“De Kracht van Pluricultureel Kossel II”€¦ · verzorgen van je buren door het maken van eten. De niet geplande, spontane wijk. Fenomenen en gebruiken die soms tegen het formeel-legale

“De Kracht van Pluricultureel Kossel II”

Rotterdam/Zuid/Bloemhof/Kossel I&II

Onderzoek naar (in)formele en (il)legale fenomenen en gebruiken in de wijk in zowel de

hardware als de software.

Atelier Rijksbouwmeester | Rijksgebouwendienst | Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Cihan Bugdaci | Gentlemen A.R.T. & Ergün Erkoçu | CONCEPT0031

8 april 2013

1

| onderzoeks- en ontwikkelstrategie |KOSSEL II・BLOEMHOF・ROTTERDAM

8 april 2013

2

foto:Ahmet Polat

foto:Ahmet Polat

3

depluriculturele realiteit

Een wijze waarbij niet alleen

gekeken wordt naar een gedeelde culturele achtergrond, maar ook naar

zaken als educatie, geaardheid,

financiële positie, sociale klasse, etniciteit, levensbeschouwing,

levensfase en levensstijl van de aanwezigen in de samenleving.

Wij hanteren een interdisciplinaire aanpak van projecten. Het vermogen om vanuit verschillende disciplines zoals architectuur,

conceptontwikkeling, sociologie maar ook filosofie, kunst,

vastgoedkunde, politiek en economie, een project te belichten zorgt voor een vernieuwende visie op het project.

4

| inhoud van deze presentatie

8 april 2013 inleiding

・ de opdracht, de analyse

・ onze focus in het onderzoek

・ voorstellen & de drie scenario’s

5

deopdrachtdeanalyse

Opdracht zoals die is gesteld vanuit onze opdrachtgevers

De vertaling van de

opdracht naar een specifieke methode

6

| de specifieke opdracht

Onderzoek naar de woningen in Kossel II. Belangrijk hierbij zijn de wensen van de bewoners. Dit om de woonkwaliteit te verbeteren voor zowel op de korte als de lange termijn.

Onderzoek naar (in)formele en

(il)legale fenomenen en gebruiken in de wijk in zowel de hardware als de

software

Rekening houden met drie pijlers:

talentontwikkeling, economische versterking en

fysieke kwaliteitsverbetering

uitgangspunt:

niet slopen


7

| de specifieke opdracht

Software: randvoorwaarden scheppen dat bewoners meer gebruik maken van o.r.Hardware: stimuleren van gebruik van bepaalde plinten met functies die meervoudige doelen hebben.De buitenruimtes geschikter maken, met meer balans in gebruik.


de mensen

de openbare ruimte

vastgoed

8

| de analyse: soft/hardware integratie

in Kossel II is de algehele ruimtelijke en

sociale integratie mislukt. Alles lijkt elkaar af te stoten, in plaats van elkaar te

versterken.

8 april 2013 analyse

SOFTWARE/HARDWARE INTEGRATION

Software HardwareSoftwareHardware

Kossel I Kossel II

Protests for aesthetic reasons right from the

beginning

hardware software hardwaresoftware !!

in Kossel I is er een redelijke

integratie van zowel de software als de hardware

9

| vergelijkbare straat karakteristieken


software

COMPARATIVE STREET CHARACTERISTICS

PRIVATE PUBLIC

SEM

IPRI

VATE XPRIVATE PUBLIC

Kossel I Kossel II

Street width Street width

Er bestaat een redelijke overgang

tussen privé ruimte en publieke ruimte. Er is geen harde scheiding,

maar een geleidelijke overgang.

Auw! De overgang

tussen privé en publieke ruimte is te

hard.

10

| formeel mappen, de wijk schematisch


KOSSEL I&II

ROTTERDAM ZUID

11



KOSSEL I

KOSSEL II

12



KOSSEL I

KOSSEL II

woongebied woongebied

woongebied

buurtwinkels

educatie

13

| informeel mappen, de wijk schematisch


software

SOFTWARE

Informal

Formal

Legal

IllegaL

...te denken valt aan bijvoorbeeld zolders waar wiet wordt gekweekt

(informeel-illegaal), maar ook het

verzorgen van je buren door het maken van eten.

De niet geplande, spontane

wijk. Fenomenen en gebruiken die soms tegen het formeel-

legale aanliggen, maar ook illegaal-informeel kunnen

zijn......

Maar er is een extra, totaal

onderschatte laag.......

!

economie, gebruik van ruimte, grijze ruimtes, ongeschreven regels, manieren van leven, 24/7 patronen.

....de

informele wijk.

14

| conclusie, de hardware


software

Kossel I Kossel II

X

Kossel I is een prettige omgeving. Voldoende voorzieningen met balans in functionaliteit. Er is een prettige overgang van

privé naar openbaar. De gevels zijn plastisch en er is gebruik van verschillende materialen en kleuren.

Kossel II is

daarentegen een onprettige

omgeving.

Monotoom opgezet, met

onvoldoende voorzieningen

en balans in

functionaliteit. Er is een harde

overgang van privé naar

openbaar. De

gevels zijn eenzijdig,

monotoom, grijs en slecht

onderhouden. Er

is gebruik gemaakt van

goedkope materialen.

15

Uniformity Repetition Simplicity

Uniformity Repetition Simplicity


Eén blok stad

elke straat is min of meer hetzelfde

| conclusie, de hardware

UNIFORMITEIT REPETITIE EENVOUD

De gevels zijn zeer

eenvoudig opgezet.

Wand met gaten, geen plastiek

16

onzefocusinhetonderzoek

in dit onderzoek hebben we ons specifiek gefocust op de software

van de wijk. Inzichtelijk maken wat er achter de voordeur, in de informele

sfeer aanwezig is in de buurt.

dus aan de ene kan de hardware, maar net zo

belangrijk: de software

17


8 april 2013 focus

KOSSEL I

KOSSEL II

woongebied woongebied

woongebied

buurtwinkels

educatie

18


8 april 2013 focus

FOCUS op

KOSSEL II

19


8 april 2013 onze focus

softwareDalton-principe. De

openbare ruimte als je woonkamer.

Schotel-deling

De AH-bonusPlaatselijke

transformatie

Via Turkije.....

20



software

Er zijn in de wijk verschillende informele fenomenen te vinden.

Fenomenen die nooit zo zijn bedacht

of ontworpen....

.....fenomenen die

reageren of ongepland gekoppelkd worden

aan formele gebruiken en plekken in de wijk.

21



22



Zo wordt er dus echt in de wijk

geleefd.......

....en ontstaat

er een echte programma

van eisen.

23

HARDWARE SOFTWARE

HARDWARE SOFTWARE

HARDWARE SOFTWARE

HARDWARE SOFTWARE

| informeel mappen, het probleem


nu

nu

24

onzevoorstellen enscenario’s

25

HARDWARE SOFTWARE

| informeel mappen, de oplossing

8 april 2013 onze voorstellen

integratie van de

hardware........

.....met

de software van de wijk

26

| de vier voorstellen


1| verbinden

4| socialiseren

3| diversifiëren

2| vergroenen

27

| verbinden


Zorg ervoor dat er in de wijk meerdere

plekken komen die van

belang zijn, toegevoegde waarde,

om samen te komen. Maak een nieuw

netwerk, een nieuwe

manier van landeigenaarschap en

ontwikkel ongebruikte ruimtes.

1| verbinden

28

| diversifiëren


3| diversifiëren

Zorg ervoor dat er op hele

specifieke punten in Kossel II. Plekken waar mensen samenkomen

en iets voor elkaar kunnen

betekenen.

29

Source: G. Cullen, The concise townscape, 1961


Creëer nieuwe straten, routes en

geef de voortuinen verschillende gebruiken.

3| diversifiëren

| geef opties

30


Verschillende

tuintypologieën. De straten zijn vrij van parkeren

geworden in deze optie.

3| diversifiëren

| geef opties

31


Verschillende tuintypologieën. Er is

beperkt de mogelijkheid, naar wens,

om te parkeren in je voortuin.

| geef opties

3| diversifiëren

32

| verbind en bouw-uit


Biedt de mogelijkheid om woningen samen te voegen.

3| diversifiëren

Laat bewoners makkelijker

uitbouwen en op-toppen. Of

men nu huurt of eigenaar is.

33

| geef het terug.....


4| socialiseren

Parkeren naar de

binnengebieden, zodat ontmoeting aan de

voorkant ontstaat.

Parkeren naar de

binnengebieden, zodat ontmoeting aan de

voorkant ontstaat.

34

| maak het van hun.....


Geef ruimte en geef

plekken, zodat men de wijk een eigen

karakter en identiteit kan geven.

4| socialiseren

35

| moedig interactie aan.......


digitale interactie,

communicatie en idee-ontwikkeling.

4| socialiseren

sociaal buurtnetwerk

crowdfunding

36

descenario’sdus concluderend........

de volgende drie

scenario’s......

37

| gebaseerd op drie variabelen


de economische

toekomst. concentratie en specialisatie

dominerende

waardepatroon, balans in waarde

ontwikkelingsproces, do-it-yourself & we-do-it-together

38

| scenario 01

8 april 2013 de scenario’s

• OPENBARE RUIMTE• de openbare ruimte speelt als ontmoetingsplek

en entree van functies gelegen aan een plein of straat een cruciale rol in de ontwikkeling van de wijk en het aantrekken van ondernemers en geldstromen. Straten en pleinen worden gekleurd door de initiatieven die ondernemers en bewoners grenzend aan of op die straten en pleinen nemen. Privaat kapitaal en initiatief zal inrichting en beheer van de openbare ruimte bepalen. In toenemende mate zal de openbare ruimte benut worden voor tijdelijke initiatieven en daarmee steeds meer toegeëigend worden door gelijkgestemden.

• VASTGOED• de aard van de ruimte verandert en en

verlangt andere ruimtes. Monofunctionaliteit levert problemen op. Het perspectief van aanpasbaar en flexibel in te richten vastgoed is beter. De ruimtevraag voor initiatieven zal kleinschaliger zijn. Ook word er een flexibeler huursystematiek verlangt.

| Organisch Bloemhof |

• BELANG~RIJKE SPELERS• bewoners als informeel ondernemers zorgen voor de dynamiek van

de wijk door daar hun activiteiten te lokaliseren. Samenwerkingen met de formele ondernemers in een bepaald gebied om er voordeel uit te halen.

• de eigenaren van het vastgoed (Woonbron en Particulier) moeten hun aanbod afstemmen op de verschuiving naar een flexibeler in te zetten vastgoed en flexibeler huursystematiek.

• de locale overheid dient deze dynamiek in de wijk te beheersen. Dit kunnen zij doen door ondernemers en bewoners te verleiden om hun activiteiten in de wijk te lokaliseren en initiatieven in goede banen te leiden om een goed functionerende wijk te waarborgen.

•GELDSTROMEN• degene die investeren zijn de bewoners als

informeel ondernemers, de formele ondernemers, vastgoed-eigenaren en lokale overheid.

•KANSEN & BEDREIGINGEN• de wijk als spreekwoordelijke speelveld

vraagt een andere omgang met ruimte; van sturend naar meer volgend. Organisch en flexibiliteit zijn hierbij het uitgangspunt. Het vereist aandacht om de samenhang en afstemming van initiatieven te waarborgen voor de lange termijn. Sociale cohesie is een aandachtspunt omdat succesvolle groepen delen van de wijk kunnen opeisen.

39

| scenario 01, referenties


Stadsloods Amsterdam. Actief verbinden vraag aanbod leegstand.

mijn ZZPlace (www.mijnzzplace.nl), flexibele kantoorruimte met mogelijkheid tot kinderoppas.

FOAM Pop in.

Bella Macchina. garage voor Italiaanse auto’s, espressobar, delicatessenwinkel en cateringbedrijf in 1.

Rotterdam Open Data, Free wifi.

Wisselwinkel

TrashSwag. Crowdmap voor mensen om oude producten te posten die buiten bij het grofvuil zijn geplaatst.

REFERENTIES

40

http://www.mijnzzplace.nl

http://www.mijnzzplace.nl

| scenario 02


• KANSEN & BEDREIGINGEN• De WDS-wijk vraagt een andere omgang met

ruimte; van sturend naar meer volgend. Organische ontwikkeling is hierbij het uitgangspunt. Het vereist aandacht om de samenhang en afstemming van initiatieven de waarborgen voor de lange termijn.

• er zullen ook initiatieven mislukken. Begrip in de samenleving hiervoor zal moeten groeien. Kennis moet gedeeld worden.

• waarborgen van ‘democratuur’. Verschillende groepen mensen zullen initiatief nemen, geleid door enkele personen. Lokale politiek zal tot bloei komen, maar vraagt wel om herpositionering.

•VASTGOED• Vastgoed zal steeds meer van tijdelijke en

flexibele aard zijn. Deelgebruik van ruimtes zal vaker voorkomen. Er ontstaan coöperatieven als nieuwe gebruiker.

| We-Do-It-Self Bloemhof |

•BELANG~RIJKE SPELERS• individuele en groepen burgers en informele ondernemers zijn de

belangrijke spelers. Zij bepalen in toenemende mate de ontwikkeling en toekomst van de Bloemhof. Ze werken samen om te voorzien in de eigen en gedeelde behoeften of om ondersteuning te bieden aan diegenen die dat nodig hebben.

• partijen met programma bepalen in toenemende mate de ontwikkeling van vastgoed. Waar vastgoed-eigenaren tijdelijk gebruik faciliteren en flexibele huurovereenkomsten aangaan, kunnen groepen burgers en informeel ondernemers hun activiteiten lokaliseren. Eventueel kopen ze (gezamenlijk) zelf vastgoed op voor hun initiatieven.

• OPENBARE RUIMTE• in de WDS-wijk zullen veel initiatieven

genomen worden door groepen mensen, met name in de publieke ruimte. Denk aan stadslandbouw, speelplekken, markten en specifieke activiteiten.

• GELDSTROMEN• financiering van ontwikkelingen komen

steeds vaker van (groepen) burgers, informeel ondernemers en kleine bedrijven. Tevens worden hiervoor ook nieuwe financieringsmodellen gebruikt, zoals ‘crowdfunding’. Ook ‘collaborative sharing’ (delen van goederen) kunnen kosten worden gedeeld.

41

| scenario 02, referenties


Grunneger Power, in coöperatief een eigen energiebedrijf opzetten.

Lazuurmarkt. Klanten, boeren, bakker en winkelier zijn eigenaar.

Brixton Village. Pluricultureel ‘crowd’-initiatief om de bestaande vastgoed in stand te houden en nieuwe waardevolle functie te

geven.

De ‘Afbouw-woning’. DIY-wonen. Woon-carrière maken in je uitbreidbare woning.

https://nextdoor.com sociaal netwerk voor de wijk om gezamenlijk projecten op te zetten en uit te voeren. Gezamenlijke

beveiliging regelen, in de buurt de babysitter vinden of iemand die je pakketje ontvangt.

http://www.voorjebuurt.nl crowdfunding voor buurtinitiatieven

http://www.buurbook.nl praat mee over plannen in je buurt en verbeter de leefbaarheid

http://www.thuisafgehaald.nl. maakt het mogelijk om maaltijden te delen met mensen bij jou in de buurt.

http://www.snappcar.nl/auto-huren-in-rotterdam. Verhuur je eigen auto aan je buren en deel in de kosten.

REFERENTIES

42

https://nextdoor.com

https://nextdoor.com

http://www.voorjebuurt.nl

http://www.voorjebuurt.nl

http://www.buurbook.nl

http://www.buurbook.nl

http://www.thuisafgehaald.nl

http://www.thuisafgehaald.nl

http://www.snappcar.nl/auto-huren-in-rotterdam

http://www.snappcar.nl/auto-huren-in-rotterdam

| scenario 03


•BELANG~RIJKE SPELERS• Ondernemers en bewoners kunnen bijdragen aan vitaliteit

en leefbaarheid in de wijk door zich te vestigen en activiteiten te ontplooien. Er zal een sterke ‘What’s in it for me?’-mentaliteit heersen.

• Eigenaren van vastgoed zijn aanzet voor grootschalig onderhoud van hun panden en zorgen dat het pand in gebruik is. Ze moeten andere verleiden om huurder te worden en te blijven. Huurprijsverlagingen en onrendabele verbouwingen kunnen dan nodig zijn.

• De lokale overheid als publieke dienst in faciliterende rol kunnen werken aan een gemeenschappelijke strategie voor transformatie van de wijk om zo mee te kunnen bewegen. Bemiddeling bij sloop maakt hier onderdeel van uit.

• OPENBARE RUIMTE• Door leegstand en verwaarlozing van

vastgoed zal de openbare ruimte een troosteloze uitstraling krijgen. Dit kan een verder negatief effect hebben op het functioneren van de wijk met meer leegstand en verwaarlozing als gevolg.

| Nieuw Bloemhof |

• KANSEN & BEDREIGINGEN• Uitdaging om de nieuwe

werkelijkheid te begrijpen en te accepteren. Verliezen te accepteren.

• inhoudelijk zal het op peil houden van het voorzieningenniveau en de leefbaarheid van de wijk veel aandacht vergen.

• VASTGOED• Toenemende leegstand van vastgoed en

ongewenst bezit van huurwoningen. Mismatch in gebruik van vastgoed. Transformatie en/of samenvoegen van gebouwen/woningen zijn mogelijke oplossingen. Eventueel sloop. Waar kavels leegkomen zijn kansen voor groen en/of parkeermogelijkheden.

• GELDSTROMEN• Ondernemers, bewoners en vastgoed-

eigenaren zijn de investerende krachten in dit scenario. De lokale overheid heeft weinig middelen die vooral besteed zullen worden aan noodzakelijke sociale uitgaven. Zij kan wel een rol spelen in het opzetten van gebiedsfondsen ter bekostiging van gemeenschappelijke maatregelen en eventueel sloop.

43

| Find Us On The Web

8 april 2013 einde

software

...en uiteraard is er over ons meer te

vinden op het web

44

de Aanbevelingen

Atelier Rijksbouwmeester | Rijksgebouwendienst | Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

8 april 2013

45

Link Bloemhof aan de rest van de stadSoftware: Bloemhof is nu aardig geïsoleerd in de stad. Hoe meer naar de kern (Kossel II) des te verder het staat van de rest van Rotterdam. Kossel biedt de

stad niet veel om hier te zijn. Laat softe waarden van Bloemhof (informeel) een interessante plek maken.

Hardware: Qua bebouwing is Kossel II een eiland en kent weinig cohesie met de rest van de omringende bebouwing, uitstraling en diversiteit. Zet in op deze

elementen en zorg voor 'Link' met omringende bebouwing.

Versterk de economische positie van BloemhofSoftware: Het mono-functionele karakter (woongebied) zorgt voor weinig

diversiteit en aantrekkelijkheid van de omgeving. Laat bewoners de ruimte 'customizen'. Hoe meer invulling de bewoners kunnen geven aan hun

woonomgeving, des te meer ze betrokken zullen zijn. Privaat kapitaal en initiatief zal inrichting en beheer van de openbare ruimte bepalen.

Hardware: Door ingreep in de bebouwde, maar ook onbebouwde, ruimten, zal waardestijging, en daaraan gerelateerde kwaliteitsstijging, worden gerealiseerd.

Gedacht kan worden aan verbreding, vergroting, koppeling van woningen.

Creëer Bloemhof BV, een coöperatief. Door Bloemhof te zien en daardoor te runnen als een bedrijf, zijn zaken als

SWOT analyse, missie, visie, business-plan e.d. op te stellen. Deze zakelijke blik zorgt voor betrokken actoren voor een eenduidige gedachtengang en doel.

Managers van deze BV staan met beide voeten in de wijk. Inspraak, participatie, klankbord en communicatie zijn centrale onderwerpen van Bloemhof BV.

46

Documents

“De Kracht van Pluricultureel Kossel II”€¦ · verzorgen van je buren door het maken van eten. De niet geplande, spontane wijk. Fenomenen en gebruiken die soms tegen het formeel-legale