benturaz gure irakorleak, batez ere errome-ria aiñ urrutikoa egiñ ezin dutenak naiko dutejakiñ zer moduzkoa dan denbora aetako fedeakmendi tontor artan altxa duen oroikarria, eta gukkunplituko degu berealaxe oen deseo bidezkoa.Konbentua da desberdiña solairua bezela. Atariada bajua eta pixua, dirudi anziñako gazteluen

sarrera. Etxurubean sartuta, parez pare ikustenda beste atari bat pillare bik eusten diotena, auda Ama Birjiña Aingeruenekoen Eleizaren sarre-ra, Albernia-mendiko aurreneko Eleiza. Ategañe-ko ar-uztaian dago moldura anziñako bat, LlagaSagraduak estanpatuak dauzkana. Atearen aldebietan daude Orlando Kondearen etxarmak,gurutze bat eta iru lislore, oroipen gloriosoapranzesentzat. Konbentuak dauzka gela askoerromesentzat, erlijiosoak ematen die ostatuadijoazen guziai, eta partitzen dituzte berakiñ, bil-tzen dituzten limosnak. Esandako Eleizatik sar-tzen da goiko Eleiza aundian, zeñari asiera emanzion Chiusi Kondeak 1348ko urtean, eta bukatuzuen andik eunki batera Florenziako Senaduak,bada oni utzi zion Aita Santu Eujenio IVgarrenakmendi onen kontua. Au da argi eta zabala etagaleri bat inguruan daukana nondik begiak iritxiditzakean kanpo guziak ikusten diran. Galeri auluzatzen da Llaga Sagraduen kapillaraño etaonen erdian eta burni erreja bitarte ikusten dasuzko egoakiko serafiña San Franziskori agertuzizaion toki bedeinkatua. Egun oro besper ondo-an eta arratsetan Matutiak esandakoan Erlijioso-

ak joaten dira prozesioan Eleiza aunditik LlagaSagraduen Kapillara.

Nork ez du miretsiko emen Jainkoaren Probi-denziaren mirari aundienetako bat? Lenagokodenboretan ozta zekien iñork Alberniaren izenik,baña Asisko Penitenzilariak bertan oña parazuen ezkero, mendi santu onen izena dabill aozao, eta Judeako mendiaz kanpora, beraren gloriaparegabekoa da. Emen, Kalbarioan bezela, gizo-nen ezpañak beti ari dira Jaungoikoa alabatzen.Ordua degu uzteko toki beneragarri oiek, nondikez da iñor jetxitzen bere burua obeago eta gar-biago sentitu gabe. Muñ egiñ dezaiogun pensa-mentuarekiñ San Franziskok sufritu, San Buena-benturak orazio egiñ eta Salbatzallea bera ager-tu zan lur oni, eta agur egiñ dezaiogun ErregeProfetarekin esanaz: «Agur o mendi, grazi milla-groetan ugaria. Jaungoikoak autu zaitu besteguzien artean bere bizilekutzat, eta beti bertanbiziko da» (Ps. LXVII).

Emezortzigarren BerezieraSan Franziskoren azkeneko urteak.

Bere azken nai edo testamentua, eta eriotza.

(1224-1226)

Biursariak bakarrik adierazi ditzateke ongianimaren mugida aundiak; ala ikusi degu Fran-zisko, sortitzaren edertasunaren aurrean Eguz-kia-ren kanta ederra bat batetan esaten. Kriatu-ra aul eta galkorrak aiñ arrigarrizko deadar ateraerazi baziozkaten, zer izango zan izatez eta betidirauen edertasuna bere begiakin ikustea? Nolageratu al izango zituen bere biotzetik ies egitenzuten amoriozko sentimentuak? Amorio onekateratzen zuen beregandik, eta bere amoriozkomugialdietan kantatzen zituen himno bi, esanditezkeanak izkribatuak zeruko kordegabetzeengarretan.

San Bernardino Senakoak gorde dizkigu, etaegokatzen diozka biak San Franziskori, eta gukeztaukagu bear anbat argibide kontra egitekofranziskoarren oituera eta bizieraren azaldari aiñ

leialaren iritziari. Beste kondairatzalle batzuekdiote Stabat Mater konpondu zuen JakoponeTodiko doatsu, San Franziskoren ikaslearenakdirala. Gure iritzia da Ozanam jakintsuarenabera: «Lenbiziko kantua, danetan ederrena etaasieratzat Sutan amorioak jartzen nau daukana,ez dirudi iñork bestek zuzendu duenik, edo geie-naz Jakoponek parako zuen berso obean, FraiPazifikok Eguzkiaren kantua-rekiñ egiñ zuenbezela. An ezagutzen dira Santuaren zaldun-ideak eta bere irudikiñaren kolore aberatsak».

Iruditzen du Albernia mendian izan zuen kor-degabetzea jostaguda batekiñ, zeñean bera sar-tzen dan Kristoren menpeko lurrean, eta izanzan zorionez bentzutua.

Bigarrena da askozaz aundiagoa, ez dira arki-tzen bertan esaera labur eta San Franziskorenobren bereizgarri izan oi diran bezelakoak. Esanditeke, bada, Jakoponek azaldu zuela bere yori-tasunarekin San Franziskoren anziñako kantarenbatetik artutako pensamentu eder eta aundi bat,soñulari baten ikasleak aren soñugaia era asko-tara aldatzen duten moduan. Nola nai ere, dago

paregabeko edertasunez betea. Aditu ditzagunbiurtsakiñtza Italiako onen zizpiru batzuek:

«O amorioa, zergatik erittu dezu orrela nerebiotza? Ni neregandik osoro kanpora nago; nerebarrunbean piztu dezun garrak erretzen nau, etabeti azitzen dijoakit».

«Ezin iges egiñ det, ez atseden ere; amorioaklotua nauka».

«Amorioa neretzeagatik, guzia utzi det, etamunduko gauza guziak osotoro ofrezitu ondo-rean, nerau eman naitzaio. Mundu guzia nereabalitz, batere zalantza gabe emango nuke amo-rioaren truke».

«Gaurdandik ez diet begiratuko kreaturai, ezdaukat begirik eta itzik nere Egillearentzat bai-zik. Nere Amorioa dan Kristoren aurrean osteron-tzeko edertasuna zingira loia iruditzen zat, zerulurrak galtzen dituzte beren limurkariak, eguz-kiak bere argia, kerubiñak bere distiadura, etaSerafiñak bere garrak».

«Kriatura guziak ari zaizkit beti esaten nikamatu bear dedala. Aditzen nagokite belarrieta-ra esaten didatela: Maita ezazu biotz guziarekiñ,arako beragana eramateko egiñ gaituen ura».

«O anziñako edertasun, beti berria; O Jesus!Zuk kendu didazu biotza, zuk daramazu nereanima guzia eztakit nora. Nik eztaukat biotza zumaitatzeko bestetarako. O zizpiruz narraionamorioa, amorioz illerazo nazazu!».

«Zerorri ere eziñ libratu izan ziñan amoriotik.Amorez jetxi ziñan lurrera ezkutatuaz zerezkoaunditasun, jakiñduria eta ala. Askotan zenbil-tzan munduan gizon ordiaren gisan, amorioakeramaten zinduan gizon saldua bezela. Betiagertu zenduen amorioa, eta amorio neurrigabea, zerezaz osotoro azturik».

«Amorioak menderaturik, ez det bateregogor egiten. Sentenzia emana dago, nik amo-rez ill bear det; eta ez det beste konsuelorik nai,amorez iltzea baizik!».

Uste izan diteke San Agustiñen boza, edoSanta Teresaren amoriozko kantaren asiera adi-tzen dala.

San Franziskok berrogei eguneko barauabukatu, eta San Migel Goiangeruaren pesta zele-bratu zuenean, utzi zuen Alberniako bakartasu-na Unbriara itzultzeko. Zijoan asto gañean, etaibili zan ala bere azkeneko bi urteetan egin

zituen bidajeetan, eta naiago oi zuen ibili orrelaJesusen Jesusalengo sarrera garaipentsua oroi-tuerazitzen ziolako. Arriturik geratu zan ikusteanitxedoten ziotela mendi ondoan Borgo-San-Sepolchoko eta inguruetako jendeak. Eta zan,ikusi zutelako agorraren 14ean mendia argita-sun aundi batez inguratua, sospitxaturik milla-groren bat gertatu zala, irten ziran Santua onra-tzera. Kalbario berri artatik jetxi zanean, ustezuten Jesus gurutziltzatu bizi bat ikusten zutela,eta amorio aundiz bera inguraturik adoratuzituzten aren llaga sagraduak, eta muñ egiñ zio-ten eskuetan eun zapiarekiñ estaliak bazeuzkanere.

Arezzo ondoko erri txiki batean, aren eskuakukitze utsa asko izan zan sendatzeko lau urteanurmiñarekiñ zegoen 8 urteko aur bat. Monteaku-ton Alberto konde piadosoari utzi zion bere oroi-pentzat bere amilla pobrea, dudarik gabe arenllagetako odolean aurrena bustia. Erliki piadosoau, denbora joanik pasa zan Toskanako dukeaundiaren mendera. Gaztigatu zioten MonteCasalen zegoela aren Ordenako fraide bat oñazetxit biziakiñ, pensatuaz batzuek zala korditoia,

eta besteak gaizkiñak zituela. San Franziskoartzaz kupitu zan, eta bialdu zion serbitzen zio-ten ogi mokadu bat, eta eria bat batetan geratuzan sendatua. Cita Castelon sendatu zuen guru-tzearen siñalea egin utsarekiñ zauria zeukan aurbat. Zauriaren tokian agertu zan arrosa gorri bat,sendaera mirarizkoaren sinitsgaitzak.

Frai Leon bideko lagunak dio ezen, Albernia-tik Porziunkula bitartean ikusi zitzaiola burugañean gurutze argi bat, urreak baño geiago dis-tiatzen zuena. Anbeste millagroen artean SanFranzisko, lurrean baño obeto zeruan bizi zana,sor eta gor agertzen zan egiten ziozkaten onraguziai.

Azkenik, Cita-Castellon illabete igarorik, itzulizan Ama Birjiña Aingerueneko bere konbentumaitera. «Gurutziltzaturik Jesu Kristorekin gor-putz-animetan, ez bakarrik erretzen zan Jaungoi-koarekiko serafiñezko amorioan, baita ere Kalba-rioko doskiñia bezela, zeukan animen salbazioa-ren egarri txit aundia. Eziñ ibili zan, oñak batetikzulatzen ziozkaten iltzeakgatik, baña eramatenzuten uri eta aldeerritara osoro aul eta erdi illa,eta alaitzen zituen biotzez eramatera nork bere

gurutzea. Bere jarraileai esan oi zien: «Eneanaiak, asi gaitezen Jaungoiko ona serbitzen,bada oraindaño, esan diteke ez degula ezerereberagatik egiñ». Bere apostulutzako nekeak oso-toro erasana bazegoen ere, egiñ nai izatenzituen bere konbersioko aurreneko urteetakolanak, nola ziran, pobreai serbitzea, legenartsuaikontu egitea eta mortifikazio mota guzietaramenderatzea. Gorputza sufrimentuarekiñ eroriabazeukan ere, animan zeukan betiko irmotasu-na. Pensatzen zuen jazarre berriak idukitzea sal-bazioaren etsaiarekiñ; uste zuen garaipenberriak iritxi, eta bere asmoa zan zabaltzeamundu guzira Jesu Kristoren erreinaldia, zerenamorioa da ezten bat, eperik eta atsedenikeman gabe, beti aurrera joan erazitzen duena.

San Buenabenturagandik artu degun pasarteeder oni erantsi dezaiogun, Tomas Zelanok izkri-batu zuen alabanza laburragoa, baño besteabeziñ arrigarria: «San Franziskoren zeloaketzuen mugarik, guzira zabaltzen zalako, etaEbanjelioaren argia eraman naiko zuen mundua-ren azkeneko bazterretaraño». Langille nekatez-garri au, eziñ geiago aula bazegoen ere, ikusten

zan egun bakar batean Unbriako bost edo seierri pasatzen; aiñ ezia zeukan gorputza arrazoi-ra, eta arrazoia Jaungoikoarengana! Ala birtuteabiurtu zan arentzat bigarren sortitza; eta azal-tzen zanean, aren bozak, jantziak, llagak, guziakpredikatzen zuen argan. Igarotzen zan jendeartean santutasunezko imajiña bizi bat bezela,Jaungoikoaren obrak egiñaz eta banatuaz bereinguruan, eta berak nai etzuela, bizitzako usaibizitza ematen zuena, zeruko su bat biotzak ira-zekitzen zituena, eta lurrin bat inzensuak udanbanatzen duen modukoa.

Aren merezimentuak geitzeko, urrea garbi-tzen duen Jaungoikoak sufrierazi ziozkan nekeeta eritasun berriak. Denbora asko baño len arengorputza egiñ zan zauri uts bat, ezur utsa. Ai!Mundu onetan guzia aitzen da. Begiak asi zizaiz-kan aurrena beren serbitzua ukatzen, bada beti-ko negar egiñez itzali zan aen argia. Zeramaz-kian oñaze aundien artean Franziskok etzuenbatere erremediorik artu nai izaten, deseatzenzuelako Apostoloak bezela, erori zedilla Kristo-gandik berezitzen zuen lurrezko murrua. Bereasmo ura kentzeko preziso izan zan balia ziteze-

la beren aginteaz Kardenal anparatzallea etaFrai Elias, zeñak kontu egiten zioten ama batekbezelako kariñoarekiñ. Eraman zuten SanDamiango konbentuaren ondoan zegoen kana-belazko txabola batera, iristeagatik laisterragoSanta Klarak prestatzen ziozkan erremedioak.An egon zan berrogei egunean Masseo, Errufino,Leon bere konfesorea eta Anjel Tankredo lagunzituela. Zer santuen billera ain toki txikian!

An, oñazeen indarrez menderaturik zegoela,aditu zioten zerura zuzentzen otoitz irazeki au:«O nere Jaungoikoa! Egiozu begirada bat zureserbitzari umill oni. Indazu laguntza, eta nekeoek guziak pazienzian eramateko grazia».Bereala aditu zan zeruko itz ots bat, erantzunziona: «Baliteke galestiegia izatea, erreinu batdoan irabazi erazten digun joia? Joia au, bada,dira Jaungoikoak bialtzen dituen sufrimentuak;jakizu onek munduko ondasun guziak baño geia-go balio duela, mendi guziak urre, arri guziakdiamante, eta ur guziak balsamu biurtuko baliraere». «Bai, Santuak erantzun zion, era onetanestimatzen ditut zuk bialtzen dizkidatzun neke-oñazeak, berak dira mundu onetan ematen dida-

zun kastigua, bestean betiko miserikordia egite-ko». «Poztu zaitez bada, ori da zerura daramanbidea». Itz oek aditzean Santua altxa zan berea-la amorio irazeki batez mugiturik, deitu erazizuen geienean oatua egoten zan Santa Klara,aprobetxa zediñ eriak konsolatzeko aiñ egokiakziran ikasbide aezaz.

Lurreko aingeru bi aek jolastu ziran luzaroan,pazienzian eramaten diranean neke-oñazeakdaukaten merezimentuaren gañean, eta zeiñaundia dan Jaungoikoaren miserikordia, badaaren eskuak bedeinkatzen ditu bere serbitzariak,aen gañean zabaltzen dan guzian.

Ez dago esan bearrik igartzeko nolako ernai-tasunarekin, nolako fede biziarekin Birjiña Klarakkontu egiten zion bizitza aiñ estimatuari, Eleiza-rentzat aiñ balio aundikoa zan osasunari. Egiñzion oñetako gisako bat, llagak estali eta ibilianneke gitxiago sentierazitzen ziona, baña erreme-dio eta arreta guziak alperrik galtzen zituen oña-zearen bizitasunak. Frai Eliasek probatu nai izanzuen ea lekualdatzeak obedasunik erakartze otezion eta eraman erazi zuen Foliñoko konbentura,nun alaitasun piska bat sentitu zuen. Andik las-

ter ostera eraman zuten Ama Birjiña Aingeruene-kora, eta emen igaro zuen eri eta penatzen 1225urtearen parte aundi bat. Mats biltzetakoan era-man zuten San Fabianora, Rieti ondora, matstie-tako airearekin zerbait alibiatuko zan ustean.

Aita Santua arkitzen zan egun aetan Rietinbere gortear guziakiñ. Giza noble asko eta Elei-zako Prinzipeak ere joan ziran Fabianora Jaungoi-koaren serbitzari umilla ikustera, eta arekiñ zeu-den bitartean, morroiak ajola gabiak joan ziranapaiz anima zaiaren mastira, eta jan zituztenarkitu zituzten mats mordo guziak. Anima zaiaosoro naigabeturik, espa ematera joan zizaionSan Franziskori, zeñak galdetu zion ea zenbatengalera uste zuen izan zuela: «Urteoro, esan zion,nik biltzen ditut amalau moio ardo gitxi gorabera, eta au asko det urte guzirako». «Biotz on,erantzun zion San Franziskok, bada Jaungoikoakordainduko dizkizu emengo nere egoerak eraka-rri dizkitzun kalteak, eta maastiak emango dizki-tzu amalau moioak eta are geiago». Santuarenaurrez esan au bete betean kunplitu zan, etamaastian geratu ziran mordo banaka batzueta-tik, apaizak atera zituen ogei moio ardotaraño.

Mirarizko ugaritze onen oroipenean, erriko kar-gudunak egin erazo zuten konbentu bat mastiazegoen toki artan bertan, eta eleiza GregorioIXgarrenak berak (Ugolino Kardenalak) konsa-gratu nai izan zuen.

Atseden egun batzuek igarotakoan San Fran-zisko joan zan Rietira, San Pedroren ondorengozan Honorio IIIgarrengana, zeñak txit arrera onaegiñ zion. Etzan geratu ostatuz Aita Santuarenjauregian, ezpada Teobaldo zeritzan mairu kris-tau berriaren etxean. An aditu zuen, Tomas Zela-nok dionez, San Buenabenturak aitatzen duenaingeru soñu eztitsua. Gau batean arkituriksukarrak errenditua eta lo eziñ egiñik, Santuakesan zien an zeudenai soñu piska bat jo zezaio-tela, bere barrena zerbait alaitzeko, baña etxeansoñularirik etzan, eta nola fraideak eskusatzenziran beren ezjakiñarekin, Jaungoikoak berakgusto eman nai izan zion bere serbitzari umill etaleialari. Agertu zitzaion aingeru bat txarrabetaeskuan zuela, eta soñurako eran parata soñuz-taia gañean erabilirik, aiñ soñu gozo eta ezti-tsuak ateratzen zituen, non Santuaren animageratu zan orditua bezela, eta sentiduak enura-

tuak bezela. Mirari au eziñ gorde izan zien berelagunai. San Buenabenturaren kondaira oni Fio-retti (Loretxuak) eransten diote beste gauzaberezi bat, jartzen dituztenean San Franziskorenaoan itz oek: «Aingeruak berriz soñua jo izanbazuen, nere anima, aren eztitasunez eroturik,irtengo zan nere gorputzetik».

Konsuelo oek instanpatean igarotzen ziran,sufrimentuak ordea gero eta aundiago eta bizia-goak. Eraman zuten eria Rieti ondoan zegoenMonte-Colonboko konbentura, eta laguntzen zio-ten sendagiñen iritzia zan, burni goritua lotokie-tatik pasa bear zizaiola, begitako miña zerbaitarintzeko. Erremedioa gogorra zan, eta egieraikaragarria; alaz guziaz ere San Franzisko artara-tu zan, deseatuaz Jesus gurutziltzatuaren amo-rez sufritzea, eta pensatuaz ala iritxiko zuelabear anbat ikustea ekitteko berriro bere aposto-lutzako lanbideai. Burni goritua ikusi zuenean,egiñ zuen bat batetango mugida ikarazko bat,eta barrengo naieza bentzutzeko jarri zan itz egi-ten suari, adiskide bati bezela: «Anai sua, Jaun-goikoak eder, argi eta protxugarri egiñ zaituena,ager zaitez samur nerekin ordu onetan, eta zure

egille Jaungoikoari erregutzen diot gitxitu ditza-tzula berotasuna, sufritu zaitzakean moduan».Eta gero burni gorituaren aurrean gurutzearenseñalea egiñik, jarri zan sendagiñaren eskuetan,zeñak pasa zion burnia askotan belarrietatikbekañetara, eriak kejarik txikiena eman gabe.

Lan au bukatzean, esan zien lagunai: «Alaba-tua izan dedilla Jaungoikoa, bada egiaz diotsuet,ez dedala sentitu suaren berotasunik, ez oñaze-rik txikienik». Eta sendagiñarengana itzulirik,erregutu zion egiñ zezala berriz, lenagokoa bearanbat ez bazeritzaion. Arri eta zur egiñik geratuzan sendagiña anbeste balore ikustean, eta eziñegonik, deadar egiñ zuen: «Egiaz, gaur millagro-etako eguna da!». Sendagiñ aditu eta are fedegeiagoko onek, kariño aundia artu zion bere eria-ri. Kontu egiten zion beste iñori baño obeto,etzion soldatik artzen bisitakgatik, eta begira-tzen ez nekeari eta ez diruari aren sendaera iris-te arren. Eta nola Jaungoikoak aiñ oparo Franzis-kori eman zion negar malkozko doaia zan, bera-ri begietako miña zekarkiona, bisitetako bateanesan zion: «Aita, utzi zaiozu, arren, negar egitea-ri, bestela, bista osoro galduko dezu». Santuak

orduan eman zion aren birtuteari zegokan eran-tzuera: «Eta eulien modukoa dan gorputzekobista au ez galtzeagatik nai dezu jarri nadiñ zeru-ko argiaren ixuriak galtzeko arriskuan? Ez, egiaz,ez orrelakorik une batean ere».

Sendagiñari bere esker ona agertzeko, konbi-datu zuen fraideakin bazkaltzera, eta nola esanbaizioten etzeukatela alako moduko gizonaiemateko zer janik: «Ez ezazute etsi, esan zienSantuak, eta ikusiko dezute». Eta bereala ekarrizuten zestera bat jaki guziz onez betea, andik biorduko bidean bizi zan dama batek Jainkoarenserbitzariari bialtzen ziona. Franziskok aginduzuen serbitzeko bere ostalariari, zeñak esan zienpraideai: «Nere anaiak, eztakigu zeiñ aundia dangure eriaren santutasuna, eta zuek berarenlagun maiteak zeratenak ere eziñ iruditu dezake-zute zenbateraño sartua dagoen argan Jainkozkobirtutea». Sendagiñaren serbitzuak etziran gera-tu sari gabe. Orduan egin zuen etxe galanta asizizaion arrakatzen, eta denbora asko baño lenerremedio gabe erori bearrean zan. Erremedioeske Jaungoikoarengana joan zan, eta San Fran-ziskoren buruko ille piska bat eraturik, para zuen

irriñartean. Aren fedeak iritxi zuen millagro bat,bada biaramon goizean irriñarterik etzegoen, etabi ormak sendoro elkarganatu ziran.

Gertaera errenkada oetan ikusten degubeste mirari bat, besteak konsolatu anbat, triste-tzen gaituena, nondik konturatu ditekean ere,millagrorik arrigarrienak ez dirala bear anbatkonbertitzeko oek sentitu dituztenak berak. Kon-tatuko degu San Buenabenturan arkitzen danbezela, eta espiritu berarekin, ondorengoentzatserbitu dezan ikasbidetzat. Eleizak kondenatzendu eskandaloa arkitzen dan edozeiñ tokian, etasartzen bada Eleizan, bera da aurrena kulpadu-nen kontra deadar egiten duena. Baña portaeraonen eta gaiztoak daramatenen artean, dagodesberdintza neurri gabea. Gaiztoak gorrotatzendute birtutea, eta poztutzen dira anima bat eror-tzen danean, Eleizak kontrara, nola beti amadan, negar egiten du bere ume galduakgatik,saiatzen da erakartzeko beren egiñbideen kun-plimentura, eta kunplimentu onetan ikustendituenean, estutzen ditu amorez bere biotzean,bada guzia da miserikordia eta karidadea.

Fundatzalle santua alaitzen zan beti gureAma Eleizaren sentimentu oetan; onen pruebada beraren Apostolu bizitza; eta beste askorenartean, orain adierazten degun gertaera. Gerta-tu zan Rietin, Monte-Colonbotik San Franziskoeraman zuten ango Obispoaren jauregiko gelabatean. Eraman zuten kanonigo bat Jedeon zeri-tzana erdi illean eta angarilletan gela onetara,au zan gizon txoraxka eta munduzale bat etaarteraño apaizari dagokan moduan bizitu etza-na, eta erio-gaitzarekiñ sentitu zanean, ikaratuzuten Jaungoikoaren juizioak, eta oetatik libra-tzeko, joan zan Alberniako llagatuaren balimen-tu billa. Adiskideak eta Asisko Obispoak ereindartzen zituzten aren erreguak. Franziskok,liburu batean bezela aren biotzaren ondoan ira-kortzen zuenak, esan zion: «Nola sendatu zaitza-ke Jaungoikoak, beti ofenditzen bazaozkio? Alazguziaz ere, zure kausa anparatzen duten animagarbien begirunez, erregutuko diot, zuzaz errukidedilla. Baña kontu: etzaitezela ostera itzulilengo okerretara; eskergabekeria alabaña daaize erretzalle bat graziaren iturria leortzenduena». Itz oen ondoren egin zuen gurutzearen

siñalea eriaren gañean, eta bereala altxa zan etaasi zan deadarka Jaungoikoa alabatzen eta esa-ten: «Sendatua nago!». Baño esan bear degudoakabe ark etzituela kontuan artu Santuarenkiñuak, eta lenagoko gaiztakerietara itzulirik,izan zuen merezitako kastigua. Ill zan errukarri-ro, aren ondoan erori zan etxe baten estalpeakazpian artu eta plastaturik. O Justiziaren miste-rioa! O Jaungoikoaren juizioen ondogabea!

San Franziskok bere oñaze eta gaitza pazien-zia eziñ aundiagoarekiñ eramanik, artu zuenasmoa ekiteko aspaldian utziak zeuzkan misioai.Bukatzera zijoan 1225ko urtea. Franziskok aguregiñ zion Rieti erri ongilleari, eta joan zan fraidebatzuekin geratzen zitzaizkan indar piskakenpleatzera zeruko Artzaiaren gisan ardi gal-duen billa. Badirudi Jaungoikoak eman nai zielaikuskarritzat Unbria, Lazio eta Napolesko jendesinitskorrai, piztuerazitzeko bertan Kalbariokosakrifizioaren oroipena. Santu bat ikustea, daargi bat, zeruko ikuskera bat, eta beiñ ikustekoditxa izan duenak, eziñ inoiz aztu dezake. Zermugida etzuen egin bear, gurutziltzatu bizia dei-tzen ziotena ikusteak? Eta zeiñ pekatari danik

gogorrena ere etzan kupittuko Santua ikusteutsarekiñ? Nork gogor egiñ zezaiokean aren itza-ren eta karidade bentzuteziñaren indarrari? Norkazkenik dudatu zezakean aren misio edo eginki-zun legezkoaz, ikustean pausotik pausora milla-groak egiten, eta gorputzean zeramazkiala eza-rriak llaga sagraduak? Ez genduke beñere buka-tuko kontatu bear bagiñuzke egiñ zituen millagroeta konbersioak; baña gogoangarrienetatik ate-rako ditugu bi, zeñen azkenekoa dan kondairaninportanzia egiazkoa.

Zelanon Abruzoetako probinzian soldadu batjoan zitzaien gure apostoloai ostatua eskeñi etaberarekiñ bazkaltzeko konbidatzera, eta aiñziñez egin zuen, non Franziskok baietzkoa emanzion. Santuak maia bedeinkatu zuenean, ostala-riarengana itzulirik, esan zion belarrira: «Eneanaia, zure erreguak aditurik, ona nun naukazunzure etxean; oraiñ bada, ordañez, aditu eta segiitzatzu nere konsejuak. Konfesa itzatzu lenbai-tlen zure pekatuak damu egiazkoarekin, badaJaungoikoak gaur bertan ordainduko dizu berepobreai egiñ diezun obra ona». Soldaduak sinis-tu zion, artu zuen absoluzioa Santuaren lagun

bategandik, zuzendu zituen munduko bere egiñ-bideak, eta prestatu zan benetan Jaungoikoarentribunalera agertzeko. Eseri zan gero maieanbere bazkaldarrakiñ, eta jaten ari zala, bat bate-tan ill zan. Ala bete zan Santuaren aurrez esanaezezik, Ebanjelioko agindua ere, esaten due-nean: «Profeta bat etxean artzen duenak, profe-ta bezela, artuko du profeten saria» (Math. X,41).

Badirudi, bere bizitzako denbora onetan sen-datu zuela San Franziskok lau urteko aur batagonian eta sendagiñak etsimena emana zegoe-na, Toskanako Bagnareatik igaro zanean. JuanFidenza eta Maria Riteli, aur gaxoaren gurasoak,nobleak jaiotzaz eta are geiago beren piedadea-gatik, zeruronz begiak altxaturik baliatu nai izanzuten Italia guziak santutzat zeukan Asisko Fran-ziskoren merezimentu eta bitartekotasunaz.Maria Ritellik promes egin zion Jaungoikoari,Juan aurra sendatzen bazan, emango ziola Erli-jioso txikieneko Ordenari. Gure Santua, ama nai-gabetuaren negarraz kupiturik jarri zan orazioegiten, eta itzuli zion bere semea osotoro senda-tua. Gero millagrozko semeari begira jarririk,

aren aingeruzko arpegi zoragarria, eta Jaungoi-koak ze lanbide aundietarako zeukan señalatuabere Eleizan, deadar egiñ zuen billatzen zuenondasuna arkitu bazuen bezela: «O patu ona! Obuenabentura!». Buenabentura izango da gerozmundu guziak Juan Fidenzaren semea ezagutukoduen izena, erlijioso danean, eta gero AlbanokoObispo Kardenal bezela eramango duena, etaizen berean Sixto IVgarrenak kanonizatukoduena (1482). Millagroa señalatu degun ezkero,miretsi ditzagun emen elkarte artan Jaungoikoa-ren Probidenziak zeuzkan asmo miragarriak.Franzisko eta Buenanbentura, zer gloria oroituarazten duten bi izen oek! Ura da PenitenziakoIru Ordenen fundatzallea, eta au Iru oen berritza-llea eta bigarren Aita bezela. San Franziskokberritu zuen erortzen zegoen Eleiza, eta SanBuenabentura izango da beraren argikaria. Bie-tako bakoitzak dauzka eginbide eta birtute bere-ziak, baña biak dira anima serafiñdarretakoak,eta biak argi egiten dute autuen zeru ikusten ezdanean. Izar bi oetatik bata itzaltzera zijoan;bestea orduan jaiotzen zan.

Eta egiaz, Franzisko errenditzen zan bereapostolutzako nekeak mendeaturik, bere betikogaitzak eta negu gogorrak erasanik (bada zan1225ko neguaren biotza). Gaitza goora zijoa-kion, alatan non lagunak azken onik izangoetzuelako beldurrez, eraman zuten bere jaiete-rrira. Don Gidok ostatua eman nai zion bere jau-regian, baña egin ziozkan alegiñ eta kontu guzia-rekiñ gaitza etzan gitxitzen. Urrengo urteko uda-berrian Frai Eliasek bialdu zuen Senako aireaartzera, Asiskoa baño beragoa zalako, baña ezfundatzalle santua sendatzeko esperanza zeuka-lako, bada 1224an Foliñon zegoela, amets miste-rioso batean jakin zuen, Franziskori mundu one-tan bi urteko sufrimentuak bakarrik geratzenzitzaizkala, ezpada deserri onetako azkenekourteak al zuen guzia gozatu nai ziozkalako.

Tokiaren aukera eziñ izan zitekean obea. Irumendi muño gañean egiña itxas-nibel duela 405metro goorago, Elsa eta Onbrone ibai tartean,Sena dago bero geiegi nola otz gogorretatik gor-dea. Nola zegoen orduan udaberriaren galaguziakin apaiñdua, bazirudien lore erramu bate-tik irten, eta bere mendeko errien erdian erregi-

ña baten gisan gozatzen zala. Eriak artu zituenmendi aetako aire garbi eta ordekaetako urriñgozoak, baña, ai! obedasunik gabe. Leku alda-tzeak, kontu ernaiak, erremedioak, guziak izanziran alperrak. Llagetako zauriak gurutziltzatzenzuten beraren gorputz inozentea, birikak zeuz-kan galduak, urdalla irabiatua, eta bista ia osoto-ro joana. Senako sendagiñak ere pasa ziotenbekañetatik burni goritua, baña etzuen iritxiMonte-Colonboko millagroa berritzea baizik.

Andik egun batzuetara izan zuen odolezkoerrebestatzea osotoro auldua utzi zuena. Txitatsekabetuak bere ikasle guziak, eta aen ondoaninguraturik esan zioten San Martiñi bereak beze-la: «Aita, zuk uzten bagaituzu, nork erakutsikodigu? Nork konsolatuko gaitu? Ah! Utzi zaiguzu,benik beiñ, zure amorio biguñaren siñale bat, etabedeinka gaitzatzu, gure etsaietatik gordeakizan gaitezen». Orduan Santuak, osotoro kupitu-rik, deitu zion Benito Pirra, bere kapillau eta eri-tasunean kontu egiten zionari, eta esan zitueniltzer zegoenaren boz aul, baña animako alaita-sun aundiarekiñ ondorengo itz oek: «Jaun aun-diaren apaiza, izkriba zaiezu nere anai guziai, ala

orain Ordenan daudenai, nola munduarenbukaeraraño sartuko diranai ematen dietedanbedeinkazioa. Ona agertuak itz bitan nere pen-samentuak eta atzeneko borondatea: «Maita zai-tezte elkar, nik maitatu zaituztedetan, eta ama-tuko zaituztedetan bezela; maitatu beti Pobreza,nere dama eta erregiña. Egon zaitezte beti Orde-nako agintarien eta gure Ama Eleiza Santarenapaizen mendean. Aita, Seme eta Espiritu SantuJaungoikoaren bedeinkazioa ixuri dedilla zuengañean. Amen».

Frai Eliasek eskutitz au artu zuenean, etzeu-kan dudarik, Santuaren atzeneko ordua aldera-tzen zala. Joan zan presaka Senara, eta Santuakagindurik, berarekin batean Asisa. Atzenerañobere adiskide eta anparatzalle zan Don Gidokartu zuen bere jauregian, eta uriko agintariakpara zituzten kontu artzalleak gau eta egun,Llaga Sagraduak sillatuak zeuzkan gorputzarenerlikiak ostutzeko bildurrez.

Gure Santua etzuen izutzen eriotzak, bizidunguziak izen utsak ikaratzen dituen mandataritriste orri begiratzen zion adiskide batek farragozo egiñaz adiskideari begiratzen dion bezela.

Etzijoakion pake erriko ateak irikitzera, eta bereMaitearen jargoi ingurura eramatera? Ala arenagoniaren antsietan bazan zerbait lurrekoa etza-na. Eta aren oñazeak aiñ bizi eta luzeak baziranere, nun, berak aitortzen zuenez, naiagoko zuenborreroak tormentua ematea, alaz guziaz erebillatzen zuen bear anbat indar inguruan zeuzka-nak konsolatzeko. Indar au nondik zetorkionadierazten du onako pasarte onek:

Besteetan baño oñaze aundiagoak sentitzenzituen egun batean kontu artzen zion fraide batanbesteraño kupitu zan artzaz, non esan zion:«Aita, erregutu zaiozu Jaunari etzaitzala tratatuaiñ gogorki, bada deritzat Jainkoaren eskuarenpixu guzia gañean dezula». «Zure senzilltasuneta intenzio ona ezagutuak ezpaneukatzi, eran-tzun zion Franziskok aserre santuarekiñ, igesegingo nuke emendik, Jaungoikoaren juizioenkontra orrela murmuratzen duenaren ondoan ezegoteagatik». Eta bereala bere indar guziak bil-durik bota zuen bere burua lurrera, eta aiñ kolpeaundia artu zuen, nun Santuaren gorputz oñaze-tua geratu zan osoro minberatua. Eta lurrari muñegiñda esan zuen: «Eskerrak, Jauna, ematen diz-

kidazun nere sufritu bear guziakgatik. Zureborondatea ala bada, eman zaizkidazu eun bideraundiagoak, bada nere ditxa guzia zuri obedi-tzea da». Itz oetan dago erretratatua AsiskoPenitentzilari santua. Jaungoikoa neurri gabeamatzea, aren borondate santua egitea, onaemen aren bizitza eder eta eriotza santuarenazalduera.

Ezaguturik munduko bidajearen mugara iairitxi, eta gorputzeko karzelatik laister irten bea-rra zala, bildu erazi zituen ikasle guziak Obispo-aren jauregiko bere gelan, eta Jakoben gisan,gurutzatu zituen besoak bere amoriozko umeakbedeinkatzeko zorian. Galdetu zien ea nor uki-tzen zuen eskubiarekin, erantzun zioten, fraiEliasek. «Ongi da, esan zuen Santuak. Ene seme,nik bedeinkatzen zaitut guzian, eta guziaz gañ,eta zure agintepean Jaunak bedeinkatu dituenbezela nere umeak, ala zugan bedeinkatzenditut guziak, Jaungoiko, gauza guzien Jaun etaJabeak bedeinka zaitzala zeruan eta lurrean.Nigan danez, bedeinkatzen zaitut al dedanguzia, Jaungoikoa oroitu dedilla zure obraz, adituditzala zure orazioak, eta dizula partea justuen

zoriontasunean». Frai Eliasen azkeneko orduanoroitu bear zituen Jaungoikoak Franziskoren ago-niako erregu eta merezimentuak.

Santuak etzeuzkan aztuta San Damiangobere alaba maiteak, eta ala bialdu zion SantaKlarari eta aren lagunai bere azkeneko bedein-kazioa, konsellu onez betea zegoen eskutitzbatekin. Lan oetan ondo ezagutzen da Franzisko-ren karidade bizia, bada esan zezakean bereikasleakgatik gaztetan pobreakgatik esan zuena:«Danak nere biotzean daramatzit». Gañera one-tan ikusten da piedade egiazkoaren siñalea,bada erlijioak bakarrik egiten du mudatzea iku-tzen duen guzia, pensamentuak altxatzea, etabiotzeko mugida on guziak garbitu, ari etaobetu, eta zerukoiak egitea. Bere ume guzien-tzat zeruko grazia eskatutakoan, Franziskokerregutu zien eraman zezatela, Ordenak asieraizan zuen toki bedeinkatu eta bere bizileku esti-matu Ama Birjiña Aingeruenekora; zergatik, SanBuenabenturak dion bezela, bere azkenekoasnasia eman nai zuen, zeruko goi argiaren gra-zia artu zuen tokian.

1226ko agor illaren azkeneko egunetan,angarilla batzuetan jarririk eraman zuten berePorziunkula maitera. Uri eta konbentuaren arte-ko bide erdian bezela ziranean, galdetu zuen eairitxi ziran bere konbersioko aurreneko denbore-tan legenartsuai kontu egiten egon oi zan ospita-lera, eta baietzkoa aditurik, esan zien para zeza-tela urira begira, eta neke aundirekin eserita,ezkerreko besoa praide baten gañean deskan-tsatu zuen, eta bestea Asis alderonz luzatu zuen,esanaz itz ospatsu oek:

Benedicta tu, civitas, á Domino,Quia per te multae animae salvabuntur;Et in te multi servi Altissimi habitabunt;

Et de te multi eligentur ad regnum aeternum.Pax † tibi

«Jaungoikoak bedeinka zaitzala Asisko uria,zugatik anima asko salbatuko dirala, bada zuganJaungoikoaren serbitzari asko biziko dira, etazure semeetako asko izango dira autuak zerura-ko. Pakea izan dedilla zurekin».

Bedeinkazio oen artean dijoa izen bat, oroi-pen gozokoa San Franziskorentzat, eta oro batliburu au irakorriko duten guzientzat, aren ongi-lle aundi Erromako Jakobina Settesoliren izena.Porziunkulara iritxi zan bezin laister, izkriba erazizuen ondorengo eskutitz au, nun aldeaurrezadieraztu zuen bere eriotzako eguna: «Jakizu,nere alaba maitea, Kristo Jesus beti bedeinka-tuak agertu didala aldean dedala nere azkenekoeguna. Oraindik mundu onetan ikusi nai banazu,atoz bereala Ama Birjiña Aingeruenekora. Larun-bata baño geroago iristen bazera, ez nazu bizirikarkituko. Ekarzazu tela bat edo obeto zilizio batmeztitzeko, eta argizaia nere obirako. Baita ereerregutzen dizut ekarri dezazula, gaizkitu nintza-nean Erroman arrerazten ziñidan orre ura».Onara iristean geratu zan ustekabeko bisitarekinbat zabartzen dan moduan; eta gero esan zuen:«Eskutitz au, alperrik da, bada dama Settesolibidean abiatu da». Eta egiaz, andik laister iritxizan bere seme biakin, eramanaz Santuak naizuen guzia, aingeru batek ala agindu ziolako.

Besteri egiñ etziona, Santuak dudarik gabealargun noble aren debozioari begiraturik, agin-

du zuen sar-erazo zezatela konbentuan bere bisemeakin. Txit konsuelo aundia izan zan damaarentzat utzitzea ikusten Alberniako gurutziltza-tua, aren kontua idukitzea, oñetako llaga sagra-duak laztandu eta negar malkoz bustitzea; kon-sueloa, Jesu Kristoren pobreakin zuen karidadeaundiari dudarik gabe zor ziona. Agorreko30aren asteazken goizean, nola aditzera emanbai zuen agintzera zijoala itzultzeko berarekinetorri ziranetako batzuek: «Ene alaba, esan zion,itxodon zazu lau egunean, eta ala gorputz pobreoni atzeneko onrak egiten diozkatzunean, itzuli-ko zera Erromara zerekiñ ekarri dezun jendeguziarekin». Santuaren esan au izan zan Jakobi-narentzat agintea bezela, eta ala itzik trukatugabe obeditu zion.

Biaramonean (urriaren 1an) Franziskok bil-duerazi zituen konbentuko erlijioso guziak,bedeinkatu zituen berriro, eta partitu zuen aekiñogi bedeinkatu bat anaitasunaren siñalean. FraiEliasek bakarrik penaren penaz utzi zuen jangabe tokatu zitzaion xerra. Frai Leonek eskatuzion, eta gorde zuen arreta aundiarekin, eta kon-dairak diote, mirarizko sendaera asko egiteko

serbitu zuela. Erlijioso guziak zeuden negarrez;San Franziskok agindu zien alderatzeko bereikasle zarrenai, Bernardo Kintabali eta Gili (biga-rrena, Pedro Katanio, ordurako illa zan) eta esanzien: «Atozte nere seme maiteak, atozte,bedeinkatu zaitzatedan ill baño len». Eta aenburu gañetan eskuak gurutzatuta, bedeinkatuzituen bedeinkazio bereziarekin.

Ostiral arratsean (urriaren 2an) kiñu egiñ zienbere oera alderatzeko. Gauza arrigarria! Gorpu-tza illa bezela zeukan, baña zentzua txit argi etaindartsua. Orduan egiñ zuen emen jartzen deguntestamentua, ezpañ iltzer zeudenetatik irtenzizaion amorezko zizpirua, bere bizitzako denbo-ra aldi banaak siñalatu zituen obra bikaña. FraiAnjelek izkribatzen zuen, gañerakoak aditzenzuten ixilltasun errespetozkoarekiñ.

«Jaungoikoak eman dit grazia Frai Franziskonaizen oni, asitzeko onela penitenzia egiten.Pekatuzko bizitza neramanean, asko kostatzenzitzadan legenartsuai begiratzea, baña Jaunakaen artera eraman ninduen, eta karidadea bera-kiñ egiñ nuen. Eta aekgandik alde egiñ nuenean,gogorra iruditu zitzadana, biurtu zitzadan gozo

gorputz-animentzat. Onen ondoren, denboragitxira utzi nuen mundua. Eta Jaunak alako fedeaeman zidan Eleizatarako, non senzilltasun guzia-rekiñ adoratzen nuen, esaten niola: «Adoratzenzaitugu, Jesus, Jaun guziz santua, emen, etamunduan dauden Eleiza guzietan, eta bedeinka-tzen zaitugu zure gurutze santuaren bidez erre-dimitu gaituzulako».

«Ondorean Jaunak eman zidan eta ematendit oraindik alako fedea Erromako Eleiza Santua-rekiñ batasunean bizi diran apaizetara, daukatensillu sagraduagatik, non persegituko baninduteere berangana joango nintzake. Apaizakin arki-tzen nintzanean, naiz aek munduko erri kaxka-rrenetakoak izan, Salomon beziñ jakintsua izanbanintzan ere, ez nintzan benturako aen parro-kietan predikatzera baimenik eman gabe. Nikerrespetatzen, amatzen eta onratzen nituen aeketa gañerako apaiz guziak, nere nagusiak beze-la. Eta ez itz egiñ neri aen pekatuaz, bada aen-gan nik Jainkoaren Semea ikusten det, eta apai-zak diranez, dira nere maixuak».

«Ala obratzen det, zergatik mundu onetan ezdet nik nere begiakin Jaungoikoaren Seme orren

gauzarik ikusten, gure sentiduen mendeandagoenik, berak konsagratu eta artzen dutengorputz-odol adoragarriak baizik, izanik berakbakarrik fededunai emateko eskubidea daukate-nak. Erreberenziatu eta onratu nai det guziazgañ Aldareko Sakramentu Santua, eta HostiaSantua iduki dedilla kustodia eta sagrario prezio-soetan».

«Jaungoikoaren izen santuari eta Ebanjeliokoitzai dagokatenez, billatzen baditut dezenziagitxiko tokietan, bilduta jartzen ditut obeagoe-tan, eta nere anaiai erregutzen diet oro bat egindezatela. Onra eta errespetoa zor diegu Jainko-kindari, eta Jainkoaren itza predikatzen digute-nai ere, diralako guretzat zeruko bizitz-erakarlebatzuek».

«Lagunak idukitzeko grazia Jaungoikoak egiñziranean, etziran iñork erakutsi egiñ bear nuena,ezpada Berak agertu ziran bizi bear nuela Eban-jelio Santuaren erara. Izkribatu nuen Erreglasenzilloro, neretik ezer ipiñi gabe, eta Aita San-tuak ontzat eman zuen. Bizi modu au artzenzutenak, zeukaten guzia beartsuai ematen zien.Kontentu giñan barrendik eta kanpotik konpon-

dutako tunika batekin, nork bere gustora, etasoka eta gañeko arroparekin, besterik ezer naigabe. Eleiz gizonak giñanak esaten genduenEleiz-errezoa Eleiza Santuko beste apaizak beze-la, anaia legoak esaten zituzten Aita gureak.Gure bizilekua jartzen genduen gogo onez eleizapobre eta utzietan, eta giñan senzilloak eta obe-dituak».

«Nere eskuz lana egiten nuen, eta egiñ nainuke oraindik, eta agintzen diet nere senideguziai ari ditezela lan presturen batean. Lan egi-ten ez dakitenak, ikasi dezatela, ez soldata zirzillbat irabazteko, ezpada ejenplo ona eman etaalperkeriatik ies egiteko. Zuen lanaren balioaematen ezpadizute, zuazte Jaunaren maiera atezate limosna eskatzen dezutela. Jaungoikoak era-kutsi dit beti usatu bear degun agur au: «Jaun-goikoak bere pakea dizula».

«Erlijiosoak ez ditzatela artu berentzat egin-dako Eleiz, etxe edo beste bizilekuak ondo ego-katzen ezpadira gure Erreglan artu genduenpobreza santuarekin, eta artu al baditzateke, biziditezela aetan arrotz eta erromesen moduan».

«Obedienzia santuaren izenean debekatzendiet osoro erlijioso guziai, eta arkitzen diran edo-zeiñ tokietan eskatzea Erromatik berenez edobesteren bitartez pribilejio edo gallaldiarik bate-re Eleiza edo beste tokietarako predikazioenapukoaz, edo persekuzioetatik libratzeagatik.Toki batean artzen ez badituzte, bijoaz bestebatera, an Jaungoikoaren bedeinkaziorekin peni-tenzia egitera».

«Obeditu nai diot irmero Anaitasun onetakoBuruzai guzienari, eta onek eman nai didanGuardianari, eta beraren mendean egon nai detalatan, non ez dedan egiñ nai ezer ere berarenbaimena gabe, dalako nere maixua. Senzill batbanaiz eta gaizki banago ere, iduki nai det betialdamenean apaiz bat, Eleiz errezoa egiñ diza-dan Erreglak agintzen duen eran. Baldin balitzerlijiosoren bat Erreglaren eran Eleiz errezoa egi-ten ez duenik, edo mudanza berriaren bat jarrinai duenik, edo katolikoa ez balitz, Erlijiosoakbeartuak daude, edozeiñ tokitan arkitu dezatela,aldeeneko Kustodio edo agintariari eramatera.Onek kontu egingo dio gau eta egun preso batibezela iges egin ezin dezakean moduan berak

Buruzai guzienari eraman arteraño. Onek obe-dienzia santuaren birtutez oro bat kontu egiñdezaiola beste erlijiosoen bidez, alik eta eramanbitartean Anaitasun onen Maixu, anparatzalleeta zuzentzalle dan Ostiako Kardenalarengana».

«Eta Erlijiosoak ez dezatela esan «Au besteErregla bat da», zergatik au ez da nik, frai Fran-zisko zuen serbitzari umillak, zuei nere anaibedeinkatuai uzten dizutedetan Erreglaren oroi-pen, gaztigu, erregu, itz batean testamentuabaizik, guziok ontzat eman genduen erreglaobeto gorde dezazuten. Ministro Generalak(Buruzai guzienkikoak), beste Ministro eta Kusto-dioak obedienziaren pean ez dezaiotela ezkendu eta ez erantsi ezer Erreglari. Eramandezatela beti izkribu au Erreglari ezarria, eta ira-korri dezatela Erreglaren ondoren, izaten dituz-ten Billera guzietan. Zorrozki debekatzen dietnere anai apaiz eta legoai, eta obedienzia san-tuaren pean agintzen diet ez dezatela azalduErregla eta izkribu au esanaz: ala aditu bear da,bada Jaunak senzill eta toleskabero agertu ziranbezela, ala aditu bear dezute senzill eta toleska-bero, eta kunplitu atzeneraño».

«Eta gauz oek zintzo gordetzen dituena Aitazerukoak bedeinkazioz bete dezala zeruan etalurrean, bedeinkazioz bete dezatela Seme txitmaiteak eta Espiritu konsolatzalleak, Zeruko Bir-tute eta Santu guziak. Eta nik frai Franzisko zuenserbitzari umillak, indartzen dizutet dezakedane-raño, barrendik eta kanpotik bedeinkazio txitsantu au. Ala izan dedilla».

Gau gogoangarri artan (urriaren bian) erlijio-soak arriturik zeuden ikustean Santuaren burukoargitasuna, aren pazienzi mudatzen etzana,Jaungoikoarekiko batasuna, eta doidoi aditzenzizaion bozarekin zuzentzen ziezten konsellukupidagarriak. Eta oroitzen bagera zenbaitoñaze eta naigabeen artean gordetzen zuenargitasun ura, sosegu ura, guk ere osotoro arri-turik, negar egiñ eta belauniko jarri bearko degualabatzeko Jaungoikoa alako gizonaren bizitzaazken aiñ ederrarekiñ koroatu zuelako, eta agin-du ziolako eriotzari errespetatu zezala arenburuko argitasuna azkeneko uneraño, obiko kira-tsetik birjiñ garbitasuna beñere loitu etzutenensantuen gorputzak askotan gorde izan dituenbezela.

Biaramon goizean, au da larunbatean, AmaBirjiñak, zeñari eskeñi baizion egun au Esterata-ko Billera sonatuan, prestatu zion ordañez izatezdoaia eta Jaunaren millagroen millagroa bezelakatolikoak begiratu oi duen grazia: Komunio San-tua. Komunio onek izan bear zuen aren atzene-koa, eta zeruko betikoaren asiera. Indartsuenogiarekin bazkaturik eta olio Santuarekiñ igortzi-rik, bere pensamentua eraman zuen eriotzazarontz, eta bere anai gorputza, deitzen zionbezela, osotoro aztua gera zediñ, agindu zuenlurpetu zezatela Infernuko arkaitzean, zeña zanarkaitz desonragarria, bertan gaitzgilleak iltzenzituztelako; anbesterañoko gose eta egarria zeu-kan despreziatu eta oñazpiratua izatearena! Etaalaxe zegoen señalatua ill eta bizi Jainko Gizonegiñaren antz oso osokoa izateko. Gero aldame-nera begiratu, eta beregan pensatzen jarririk,ikusi zuen guzia prest zegoela eternidadekobidaje aundirako, eta geratu zan soseguz.

Arratsaldean Apenino mendi atzean eguzkiaezkutatzera zijoanean, Santuak deitu zien azke-nengo aldiz ikasleai bere oe ondora, konsolatueta bedeinkatu zituen, esanaz: «Agur ene

semeak, agur guzioi! Uzten zaituztet Jaungoiko-aren bildur santuan, iraun ezazute bertan. Ezdago urruti prueba eta estuasuneko denbora!Zorionekoak asitako onean irauten dutenak!Jainkoarengana nua, ikusteko presa det, beregraziara gomendatzen zaituztet». Erlijiosoakezin erantzun zioten negarrez eta suspirioz bai-zik. Agurra egiñ zien ezkero, aztu zuen lurrazeruan baizik ez pensatzeko, eta bere anima Jau-nagana obeto altxatzeko, agindu zien frai Leonieta frai Anjeli kantatu zezaiotela EguzkiarenKanta eta bere senide eriotzarena, zeñari bera-gatik bere ongi etorria ematen zion. Gero tunikakendu eta zilizio utsarekin estalia zegoela, jarrie-razo zien autsa zabaldua zegoen lurrarengañean, pensatuaz bere gorputza txit laisterizango zala autsa, baña are geiago ill arterañobere dama probrezari leial izateagatik. Fraideakaren deseoari igarririk eraman zioten tunika batsokarekiñ, eta jantzi zituen esker onezko seña-learekiñ. Erregutu zien irakorri zezaiotela JesuKristoren Pasioa San Juanen erara, eta irakorrita-koan, berak asi eta errezatu zuen agoniako

bozarekin 141garren Salmoa, naigabezko ujua-kin asi eta esperanzazko itzakiñ bukatzen dana:

«Altxa nuen nere boza Jaunari deitzeko, Jau-nari zuzendu niozkan nere erreguak».

«Nere orazioa bere aurrean banatzen det, etaagertzen diot nere naigabea».

«Nere espiritua desalaitzera dijoanean, zukezagutzen dituzu nere bideak. Nijoan bide one-tan, isilikako lazoak zabaldu dizkirate».

«Begiratzen nuen ea nere eskuian iñor jar-tzen ote zan, baña etzan, ezagutzen ninduenik.Iesbidea itxi ziraten, eta etzan iñor ni salbatze-ko».

«Zuri Jauna, deitu eta esan dizut: Zu zeranere esperanza eta partea bizien lurrean».

«Adi ezazu nere eskaria, osotoro beeratuanago ta. Gorde nazazu nere persegilleetatik, nibaño gogorragoak diralako».

«Atera ezazu nere anima karzela onetatik,alabatu dezadan zure Izena, Justuak itxedotendaude noiz emango didazun betiko saria».

Itz oek esanik, aren ezpañak betiko itxi ziran,eta animak ega egin zuen Jaungoikoagana. Augertatu zan urriaren 3an eguzkia sartuta ordu

betera. Zer eriotz ederra! Eta nola berezitzendan XIIIgarren eunkiaren aurreneko erdia odolduzuten gertakari izugarrien artean! Anima ezizutu, ezpada betetzen du mugida txit biguñez,eta oroituerazten digu Eskritura Santuko esaeraau: «Eztago lurrean gaiztoaren eriotza bañoikuskarri ikaragarriagorik, eta justuaren atzenabaño konsolagarriagorik». Franziskorena, zanatsegiñgarriena. Begiratu batera badirudi Ber-nandonen semea izan zala goizegi bildua aurre-neko fruta bezela, bada etzituen berrogeita biurte eta illabete batzuek baizik; baña oroitzenbagera Jakintsuaren esaera onezaz, mantxagabeko bizia, bizi luzea dala, ezagutu bearkodegu denboraz eta merezimentuz kargatuazegoela, eta beragatik zala fruta eldua zerurako.

Eta egiaz, ogei urte baño gitxiagoan eraiñzien Tebaidako eremutarren penitenziai, Aposto-lu-gizonen nekeai eta martirien sufrimentuai.Ogei urte baño gitxiagoan para zituen iru Orde-na erlijiosoak, ondu oiturak, indartu animetanJesu Kristoren erreinaldia, eta aldatu munduarenitxura. Gizonen semeen artean etzuen iñorkFranziskok beziñ bokazio arrigarriagorik, ez eta

iñork erantzun ere ark beziñ ongi. Baña arekiñzuzen portatu nai badegu, kontatu bearko dioz-kagu berak egindako lanak ezezik, beraren ikas-bide eta jarraikaiak sortu erazi dituzten eta mun-duaren bukaeraraño sortu eraziko dituztenakere. Baña au alde batera utzirik, San Franziskobeti agertzen da (eta ona beraren doai berezia),gure Salbatzalleraren antz irudi oso osokoa,orain lasto tartean jaio zalako, orain bere bizitzaagerikoagatik, orain Albernia mendiko bere sufri-mentuakgatik, eta baita moduren batean bereeriotz ondoreko mirariakgatik.

Agur, fedearen gudalari portitza! Agur, amo-rioaren martiria, zauri sagraduen purpuraz orni-tua! Zu zera palma bezela azi eta Libanokozedroa bezela ugaritzen zeran justua, eta gaur-dandik leku berezia izango dezu Eleizako gerta-karietan, eta guziaz gaiñ zure semeen biotzetan,nun zure oroipena gizaldiz gizaldi biziko dan.

Emeretzigarren BerezieraSan Franziskoren progua.

Santutzat aitortua. Aren erliki-aldatzea.

Aren obiaren edertasuna.(1226-1230)

Beteak zeuden Franziskorentzat graziazkomisterioak, astera zijoazen gloriazkoak. Ez alzuen atzeneko asnasia eman, ark aiñ maitezituen, eta berarekin Jaungoikoa alabatzera ain-beste bider gonbidatu zituen txoriandra aetako-ak Ama Birjiña Aingeruenekoaren tellatura joan-da asi ziran kantatzen eztitasun aundiarekin,gloriako aren koroazioa zelebratu nai bazutenbezela. Kapuako probinziako Probinzial fraiAgustin Asis jakinduria eta birtute aundikoakikusi zuen Santuaren anima zerura igotzen iza-rraren itxuran, eta gaitzak menderatua zeukanoean neke aundiarekiñ eseririk, deadar eginzion, esanaz: «Ene Aita, itxedon nazazu, zurekiñnua ni ere!». Eta aren anima, gorputzaren era-gozpena etenik, joan zan bere Aita doatsuarena-

ri lagun egitera. San Franzisko agertu zizaion orobat bere adiskide argi Gidori, Gargano mendiraerromerian zala, eta esan zion: «Deserri au utzi,eta banua zeru errira». Mirari oek guziak gertatuziran urriaren irutik laura bitarteko arratsean.

Zanaren gorputza prezio guziz gaindikakoazan, argatik erlijiosoak balsamutu erazi zuten,luzaroagoan iraun zezan desegiñdu gabe. Jakobi-na Settesoli piadosoak pagatu zituen balsamu-tzearen eta illet-elizkizunaren gastuak. Biotzaeta erraiak gorde zituzten Ama Birjiña Aingerue-neko Eleizan Franzis […].

[...] zierto eta arrigarriak. Eta egiaz, zer datorProbidenziaren bitartekotasun zerukoi onetatik,ezpada Jaungoikoak era onetan ontzat ematenduela bere serbitzariaren santutasuna, eta tokiguzietan bera Jaungoikoarekiko bitartekoartzea? Ala pensatzen zuten jende piadosoak,eta arrazoi aundiarekin. Baña ala ere bear zanbeste erabaki bat, munduan Jaungoikoarenordezkoa egiten duenaren tribunalarena, zeña-ren erabakiak diran utsik eziñekoak, eta eskubi-de aproposa bear bearrekoa dan gizon bat alda-rean parata santutzat onratzeko, esan nai degu,

bear dala Erromako Eleizaren erabakdea. Onibakarrik dagoka, egiaz, bere umeen santutasunaezagutu eta aitortzea, eta au da benturaz AitaSantuaren koroaren lorerik bikañena. Erregetza-ko egintz onen bidez Erroma geratzen dapobreakiñ, baztertuakiñ, menderatuakiñ, para-tzen ditu beste munduko egoera goienenetanegiñaz beren senideen anparatzalle, eta jarraitubear dituzten molde, eta ematen die gizonaksoma dezakean gloria beñere galtzen ez danaundiena.

Aita Santuaren epai au denbora asko bañolen izan zan gure Doatsuarentzat. Honorio IIIga-rrena ill zan 1227ko martxoaren 18an eta biara-monean Ugolino kardenala izan zan guzien itzbatera Aita Santutzarako aukeratua, eta eserizan San Pedroren Kataberan Gregorio IXgarrenizenarekiñ. Ordenak galdu zuen Kardenal anpa-ratzalle bat, beste balimentu geiagoko bat billa-tzeko.

Jaungoikoaren Probidenziak gordetzen zionGregorio IXgarrenari bere zartzaroaren konsue-lorako eta sufrierazi ziozkan prueben indarrera-ko, San Franziskoren birtute miragarriak aitor-

tzeko onra eta poz kontentua. Onen Aita Santu-tzako asiera naspillatua izan zan. 1228an pazkoadenboran sortu zan iskamilla, Alemaniako enpe-radorearen mandatariak zirikatua, eta Aita San-tuaren agintea eziñ eraman zuten giza nobleerromar batzuek lagundua, aitona beneragarria-ri deserriko bidea ar erazi ziona. Gregorio IXga-rrena gorde zan Unbriako errietan, aurrena Rie-tin eta urrena Espoleton, emendik joan zan Asis-a San Damiango Dama pobreen konbentua bisi-tatzera, eta benturaz edo obeto aiñ portizki era-soa zan Pedroren ontzia San Franziskori gomen-datzera. Nola jende on aek guziok batetan erre-gutzen zioten para zezala Santuen lumeruanAsisko Serafiña, Italiako Apostolua eta XIIIgarreneunkiko Mirarigille aundia deitzen ziotena, agin-du zuen asiera eman zezaiola bertatik kanoniza-zioko prestamen edo aurrez egin bear diran billa-kinde eta gañerako lanai. Federiko IIgarrenare-kin zerabizkian despitak erabakitzeko Perusarajoan zediñ baño len, agindu zien Unbriako Obis-poai bildu zezatela San Franzisko Asiskoarendotriña eta egieraen gañean jakiñ zezatekeanguzia, eta señalatu zuen batzarre bat kausa

onen kontrako aundienak ziran kardenaletakoa,guzia ondo begiratu eta examiñatzeko.

Laburtu ziran lanbide onetan jarri oi diranepeak, neurri onezaz iñor arritu gabe, bada kris-tau erri guzietan zabaldua zegoen gure doatsua-ren millagroen aomena, eta aek ikusitako perso-na geienak oraindik bizi ziran. Jesu KristorenOrdezkoak agerturik egiteko onetan Eleizak fedeedo irakasdeko eginbideetan agertu oi duen zen-tzu aundia, ikusi zuen berberak auzbakidetegianlan au nola zijoan bere bidean; ontzat emanzituen artu ziran billakindeak, eta bere Aita San-tutzako aginteaz usaturik, señalatu zuen 1228kouztaren 16garren eguna zan iganderako, santuazala erabakitzea edo kanonizazio solemne edoospatsua. Aita Santua bere kortear guziakin irtenzan Perusatik uztaren 15ean Santuaren erriansarrera solemnea egiteko. Tomas Zelanok konta-tzen digu pozez gañ egiñik, nolako alegri seña-leakin iriki ziozkan ateak Asisko uriak, erri guziaknola lagundu zion Obispoaren jauregiraño, etanola egun artan uri osoa etzan bear adiña anbes-te giza noble, abade mitradun, obispo eta beste

zenbat persona, Italia guzitik pesta onetara zijo-azenai ostatu emateko.

Bigaramon goizean (uztaren 16ean), AitaSantua alako denboratan oi zuen bezela aundita-sunarekin joan zan San Jorjeko Eleizara, nunzegoen Santuaren gorputza, eta apaiñdua San-tuaren erretrato eta banderakiñ. Aita Santua,orazio irazekia egiñda igo zan lenaz prestaturikzeukan jargoira, eta bere aotik adierazi zituenbizitzan adiskide eta anparatzalle izan zanarenbirtute eta merezimentuak.

Testo edo esaeratzat artu zituen Errege jakin-tsuaren itz oek: «Argi egin zuen Jainkoaren Elei-zan, eguzkiak eguerdian bezela». Oktabiano Kar-denal Inozenzio IIIgarrenaren lengusuak irakorrizuen bereala oituraren kontrara, bidez eta legezprobatuak zeuden millagroen kondaira. Irakorke-ra au izan zan biotz mugida aundia jendeenartean egin zuena, eta benturaz egundaño ala-korik ikusi etzan modukoa. Millagro aek gertatuzizaizten personik geienak an arkitzen ziran, etaaditzean deadar egiten zuten esanaz: «Egia da!Ori neri gertatu zitzadan!». An arkitzen ziranmillagro aen testiguak eta pekatari konbertituak,

zeñak toki santuan zeudela batere begiratugabe, ezin egon ziren ixilik eta arrigarrizko ujuakegiten zituzten. Gero Rainerio Capoccio Karde-nalak, Santo Domingo eta San Franziskoren adis-kide aundia izan zanak, kontatu zuen San Fran-ziskoren bizitzaren gañean zekien guzia. Guziokpozez negar egiten zuten. Azkenik Aita Santuak,jargoian eserita, burua tiaraz estalita, eskuak etabegiak zeruronz altxaturik, esan zituen jendedeboto guzi aren aurrean itz ospatsu oek: «Jaun-goiko guzialdun Aita, Seme eta Espiritu Santua-ren gloriarako, Birjiña Maria doatsuaren, etaPedro eta Paulo Apostoluenerako, eta ErromakoEleizaren onrarako erabaki degu gure anai Kar-denal eta beste Obispoen iritziaren erara, para-tzea Santuen errunkaran Aita Franzisko doatsua,Jaungoikoak zeruan gloriaz koroatua, eta guklurrean onratzen deguna. Beraren pesta egingoda urriaren lauean».

Itz oek esanda, tiara burutik kendurik, apaiz-urrenak asi zuen Te Deum triunfoko imno aun-dia, eta Kardenalak eta Erlijioso txikienak kanta-tu zuten arekiñ batean. Jendeak erantzutenzuten deadar aundiakin, eta eskilla soñu-errepi-

ka alegereak adierazten zien inguretako errieta-koai Santuaren kanonizazioa erabaki zala. Gre-gorio IXgarrena jetxi zan gero jargoitik, eta San-tuaren kaja aurrean belaunikaturik, muñ egiñzion, utzi zuen oitura zan limosna, eta asi zuenmezaren sakrifizio santua. Erlijioso txikienakeskuetan zirioak edo oliba adarrak zituztelainguratzen zuten aldarea, eta kantatzen zutenguziok batetan: Franciscus pauper et humilio,coelum dives ingreditur, hymnis coelestibushonoratur: «Franzisko, munduan umill etapobrea zana, sartzen da aberats zeruan, onratuada aingeruen kantakin».

Meza emandakoan Aita Santuak deitu zionklaroki Santu berriari, esanaz: «Aita San Franzis-ko, erregutu ezazu gugatik»; eta adierazirikinduljenziak, eman zuen bedeinkazioa.

Pesta oek berritu ziran gero San FranziskorenOrdenako konbentu bakoitzean egin zituzten irueguneko Eleiz-punzio txit aundietan, eta andiktxit urte gitxira ozta izango zan mundu guzianEleiza bat Asisko eskale umillari aldareen batdonekidatua etzeukana. Ala betetzen zuen Jaun-goikoak gloriaz, geien despreziatu zutena, eta

onetatik argiro ezagutzen da zeiñ arrazoi aundiagendukan esateko, Erromak ematen diela jus-tuai gizonak soma dezakean betiko biziera glo-riatsuena. Munduko pestak baño errespetaga-rriagoak eta obeak diran erlijiozko guzien artean,eztago batere kanonizaziokoaren parekorik, etaezer entendimentuai obeto agertzen dionik zeiñdan Jesukristoren Esposa egiazkoa.

Eta egiaz, Eleiza Katolikak bakarrik egitenditu santuak, berak bakarrik dauka eskubidealurrean koroatzeko, Jesu Kristok bakarrik daukanbezela zeruan koroatzeko; eta Eleiza agertzenbazaigu aundia zeruko bizitzarako bataioan sor-tutzen dituenean, are aundiagoa, eta itz bateanesateko, Jainkozkoagoa agertzen zaigu, noiz eta,aen autsak obietatik aterarik, adierazten dituenaen garaipenak, eta paraturik gure altareetakojargoietan, gonbidatzen dituen gizaaldi guziakarekiñ batean kantatzera: «Zeñ ederra dananima garbien arraza! Aren oroipena Jaungoiko-ak eta gizonak bedeinkatua da, eta ez da beñe-re galtzen!». Santuen kanonizazioa da, bada,garaipen paregabeko bat, nolerebait esateko,eternidadeko Eleiz atarian egiten dana. San

Franziskorena da beste guziak ez bezelakoa,bertan gertatu ziran darraikoi, kontatu gabe eziñutzi giñitzakeanakgatik. Orduan ikusi zan aurre-na Erromatik kanpora zegoen Aita Santu batekkunplitzen zuela egiera aundi au Santu berriarenobiaren beraren gañean. Gañera Eleizak erabakizuen osoro auzi au Santua ill zanetik bi urte betebaño len, eta Pika aren ama an aurkitu zan ikus-ten Jainkoak aututako onen zeruko garaipen au.Ama zorionekoa, pena eta sakrifiziozko bizitza-ren ordañez gustatzen zuena mundu onetanama batek deseatu dezakean saririk gozoena;bera izan zan semeagan koroatua.

Andik iru egunera, Gregorio IXgarrenak bial-du zien munduko Obispo guziai KanonizaziokoBulda 1228ko uztaren 19an Perusan emana,Bulda bat itzal txit aundiko oroigarri bat ezezik,Santuaren alabantzarik onena dana.

Gogoratuko dira gure irakorleak nola Franzis-kok agindu zuen bere gorputza lurpetzeko Infer-nuko mendi-muñoan. Frai Elias asi zanean kun-plimentu ematen Santuaren atzeneko borondateoni, Asis guzia altxa zan aren kontra, uste izanaztoki ura aukeratzearekin desprezio egiten zizaio-

la uriari eta bere semearen oroipenari. Juan ziranAita Santuarengana eta Gregorio IXgarrenakontzat eman zuen frai Eliasen asmoa, baña agin-du zuen Infernuko mendi-muñoa deitu zedillageroztik Paraisoko mendi-muñoa. Uriko kargudu-nak Aita Santuaren erabakierara pozez jarririkParaisoko mendi-muñoa erantsi zioten Aituarenmenpeko beste lurrai.

Aita Santuak agindu zion frai Eliasi egiñerazozezala Eleiza bat bertan gorde bear zan ondasu-naren diñakoa. Berak bedeinkatu zuen lenbizikoarria kanonizazioko pestaren bigaramonean, etabere diru-kutxa ustu zuen obraen bukaera lagun-tzeko. Federiko IIgarrenaren arm-altxaerak era-karri ziozkan Aita Santuari egun triste eta negar-garriak. Bere dirutik emanaz gañera, Aita San-tuak erregutu zien fededunai lagundu zezatelaberen limosnakin, irabazi zitzaten orretarakoeman zituen induljenziak. Frai Eliasek bere alde-tik, Jakobo Aleman zeritzan denbora artako etxa-gille sonatuenak lagundurik, aurreratu zituenlanak iñork uste baño azkarrago. Eziñ ukatu dite-ke lanbidea guziz aundia zala Paraisoko mendi-muñoa egiten zuten arkaitz gitxi asko desberdi-

ñak, eguzkiaren sart-aldetik uriaren murruakinmugatzen ziranak. Andik kendu bear izan zanarri aundi bat, San Franziskoren gorputza gordeageratu bear zan zuloa egiteko. Mendi-muñogañean, arte aundiz berdindutakoan, altxa zanzimendu sendokiko Eleiza bat Bizanzio erakoa.

Esan diteke egiaz, Eleiz onek arri anbat mira-ri badituela. Bazirudien lurretik berez sortu zala,bada urte bian ia bukatua zegoen. Ona emenarrizko kantu bat, oroitgarri bat, bidegabe des-preziatzen diran denbora aetako fedearen inda-rra ezezik, gizonaren jenioak, fedearen serbi-tzuan jartzen danean zenbat dezakean, agertzenduena. Aita Santu deserritu bat, pobrezan funda-tutako Ordena bat, eta beragatik ezer ez zeuka-na, uri bat askotan gerrak ondatua, eta erri batAita Santuaren obedienzian egon nai etzutenenpersekuzioen mendean zegoena izan ziran Jau-nak aukeratu zituen gordairuzaiak.

1230ko udaberrian Buru nagusiak adierazozion Gregorio IXgarrenari obrak zer modutanzeuden, eta ark agindu zien erara, izkribatu zienerlijioso txikien guziai eta Prinzipe kristau guziaiaditzera emanaz San Franziskoren gorputz-

aldaera San Jorjeko Eleizatik Eleiza berrira; etaBillera guzienkikoaren sarrera egingo zala urtebereko maiatzaren 25ean. Nola Asisko Serafiña-ren sona mundu guzian zabaldua baizegoen,errege katolikoak bialdu zituzten doai baliosoakEleiz berria apaiñtzeko. Aita Santuarenak guziaierain zien aberatstasunean. Bera pestara ezinjoan zalako, orain adiñ aundiagatik, bada zituenia eun urte, orain bere eginkizun larriak lekurikematen etziotelako, eman zien kargua iru karde-nalai ipintzeko aren izenean San Franziskorenobi gañean urrezko gurutze bat arri preziosozapaiñdua eta Gurutze egiazkoaren puskarekiñaberastua, urre eta zillarrezko kalizak, urrezkoaldare marko bat perla eta arri distiariz ornitua,ornamentu kostu txit aundikoak, eta diru askoobren bukaerarako.

Erregali oekiñ batean bialdu zuen eskutitzbat, zeñean irakortzen degun: «Jaunak, bereEsposa bakarra dan Eleizaren gaztetasuna berri-tzeko bere miserikordiak ugaritzen dituenak, naidu gloriaztutzea lurrean millagroakin, zeruankoroatu dituenaren erlikiak; beragatik, eta eziñkonta al kezkak eta pena txit aundiak mendean

bagauzkate ere, esan eziñ bezelako konsueloeta esker ona arkitzen degu zuen Aita eta gurea,eta benturaz zuena baño gurea geiago dan SanFranziskogan ixuri duen glorian. Atsegiñ artudegu jakitean lenago egiñak dauzkan zenbatmillagrori erantsi bear zaiola Alemanian gertatu-tako gizon baten piztuera, eta pozez betetzengera zabaltzean Santu aiñ aundiaren alabanzak.Ordañez, uste osoa daukagu, munduan zaneananbeste amatu gaituenak, oraiñ amorio utsadana arpegiz arpegi ikusten dagoenean, kariñobereziagoa izango digula, eta geratu gabe guga-tik erregutuko duela... Ontzat ematen degu arenerlikiak ari konsagratuko zaion Eleizara aldatze-ko zure deseoa». Eskutitzaren bukaeran zeudenseñalatuak induljenziak, eta lan artarako enkar-gatuen izenak, frai Elias Buru nagusiaren eta Txi-kienen Ordenako beste erlijioso batzuen alde.Buldatxo onekiñ argiro ikusi erazotzen da fran-ziskoarrak beti Aita Santuaren obedienzian egonbadira, ordañez Aita Santuak mesedez bete etabere anparupean iduki dituela.

Maiatzaren 25ean (larunbat eta Pazkoa Espi-ritu Santuko bezperan) goizean goiz asi ziran

Aldaerako zeremoniak egiten. Atera zuten gor-putza zetzan obitik eta ipini zuten gurdi ederkiapainduan, manta gorri txit baliosoaz estalitazegoen uztar idiak zeramatela. Esan zitekeangorputz bizia aldatzen zutela, bada gorputzekomienbro edo bizakaiak zeukaten bizitzako egoi-tza edo biguñtasuna, eta llaga sagraduak biziakziruditen. Aita Santuaren iru ordezkoak, frai Eliaseta Aita Santuak enkargatuak inguratzen zutengurdia, eta ondoren bi illara luzeetan zijoazenObispoak, apaizak, bi milla erlijioso baño geiago,eta erriko agintariak beren arma gizonakin. Erri-ko jendea toki guzietan zegoen. Egun aetan Asis-ko urira joan ziran erromesen irudi bat idukitze-ko, asko degu esatea aetako geienak berenetzauntzak uri inguruan egiñ bear izan zituztela.Prozesioan kantatu ziran Santuaren onran Gre-gorio IXgarrenak ipinitako kantak, eta an gerta-tutako millagroak irazeki zuten are geiago San-tuarenganako jaiera.

Asisko murruak etzuten egundaño alako aun-ditasunik ikusi. Zergatik esan bearrean geraondorengo gertaera au? Prozesioa iritxi zanParaisoko mendi-muñora modu onean, noiz eta

Asistarrak barruntaturik jendearen mugida, etabildurrak arturik ostuko ote zien ondasun ura,artzen dute arrapaztaka Santuaren gorputzagordea zegoen kaja, badaramate Eleizara, etaateak itxirik, lurpetu zuten zulo aundi batean,burni errejatzar baten atzean, arkaitz bizianegiñdako obi, berak bakarrik zekienean. Eraga-bekeria oen bidez, Aita Santuak enkargatutako-ak eziñ sillatu izan zuten kaja, eta aiñ ederki asizan pesta, bukatu zan sakrilejio gisako gauzare-kiñ. Gertaera onen berriak sentimentua aundiaeman zion Aita Santuari, eta Asistarren kontrabidezki aserraturik, agindu zien Perusa eta Espo-letoko Obispoai kontu estuak artu eta Eleizansartzeko debekua eta eskumikua bota zitzaiela,baldin amabost egun bitarte erremediatzenezpazuten egindako utsegitea. Uriak, Santuarizion jaiera geiegiaz eta Santuaren gorputzazaseguratu naiez pekatu egin bazuen ere, etzuenegon nai izan setaz desobedienzian; kontrarabereala bialdu zituen mandatariak Erromara bar-kazio agirikoa eskatzera, eta guzia barkatua izanzan.

Berez ezer etzan ustekabe onek erakarrizituen ondore txit negargarriak; bada igaro diraseireun urte aldean jakin gabe Santuaren erli-kiak dauden toki ziertoa. Jendeen irudimenduakantolatu zituen irakorgai atsegiñgarrienak SanFranziskoren gorputzaren doai eta egieraren etallagen gañean, etzeukaten ordea kondairakeskatzen duen egiatasunik, eta XIXgarren eunki-raño etzaio kendu misterio oni ezkutatua zeukanbeloa. Ara nola gertatu zan.

1818an Pio VIIgarrenak eman zion eskubideaAita Jose Boni, Anai txikien konbentualetakoOrdenako Buruzai nagusiari beeko Eleizako alda-re nagusipean lurrak atera eta mendiaren saietsarkaitztsuak miratzeko. Berrogeita bi gau laneanisiltxorik igarotakoan azaldu zan burni erreja, etaabenduaren 12garrenean agertu zan kaja osoa.Eskeletoa zegoen ukitu gabea, besoak zeuzkangurutzatuak eta banatzen zuen usai txit gozoa.Kaja zan aundiegia gorputzaren tamañarako.Burukotzat zeukan arri bat, bada jakiña da San-tuak etzuela besterik usatzen. Kaja inguruanarkitu zituzten zillarrezko erraztuna anziñakokoralina batekin, tela orriak, XIIIgarren eunkiko

diruak eta ogeita zortzi errosario ale, amabianbarrezkoak eta amasei subeltxezkoak. Etzanarkitu izkira otallaturik, eta etzan bear ere, badanola Eleiza izendatzen baizan San Franziskorenobia, eta bertan nun nai ikusten zan Asisko Sera-fiñaren izena izkribatua, alperrikako gauza izan-go zan izkira otallurik jartzea. Pio VIIgarrenakeman zien enkargua Asisko, Nozerako, Espoleto-ko, Perusako eta Foliñoko Obispoai jakiteratuzitezela segurtasun guziarekiñ ea ura zan SanFranziskoren gorputza, eta berak kausa kontuaundiz ikusi ondoren aitortu zuen solemnidadeguziarekiñ 1820ko agorraren 5ean emandakoBuldatxo batean, Santuaren Eleizako aldarenagusipean arkitutako gorputza zala dudarikgabe San Franzisko Asiskoarena.

Andik lau urtera, Leon XIIgarrenaren AitaSantutzako lenbizikoan obia biurtu zan Eleizguziz eder batean, zeñari eman zaion Obiko Elei-zaren izena. An, burni erreja beraren atzean,kaja berean, eta anbeste eunkian jendeen bene-raziorik artu gabe ezkutatuak beti egon zirantokian arkitzen dira erlikiak. Obitokia dago arrimarmol kolorezkoaz ornitua; kaja gañean, eta

obra guziari eusten dion pillarearen ondoandago aldarea, eta amar moldura lurrezkoakpareta guzietan partituak. Obitoki eta loretegia-ren bitartean daude bi tallu marmolezko Pio VII-garrena eta Pio IXgarrena adierazten dutenak.Egiaz, bi giza noble oek, ez dute esan nai AitaSantuak dirala berak egin zuten oroikarria gor-detzen dutenak?

Aita Santuaren anparuari eta Asisko biztan-leai eskerrak, Alberniako Santu llagatuaren gor-putza gordetzen da osorik, batere puskarikkendu gabe. Badaude Penitente Santuaren besteerliki batzuek; ona kontaturik bikañenak: Kon-bentu Sagraduan, bi tunika, pergaminozko orribat, saietseko llagako odolarekiñ mantxatua,etzauntzat serbitzen zion ola. Guinta Pisakoak anpintatu zuen Santuaren erretratoa. Bi zapatapare, bata basauntz larruzkoa, eta bestea oialez-koak Santa Klarak egiñak. Gamelu larruzko zili-zioa. Ejitoko Erregek erregalatu zion marfillezkoadarra, fededunai deitzeko usatu oi zuena. FraiLeoni eman zion bendizio bere eskuz izkribatua.Santa Klaran, San Damiango kuadro miraritsua.San Franzisko Ripakoan, soka bat. Florenzian

Monte Akatoko kondeari erregalatutako tunika.Parisko kaputxinoen konbentuan lana urdiña-rrezko kapotetxoa; beste zenbat gauza SantaKlararen obian billatu ziranak, bada obi au erenun zegoen iñork etzuen jakindu seireun urtean,eta agertua izan zan San Franziskorenarenetikogeita amar urtera (1850). Asisko Klarisa monjenabadesak Marsellakoenai arkitze onen gañeanizkribatu zion eskutitza da izkribu bat añ balio-soa eta egia añ leialki jartzen duena, non eziñutzi genezakean para gabe liburu onetan. Onaemen senzilloro berak diona:

«Nere aizpa txit maiteak; seguru nago bada-kizutela gure Santu fundatzalleen erliki asko gor-detzeko ditxa daukagula. Jaungoikoak daki nola-ko antsiarekiñ deseatzen genduen iritxi zedillaberak alde aldetik onratzeko eguna, noiz eta LuisLandi Jaunak agindu zuen gure Amaren obia idikizedilla San Franziskoren Llaga ezartze egunean;oraindik geiago egiñ zuen, bada bera etorri zanzeremoni artan buruzai izatera. Orduan zabaldugiñituen mai baten gañean al genduen errespe-to guziarekiñ gure Ama Doatsuaren soñekoa,beloa, zilizioa eta tunika, eta gero gure Serafin

santuaren erlikiak; eta bost orduan ikusi al izangiñituen ongi pobrezazko, penitenziazko etamunduaren despreziozko prendak. Zer errespe-toarekiñ muñ egiñ giñion gure Aitaren tunikari!Nola begiratu giñion Santa Klarak egiñ ziozkanoñetakoai ibiltzean llagak ematen zioten oña-zeak ariñtzeagatik! An beneratu genduen odolezbustitako zapia, eta lana zurizko kapote egune-rokoa, serbitzariaren kapotea, kondairatzalleakdioten bezela, Asisko Obispoak jantzi ziona, bereerropa guziak erantzi zituenean, mundu ontakogauzarik ezertxo ere izan etzezan, eta Santa Kla-rak egiñdako alba San Franziskok jazten zuenameza solemneetan Ebanjelioa kantatzen zue-nean. O! Ikusiko bazenduteke zer lan piñ, artez-ko eta ederra dan! Zeñ trebea izan bear zuenSantak gis onetako lanetan! Zer ikasbide ederraematen ziguten anbeste denboran lurpetuakegon ziran erliki aek!».

Asisko bi Serafiñen erliki santuak, zaudetebeti orain gordetzen zaituzten konbentu sagra-duetan! San Franzisko, pobreen aita, anparaezazu beti zure ezpaiñ iltzer zeudenak bedeinka-tu zuten uri au! Santa Klara, pobren prinzesa,

libra ezazu zure jaieterria bere fedea kendu naidioten fedegabe berri oetatik!

Erliki santu oetatik alde egiñ baño len, ikusidezagun zer onra ematen zizaion San Franzisko-ri, eta aren obia ornitzen duten aunditasun egiazarrigarriak. Sona eman zioten bertan egitenziran millagro ugariak, eta ala bera izan zan Prin-zipe eta errien, Aita Santu eta fededunen bilkuiaSan Luis Franziako erregetik asita AustriakoFranzisko lenbizikoraño; Gregorio IXgarrendikPio IXgarreneraño, eta ala ikusi zan Unbriako uribaztertuenetako bat altxatua munduko uririksonatuenen artera, joaten ziralarik bertara besteEleiz beneragarri eta anziñakoenetara anbaterromes.

Ez dedilla uste izan gure Santua onratzenzala Unbriako balleran edo konbentuetan baka-rrik. Txit laister aren onra zabaldu zan mundukobazter guztietara, eta Kristobal Kolonek Amerikaagertu zuen ezkero zabaldu zan mundu zar etaberri guztian. Alaz guziaz ere Franzia eta Españiaanbesteraño ark maitatu zituenak eta berarenboza aiñ leialki aditu zutenak, etziran Italia bañogitxiago izan aren jaiera eta amorioan. Errege

eta aundizkiak aren izena jartzen zioten berenseme-alabai, jendeak egiten ziozkaten aldareak,munduko pobreak zijoazen bere anparupera, etaJaungoikoak saristatu nai izan zuen aen konfian-za Ordenako kondairetan irakorri ditezkeanmillagro eta mesede askorekiñ. San Franziskokalako mugida ezarri zien entendimentuai, alakoberotasuna piztu erazo zuen biotzetan eta alakoitzala egiten zuen bere denborakoen artean,non, merezi izan zuen beste giza noble birekinbatean ematea bere izena eunkiari; eta ala XIII-garren eunkia oro bat esaten da Inozenzio IIIga-rrenarena, Santo Domingorena eta San Franzis-korena.

Aundia bada ere toki guzietan Santu oni ekar-tzen zaion onra eta benerazioa, badago uri batguziai eraiten diena, uri bat zeñean aren oroipe-na gordetzen dan atzo ill izan balitz beziñ pres-koa; uri bat berarekiñ bat egiñ dana anbestera-ño non part artzen duen bere aunditasunean etadeitzen dan Serafiñ uria. Gure irakorleak aspal-dian ezagutzen dute, da Asis, aren jaiet-erria.Bisitatu dezagun soseguz fedezko espirituarekiñ,bada egunoro itxura eta jabea aldatzen duten

Franziako errien kontrara, Asisek gorde du mun-duko denbora aldi erdiaren errien itxura. Sarre-rako ate nagusi gañean irakortzen da izkira ota-llatu bat, munduko iskamilla naspillatuetan eza-gutzen ez dana, biguña, zeruko itz otsa bezela-koa: San Franziskok, itxu eta iltzer zegoela berejaieterriari eman zion bedeinkazioa. Gañerakomurru ingurua da oro bat ezagungarria. Arratsal-detan or emen boz eztitsuakiñ kantatzen dituz-ten kantaen batzuek ezpadira, ez dira aditzeneskilla soñuak eta txorien kanta besterik. Karri-kak dira aldapadunak eta estuak, eta oraindikikusten dira beretan anziñako kuadroak SanFranzisko edo Santa Klararen bizitzako pasarte-ren bat adierazten dutenak. Etxerik geienak diragodo erakoak XIIIgarren eta XIVgarren eunkianegiñak, leioak dauzkate errejakin konbentueta-koak bezela; emakumeak aritzen dira laneanetxe atarietan begiak lanetik kendu gabe, ezdirudite iruleak, mojak baizik; geienak alabañadira San Franziskoren alabak, da esatea, diraPenitenziako Irugarren Ordenan sartuak daude-nak.

An guziak Franziskoaz itz egiten du, eta Fran-ziskok Jaungoikoaz. Baña oroikarri guzien arteanbikañena da Santuaren obia, aunditasun etaartezko mirari egiazkoa, asieratik arte eta izkira-zaleentzat somaketa berriaren iturria izan zana.Ikusi degu Gregorio IXgarrenak para nai izanzuela lenbiziko arria, eta zenbait neke etaburuausteen bidez iritxi zuen Buruzai nagusiakatera zuen Paradisoko mendi-muñoaren arrizkoerraietatik, esateko moduan. Obrak etziranbukatu andik amairu urte bitartean (1243) etaSan Pedroren beste ondorengo bat, InozenzioIVgarrena, izan zan eleiza eta zerraikion konben-tua konsagratu zituena. Geroztik etxea deitzenda Konbentu Sagradua, eta Eleizari eman zizaionAita Santuaren Kapillaren izena.

Konbentu Sagradua da Italiako joia artezkobat. «Eztago beste bat alakoa, ikusi gabe eziniduki diteke denbora aetako arte eta gustoarenidearik. Konbentu au, Danteren izkribua etaLoretxoak dira Kristiandade gaindadi edo misti-koaren obra nagusia».

Konbentua dago mendi desberdiñ baten ton-torrean egiña, bata bestearen gañ paratako bi

illera ar-uztaien gañean, eta dauka bere denbo-rako siñalea. Bere saietera, arrilluzko uztai, gan-bara eta klaustro zinzilikakoakiñ badirudi jaunaundi baten gaztelua. Eguzkiaren sart-aldetikdauka aurrean amiltegi bat, zeñaren oñean dijo-an erreka zistor bat arri kaskar tartean bideluzean. Sixto IVgarrenaren obra dan eguerdialdeko galeriatik ikusten da Unbriako balleraederra arboladizko mendiz inguratuakin.

Pillaretxo piñez ornitua dagoen urube ertzbatetik sartzen da Eleizan, zeña dan bata bes-tearen gañean egiñak dauden iru Eleiza: goikoa,beekoa eta obitokia. Lenbiziko biak dira JakoboAlemanen obra, eta irugarrena, Varledur zeri-tzan pranzes odoleko etxagille batek egiña. Eleizoetako bakoitzak dauka bere egitura banaa, etatxit laister igartzen zaio zergatik dan ala, badaadierazten dute Santuaren iru biziera aldiak.Obitokian adierazten da gurutzea. Beekoak,serio eta itzaltsu erromarren antzekoak, oroituarazten ditu Bernardonen semearen bizitza latzeta penitenziak. Goikoak bere ojiba urratuakiñ,argi ugari, larros aundi, bidriera, otalluz ornituta-ko koru edo ganbara eta aiñ ederki lazotuak dau-

den bordatuakiñ, gogora ekartzen digu aren glo-ria eta zeruko koroazioa. Lenbizikoak negar egi-ñerazitzen du; bigarrenak mugierazitzen du itxe-dotera konfianza triste batekiñ, zeña dan orazio-aren gairik ederrena, eta irugarrenak, zeña dankordebagetze eta bestiruditzearen siñalea, sen-tiarazten digu lendanaz betiko zoriontasuna. Alairurak txit erakidatzen dira batune miragarri one-tan arrizko kantu batean adierazteko AsiskoSerafiñaren esperanzak, jazarreak eta garaipe-nak.

Amabi konbentu gizasemeen eta emakumee-nak Ordena onetako famili banaatakoak ingura-tzen dira Santu onen erlikiak gordeak daudenobiaren itzalpean. Konbentu oetako bakoitzakgogoratzen du aren bizitzaren denbora aldi bat;guziak beneratzen dute ordea obi bat bera, etaartzen dute inguruan aurrak beren ama bezela.Ama Birjiña Aingeruenekoa, ordekan goitargiakbezela distiatzen duen bere boillerdiarekiñ;Santa Klara, XIIIgarren eunkiko eleiz ederra, Erli-jioso Txikien Felipe Kanbello Spoletokoak atera-tako planotik egiña; Chiesa-Nuova (Eleiza berria)Grezi-Eleiza, San Franziskoren bost llagaen oroi-

penean bost boillerdiz ornitua, Españako ErregeFelipe IIIgarrenaren kostura Morikonitarren puru-bean egiña, eta azkenik gaztelu arrakatuarenoñean Kaputxinoen eleizatxoa: ona emen oroi-garriak giaritzat serbitzen dutenak joatekoPatriarka santuaren obira.

Franziskok ill zanean etzuen eskatu lur piskabat, eta ori tokirik desongarrienean baizik, eta,gauza arrigarria! iru eleizak gordetzen dituztearen ezurrak, eta erri osoak serbitzen dio obi-tzat. Urkamendiai artezko obra bikañak ordaindudie; borreroari, Jaungoikoaren miserikordiarenministroak, eta gaitzgilleen deadar ikaragarriaisoñu gozo eztitsuenak.

Etxakintza edo arkitekturak bukatu zuen berelanbidea Santuaren obian. Baña denbora aldiartako gizonak etzuen uste obra oroikarri batbukatua zegoela arria arriaren gañean jarriare-kiñ; prezisoa zan arri aek itz egitea, eta itz eginzezatela pinturaren itzkuntza, ezjakiñak eta txi-kiak iristen dutena; prezisoa zan para zezatelaan zerua ikusteko moduan, arkituaz bertan ain-geruak eta santuak jendeen konsuelo eta ikasbi-derako. Pintura joan zan, bada, bere txandan

arriaren adiera azaltzera. Goiko bi Eleizen bobe-dak izan ziran urdiñez pintatuak eta urrezko iza-rrez apainduak, eta paretetan Eskritura Sagradu-ko pasarteakin batean ikusten ziran Asisko peni-tentearenak. Murru aek ukitu eta gaztetu gabeeziñ egon bazitekean bezela, eleiza egiñ zaneskola berri baten asiera, eta artea, berritua etazeruko argiarekiñ pizkortua, altxa zan indartsumendimuño onetatik Napolesko kosta alderazabaltzeko. Pisako Guinta eta Florenziako JuanCinbaue anziñako Bizanzioko eskolako pintatza-lle maixuen ondoren etorri zan Giotto, artzaiumilla, Cinbaueren ikaslea eta maixuari erainziona, Giotto, pinturan egin zuena Jakobo Alema-nek etxakintzan egiña, au da, irabiera egiazkoa,usatuaz arte onetan molde garbiago, irudiarragoeta kristautasun geiagokoak.

Giottok ausardi aundiarekiñ egiñ zuen goikoeleizako kuadro gogoangarrietan Santuaren ala-bantzarik aundiena, aren bizitza Jesu Kristorena-ren erakoa; oro bat txit miragarriak dira ondo-rean beeko eleizako bobedan para zituen kua-droak, irudikatzen dituzte San Franziskoren bir-tuteak eta garaipena, eta daude jarriak obi

gañean koroaren gisan. Arrigarrizko gauza daikustea nolako kristau sentimentuarekin ideatuzuen Giottok eta egiteratu bere plana. ArentzatFranziskoren gloriaren zimendu eta motiboa diraberaren birtuteak, eta pinzelak azaldu bear ditualairo gizonaren argaltasuna geien izutzen dutensiñaleakiñ, da esatea, erlijiozko iru boto, Kastida-de, Obedienzi eta Pobrezaren pean. Kastidadea,belo aundi eta modestiarekiñ tolestatua dauka-narekiñ estalia dagoen emakumean iruditua,dago erretiratua gaztelu batean eskuak elkarga-naturik otoitzerako zorian, Penitenziak eskuandaukan azotearekiñ amorio loia eta eriotza andikaienatzen dituen bitartean. Obedienziak tunikaumill bat jantzirik artzen du Erregla eta arroke-riari jartzen zaion uztarria, pizti biurri bati beze-la. Azkenik Pobrezak betiko barauakiñ aurpegizimurtuarekiñ, ille nastuarekiñ, soka lodi batezgerria lotuarekiñ baña kopeta noble eta txit ede-rrarekiñ, Pobrezak, Kristoren alargun onek luza-tzen dio eskua San Franziskori. Txakur batek,eskaleen berezko etsai onek, zaunka egiten dio,eta bi galai gazte limurik bata gorriz eta besteaurdiñez jantziak tiratzen diozkate arriak eta para

larrak bidean. Kristok ordea ezkontzen ditu biesposoak, eta Aita Betikoa agertzen da odei tar-tean, zeru-lurrak joan bear bazuten bezela bieskale aen ezkontza ikustera.

Giotton ikasleak jarraitu zioten bere maixua-ren obrari; aitatu ditzagun aen kuadroenbatzuek: Profetak, Abdon Donik egiña, RafaelekErromako Santa Maria Pakekoan antzeztu zuena;Jesukristoren Gurutziltzatzea, Migel Anjelek txitestimatzen zuen pintatzalle Pedro Kaballinikegiña; Ama Birjiñaren bizitza Tadeo Godirena;Santa Maria Magdalena Buffalmaccorena, etaSan Martiñen Irakorgaia, Simon Memmirena.Giottinoren pinturak desagertu dira.

Begiratzen zaionean Kaballiniren kuadroarieta ikusi arako iltzer dagoen Jesus gurutziltza-tua, eta aingeru aek aiñ triste negarrez gurutzeinguruan eta biltzen urrezko ontzietan JainkoGizonaren odol tantoak, arrizkoa izan bear dubatek ez negar egiteko, eta belaunikaturikdamuaren siñalean bular joka ez aritzeko. Orain-go denboretan Owerbek pintatzailleak ere eske-ñi dio Asisi bere jakinduriaren frutua, eta para duAma Birjiña Aingeruenekoan.

Alakoa zan Franziskoren itzal eragillea oiture-tan ezezik artezko obretan ere. Eman zion erre-gla nagusitzat arteraño azaldu gabe egon zansentimentu bat amorio serafiñdarra; sortu zueneskola bat osotoro kristaua, Unbriako eskola, etaatera zuen artista talde bat beren obren mene-kioa egin ziotenak, uste osoan egonaz Santuarengloria betikoak aen lanak ere betiko sonatuakegingo zituela.

Azkenik leia onen laguntzan etorri zan Biur-sakiñtza, bere senide Etxakintza eta Pintura ber-dindu edo benturaz berai eraiñ ziena. San Bue-nabentura, Dante, Tasso, Jakopone Todikoa,Lope de Vega, Anatolio Segur: ze bersolariak,nolako alabantzak irteten diran aen ezpañetatikAsisko Serafiña kantatzeko! Jarri dezagun ejen-plotzat Danteren pasarte sonatu au:

«Tupinoren eta Ubaldu doatsuak aututakomendimuñotik irteten dan errekaren tartean, lurgizen koipatsuzko aldapa jeisten da mendi goie-netik».

«Nondik Perusak artzen dituen otz-beroakEguerdi aldeko atetik, Nozera eta Gualdok mendi

atzean beren uztarri pixuaren pean negar egitenduten».

«Egi onetan, aldapa txikiagoa dan aldetik jaiozan mundura Eguzki bat Ganjesko uretatik irte-ten dan zerukoaren parekoa».

«Eta leku onezaz itz egiñ nai dutenak, ezdezaiotela deitu Asis, ondo adieraziko ez lukea-lako, ezpada Sort-aldea, au bere izen egiazkoadalako».

Galdetuko balitzaguke Bernandonen semea-ren izena zergatik egiñ dan aiñ estimatua, zerga-tik kristau erriak altxatzen duten, zergatik azke-nik gizaalditik gizaaldira igarotzen diran Jakopo-nen kanta zoragarriak, Danteren, San Buenaben-tura eta Santa Teresaren izkribu goiargituak,Zimabue eta Giottoren kuadroak, erantzungogenduke: «Jaungoikoak altxa nai ditu beeratzendiranak, eta egiten du jendeak onratu ditzatelaSan Franzisko Asiskoagan beren buruak osotoroukatu, eta lagun urkoaren neke-premiak alibia-tzen saiatzen diranak».

XXgarren BerezieraBegirada bat Ordenaren izaerari:

1. San Franzisko ill zanean;2. Erreboluzio aundiko denboran;

eta 3. oraingo egunetan.

Fundatzalleai, beste edozeiñ santuri bañoobeto dagokiten gauza da, Jaungoikoagandikartu duten eginbidea zabal dedilla aen eriotzondorean, beren gloriarekiñ batean, denborakdijoazen bezela obeto ezagutua izan dedilla, etaaen ejenplo eta itzak sortu ditzala beti Eleizanberen ikasle eta jarraile leialak. Oetako bakoitza-gatik esan diteke Abel Patriarkagatik Apostoloakdiona: Illda dagoela ere, oraindik itz egiten du(Hebr. k. XI), au da, beti Aren bizitza da betikoprediku bat, onerako beti ugaria, gaisto sonatue-na betiko prediku bat gaistorako beti ugaria danbezela.

Onetan dago Asisko Patriarkaren gloria pare-gabea, bada bizi da beraren obra geroko denbo-retan aurrera daramaten bere umiengan, bete-tzen dira aren espirituaz, gerra egiten die utsegi-

ñai deskansu gabe, eta irabazten dituzte Jesu-sentzat gizaaldi berriak. Gauz atsegiñgarria izan-go litzake, al izatera, billatzea kondairan zenbatanima kendu dizkan, gitxi gora bera, Franziskokdeabruari eta infernuari, Jaungoikoari eta zerua-ri emateko. Orduan ikusiko litzake, gizon batekbakarrak eman diozkala Eleiza gudalariari milla-ka apostoloak, martiri eta birjiñak, bete zuelamundua ezin konta al Irugarren Ordenako kris-tau irazekiz, eta zerua santu eta doatsu asko etaaskoz. Eta nork ikuskarri onetara ez luke deadaregingo Errege Profetarekiñ: «Zeiñ miragarriadan Jaungoikoa bere Santuetan?».

Baña au eziñ egin degun ezkero, bukatukodegu San Franziskoren bizitza emanaz Ordena-ren egoeraren berri labur batzuek.

I. Santua ill zan denboran; II. Franziako erre-boluziokoan, eta III. gure egunetan.

Au ikusiko degu batez ere Franzian eta baka-rrik lenbiziko Ordenan. Gauza jakiña da gañeraDama pobreak beti Erlijioso txikienak bañogitxiago izan zirala (eta onezaz ez da arritukoaen bizimodu latz eta gogorraren zerbait berridaukana) eta Irugarren Ordenak iduki dituela

beti beste biak batean bildurik baño iru edo laubider persona geiago.

I

Amairugarren eunkian gure fede santuarenzabaltzalle pizkorrenak, Franziskoarrak izanziran, oek atzeratu zituzten Sortaldeko bazterrikurrutietaraño Jesu Kristoren erreinoaren mugak.San Franzisko ill zanean, au da, bere Ordenapara zuenetik ogei urte baño len, munduko tokiaskotan zeuzkaten konbentuak edo egonlekuak:Asian, Jerusalenen, nondik banatu ziran Palesti-na guzira eta bai irten ere Persiara, Indietara,Txinara eta Tartariara Ebanjelioa predikatzea.Afrikan, aurrena, Marruekoetan eta gero Fez etaTunezen.

Europan erri aundi geienetan bazan SanFranziskoren Ordenako konbenturen bat. Aitatu-ko ditugu bikañenak. Italian, Erroma, Benezia,Florenzia, Milan eta inportanzia gitxiagoko bestebatzuek; Españian, Madril, Toledo, Barcelona,Zaragoza, Lerida; Portugalen, Coinbra eta Lis-

boa; Piamonten, Turin; Belgikan, Bruselas etaLobaina; Bohemian, Praga; Inglaterran, Oxfordeta Kilkeni, nun Enrike IIgarrenak para zituen.Franzian zeuden Franziskoarren konbentuakondorengo erri onetan, eta jarriak izan ziranseñalatzen diran denboretan: Amiensen Halbin,Henancourt eta Lauvynen liberaltasunagatik;Angersen (1216), Arlesen, Bayeuxen, Bourge-sen, San Antonio Paduakoak an Aldareko Sakra-mentuaren eta mandoaren millagro ospatsuaegiñ ondorean, Brives, Chartres, Gapen (1213),Le Mans, Lens, Limoges, Mantes-sur-Seinen, nunSan Buenabenturak izkribatu zituen bere liburugeienak, eta gordetzen zan Erreboluzio arterañoburukotzat serbitu izan zion arria; Montferrant(1224), Mirepoix (1216), Montpeller (1220),Paris, Angel Pisako doatsua izan zan konbentuonetako aurreneko guardiana (1219), Perpiñan(1214), Guinper, Seez, Soissons, Tolosan, nunSan Antoniok denbora piska batean Teolojia era-kutsi zuen (1222), Tours, nun ikusten dan lenbi-ziko ongilleak dirala errege Luis VIIIgar […].

Documents

armiarma.eusarmiarma.eus/liburu-e/jaitsi?m=kla&f=Manuel Antonio... · Itz-aurrea San Franzisko Asiskoaren bizitzak ez dira falta, zergatik bada itzkribatu beste berri bat? Au esango