“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ · 2014-ci il tarixine maliyye veziyyetini, elece de hemin tarixe biten il rizre ameliyyat neticeleri, pul vasaitlerinin hereketi

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 dekabr 2014-cü il tarixinə bitən il üzrə Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ MÜNDƏRİCAT

Səhifə 31 DEKABR 2014-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARININ HAZIRLANMASI VƏ TƏSDİQLƏNMƏSİ İLƏ BAĞLI RƏHBƏRLİYİN MƏSULİYYƏTİNƏ DAİR HESABAT 1 MÜSTƏQİL AUDİTOR RƏYİ 2 31 DEKABR 2014-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARI:

Məcmu gəlirlər haqqında hesabat 3 Maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat 4 Kapitalda dəyişikliklər haqqında konsolidə edilmiş hesabat 5 Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat 6-7 Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına qeydlər:

1. Ümumi məlumat 8 2. Mühüm mühasibat uçotu siyasətləri 9 3. Yeni və düzəliş edilmiş Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarının (MHBS) tətbiqi 24 4. Seqment hesabatı 30 5. Xalis faiz gəliri 33 6. Dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat və digər ehtiyatlar 34 7. Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir 35 8. Haqq və komissiya gəliri və xərci 35 9. Sığorta haqqı və iddiaların təhlili 36 10. Əməliyyat xərcləri 37 11. Mənfəət vergisi 37 12. Səhm üzrə mənfəət 38 13. Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıq vəsaitlər 38 14. Banklardan alınacaq vəsaitlər 39 15. Müştərilərə verilmiş kreditlər 39 16. Digər borc qiymətli kağızları 44 17. Satıla bilən investisiyalar 44 18. Əmlak və avadanlıq 46 19. İnvestisiya əmlakı 47 20. Qeyri-maddi aktivlər 47 21. Digər aktivlər 48 22. Bank depozitləri 48 23. Müştəri depozitləri 48 24. Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 49 25. Digər öhdəliklər 50 26. Subordinasiya borcu 50 27. Səhmdar kapitalı 51 28. Şərti öhdəliklər və təəhhüdlər 51 29. Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar 53 30. Maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri 54 31. Kapital riskinin idarə edilməsi 56 32. Riskin idarə edilməsi qaydaları 58 33. Hesabat tarixindən sonrakı hadisələr 70

ILrJL*a

L*J

L..J

L.L.

b_r-

Er-E-

--

"BANK RESPUBL|KA" AgtQ SOHMDAR COMiyyeTi

31 DEKABR 2014-CU il rlnixine eireN il Uzne roHsot-ioa eoiurri$ ueliweHESABATLARININ HAZI RLANMASI VE TESOIOLE UUESI iLg ENG LI REX AENLiYi 1.I

uesuliwarirue onin HESABAT

Rehberlik "Bank Respublika" Agrq Sehmdar Cemiyyeti ve onun t6reme mUessiselerinin ("Qrup") 31 dekabr2014-ci il tarixine maliyye veziyyetini, elece de hemin tarixe biten il rizre ameliyyat neticeleri, pulvasaitlerinin hereketi ve kapitalda deyigiklikleri Maliyye Hesabatlarrnrn Beynelxalq Standarflarrna ("MHBS")mUvafiq olaraq dUzgUn sks etdiren konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn hazrrlanmastna goremesuliyyet daglyrr.

Konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn hazrrlanmasrnda rehberlik agagrdakrlara cavabdehdir

. MUhasibat ugotu qaydalarrnrn mrivafiq gakilde segilmesine ve tetbiqine;

. Melumatlartn, o cUmleden mUhasibat ugotu qaydalarrnrn mijvafiq, mciteber, mUqayiseli ve anlagrlabilsn terzde taqdimatrna;

. istifadagilere xUsusi emeliyyatlartn, diger hadise ve geraitlerin Qrupun konsolide edilmig maliyyehesabatlart ve maliyye neticelarine tesirini anlamaga kdmek gcistermek UgUn MHBS-rn xgsusitelablerinin yerine yetirilmesi kifayet etmedikde elave agrqlamalar verilmesine;

. Qrupun fasilesizlik prinsipine esassn fealiyyetini davam etdire bilmesi imkanlarrnrnqiymetlendirilmesina.

Hemginin rshberlik agagrdakrlara gore mesuldur:

. Qrup daxilinde sa$lam ve effektiv daxili nezaret sisteminin planlagdrrrlmasr, tatbiqi vesaxlanrlmasrna;

. Qrupun emeliyyatlartntn agtqlanmasr ve izah edilmesi, habele, maliyye veziyyetinin istsnilen vaxtdeqiqlikle agtqlanmasl UgUn yeterli olan ve Qrupun konsolide edilmig maliyye hesabaflarrnrn MHBS-auy$un geldiyini temin ede bilecek mUvafiq mUhasibat ugotu qeydlerinin aparrlmasrna;

. Azerbaycan Respublikastntn qanunvericiliyi va mUhasibat ugotu standartlarrna mUvafiq olaraq yerliugot qeydlerinin aparrlmasrna;

. Qrupun aktivlerinin mi.ihafize olunmasr UgUn miimkUn tedbider gdriilmesine; ve

. saxtakarlrq va digar pozuntularrn maieyyen edilmesi ve qargrsrnrn atrnmasrna.

Qrupun 31 dekabr 2014-cn il tarixine biten il rizre konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn buraxrlmasrrahberlik terefinden 20 aprel 201 5-ci il tarixinde tesdiqlenmigdir:

idare Heyeti terefindan:

Maliyye Departamentinin Direktoru, v.i.e.Ruslan Qaslmov

20 aprel 201S-ci ilBafu , Azerbaycan Respublikast

LJ

L-

b,-L.I

LL.

-L'

b.-LI

LI

L.I

>

-.ts.aEET

>

-b-LI

E-b.I

>g

E.s.l

E.

-I

--E..I

L-

L.l

>-L..-

>.L..rl

b--s-rl

b{

b-bI

-'-t---.{

20 aprel 201S'ci ilBak, Azerbaycan Respublikast

r--gL-,gL--,gL_-gL--,

-L_.g

:gL--_g

-44

-4\4

-g

g

{g,

{

-{

{Lr

L-i

-!,ET

-.{E{

--{

-!{

--lt

--.I

Deloitte & Touche MMCLandmarkNizami k09. 96Bakr, AZ1 01 0Azerbaycan

Tel: +994 (12)404 1210Faks: +994 (12) 404 1211www deloitte az

MUSToQiL AUDiToR ReYi

"Bank Respublika" Agrq Sehmdar Cemiyyetinin Sehmdarlarrna ve idare Heyetine:

Biz "Bank Respublika" Agrq Sehmdar Cemiyyetinin ve onun tdreme mriessiselerinin (birlikde "Qrup") 31dekabr 20'14-ci.i il tarixine konsolide edilmig maliyye veziyyeti haqqrnda hesabatdan ve hemln tarixdebiten il tizre Qrupun mecmu gelirler, kapitalda deyigiklikler ve pul vesaitlerinin hereketi haqqrndakonsolide edilmig hesabatlardan, habele miihUm mUhasibat ugotu siyasatlerinin icmalr ve diger izahlqeydlerden ibaret olan konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn auditini apardrq.

Rehberliyin konsolide edilmig maliyye hesabatlan tlzre mesuliyyeti

Rehberlik hazrrkt konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn Maliyye Hesabatlarrnln BeynelxalqStandartlartna uy!un olaraq hazrrlanmasr ve dtizgUn teqdim edilmesi, elece de saxtakarllq, yaxuO sehvneticesinde yaranmastndan astlt olmayaraq mUhtim tehriflerin olmadrgr konsolide edilmig maliyyehesabatlartntn haztrlanmast OgUn rehberliyin qenaetine esasen zeruri sayrlan daxili nezaret sisteminegore mesuliyyet dag ryrr.

Auditorun masuliyyeti

BLim mesuliyyetimiz apardrgrmrz audite esasen bu konsolide edilmig maliyye hesabatlarrna dair reybildirmekden ibaretdir. Biz auditi Beynelxalq Audit Standartlanna mtlvafiq oiaraq heyata kegirdik. Bustandartlar bizden etik teleblere riayet etmeyimizi, elece de konsolide edilmig maliyye hesabatlarrndami.ihum tehriflerin olmadrgrna kifayet qeder eminliyin elde edilmesi meqsedile auditi planlagdrrma!rmrzrve heyata kegirmeyimizi teleb edir.

Audit zamanr konsolide edilmig maliyye hesabatlarrndakr meble$ ve agrqlamalara dair audit silbutlarrnrnelde olunmast ile baglr prosedurlar yerine yetirilir. Prosedurlar auditorun mUlahizesi, o ctjmledenkonsolide edilmig maliyye hesabatlarrnda saxtakarlrq, yaxud sehv neticesinde bag vermesinden asrlrolmayaraq miihUm tehriflerin olmasr riskinin qiymetlendirilmesinden asrh olaraq segilir. Bele riskinqiymetlendirilmesini heyata kegirerken auditor geraite uygun audit prosedurlarrnrn planlagdrrrlmasrmeqsedile mtiessisenin daxili nezaret sistemini, hemin sistemin effektivliyi barede rey bildirmek tigUndeyil, mUessise terefinden konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn di.izgun hazrrlanmasr ve teqdimedilmesine uy$un olan daxili nezaretin tetbiqini nezerden kegirir. Audite, hemginin rehberlik terefindentetbiq edilen mUhasibat ugotu qaydalarrnrn mUvafiqliyinin ve ireli sUrUlmUg mUhasibat texminlerininesasll oldu$unun qiymetlendirilmesi, habele konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn Umumiteqdimatr nr n qiymetlendirilmesi daxildir.

Hesab edirik ki, audit reyimizi bildirmek ligtin esas veren yeterli ve uygun audit stibutu elde etmigik.

Rey

Fikrimizce, konsolide edilmig maliyye hesabatlarr Qrupun 31 dekabr 2014-cn il tarixine olan maliyyeveziyyetini ve hemin tarixe biten il Uzre maliyye neticeleri ve pul vesaitlerinin hereketini MaliyyeHesabatlartntn Beynelxalq Standartlarrna uygun olaraq btitUn ehemiyyetli hallarda dUzgUn eks etdirir.

'

\$dU" F\urc\u

20 aprel 2015-ci il

Bakr, Azerbaycan Respublikasl

Deloitte adt ayfl-ayflltqda mUstoqil hUquqi $sxslerden jbaret olan isvegroqanunvericiliyi esastnda yaradtlmrg Deloitte Touche Tohmatsu birliyine aiddirDeloitte Touche Tohmatsu va ona rizv girkailafin hUquqi struktufunun elraillt€sviri Ugiin w.deloitte.com/about saytlna mriraciet edin.O 2015 Deloitte & Touche IVIMC BUtLin hriquqlar miidafie otunub $/W deloitte az

ar---{t-- -rlL--tL--tL---:ll-

-arl-_

-arL>L--

L-

-L-r--at

L-

-,L-

-,S-L-al

L-

-.

BANK RESPUBLIKA" AgtQ SOHMDAR CeMiyyOTi

31 DEKABR 2014-CU il rlnixiNe BiToN it_ UzneMACMU GOLIRLOR HAQQTNDA KONSOLIDO EDiLMig HESABAT

ycan manafi ile)

LL--

L-_L-.tl

S-r.-L-L--r-

E-b-

-+.L_bta

E-L--rl

L-h,.l|

Faiz galiriFaiz xercleri

YSeLiniFaiz hesablanan aktivler Uzre deyersizlegme zererleri [iqUn ehtiyat

XAL|S FA|Z GELiRi

Xarici valyuta emeliyyatlarr Uzre xalis gelirHaqq ve komissiya gelirleriHaqq ve komissiya xercleriQazanrlmrg sr!orta haqlarrTakrars r gorta Uzre ottirtjlm tig s I gorta haqlanOdenilmig ilmumi iddialarOtiirulmUg i.imumi iddialarDiger gelirlerQazanrlmam r9 srgorta haqlan ehtiyatr nda deyigiklik, tekrarsrgorta

grxrlmaqlaZarer ijg0n ehtiyatda deyigiklik, tekrarsrgorta grxrlmaqlaDiger emeliyya tlat uzre (ehtiyat)/ehtiyatr n berpasr

XALiS OEYRi-FA|Z GELiRi

EMOL|YYAT GOLiRi

EMELIYYAT XORCLORi

MENFAOT VERGiSiNDON OWEL MONFOOT

Menfeet vergisi xerci

ir- Uzna xAlis MeNFeer

Diger mecmu gelir

il i.izra cemi mecmu gelir

Cemi mecmu gelir agagrdakrlara aiddir:Bank tesisgilerineQeyri-nezaret payt nt n sahiblerine

il iizre cemi mecmu gelir

Baktn tesisgilerine aid her sehm [izre menfeet, esas ve azaldrlmrg(Manatla)

Qeydler 3ldekabr2014-cU il

tarixine biten il

5,29 55,4655, 29 (17,462)

38,003

6, 2e (4,174)

33,829

7 3,0478, 29 8,6438 (3,878)I 3,276e (541)9 (2,567)9 171

546

6, 9 1,2126,96 (15)

9,894

43,723

10,29 (30,665)

,13,058

11 (3,013)

31 dekabr2013-ciil

tarixine biten il

42,028(14,624)

27,404

(1 s8)

27,206

5,1 908,927

(3,616)

6,009(1,045)(3,e10)1,814

142

14,672

41,878

(27,368)

1 4,51 0

(3,229)

11,281

11,281

10,822459

0.708

94112694

L-L--t

L-

-LEt

!-b--

LL--

l--L-ta

L>,r

L_L--

!---lL--h.-!

12

Ruslan Qasrmov

20 aprel 201S-ci ilBak, Azerbaycan Respublikasr

20 aprel 201S-ci ilB ak, Azerbaycan Re sp u b I ikas t

8-71-ci sehifelerdeki qeydler bu konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn ayrrlmaz hissesini teskil edir.

"BANK RESeUBL|KA" Agte SoHMDAR cemivyeri

3'r DEKABR zor+-cU il rlnixiuelrtnliwe veziweri HAeet N DA xor,rso r-i oe eoi llvrig H ESABAT(Min Azerbaycan manail ile)

rfuu=raEraEraLa{L-\.rl

=

=

=b-r.Ib-b{

b-L{

b-LI

E{

b-LIa

b-LJ-

L'-

-L_L---

L-LIa

L-r--t

S-b.I

L,b---

AKTIVLERPul vesaitleri ve Azerbaycan Respublikasl Merkezi Bankrndakr

qalrqlarQtztlBanklardan alr nacaq vesaitlerMiigterilere verilmig kreditlerDiger borc qiymetli kagrzlanSatrla bilen investisiyalarOmlak ve avadanlroCari menfeet vergisi aktivleriInvestisiya emlakrTexire salrnmrg menfeet vergisi aktivleriQeyri-maddi aktivlerSr$orta emeliyyatlarrndan yaranan debitor borclarrDiger aktivlerQudvil

CEMiAKTiVLER

OHDaLiKLoR Ve KAP|TAL

OHoeLirren:Bank deoozitleriMUgteri depozitleriDdvlet qurumlarrndan ve xarici kredit tegkilatlanndan alrnmrg

kreditlerEhtiyatlarCari menfeet vergisi cihdelikleriTexire salrnmrg menfeet vergisi ohdelikleriDiger 6hdeliklerSubordinasiya borcu

Cemi 6hdelikler

KAPiTAL:Bankrn tesisgilerine aid kapital:

Sehmdar kaoitalrOmlakrn yeniden qiymetlendirme ehtiyatlB6lUgdUrtilmemig menfeet

Cemi Bankrn tesisgilerine aid kapital

Qeyri-nezaret payr

Cemi kapital

CEMi OHDEL|XIEN VE KAP|TAL

1911

20

21

Qeydler

tc

1415,29

1617'18

22zJ, zv

24,29o

11

25,29zo, zv

31 dekabr2013-cii il

94,1 962

29,792283,274

to,o /o11,09728,992

2,797619

7,430388

31 dekabr2014-ciil

141,763

20,1 90303,275

1,692601

29,33722

536166

2,830916

6,336388

508,067

1 ,019347,192

oz,t z13,078

1,5703,085

476,158

4,308?1 I qOO

69,9684,349

+zz1,5973,116

23,184

418,543

37,4616,9399,794

54,194

3,421

447,853

37,461

11,565

55,965

4,249

60,214 57,615

508,067 476,158

Maliyye Departamentinin Direktoru, v.i.e.Ruslan Qasrmov

20 aprel 201|ci ilBakr, Azerbaycan Respublikasr

b-bIa

E-Lf

E--

-'.-

b-

-.-

b-h,-I

!>>

-,I

20 aprel 201S-ci ilBak, Azerbaycan Respublikasr

8-71-ci sehifelerdeki qeydler bu konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn ayrrlmaz hissesini tegkil edir.

t-5I.:-L-_l..

b-_

-L-_i{=L.rL-{

L:rE.{

L_'L_.L".{

L{

-g

-

=r-{.

-!L--

.1,I

--

IJ

I--

-ai-{

"BANK RESPUBLIKA" AgtQ SoHMDAR CgMiyyoTi

eevd_ Sehmdar 9.nt*l,l Bdtrigdtiri.it_ Cemi B_ankrn eeyri_ Cemilir kapitalr yenidan mdmii tejiieiralin'j n*5llret kapitaly,ll;..:g menreir ;il-i;ii6f ';."i,,ehtiyatr

37,461 6,93931 dekabr 2012-ci il

ll Uzre menfeetA.dt :glllpr Uzre 6denitmis

clrviclendler

31 dekabr 2013-cti il

ll Uzre menfeetA_di. :91'4pr rizre oden itm is

orvtoendlerT0reme mUessisenin sehmdar

Kapttattnda arttm

31 dekabr 2014-cilil

8,772

- 10,822

- 9,978

- (8,000)

53,172 2,962 56,134

10,822 459 11,281

9,978

(8,000)

67 10,045

- (8,000)

Bak;, Az;;b';y;;i Respubtikas, '0 apret 2015-ci il

B ah, Azerbaycan Respub li kas t8-71-ci sehifelerdeki qeydler bu konsolide edilmig maliyye hesabailannrn ayrrlmaz hissesini tegkil edir

---

---

-.-

ldare Heyeti terefinden:

20 aprel 201 S-ci ilBah, Azerbaycan Respublikasr

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2014-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ PUL VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (Min Azərbaycan manatı ilə)

Qeydlər 31 dekabr 2014-cü il

tarixinə bitən il üzrə

31 dekabr 2013-ci il

tarixinə bitən il üzrə

ƏMƏLİYYAT FƏALİYYƏTİNDƏN YARANAN PUL

VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ: Mənfəət vergisindən əvvəl il üzrə mənfəət 13,058 14,510 Düzəlişlər:

Faiz hesablanan aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat 6 4,174 198

Digər əməliyyatlar üzrə ehtiyat/(ehtiyatın bərpası) 6 15 (94) Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyatın bərpası 6 (1,212) (941) Sığorta əməliyyatları üçün ehtiyatın bərpası 6 - (126) Xarici valyuta mübadiləsi üzrə zərər 7 1 54 Köhnəlmə və amortizasiya 10 2,999 2,813 Əmlak, avadanlıq və qeyri-maddi aktivlərin silinməsindən

xalis zərər 81 48 Hesablanmış faizlərdə xalis dəyişiklik (2,031) 1,604

Əməliyyat aktivlərində və öhdəliklərində dəyişiklikdən əvvəl

əməliyyat fəaliyyətindən əldə edilən pul vəsaitləri 17,085 18,066 Əməliyyat aktivlərində və öhdəliklərində dəyişikliklər Əməliyyat aktivlərində (artım)/azalma:

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında minimum ehtiyat depozitləri 2,409 (1,683)

Qızıl (13) (2) Banklardan alınacaq vəsaitlər (564) (2,280) Müştərilərə verilmiş kreditlər (21,742) (53,649) Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor borcları (297) 496 Digər aktivlər (65) (198)

Əməliyyat öhdəliklərində artım/(azalma) Bank depozitləri (3,290) 1,250 Müştəri depozitləri 35,288 45,999 Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər (7,113) (6,778) Digər öhdəliklər (31) (318)

Vergidən və faizlərdən əvvəl əməliyyat fəaliyyətindən əldə edilən

pul vəsaitləri 21,667 903 Ödənilmiş mənfəət vergisi (3,314) (3,319)

Əməliyyat fəaliyyətindən əldə edilən/(istifadə olunan)

xalis pul vəsaitləri 18,353 (2,416) İNVESTİSİYA FƏALİYYƏTİNDƏN YARANAN PUL

VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ: Əmlak və avadanlıq üçün ödənişlər 18 (1,450) (3,527) Qeyri-maddi aktivlər üçün ödənişlər 20 (916) (584) Əmlak və avadanlıqların satışından daxilolmalar 67 91 Digər borc qiymətli kağızları üçün ödənişlər (10,464) (16,204) Digər borc qiymətli kağızlarının satışından daxilolmalar 25,418 - Satıla bilən investisiyalar üçün ödənişlər - (10,495) Satıla bilən investisiyaların satışından daxilolmalar 10,496 -

İnvestisiya fəaliyyətindən əldə olunan/(istifadə olunan)

xalis pul vəsaitləri 23,151 (30,719)

6

"BANK RESeUBL|KA" Agte soHMDAR ceuiyyeri31 DEKABR zlt+-cu il rnnixine eireN il Uznepul vasRirlaniruil nenexeri HAeeTNDA xor,rsotioa eoiunig HESABAT (DAVAMt)(Min Azerbaycan manail ile)

!_g.i-- -{!-g

=i--

-i--l--{

i-_

-ii--L-.1il--r*-.1ii--

-i-_-t---L=ti

L--

-L-

-L-L-t-t-

-L

-Lh-Jat-t-_L-tat-LIt'L-L--

i-L-_F-.It'lE-L-^ra

LEEIt-\-_L--fL---IE-aIh-I

L->---

L-Ejt1-L-_r---t-L-i

i--.

MALiyysLe$DiRMA FOALiyyeTiNDeN YARANAN pULvasAiTLoRiNiru Henexari:

Subordinasiya borcu lrzre daxilolmalarSubordinasiya borcunun 6denilmesiAdi sehmler tizre odenilmig dividendlerTorame mtiessisenin sehmdar kapitahnda artlm

Maliyyelegdirme fealiyyetinde istifade olunan xalis pulvesaitleri

Xarici valyuta mezennesindeki deyigikliklerin xarici valyutalardasaxlanrlan pul vesaitlerinin qalrqlarrna tesiri

NAGD PUL VESA|TLERi VE ONLARIN EKV|VALENTLORINDAxALts ARTTM(AZALMA)

iLiN OWELiNDA NAGD PUL VOSAITLER|VE ONLARINEKViVALENTLERi

iLiN SoNUNDA NAGD PUL VesAiTLoRi Vo oNLARINEKViVALENTLERi

(1,445) (4,580)

(24e)

39,8'10 (37,453)

143,167

Qeydlar 3ldekabr2014-cil il

tarixine biten iluzfa

8,883(2,882)

27 (8,000)554

105,714

31 dekabr2013-ci il tarixine

biten il r.izra

7,994(2,774)(e,800)

zoz

13

13 145,524 105,714

31 dekabr2014-cU il tarixinebitenil iizreQrupterefindenddenilmigvealrnmrgfaizlerinmeblegi muvafiq olaraq17,22Smrn manat ve 53,196 min manat tegkil etmigdir.

31 dekabr 20'13-cU il tarixine biten il i.lzre Qrup terefinden cidenilmig ve altnmtg faizlerin meblegi mtivafiq olaraq 12,354mln manat ve 41 ,362 min manat teskil etmisdir.

Maliyye Departamentinin Dir'ektoru, v i e,Ruslan Qaslmov

20 aprel 201 S-ci ilBakt, Azerbaycan Respublikasr

8-71-ci sehifelerdeki qeydler bu konsolide edilmig maliyye hesabatlarrnrn aynlmaz hissesini teskil edir

ldare heyeti terefinden:

20 aprel 201S-ci ilBakt, Azerbaycan Respublikasr

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2014-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (Başqa qeydlər olmazsa min Azərbaycan manatı ilə) 1. ÜMUMİ MƏLUMAT

Bank Respublika” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (“Bank”) 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasında təsis edilmiş səhmdar bankdır. Bankın fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı (“ARMB”) tərəfindən tənzimlənir və Bank 83 saylı ümumi lisenziyaya əsasən öz fəaliyyətini həyata keçirir. Bankın əsas fəaliyyəti kommersiya bankçılığı, kreditlər və zəmanətlərin verilməsi və xarici valyutalarla ticarət əməliyyatlarının həyata keçirilməsindən ibarətdir. Bankın 31 dekabr 2014-cü il tarixinə Azərbaycanda 32 filialı və 3 xidmət məntəqəsi fəaliyyət göstərmişdir (31 dekabr 2013-cü il tarixinə: 32 filial və 3 xidmət məntəqəsi). Bankın dövlət qeydiyyatından keçmiş ünvanı aşağıdakı kimidir: Xəqani küçəsi 21, AZ 1000, Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası. Bank maliyyə hesabatlarında konsolidə edilmiş aşağıdakı müəssisələrdən ibarət olan bank qrupunun (“Qrup”) ana müəssisəsidir:

Təsisçi payı / səsvermə hüquqları (%)

Adı Fəaliyyət göstərdiyi ölkə 2014 2013 Fəaliyyət növü “Bank Respublika” ASC Azərbaycan Respublikası Ana müəssisə Bankçılıq “Bakı Sığorta” ASC Azərbaycan Respublikası 55 51 Sığorta

“Respublika İnvest” MMC Azərbaycan Respublikası 100 100 Qiymətli kağızlar bazarında əməliyyatların aparılması

“Bakı Sığorta” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti 28 avqust 2007-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş səhmdar cəmiyyətdir. Şirkətin əsas fəaliyyəti sığorta xidmətlərinin göstərilməsindən ibarətdir. Şirkət Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi tərəfindən verilmiş 12 fevral 2004-cü il tarixli sığorta lisenziyasına əsasən fəaliyyət göstərir. Şirkətin üzərinə götürdüyü sığorta xidmətləri yükün, əmlakın sığortalanması, avtonəqliyyat vasitələri sahiblərinin mülki məsuliyyətinin sığortalanması və təkrarsığorta fəaliyyətindən ibarətdir, lakin bunlarla məhdudlaşmır. Şirkətin qeydiyyatdan keçmiş ünvanı aşağıdakı kimidir: Azadlıq prospekti 100 E, Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası. “Respublika İnvest” MMC 1 mart 2007-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdir. Şirkətin əsas fəaliyyəti qiymətli kağızlarla əməliyyatlar, broker və diler əməliyyatlarından ibarətdir. Şirkət Azərbaycan Respublikasının Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən verilmiş 24 sentyabr 2007-ci il tarixli 84 və 85 saylı broker və diler lisenziyalarına əsasən fəaliyyət göstərir. Şirkətin qeydiyyatdan keçmiş ünvanı aşağıdakı kimidir: Xəqani küçəsi 21, AZ 1000, Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası. Aşağıdakı cədvəldə mühüm qeyri-nəzarət payına malik olan Qrupun tam sahibliyində olmayan törəmə müəssisəsinə dair məlumat açıqlanır: Təsisçi payı / Qeyri-

nəzarət paylarına aid səsvermə hüquqları

Qeyri-nəzarət paylarına aid edilmiş mənfəət

Yığılmış qeyri-nəzarət payları

Törəmə müəssisənin adı

31 dekabr 2014-cü il,

%


%

2014, Min

manatla

2013, Min

manatla

31 dekabr 2014, Min

manatla

31 dekabr 2013, Min

manatla Bakı Sığorta ASC 45 49 67 459 4,249 3,421 Cəmi

4,249 3,421

8

Qrupun mühüm qeyri-nəzarət payına malik olan törəmə müəssisəsi ilə bağlı icmallaşdırılmış maliyyə məlumatı aşağıda təqdim olunur. Qeyri-nəzarət payları aşağıdakılardan ibarətdir: 2014 2013 1 yanvar tarixinə 3,421 2,962 İl üzrə mənfəət payı 67 459 Törəmə müəssisənin səhmdar kapitalında artımdan yaranan qeyri-

nəzarət payı 761 - 31 dekabr tarixinə 4,249 3,421 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə, aşağıdakı səhmdarlar Bankın buraxılmış səhmlərinə sahib olmuşlar:

31 dekabr

2014-cü il, % 31 dekabr

2013-cü il, % Səhmdar DEG - Deutsche Investitions - und Entwicklungsgesellschaft mbH 16.67 16.67 Quliyev Natiq Saday oğlu 16.66 16.66 Quliyev Elçin Saday oğlu 15.18 15.18 Quliyeva Sevda Saday qızı 14.53 14.53 Quliyev Saday Əsəd oğlu 14.36 14.36 Quliyeva Mariya Heydər qızı 14.07 14.07 SIDT (Sparkassen International Development Trust GmbH) 8.33 8.33 Digər 0.20 0.20 Cəmi 100.00 100.00 Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının buraxılması 20 aprel 2015-ci il tarixində İdarə Heyəti tərəfindən təsdiq edilmişdir.

2. MÜHÜM MÜHASİBAT UÇOTU SİYASƏTLƏRI Uyğunluq haqqında bəyanat Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartları Şurası (BMUSŞ) tərəfindən buraxılmış Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarına uyğun olaraq hazırlanmışdır. Təqdimat meyarının digər əsasları Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları Qrupun yaxın gələcəkdə fəaliyyətini fasiləsizlik prinsipinə uyğun olaraq davam etdirə biləcəyi fərziyyəsi əsasında hazırlanmışdır. Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları başqa qeydlər olmadıqda min Azərbaycan manatı ilə təqdim olunur. Aşağıda göstərilən mühasibat uçotu qaydalarında izah edildiyi kimi, yenidən qiymətləndirmə məbləğində və ya ədalətli dəyərlə qiymətləndirilmiş bəzi binalar və maliyyə alətləri istisna olmaqla, bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları ilkin (tarixi) dəyər əsasında hazılanmışdır. İlkin dəyər ümumiyyətlə aktivlərin əvəzində əldə edilə bilən vəsaitlərin ədalətli dəyərinə əsaslanır.

9

Ədalətli dəyər bilavasitə müşahidə olunmasından və ya digər qiymətləndirmə vasitələrini istifadə etməklə hesablanmasından asılı olmayaraq, qiymətləndirmə tarixində bazar iştirakçıları arasındakı əməliyyat üzrə aktivin satılması üçün alınmış və ya öhdəliyin ötürülməsi üçün ödənilmiş qiymətdir. Qiymətləndirmə tarixinə bazar iştirakçıları aktiv və ya öhdəliyə qiymət qoyma zamanı onların xüsusiyyətlərini nəzərə aldıqda, Qrup da həmin aktiv və ya öhdəliklərin ədalətli dəyərini hesablayarkən onların xüsusiyyətlərini nəzərə alır. Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında qiymətləndirmə və ya açıqlama məqsədləri üçün ədalətli dəyər MHBS 2-yə daxil olan pay alətləri əsasında ödəmə əməliyyatları, MUBS 17-yə daxil olan lizinq əməliyyatları, eləcə də ədalətli dəyər qiymətləndirməsinə oxşar olan, lakin ədalətli dəyər qiymətləndirmələri olmayan, məsələn, MUBS 2-də qeyd edilən xalis satış dəyəri və ya MUBS 36-da qeyd edilən istifadə dəyəri kimi qiymətləndirmələr istisna olmaqla yuxarıdakı kimi müəyyən edilir. Bundan əlavə, maliyyə hesabatı məqsədilə ədalətli dəyər qiymətləndirmələri belə qiymətləndirmələr üçün giriş məlumatlarının müşahidə edilə bilmə dərəcəsindən və bütövlükdə ədalətli dəyər qiymətləndirmələri üçün giriş məlumatlarının əhəmiyyətliliyindən asılı olaraq Səviyyə 1, 2, 3 kimi təsnifləndirilir. Bu səviyyələr aşağıdakılardır: • Səviyyə 1 – Giriş məlumatları, ölçmə tarixində müəssisənin istifadə edə biləcəyi, fəal bazarda eyni

aktiv və öhdəliklər üçün təyin edilən (düzəliş edilməmiş) qiymətlərdir; • Səviyyə 2 – Giriş məlumatları, Səviyyə 1-ə daxil olan təyin edilmiş qiymətlər istisna olmaqla,

birbaşa və ya dolayısı ilə aktiv və öhdəliklər üzrə müşahidə edilə bilən giriş məlumatlarıdır; və • Səviyyə 3 – Giriş məlumatları aktiv və ya öhdəliklər üzrə müşahidə edilə bilinməyən giriş

məlumatlardır. Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş Bank və onun konsolidə edilmiş şirkətləri mühasibat uçotunu yerli mühasibat uçotu qaydalarına uyğun olaraq aparırlar. Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları yerli mühasibat uçotu qaydalarına istinadən hazırlanmış və MHBS-a uyğunlaşdırılması üçün tərtibatında düzəlişlər edilmişdir. Qrup maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatını likvidlik ardıcıllığı ilə geniş şəkildə təqdim edir. Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatın verilməsi tarixindən sonra 12 ay ərzində (cari) və 12 aydan çox müddət (uzunmüddətli) ərzində hesablaşmalar və ya ödəniləcək məbləğlər üzrə təhlil 32 saylı qeyddə göstərilir. Əməliyyat valyutası Qrupun bütün müəssisələrinin maliyyə hesabatlarına daxil edilən maddələr həmin müəssisənin fəaliyyət göstərdiyi əsas iqtisadi mühitdəki valyutanı (“əməliyyat valyutası”) istifadə etməklə ölçülür. Qrupun ana müəssisəsinin əməliyyat valyutası Azərbaycan manatıdır. Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının təqdim olunduğu valyuta Manatdır. Başqa qeydlər olmazsa bütün maliyyə məlumatları yaxın minlik ədədinə qədər yuvarlaqlaşdırılmışdır. Əvəzləşdirmə Maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəlikləri yalnız uçotda tanınmış məbləğlərin əvəzləşdirilməsi üçün qanuni hüquq mövcud olduqda və xalis məbləğ əsasında hesablaşmalar aparılması, yaxud eyni vaxtda aktivlərin satılması və öhdəliyin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulduqda qarşılıqlı əvəzləşdirilir, xalis məbləğ isə maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda açıqlanır. Gəlir və xərclər hər hansı bir mühasibat standartı, yaxud şərhində və Qrupun mühasibat qaydalarında xüsusi olaraq açıqlanması tələb olunmadığı və ya icazə verilmədiyi halda mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda əvəzləşdirilmir. Əsas mühasibat uçotu qaydaları aşağıda açıqlanır. Konsolidasiyanın əsasları Hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına Bankın və onun törəmə müəssisələrinin (struktur müəssisələr daxil olmaqla) maliyyə hesabatları daxildir. Nəzarət aşağıdakı hallarda həyata keçirilir: • Bank investisiya qoyulan müəssisə üzərində səlahiyyətə malik olduqda; • Bank investisiya qoyulan müəssisə ilə iş birliyindən gəlir əldə etdikdə və ya belə gəlirlər üzrə

hüquqa malik olduqda;

10

• Bank gəlirlərə təsir etmək üçün öz səlahiyyətindən istifadə etmək qabiliyyətinə malik olduqda. Bank, fakt və mövcud vəziyyətlərin nəzarətin yuxarıda qeyd olunan üç elementindən birinə və ya daha çoxuna dəyişiklər edildiyini göstərdiyi təqdirdə, investisiya qoyulan müəssisəyə nəzarət edib-etməməsini yenidən qiymətləndirir.

Bank, investisiya qoyulan müəssisənin səsvermə hüquqlarının daha az hissəsinə sahib olarsa, belə müəssisə üzərində səlahiyyətə o zaman malikdir ki, səsvermə hüquqları həmin müəssisənin müvafiq fəaliyyətini birtərəfli qaydada idarə edə bilmək üçün kifayət etsin. Bank investisiya qoyulan şirkətdə olan səsvermə hüquqlarının ona nəzarət etmə səlahiyyəti vermək üçün yetərli olub-olmamamasını müəyyən etmək məqsədilə bütün uyğun faktları və halları, eləcə də aşağıdakıları nəzərə alır: • Bankın səsvermə hüquqlarının həcminin digər səsvermə hüququna malik tərəflərin hüquqlarının

həcminə və bölgüsünə nisbəti: • Bankın, digər səs sahiblərinin və tərəflərin sahib olduğu mümkün səsvermə hüquqları: • Digər razılaşmalardan irəli gələn hüquqlar; • Səhmdarların əvvəlki yığıncaqlarındakı səs bölgüsü daxil olmaqla, qərarların qəbul edilməli olduğu

zaman Bankın müvafiq fəaliyyətləri idarə etmək qabiliyyətinin olub-olmamasını göstərən hər hansı əlavə faktlar və hallar.

Törəmə müəssisənin konsolidasiyası Bank bu törəmə müəssisə üzərində nəzarəti əldə etdiyi zaman başlayır və itirdiyi zaman dayandırılır. Xüsusilə, il ərzində törəmə müəssisənin əldə edilən və ya xaric olunan gəlir və xərcləri Bank tərəfindən müvafiq nəzarətin əldə edildiyi tarixdən belə nəzarətin dayandırıldığı tarixə qədər mənfəət və ya zərər və digər məcmu gəlirlər haqqında konsolidə edilmiş hesabata daxil olunur. Mənfəət və ya zərər və digər məcmu mənfəətin hər bir komponenti Bankın səhmdarlarına və qeyri-nəzarət paylarına aid edilir. Törəmə müəssisələrin cəmi məcmu mənfəəti, hətta qeyri-nəzarət payları üzrə balansda kəsir yaransa belə, Bankın səhmdarlarına və qeyri-nəzarət paylarına aid edilir.

Lazım olduqda törəmə müəssisələrdə tətbiq edilən mühasibat uçotu qaydalarının Qrupdakı digər müəssisələr tərəfindən istifadə olunan mühasibat uçotu qaydalarına uyğunlaşdırılması üçün törəmə müəssisələrinin maliyyə hesabatlarına düzəlişlər edilir. Bütün qrupdaxili əməliyyatlar və qalıqlar konsolidasiya zamanı tam şəkildə çıxarılır. Qudvil Müəssisənin alınması zamanı yaranan qudvil, əgər varsa, yığılmış dəyərsizləşmə zərərləri, çıxılmaqla, belə alınma tarixində müəyyən olunmuş dəyərlə (yuxarıda bax) uçotda qeyd edilir. Dəyərsizləşmənin yoxlanması məqsədilə, qudvil müəssisələrin birləşməsi nəticəsində birgə fəaliyyətdən mənfəət əldə edəcəyi gözlənilən Qrupun gəlir gətirən obyektlərinin (yaxud gəlir gətirən obyektlər qrupunun) hər birinə şamil edilir. Qudvilin aid edildiyi gəlir gətirən obyektlər hər il və ya belə bölmənin dəyərsizləşməyə məruz qalacağını sübut edən hallar müşahidə olunduqda, daha tez-tez dəyərsizləşmə yoxlamasından keçirilir. Gəlir gətirən obyektin bərpa dəyəri onun balans dəyərindən aşağı düşərsə, dəyərsizləşmə zərəri ilk olaraq obyekt, sonra isə, mütənasib olaraq obyektin hər aktivinin balans dəyəri əsasında digər aktivlər üçün müəyyən edilmiş hər hansı qudvilin balans dəyərini azaltmaq məqsədilə bölüşdürülür. Qudvil üzrə hər hansı dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatın mənfəət və ya zərər müddəalarında tanınır. Qudvil üzrə uçotda tanınmış dəyərsizləşmə zərəri sonrakı dövrlərdə əvəzləşdirilmir. Gəlir gətirən obyekt hesabdan silinərkən, qudvilin müvafiq dəyəri silinmə üzrə mənfəət və zərərin müəyyən olunması zamanı daxil edilir. Qeyri-nəzarət payı Qeyri-nəzarət payı Bankın birbaşa və ya dolayısı ilə sahib olmadığı törəmə müəssisələrinin mənfəət və ya zərərinin, habelə xalis aktivlərinin bir hissəsidir.

11

Qeyri-nəzarət payı mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda, eləcə də maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda ana müəssisənin səhmdar kapitalından ayrıca kapital üzrə göstərilir. Qrupun hazırkı törəmə müəssisələrinin kapitalındakı iştirak payında dəyişikliklər Qrupun törəmə müəssisələr üzərində nəzarətinin itirilməsinə səbəb olmayan törəmə müəssisələrin kapitalındakı iştirak payında dəyişikliklər kapital əməliyyatları kimi uçota alınır Qrupun törəmə müəssisələrdəki aidiyyatı payları üzrə dəyişiklikləri əks etdirmək məqsədilə Qrupun paylarının və qeyri-nəzarət paylarının balans dəyərlərinə düzəlişlər edilir. Qeyri-nəzarət paylarına düzəliş olunan məbləğ ilə ödənilmiş və ya alınmış məbləğin ədalətli dəyəri arasındakı hər hansı fərq birbaşa kapitalda tanınır və ya Bankın təsisçilərinə aid edilir. Qrup törəmə müəssisə üzərində nəzarəti itirdikdə, gəlir və ya zərər (i) əldə olunmuş vəsaitlərin ədalətli dəyəri ilə saxlanmış hər hansı payın ədalətli dəyərinin cəmi və (ii) aktivlərin (qudvil daxil olmaqla) əvvəlki balans dəyəri və törəmə müəssisənin öhdəlikləri və hər hansı qeyri-nəzarət payları arasında fərq kimi hesablanır və mənfəət və ya zərər hesablarında uçota alınır. Əvvəllər digər məcmu gəlirlərdə tanınmış həmin törəmə müəssisə ilə bağlı bütün məbləğlər uçotda Qrupun həmin aktivləri və ya öhdəlikləri birbaşa olaraq satdığı kimi qeyd edilir (yəni mənfəət və ya zərər hesabları üzrə yenidən təsnifləşdirilir və ya müvafiq MHBS-lərdə müəyyən edildiyi kimi kapitalın digər kateqoriyalarına köçürülür). Əvvəlki törəmə müəssisədə saxlanılan istənilən investisiyanın ədalətli dəyəri nəzarətin itirildiyi tarixdə “Maliyyə Alətləri: Tanınma və Ölçülmə adlı ”39 saylı Mühasibat Uçotunun Beynəlxalq Standartına əsasən növbəti uçot üçün ilkin tanınma zamanı ədalətli dəyər kimi, və ya uyğun olduqda, asılı və yaxud birgə nəzarət olunan müəssisəyə investisiyanın ilkin tanınması zamanı ilkin dəyəri kimi götürülür. Faiz gəlirinin tanınması Maliyyə aktivi üzrə faiz gəliri iqtisadi mənfəətin Qrupa daxil olması ehtimalı olduqda və gəlir məbləğinin düzgün qiymətləndirilməsi mümkün olduqda tanınır. Faiz gəliri və xərci effektiv faiz metodundan istifadə etməklə hesablama metodu ilə uçot əsasında tanınır. Effektiv faiz metodu maliyyə aktivi və ya maliyyə öhdəliyinin (yaxud maliyyə aktivləri və ya öhdəlikləri qrupunun) amortizasiya olunmuş dəyərinin hesablanması və faiz gəliri, yaxud faiz xərcinin müvafiq dövr üzrə bölüşdürülməsi üsuludur. Effektiv faiz dərəcəsi borc alətinin nəzərdə tutulan müddəti və ya (tətbiq olunarsa) daha qısa müddət ərzində hesablanmış gələcək nağd pul daxilolmalarını (o cümlədən effektiv faiz dərəcəsinin ayrılmaz hissəsini təşkil edən məntəqələrdə ödənilmiş yaxud alınmış bütün haqlar, əməliyyat xərcləri və digər mükafat yaxud endirimlər) ilkin tanınma anında xalis balans məbləğinədək dəqiqliklə diskontlaşdıran dərəcədir. Maliyyə aktivi, yaxud analoji maliyyə aktivləri qrupu ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərərinin baş verməsi nəticəsində hesabdan silinərsə (qismən), faiz gəliri bundan sonra dəyərsizləşmə zərərinin qiymətləndirilməsi məqsədilə gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin diskontlaşdırılması üçün tətbiq edilən faiz dərəcələrindən istifadə olunmaqla uçotda tanınır. Ədalətli dəyərlə uçota alınan aktivlər üzrə qazanılmış faizlər faiz gəliri hissəsində təsnif edilir. Gəlirin tanınması – digər Haqq və komissiya gəlirinin tanınması Kreditlərin verilməsinə görə komissiya haqları birbaşa xərclər ilə birlikdə təxirə salınır və kredit üzrə effektiv faiz dərəcəsinə düzəliş kimi uçotda tanınır. Kreditin ayrılmasının xüsusi kredit razılaşması ilə nəticələnəcəyi ehtimal edilən hallarda, kreditin alınmasına görə komissiya haqqı birbaşa xərclər ilə birlikdə təxirə salınır və nəticədə verilən kreditin effektiv faiz dərəcəsinə düzəliş kimi uçotda tanınır. Kreditin ayrılmasının xüsusi kredit razılaşmasının bağlanması ilə nəticələnməsi ehtimal edilmədiyi hallarda, kreditin alınmasına görə komissiya haqqı kreditin verilmə müddətinin qalan dövrü üzrə mənfəət və zərər uçotunda tanınır. Kreditin ayrılması öhdəliyinin müddəti kredit verilmədən başa çatarsa, belə öhdəliyə görə komissiya haqqı müddət başa çatdığı anda mənfəət və zərərdə tanınır. Kredit xidməti haqları xidmətlərin yerinə yetirildiyi təqdirdə gəlirlər kimi uçotda tanınır. Bütün digər komissiya haqları yalnız xidmətlər göstərildikdən sonra tanınır.

12

Maliyyə alətləri Qrup maliyyə aləti üzrə müqavilə öhdəliyinə tərəf olduğu halda, maliyyə aktivləri və öhdəlikləri maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda tanınır. Maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin adi qaydada alqı-satqısı hesablaşma tarixinə uçot üsulundan istifadə etməklə tanınır. Adi alqı və ya satqı, bazarda hər hansı qayda və ya razılaşma ilə müəyyən edilmiş vaxt çərçivəsində aktivlərin təqdim edilməsini tələb edən maliyyə aktivlərinin alqı-satqısıdır. Maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəlikləri ilk olaraq ədalətli dəyərlə ölçülür. Maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəliklərinin alınması və ya buraxılmasına birbaşa aidiyyəti olan əməliyyat xərcləri (ədalətli dəyəri mənfəət və ya zərərdə tanınan maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəlikləri istisna edilməklə) uçotda ilkin tanınma anında maliyyə aktivləri yaxud maliyyə öhdəliklərinin müvafiq olaraq ədalətli dəyərinə əlavə edilir və ya bu dəyərdən çıxılır. Maliyyə aktivləri və ya maliyyə öhdəliklərinin mənfəət və ya zərər uçotunda tanınan ədalətli dəyərlə qeydə alınması ilə birbaşa bağlı olan əməliyyat xərcləri dərhal mənfəət və zərər hesablarında tanınır. Maliyyə aktivləri Qrupun maliyyə aktivləri aşağıdakı xüsusi kateqoriyalar üzrə təsnifləşdirilir: “Mənfəət və ya zərər üzrə ədalətli dəyərlə tanınan maliyyə aktivləri, “ödəniş müddətinə qədər saxlanılan” investisiyalar, “satıla bilən” maliyyə aktivləri və “kreditlər və debitor borcları”. Təsnifləşdirmə maliyyə alətinin növündən və məqsədindən asılıdır və ilkin tanınma zamanı müəyyən olunur. Satıla bilən maliyyə aktivləri Satıla bilən maliyyə aktivləri satıla bilməsinə görə müəyyən edilmiş yaxud da (a) kreditlər və debitor borcları, (b) ödəmə tarixinədək saxlanılan investisiyalar (c) mənfəət və ya zərər hesablarında ədalətli dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri kimi təsnif olunmayan qeyri-derivativ alətlərdir. Qrupa məxsus olan və aktiv bazarda alınıb-satılan listinq subyekti olan səhmlər və qaytarılabilən istiqrazlar satılabilən investisiyalar kimi təsnifləşdirilir və ədalətli dəyərlə ölçülür. Qrupun aktiv bazarda alınıb-satılmayan və listinq subyekti olmayan, lakin satıla bilən olaraq təsnifləşdirilən və ədalətli dəyərlə (Qrupun rəhbərliyi ədalətli dəyərin düzgün qiymətləndirilməsini mümkün hesab etdiyindən) qeyd edilən səhmlərə investisiyaları vardır . Ədalətli dəyər 30 saylı qeyddə təsvir olunan şəkildə müəyyən edilir. Mənfəət və ya zərərdə tanınan müvəqqəti olmayan dəyərsizləşmə zərəri, effektiv faiz metodu ilə hesablanan faizlər, dividend gəliri və monetar aktivlər ilə bağlı xarici valyuta əməliyyatları üzrə mənfəət və zərər istisna olmaqla, ədalətli dəyərin dəyişməsindən yaranan gəlir və zərər digər məcmu mənfəətdə tanınır və investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi ehtiyatında toplanır. İnvestisiyanın silindiyi və ya dəyərsizləşdiyi halda investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi üzrə ehtiyatda yığılmış məcmu gəlir və zərər mənfəət və zərər kimi yenidən təsnifləşdirilir. İnvestisiya satıldıqda və ya dəyərsizləşdiyi müəyyən edildikdə, investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi ehtiyatında yığılmış məcmu gəlir və ya zərər mənfəət və ya zərər hesablarında yenidən təsnifləşdirilir. Fəal bazarda qiyməti bəyan edilməmiş və ədalətli dəyəri düzgün ölçülə bilməyən satılabilən kapital investisiyaları hər hesabat dövrünün sonunda müəyyən olunmuş hər hansı ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri çıxılmaqla maya dəyəri ilə ölçülür. Kreditlər və debitor borcları Sabit və ya müəyyən oluna bilən ödənişləri olan və fəal bazarda qiyməti bəyan edilməmiş ticarət debitor borcları, kreditlər və digər debitor borcları “kreditlər və debitor borcları” kimi təsnif edilir. Kreditlər və debitor borcları effektiv faiz dərəcəsi metodundan istifadə etməklə dəyərsizləşmə çıxıldıqdan sonra amortizasiya olunmuş dəyərdə qiymətləndirilir. Faiz gəliri, faizin tanınması cüzi əhəmiyyət kəsb etdiyi halda qısa-müddətli debitor borcları istisna edilməklə, effektiv faiz dərəcəsini tətbiq etməklə uçotda tanınır. Digər borc qiymətli kağızları Bu təsnifləşdirməyə sabit və ya müəyyən edilə bilən ödənişləri olan və sabit ödəmə müddətləri olan bəyan edilməmiş qeyri derivariv maliyyə aktivləri daxildir. Rəhbərlik digər borc qiymətli kağızlarının təsnifatını onların ilkin uçotu zamanı müəyyən edir və hər hesabat dövrünün sonunda həmin təsnifləşdirmənin uyğunluğunu yenidən qiymətləndirir. Digər borc qiymətli kağızları amortizasiya olunmuş dəyərlə uçota alınır və MUBS 39-a əsasən kreditlər və debitor borcları kateqoriyasında təsnifləşdirilir.

13

Maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi Maliyyə aktivləri dəyərsizləşmənin müəyyən edilməsi məqsədilə hər hesabat dövrünün sonunda qiymətləndirilir. Maliyyə aktivinin ilkin tanınmasından sonra baş vermiş bir və ya bir neçə hadisə nəticəsində investisiyaların gələcək pul hərəkətinin təsirə məruz qaldığını isbat edən obyektiv sübut yaranarsa, maliyyə aktivləri dəyərsizləşmiş hesab edilir. Listinq subyekti olmayan satılabilən kimi təsnifləşdirilmiş kapital investisiyaları üçün təminatın ədalətli dəyərinin onun maya dəyərindən əhəmiyyətli və ya uzun müddət davam edən azalması dəyərsizləşmə üçün əsas ola bilər. Bütün digər maliyyə aktivləri üçün, dəyərsizləşməni göstərən amillərə aşağıdakılar aid ola bilər: • Emitent və ya qarşı tərəfinin əhəmiyyətli maliyyə çətinlikləri; yaxud • Əsas borc məbləği və ya faizlərin vaxtında ödənilməməsi və ya ödəmə öhdəliyinin yerinə

yetirilməməsi halları kimi müqavilə şərtlərinin pozulması; və ya • Borcalanın müflisliyə uğrayacağı və ya maliyyə strukturunun yenidən təşkil edəcəyi güman

olunduqda; yaxud da • Maliyyə çətinlikləri səbəbindən qeyd olunan maliyyə aktivinin təqdim edildiyi fəal bazar

məkanlarının yox olması. Kreditlər və debitor borcları kimi müəyyən maliyyə aktivi kateqoriyaları halında, ayrı-ayrılıqda dəyərsizləşməyəcəyi müəyyən edilən aktivlər, əlavə olaraq, dəyərsizləşmənin müəyyən olunması məqsədilə kollektiv şəkildə təhlil edilir. Kreditlər və debitor borcları portfelinin dəyərsizləşdiyini göstərən obyektiv sübutlara Qrupun ödənişlərin yığılması ilə bağlı keçmiş təcrübəsi, portfeldə vaxtı gecikdirilən ödəmələrin sayının artması, eləcə də debitor borcu öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi ilə əlaqələndirilən yerli və ya ölkənin iqtisadi şəraitində müşahidə olunan dəyişikliklər aid edilə bilər. Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri halında, uçotda tanınmış dəyərsizləşmə zərərinin məbləği aktivin balans dəyəri ilə maliyyə aktivinin ilkin effektiv faiz dərəcəsində diskontlaşdırılmış təxmin edilən gələcək pul hərəkətinin cari dəyəri arasındakı fərqdən ibarətdir. İlkin dəyəri ilə qeyd edilən maliyyə aktivləri halında isə, ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərərinin məbləği aktivin balans dəyəri ilə bənzər maliyyə aktivləri üçün tətbiq olunan cari bazar gəlirlilik norması dərəcəsində diskontlaşdırılmış təxmin edilən gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin cari dəyəri arasındakı fərqlə ölçülür. Belə dəyərsizləşmə zərəri sonrakı dövrlərdə əvəzləşdirilmir. Maliyyə aktivinin balans dəyəri, belə dəyərin ehtiyatlar hesabına azalmasını nəzərdə tutan kreditlər və debitor borcları halı istisna edilməklə, bütün maliyyə aktivləri üçün birbaşa olaraq ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri məbləğində azaldılır. Kreditlər və ya debitor borcu ümidsiz borc hesab edildikdə, belə məbləğlər ehtiyatlar hesabına qarşı silinir. Əvvəllər silinmiş məbləğlərin daha sonra qaytarılması ehtiyat hesabına kreditləşdirilir. Ehtiyatlar hesabının balans məbləğindəki dəyişikliklər mənfəət və ya zərər hesablarında tanınır. Satılabilən maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi zamanı əvvəllər digər məcmu mənfəət hesabatında tanınmış məcmu gəlir və ya zərərlər dövr üzrə mənfəət və ya zərər şəklində yenidən təsnifləşdirilir. Amortizasiya olunmuş dəyərlə qiymətləndirilən aktivlər halında, sonrakı dövrdə ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri azalarsa və bu azalmanın dəyərsizləşmənin uçotda tanındığı andan sonra baş vermiş hadisə ilə obyektiv şəkildə əlaqələndirilə bilərsə, bundan qabaq uçotda tanınmış dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və ya zərər hesabına əvəzləşdirilir, bu şərtlə ki, dəyərsizləşmənin əvəzləşdirildiyi tarixdə investisiyanın balans məbləği dəyərsizləşmə uçotda tanınmadığı təqdirdə amortizasiya dəyərindən artıq olmasın. Satılabilən pay qiymətli kağızlarına gəldikdə, əvvəllər mənfəət və ya zərər müddəalarında tanınmış dəyərsizləşmə üzrə zərər mənfəət və ya zərər hesabında əvəzləşdirilmir. Dəyərsizləşmə üzrə zərərdən sonra ədalətli dəyərdə baş vermiş hər hansı artım digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınır və investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi üzrə ehtiyatlar başlığı altında toplanılır. SB borc qiymətli kağızları halında isə, investisiyaların ədalətli dəyərindəki artım dəyərsizləşmə zərərinin tanındığı andan sonra baş vermiş hadisə ilə obyektiv şəkildə əlaqələndirildikdə, dəyərsizləşmə üzrə zərər mənfəət və ya zərər hesabında əvəzləşdirilir.

14

Şərtləri təkrar razılaşdırılmış kreditlər Mümkün olan hallarda Qrup girova sahib çıxmaq əvəzinə kreditin ödəmə vaxtının təkrar razılaşdırılması məqsədini güdür. Bu, ödəniş müddətinin uzadılması və yeni kredit şərtlərinin razılaşdırılmasını nəzərdə tuta bilər. Şərtlər yenidən razılaşdırıldıqda, hər hansı dəyərsizləşmə şərtlərdə dəyişikliklərin edilməsindən əvvəl hesablanmış ilkin effektiv faiz dərəcəsindən istifadə etməklə ölçülür və kredit vaxtı ötmüş hesab edilmir. Rəhbərlik bütün meyarlar üzrə tələblərin yerinə yetirildiyini və gələcək ödənişlərin baş tutacağını təmin etmək məqsədilə şərtləri təkrar razılaşdırılmış kreditləri nəzərdən keçirir. Kreditlər ilkin effektiv faiz dərəcəsindən istifadə etməklə hesablanan fərdi və ya birgə dəyərsizləşmə qiymətləndirilməsinin obyekti olmağa davam edir. Kreditlərin və avansların silinməsi Kreditlər və avanslar yığılması mümkün olmadıqda kreditlər üzrə ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyatlara qarşı hesabdan silinir. Rəhbərlik Qrupa ödənilməli olan borcların yığılması üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə etdikdən və Qrup saxladığı bütün girov vəsaitlərini satdıqdan sonra kreditlər və avanslar hesabdan silinir. Əvvəllər hesabdan silinmiş məbləğlərin sonradan bərpa edilməsi ödənişlərin qaytarılması dövründə məcmu mənfəət haqqında konsolidə edilmiş hesabatda maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi məbləğinə qarşı əvəzləşdirilir. Yerli qanunvericiliyə əsasən kreditlər yalnız Müşahidə Şurasının, bəzi hallarda isə Məhkəmənin müvafiq qərarı ilə silinə bilər. Maliyyə aktivlərinin tanınmasının dayandırılması Qrup yalnız aktivdən pul daxilolmaları üzrə onun müqavilə hüquqlarının vaxtı bitdikdə, yaxud maliyyə aktivini və aktiv üzrə mülkiyyət hüquqları ilə bağlı bütün risk və mükafatları əsas etibarilə digər tərəfə ötürdükdə maliyyə aktivinin tanınmasını dayandırır. Qrup aktiv üzrə mülkiyyət hüquqları ilə bağlı bütün risk və mükafatları əhəmiyyətli şəkildə digər tərəfə ötürməsə və ya özündə saxlamasa və köçürülmüş aktiv üzərində nəzarətini davam etdirsə, o, aktiv üzrə saxlanılmış payını və bununla əlaqədar ödəyəcəyi məbləğlər müqabilində öhdəliyi uçotda tanıyır. Qrup ötürülmüş aktiv üzrə mülkiyyət hüququ ilə bağlı risk və mükafatları əsas etibarilə özündə saxlayarsa, o, belə aktivi uçotda tanımağa davam edir və aldığı məbləğlər ilə əlaqədar girovu təmin edilmiş borc vəsaitlərini də uçotda tanıyır. Maliyyə aktivinin tanınması tamamilə dayandırıldığı halda, maliyyə aktivinin balans dəyəri ilə alınmış və alınacaq məbləğlər və digər məcmu gəlirlərdə tanınmış və kapitalda toplanan yığılmış gəlir və zərərlər arasındakı fərq mənfəət və ya zərərdə tanınır. Maliyyə aktivinin tanınmasının tamamilə dayandırılması halından başqa digər hallarda (məs., Qrup ötürülmüş aktivlərin bir hissəsini almaq hüququnu saxlayırsa), Qrup maliyyə aktivinin əvvəl müəyyən edilmiş balans dəyərini iştirakın davam etdiyi müddətdə tanımağa davam etdiyi hissə ilə aktivlərin ötürülməsi tarixində həmin hissələrin nisbi ədalətli dəyərləri əsasında artıq tanınmayan hissə arasında bölüşdürür. Artıq tanınmayan hissəyə aid edilmiş balans dəyəri ilə artıq tanınmayan hissə üzrə alınmış ödəniş məbləği və ona aid edilmiş, digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınmış hər hansı yığılmış gəlir və ya zərər arasında fərq mənfəət və ya zərər uçotunda tanınır. Digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınmış yığılmış gəlir və ya zərər tanınması davam edən hissə ilə belə hissələrin nisbi ədalətli dəyəri əsasında tanınması artıq dayandırılmış hissə arasında bölüşdürülür. Maliyyə öhdəlikləri və buraxılmış kapital alətləri Borc və ya kapital qismində təsnifləşdirmə Borc və kapital alətləri müqavilə şərtlərinə, habelə maliyyə öhdəliyi və kapital alətləri haqqında anlayışa əsasən maliyyə öhdəlikləri, yaxud da kapital kimi təsnif edilir. Kapital alətləri Kapital aləti bütün öhdəliklər çıxıldıqdan sonra müəssisənin aktivləri üzrə qalan pay hüququnu təsdiqləyən hər hansı müqavilədir. Qrup tərəfindən buraxılmış kapital alətləri birbaşa emissiya xərcləri çıxılmaqla əldə edilmiş vəsaitlər kimi tanınır. Qrupun öz kapital alətlərinin geri alınması birbaşa kapitalda tanınır və çıxılır. Eyni zamanda, Qrupun öz kapital alətlərinin alınması, satılması, buraxılması və ya ləğv edilməsi üzrə mənfəət və ya zərərdə heç bir gəlir və ya itkilər tanınmır.

15

Digər maliyyə öhdəlikləri Digər maliyyə öhdəlikləri, o cümlədən Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş depozit alətləri, müştəri və bank depozitləri, dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər, subordinasiya borcu və digər öhdəliklər əməliyyat xərcləri çıxılmaqla ilkin anda ədalətli dəyərlə ölçülür. Digər maliyyə öhdəlikləri sonradan effektiv faiz metodundan istifadə etməklə və faiz xərcləri effektiv gəlir əsasında tanınmaqla amortizasiya olunmuş dəyərlə ölçülür. Effektiv faiz metodu maliyyə öhdəliyinin amortizasiya olunmuş dəyərinin hesablanması və faiz xərclərinin müvafiq dövr üzrə bölüşdürülməsi üsuludur. Effektiv faiz dərəcəsi təxmin edilən gələcək nağd pul ödəmələrini (o cümlədən effektiv faiz dərəcəsinin ayrılmaz hissəsini təşkil edən məntəqələrdə ödənilmiş yaxud alınmış bütün haqlar, əməliyyat xərcləri və digər mükafat yaxud endirimlər) maliyyə öhdəliyinin güman edilən müddəti, yaxud (müvafiq hallarda) daha qısa müddət ərzində ilkin tanınma zamanı xalis balans dəyərinə qədər dəqiqliklə diskontlaşdıran dərəcədir. Maliyyə öhdəliklərinin tanınmasının dayandırılması Maliyyə öhdəliklərinin tanınması yalnız və yalnız Qrup öz ödəniş öhdəliyini yerinə yetirdikdə, belə öhdəlik ləğv olunduqda, yaxud müddəti başa çatdıqda dayandırılır. Mövcud maliyyə öhdəliyi tam başqa şərtlərlə eyni kreditorun təqdim etdiyi digər öhdəliklə əvəzlənərsə, yaxud mövcud öhdəliyə əhəmiyyətli düzəlişlər edilərsə, belə əvəzləmə və ya düzəliş ilkin öhdəliyin tanınmasının dayandırılması və yeni öhdəliyin tanınması kimi qəbul edilir. Tanınması dayandırılmış maliyyə öhdəliyinin balans dəyəri ilə öhdəliklər üzrə ödənilmiş və ödəniləcək məbləğlər arasındakı fərq mənfəət və ya zərər uçotunda tanınır. Maliyyə zəmanəti müqavilələri Maliyyə zəmanəti müqaviləsi borc aləti üzrə şərtlərə əsasən ödənişin edilməli olduğu tarixdə müəyyən debitorun belə ödənişləri yerinə yetirə bilməməsi səbəbindən qiymətli kağızın sahibinə dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsini emitentdən tələb edən müqavilə formasıdır.

Qrup tərəfindən buraxılmış maliyyə zəmanəti müqavilələri ilkin olaraq ədalətli dəyərlə ölçülür və ƏDMZ-də tanınan kimi təyin edilmədiyi halda, sonradan aşağıdakı məbləğlərdən daha yüksəyi ilə ölçülür: • Qiymətləndirilmiş öhdəliklər və şərti öhdəliklər və şərti aktivlər adlı MUBS 37-ə əsasən müəyyən

olunduğu kimi müqavilə üzrə öhdəlik məbləğindən; və • Məqsədəmüvafiq hallarda gəlirlərin tanınması qaydalarına əsasən uçotda tanınmış yığılan

amortizasiya çıxılmaqla ilkin tanınmış məbləğdən. Derivativ maliyyə alətləri Forvard və fyuçerslər. Forvard və fyuçers müqavilələri gələcəkdə xüsusi maliyyə aktivinin konkret qiymətə alınıb-satılması üçün nəzərdə tutulmuş razılaşmalardır. Forvardlar qiymətli kağızlar bazarında əməliyyatı aparılan xüsusi növ müqavilələrdir. Fyuçers müqavilələr tənzimlənən birjalarda standart məbləğlərdə bağlanır və zəmanət depozitinə gündəlik düzəlişin edilməsini tələb edir. Forvard və fyuçerslərlə əlaqəli risklərdə əsas fərqlər kredit riskindən və likvidlik riskindən ibarətdir. Qrupun forvard müqavilələri üzrə tərəfdaşları kredit riskinə məruz qalırlar. Fyuçers müqavilələri ilə bağlı kredit riski azdır, çünki mübadilə üzrə zəmanət depoziti tələbləri bu müqavilələrin hər zaman səmərəli olmasını təmin etməyə kömək edir. Forvard müqavilələri üzrə hesablaşma ümumi şəkildə aparılır, bu səbəbdən də xalis əsasda hesablaşma aparılan fyuçers müqavilələrinə nisbətən daha yüksək likvidlik riski daşıyır. Hər iki müqavilə bazar riskinin təsirinə məruz qalır. Lizinq Lizinqin şərtlərinə əsasən mülkiyyət hüququ üzrə bütün risk və mükafatlar icarəçiyə ötürüldüyü zaman belə lizinq maliyyə lizinqi kimi təsnifləşdirilir. Bütün digər lizinqlər əməliyyat lizinqi kimi təsnifləşdirilir.

16

Qrup icarəyə götürən tərəf kimi Əməliyyat lizinqi ilə bağlı ödənişlər, lizinq obyekti olan aktiv üzrə iqtisadi mənfəətin tanınması üçün belə mənfəətin daxil olduğu müddəti daha uyğun əks etdirən digər bir metodun istifadə edildiyi hallar istisna olmaqla, lizinq müddəti ərzində düzxətli metod əsasında xərc kimi tanınır. Əməliyyat lizinqlərindən irəli gələn şərti icarə haqları yarandığı dövr üzrə xərc kimi tanınır. Əməliyyat icarəsi sövdələşməsinin bağlanması üçün icarə stimulları əldə olunduqda belə stimullar öhdəlik kimi tanınır. Stimullar üzrə ümumi mənfəət, lizinq obyekti olan aktiv üzrə iqtisadi mənfəətin tanınması üçün belə mənfəətin daxil olduğu müddəti daha uyğun əks etdirən digər bir metodun istifadə edildiyi hallar istisna olmaqla, düz xətt üsulu əsasında icarə xərclərinin azalması kimi tanınır. Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri kassadakı nağd vəsaitlərdən, ilkin ödəniş müddəti 90 gündən az və ya 90 günə bərabər olan Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı müxbir hesablar və müddətli depozitlər üzrə sərbəst qalıqlardan, o cümlədən, kredit təşkilatlarından alınacaq ilkin ödəniş müddəti 90 gündən az və ya 90 günə bərabər olan və hər hansı müqavilə öhdəliklərindən azad məbləğlərdən ibarətdir. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında saxlanılan məcburi ehtiyatlar Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında saxlanılan minimum ehtiyat depozitləri onlarla bağlı məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının tələblərinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankına yerləşdirilmiş məcburi ehtiyatlar məbləğini əks etdirir. Yuxarıdakıları nəzərə alaraq, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən tələb olunan minimum ehtiyat depozitinin məbləği pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabata pul vəsaitlərinin ekvivalenti kimi daxil edilməmişdir. Əmlak və avadanlıq Binalar maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda yenidən qiymətləndirilən dəyərlə göstərilir ki, bu da sonrakı dövrlərin yığılmış köhnəlmə və yığılmış ehtimal olunan zərəri çıxılmaqla yenidən qiymətləndirmə tarixində onların ədalətli dəyərini əks etdirir. Yenidən qiymətləndirmələr balans dəyərinin hər hesabat dövrünün sonunda ədalətli dəyəri tətbiq etməklə müəyyən edilə biləcək balans dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənməməsi üçün kifayət qədər müntəzəm qaydada həyata keçirilir. Binaların yenidən qiymətləndirilməsindən yaranan hər hansı yenidənqiymətləndirmə artımı digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınır və kapitalda toplanır, hərçənd ki, belə artımın bundan əvvəl mənfəət və zərər uçotunda tanınmış eyni aktivin yenidən qiymətləndirmə azalmasını əvəzləşdirdiyi və nəticə etibarı ilə, əvvəllər xərclənmiş azalma həcmində mənfəət və zərər hesabının kreditinə yazıldığı hal istisna edilir. Binaların yenidən qiymətləndirilməsindən yaranan balans dəyərinin azalması, bu məbləğ həmin aktivin əvvəlki yenidən qiymətləndirilməsi ilə bağlı əmlakın yenidən qiymətləndirmə ehtiyatındakı qalıqdan, əgər varsa, artıq olduğu halda mənfəət və zərər uçotunda tanınır. Başa çatdırılmamış tikililər hər hansı dəyərsizləşmə çıxılmaqla ilkin dəyərlə uçota alınır. Dəyərə peşəkar xidmət haqqı və müvafiq aktivlərlə bağlı Qrupun mühasibat uçotu siyasətinə əsasən kapitallaşdırılmış borcalma xərcləri daxildir. Belə başa çatmamış tikililər, onların tikintisi başa çatdıqda və təyinatı üzrə istismara hazır olduqda, müvafiq əmlak və avadanlıq kateqoriyaları üzrə təsnif edilir. Bu aktivlərin köhnəlməsi, digər əmlak aktivləri halında olduğu kimi, təyinatı üzrə istismara hazır olduğu andan etibarən hesablanmağa başlayır. Yenidən qiymətləndirilmiş binalar üzrə köhnəlmə mənfəət və ya zərər uçotunda tanınır. Yenidən qiymətləndirilmiş əmlak satıldıqda yaxud istismardan çıxarıldıqda, bununla əlaqədar əmlakın yenidən qiymətləndirilməsi ehtiyatındakı qalıq əlavə məbləğ birbaşa bölüşdürülməmiş mənfəət hesabına köçürülür. Torpaq sahəsinə amortizasiya hesablanmır. Daşınmaz əmlak və avadanlıq yığılmış köhnəlmə və yığılmış dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla ilkin dəyərlə uçota alınır.

17

Köhnəlmə düz xətt metodundan istifadə edərək aktivlərin ilkin dəyərini və ya dəyərini (azad mülkiyyət təşkil edən torpaq sahəsi, habelə tikintisi başa çatmamış tikililər istisna edilməklə) qalıq dəyəri çıxıldıqdan sonra onların faydalı istismar müddətləri üzrə silməklə uçotda tanınır. Hesablanmış faydalı istismar müddətləri, qalıq dəyərləri və köhnəlmə metodu təxminlərdəki istənilən dəyişikliklərin təsirini aşağıdakı dərəcələr əsasında gələcək dövrlər üzrə uçota almaqla hər hesabat dövrünün sonunda təhlil edilir:

Qalıq dəyəri, tarixi dəyərin %-i

Dərəcə

Binalar 20% 2% Mebel və avadanlıq - 15% - 20% Kompüterlər - 20% Nəqliyyat vasitələri 30% 15% Digər avadanlıqlar - 20% - 25% İcarədəki əmlakın təkmilləşdirilməsi - 20%

Əmlak və avadanlıqların obyekti hesabdan silindikdə və ya onların davamlı istifadəsi artıq iqtisadi mənfəət gətirmədikdə, belə aktivlərin tanınması dayandırılır. Əmlak və avadanlıq vasitələrinin satılaraq hesabdan silinməsi və ya istismardan çıxarılımasından irəli gələn hər hansı gəlir və ya zərərlər belə aktivlərin balans dəyəri ilə satışdan əldə olunmuş gəlirlər arasında fərq kimi müəyyən edilir və mənfəət və ya zərər hesabında tanınır. Qeyri-maddi aktivlər Ayrı-ayrılıqda alınmış qeyri-maddi aktivlər Müəyyən istismar müddəti olan, ayrı-ayrılıqda alınmış qeyri-maddi aktivlər yığılmış amortizasiya və yığılmış dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla ilkin dəyər ilə uçotda qeyd edilir. Amortizasiya düz xətt metodundan istifadə etməklə təxmin edilən 10 il faydalı istismar müddəti üzrə tanınır. Hesablanmış faydalı istismar müddəti və amortizasiya metodu gələcək dövrlər üzrə uçota alınan təxminlərdəki hər hansı dəyişikliklərin təsiri nəzərə alınmaqla hər hesabat dövrünün sonunda təhlil edilir. Qeyri-maddi aktivlərin tanınmasının dayandırılması Qeyri-maddi aktivlər satılaraq hesabdan silindikdə yaxud onların sonrakı istismarı və ya satılması gələcəkdə iqtisadi mənfəət gətirmədikdə, belə aktivlərin tanınması dayandırılır. Qeyri-maddi aktivlərin tanınmasının dayandırılmasından yaranan gəlir və ya zərər, belə aktivlərin balans dəyəri ilə satışdan əldə olunan xalis gəlir məbləği arasındakı fərq kimi ölçülür və aktivin tanınması dayandırıldığı zaman mənfəət və ya zərər hesabatında tanınır. Qudvil istisna olmaqla, maddi və qeyri-maddi aktivlərin dəyərsizləşməsi Qrup maddi və qeyri-maddi aktivlərin dəyərsizləşmə zərərinə məruz qalıb-qalmadığını müəyyənləşdirmək üçün hər hesabat dövrünün sonunda belə aktivlərin balans dəyərini təhlil edir. Dəyərsizləşmənin baş verdiyinə dəlalət edən hər hansı hallar mövcud olarsa, dəyərsizləşmə üzrə zərərin (əgər varsa) həcmini müəyyən etmək üçün aktivin bərpa dəyəri hesablanır. Aktivin fərdi hallarda bərpa dəyərini hesablamaq mümkün olmazsa, Qrup belə aktivin aid olduğu gəlir gətirən aktivlər qrupunun bərpa dəyərini müəyyən edir. Aktivin yerləşdirilməsinə müvafiq və ardıcıllığı gözlənilən əsaslar müəyyən edildiyi hallarda, korporativ aktivlər də fərdi gəlir gətirən aktivlər qrupunda yerləşdirilə bilər, yaxud əks halda, müvafiq qaydada və ardıcıllığı gözlənilməklə yerləşdirilmə əsasları müəyyən edilmiş ən kiçik gəlir gətirən aktivlər qrupunda yer alır. Bərpa dəyəri ədalətli dəyərdən satış və istifadə dəyərlərini çıxıldıqdan sonra alınan daha yüksək məbləğdir. İstismar dəyərini qiymətləndirərkən təxmin edilən gələcək dövrlərin pul axınları pulun vaxt üzrə dəyərinin və gələcək pul axınları ilə bağlı təxminlərə düzəlişlərin edilmədiyi aktiv üçün səciyyəvi olan risklərin hazırkı bazar qiymətləndirilməsini özündə əks etdirən vergiyə qədərki diskont dərəcəsindən istifadə etməklə cari dəyərinə qədər diskontlaşdırılır.

18

Aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) bərpa dəyərinin onun balans dəyərindən az olduğu hesablanarsa, belə aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) balans dəyəri bərpa dəyərinə kimi azaldılır. Dəyərsizləşmə zərərinin yenidən qiymətləndirmədən irəli gələn azalma kimi hesab edildiyi hal olaraq müvafiq aktiv uçotda yenidən qiymətləndirilmiş dəyərdə əks olunmazsa, belə zərər dərhal mənfəət və zərər hesabatında tanınır. Dəyərsizləşmə üzrə zərər sonradan əvəzləşdirilərsə, aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) balans dəyəri hesablanmasına düzəliş verilmiş bərpa dəyərinə qədər artırılır, bu şərtlə ki, artırılmış belə balans dəyəri aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) dəyərsizləşmə zərərinin tanınmadığı keçmiş illərdə müəyyən edilmiş balans dəyərindən artıq olmasın. Dəyərsizləşmə üzrə zərərin əvəzləşdirilməsinin yenidən qiymətləndirmədən irəli gələn artım kimi hesab edildiyi hal olaraq müvafiq aktiv yenidən qiymətləndirilmiş dəyərlə uçotda əks edilməyənə qədər, belə zərərin əvəzləşdirilməsi dərhal mənfəət və ya zərər hesabında tanınır. İnvestisiya əmlakı İnvestisiya əmlakı icarə haqlarının əldə edilməsi və/və kapitalın artırılması (bu məqsədlər üçün başa çatdırılmamış tikililər daxil olmaqla) üçün saxlanılan mülkiyyətdir. İnvestisiya əmlakı əməliyyat xərcləri daxil olmaqla ilkin dəyər ilə ölçülür. İlkin uçotdan sonra investisiya əmlakı tanınmış dəyərsizləşmə zərəri çıxılmaqla ilkin dəyər ilə ölçülür. İnvestisiya əmlakı satıldıqda və ya investisiya əmlakı daimi olaraq istismardan çıxarıldıqda və satışdan gələcəkdə iqtisadi mənfəətin əldə edilməsi ehtimalı olmadıqda tanınması dayandırılır. Əmlakın tanınmasının dayandırılmasından yaranan hər hansı gəlir və ya zərər (xalis satış gəliri və aktivlərin balans dəyəri arasında fərq kimi hesablanmış) əmlakın tanınması dayandırılan dövrdə mənfəət və ya zərər hesablarına daxil edilir. Qızıl Qızıl ilə ifadə olunan aktiv və öhdəliklərin mübadiləsi London Metal Birjasının ikinci fiksinq əsasında hesablanmış cari dərəcəsi ilə həmin tarixdə tətbiq edilən manatın ABŞ dollarına nisbətdə qüvvədə olan valyuta məzənnəsini istifadə etməklə həyata keçirilir. Təklif qiymətlərindəki dəyişikliklər qızıl əməliyyatları üzrə xalis mənfəət/(zərərdə) qeyd edilir. Sığorta əməliyyatları Qeyri-həyat sığorta əməliyyatları • Hesablanmış sığorta haqları – Müqavilə başlandıqda, sığorta haqları hesablanmış kimi qeydə

alınır və müvafiq sığorta polisinin əhatə etdiyi dövr üzrə bərabər hissələrlə qazanılır. • Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyat – Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyat bərabər

vaxt bölgüsü əsasında, hesabat tarixinə qüvvədə olan sığorta polislərinin qalan müddətlərinə aid olan dövrdə hesablanmış sığorta haqlarının bir hissəsini əks etdirir

• Ödənilmiş iddialar – Ödənilmiş iddialar, o cümlədən iddiaların həlli ilə bağlı xərclər yarandıqları zaman mənfəət və ya xərc hesablarında göstərilir.

Zərər üçün ehtiyat Zərər üçün ehtiyat yekun zərərlərlə bağlı təxminləri əks etdirir və təxmini iddialar üçün ehtiyatdan (TİE), eləcə də baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər üçün ehtiyatdan (BVLBZE) ibarətdir. İddiaların həlli ilə bağlı xərc təxminləri həm TİE, həm də BVLBZE-də əksini tapır. TİE hesabat tarixinə bildirilmiş lakin ödənilməmiş iddialara üçün təqdim olunur. Hesablamalar hesabat tarixindən sonra sığorta hadisələrinin araşdırılması müddətində reqress çıxılmaqla Qrup tərəfindən əldə edilmiş məlumata əsasən həyata keçirilir. BVLBZ faktiki olaraq Qrup tərəfindən biznes sahəsi üzrə müəyyən edilir və əvvəlki illər üzrə iddialara, eləcə də iddiaların həlli xərclərinə əsaslanan fərziyyələrdən ibarətdir. Belə hesablamaların aparılması və yekun ehtiyatların yaradılması metodları davamlı olaraq təhlili edilir və yenilənir. Yekun düzəlişlər mənfəət və ya zərər haqqında hesabatda yarandığı anda əks olunur. Zərərlər üçün ehtiyat iddiaların bildirilməsi və ödənilməsi prosesinin sürətli olması səbəbindən diskontlaşdırılmamış əsasda hesablanır.

19

Təkrarsığorta Qrup adi fəaliyyəti zamanı təkrarsığorta öhdəliklərini öz üzərinə götürür yaxud da digər tərəfə ötürür. Lakin, ötürülmüş təkrarsığorta müqavilələri Qrupu sığortalılar qarşısındakı öhdəliklərindən azad etmir. Təkrarsığorta aktivləri sığorta ödənişləri ilə bağlı təkrarsığorta şirkətlərindən alınacaq qalıq məbləğlər, o cümlədən iddiaların tənzimlənməsi xərcləri və Qrupa ötürülmüş sığorta haqlarından ibarətdir. Təkrarsığortaçılardan əldə edilə biləcək məbləğlər, təkrarsığortalama polisi ilə bağlı olan iddia öhdəliyinə uyğun qaydada müəyyən edilir. Təkrarsığorta üzrə kreditor borclarına təkrarsığorta haqlarının təkrarsığortaçılara ötürülməsi üzrə Qrupun öhdəlikləri, habelə Qrupun təkrar sığortaladığı sığorta hadisələri ilə bağlı sığorta ödənişlərindəki payı daxildir. Sığorta riskinin digər tərəfə ötürülməsini nəzərdə tutmayan təkrarsığorta müqavilələri birbaşa maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda uçota alınır və digər debitor yaxud kreditor borclarında əksini tapır. Depozit aktivi və ya öhdəliyi nəzəri olaraq təkrarsığortalayan tərəfindən tutulacaq müəyyən mükafat və ya haqlar çıxılmaqla uçotda ödənilmiş yaxud alınmış məbləğ ilə tanınır. Vergi Mənfəət vergisi xərcləri ödənilməli olan cari vergi və təxirə salınmış vergidən ibarətdir. Cari vergi Ödənilməli olan cari vergi il üzrə vergiyə cəlb olunan mənfəət əsasında tutulur. Vergiyə cəlb olunan mənfəət digər illərdə vergiyə cəlb olunmuş, yaxud gəlirdən çıxılan və heç vaxt vergiyə cəlb olunmayan, yaxud gəlirdən çıxılmayan gəlir və xərclər müddəaları ilə əlaqədar mənfəət və zərər haqqında hesabatda əksini tapmış mənfəətdən fərqlənir. Qrupun cari vergi ilə bağlı öhdəliyi qanuni qüvvəyə minmiş və ya hesabat dövrünün sonuna tam həcmdə qüvvəyə minmiş vergi dərəcələrindən istifadə etməklə hesablanır. Təxirə salınmış vergi Təxirə salınmış vergi maliyyə hesabatlarında əks olunan aktiv və öhdəliklərin balans dəyəri ilə vergiyə cəlb olunan mənfəətin hesablanmasında istifadə edilən müvafiq vergi bazası arasındakı müvəqqəti fərq əsasında tanınır. Təxirə salınmış vergi öhdəlikləri, ümumiyyətlə, vergiyə cəlb olunan bütün müvəqqəti fərqlər üçün tanınır. Təxirə salınmış vergi aktivləri, ümumiyyətlə, gəlirdən çıxılan bütün müvəqqəti fərqlər üçün tanınır, bu şərtlə ki, belə müvəqqəti fərqlərin hesaba alınması üçün gələcəkdə vergiyə cəlb olunacaq mənfəətin əldə olunması ehtimal edilsin. Müvəqqəti fərqlər vergiyə cəlb olunan mənfəətə və ya uçotda əks olunmuş mənfəətə təsir göstərən əməliyyatlar üzrə digər aktiv və öhdəliklərin ilkin tanınmasından (müəssisə birləşmələri istisna edilməklə) və ya qudvildən yaranarsa, belə təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəlikləri uçotda tanınmır. Qrupun müvəqqəti fərqlərin geri bərpa edilməsinə nəzarət edə bildiyi və müvəqqəti fərqlərin proqnozlaşdırıla bilən gələcəkdə geri bərpa olunmayacağı ehtimal edilən hallar istisna olunmaqla, təxirə salınmış vergi öhdəlikləri törəmə və asılı müəssisələrə investisiya qoyuluşları və birgə müəssisələrin kapitalındakı paylar ilə bağlı vergiyə cəlb olunan müvəqqəti fərqlər üçün tanınır. Sözü gedən investisiya qoyuluşları və paylar ilə bağlı gəlirdən çıxılan müvəqqəti fərqlərdən yaranan təxirə salınmış vergi aktivləri yalnız gələcəkdə belə müvəqqəti fərqlər əsasında tətbiq olunması üçün kifayət məbləğdə mənfəətin yaranacağı mümkün hesab edildikdə və onların yaxın gələcəkdə geri bərpa olunacağı gözlənildikdə tanınır. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin balans dəyəri hər hesabat dövrünün sonunda təhlil edilir və aktivin bütün və ya müəyyən hissəsinin bərpa olunması üçün yetərli mənfəətin yaranacağı ehtimal edilməyən həddə qədər azaldılır. Təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəlikləri hesabat dövrünün sonuna qanuni qüvvəyə minmiş və ya qismən minmiş vergi dərəcələrinə (və vergi qanunlarına) əsaslanmaqla aktivin satıldığı və ya öhdəliyin yerinə yetirildiyi dövrdə tətbiq olunacağı gözlənilən vergi dərəcəsi ilə qiymətləndirilir. Təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəliklərinin qiymətləndirməsi Qrupun hesabat dövrünün sonunda aktiv və öhdəliklərin balans dəyərini bərpa etməsindən və ya ödəməsindən asılı olaraq yaranacaq vergi nəticələrini özündə əks etdirir.

20

İl üzrə cari və təxirə salınmış vergilər Cari və təxirə salınmış vergi digər məcmu mənfəət yaxud birbaşa olaraq kapitalda göstərilən maddələrlə bağlı olduğu və nəticə etibarı ilə, müvafiq olaraq digər məcmu mənfəət və ya birbaşa kapital maddəsi kimi tanındığı hallar istisna edilməklə, mənfəət və ya zərər hesablarında tanınır. Əməliyyat vergiləri Azərbaycanda Qrupun fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq hesablanan bir sıra digər vergilər də vardır. Belə vergilər əməliyyat xərclərinin tərkib hissəsi kimi mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabata daxil edilir. Ehtiyatlar Ehtiyatlar Qrupun keçmişdə baş vermiş hadisənin nəticəsi olaraq hazırda öhdəliyi (hüquqi yaxud konstruktiv) olduqda tanınır; bu zaman Şirkətdən öhdəliyin yerinə yetirilməsinin tələb olunacağı ehtimal edilir və öhdəlik məbləği etibarlı şəkildə hesablana bilir. Ehtiyatlar kimi tanınan məbləğ öhdəliklə bağlı risk və qeyri-müəyyənlikləri nəzərə almaqla hesabat dövrünün sonunda cari öhdəliyin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar tələb olunan məbləğlərin ən düzgün hesablanmasıdır. Ehtiyat ayırmaları hazırkı öhdəliyin yerinə yetirilməsi üçün hesablanmış pul vəsaitləri axınına istinad etməklə ölçülərsə, onun balans dəyəri (pulun zaman dəyərinin təsiri əhəmiyyətli olduqda) həmin pul vəsaitlərinin cari dəyərinə bərabər olur.) Ehtiyatların yerləşdirilməsi üçün tələb olunan müəyyən və ya bütün iqtisadi mənfəətin kənar tərəflər vasitəsilə bərpa ediləcəyi gözlənilirsə, bu vəsaitin qaytarılması və alınacaq belə vəsaitlərin düzgün qiymətləndirilməsi barədə qəti əminlik olduqda alınacaq məbləğ uçotda aktiv kimi tanınır. Şərti aktiv və öhdəliklər Şərti öhdəliklər maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda tanınmır, lakin, hesablaşma üzrə vəsaitlərin azalması ehtimalı olduqda belə öhdəliklər açıqlanmalıdır. Şərti aktivlər maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatlarda tanınmır, lakin, onlarla bağlı iqtisadi mənfəətin əldə olunacağı ehtimal edildikdə açıqlanmalıdır. Xarici valyutalar Qrupun hər bir müəssisəsinin maliyyə hesabatları hazırlanarkən, müəssisənin əməliyyat valyutasından başqa digər valyuta (xarici valyutalar) ilə aparılan əməliyyatlar belə əməliyyatların aparıldığı tarixdə üstünlük təşkil edən mübadilə məzənnələri ilə qeydə alınır. Hər hesabat dövrünün sonunda, xarici valyuta ilə ifadə olunmuş monetar müddəaların valyuta mövqeyi ədalətli dəyərin müəyyən olunduğu tarixdə üstünlük təşkil edən məzənnə ilə təkrar qiymətləndirilir. İlkin dəyərlə xarici valyutada ölçülmüş qeyri-monetar müddəaların valyuta mövqeyi təkrar qiymətləndirilmir. Monetar maddələr üzrə mübadilə fərqləri mənfəət və ya zərər hesabatlarında uçota alınır. İlin sonuna konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında Qrupun istifadə etdiyi valyuta mübadiləsi məzənnələri aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr

2014-cü il 31 dekabr

2013-cü il AZN/1 ABŞ dolları 0.7844 0.7845 AZN/1 Avro 0.9522 1.0780 AZN/Qızıl külçə (1 unsiya) 929.9062 952.7753 Girov Qrup məqsədəmüvafiq hesab edildiyi hallarda müştərilərin öhdəlikləri müqabilində girov alır. Girov adətən müştəri əmlakının müsadirə olunmasını nəzərdə tutur və Qrupa müştərinin həm cari, həm də gələcək öhdəlikləri ilə əlaqədar bu aktivlər üzrə iddianın qaldırılması üçün əsas yaradır.

21

Geri alınmış girov Bəzi hallarda, aktivlər ödənişi yerinə yetirilməyən kreditlərin geri alınma hüququ itirildikdən sonra müsadirə olunur. Geri alınmış girov satış dəyəri çıxılmaqla balans və ədalətli dəyərdən aşağı olanı ilə ölçülür. Kapital ehtiyatları Qrupun maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatının kapital hissəsində qeydə alınmış ehtiyata binaların ədalətli dəyərindəki dəyişikliklərdən ibarət olan yenidənqiymətləndirmə ehtiyatları daxildir. Mühüm mühasibat uçotu mühakimələri və təxminlərlə bağlı qeyri-müəyyənliyin əsas mənbələri Mühasibat uçotu qaydalarını tətbiq edərkən, Qrup rəhbərliyindən digər mənbələrdən açıq əldə edilməsi mümkün olmayan aktiv və öhdəliklərin balans dəyərinə dair mühakimələr, hesablamalar və təxminlərin irəli sürülməsi tələb olunur. Hesablamalar və əlaqəli təxminlər keçmiş təcrübəyə və müvafiq hesab edilən digər amillərə əsaslanır. Faktiki nəticələr həmin təxminlərdən fərqli ola bilər. Təxminlər və əsas götürülən fərziyyələr davamlı qaydada təhlil edilir. Mühasibat təxminlərinə olan düzəlişlər, belə düzəliş yalnız onun baş verdiyi dövrə təsir göstərdikdə həmin dövrdə, cari və gələcək dövrlərə təsir göstərdikdə isə, düzəlişin baş verdiyi və gələcək dövrdə tanınır. Təxminlərlə bağlı qeyri-müəyyənliyin əsas mənbələri Aşağıda gələcək dövrlərə aid əsas fərziyyələr və hesabat dövrünün sonuna təxminlərlə bağlı qeyri-müəyyənliyin əsas mənbələri göstərilir ki, bu da növbəti maliyyə ili ərzində aktiv və öhdəliklərin balans dəyərinə əhəmiyyətli düzəlişlərin edilməsi riskini daşıyır. Kreditlərin və debitor borclarının dəyərsizləşməsi Qrup dəyərsizləşməni müəyyən etmək məqsədilə kreditləri və debitor borclarını mütəmadi olaraq nəzərdən keçirir. Qrupun kreditlər və debitor borcları portfelində baş vermiş dəyərsizləşmə üzrə zərərin tanınması üçün kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatlar yaradılır. Qrup kredit və debitor borclarının dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatlara dair mühasibat təxminlərini qeyri-müəyyənliyin mənbəyi hesab edir, çünki (i) onlar gələcək cərimə faiz dərəcələri barədə fərziyyələrin, eləcə də dəyərsizləşmiş kreditlər və debitor borcları ilə bağlı potensial itkilərin qiymətləndirilməsinin yaxın keçmişdəki fəaliyyət nəticələrinə əsaslanması səbəbindən vaxtaşırı olaraq dəyişikliklərə çox məruz qalır və (ii) Qrupun hesabladığı zərər ilə faktiki zərər arasında hər hansı əhəmiyyətli fərq müqabilində ondan gələcək dövrlərdə konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə biləcək ehtiyatların qeyd edilməsi tələb oluna bilər. Borcalanlar maliyyə çətinlikləri ilə üzləşdikdə və belə borcalanlara dair tarixi məlumat mənbələri az sayda olduqda, Qrup hər hansı dəyərsizləşmə zərərinin məbləğini hesablamaq üçün rəhbərliyin mülahizələrindən istifadə edir. Eynilə, Qrup keçmiş fəaliyyət nəticələri, keçmiş müştəri davranışı, qrup daxilində borcalanın ödəniş etmə vəziyyətindəki mənfi dəyişiklikləri göstərən müşahidə oluna bilən məlumatlar, eləcə də qrup daxilində aktiv üzrə öhdəliyin yerinə yetirilməməsi halları ilə əlaqəli olan ölkə və yerli iqtisadi şəraitlərə əsaslanmaqla gələcək pul axınlarındakı dəyişiklikləri hesablayır. Rəhbərlik kredit riski ilə səciyyələnən aktivlər halında əvvəllər baş vermiş zərər üzrə keçmiş təcrübəyə və kreditlər qrupunda olduğu kimi dəyərsizləşməyə dəlalət edən obyektiv sübutlara əsaslanan ehtimallardan istifadə edir. Qrup tarixi məlumatlarda əksini tapmamış hazırkı vəziyyətlərin qeydə alınması məqsədilə kreditlər qrupu üzrə müşahidə oluna bilən məlumatlara düzəliş etmək üçün rəhbərliyin mühakimələrindən istifadə edir. Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyat müddəasının daxil edilməsi mövcud iqtisadi və siyasi şəraitlərə əsasən müəyyən olunmuşdur. Qrup Azərbaycan Respublikasında belə şərtlərdə hansı dəyişikliklərin baş verəcəyini və belə dəyişikliklərin gələcək dövrlərdə maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi ehtiyatlarına necə təsir göstərəcəyini qabaqcadan söyləmək iqtidarında deyil. 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə müştərilərə verilmiş ümumi kreditlər müvafiq olaraq 314,006 min manat və 290,161 min manat və dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat məbləği isə müvafiq olaraq 10,731 min manat və 6,887 min manat təşkil etmişdir.

22

Maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi

30 saylı qeyddə göstərildiyi kimi, Qrup müəyyən növ maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərini hesablamaq üçün müşahidə oluna bilən bazar məlumatlarına əsaslanmayan giriş məlumatlarından ibarət qiymətləndirmə üsullarından istifadə edir. 30 saylı qeyddə maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərinin müəyyənləşdirilməsində tətbiq edilən əsas fərziyyələrə dair geniş məlumat, eləcə də belə fərziyyələr üzrə həssaslıq təhlilinin təfərrüatları göstərilir. Rəhbərlik hesab edir ki, tətbiq olunan seçilmiş qiymətləndirmə üsulları və fərziyyələr maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərinin müəyyən edilməsi üçün məqsədə uyğundur. Əmlak və avadanlığın faydalı istismar müddəti Yuxarıda əks olunduğu kimi, Qrup hər il hesabat dövrünün sonunda əmlak və avadanlığın hesablanmış faydalı istismar müddətlərini nəzərdən keçirir.

Uçotda yenidən qiymətləndirilmiş məbləğdə əks etdirilən əmlak Bəzi əmlak vasitələri (binalar) uçotda yenidən qiymətləndirilmiş məbləğlərdə ölçülür. Sonuncu belə qiymətləndirmə 1 dekabr 2012-ci il tarixinə təsadüf etmişdir. Növbəti yenidənqiymətləndirmə öncədən 31 dekabr 2015-ci il tarixinə planlaşdırılır. Yenidən qiymətləndirilmiş əmlakın 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə balans dəyəri müvafiq olaraq 17,246 min manat və 17,381 min manat təşkil etmişdir. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin bərpa oluna bilməsi Qrup rəhbərliyi əmindir ki, hesabat tarixində təxirə salınmış vergi aktivlərinə qarşı qiymətləndirmə ehtiyatının yaradılmasına ehtiyac olmayacaq, çünki, təxirə salınmış vergi aktivinin tamamilə realizə olunacağı ehtimalı daha çoxdur. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə balans dəyəri müvafiq olaraq 166 min manat və 336 min manat təşkil etmişdir.

Vergi qanunvericiliyi Azərbaycanın vergi, valyuta və gömrük qanunvericiliyi müxtəlif təfsirlərə məruz qalır. 28 saylı qeydə baxın.

Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatların ilkin tanınması Adi fəaliyyət gedişində Qrup əlaqəli tərəfləri ilə əməliyyatlar həyata keçirir. 39 saylı MUBS maliyyə alətlərinin uçotda ədalətli dəyər əsasında ilkin tanınmasını tələb edir. Belə əməliyyatlar üçün fəal bazarın mövcud olmadığı halda onların bazar və ya qeyri-bazar faiz dərəcələri ilə qiymətləndirilib-qiymətləndirilməməsinə dair qərar verilərkən mülahizələrdən istifadə olunur. Mülahizələr əlaqəli olmayan tərəflərlə həyata keçirilən oxşar əməliyyatların qiymətləndirilməsinə və effektiv faiz dərəcəsinin təhlilinə əsaslanır. Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatların qalıqları haqqında məlumat 29 saylı qeyddə açıqlanır. Kapitalın adekvatlıq əmsalı Kapitalın adekvatlıq əmsalı (İyul 1988, 2005-ci ilin noyabrında yenilənmiş) Kapitalın Qiymətləndirilməsi və Kapital Standartlarına dair Beynəlxalq Konvergensiyaya və Kapital haqqında Bazel Sazişinə uyğun olaraq hesablanır. Belə tələblər şərh olunmalıdır və kapitalın adekvatlıq əmsalının hesablanması zamanı qeyd edilmiş məbləğlərin daxil edilməsi, çıxarılması və/və ya təsnifləşdirilməsi, məsələn bloklaşdırılmış müştəri hesablarının əhatə etdiyi balansdankənar öhdəliklərin cəmi risk üzrə ölçülmüş aktivlərin hesablanması məqsədləri üçün 0% risk daşıyıb-daşımayacağı ilə bağlı rəhbərliyin qərarını tələb edir. Hazırda rəhbərlik hesab edir ki, kapitalın adekvatlıq əmsalının hesablanması məqsədləri üçün belə balansdankənar öhdəliklər üzrə risk 0% təşkil edir.

23

Likvidlik uyğunsuzluğu 32 saylı qeyddə ödəmə müddətləri üçün cədvəldə açıqlandığı kimi, Qrupun 31 dekabr 2014-cü il tarixinə gələcək 12 aya qədər dövr üzrə mənfi məcmu likvidlik kəsiri 18,117 min manat məbləğində olmuşdur (2013-cü il: 12,105 min manat). Rəhbərlik hesab edir ki, 31 dekabr 2014-cü il tarixinə cari hesablardakı 199,555 min manat məbləğində qalıqlar ödəmə müddətləri cədvəlində tələb edilənlər kateqoriyası üzrə göstərilir və aydındır ki, bu məbləğin heç də hamısı bir ay müddətində çıxarılmayacaq. Qrupun keçmiş təcrübəsi göstərir ki, cari hesab qalıqları son 3 il ərzində 81,672 min manatdan aşağı düşməmişdir. Səhmdarlar likvidliklə bağlı problem olan dövrlərdə Banka davamlı dəstək göstərmişlər. Rəhbərliyin qiymətləndirməsi və görülən tədbirlər nəticəsində rəhbərlik Qrupun növbəti on iki ay müddətində öz likvidlik ehtiyaclarını təmin etmək iqtidarında olduğunu düşünür. Müddətli borc vəsaitləri Rəhbərlik hökumət və beynəlxalq maliyyə institutlarından alınmış kreditlərin və aidiyyəti kreditlərin ilkin tanınması zamanı mənfəət və ya zərərin yaranıb-yaranmadığını nəzərdən keçirmişdir. Qrup, adətən hökumət və beynəlxalq maliyyə institutlarının inkişaf etməkdə olan ölkələrin bazarlarında verdiyi kredit üzrə faiz dərəcəsi və Qrupun yerli kreditorlardan aldığı vəsaitlər üzrə dərəcələrdən aşağı ola bilən faiz dərəcəsi ilə belə institutlardan uzunmüddətli maliyyə vəsaitləri əldə etmişdir. Əməliyyatlar əlaqəli olmayan tərəflərlə aparıldığı üçün rəhbərlik düşünür ki, bu vəsaitlər və aidiyyəti kreditlər üçün bazar faizi dərəcəsi tətbiq edilir və ilkin tanınma zamanı mənfəət və ya zərər yaranmamalıdır. Bu mülahizəni yürüdərkən rəhbərlik bu alətlərin ayrıca bazar seqmenti olduğunu nəzərə almışdır.

3. YENİ VƏ DÜZƏLİŞ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARININ BEYNƏLXALQ STANDARTLARININ (MHBS) TƏTBİQİ Qrup Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartları Şurası (“BMUSŞ”) və Beynəlxalq Maliyyə Hesabatlarının Şərhi Komitəsi (“BMHŞK”) tərəfindən buraxılmış yeni və ya düzəliş edilmiş aşağıdakı standart və şərhləri qəbul etmişdir ki, bunlar da 31 dekabr 2014-cü il tarixinə bitən il üzrə Qrupun illik konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına tətbiq olunmuşdur: Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına təsir edən standartlar Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında təqdim olunan məbləğlərə təsir edən MHBS-lər. Cari ildə hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında təqdim olunan məbləğlərə təsir edən aşağıdakı yeni və düzəliş edilmiş Standartlar və Şərhlər qəbul edilmişdir. • MHBS 10, MHBS 12 və MUBS 27-yə düzəlişlər – İnvestisiya müəssisələri; • MUBS 32-yə düzəlişlər - Maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi; • MUBS 36-a düzəlişlər - Qeyri-maliyyə aktivləri üçün bərpa dəyəri ilə bağlı açıqlamalar; • MUBS 39-a – Törəmə maliyyə alətlərinin ötürülməsi və hecinq uçotunun davam etdirilməsi; • MHBSKŞ 21 - İcbari ödənişlər.

MHBS 10, MHBS 12 və MUBS 27-yə düzəlişlər - İnvestisiya müəssisələri. MHBS 10-a düzəlişlər investisiya müəssisəsini öz törəmə müəssisələrini konsolidasiya etmək tələbindən azad edir, əvəzində isə onları öz konsolidə edilmiş və fərdi maliyyə hesabatlarında mənfəət və ya zərər hesabları üzrə ədalətli dəyərlə ölçməyi tələb edir. Bu azadolma investisiya müəssisəsinin investisiya fəaliyyəti ilə bağlı xidmətlər göstərən törəmə müəssisələrinə şamil olunmur. İnvestisiya müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərmək üçün hesabatçı müəssisədən aşağıdakılar tələb olunur: • Bir və ya daha çox investordan onları peşəkar investisiya idarəetmə xidmətləri ilə təmin etmək

üçün vəsaitlər almaq; • İnvestorlar qarşısında biznes məqsədinin yalnız kapitalın dəyərindəki artımdan, investisiya

gəlirindən və ya hər ikisindən mənfəətin əldə edilməsindən ibarət olması barədə öz üzərinə öhdəlik götürmək; və

24

• Bütün investisiyalar üzrə ədalətli dəyər əsasında fəaliyyət nəticələrini qiymətləndirmək və müəyyən etmək.

İnvestisiya müəssisələri üçün yeni açıqlama tələblərini tətbiq etmək məqsədilə MHBS 12-yə və MUBS 27-yə növbəti düzəlişlər edilmişdir. Şirkət investisiya müəssisəsi olmadığından bu düzəlişlərin Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına hər hansı təsiri olmamışdır. MUBS 32-yə düzəlişlər - Maliyyə aktivlərinin və Maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi. MUBS 32-yə düzəlişlər maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi ilə bağlı tələblərə aydınlıq gətirir. Xüsusilə, bu düzəlişlər “hazırda əvəzləşdirmə üçün hüquqi qüvvəyə malik olan” və “eyni zamanda satış və hesablaşmanın aparılması” ifadəsinin mənasına aydınlıq gətirir. Qrup əvəzləşdirilməli olan hər hansı maliyyə aktivlərinə və öhdəliklərinə malik olmadığından bu düzəlişlər onun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına təsir göstərməmişdir. MUBS 36-ya düzəlişlər - Qeyri-maliyyə aktivləri üçün bərpa dəyəri ilə bağlı açıqlamalar. MUBS 36-a düzəlişlər aktivin və ya gəlir gətirən aktivlər qrupunun bərpa dəyərinin dəyərsizləşmə dəyərinin tanındığı və ya bərpa olunduğu dövrdə açıqlanması tələbini məhdudlaşdırır. Bundan əlavə, aktivin və ya gəlir gətirən aktivlər qrupunun bərpa dəyəri silinmə xərcləri çıxılmaqla ədalətli dəyər əsasında müəyyən olunduqda onlar müvafiq açıqlama tələblərini artırır və onlara aydınlıq gətirir. Yeni açıqlamalara ədalətli dəyər iyerarxiyası, istifadə olunan əsas fərziyyələr və qiymətləndirmə mexanizmləri daxildir ki, bunlar da Ədalətli dəyər qiymətləndirmələri haqqında MHBS 13-də tələb olunan açıqlamaya uyğundur. MUBS 39-a düzəlişlər – Törəmə maliyyə alətlərinin ötürülməsi və hecinq uçotunun davam etdirilməsi. Bu düzəlişlər törəmə maliyyə aləti mərkəzi kontragentə ötürüldükdə və bəzi tələblər yerinə yetirildikdə hecinq uçotunun davam etdirilməsinə icazə verir. Həmçinin düzəlişlər ötürmə zamanı hecinq aləti kimi müəyyən olunan derivativin ədalətli dəyərindəki hər hansı dəyişikliyin hecinqin effektivliyini qiymətləndirərkən nəzərə alınmasına aydınlıq gətirir. Qrup hecinq uçotunu tətbiq etmədiyindən bu düzəlişlər Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına heç bir təsir göstərməmişdir. MHBSKŞ 21 İcbari ödənişlər. Bu şərh MUBS 12-nin əhatə dairəsinə daxil olan gəlir vergisi kimi xərclər, eləcə də qanunvericililik tələblərinin pozulmasına görə təyin olunan cərimə və penyalar istisna olmaqla, dövlət tərəfindən qanunvericilik əsasında tutulan bütün ödənişlərə şamil olunur. Bu şərh icbari ödənişlərin aparılması öhdəliyinin yalnız belə öhdəlik yaradan hadisə baş verdiyi anda tanınmasına aydınlıq gətirir və öhdəliyin müəyyən dövr üzrə tədricən və ya müəyyən dövrdə tam şəkildə tanınması qaydalarını təqdim edir. Həmin prinsiplər aralıq maliyyə hesabatlarına tətbiq olunmalıdır. Qrupun siyasətindəki dəyişikliklər istisna olmaqla, bu şərhin hazırkı maliyyə hesabatlarına heç bir təsiri olmamışdır. Qrup buraxılmış lakin hələ qüvvəyə minməmiş hər hansı standartı, düzəlişi və ya şərhi vaxtından əvvəl qəbul etməmişdir. Buraxılmış, lakin hələ qüvvəyə minməmiş yeni və düzəliş edilmiş MHBS-lər. Qrup buraxılmış, lakin hələ qüvvəyə minməmiş aşağıdakı yeni və düzəliş edilmiş MHBS-ləri tətbiq etməmişdir: • MUBS 19-a düzəlişlər - Müəyyən olunmuş müavinət planları: İşçilər tərəfindən ödəmələr1; • 2010-2012-cilləri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər1; • 2011-2013-cü illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər1; • 2012-2014-cü illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər2; • MHBS 14 Tariflərin tənzimlənməsi üzrə təxirə salınmış hesablar 2; • MUBS 16 və MUBS 38-ə düzəlişlər – Məqbul Köhnəlmə və Amortizasiya Metodlarının

Aydınlaşdırılması2; • MUBS 27-ə düzəlişlər – Fərdi Maliyyə Hesabatlarında İştirak Payı Metodu 2; • MUBS 16 və MUBS 41-ə düzəlişlər – Kənd təsərrüfatı: Bar verən Bitkilər 2;

25

• MHBS 11-ə düzəlişlər - Birgə Əməliyyatlarda İştirak Paylarının Alışının Uçotu2; • MHBS 10 və MUBS 28-ə düzəlişlər – İnvestor ilə Asılı müəssisə və ya Birgə Müəssisə arasında

Aktivlərin Satışı və ya Ötürülməsi 2; • MHBS 15 Müştərilərlə Müqavilə üzrə Gəlirlər3; • MHBS 9 Maliyyə Alətləri4. 1 Daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə, 1 iyul 2014-cü il tarixində başlayan və ya ondan sonrakı illik dövrlər üçün qüvvədədir. 2 Daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə, 1 yanvar 2016-cı il tarixində başlayan və ya ondan sonrakı illik dövrlər üçün qüvvədədir. 3 Daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə, 1 yanvar 2017-ci il tarixində başlayan və ya ondan sonrakı illik dövrlər üçün qüvvədədir. 4 Daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə, 1 yanvar 2018-ci il tarixində başlayan və ya ondan sonrakı illik dövrlər üçün qüvvədədir. MUBS 19-a düzəlişlər – Müəyyən olunmuş müavinət planları: İşçilərə ödəmələr. MUBS 19-a düzəlişlər işçilərdən və ya üçüncü tərəflərdən xidmətlə bağlı tutulan ödəmələrin xidmət dövrləri ilə necə əlaqələndirilməsi tələblərini aydınlaşdırır. Bundan əlavə, düzəlişlərdə praktiki metodların tətbiqinə o halda icazə verilir ki, xidmət ilinin sayından asılı olmayaraq ödəmə məbləğlərinin aidiyyəti xidmətin göstərildiyi dövrdə (belə tələb olmasa belə) xidmət dəyərində azalma kimi tanınması mümkün olsun. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir edəcəyini ehtimal etmir, belə ki, Qrupun müəyyən edilmiş müavinət planları işçilərdən ödəmələr tələb etmir. MHBS 14 Tariflərin tənzimlənməsi üzrə təxirə salınmış hesablar. MHBS 14 Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarını ilk dəfə qəbul edən müəssisəyə MHBS-lərin ilkin tanınması zamanı və sonrakı maliyyə hesabatlarında “Tariflərin tənzimlənməsi üzrə təxirə salınmış hesab qalıqların” uçotunu əvvəlki ÜQMUP əsasında davam etdirməyə icazə verir. MHBS 14-ün tətbiqi gələcəkdə Qrupun maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir göstərməyəcəkdir, belə ki, Qrup MHBS-ləri ilk dəfə qəbul edən müəssisələrdən deyil. MHBS 15 Müştərilərlə Müqavilələr üzrə Gəlirlər. 2014-cü ilin may ayında müəssisələr üçün müştərilərlə müqavilələrdən yaranan gəlirin tam vahid uçot modelini müəyyən edən 15 saylı MHBS buraxılmışdır. Qüvvəyə mindikdən sonra MHBS 15 gəlirin tanınmasına dair Gəlir adlı MUBS 18-i, Tikinti Müqavilələri adlı MUBS 11-i və əlaqədar şərhləri əhatə edən mövcud qaydaları əvəz edəcək. MHBS 15-in əsas prinsipi ondan ibarətdir ki, müəssisə öz gəlirini müştərilərə təqdim olunan mallar və xidmətlər və bunun müqabilində əldə etməsi gözlənilən vəsaitlər həcmində tanımalıdır. Xüsusilə, bu standart müştərilərlə müqavilələrə tətbiq olunacaq vahid və prinsiplərə əsaslanan beş mərhələli model təqdim edir. Model üzrə beş mərhələ aşağıda göstərilmişdir: • Müştəri ilə müqaviləni müəyyən etmək; • İşin icrası üzrə müqavilə öhdəliklərini müəyyən etmək; • Əməliyyat qiymətini müəyyən etmək; • Əməliyyat qiymətini müqavilə üzə öhdəliklər arasında bölüşdürmək; • İşin icrası üzrə müqavilə öhdəlikləri yerinə yetirildikdə (eyni zamanda və ya dövr ərzində) gəliri

tanımaq. MHBS 15-ə əsasən müəssisə, müqavilə öhdəlikləri yerinə yetirildikdə (eyni zamanda və ya dövr ərzində), yəni belə öhdəliyin əsasını təşkil edən mal və ya xidmətlərə “nəzarət” müştəriyə ötürüldükdə gəliri tanıyır. Standarta, həmçinin, gəlirin tanınma zamanı, dəyişən ödənişlərin, müqavilənin icrası və əldə edilməsi xərclərinin uçotu, eləcə də müxtəlif əlaqədar məsələlər ilə bağlı qaydalar daxil olunmuş, gəlir haqqında yeni açıqlamalar təqdim edilmişdir. Qrupun rəhbərliyi düşünür ki, gələcəkdə 15 saylı MHBS-in tətbiqi gəlirin tanınma məbləğinə və vaxtına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. Lakin ətraflı təhlil başa çatmayanadək bu standartın təsiri ilə bağlı müvafiq təxminlərin verilməsi mümkün deyil.

26

MHBS 9 Maliyyə Alətləri. 2009-cu ilin noyabr ayında buraxılmış MHBS 9 maliyyə aktivlərinin təsnifatı və qiymətləndirilməsi üçün yeni tələbləri təqdim edir. Maliyyə öhdəliklərinin təsnifatı və ölçülməsi, habelə tanınmasının dayandandırılması ilə bağlı yeni tələblərin daxil edilməsi məqsədilə 2010-cu ilin oktyabrında, ümumi hecinq uçotu ilə bağlı yeni tələblərin daxil edilməsi üçün 2013-cü ilin noyabrında MHBS 9-a düzəliş olunmuşdur. 2014-cü ilin iyul ayında BMUSŞ əsasən maliyyə aktivləri üçün dəyərsizləşmə tələblərini, habelə təsnifləşdirmə və ölçülmə tələbləri ilə bağlı məhdud düzəlişləri tətbiq edən MHBS 9-un yekun versiyasını hazırlamışdır. MHBS 9-un məqsədi Maliyyə Alətləri: Tanınma və Ölçülmə adlı MUBS 39-u əvəz etməkdən ibarətdir. MHBS 9 üzrə əsas tələblər aşağıdakılardan ibarətdir: • Maliyyə aktivlərinin təsnifləşdirilməsi və ölçülməsi. Maliyyə aktivləri onların saxlandıqları

biznes modelinə və müqavilə üzrə pul daxilolmalarının göstəricilərinə istinad etməklə təsnifləşdirilir. Xüsusilə də, müqavilə üzrə pul daxilolmalarının yığılması məqsədini daşıyan biznes modeli çərçivəsində saxlanılan və müqavilə üzrə pul daxilolmaları yalnız əsas borc məbləği, eləcə də ödənilməmiş əsas borc məbləği üzrə faizlərin ödənilməsindən ibarət olan borc alətləri adətən ilkin tanınmadan sonra amortizasiya edilmiş dəyərlə ölçülür. MHBS 9-un 2014-cü il versiyası müqavilə üzrə pul vəsaitlərinin toplanması və maliyyə aktivlərinin satılmasından, eləcə də ilkin tanınmadan sonra digər məcmu gəlirlər hesabatında ədalətli dəyərlə tanınan belə maliyyə aktivləri üzrə müəyyən olunmuş tarixlərdə qalıq borclar üzrə əsas borc və faiz məbləğlərinin toplanmasından ibarət olan biznes modeli çərçivəsində borc alətləri üçün “digər məcmu gəlirlər üzrə ədalətli dəyər” kateqoriyasını təqdim edir. Bütün digər borc və kapital investisiyaları ədalətli dəyərlə ölçülür. Bundan başqa, Maliyyə alətləri haqqında MHBS 9-a əsasən müəssisələr yalnız dividend üzrə gəliri mənfəət və ya zərər hesablarında tanımaq şərtilə kapital investisiyasının (ticarət üçün saxlanılmayan) ədalətli dəyərində sonrakı dəyişikliklərin digər məcmu gəlirlər haqqında hesabatda təqdim edilməsi ilə bağlı yekun seçim edə bilərlər.

• Maliyyə öhdəliklərinin təsnifləşdirilməsi və ölçülməsi. Maliyyə öhdəlikləri MUBS 39-da olduğu kimi eyni tərzdə təsnifləşdirilir, lakin müəssisənin öz kredit riskinin ölçülməsinə tətbiq olunan tələblər üzrə fərqlər mövcuddur. MHBS 9 maliyyə öhdəliyinin kredit riskindəki dəyişikliklərə şamil olunan belə öhdəliyin ədalətli dəyərində dəyişiklik məbləğinin (öhdəliklərin kredit riskində dəyişikliklərin təsirinin digər məcmu gəlirlər haqqında hesabatda tanınması mənfəət və ya zərər üzrə uçot uyğunsuzluğu əmələ gətirməyənədək) digər məcmu gəlirlərdə tanınmasını tələb edir. Maliyyə öhdəliyinin kredit riskinə şamil olunan ədalətli dəyərdə dəyişikliklər daha sonra mənfəət və ya zərər üzrə yenidən təsnifləşdirilir.

• Dəyərsizləşmə. MHBS 9-un 2014-cü il versiyası maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi ilə bağlı MUBS 39-dakı “çəkilmiş kredit zərərləri modeli”nin əksinə olaraq “gözlənilən kredit zərərləri modeli”ni təqdim edir. Gözlənilən kredit zərərləri modeli kredit riskindəki dəyişiklikləri əks etdirmək üçün müəssisə tərəfindən belə kredit zərərlərinin və onlarla bağlı dəyişikliklərin ilkin tanınma dövründən başlayaraq hər hesabat tarixində uçota alınmasını tələb edir. Digər sözlərlə desək, kredit hadisəsinin kredit zərəri tanınmamışdan əvvəl baş verməsi artıq vacib deyil.

• Hecinqin uçotu. Maliyyə və qeyri-maliyyə risklərinin hecinqi zamanı müəssisələr tərəfindən riskin idarə edilməsi fəaliyyətlərinin yerinə yetirilmə üsullarını açıqlayan yeni hecinq uçotu modeli təklif edir. MHBS 9-a əsasən hecinq uçotuna uyğun olan əməliyyatların növləri, xüsusilə hecinq alətlərinə aid olan alətlərin növlərinin artırılması və hecinq uçotunun tətbiq olunduğu qeyri-maliyyə alətlərinin risk komponentlərinin növləri ilə bağlı daha geniş imkanlar verilir. Bundan əlavə, effektivlik testi öyrənilmiş və “iqtisadi münasibətlər”in əsasları ilə əvəzlənmişdir. Həmçinin, keçmiş dövrlərə şamil olunmaqla qiymətləndirmə artıq tələb edilmir. Müəssisədə riskin idarə edilməsi fəaliyyətlərinə dair güclü açıqlama tələbləri tətbiq olunmuşdur.

• Tanınmanın dayandırılması. Maliyyə aktivlərinin və öhdəliklərinin tanınmasının dayandırılması üçün tələblər MUBS 39-dan köçürülmüşdür.

Bu standart daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə 1 yanvar 2018-ci il tarixindən qüvvəyə minir. MHBS 9-un tətbiqi ilə bağlı seçilmiş yanaşmadan asılı olaraq keçid 1 tarixdən və ya müxtəlif tələblərin ilkin tətbiqi üçün daha çox tarixdən ibarət ola bilər. Qrupun rəhbərliyi gələcəkdə MHBS 9-un tətbiqinin onun maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin hesabat olunan məbləğlərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə biləcəyini düşünür. Lakin ətraflı təhlil başa çatmayanadək bu standartın təsiri ilə bağlı müvafiq təxminlərin verilməsi mümkün deyil.

27

MHBS 11-ə düzəlişlər - Birgə əməliyyatlar üzrə iştirak paylarının alınması üçün uçot. MHBS 11-ə düzəlişlər Müəssisələrin Birləşməsi haqqında MHBS 3-də müəyyən edilən biznesin təşkilindən ibarət birgə əməliyyatlar üzrə iştirak paylarının alınması ilə bağlı uçot qaydalarını təqdim edir. Xüsusilə bu düzəlişlərdə MHBS 3 əsasında müəssisələrin birləşməsi üçün müvafiq uçot prinsipləri və tətbiq olunmalı digər standartlar açıqlanır. Birgə əməliyyatların formalaşdırılmasına eyni tələblər yalnız və yalnız o halda tətbiq olunur ki, birgə əməliyyat üzrə hazırkı biznesi belə birgə əməliyyatda iştirak edən tərəflərdən biri dəstəklənmiş olsun. Həmçinin, MHBS 3-də və müəssisələrin birləşməsi ilə əlaqəli digər standartlarda tələb olunan müvafiq məlumatın açıqlanması üçün birgə əməliyyatçı tələb olunur. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin tətbiqinin Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına mühüm təsir edəcəyini ehtimal etmir. MUBS 16 və MUBS 38-ə düzəlişlər - Məqbul Köhnəlmə və Amortizasiya Metodlarının Aydınlaşdırılması. MUBS 16-ya düzəlişlər müəssisələrə əsas vəsaitlər üçün gəlirə əsaslanan köhnəlmə metodundan istifadə etməyi qadağan edir. MUBS 38-ə düzəlişlərdə irəli sürülən təkzib oluna bilən fərziyyəyə görə gəlir qeyri-maddi aktivlərin amortizasiyası üçün müvafiq əsas deyildir. Fərziyyə o halda təkzib oluna bilər ki, qeyri-maddi aktivlər gəlir ölçüsü kimi ifadə olunsun və ya qeyri-maddi aktivlər üzrə gəlir və iqtisadi mənfəətdən istifadənin sıx əlaqəsi nümayiş etdirilə bilsin. Düzəlişlər 1 yanvar 2016-cı il tarixində başlayan və ondan sonrakı dövrlər üçün retrospektiv qaydada tətbiq edilir. Hazırda Qrup əsas vəsaitlərin və qeyri-maddi aktivlərin köhnəlməsi və amortizasiyası üçün düz xətt metodundan istifadə edir. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin tətbiqinin onun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir etməyəcəyini düşünür. MUBS 16 və MUBS 41-ə düzəlişlər – Kənd təsərrüfatı: Bar verən Bitkilər. MUBS 16 və MUBS 41-ə düzəlişlər bar verən bitkiləri müəyyən edir və bar verən bitkilər anlayışına uyğun olan bioloji aktivlərin MUBS 41 əvəzinə MUBS 16-ya müvafiq olaraq torpaq, tikili və avadanlıq kimi uçota alınmasını tələb edir. Bar verən bitkilər üzərindəki məhsulların uçotu MUBS 41-ə əsasən kənd təsərrüfatı məhsulları kimi tanınmaqda davam edir. Qrup kənd təsərrüfatı fəaliyyəti ilə məşğul olmadığından rəhbərlik bu düzəlişlərin qəbul edilməsinin konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir edəcəyini düşünmür. MUBS 27-yə düzəlişlər – Fərdi Maliyyə Hesabatlarında İştirak Payı Metodu. MUBS 27-yə düzəlişlərə əsasən iştirak payı metodu törəmə, birgə və asılı müəssisələrdəki investisiyaların uçotu zamanı müəssisə tərəfindən müvafiq metodlardan biri kimi tətbiq edilə bilər. Erkən tətbiqinə icazə verilməklə düzəlişlər 1 yanvar 2016-cı il tarixindən qüvvəyə minir. Şirkət fərdi maliyyə hesabatları hazırlamadığından Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin müəssisənin maliyyə hesabatlarına təsir edəcəyini düşünmür. MHBS 10 və MUBS 28-ə düzəlişlər - İnvestor ilə Asılı müəssisə və ya Birgə Müəssisə arasında Aktivlərin Satışı və ya Ötürülməsi. Düzəlişlər aktivlərin asılı və ya birgə müəssisələrə satışına və ya ötürülməsinə, asılı və ya birgə müəssisələrin iştirak etdiyi əməliyyat üzrə birgə nəzarət və ya əhəmiyyətli təsir saxlandıqda nəzarətin itirilməsinə, habelə tanınmış gəlir və ya zərər həcminin aktiv və ya törəmə müəssisələrin MHBS 3-də müəyyən olunan fəaliyyəti təşkil edib-etməməsindən asılı olduğuna aydınlıq gətirir. Aktivlər və ya törəmə müəssisə biznes formalaşdırdıqda istənilən gəlir və ya zərər tam şəkildə tanınır; aktivlər və ya törəmə müəssisə biznes formalaşdırmadıqda müəssisənin gəlir və ya zərərdəki payı ləğv edilir. Düzəlişlər daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə 1 yanvar 2016-cı il tarixdə başlayan və ondan sonrakı dövrlər üçün retrospektiv qaydada tətbiq edilir. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin tətbiqinin Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına mühüm təsir edəcəyini düşünmür. 2010-2012-ci illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər. 2010-2012-ci illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlərə aşağıda icmalı verilən müxtəlif MHBS-lərə düzəlişlər daxildir. MHBS 2-yə düzəlişlər “hüquqların verilməsi şəraiti” və “bazar şəraiti” anlayışına dəyişikliklər edir və əvvəllər “hüquqların verilməsi şəraiti” anlayışına daxil olan “fəaliyyət şəraiti” və “xidmət şəraiti” anlayışlarını əlavə edir. MHBS 3-ə düzəlişlər aktiv və ya öhdəlik kimi təsnifləşdirilən şərti ödənişlərin, bu ödənişlərin MUBS 39 və ya MHBS 9-a əsasən maliyyə aləti və yaxud qeyri-maliyyə aktivi və ya öhdəliyi olub-olmamasından asılı olmayaraq hər hesabat tarixinə ədalətli dəyərlə ölçülməsinə aydınlıq gətirir.

28

MHBS 8-ə düzəlişlər əməliyyat seqmentlərinə məcmu meyarı tətbiq edərkən rəhbərlik tərəfindən verilən qərarların açıqlanmasını tələb edir və seqment aktivləri əsas əməliyyat rəhbərinə daimi qaydada təqdim olunduğu halda, hesabat olunmalı seqmentlərə aid aktivlərin müəssisənin aktivləri ilə üzləşdirilməsinə aydınlıq gətirir. MHBS 13-lə bağlı qərarların əsasını təşkil edən düzəlişlər MHBS 13-ün və MUBS 39 və MHBS 9-a növbəti düzəlişlərin buraxılmasının qeyri-müəyyən faiz dərəcəsi olan qısamüddətli debitor borcların və kreditor borcların endirim etmədən onların hesab fakturada göstərilən məbləğlərinə (endirim məbləği kiçik olarsa) nisbətdə ölçülməsi imkanlarının dəyişmədiyinə aydınlıq gətirir. Bu düzəlişlərin dərhal qüvvəyə minməsi nəzərdə tutulmuşdur. MUBS 16 və MUBS 38-ə düzəlişlər torpaq, tikili və avadanlıq obyektləri və qeyri-maddi aktivlər yenidən qiymətləndirildikdə yığılmış köhnəlmə/amortizasiya ilə bağlı uçotdakı uyğunsuzluqları aradan qaldırır. Düzəliş edilmiş standartlar ümumi balans dəyərinin aktivin balans dəyərinin yenidənqiymətləndirmə məbləğinə uyğun şəkildə düzəliş edilməsinə və yığılmış köhnəlmə/amortizasiyanın ümumi balans dəyəri ilə yığılmış dəyərsizləşmə zərərlərini nəzərə aldıqdan sonra yaranan balans dəyəri arasındakı fərqdən ibarət olduğuna aydınlıq gətirir. MUBS 24-ə düzəlişlər hesabatçı müəssisəyə əsas idarəedici heyət xidmətlərini göstərən idarəetmə müəssisəsinin hesabatçı müəssisənin əlaqəli tərəfi olduğuna aydınlıq gətirir. Nəticədə, hesabatçı müəssisə xidmətlərin ödənilməsi ilə bağlı çəkilmiş xərcləri və ya əsas idarəedici heyət xidmətlərinin təmin edilməsi ilə əlaqədar idarəetmə müəssisəsi üzrə kreditor borcları əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar kimi açıqlamalıdır. Lakin belə ödənişin tərkib hissələrinin açıqlanması tələb olunmur. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin tətbiqinin konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edəcəyini gözləmir. 2011-2013-cü illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər. 2011-2013-cü illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlərə aşağıdakı müxtəlif MHBS-lərə düzəlişlər daxildir. MHBS 3-ə düzəlişlər standartın birgə müəssisələrin öz maliyyə hesabatlarında birgə müəssisələrin bütün növlərinin formalaşdırılması uçotuna şamil edilmədiyinə aydınlıq gətirir. MHBS 13-ə düzəlişlər Maliyyə aktivləri və öhdəlikləri qrupunun ədalətli dəyərinin xalis əsasda ölçülməsi üzrə portfel istisnalarının əhatə dairəsinə aşağıda qeyd edilən müqavilələrin daxil olub-olmamasına aydınlıq gətirir. Düzəlişlərə əsasən MUBS 32-yə daxil olan maliyyə aktivləri və ya öhdəlikləri anlayışına uyğun gəlməyən, lakin MUBS 39 və MHBS 9-a daxil olan, eləcə də onlara uyğun uçota alınan bütün müqavilələr belə əhatə dairəsinə aiddir. MUBS 40-a düzəlişlər MUBS 40 və MHBS 3-ün qarşılıqlı istisna olmadığına və hər iki standartın tətbiqinin tələb oluna biləcəyinə aydınlıq gətirir. Nəticədə investisiya mülkiyyətini alan müəssisə əmlakın MUBS 40-dakı investisiya mülkiyyəti anlayışına və əməliyyatların MHBS 3 üzrə müəssisələrin birləşməsi əməliyyatlarına nə dərəcədə uyğun olduğuna aydınlıq gətirir. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin tətbiqinin konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edəcəyini düşünmür. 2012-2014-cü illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər. 2012-2014-cü illəri əhatə edən dövr üzrə MHBS-lərə illik düzəlişlər müxtəlif MHBS-lərə aşağıdakı düzəlişlərdən ibarətdir. MHBS 5-ə düzəlişlər aktivlərin və ya satış qrupunun satış üçün saxlanılan kateqoriyasından təsisçilərə paylanma kateqoriyasına və ya əksinə yenidən təsnifləşdirilməsinin satış planına və ya təsisçilərə paylanma planına dəyişikliklər kimi nəzərdə tutulmadığına və yeni satış metoduna aid təsnifləşdirmə, təqdimat və ölçülmə tələblərinin tətbiq edilməli olduğuna aydınlıq gətirir. Bundan əlavə, düzəlişlər təsisçilərə paylanma üçün saxlanılan kateqoriyasına və satış üçün saxlanılan kateqoriyasına uyğun olmayan aktivlərin satış üçün saxlanılan kimi təsnifləşdirilməyən aktivlər kimi uçota alınmasına aydınlıq gətirir. Bu düzəlişlər gələcək dövrlər üzrə tətbiq olunmalıdır.

29

MHBS 7-yə düzəlişlər xidmət müqaviləsinin köçürülmüş aktivlə bağlı tələb olunan açıqlama üzrə belə aktivə şamil olunub-olunmamasını aydınlaşdırmaq üçün əlavə qaydaları təqdim edir. Bundan əlavə, MHBS 7-yə edilən düzəlişlər maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi üzrə açıqlama tələblərinin yığcam aralıq maliyyə hesabatlarına bütün aralıq dövrlər üzrə daxil edilməsinin açıq şəkildə tələb edilmədiyinə, lakin MUBS 34-ün tələblərini yerinə yetirmək üçün yığcam aralıq maliyyə hesabatlarına daxil edilməsinin tələb oluna biləcəyinə aydınlıq gətirir. Bu düzəlişlər gələcək dövrlər üzrə tətbiq olunmalıdır. MUBS 19-a düzəlişlər əmək fəaliyyətindən sonrakı müavinətlər üzrə diskont dərəcəni hesablamaq üçün istifadə olunan yüksək keyfiyyətli korporativ istiqrazların ödənilməli müavinətlərlə eyni valyuta ilə buraxılmasına aydınlıq gətirir. Düzəlişlər ilk olaraq daxil edildiyi maliyyə hesabatlarında təqdim olunan ən erkən müqayisəli dövrün əvvəlindən tətbiq olunur. MUBS 34-ə düzəlişlər bu standart ilə tələb olunan və aralıq hesabatlarında istənilən hissədə, lakin aralıq maliyyə hesabatından kənarda təqdim olunan məlumatın aralıq maliyyə hesabatları ilə eyni vaxtda və eyni şərtlərlə istifadəçilərə təqdim olunan aralıq hesabatların digər hissəsinə istinad edilməsinə aydınlıq gətirir. Qrupun rəhbərliyi bu düzəlişlərin tətbiqinin konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edəcəyini düşünmür.

4. SEQMENT HESABATI Qrup konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının istifadəçilərinə öz biznes fəaliyyətinin mahiyyətini və maliyyə nəticələrini, habelə fəaliyyət göstərdiyi iqtisadi mühiti qiymətləndirməkdə yardımçı ola biləcək məlumatlar açıqlayır. Bu məsələ “Əməliyyat seqmentləri” haqqında MHBS 8 və seqment hesabatı formasında xüsusi açıqlamalar tələb edən digər standartlar ilə tənzimlənir.

MHBS 8 əməliyyat seqmentini aşağıdakı kimi müəyyən edir. Əməliyyat seqmenti: • Gəlir əldə edə biləcəyi və xərclər çəkəcəyi (o cümlədən eyni qurumun digər komponentləri ilə

həyata keçirilən əməliyyatlarla bağlı gəlir və məsrəflər) biznes fəaliyyətini həyata keçirən; • Seqmentə ayrılacaq resurslar haqqında qərarın qəbul edilməsi və seqmentin fəaliyyət nəticələrinin

qiymətləndirilməsi üçün müəssisənin əməliyyat fəaliyyəti üzrə əsas qərar qəbul edən şəxs tərəfindən əməliyyat nəticələri müntəzəm olaraq təhlil edilən və

• Haqqında ayrıca maliyyə məlumatlarının mövcud olan müəssisənin bir komponentidir. Resursların ayrılması və seqmentin fəaliyyət nəticələrinin qiymətləndirilməsi məqsədilə əməliyyat fəaliyyəti üzrə əsas qərar qəbul edən şəxsə verilən məlumat yerinə yetirilən və ya təqdim edilən xidmət növlərinə əsaslanır. Buna görə də, 8 saylı MHBS-a əsasən Qrupun hesabat seqmentləri aşağıdakılardır: • Fiziki şəxslərlə bank işi – özəl bank xidmətləri, özəl müştərilərin cari hesabları, əmanətlər,

depozitlər, investisiya əmanəti məhsulları, qəyyumluq, kredit və debit kartlarının verilməsi, istehlak kreditləri və ipoteka kreditlərinin ayrılmasından ibarətdir.

• Hüquqi şəxslərlə bank işi – birbaşa debit xidmətləri, cari hesablar, depozitlər, overdraftlar, kredit və digər kredit vasitələri, xarici valyutadakı və derivativ məhsullardan ibarətdir.

• Sığorta – avtomobil, əmlak və sair sığorta polislərinin hazırlanması və imzalanması • Digər – broker xidmətləri.

Əməliyyat seqmentlərinin mühasibat uçotu qaydaları əsas mühasibat uçotu siyasətlərinin xülasəsində qeyd edilən qaydalarla eynidir. Seqmentlər arasında əməliyyatlar yalnız vəsaitlərin təkrar bölüşdürülməsindən ibarətdir. Vəsaitlər adətən seqmentlər arasında təkrar bölüşdürülür ki, bu da əməliyyat gəlirində açıqlanan maliyyələşdirmə xərclərinin köçürülməsi ilə nəticələnir. Belə vəsaitlərin ayrılması üzrə hesablanan faiz dərəcələri Qrupun kapital dəyəri əsasında müəyyən olunur. Biznes seqmentləri arasında digər mühüm gəlir və xərc maddələri mövcud deyil. Seqmentin aktiv və öhdəlikləri vergiyə cəlb olunma kimi maddələr istisna edilməklə, əksəriyyəti balans hesabatına aid olan əməliyyat aktivləri və öhdəliklərindən ibarətdir.

30

Bu müəssisələr üzrə seqment məlumatı aşağıdakılardan ibarətdir:

Fiziki şəxslərlə bank işi

Hüquqi şəxslərlə bank işi

Sığorta Bölüşdürül-məmiş və

digər

31 dekabr 2014-cü il tarixinə və

həmin tarixdə bitən il üzrə

Cəmi Faiz gəliri 33,616 20,774 1,075 - 55,465 Faiz xərci (11,158) (6,304) - - (17,462) Faiz hesablanan aktivlər üzrə

dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (4,001) (173) - - (4,174) Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis

gəlir 1,543 1,504 - - 3,047 Haqq və komissiya gəlirləri 6,036 2,607 - - 8,643 Haqq və komissiya xərcləri (2,541) (695) (488) (154) (3,878) Qazanılmış sığorta haqları - - 3,276 - 3,276 Təkrarsığorta üzrə ötürülmüş sığorta

haqları - - (541) - (541) Ödənilmiş ümumi iddialar - - (2,567) - (2,567) Ötürülən ümumi iddialar - - 171 - 171 Digər gəlirlər - - 469 77 546 Qazanılmamış sığorta haqları üçün

ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - 1,212 - 1,212

Digər əməliyyatlar üçün ehtiyat - (15) - - (15)

Əməliyyat gəliri 23,495 17,698 2,607 (77) 43,723

Əməliyyat xərcləri (16,254) (12,243) (2,168) - (30,665)

Mənfəət vergisindən əvvəl mənfəət/(zərər) 7,241 5,455 439 (77) 13,058

Mənfəət vergisi xərci - - (170) (2,843) (3,013)

İl üzrə xalis mənfəət/(zərər) 7,241 5,455 269 (2,920) 10,045

Seqment aktivləri * 169,669 294,480 10,347 33,383 507,879

Seqment öhdəlikləri * 177,324 264,553 3,372 1,034 446,283

Digər seqment maddələri Əmlak və avadanlıq üzrə köhnəlmə

xərci (1,131) (864) (121) - (2,116) Qeyri-maddi aktivlər üzrə amortizasiya

xərci (495) (372) (16) - (883) Müştərilərə verilmiş kreditlər 161,158 142,117 - - 303,275 Kapital qoyuluşları xərcləri - - 160 3,365 3,525 Müştəriləri depozitləri 175,832 171,360 - - 347,192

* cari və təxirə salınmış mənfəət vergisi istisna olmaqla

31

Fiziki şəxslərlə bank işi

Hüquqi şəxslərlə bank işi

Sığorta Bölüşdürül-məmiş və

digər

31 dekabr 2013-cü il tarixinə və

həmin tarixdə bitən il üzrə

Cəmi Faiz gəliri 26,797 14,941 290 - 42,028 Faiz xərci (8,949) (5,675) - - (14,624) Faiz hesablanan aktivlər üzrə

dəyərsizləşmə zərərləri üçün (ehtiyat)/ehtiyatın bərpası (1,044) 846 - - (198)

Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir 2,759 2,431 - - 5,190

Haqq və komissiya gəlirləri 5,498 3,429 - - 8,927 Haqq və komissiya xərcləri (2,301) (924) (203) (188) (3,616) Qazanılmış sığorta haqları - - 6,009 - 6,009 Təkrarsığorta üzrə ötürülmüş sığorta

haqları - - (1,045) - (1,045) Ödənilmiş ümumi iddialar - - (3,910) - (3,910) Ötürülən ümumi iddialar - - 1,814 - 1,814 Digər gəlirlər - - 81 61 142 Qazanılmamış sığorta haqları üçün

ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - 941 - 941

Zərər üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - 126 - 126

Digər əməliyyatlar üzrə ehtiyat - 94 - - 94 Əməliyyat gəliri 22,760 15,142 4,103 (127) 41,878 Əməliyyat xərcləri (15,015) (9,989) (2,364) - (27,368) Mənfəət vergisindən əvvəl

mənfəət/(zərər) 7,745 5,153 1,739 (127) 14,510 Mənfəət vergisi xərci - - (22) (3,207) (3,229) İl üzrə xalis mənfəət /(zərər) 7,745 5,153 1,717 (3,334) 11,281 Seqment aktivləri * 170,321 259,960 12,564 32,977 475,822 Seqment öhdəlikləri * 166,914 243,722 5,113 775 416,524 Digər seqment maddələri Əmlak və avadanlıq üzrə köhnəlmə

xərci (1,191) (793) (68) - (2,052) Qeyri-maddi aktivlər üzrə amortizasiya

xərci (456) (302) (3) - (761) Müştərilərə verilmiş kreditlər 161,167 122,107 - - 283,274 Kapital qoyuluşları xərcləri - - 348 2,467 2,815 Müştəriləri depozitləri 165,466 146,133 - - 311,599

* cari və təxirə salınmış mənfəət vergisi istisna olmaqla

Qrup Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərir.

32

5. XALİS FAİZ GƏLİRİ 31 dekabr

2014-cü il tarixinə bitən il

31 dekabr 2013-ci il

tarixinə bitən il Faiz gəliri aşağıdakılardan ibarətdir: Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri:

- dəyərsizləşməmiş maliyyə aktivləri 52,807 40,501 - dəyərsizləşmiş maliyyə aktivləri 2,569 1,442

Ədalətli dəyərdə qeyd edilən maliyyə aktivləri 89 85 Cəmi faiz gəliri 55,465 42,028 Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri:

Müştərilərə verilmiş kreditlər 53,681 41,411 Banklardan alınacaq vəsaitlər 1,390 353 Digər borc qiymətli kağızları 305 179

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri üzrə cəmi

faiz gəliri 55,376 41,943 Ədalətli dəyərdə qeyd edilən maliyyə aktivləri aşağıdakılardan ibarətdir:

Satıla bilən investisiyalar 89 85 Ədalətli dəyərdə qeyd edilən maliyyə aktivləri üzrə cəmi faiz gəliri 89 85 Faiz xərcləri aşağıdakılardan ibarətdir: Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə öhdəlikləri üzrə faiz (17,462) (14,624) Cəmi faiz xərci (17,462) (14,624) Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə öhdəlikləri üzrə faiz

xərci aşağıdakılardan ibarətdir: Müştəri depozitləri (12,646) (9,666) Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər (2,647) (3,193) Subordinasiya borcu (1,712) (1,268) Bank depozitləri (457) (497)

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə öhdəlikləri üzrə cəmi

faiz xərcləri (17,462) (14,624) Faiz hesablanan maliyyə aktivləri üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün

ehtiyatdan əvvəl xalis faiz gəliri 38,003 27,404

33

6. DƏYƏRSİZLƏŞMƏ ZƏRƏRLƏRİ ÜÇÜN EHTİYAT VƏ DİGƏR EHTİYATLAR Faiz hesablanan aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər aşağıdakı kimi olmuşdur:

Banklardan alınacaq vəsaitlər

Kreditlər və müştərilərdən

alınacaq vəsaitlər

Cəmi

31 dekabr 2012-ci il 15 9,007 9,022 Tanınmış (ehtiyatların bərpası)/əlavə ehtiyat (15) 213 198 Aktivlərin silinməsi - (1,614) (1,614) Əvvəllər silinmiş aktivlərin bərpası - 1,304 1,304 31 dekabr 2013-cü il - 8,910 8,910 Tanınmış əlavə ehtiyatlar 114 4,060 4,174 Aktivlərin silinməsi - (872) (872) Əvvəllər silinmiş aktivlərin bərpası - 656 656 31 dekabr 2014-cü il 114 12,754 12,868 Digər ehtiyatlarda hərəkətlər aşağıdakı kimi olmuşdur:

Digər aktivlər Zəmanətlər və digər öhdəliklər

Cəmi

31 dekabr 2012-ci il 237 122 359

Ehtiyatların bərpası (71) (23) (94)

31 dekabr 2013-cü il 166 99 265

Tanınmış əlavə ehtiyatlar /(ehtiyatların

bərpası) 74 (59) 15 Aktivlərin silinməsi (229) - (229)

31 dekabr 2014 11 40 51

Qazanılmamış sığorta haqqı

Sığorta zərəri ehtiyatı

Cəmi

31 dekabr 2012-ci il 4,555 762 5,317 Ehtiyatların bərpası (941) (126) (1,067) 31 dekabr 2013-cü il 3,614 636 4,250 Ehtiyatların bərpası (1,212) - (1,212) 31 dekabr 2014-cü il 2,402 636 3,038

34

7. XARİCİ VALYUTA ƏMƏLİYYATLARI ÜZRƏ XALİS GƏLİR Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


31 dekabr 2013-cü il

tarixinə bitən il Dilinq əməliyyatları, xalis 3,048 5,244 Xarici valyuta mövqeyinin yenidən qiymətləndirilməsi üzrə fərqlər, xalis (1) (54) Cəmi xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir 3,047 5,190

8. HAQQ VƏ KOMİSSİYA GƏLİRİ VƏ XƏRCİ

Haqq və komissiya gəliri və xərci aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr



tarixinə bitən il Haqq və komissiya gəlirləri: Plastik kart xidmətləri 4,497 3,646 Hesablaşmalar 1,853 2,359 Nağd vəsaitlərlə əməliyyatlar 1,314 1,722 Xarici valyuta əməliyyatları 541 643 Zəmanət məktubları 299 293 Digər əməliyyatlar 139 264 Cəmi haqq və komissiya gəliri 8,643 8,927


tarixinə bitən il


tarixinə bitən il Haqq və komissiya xərcləri: Plastik kart xidmətləri (2,339) (1,898) Təkrarsığorta (488) (202) Nağd vəsaitlərlə əməliyyatlar (306) (631) Hesablaşmalar (214) (189) Zəmanətlər (152) (128) Qiymətli kağızlarla əməliyyatlar (72) (55) Digər əməliyyatlar (307) (513) Cəmi haqq və komissiya xərcləri (3,878) (3,616)

35

9. SIĞORTA HAQQI VƏ İDDİALARIN TƏHLİLİ 31 dekabr 2014-cü il tarixinə sığorta haqları və iddiaların təhlili aşağıdakı kimidir:

Avtomobil Əmlak

Digər Cəmi

Qazanılmış sığorta haqqı 2,584 353 339 3,276 Təkrarsığorta üzrə ötürülən sığorta haqları (28) (107) (406) (541) Hesablanmış xalis sığorta haqları 2,556 246 (67) 2,735 Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 878 48 286 1,212 Qazanılmış xalis sığorta haqları 3,434 294 219 3,947 Ödənilmiş ümumi iddialar (2,335) (76) (156) (2,567) Ötürülmüş ümumi iddialar 13 3 155 171 Ödənilmiş xalis iddialar (2,322) (73) (1) (2,396) Zərər üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - - - Yaranmış xalis iddialar (2,322) (73) (1) (2,396) 31 dekabr 2013-cü il tarixinə sığorta haqları və iddiaların təhlili aşağıdakı kimidir:

Avtomobil Əmlak

Digər Cəmi

Qazanılmış sığorta haqqı 4,250 549 1,210 6,009 Təkrarsığorta üzrə ötürülən sığorta haqları (10) (35) (1,000) (1,045) Hesablanmış xalis sığorta haqları 4,240 514 210 4,964 Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 835 (120) 226 941 Qazanılmış xalis sığorta haqları 5,075 394 436 5,905 Ödənilmiş ümumi iddialar (1,981) (157) (1,772) (3,910) Ötürülmüş ümumi iddialar 8 74 1,732 1,814 Ödənilmiş xalis iddialar (1,973) (83) (40) (2,096) Zərər üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 126 - - 126

Yaranmış xalis iddialar (1,847) (83) (40) (1,970)

36

10. ƏMƏLİYYAT XƏRCLƏRİ Əməliyyat xərcləri aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr



tarixinə bitən il İşçi heyəti ilə bağlı xərclər 17,578 15,258 Köhnəlmə 2,116 2,052 Reklam və marketinq 1,513 1,333 Əməliyyat icarəsi 1,369 1,138 Təhlükəsizliklə bağlı xərclər 936 900 Amortizasiya 883 761 Rabitə xərcləri 819 671 Əmanətlərin Sığortalanması Fonduna ödənilmiş haqlar 708 546 Mənfəət vergisindən başqa vergilər 682 635 Proqram təminatı ilə bağlı xərclər 667 577 Peşəkar xidmət haqları 658 840 Nəqliyyat və ezamiyyət xərcləri 648 550 Təmir və texniki xidmət 541 405 Ofis xərcləri 454 398 Sponsorluq və xeyriyyəçilik 314 405 Sığorta 258 266 Kommunal xərclər 178 166 Əyləncə 34 53 Üzvlük haqları 19 28 Çap xərcləri 5 25 Digər əməliyyat xərcləri 285 361 Cəmi əməliyyat xərcləri 30,665 27,368

11. MƏNFƏƏT VERGİSİ Qrup və onun törəmə müəssisələri ödəniləcək cari mənfəət vergisi, eləcə də aktiv və öhdəlikləri üzrə vergi bazalarını Azərbaycan Respublikasının vergi qanunvericiliyinə əsasən hesablayır və uçotda əks etdirir ki, bu da MHBS-dan fərqli ola bilər. Qrup bəzi xərclər vergiyə cəlb olunmadığından və bəzi gəlirlər vergi məqsədləri üçün vergidən azad olduğundan daimi vergi fərqləri ilə üzləşir. Təxirə salınmış vergilər maliyyə hesabatları məqsədləri üçün uçota alınan aktiv və öhdəliklərin balans dəyəri ilə verginin hesablanması məqsədilə istifadə edilən məbləğlər arasındakı müvəqqəti fərqlər üzrə xalis vergi təsirini əks etdirir. 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə olan müvəqqəti fərqlər əsasən gəlir və xərclərin tanınması üzrə müxtəlif metodlar/zaman müddətləri, eləcə də müəyyən aktivlər üzrə vergi - uçot əsaslı fərqlərdən yaranan müvəqqəti fərqlər ilə əlaqəlidir. Aşağıdakı məbləğlərin üzləşdirilməsində tətbiq edilən vergi dərəcəsi Azərbaycan Respublikasında vergi qanunvericiliyinə əsasən (müəyyən edildiyi kimi) hüquqi şəxslər tərəfindən vergiyə cəlb olunan mənfəət üzrə ödəniləcək 20 %-lik (2013-cü ildə: 20 %) mənfəət vergisi dərəcəsidir. 31 dekabr 2014-cü il və 2013-cü il tarixlərinə müvəqqəti fərqlər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Aşağıdakılar üzrə təxirə salınmış vergi aktivləri/(öhdəlikləri): Müştərilərə verilmiş kreditlər 528 243 Digər aktivlər 107 126 Digər öhdəliklər 73 32 Digər ehtiyatlar 62 102 Banklardan alınacaq vəsaitlər (47) 64 Əmlak, avadanlıq və qeyri-maddi aktivlər (2,127) (1,828) Xalis təxirə salınmış vergi öhdəliyi (1,404) (1,261)

37

31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər üzrə qüvvədə olan vergi dərəcəsinin üzləşdirməsi aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr



tarixinə bitən il Mənfəət vergisindən əvvəl mənfəət 13,058 14,510 20% yerli vergi dərəcəsi ilə vergi (2013: 20%) 2,611 2,902 Daimi fərqlərin vergi təsiri 402 327 Mənfəət vergisi xərci 3,013 3,229 Cari mənfəət vergisi xərci 2,870 3,185 Cari ildə tanınmış təxirə salınan vergi xərci 143 44 Mənfəət vergisi xərci 3,013 3,229

Təxirə salınmış mənfəət vergisi öhdəlikləri 2014 2013 1 yanvar tarixinə – təxirə salınmış vergi öhdəlikləri 1,261 1,217 Konsolidə edilmiş mənfəət və ya zərərdə tanınan təxirə salınmış mənfəət

vergisi qalıqlarında dəyişiklik 143 44 31 dekabr tarixinə – xalis təxirə salınmış vergi öhdəlikləri 1,404 1,261

12. SƏHM ÜZRƏ MƏNFƏƏT

Hər səhm üzrə əsas və azaldılmış mənfəətin hesablanmasında istifadə olunan adi səhmlər üzrə mənfəət və onların ölçülmüş orta sayı aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr



tarixinə bitən il Bankın təsisçilərinə aid olan il üzrə xalis mənfəət 9,978 10,822 Səhm üzrə əsas və azaldılmış mənfəətin hesablanması məqsədləri üçün

adi səhmlərin ölçülmüş orta sayı 15,290,198 15,290,198 Səhm üzrə mənfəət – əsas və azaldılmış (AZN) 0.653 0.708

13. PUL VƏSAİTLƏRİ VƏ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ BANKINDAKI QALIQ VƏSAİTLƏR 31 dekabr


2013-cü il Kassadaki nağd vəsaitlər 63,823 36,525 Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıq vəsaitlər 77,940 57,671 Cəmi pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı

qalıq vəsaitlər 141,763 94,196

38

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında (“ARMB”) yerləşdirilmiş pul vəsaitlərinə daxil edilmiş ARMB-də yerləşdirilən məcburi ehtiyat depozitləri 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə müvafiq olaraq 7,088 min manat və 9,497 min manat məbləğində məhdud istifadəli vəsaitlərdən ibarət olmuşdur. ARMB Banka məcburi ehtiyatlar hesabını Bank tərəfindən verilən və hələ Azərbaycan İpoteka Fondundan təkrar maliyyələşdirilməyən ipoteka kreditləri məbləğində azaldılmasına icazə vermişdir. Bank müxbir hesablarındakı bütün vəsaitlərdən istifadə etmək hüququna malikdir, bu şərtlə ki, 30 gün müddətində vəsaitlərin gündəlik orta qalığı tələb olunan məcburi ehtiyat məbləğindən daha çox olsun. Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat məqsədləri üçün pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş pul vəsaitləri

və qalıqlar 141,763 94,196 Ödəniş müddəti 90 gündən artıq olmayan digər banklardan alınacaq

vəsaitlər 10,850 21,016 152,613 115,212 Çıxılsın: Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş

məcburi ehtiyat depozitləri (7,088) (9,497) Çıxılsın: xatirə sikkələri (1) (1) Cəmi pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri 145,524 105,714

14. BANKLARDAN ALINACAQ VƏSAİTLƏR Banklardan alınacaq vəsaitlərə aşağıdakılar daxildir: 31 dekabr


2013-cü il Kreditlər və müddətli depozitlər 11,874 12,301 Müxbir hesablar 8,430 17,491 20,304 29,792 Çıxılsın: Dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyat (114) - Cəmi banklardan alınacaq vəsaitlər 20,190 29,792 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər üzrə digər banklardan alınacaq qalıq vəsaitlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər 6 saylı qeyddə açıqlanır. 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə banklardan alınmış vəsaitlərin qalıqlarına Bank tərəfindən plastik kartlarla əməliyyatlar üçün yerləşdirilmiş müvafiq olaraq 1,597 min manat və 1,326 min manat məbləğində zəmanət depozitləri daxildir.

15. MÜŞTƏRİLƏRƏ VERİLMİŞ KREDİTLƏR Müştərilərə verilmiş kreditlər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Müştərilərə verilmiş kreditlər 314,006 290,161 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (10,731) (6,887) Cəmi müştərilərə verilmiş kreditlər 303,275 283,274

39

31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər üzrə müştərilərə verilmiş kreditlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər 6 saylı qeyddə açıqlanır. Aşağıdakı cədvəldə müştərilərə verilmiş kreditlərin balans dəyəri girovların ədalətli dəyər əsasında deyil, növünə görə təhlil edilir: 31 dekabr


2013-cü il Daşınmaz əmlak, avadanlıq və mal-material ehtiyatları ilə təmin edilmiş kreditlər 153,128 129,993 Fiziki şəxslərin zəmanətləri ilə təmin edilmiş kreditlər 45,653 29,484 Nəqliyyat vasitələri ilə təmin edilmiş kreditlər 36,140 62,379 Digər vasitələrlə təmin edilmiş kreditlər 20,914 13,129 Qızıl ilə təmin edilmiş kreditlər 9,658 8,699 Korporativ səhmlərin girov qoymaqla təmin edilmiş kreditlər 7,537 6,008 Depozitlərlə təmin edilmiş kreditlər 4,482 3,433 Hüquqi şəxslərin zəmanətləri ilə təmin edilmiş kreditlər 3,799 4,176 Təminatsız kreditlər 32,695 32,860 314,006 290,161 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (10,731) (6,887) Cəmi müştərilərə verilmiş kreditlər 303,275 283,274 Aşağıdakı cədvəldə iqtisadi sektorlar üzrə təhlil edilən müştərilərə verilmiş kreditlərin balans dəyərləri göstərilir: 31 dekabr


2013-cü il İqtisadi sektorlar üzrə təhlil: Fiziki şəxslər 164,744 164,009 Ticarət 100,102 81,993 Kənd təsərrüfatı 24,664 18,622 İstehsal 12,472 13,848 Tikinti 9,844 10,045 Nəqliyyat və rabitə 2,180 1,644 314,006 290,161 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (10,731) (6,887) Cəmi müştərilərə verilmiş kreditlər 303,275 283,274 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər ərzində Bank təminat kimi saxladığı girova sahib çıxmaqla qeyri-maliyyə aktivləri əldə etmişdir. 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə belə aktivlər müvafiq olaraq 19 min manat və 277 min manat təşkil etməklə digər aktivlər kimi təsnifləşdirilmişdir. Fiziki şəxslərə verilmiş kreditlər aşağıdakı məhsullardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il İstehlak kreditləri 62,123 47,389 İpoteka kreditləri 44,310 39,312 Avtomobil kreditləri 35,663 60,309 Plastik kartlar 14,574 10,665 Lombard kreditləri 8,074 6,334 164,744 164,009 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (3,586) (2,842) Cəmi fiziki şəxslərə verilmiş kreditlər 161,158 161,167

40

31 dekabr 2014-cü il tarixinə Qrup 4 müştəriyə ümumilikdə 26,272 min manat məbləğində kreditlər vermişdir ki, bu da ayrı-ayılıqda Qrupun kapitalının 10%-dən çoxdur. (31 dekabr 2013: Qrupun ayrı ayrılıqda Qrupun kapitalının 10%dən çox olan kreditləri olmamışdır). 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə bütün kreditlər (müştərilərə verilmiş kreditlərin 100%-i) Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən şirkətlərə verilmişdir ki, bu da mütləq şəkildə bir region üzrə coğrafi təmərküzləşməni əks etdirir.

41

31 dekabr 2014-cü il tarixinə kreditlərin keyfiyyət üzrə təhlili aşağıdakı kimidir:

Korporativ kreditlər

Fiziki şəxslərə verilmiş

kreditlər – avtomobil kreditləri


kreditlər – ipoteka

kreditləri


kreditlər – istehlak kreditləri


kreditlər – plastik kartlar


kreditlər – lombard kreditləri


cəmi

Birgə qiymətləndirilən kreditlər

Vaxtı keçməmiş: 78,266 33,110 43,068 57,212 14,066 7,901 233,623

Gecikdirilmiş: - 30 gündən az müddətə 2,750 1,620 1,163 1,736 228 107 7,604 - 30 gündən 90 günədək 488 283 39 533 149 23 1,515 - 90 gündən 180 günədək 513 216 10 666 72 16 1,493 - 180 gündən 360 günədək 1,022 434 30 983 59 27 2,555 - 360 gündən artıq 1,332 - - - - - 1,332

Cəmi birgə qiymətləndirilən kreditlər, ümumi 84,371 35,663 44,310 61,130 14,574 8,074 248,122

Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (2,912) (914) (490) (1,690) (374) (108) (6,488)

Cəmi birgə qiymətləndirilən kreditlər, xalis 81,459 34,749 43,820 59,440 14,200 7,966 241,634

Fərdi qiymətləndirilən kreditlər Vaxtı keçməmiş: 60,635 - - - - - 60,635 Gecikdirilmiş: - 30 gündən az müddətə 4,256 - - 993 - - 5,249 - 30 gündən 90 günədək - - - - - - - - 90 gündən 180 günədək - - - - - - - - 180 gündən 360 günədək - - - - - - - - 360 gündən artıq - - - - - - -

Cəmi fərdi qiymətləndirilən kreditlər, ümumi 64,891 - - 993 - - 65,884

Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (4,233) - - (10) - - (4,243)

Cəmi fərdi qiymətləndirilən kreditlər, xalis 60,658 - - 983 - - 61,641

Müştərilərə verilmiş kreditlər 142,117 34,749 43,820 60,423 14,200 7,966 303,275

42

31 dekabr 2013-cü il tarixinə kreditlərin keyfiyyət üzrə təhlili aşağıdakı kimidir:

Korporativ kreditlər


kreditlər – avtomobil kreditləri


kreditlər – ipoteka

kreditləri


kreditlər – istehlak kreditləri


kreditlər – plastik kartlar


kreditlər – lombard kreditləri


cəmi

Birgə qiymətləndirilən kreditlər

Vaxtı keçməmiş: 75,712 58,258 37,410 46,418 10,525 6,302 234,625

Gecikdirilmiş: - 30 gündən az müddətə 3,497 1,530 851 780 103 26 6,787 - 30 gündən 90 günədək 57 189 29 68 22 4 369 - 90 gündən 180 günədək 47 141 - 54 9 - 251 - 180 gündən 360 günədək 277 191 - 69 4 2 543 - 360 gündən artıq 636 - - - - - 636

Cəmi birgə qiymətləndirilən kreditlər, ümumi 80,226 60,309 38,290 47,389 10,663 6,334 243,211

Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (1,839) (1,098) (628) (837) (160) (99) (4,661)

Cəmi birgə qiymətləndirilən kreditlər, xalis 78,387 59,211 37,662 46,552 10,503 6,235 238,550

Fərdi qiymətləndirilən kreditlər Vaxtı keçməmiş: 43,640 - 1,024 - - - 44,664 Gecikdirilmiş: - 30 gündən az müddətə 2,286 - - - - - 2,286 - 30 gündən 90 günədək - - - - - - - - 90 gündən 180 günədək - - - - - - - - 180 gündən 360 günədək - - - - - - - - 360 gündən artıq - - - - - - -

Cəmi fərdi qiymətləndirilən kreditlər, ümumi 45,926 - 1,024 - - - 46,950

Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (2,206) - (20) - - - (2,226)

Cəmi fərdi qiymətləndirilən kreditlər, xalis 43,720 - 1,004 - - - 44,724

Müştərilərə verilmiş kreditlər 122,107 59,211 38,666 46,552 10,503 6,235 283,274

43

MHBS-a əsasən hazırlanmış bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında Bank “Maliyyə Alətləri: Tanınması və Ölçülməsi” haqqında 39 saylı MUBS-da təsvir edilən ehtiyatlar portfelinin yaradılması metodologiyasını tətbiq etmiş və hesabat dövrünün sonuna baş vermiş, lakin xüsusi olaraq hər hansı fərdi kreditlər üzrə müəyyənləşdirilməmiş dəyərsizləşmə zərərləri üçün portfel ehtiyatlarını yaratmışdır. Bank kreditin dəyərsizləşməsini onun ödənişinin gecikdirilməsi statusu və (əgər varsa) müvafiq kreditin etibarlılığı əsasında qiymətləndirir. Bankın siyasəti kreditin dəyərsizləşdiyinə obyektiv sübutlar müəyyən olunmayana qədər hər bir krediti dəyərsizləşməmiş kimi təsnif etməkdən ibarətdir. Aşağıdakı cədvəldə müştərilərə verilmiş kreditlərin dəyərsizləşmə növü üzrə təhlili təqdim olunur:

31 dekabr 2014-cü il 31 dekabr 2013-cü il

Ehtiyatdan əvvəl

balans dəyəri

Dəyərsizləşmə

zərərləri üçün

ehtiyat Balans dəyəri

Ehtiyatdan əvvəl

balans dəyəri

Dəyərsizləşmə

zərərləri üçün

ehtiyat Balans dəyəri

Dəyərsizləşmə üzrə fərdi

qiymətləndirilən müştərilərə verilmiş kreditlər: 8,385 (3,831) 4,554 8,167 (1,526) 6,641

Dəyərsizləşmə üzrə birgə qiymətləndirilən müştərilərə verilmiş kreditlər: 13,245 (3,829) 9,416

8,585

(1,218)

7,367

Dəyərsizləşməmiş kreditlər 292,376 (3,071) 289,305 273,409 (4,143) 269,266 Total 314,006 (10,731) 303,275 290,161 (6,887) 283,274 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə müştərilərə verilmiş kreditlərə müvafiq olaraq 3,014 min manat və 3,701 min manat məbləğində kreditlər şərtləri yenidən razılaşdırılmaıl olan kreditlər daxildir. Əks halda bu kreditlər vaxtı keçmiş və ya dəərsizləşmiş olardı.

16. DİGƏR BORC QİYMƏTLİ KAĞIZLARI 31 dekabr 2014-cü il tarixinə Qrup Azərbaycan Respublikası İpoteka Fondunun uzunmüddətli istiqrazlarına sahib olmuşdur (31 dekabr 2013-cü il tarixinə Qrup Azərbaycan Respublikası İpoteka Fonduna aid 3% nominal faiz dərəcəsi ilə 16,078 min manat məbləğində uzunmüddətli istiqrazlara sahib olmuşdur). 31 dekabr 2014-cü il tarixinə Qrup üç yerli şirkətə aid 8%-14% nominal faiz dərəcəsi ilə ümumilikdə 1,692 min manat məbləğində müddətli borc qiymətli kağızlarına sahib olmuşdur (31 dekabr 2013-cü il: Qrup iki yerli şirkətə aid 9%-14% nominal faiz dərəcəsi ilə 598 min manat məbləğində müddətli borc qiymətli kağızlarına sahib olmuşdur).

17. SATILA BİLƏN İNVESTİSİYALAR Satila bilən investisiyalar aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Kapital qiymətli kağızları 601 602 Borc qiymətli kağızları - 10,495 Cəmi satıla bilən investisiyalar 601 11,097

44

Nominal faiz dərəcəsi


Nominal faiz dərəcəsi


Borc qiymətli kağızları Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının qısamüddətli notları - - 1.1% 10,495 - 10,495

Pay qiymətli kağızları Təsisçi payı,% Təsisçi payı,% Milli Kart MMC 10.00% 500 10.00% 500 Bakı Fond Birjası MMC 6.00% 88 6.00% 88 SWIFT - 13 - 14 601 602 Cəmi satıla bilən investisiyalar 601 11,097 İlkin dəyər ilə göstərilən satıla bilən investisiyalar birjaya çıxarılmayan pay qiymətli kağızlarından ibarətdir. Bu investisiyalar üçün fəal bazar yoxdur və son zamanlar hazırkı ədalətli dəyəri təsdiq edən hər hansı əməliyyatlar olmamışdır. Bundan əlavə, diskontlaşdırılmış pul daxilolmaları metodları bu sahədə gələcək pul daxilolmaları ilə bağlı qeyri-müəyyənliyin olması səbəbindən ədalətli dəyər hədlərini təqdim edir. Lakin, rəhbərlik hesab edir ki, ilin sonuna olan ədalətli dəyərin balans dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənməsi ehtimalı azdır.

45

18. ƏMLAK VƏ AVADANLIQ Əmlak və avadanlıq aşağıdakılardan ibarətdir:

Torpaq Binalar Mebel və avadanlıq

Kompü-terlər

Nəqliyyat vasitələri

İcarəyə alınmış əmlakın

təkmilləşdiril- məsi

Digər avadanlıq

Başa çatmamış

tikili

Cəmi

İlkin/yenidən qiymətləndirilmiş dəyərlə

31 dekabr 2012-ci il 5,617 17,615 5,518 4,249 2,530 705 1,131 11 37,376

Əlavələr 5 56 691 692 349 237 104 97 2,231 Silinmələr (14) - (389) (338) (60) (174) (131) - (1,106)

31 dekabr 2013-cü il 5,608 17,671 5,820 4,603 2,819 768 1,104 108 38,501

Əlavələr - 155 979 953 410 26 86 - 2,609 Silinmələr - - (44) (4) (66) - - (97) (211)

31 dekabr 2014-cü il 5,608 17,826 6,755 5,552 3,163 794 1,190 11 40,899

Yığılmış köhnəlmə 31 dekabr 2012-ci il - (8) (3,279) (2,763) (1,098) (477) (804) - (8,429)

Köhnəlmə xərci - (282) (638) (649) (235) (153) (95) - (2,052) Silinmə üzrə ləğv edilmiş - - 317 327 42 162 124 - 972

31 dekabr 2013-cü il tarixinə - (290) (3,600) (3,085) (1,291) (468) (775) - (9,509)

Köhnəlmə xərci - (290) (674) (692) (246) (93) (121) - (2,116) Silinmə üzrə ləğv edilmiş - - 41 2 19 - 1 - 63

31 dekabr 2014-cü il - (580) (4,233) (3,775) (1,518) (561) (895) - (11,562)

Xalis qalıq dəyəri 31 dekabr 2014-cü il tarixinə 5,608 17,246 2,522 1,777 1,645 233 295 11 29,337

31 dekabr 2013-cü il tarixinə 5,608 17,381 2,220 1,518 1,528 300 329 108 28,992

46

31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə əmlak və avadanlığa müvafiq olaraq 5,205 min manat və 2,571 min manat məbləğində tam köhnəlmiş əmlak və avadanlıq daxil olmuşdur. Qrupun sahib olduğu binalar müstəqil qiymətləndiricinin hesabatı əsasında uçotda yenidən qiymətləndirilmiş dəyərlə göstərilmişdir. 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə bu binaların ümumi balans dəyəri müvafiq olaraq 17,246 min manat və 17,381 min manat təşkil etmişdir. Əgər binalar uçotda yığılmış köhnəlmə və dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla, ilkin dəyər ilə göstərilərsə, onun balans dəyəri 31 dekabr 2014-cü il tarixinə 9,110 min manat olardı (31 dekabr 2013: 9,228 min manat). 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə Qrupun sahib olduğu binalar və ədalətli dəyər iyerarxiyası haqqında məlumat aşağıdakı kimi olmuşdur:

31 dekabr 2014-cü il 31 dekabr 2013-cü il Səviyyə 2 Ədalətli dəyər Səviyyə 2 Ədalətli dəyər Binalar 17,246 17,246 17,381 17,381 Cəmi 17,246 17,246 17,381 17,381

19. İNVESTİSİYA ƏMLAKI 2008-ci ildə Qrup uzun müddətə qiymətinin artması məqsədilə investisiya əmlakı qismində torpaq sahəsi almışdır. 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər üzrə investisiya əmlakı müvafiq olaraq 536 min manat və 559 min manat təşkil etmişdir. Rəhbərlik hesab edir ki, 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə investisiya əmlakının ədalətli dəyəri təxminən onun ilkin dəyərinə bərabər olmuşdur.

20. QEYRİ-MADDİ AKTİVLƏR

Qeyri-maddi aktivlər aşağıdakılardan ibarətdir: 2014 2013 İlkin dəyər 1 yanvar 5,743 5,466 Əlavələr 916 584 Silinmələr - (307) 31 dekabr 6,659 5,743 Yığılmış amortizasiya 1 yanvar (2,946) (2,487) İl üzrə xərc (883) (761) Silinmələr - 302 31 dekabr (3,829) (2,946) Xalis qalıq dəyəri 31 dekabr 2,830 2,797 Qeyri-maddi aktivlərə proqram təminatı və lisenziyalar daxildir.

47

21. DİGƏR AKTİVLƏR

Digər aktivlər aşağıdakılardan ibarətdir:



Digər maliyyə aktivləri: Digər banklardan plastik kart əməliyyatları üzrə əldə olunacaq vəsaitlər 1,242 820 Pul köçürmələri üzrə hesablaşmalar 312 367 İşçilər üzrə debitor borclar 87 137 Digər 16 27 1,657 1,351 Digər qeyri-maliyyə aktivləri: Əmlak və avadanlıq üçün qabaqcadan ödənişlər 2,075 3,234 Mənfəət vergisindən başqa qabaqcadan ödənilmiş vergilər 1,090 989 Təxirə salınmış xərclər 936 988 Təxirə salınmış akvizisiya xərcləri 307 626 Geri alınmış girov 19 277 Digər 263 131 6,347 7,596 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (11) (166) Cəmi digər aktivlər 6,336 7,430 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər üçün digər aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər 6 saylı qeyddə açıqlanır.

22. BANK DEPOZİTLƏRİ

Bank depozitləri aşağıdakılardan ibarətdir:



Banklardan və digər kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər və depozitlər 742 3,738 Bankların və digər kredit təşkilatlarının müxbir hesabları 277 570 Cəmi bank depozitləri 1,019 4,308

23. MÜŞTƏRİ DEPOZİTLƏRİ Müştəri depozitləri aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Tələb əsasında geri ödənilməli 199,555 163,961 Müddətli depozitlər 147,637 147,638 Cəmi müştəri depozitləri 347,192 311,599 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə müvafiq olaraq 200 min manat və 13 min manat məbləğində müştəri depozitləri verilmiş zəmanətlərlə bağlı təminat kimi saxlanılmışdır.

48



İqtisadi sektorlar üzrə təhlil: Fiziki şəxslər 175,832 165,466 Enerji 143,386 107,037 Ticarət 15,419 27,163 İnşaat 5,726 5,479 Sığorta 2,330 1,584 Kənd təsərrüfatı 1,920 1,543 Nəqliyyat və rabitə 1,059 1,819 İstehsal 621 456 Notariat 298 204 Dövlət təşkilatları 222 430 Maliyyə 121 166 Səfirlik 111 98 İnvestisiya qoyuluşu 88 87 Digər 59 67 Cəmi müştəri depozitləri 347,192 311,599 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə 5 müştəriyə ödənilməli müvafiq olaraq 153,703 min manat və 125,434 min manat (ümumi müştəri depozitlərinin 44% və 40%-i) məbləğində müştəri depozitləri var idi ki, bu da mühüm cəmləşməni əks etdirir.

24. DÖVLƏT QURUMLARINDAN VƏ XARICI KREDIT TƏŞKILATLARINDAN ALINMIŞ KREDITLƏR Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Dövlət qurumlarından alınmış kreditlər: Azərbaycan İpoteka Fondu 24,180 19,096 Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu 10,916 12,045 İnformasiya Texnologiyalarının İnkişafı Dövlət Fondu 999 - Cəmi dövlət qurumlarından alınmış kreditlər 36,095 31,141 Xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər: Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 11,583 11,932 OPEC Beynəlxalq İnkişaf Fondu 7,883 7,893 Cənub-Şərqi Avropa üçün Avropa Fondu 5,528 9,306 Almaniya-Azərbaycan Fondu 1,635 1,924 DEG - Deutsche Investitions-Entwicklungsgeselschaft - 3,935 Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası - 3,837 Cəmi xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 26,629 38,827 Cəmi dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər 62,724 69,968

31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə Azərbaycan İpoteka Fondundan alınmış müvafiq olaraq 24,180 min manat və 19,096 min manat məbləğində kreditlər daxildir. Bu kreditlərin ödəmə müddətləri 3 ildən 35 ilədəkdir və illik faiz dərəcəsi 1-4%-dir. 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan alınmış müvafiq olaraq 10,916 min manat və 12,045 min manat məbləğində kreditlər daxildir. Bu kreditlərin ödəmə müddətləri 10 ilədəkdir və illik faiz dərəcəsi 1%-dir.

49

20 sentyabr 2014-cü il tarixdə Bank Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi nəzdində İnformasiya Texnologiyalarının İnkişafı Dövlət Fondu ilə kredit müqaviləsi imzalamışdır. 31 dekabr 2014-cü il tarixdə bu kredit üzrə qalıq 999 min manat olmuşdur. Kreditlər verildiyi tarixdən etibarən 5 il müddətində illik 1 % ilə geri ödənilməlidir. 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə üçüncü tərəf olan xarici kredit təşkilatlarından ABŞ dolları ilə alınmış müvafiq olaraq 26,629 min manat və 34,892 min manat məbləğində kreditlər daxildir. Bu kreditlərin ödəmə müddətləri 6 aydan 7 ilədəkdir və illik 3.82-12.00% ilə geri qaytarılmalıdır (31 dekabr 2013-cü il: ödəmə müddətləri 1 ildən 7 ilədəkdir və illik 3.86-8.74% ilə geri qaytarılmalıdır). 31 dekabr 2014-cü il tarixinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə əlaqəli tərəf olan xarici kredit təşkilatlarından alınmış heç bir kredit daxil deyildir. 31 dekabr 2013-cü il tarixinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə əlaqəli tərəf olan xarici kredit təşkilatlarından ABŞ dolları ilə alınmış 3,935 min manat məbləğində, 2.5 ildən 5 ilədək ödəmə müddətləri olan və illik 5.96% faiz dərəcəsi ilə verilmiş kreditlər daxildir. Bank xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərlə bağlı maliyyə şərtlərini yerinə yetirmək öhdəliyinə malikdir. Bu şərtlərə borcun səhmdar kapitalına nisbəti və müxtəlif digər maliyyə göstəriciləri daxildir. 31 dekabr 2014-cü il və 31 dekabr 2013-cü il tarixlərinə Qrup borc müqavilələrinə daxil olan bütün maliyyə şərtlərini yerinə yetirmişdir.

25. DİGƏR ÖHDƏLİKLƏR Digər öhdəliklər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2013-cü il Digər maliyyə öhdəlikləri:: Səhmdarlara ödəniləcək vəsaitlər 688 688 Hesablaşma prosesində olan öhdəliklər 476 221 Pul köçürmələri və plastik kartlarla əməliyyatlar üzrə hesablaşmalar 386 426 İstifadə olunmayan məzuniyyətlə bağlı işçilərə ödəniləcək vəsaitlər 363 158 Sığorta əməliyyatlarından yaranan kreditor borclar 263 125 Əmanətlərin Sığortalanması Fonduna ödəniləcək vəsaitlər 178 145 Təkrarsığorta əməliyyatlarından yaranan kreditor borclar 71 140 Digər banklardan plastik kart əməliyyatları üzrə ödəniləcək vəsaitlər 55 10 Peşəkar xidmət haqları üzrə kreditor borclar 47 51 Digər 33 51 2,560 2,015 Digər qeyri-maliyyə öhdəlikləri: Mənfəət vergisindən başqa vergilər 445 485 Digər 80 18 Təxirə salınmış vergi - 598 Cəmi digər öhdəliklər 3,085 3,116

26. SUBORDİNASİYA BORCU Subordinasiya borcu aşağıdakılardan ibarətdir: Valyuta Yerləşdirilmə

müddəti Nominal

faiz dərəcəsi



Xarici kredit təşkilatlarından – üçüncü

tərəflərdən alınmış subordinasiya borcu

ABŞ dolları 1.5-10 il 6.34-7.57% 15,497 17,003

Əlaqəli tərəflərdən alınmış subordinasiya borcu

ABŞ dolları 10 il 7.49% 11,776 3,997

Xarici kredit təşkilatlarından – üçüncü tərəflərdən alınmış subordinasiya borcu Avro 7-7.5 il 6.50% 1,912 2,184

Cəmi subordinasiya borcu 29,185 23,184

50

Qrup müflisləşdiyi və ya ləğv edildiyi təqdirdə hazırkı borcun qaytarılması Qrupun bütün digər kreditorlar qarşısında öz öhdəliklərini təmin etməsindən sonra baş verəcək. Qrup subordinasiya borcu ilə bağlı maliyyə şərtlərinə əməl etmək öhdəliyi daşıyır. Bu şərtlərə borcun kapitala nisbəti əmsalı və digər müxtəlif maliyyə fəaliyyəti göstəriciləri daxildir. 31 dekabr 2014-cü və 2013-ci il tarixlərinə Qrup bu şərtlərdən heç birini pozmamışdır.

27. SƏHMDAR KAPITALI 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə şirkətin təsdiq olunmuş səhmdar kapitalı hər birinin nominal dəyəri 2.45 manat olan 15,290,198 ədəd adi səhmdən ibarət olmuşdur. 2014-cü ildə Qrup adi səhmlər üzrə 8,000 min manat məbləğində dividendlər elan etmiş və ödəmişdir (2013-cü il: 9,800 min manat).

28. ŞƏRTİ ÖHDƏLIKLƏR VƏ TƏƏHHÜDLƏR Adi fəaliyyət zamanı Qrup müştərilərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün balansdan kənar riskləri olan maliyyə alətləri üzrə müqavilə tərəfi qismində çıxış edir. Dəyişən kredit riski dərəcəsini nəzərdə tutan bu alətlər maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatında əks etdirilmir. Qrup balansda qeyd edilən əməliyyatlar halında olduğu kimi, balansdankənar öhdəlikləri qəbul edərkən eyni kredit nəzarət və idarəetmə siyasətlərini tətbiq edir. Zəmanətlər və digər öhdəliklər üzrə zərər ehtiyatı 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə müvafiq olaraq 40 min manat və 99 min manat təşkil etmişdir. 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə şərti öhdəliklər aşağıdakılardan ibarət olmuşdur: 31 dekabr

2014-cü il 31 dekabr 2013-

cü il Şərti öhdəliklər və kredit öhdəlikləri Kreditlər və istifadə edilməmiş kredit xətləri üzrə öhdəliklər 16,352 14,439 Verilmiş zəmanətlər və oxşar öhdəliklər 3,088 4,968

Cəmi şərti öhdəliklər və kredit öhdəlikləri 19,440 19,407 Məhkəmə prosesləri – Qrup vaxtaşırı olaraq və adi fəaliyyəti müddətində müştərilər və müqavilə tərəflərinin irəli sürdüyü iddialarla üzləşir. Rəhbərlik düşünür ki, heç bir hesablanmamış mühüm itkilər yaranmayacaq və bu səbəbdən də hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında ehtiyatlar nəzərdə tutulmamışdır. Vergiqoyma – Azərbaycan Respublikasının ticarət, o cümlədən vergi qanunvericiliyi birdən çox təfsirə yol verə bilər. Bundan əlavə, biznes fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq vergi orqanlarının öz mülahizələrinə görə sərbəst qərar vermələri riski də mövcuddur. Biznes fəaliyyəti ilə əlaqədar Qrup rəhbərliyinin mülahizələrinə əsaslanan müəyyən mövqe vergi orqanları tərəfindən birmənalı qarşılanmadıqda, Qrupa əlavə vergilər, cərimələr və faizlər hesablana bilər. Belə qeyri-müəyyənlik halları maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi, dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyatların qiymətləndirilməsi və sövdələşmələrin bazar qiymətinin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı ola bilər. Bundan başqa, belə qeyri-müəyyənlik vergiyə cəlb olunan mənfəətin natamam hesablanması olaraq ehtiyat üzrə müvəqqəti fərqin qiymətləndirilməsi, habelə müştərilərə verilmiş kreditlər və debitor borcları ilə bağlı dəyərsizləşmə üzrə zərər üçün ehtiyatların geri qaytarılması ilə də bağlı ola bilər. Qrupun rəhbərliyi ödəniləcək vergi məbləğlərinin hesablandığını düşünür, buna görə də, konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında heç bir ehtiyat nəzərdə tutulmamışdır.

51

Ümumiyyətlə vergi ödəyiciləri audit ilindən əvvəlki 3 təqvim ili ərzində vergi auditindən keçməlidirlər. Lakin tamamlanmış auditlər tabeçiliyində olan vergi orqanları tərəfindən yerinə yetirilmiş vergi auditi nəticələrinin daha yuxarı səlahiyyətli vergi orqanları tərəfindən əlavə vergi auditi ilə yoxlanması ehtimalını istisna etmir. Cinayət işinin araşdırılması zamanı iddia müddəti məhkəmənin qərarına əsasən yeddi ilədək uzadıla bilər. Əməliyyat mühiti – Azərbaycan kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrin bazar mühitləri inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə müxtəlif risklərə, o cümlədən iqtisadi, siyasi və sosial, habelə, hüquqi və qanunvericilik ilə bağlı risklərə daha çox məruz qalır. Azərbaycanda biznes fəaliyyətinə təsir edən qanun və qaydalar sürətlə dəyişməkdədir, vergi qanunvericiliyi və tənzimləyici baza müxtəlif formada şərh olunur. Azərbaycanın gələcək iqtisadi kursuna dövlət tərəfindən qəbul edilən maliyyə və monetar siyasətlər eləcə də hüquq, idarəetmə və siyasi mühitdəki dəyişikliklər mühüm təsir göstərir. Azərbaycan neft və qaz məhsullarının iri istehsalçısı və ixracatçısı olduğuna görə ölkə iqtisadiyyatı, xüsusi olaraq, dünya bazarlarının 2014-cü ildə əhəmiyyətli dərəcədə düşən neft və qaz qiymətlərinə qarşı həssasdır. Rəhbərlik qiymətlərdəki hər hansı gələcək dəyişikliklərin Qrupun maliyyə vəziyyətinə təsirini düzgün qiymətləndirmək iqtidarında deyil.

52

29. ƏLAQƏLİ TƏRƏFLƏRLƏ ƏMƏLİYYATLAR Bank və onun əlaqəli tərəfləri olan törəmə müəssisələri arasında əməliyyatlar konsolidasiya zamanı ixtisar edilmiş və bu qeyddə açıqlanmamışdır. Qrup və digər əlaqəli tərəflər arasında əməliyyatların təfərrüatları aşağıda açıqlanır:

31 dekabr 2014-cü il 31 dekabr 2013-cü il Qeyd-

lər Əlaqəli

tərəflərin qalıqları

Maliyyə hesabatı

müddəası üzrə cəmi

Əlaqəli tərəflərin qalıqları

Maliyyə hesabatı


Müştərilərə verilmiş kreditlər 15 314,006 290,161

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 10,765 5,137

- Qrupun əsas rəhbər heyəti 911 827

Dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat 15 (10,731) (6,887) - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr (110) (103)

- Qrupun əsas rəhbər heyəti (6) (16)

Bank depozitləri 22 1,019 4,308 - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr 445 263

Müştərilərin depozitləri 23 347,192 311,599

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 316 512

- Qrupun əsas rəhbər heyəti 1,998 731 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 24 62,724 69,968 - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr 445 4,198

Digər öhdəliklər 25 3,085 3,116


- Qrupun əsas rəhbər heyəti 97 47 Subordinasiya borcu 26 29,185 23,184

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 11,776 3,997

Kreditlər və istifadə olunmamış kredit

xətləri üzrə öhdəliklər 28 16,352 14,439 - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr 286 293

- Qrupun əsas rəhbər heyəti 301 231

53

Rəhbərlik və digər əsas idarəedici heyətə ödənişlər aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr 2014-cü il

tarixinə bitən il 31 dekabr 2013-cü il

tarixinə bitən il Əlaqəli

tərəflərlə əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əsas rəhbər heyətə ödəmələr

(10 saylı qeyd): - Qısamüddətli işçi müavinətləri 3,919 17,578 3,306 15,258

Cəmi 3,919 17,578 3,306 15,258 Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar üzrə uçotda tanınmış aşağıdakı məbləğlər 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə bitən illər üzrə mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabata daxil edilmişdir: 31 dekabr 2014-cü il

tarixinə bitən il 31 dekabr 2013-cü il

tarixinə bitən il Qeydlər Əlaqəli

tərəflərlə əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əlaqəli tərəflərlə

əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Faiz gəliri 5 55,465 42,028


- Qrupun əsas rəhbər heyəti 112 177 Faiz xərci 5 (17,462) (14,624)

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr (616) (620)

- Qrupun əsas rəhbər heyəti (350) (472)

31 dekabr 2014-cü il tarixinə bitən il

31 dekabr 2013-cü il tarixinə bitən il

Qeydlər Əlaqəli tərəflərlə

əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əlaqəli tərəflərlə

əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Faiz hesablanan aktivlər üzrə

dəyərsizləşmə zərərləri üçün (ehtiyat)/ehtiyatın bərpası 6 (4,174) (198)


- Qrupun əsas rəhbər heyəti 10 4 Haqq və komissiya gəliri 8 8,643 8,927


- Qrupun əsas rəhbər heyəti 24 30 Əməliyyat xərcləri 10 (30,665) (27,368)


- Qrupun əsas rəhbər heyəti (3,919) (3,306)

30. MALİYYƏ ALƏTLƏRİNİN ƏDALƏTLİ DƏYƏRİ MHBS ədalətli dəyəri qiymətləndirmə tarixində bazar iştirakçıları arasındakı əməliyyat üzrə aktivin satılması üçün alınmış və ya öhdəliyin ötürülməsi üçün ödənilmiş qiymət kimi müəyyən edir.

54

Qrupun dövri olaraq ədalətli dəyərlə ölçülən maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəliklərinin ədalətli dəyəri Qrupun maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin bəziləri hər hesabat tarixinin sonunda ədalətli dəyərlə ölçülür. Aşağıdakı cədvəllərdə bu maliyyə alətlərinin və maliyyə öhdəliklərinin müəyyən olunması üsulları (xüsusilə, qiymətləndirmə vasitələri və istifadə olunan giriş məlumatları) barədə məlumat verilir. Maliyyə aktivləri / maliyyə öhdəlikləri

Aşağıdakı tarixlərə ədalətli dəyər

Ədalətli dəyər

ierarxiyası

Qiymətləndirmə vasitələri və

əsas giriş məlumatları

Əsas müşahidə

olunmayan giriş

məlumatları

Müşahidə olunmayan

giriş məlumatlarını

n ədalətli dəyərlə əlaqəsi



1) SB – ARMB qısamüddətli notları (Qeyd 17-yə baxın)

- 10,495 Səviyyə 1 Fəal bazarda bəyan edilmiş təklif qiymətləri

Uyğun deyil Uyğun deyil

Dövr ərzində Səviyyə 1 və 2 arasında transferlər olmayıb. Dövri olaraq ədalətli dəyərlə ölçülməyən (lakin ədalətli dəyər açıqlamalarının tələb olunduğu) maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəliklərinin ədalətli dəyəri Aşağıdakı cədvəldə verilənlər istisna olmaqla, direktorlar hesab edir ki, konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında tanınmış maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin balans dəyərləri təxminən onların ədalətli dəyərini əks etdirir. 31 dekabr 2014-cü il 31 dekabr 2013-cü il Balans dəyəri Ədalətli dəyər Balans dəyəri Ədalətli dəyər Pul vəsaitləri və Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 141,763 141,763 94,196 94,196

Banklardan alınacaq vəsaitlər 20,190 20,208 29,792 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 303,275 301,824 283,274 283,274 Digər borc qiymətli kağızları 1,692 1,626 16,676 16,676 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 916 916 619 619 Digər maliyyə aktivləri 1,657 1,657 1,351 1,351 Bank depozitləri 1,019 1,019 4,308 4,308 Müştəri depozitləri 347,192 346,606 311,599 311,599 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 62,724 62,347 69,968 69,968 Ehtiyatlar 3,078 3,078 4,349 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,560 2,560 2,015 2,015 Subordinasiya borcu 29,185 30,500 23,184 23,184

55

31 dekabr 2014-cü il Səviyyə 1 Səviyyə 2 Cəmi Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi

Bankındakı qalıqlar 141,763

-

141,763 Banklardan alınacaq vəsaitlər - 20,190 20,190 Müştərilərə verilmiş kreditlər - 303,275 303,275 Digər borc qiymətli kağızları - 1,692 1,692 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor borcları - 916 916 Digər maliyyə aktivləri - 1,657 1,657 - Bank depozitləri - 1,019 1,019 Müştəri depozitləri - 347,192 347,192 Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından

alınmış kreditlər -

62,724

62,724 Ehtiyatlar - 3,078 3,078 Digər maliyyə öhdəlikləri - 2,560 2,560 Subordinasiya borcu - 29,185 29,185 31 dekabr 2013-cü il Səviyyə 1 Səviyyə 2 Cəmi Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi

Bankındakı qalıqlar 94,196

-

94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər - 29,792 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər - 283,274 283,274 Digər borc qiymətli kağızları - 16,676 16,676 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor borcları - 619 619 Digər maliyyə aktivləri - 1,351 1,351 - Bank depozitləri - 4,308 4,308 Müştəri depozitləri - 311,599 311,599 Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından

alınmış kreditlər -

69,968

69,968 Ehtiyatlar - 4,349 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri - 2,015 2,015 Subordinasiya borcu - 23,184 23,184 31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə satıla bilən maliyyə aktivlərinə ilkin dəyər ilə uçotda əks olunan müvafiq olaraq 601 min manat və 602 min manat məbləğində kapital investisiyaları daxil idi. Cədvəldə Səviyyə 2 kateqoriyasına daxil edilmiş maliyyə aktivlərinin və öhdəliklərinin ədalətli dəyəri, diskontlaşdırılmış pul vəsaitlərinin hərəkətinin təhlilinə əsasən və tərəflərin kredit riskini əks etdirən diskont dərəcəsi üzrə mühüm məlumatlardan istifadə etməklə ümumi qəbul edilmiş qiymətqoyma modellərinə uyğun olaraq müəyyən edilmişdir.

31. KAPİTAL RİSKİNİN İDARƏ EDİLMƏSİ Qrup borc və kapital balansının optimallaşdırılması yolu ilə səhmdarlarının gəlirlərini artırmaqla Qrupa daxil olan müəssisələrin fasiləsizlik prinsipi əsasında fəaliyyət göstərə biləcəyini təmin etmək məqsədilə öz kapitalının idarə edilməsini həyata keçirir. Qrupun kapitalının adekvatlığına digər üsulların tətbiqi ilə yanaşı Bazel Kapital Sazişi 1988 ilə müəyyən edilmiş əmsallar vasitəsilə və Qrupun idarə edilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən olunmuş əmsallardan istifadə etməklə nəzarət olunur. Ötən il ərzində Qrup xarici mənbələrin tətbiq etdiyi bütün kapital tələblərini tam yerinə yetirmişdir. Qrupun kapital strukturu 26 saylı qeyddə açıqlanan subordinasiya borclarını özündə əks etdirən borc vəsaitlərdən və kapitaldakı dəyişikliklər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda açıqlandığı kimi buraxılmış səhmdar kapitalı, ehtiyatlar və bölüşdürülməmiş mənfəətdən təşkil olunmuş ana müəssisənin səhmdarlarına məxsus kapitaldan ibarətdir. Aktiv və Öhdəliklərin İdarəedilməsi Komitəsi kapital strukturunu hər yarım ildə təhlil edir. Belə təhlilin bir hissəsi kimi, Direktorlar Şurası kapitalın dəyərinə və hər kapital sinfi üzrə riskləri nəzərdən keçirir.

56

Direktorlar Şurasının tövsiyələrinə əsasən Qrup kapital strukturunun ümumi balansını dividentlərin ödənilməsi və yeni səhmlərin buraxılması yolu ilə tənzimləyir.

Qrupun kapital risklərinin idarəedilməsi üzrə ümumi siyasəti 2013-cü ildən dəyişməz qalır. Aşağıdakı cədvəldə kapitalın adekvatlığı məqsədləri üçün Bazel Komitəsinin tətbiq etdiyi qaydalara əsasən Qrupun qanunvericiliklə tələb olunan minimal kapital vəsaitlərinin təhlili göstərilir: 31 dekabr



tarixinə bitən il 1-ci dərəcəli kapitalda hərəkətlər: 1 yanvar tarixinə 47,491 45,828 Elan edilmiş dividendlər (8, 000) (9,800) Qeyri-nəzarət payında dəyişiklik 828 459 Törəmə müəssisənin səhmdar kapitalının artımından yaranan

bölüşdürülməmiş mənfəətdə dəyişiklik (207) - Qeyri-maddi aktivlərdə dəyişiklik (33) 182 İl üzrə mənfəət 9,978 10,822 31 dekabr 50,057 47,491 31 dekabr



tarixinə bitən il Tənzimləyici kapitalın tərkibi: 1-ci dərəcəli kapital: Səhmdar kapitalı 37,461 37,461 Bölüşdürülməmiş mənfəət 11,565 9,794 Qeyri-nəzarət payı 4,249 3,421 Çıxılsın: Qeyri-maddi aktivlər (2,830) (2,797) Çıxılsın: Qudvil (388) (388) Cəmi müəyyən olunmuş 1-ci dərəcəli kapital 50,057 47,491


tarixinə bitən il


tarixinə bitən il Yenidənqiymətləndirmə ehtiyatı 6,939 6,939 Subordinasiya borcu 25,029 16,887 1-ci dərəcəli kapitalın 100% ilə məhdudlaşdırılmış 2-ci dərəcəli

kapitalın cəmi 31,968 23,826 Çıxılsın: maliyyə fəaliyyəti ilə məşğul olan şirkətlərə investisiya

qoyuluşları (601) (602) Cəmi tənzimləyici kapital 81,424 70,715 Kapitalın adekvatlıq əmsalları: 1-ci dərəcəli kapital 15% 15% Cəmi kapital 25% 22% Kapitalın adekvatlığını təmin etmək üçün normativ qaydalarla müəyyən edilmiş kəmiyyət ölçüləri Qrupdan risk üzrə ölçülmüş aktivlərə qarşı minimal məbləğ və əmsalların ümumi olaraq 12% və 1 dərəcəli kapitalın 6% səviyyəsində saxlanılmasını tələb edir. 31 dekabr 2014-cü və 2013-ci il tarixlərinə Qrup kapitalın adekvatlığı məqsədləri üçün ümumi kapitalın hesablanmasına 1-ci dərəcəli kapitalın 50% həcmində məhdudlaşan alınmış subordinasiya borclarını daxil etmişdir. Qrupun müflisləşdiyi və ya ləğv edildiyi təqdirdə qeyd olunan borc Qrupun bütün digər kreditorlar qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməsindən sonra baş verəcək.

57

32. RİSKİN İDARƏ EDİLMƏSİ QAYDALARI Risklərin idarə edilməsi Qrupun bankçılıq fəaliyyəti üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir və Qrup əməliyyatlarının əsas elementini təşkil edir. Qrup əməliyyatlarına xas olan əsas risklər aşağıdakılarla bağlıdır: • Kredit riski • Likvidlik riski • Bazar riski Qrup effektiv və səmərəli riskin idarəedilməsi prosesinin tətbiqinin önəmli olması faktını qəbul edir. Belə prosesin bu cür təşkili üçün Qrup riskin idarəedilməsi çərçivəsini yaratmışdır ki, bunun da əsas məqsədi Qrupu risklərdən qorumaqdan və Qrupa qarşıya qoyulmuş fəaliyyət məqsədlərinə nail olma imkanlarının yaradılmasından ibarətdir. Risklərin idarəedilməsi çərçivəsi vasitəsilə Qrup aşağıdakı risklərin idarə edilməsini həyata keçirir: Kredit riski Qrup kredit riskinə məruz qalır ki, bu da maliyyə aləti üzrə bir tərəfin öz öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməməsi və bunun digər tərəfə maliyyə zərərinin dəyməsindən yaranan riskdir. Riskin idarəedilməsi və monitorinqi müəyyən edilmiş səlahiyyətlər çərçivəsində həyata keçirilir. Bu proseslər Kredit Komitəsi və Qrupun İdarə Heyəti tərəfindən icra edilir. Kredit Komitəsi tərəfindən hər hansı müraciət olmayana qədər, kredit prosesləri üzrə bütün tövsiyələr (borcalan üçün təsdiqlənmiş məhdudiyyətlər və ya kredit sazişinə edilmiş düzəlişlər və sair) filialın riskin idarəedilməsi direktoru yaxud Risklərin İdarəedilməsi Departamentinin meneceri tərəfindən təhlil edilir və təsdiqlənir. Gündəlik riskin idarəedilməsi prosesi Kredit Departamentlərinin və Filialların Kredit Bölmələrinin rəhbəri tərəfindən həyata keçirilir. Qrup bir borcalan yaxud bir qrup borcalanlar və sənaye seqmentləri üzrə qəbul edilmiş risk məbləğinə hədlər qoymaqla üzərinə götürdüyü kredit riskləri səviyyəsini strukturlaşdırır. Borcalan yaxud məhsul (sənaye sektoru) üzrə kredit riski səviyyəsinə qoyulmuş hədlər İdarəetmə Şurası tərəfindən rüblük təsdiqlənir. Banklar və brokerlər daxil olmaqla hər hansı bir borcalan halında riskə məruzqalma həddi daha sonra balans və balansdan kənar müddəalarla bağlı riskləri əhatə etməklə Kredit Komitəsi tərəfindən müəyyən olunmuş alt-limitlərlə məhdudlaşır. Təyin olunan hədlərlə bağlı faktiki riskə məruzqalma hallarına gündəlik nəzarət olunur. Müvafiq hesab edilən hallarda və əksər kreditlərlə əlaqədar olaraq Qrup girov, eləcə də fərdi və korporativ zəmanətlər qəbul edir. Bəzi kredit məbləğləri qeyd olunan təminat vasitələrinin əldə edilməsi mümkün olmayam fərdi şəxslərə verilmiş kreditlərdən ibarətdir. Belə kreditlər davamlı olaraq nəzarətdə saxlanılır və illik yaxud daha qısa müddətlərdə təhlil edilir. Kreditlərin ayrılması üzrə öhdəliklər kredit, zəmanət və ya akkreditiv formasında çıxış edən istifadə edilməmiş kredit vəsaitlərdən ibarətdir. Balansdankənar uçotda olan maliyyə alətləri üzrə kredit riski müqavilə tərəfinin müqavilə şərtləri və müddəalarına əməl edə bilməməsi nəticəsində zərərin baş verməsi ehtimalı kimi müəyyən olunur. Kreditin ayrılması öhdəliyi üzrə kredit riskinə gəldikdə isə, Qrup realizə edilməmiş belə öhdəliklərin ümumi məbləğinə bərabər potensial zərər riski ilə üzləşir. Lakin, zərərin ehtimal edilən məbləği realizə edilməmiş kredit öhdəliklərindən azdır, ona görə ki, kreditin ayrılması üzrə öhdəliklərin əksəriyyəti müştərilərin xüsusi kredit standartlarına davamlı qaydada cavab verə bilməsindən asılıdır. Qrup maliyyə vəziyyəti haqqında hesabat və maliyyə alətləri halında olduğu kimi, riskin təsir nəticələrinin yumuşaldılması üçün limitləri və cari monitorinq prosesini tətbiq etməklə kreditlərin verilməsinin təsdiqlənməsi proseduruna əsaslanan eyni kredit siyasətini şərti öhdəliklərə qarşı istifadə edir. Qrup balansdankənar uçotda əks etdirilən şərti öhdəliklərin ödəniş müddətinə qədər dövrü nəzarətdə saxlayır, çünki daha uzunmüddətli öhdəliklər qısamüddətli kredit öhdəlikləri ilə müqayisədə daha çox kredit riski dərəcəsinə məruz qalır. Kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi Qrupun kredit riskinə məruzqalma həddi əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir və həm fərdi risklərdən, həm də ümumi bazar iqtisadiyyatı risklərindən asılıdır.

58

Aşağıdakı cədvəldə balans hesabatı, eləcə də balansdankənar hesabatda əks etdirilən maliyyə aktivləri ilə bağlı kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi göstərilir. Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda əks etdirilən maliyyə aktivləri halında kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi həmin aktivlərin hər hansı əvəzləşdirmədən və girov razılaşmalarında qabaqkı balans dəyərinə bərabərdir. Qrupun şərti öhdəlikləri və kreditin ayrılması ilə bağlı öhdəlik üzrə kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi isə, qarşı tərəf öz öhdəliklərini yerinə yetirmədiyi təqdirdə (bütün qarşı iddiaların, girov və ya təminat dəyərini itirdikdə) həmin alətlərin müqavilə məbləğlərindən ibarət olur.

Riskə maksimum

məruz qalma

Əvəzləş-dirmə

Əvəzləşdir-mədən sonra

xalis maksimal

məruzqalma həddi

Qoyulmuş girov

Xalis məruzqalma

həddi

31 dekabr 2014-cü il ARMB-dakı qalıqlar 77,940 - 77,940 - 77,940 Banklardan alınacaq vəsaitlər 20,190 - 20,190 - 20,190 Müştərilərə verilmiş kreditlər 303,275 4,482 298,793 276,829 21,964 Digər borc qiymətli kağızları 1,692 - 1,692 - 1,692 Satıla bilən investisiyalar 601 - 601 - 601 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları 916 - 916 - 916 Digər maliyyə aktivləri 1,657 - 1,657 - 1,657 Kreditlər və istifadə olunmamış kredit xətləri

üzrə öhdəliklər 16,352 5,102 11,250 1,861 9,389 Verilmiş zəmanətlər və oxşar öhdəliklər 3,088 200 2,888 1,672 1,216 31 dekabr 2013-cü il

ARMB-dakı qalıqlar 57,671 - 57,671 - 57,671 Banklardan alınacaq vəsaitlər 29,792 - 29,792 - 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 3,433 279,841 247,545 32,296 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 - 16,676 - 16,676 Satıla bilən investisiyalar 11,097 - 11,097 - 11,097 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları 619 - 619 - 619 Digər maliyyə aktivləri 1,351 - 1,351 - 1,351 Kreditlər və istifadə olunmamış kredit xətləri

üzrə öhdəliklər 14,439 2,764 11,675 999 10,676 Verilmiş zəmanətlər və oxşar öhdəliklər 4,968 13 4,955 2,050 2,905 Balansdankənar risk Qrup həm balans müddəaları, həm də balansdankənar müddəalar üzrə risklərin idarə edilməsində əsasən eyni qaydalardan istifadə edir. Kreditlərin ayrılması ilə bağlı öhdəliklər halında isə, həmçinin kredit və avanslar üçün olduğu kimi, müştərilər və qarşı tərəflər ilə bağlı eyni kredit riskinin idarə edilməsi siyasətləri tətbiq olunur. Girov qarşı tərəfin imkanları və əməliyyatın mahiyyətindən asılı olaraq tələb edilə bilər. Coğrafi cəmləşmə Riskin İdarə Edilməsi Komitəsi (RİK) qanunvericilik və qanuni tənzimləmə arenasında müşahidə olunan risklərə nəzarət edir və onların Qrupun fəaliyyətinə təsirini qiymətləndirir. Belə yanaşma Qrupa Azərbaycan Respublikasının investisiya mühitindəki dəyişikliklərdən yaranan itkiləri minimuma endirmək imkanı yaradır

59

Aktiv və öhdəliklərin coğrafi cəmləşməsi aşağıda göstərilir:

Azərbaycan Respublikası

İƏİT ölkələri Digər qeyri-İƏİT ölkələri


Cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

AKTİVLƏRİ

Pul vəsaitləri və ARMB-dəki qalıqlar 141,763 - - 141,763 Banklardan alınacaq vəsaitlər 13,341 6,018 831 20,190 Müştərilərə verilmiş kreditlər 303,275 - - 303,275 Digər borc qiymətli kağızları 1,692 - - 1,692 Satıla bilən investisiyalar 588 13 - 601 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 916 - - 916 Digər maliyyə aktivləri 1,079 402 176 1,657 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 462,654 6,433 1,007 470,094 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKLƏRİ Bank depozitləri 1,011 8 - 1,019 Müştəri depozitləri 347,192 - - 347,192 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 36,095 26,629 - 62,724 Ehtiyatlar 3,078 - - 3,078 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,251 201 108 2,560 Subordinasiya borcu - 26,564 2,621 29,185 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə

öhdəlikləri 389,627 53,402 2,729 445,758 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ALƏTLƏRİ ÜZRƏ XALİS MÖVQE 73,027 (46,969) (1,722)

Azərbaycan Respublikası

İƏİT ölkələri Digər qeyri-İƏİT ölkələri


Cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

AKTİVLƏRİ

Pul vəsaitləri və ARMB-dəki qalıqlar 94,196 - - 94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər 11,638 16,539 1,615 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 - - 283,274 Satıla bilən investisiyalar 11,083 14 - 11,097 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 - - 16,676 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 619 - - 619 Digər maliyyə aktivləri 339 649 363 1,351 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 417,825 17,202 1,978 437,005 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKLƏRİ Bank depozitləri 1,373 2,935 - 4,308 Müştəri depozitləri 311,599 - - 311,599 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 31,141 38,827 - 69,968 Ehtiyatlar 4,349 - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,937 - 78 2,015 Subordinasiya borcu - 17,945 5,239 23,184 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə

öhdəlikləri 350,399 59,707 5,317 415,423 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ALƏTLƏRİ ÜZRƏ XALİS MÖVQE 67,426 (42,505) (3,339)

60

Girov Tələb olunan girovun məbləği və növü qarşı tərəf ilə bağlı kredit riskinin qiymətləndirilməsindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir. Girov növlərinin və qiymətləndirmə parametrlərinə məqbul olduğunu müəyyənləşdirmək üçün qaydalar tətbiq olunur. Qəbul edilən əsas girov növlərinə aşağıdakılar aiddir: • Kommersiya kreditləri halında, daşınmaz əmlak vasitələri, mal-materiallar üçün girov hüququ. • Fiziki şəxslərə kreditlərin verilməsi halında, yaşayış sahəsinin ipotekası.

31 dekabr 2014 və 2013-cü il tarixlərinə Bankın ayrı-ayrılıqda dəyərsizləşdiyi müəyyən edilmiş kreditlər ilə əlaqədar saxladığı girovun ədalətli dəyəri müvafiq olaraq 22,232 min və 4,793 min manat təşkil etmişdir. Girov daşınmaz əmlakdan və avadanlıqdan ibarətdir. 31 dekabr 2014-cü il tarixinə Qrupun mülkiyyətində olan və satılması planlaşdırılan girov əmlakının balans dəyəri 19 min manat olmuşdur (31 dekabr 2013: 277 min manat). Rəhbərlik girovun bazar dəyərinə nəzarət edir, baza razılaşmasına əsasən əlavə girov tələb edir, habelə dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyatın müvafiq məbləğdə olduğunu təhlil etdiyi müddətdə aldığı girovun bazar dəyərinə nəzarət edir. Maliyyə aktivlərinin növü üzrə kredit keyfiyyəti Aşağıdakı cədvəldə Qrup tərəfindən saxlanılan vaxtı keçməmiş və dəyərsizləşməmiş digər maliyyə aktivlərinin kredit reytinqləri açıqlanır: 31 dekabr 2014-cü il AA A BBB <BBB Dərəcəsiz Cəmi Banklardan alınacaq vəsaitlər - 3,123 2,104 8,251 6,712 20,190 Müştərilərə verilmiş kreditlər - - - - 285,810 285,810 Digər borc qiymətli kağızları - - - - 1,692 1,692 Satıla bilən investisiyalar - - - - 601 601 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - - - - 916 916 Digər maliyyə aktivləri - - 12 2 1,643 1,657

31 dekabr 2013-cü il AA A BBB <BBB Dərəcəsiz Cəmi

Banklardan alınacaq vəsaitlər - 11,542 1,655 12,565 4,030 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər - - - - 271,122 271,122 Digər borc qiymətli kağızları - - - 16,078 598 16,676 Satıla bilən investisiyalar - - 14 10,495 588 11,097 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - - - - 619 619 Digər maliyyə aktivləri - - 104 44 1,203 1,351 Qrup beynəlxalq agentliklər tərəfindən reytinq dərəcəsi müəyyən edilməmiş qarşı tərəflərlə bir sıra əməliyyatlar aparır. Qrup qarşı tərəflərin beynəlxalq reytinq agentliklərinin təqdim etdiyi reytinq göstəriciləri ilə müqayisə oluna bilən reytinq dərəcələrini müəyyən etmək imkanı verən daxili modellər işləyib hazırlamışdır. Korporativ borcalanları qiymətləndirmək məqsədilə Qrupda borcalanların kredit reytinq dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi üçün metodologiya hazırlanmışdır. Bu metod borcalanın reytinqini, eləcə də kredit üzrə girovun reytinqini hesablamaq və təyin etmək/təsdiqləmək imkanını verir. Sistem borcalanın əsas fəaliyyət göstəricilərindən asılı olaraq verilmiş standartın obyektivliyinin yetərli olmadığı təqdirdə mütəxəssis tərəfindən cüzi düzəliş ediləcəyi ehtimal olunmaqla kəmiyyətin qiymətləndirilməsi modelinə əsaslanır. Metod aşağıdakı meyarlar qrupu əsasında reytinq dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsini nəzərdə tutur: borcalanın bazar göstəriciləri, qudvil, kredit tarixi, məlumatın şəffaflığı və mötəbərliyi, biznes fəaliyyəti və müəssisələrin fəaliyyət mühiti haqqında məlumat, Qrup və borcalan arasında münasibətlər, borcalanın maliyyə vəziyyəti, biznes fəaliyyəti və təqdim edilmiş girov. Maliyyə vəziyyəti və biznes fəaliyyəti ən vacib meyarlardır. Buna görə də, kəmiyyət qiymətləndirilməsi (“scoring”) modeli borcalanın və kreditin ümumi qiymətləndirilməsi üçün şərait yaradır.

61

Borcalanın kəmiyyət qiymətləndirilməsi modeli Qrupda kiçik və orta ölçülü müəssisələrə kreditlər ilə bağlı qiymətləndirmənin aparılması və belə kreditlərin ayrılmasına dair qərar verilməsi məqsədilə işlənib hazırlanmışdır. Kəmiyyət qiymətləndirilməsi modeli adi kredit məhsulları ilə əlaqədar olaraq hazırlanmış və borcalanların əsas fəaliyyət göstəricilərindən ibarətdir: maliyyə vəziyyəti, borcalanla münasibətlər, idarəetmə keyfiyyəti, məqsəd yönümlü istifadə, yerləşmə, kredit tarixi, girov və sair. Borcalanın parametrlərinə əsaslanan kəmiyyət qiymətləndirməsi kredit ilə bağlı qərar qəbuletmə prosesinin əsas amillərindən biridir. Fərdi borcalanların qiymətləndirilməsi metodologiyası aşağıdakı meyarlara əsaslanır: təhsil, məşğulluq, maliyyə durumu, kredit tarixi, borcalanın sahib olduğu əmlak. Kreditin maksimal həddi əldə edilmiş məlumata əsasən hesablanır. Kreditin maksimal həddi borcalana borc təzyiqi əmsalı əsasında hesablanır. Qrup korporativ kreditlərə və fiziki şəxslərə verilən kredit qruplarına qarşı daxili metodologiyalarını tətbiq edir. Kəmiyyət qiymətləndirməsi metodologiyaları müəyyən məhsullar üçün xüsusi olaraq hazırlanıb və kredit müddətinin müxtəlif mərhələlərində tətbiq olunur. Nəticə etibarı ilə isə, maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat üzrə müştərilərə verilmiş kreditlərin ödənilməmiş qalıqlarına uyğun gələn çarpaz məhsul keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi ilə müqayisə aparılması mümkün olmur. Bu kimi bir çox müfəssəl məlumatlar təqdim olunmur. Müştərilərə verilmiş kreditlərdən başqa digər maliyyə aktivləri onlara Fitch, Standard & Poor’s və Moody’s kimi beynəlxalq səviyyədə tanınmış agentliklər tərəfindən verilən kredit reytinqinə görə dərəcələnir. AAA ən yüksək mümkün reytinq dərəcəsi hesab edilir. İnvestisiya dərəcəli maliyyə aktivlərinin reytinqi AAA-dan BBB-ya kimi dəyişir. Reytinqi BBB-dan aşağı olan maliyyə aktivləri spekulyativ dərəcəli kimi təsnifləşdirilir. 31 dekabr 2014-cü və 2013-cü il tarixlərinə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş vəsaitlərin məbləği müvafiq olaraq 77,940 min manat və 57,671 min manat təşkil etmişdir. Beynəlxalq reytinq agentliklərinə əsasən Azərbaycan Respublikasının kredit reytinqi B2-dir (2013-cü ildə: B2) dərəcəsinə uyğun gəlmişdir. Likvidlik riski Likvidlik riski ödəniş vaxtı çatdıqda maliyyə alətləri ilə bağlı maliyyə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi üçün kifayət qədər vəsaitlərin mövcud olması ilə bağlı riskdir. AÖİK (Aktivlər və Öhdəliklər İdarəetmə Komitəsi) Qrupun növbəti maliyyə ili üçün strategiyasını müəyyənləşdirməklə, bu növ risklərə ödəniş müddətinin təhlili yolu ilə nəzarət edir. Cari likvidlik onun saxlanılması və pul vəsaitləri hərəkətinin optimallaşdırılması üçün valyuta bazarında ticarət əməliyyatlarında iştirak edən Xəzinədarlıq Şöbəsi tərəfindən idarə olunur. Likvidlik riskini idarə etmək üçün Qrup aktiv/öhdəliklərin idarə olunması prosesinin bir hissəsi olaraq müştərilər və bank əməliyyatları üzrə gözlənilən gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin gündəlik monitorinqini həyata keçirir. İdarə Heyəti ödəniş vaxtı çatan depozitlərin çıxarılması tələbinin qarşılanması üçün minimal məbləğlərə və bu cür gözlənilməyən məbləğdə tələblər olduğu təqdirdə istifadəyə hazır olmalı banklararası və digər borc vəsaitlərinin minimal məbləğinə qarşı hədlər müəyyən edir. Likvidlik və faiz dərəcəsi riskinin təhlili aşağıdakı cədvəldə təqdim olunur. Aşağıdakı təqdimat Qrupun əsas idarəedici heyətinə daxildə təqdim olunan məlumata əsaslanır.

62

Ölçülmüş orta effektiv faiz

dərəcəsi

1 aya qədər

1 aydan 3 aya qədər

3 aydan 1 ilə qədər

1 ildən 5 ilə qədər

5 ildən çox Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti

31 dekabr 2014-cü il tarixinə

cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Banklardan alınacaq vəsaitlər 6.77% 2,245 301 4,456 4,760 - - 11,762 Müştərilərə verilmiş kreditlər 17.21% 22,562 25,369 105,644 110,588 29,670 - 293,833 Digər borc qiymətli kağızları 9.15% 220 70 198 1,204 - - 1,692

Cəmi sabit faiz dərəcəli maliyyə aktivləri 25,027 25,740 110,298 116,552 29,670 - 307,287

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Müştərilərə verilmiş kreditlər 9.02% 269 543 2,547 6,083 - - 9,442

Cəmi dəyişən faiz dərəcəli maliyyə

aktivləri 269 543 2,547 6,083 - - 9,442

Faiz hesablanmayan maliyyə aktivləri Pul vəsaitləri və Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 141,763 - - - - - 141,763

Banklardan alınacaq vəsaitlər 8,428 - - - - - 8,428 Satıla bilən investisiyalar - - - - - 601 601 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - 916 - - - - 916 Digər maliyyə aktivləri 1,570 - 87 - - - 1,657

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə aktivləri 151,761 916 87 - - 601 153,365

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 177,057 27,199 112,932 122,635 29,670 601 470,094 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Müştəri depozitləri 8.56% 5,611 16,586 89,065 36,366 9 - 147,637 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.50% - - - 999 35,097 - 36,096 Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,021 - - 2,021

Cəmi sabit faiz dərəcəli maliyyə öhdəlikləri 5,611 16,586 89,065 39,386 35,106 - 185,754

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.03% - 1,487 13,723 10,988 430 - 26,628 Subordinasiya borcu 7.42% - - 2,621 - 24,543 - 27,164

Cəmi dəyişən faiz dərəcəli maliyyə öhdəlikləri - 1,487 16,344 10,988 24,973 - 53,792

Faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri Bank depozitləri 1,019 - - - - - 1,019 Müştəri depozitləri 199,555 - - - - - 199,555 Ehtiyatlar 3,078 - - - - - 3,078 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,288 - 272 - - - 2,560

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri 205,940 - 272 - - - 206,212

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 211,551 18,073 105,681 50,374 60,079 - 445,758 Faiz dərəcəsinin həssaslıq intervalı 19,685 8,210 7,436 72,261 (30,409) Məcmu faiz həssaslıq intervalı 19,685 27,895 35,331 107,592 77,183 Likvidlik intervalı (34,494) 9,126 7,251 72,261 (30,409) Məcmu likvidlik intervalı (34,494) (25,368) (18,117) 54,144 23,735

63

Ölçülmüş orta effektiv faiz

dərəcəsi

1 aya qədər




5 ildən çox Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti

31 dekabr 2013-cü il tarixinə

cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Banklardan alınacaq vəsaitlər 5.56% 5,715 1,263 2,524 2,808 - - 12,310 Müştərilərə verilmiş kreditlər 18.08% 17,018 27,154 98,195 102,525 26,708 - 271,600 Satıla bilən investisiyalar 1.07% 10,495 - - - - - 10,495 Digər borc qiymətli kağızları 3.24% 16,078 - 598 - - - 16,676

Cəmi sabit faiz dərəcəli maliyyə aktivləri 49,306 28,417 101,317 105,333 26,708 - 311,081

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Müştərilərə verilmiş kreditlər 7.21% 137 277 1,298 9,962 - - 11,674


aktivləri 137 277 1,298 9,962 - - 11,674

Faiz hesablanmayan maliyyə aktivləri Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikası

Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 94,196 - - - - - 94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər 17,482 - - - - - 17,482 Satıla bilən investisiyalar - - - - - 602 602 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - 619 - - - - 619 Digər maliyyə aktivləri 1,214 - 137 - - - 1,351

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə aktivləri 112,892 619 137 - - 602 114,250

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 162,335 29,313 102,752 115,295 26,708 602 437,005 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Bank depozitləri 6.73% 2,935 - - - - - 2,935 Müştəri depozitləri 8.38% 9,406 9,615 89,185 39,423 9 - 147,638 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.68% - 1,968 1,965 - 31,141 - 35,074 Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,184 - - 2,184



təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.23% - 1,322 16,481 17,091 - - 34,894 Subordinasiya borcu 7.39% - - 2,618 6,500 11,882 - 21,000

Cəmi dəyişən faiz dərəcəli maliyyə öhdəlikləri - 1,322 19,099 23,591 11,882 - 55,894

Faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri Bank depozitləri 1,373 - - - - - 1,373 Müştəri depozitləri 163,961 - - - - - 163,961 Ehtiyatlar 4,349 - - - - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,131 - 196 - - 688 2,015

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri 170,814 - 196 - - 688 171,698

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 183,155 12,905 110,445 65,198 43,032 688 415,423 Faiz dərəcəsinin həssaslıq intervalı 37,102 15,789 (7,634) 50,097 (16,324) Məcmu faiz həssaslıq intervalı 37,102 52,891 45,257 95,354 79,030 Likvidlik intervalı (20,820) 16,408 (7,693) 50,097 (16,324) Məcmu likvidlik intervalı (20,820) (4,412) (12,105) 37,992 21,668

64

Yuxarıdakı cədvəldə göstərilən ödəniş müddətləri müqavilədəki müddətlərə uyğundur. Lakin, qüvvədə olan qanunlara əsasən fiziki şəxslər depozit müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam vermək hüququna malikdirlər. Yuxarıda qeyri-derivativ maliyyə aktivləri və öhdəlikləri üzrə dəyişən faiz dərəcəli alətlərə daxil edilən məbləğlər dəyişən faiz dərəcələrindəki dəyişiklik hesabat dövrünün sonunda müəyyən olunan faiz dərəcəsi hesablamalarından fərqli olduqda dəyişdirilir. Rəhbərlik hesab edir ki, müştəri hesablarının əksəriyyətinin tələb üzrə ödənilməli olduğuna baxmayaraq, belə hesabların sayı və növü üzrə müxtəlifləşdirilməsi, habelə Qrupun keçmiş təcrübəsi bu müştəri hesablarının Qrup üçün uzun müddətdə maliyyələşdirmə vəsaitlərini təmin edə biləcəyini göstərir. Müştəri hesabları yuxarıdakı təhlildə müqavilə üzrə ödəniş müddətləri əsasında təsnif edilir. Lakin Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əsasən fiziki şəxslər yığılmış faizlərin müəyyən hissəsini əldə etmək hüququndan məhrum olduğu təqdirdə onlara depozitləri ödəniş müddətindən əvvəl banklardan çıxarmaq hüququ verilir. Rəhbərlik hesab edir ki, 31 dekabr 2014-cü il tarixinə 199,555 min manat məbləğində müştəri hesablarınının ödəmə müddətləri cədvəlində tələb olunanlar kateqoriyasına aid edilməsinə baxmayaraq bu vəsaitlərin hamısının bir ay ərzində çıxarılmayacağı aydındır. Keçmiş təcrübə göstərir ki, cari hesab qalıqları son üç ərzində 81,672 min manatdan aşağı olmamışdır. Aşağıdakı cədvəllərdə Qrupun geri ödəniş müddətləri razılaşdırılmış qeyri-derivativ maliyyə öhdəliklərinin müqavilə üzrə qalan ödəniş müddətlərinin təfərrüatları göstərilir. Cədvəllər Qrupdan ödənişin tələb oluna biləcəyi ən erkən tarix əsasında maliyyə öhdəliklərinin diskontlaşdırılmamış pul hərəkəti üzrə tərtib edilmişdir. Cədvəllərdə həm faiz, həm da əsas pul vəsaitlərinin hərəkəti göstərilir. Faiz daxilolmaları dəyişkən dərəcəli olduğu halda diskontlaşdırılmamış məbləğ hesabat dövrünün sonunda faiz dərəcəsi sxemi əsasında müəyyən olunur. Müqavilə üzrə ödəniş müddəti Qrupdan ödənişin tələb oluna biləcəyi ən erkən tarixə əsasən müəyyən olunur.

Ölçülmüş orta

effektiv faiz

dərəcəsi

1 aya qədər




5 ildən çox


Cəmi

Sabit faiz dərəcəli alətlər Müştəri depozitləri 8.56% 6,261 18,263 94,588 38,565 9 157,686 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.50% 75 150 150 3,272 37,286 40,933 Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,114 - 2,114

Cəmi sabit faiz dərəcəli maliyyə öhdəlikləri 6,336 18,413 94,738 43,951 37,295 200,733


təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.03% 3 1,672 14,654 11,984 425 28,738 Subordinasiya borcu 7.42% - - 4,592 7,396 30,599 42,587


öhdəlikləri 3 1,672 19,246 19,380 31,024 71,325

Faiz hesablanmayan alətlər Bank depozitləri 1,019 - - - - 1,019 Müştəri depozitləri 199,555 - - - - 199,555 Ehtiyatlar 3,078 - - - - 3,078 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,288 - 272 - - 2,560 Maliyyə zəmanətləri üzrə öhdəliklər 3,088 - - - - 3,088 Kreditlər və istifadə olunmamış kredit

xətləri üzrə öhdəliklər 690 1,536 14,126 - - 16,352

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri və təəhhüdlər 209,718 1,536 14,398 - - 225,652

Cəmi maliyyə öhdəlikləri və

təəhhüdlər 216,057 21,621 128,382 63,331 68,319 497,710

65

Ölçülmüş

orta effektiv

faiz dərəcəsi

1 aya qədər




5 ildən çox

Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti


cəmi

Sabit faiz dərəcəli alətlər Bank depozitləri 6.73% 2,943 - - - - - 2,943 Müştəri depozitləri 8.38% 9,343 10,326 95,816 42,641 12 158,138 Dövlət qurumlarından və xarici

kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.68% 59 2,123 2,543 1,950 33,224 - 39,899

Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,394 - - 2,394


Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Dövlət qurumlarından və xarici

kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.23% 43 1,418 17,898 18,673 - - 38,032

Subordinasiya borcu 7.39% - 160 3,960 11,056 16,242 - 31,418 Cəmi dəyişən faiz dərəcəli

maliyyə öhdəlikləri 43 1,578 21,858 29,729 16,242 - 69,450

Faiz hesablanmayan alətlər Bank depozitləri 1,373 - - - - - 1,373 Müştəri depozitləri 163,961 - - - - - 163,961 Ehtiyatlar 4,349 - - - - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,131 - 196 - - 688 2,015 Maliyyə zəmanətləri üzrə

öhdəliklər 4,968 - - - - - 4,968 Kreditlər və istifadə olunmamış

kredit xətləri üzrə öhdəliklər 645 1,471 12,319 4 - - 14,439

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri və təəhhüdlər 176,427 1,471 12,515 4 - 688 191,105

Cəmi maliyyə öhdəlikləri və

təəhhüdlər 188,815 15,498 132,732 76,718 49,478 688 463,929

Yuxarıdakı maliyyə zəmanəti müqavilələri üzrə daxil edilmiş məbləğlər zəmanət üzrə qarşı tərəfin tələbi ilə tam zəmanətli məbləğ razılaşması əsasında Qrupdan tələb oluna bilən maksimum məbləğdir. Hesabat dövrünün sonuna olan gözləntilərə əsasən Qrup hesab edir ki, qeyd olunan razılaşma üzrə heç bir məbləğin ödənilməli olmayacağı ehtimalı daha çoxdur. Lakin, bu təxminlər qarşı tərəfin, mümkün hal olaraq, saxladığı zəmanəti təmin edilmiş maliyyə debitor borclarının kredit itkiləri ilə üzləşməsi ehtimalından asılı olaraq dəyişə bilər. Maliyyə zəmanəti müqavilələri üzrə Qrupun maksimum ödəniş edə biləcəyi məbləğ, 31 dekabr 2014-cü il və 2013-cü il tarixlərinə zəmanətlə bağlı tam təmin olunmuş məbləğ qarşı tərəf vasitəsilə tələb olunarsa, müvafiq olaraq 3,088 min manat və 4,968 min manat təşkil edir. Maliyyələşmə mənbələri Bazar riski Bazar riski bazardakı qiymət və məzənnələr səviyyəsində dəyişikliklərin yaxud onların mütərəddidliyinin Qrupun gəlir və ya kapitalına yaxud da onun biznes məqsədlərinin reallaşdırılması imkanlarına mənfi təsir göstərməsi riskidir. Bazar riski Qrupun məruz qaldığı faiz dərəcəsi riskini, valyuta riskini, kredit spredlərini, əmtəə qiymətlərini və qiymətli kağızların qiymətini əhatə edir. Qrup tərəfindən riskin qiymətləndirilməsi üsullarında və ya onun üzləşdiyi risklərin idarə edilməsi və qiymətləndirliməsi metodlarında heç bir dəyişikliklər olmamışdır.

66

Qrupa daxil olan müəssisələr həm sabit, həm də üzən faiz dərəcələri ilə borc vəsaitləri cəlb etdiyindən Qrup faiz dərəcəsi riskləri ilə üzləşir. Risk Qrup tərəfindən sabit və üzən faiz dərəcələrinin müvafiq şəkildə vəhdəti yaradılmaqla idarə olunur. AÖİK həmçinin faiz riskini və bazar risklərini Qrupu müsbət faiz marjası ilə təmin edən faiz dərəcəsi mövqeyini uyğunlaşdırmaqla idarə edir. Xəzinədarlıq şöbəsi Qrupun cari maliyyə nəticələrinin monitorinqini həyata keçirir, Qrupun faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssaslığını və mənfəətliliyinə təsiri hesablayır. Qrupun kredit müqavilələrinin, eləcə də faiz hesablanan digər maliyyə aktivləri və öhdəliklərinin əksəriyyəti ya sabit faiz dərəcəsini daşıyır, ya da ki, kredit verənin seçimi ilə faiz dərəcələrinin dəyişdirilməsinə yol verən müddəalar nəzərdə tutur. Qrup faiz dərəcəsi marjasını nəzarətdə saxlayır və bu səbəbdən əhəmiyyətli faiz dərəcəsi riskinə və ya sonrakı pul hərəkəti riskinə məruz qalmadığını hesab edir. Faiz dərəcəsinə qarşı həssaslıq Qrup bazar mühitindəki mənfi dəyişikliklərdən irəli gələ biləcək potensial itkiləri dövrü olaraq hesablamaqla ədalətli dəyərin faiz dərəcəsi riskini idarə edir. Xəzinədarlıq şöbəsi Qrupun cari maliyyə nəticələrinin monitorinqini həyata keçirir, Qrupun ədalətli dəyərin faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssaslığını və onun gəlirliliyinə təsirini hesablayır. Aşağıda göstərilən həssaslıq təhlili hesabat dövrünün sonunda həm derivativ, həm də qeyri-derivativ alətlər üzrə faiz riskinə məruzqalma əsasında müəyyən edilmişdir. Üzən faiz dərəcəsi daşıyan öhdəliklər üzrə təhlil dövrün sonunda öhdəliyin ödənilməmiş məbləğinin bütün il üzrə ödənilmədiyini hesab etməklə həyata keçirilir. Qrup daxilində faiz dərəcəsi riski barədə əsas idarə heyətinə məlumat verildikdə 100 baza dərəcəsində artım və ya azalmaya istinad edilir ki, bu da rəhbərliyin faiz dərəcələrində mümkün dəyişikliklərin qiymətləndirilməsini əks etdirir. Faizlərin 100 baza dərəcəsində artdığı/azaldığı və bütün digər dəyişən göstəricilər sabit saxlanıldığı təqdirdə, Qrupun 31 dekabr 2014-cü il tarixinə bitən il üzrə məcmu gəlirinin ümumi məbləği 772 min manat məbləğində artır/azalır (2013-cü ildə: mənfəət və kapitalın ümumi məbləği 790 min manat məbləğində artır/azalır). Bu isə əsasən Qrupun dəyişən və sabit faiz dərəcəli kreditlər üzrə faiz risklərinə məruz qalmasına aid edilir. Valyuta riski Valyuta riski xarici valyuta mübadiləsi məzənnələrində dəyişikliklər baş verməsi səbəbindən maliyyə alətlərinin dəyəri ilə bağlı riskdir. Qrup maliyyə vəziyyəti və pul vəsaitlərinin hərəkəti üzrə üstünlük təşkil edən xarici valyuta mübadiləsi məzənnələrində dəyişikliklərin təsirinə məruz qalır. AÖİK təxmin edilən manat devalvasiyası və digər makro-iqtisadi göstəricilər əsasında açıq valyuta mövqeyinin idarəedilməsi yolu ilə valyuta riskinə nəzarət edir ki, bu da Qrupa valyutaların milli valyutaya qarşı mübadilə məzənnələrinin dəyişməsindən irəli gələn əhəmiyyətli zərərin azaldılmasına imkan yaradır. Xəzinədarlıq şöbəsi Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının tələblərinə uyğunlaşmanı təmin etmək məqsədilə Qrupun açıq valyuta mövqeyinin gündəlik monitorinqini həyata keçirir.

67

Qrupun xarici valyutanın mübadilə məzənnələrindəki riskə məruzqalma mövqeyi aşağıdakı cədvəldə təqdim olunur

AZN ABŞ dolları 1 ABŞ

dolları = 0.7844 AZN

Avro 1 Avro = 0.9522 AZN

Digər valyutalar


Cəmi

QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ Pul vəsaitləri və Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 33,254 97,767 10,238 504 141,763

Banklardan alınacaq vəsaitlər 8,346 8,817 1,837 1,190 20,190 Müştərilərə verilmiş kreditlər 166,984 135,007 1,284 - 303,275 Digər borc qiymətli kağızları 1,692 - - - 1,692 Satıla bilən investisiyalar 588 - 13 - 601 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borclar 916 - - - 916 Digər maliyyə aktivləri 1,156 422 28 51 1,657 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 212,936 242,013 13,400 1,745 470,094 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKLƏRİ Bank depozitləri 693 278 39 9 1,019 Müştəri depozitləri 143,137 193,949 9,691 415 347,192 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 36,095 24,994 1,635 - 62,724 Ehtiyatlar 3,078 - - - 3,078 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,132 122 244 62 2,560 Subordinasiya borcu - 27,164 2,021 - 29,185

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 185,135 246,507 13,630 486 445,758 AÇIQ BALANS MÖVQEYİ 27,801 (4,494) (230) 1,259 Derivativ maliyyə alətləri Xalis hesablaşma: - xarici valyuta üzrə forvard müqavilələri - 1,285 - (1,285) XALİS MÖVQE 27,801 (3,209) (230) (26)

68

AZN ABŞ dolları 1

ABŞ dolları = 0.7850 AZN

Avro 1 Avro = 1.0377 AZN

Digər valyutalar


Cəmi

QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 55,495 33,173 3,387 2,141 94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər 7,198 14,607 5,916 2,071 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 138,383 143,350 1,541 - 283,274 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 - - - 16,676 Satıla bilən investisiyalar 11,083 - 14 - 11,097 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları 619 - - - 619 Digər maliyyə aktivləri 319 946 3 83 1,351 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 229,773 192,076 10,861 4,295 437,005 QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKLƏRİ Bank depozitləri 548 795 25 2,940 4,308 Müştəri depozitləri 165,539 138,606 6,689 765 311,599 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 31,141 36,903 1,924 - 69,968 Ehtiyatlar 4,349 - - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,618 250 105 42 2,015 Subordinasiya borcu - 21,000 2,184 - 23,184 Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 203,195 197,554 10,927 3,747 415,423 AÇIQ MÖVQE 26,578 (5,478) (66) 548

Valyuta riskinə qarşı həssaslıq Aşağıdakı cədvəldə manatın müvafiq xarici valyutalara qarşı mübadilə məzənnəsinin 35% (2013: 10%) dərəcəsində artması və ya azalması halına qarşı Qrupun həssaslığını göstərən təfərrüatlar açıqlanır. Qrup daxilində xarici valyuta riskini əsas rəhbər heyətə hesabat edərkən 35%-lik (2013: 10%) həssaslıq dərəcəsindən istifadə edilir və bu dərəcə xarici valyuta məzənnələrində yaranmış mümkün dəyişikliklərin rəhbərlik tərəfindən qiymətləndirilməsini göstərir. Həssaslıq təhlili yalnız xarici valyuta ilə ifadə edilmiş qalıq monetar vəsaitləri özündə birləşdirir və xarici valyuta məzənnələrində 35%-lik (2013: 10%) dəyişiklik nəzərə alınmaqla onların dövrün sonundakı valyuta mövqeyinin bir valyutadan digərinə çevrilməsinə düzəliş edir. Aşağıdakı müsbət rəqəmlər manatın müvafiq valyutaya qarşı 35% (2013: 10%) dərəcədə güclənməsi müqabilində mənfəət və digər kapital vəsaitlərində baş vermiş artımı göstərir. Manatın müvafiq valyutaya qarşı 35% (2013: 10%) dərəcədə zəifləyəcəyi təqdirdə, mənfəət və digər kapital vəsaitləri müqayisəli təsirə məruz qala, aşağıdakı balans göstəriciləri isə mənfi rəqəmlərlə ifadə oluna bilərdi.

ABŞ dollarının təsiri Avronun təsiri 2014 2013 2014 2013

Mənfəət və ya zərər və kapital (1,123) (548) (i) (81) (7) (i) Bu əsasən hesabat dövrünün sonunda ABŞ dolları və Avro ilə ifadə olunmuş Qrupun qalıq

debitor və kreditor borcları ilə bağlı qalan riskə məruzqalma halına şamil edilir.

Rəhbərlik hesab edir ki, həssaslıq təhlili aidiyyatı xarici valyuta mübadiləsi riskininə uyğun deyil, çünki, ilin sonuna olan itkilər riski il ərzindəki itkilər riskini əks etdirmir.

69

Həssaslıq təhlili üzrə məhdudiyyətlər Yuxarıda qeyd olunan cədvəllər digər ehtimallar dəyişmədiyi halda əsas ehtimaldakı dəyişikliyin təsirini əks etdirir. Reallıqda, ehtimallar və digər amillər arasında qarşılıqlı əlaqə mövcuddur. O cümlədən qeyd etmək lazımdır ki, bu həssaslıqlar sabit deyil və iri yaxud xırda təsirlər bu nəticələrdən interpolyasiya və ya ekstrapolyasiya edilməməlidir. Həssaslıq təhlili Qrupun aktiv və öhdəliklərinin fəal şəkildə idarə edildiyini nəzərə almır. Bundan başqa, bazarda hər hansı canlanma baş verdiyi zaman Qrupun maliyyə vəziyyəti dəyişə bilər. Məsələn, Qrupun maliyyə riskinin idarəedilməsi strategiyası bazar dəyişiklikləri ilə bağlı riskə məruzqalma halının idarə olunması məqsədini daşıyır. İnvestisiya bazarlarında mənfi dəyişikliklər olduqda rəhbərlik tərəfindən görülən tədbirlər investisiyaların satılması, investisiya portfeli strukturunun dəyişməsi və həyata keçirilən digər mühafizə tədbirlərindən ibarət ola bilər. Nəticə etibarı ilə, aktivlər maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda bazar dəyəri ilə qeyd edilir təxminlərdəki dəyişikliyin faktiki təsiri öhdəliklərdə özünü büruzə verə bilmir. Belə olan təqdirdə, öhdəliklər və aktivlər üçün müxtəlif qiymətləndirmə əsasları səhmdar kapitalında dəyişkənliyə gətirib çıxara bilər. Yuxarıda həssaslıq təhlillərindəki digər məhdudiyyətlərə Qrupun yalnız yaxın dövr üçün dəqiqliklə proqnozlaşdırıla bilməyən mümkün qısamüddətli bazar dəyişikliklərinə dair mövqeyini əks etdirən potensial riski göstərmək üçün şərti bazar dəyişikliklərindən istifadə olunması və bütün faiz dərəcələrinin eyni tərzdə hərəkət edəcəyi ilə bağlı təxminlər daxildir. Qiymət riski olan məhsullar Qrup ümumi və xüsusi bazar qiyməti dəyişikliyinə məruz qalan məhsullar ilə bağlı qiymət riskinə məruz qalır. Qrup bazar mühitində baş verən mənfi dəyişikliklərdən yarana biləcək mümkün zərəri dövri şəkildə təxmin etməklə, eləcə də zərər üzrə müvafiq məhdudiyyətlər, marja və təminatla bağlı tələblər müəyyən etməklə və onların tətbiqi vasitəsilə qiymət riskini idarə edir. İstifadə edilməmiş kredit öhdəlikləri halında isə Qrup məbləği belə öhdəliklərin ümumi məbləğinə bərabər olan potensial zərərlə üzləşir. Lakin, zərərin ehtimal edilən məbləği bundan azdır, belə ki, öhdəliklərin əksəriyyəti kredit razılaşmasında göstərilən şərtlərdən asılıdır. Əməliyyat riski Əməliyyat riski sistemin işləməməsi, insan səhvi, fırıldaqçılıq və ya xarici hadisələrin təsiri nəticəsində yaranan zərər riskidir. Nəzarət sistemi düzgün fəaliyyət göstərmədikdə əməliyyat riskləri nüfuza xələl yetirə, habelə hüquqi və ya qanuni nəticələrə səbəb ola, yaxud da maliyyə itkiləri ilə nəticələnə bilər. Qrup bütün əməliyyat risklərinin aradan qaldırılmasını planlaşdıra bilməsə də, belə riskləri nəzarət qaydaları vasitəsilə, eləcə də mümkün risklərin monitorinqini və onlara cavab tədbirlərini həyata keçirməklə idarə etməyə səy göstərir. Nəzarət tədbirlərinə vəzifələrin effektiv bölgüsü, çıxış, təsdiqləmə və üzləşdirmə prosesləri, habelə işçilərin təlimi və qiymətləndirmə prosesləri daxildir.

33. HESABAT TARİXİNDƏN SONRAKI HADİSƏLƏR Dünya bazarında neft qiymətlərinin kəskin enmə nəticələrindən biri milli valyutanın devalvasiyasında özünü büruzə verdi. 21 fevral 2015-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı Azərbaycan manatını (AZN) devalvasiya etdi. Nəticədə AZN-in ABŞ dollarına qarşı rəsmi mübadilə məzənnəsi hər ABŞ dolları üçün 1.05 AZN, AZN-in Avroya qarşı rəsmi mübadilə məzənnəsi isə 1.19 AZN olmuşdur ki, bu da balans hesabatı tarixinə mübadilə məzənnələrindən təxminən 34% dəyərdən düşməni əks etdirir. Maliyyə bazarında və ümumilikdə iqtisadiyyatdakı qeyri-sabitliyin qarşısını almaq üçün Mərkəzi Bank AZN-in ABŞ dolları və Avrodan ibarət olan ikili valyuta səbətinə qarşı mübadilə məzənnəsini gündəlik müəyyən etməyi planlaşdırır. Bu öz öhdəliklərinin əksəriyyətini milli valyutadan xarici valyutaya keçirən ölkənin bank sektoruna təsir etməklə əhalinin əmanətlərinin kütləvi şəkildə manatdan ABŞ dollarına keçirilməsi ilə nəticələndi. Milli valyuta üzrə likvidliyin düşməsi manatla verilən kreditlərin azalmasına, eləcə də əhalinin xarici valyuta ilə kredit götürmək istəyinə mənfi təsir göstərərək ABŞ dolları ilə kreditləin verilməsinin azalmasına səbəb oldu.

70

Milli valyutanın devalvasiyası ilə bağlı son yeniliklər xarici valyuta ilə götürülən kreditlərin devalvasiyadan əvvəlki, yaxud sonrakı məzənnə ilə qaytarılıb-qaytarılmaması barədə qeyri-müəyyənliklər yaratmışdır. Bu məsələyə dövlət hüquq orqanları tərəfindən baxılması gözlənilir. Daha sonra, 2015-ci ilin mart ayında manatın likvidliyini saxlamaq məqsədilə Bank 50 milyon ABŞ dolları məbləğindəki müxbir hesabları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankında girov qoymaqla həmin bankdan 50 milyon manat məbləğində kredit almışdır.

71

Documents

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ · 2014-ci il tarixine maliyye veziyyetini, elece de hemin tarixe biten il rizre ameliyyat neticeleri, pul vasaitlerinin hereketi