Aprendendo Yorubá

Embed Size (px)

Citation preview

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    1/29

    Aprendendo Yorub

    Alfabeto Yorub

    A B D E E F G GB

    (a) (bi) (di) () () (fi) (gi) (gbi)

    H I J K L M N O

    (rri) (i) (dji) (Qui) (li) (mi) (ni) ()

    O P R S s T U W

    () (pi) (ri) (ci) (xi) (ti) (u) (u)

    Y

    (i)

    obs: - c, q, v, , ! " N#o $%s&$'(

    )o*+%s +s+%s: - AN EN EN IN ON ON UN

    (n) (n) (n) (in) (n) (n) (un)

    )o*+%s #o N+s+%s: - A E E I O O U

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    2/29

    (a) () () (i) (o) () (u)

    Pronomes Pessoais

    Emi........Eu Emi un............Eudurmo

    !"o........#oc !"o

    ra..............#oc compra$un.......Ele%Ela $un&eun..........Ele%Ela come comida

    A"a......' A"a ere..........'

    brincamo

    Enin....#oc Eninmo..........#oc abem

    A"on....Ele%Ela A"one...........Ele%Ela faem

    Pronomes Pessoais Na Forma

    Contrada

    (usados no tempo passado)

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    3/29

    *o..............Eu *o looja............Eu fui a feira

    $ ..............#oc $ looja..............#oc foi a feira

    $ ..............Ele%Ela $ lo

    oja..............Ele%Ela foi a feiraA ..............' A looja...............' fomo a feira

    E...............#oc E lo

    oja...............#oc foram afeira

    +on.........Ele%Ela +on looja..........Ele%Ela foram a feira

    (',o podem er uado no tempofuturo ou negati-o)

    ronome oei-o

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    4/29

    /emi...............meu()...............min0a()

    /ire................teu()................tua()

    /ire................eu().............

    ..ua()/i"a..............noo()............noa()

    /iin.............-oo().............

    -oa()

    /i"on...........dele%dela...........dele()%dela()

    ronome 1emontrati-o

    Yii...................ete()............eta()...........ito

    'aa................ee()............

    ea()...........io

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    5/29

    Yen.................a2uele...........a2uela...........a2uilo

    /emi ni aoii.....................eta roupa min0a

    /ire ni o"onaa....................ee din0eiro eu

    /ire ni ago

    en....................a2uele relgio teu

    /i"a ni ai3o naa................eemomento noo

    /iin ni igbaii...................ete tempo -oo

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    6/29

    /i"on ni ajaii...................ete cac0orro

    dele

    4orma !nterrogati-a

    5e % nje ...................n,o e

    ua interroga6,o.7eni..........................im

    7e3o..........................n,o

    8o.............................n,o..... uado no -erbo er

    8o.............................n,o.....uado no demai -erbo

    5e i"o nia3e3o........................-oc aluno 9

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    7/29

    'je i"o nia3e3o......................-oc

    aluno 9

    7eni: emi nia3e3o....................im: eu oualuno

    7e3o: emi 3o nia3e3o...............n,o: eu n,o oualuno

    5e enin mo;io........................-occon0ecem o ;io 9

    'je enin mo

    ;io......................-occon0ecem o ;io 9

    7eni: a"a mo;!$.....................im: n

    con0ecemo o ;io

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    8/29

    7e3o: a"a 3o mo;io................n,o: n n,o

    con0ecemo o ;io

    /empo do #erbo

    ' (ante do

    -erbo).................coloca

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    9/29

    Emi ti lo.....................j fui

    Emi maa lo................-ou irEmi oo lo..................irei

    Emi ti un .....................Eu jdormi

    !"o ti ra .......................#ocj comprou

    $un ti jeun....................Ele jcomeu comida

    A"a ti ere ...................' jbrincamo

    Enin ti mo ..................#oc

    j ouberamA"on ti e ...................Ele jfieram

    Emi maa gba ................Eu -ou

    receber

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    10/29

    !"o maa "oran ............#oc -aiaitir

    $un maa jeun ..............Ele -aicomer comida

    A"a maa boria............'

    -amo -enerar $riaEnin maa an"o..........#oc -,opagar

    A"on maa j ................Ele -,o

    brigar

    ronome !nterrogati-o

    /ani ...........................Quem 9

    8ini ...........................$ 2ue 9

    'ibo ni .....................$nde 9

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    11/29

    /anii"o 9.........................Quem

    -oc 9

    /ani oun 9..................... Quem ele 9

    /ani oloria 9...................Quem cultuador de $ria 9

    /ani omo

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    12/29

    A"on ni omo funciona como prepoi6,o

    uado no -erbo etar.'i bo ni i"onlo 9 ........................ $nde-oc eta indo 9

    Emi nlo ile

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    15/29

    'ibo ni i"onlo 9.......................$nde -oc

    eta indo 9

    Emi nlo i ile o3anla mo3anla e3e3anla

    ?@ > ejila mejila e3ejila

    ? > etala metala e3etala

    ?B > erinla merinla e3erinla

    ?C > edogun medogun e3edogun

    @H > ogun ogun ogun

    @C > edogbon edogbon edogbon

    H > ogbon ogbon ogbon

    BH > ogoji ogoji ogoji

    CH > adota adota adota

    DH > ogota ogota ogota

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    18/29

    H > adorin adorin adorin

    FH > ogorin ogorin ogorinGH > adorun adorun adorun

    ?HH > ogorun ogorun ogorun

    1o nI ?? ao ?B J do ? ao B K lano final.

    ara o totai: acrecentamo aletra * ao inLcio do cardinai: comexce6,o ao nMmero ? e: nMmero @He a adiante: tal como@?:@@:@:.....N pr exemploO

    4aer ebo com doi obi e trgalo.

    A rubo pelu obi meji ati a3u3ometa.

    #eja 2ue: obi meji e n,o obi eji:

    a3u3o meta e n,o a3u3o eta.

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    19/29

    ara termo o nMmero ordinai:?I: @I: I: e aim pr diante:

    acrecentamo E3 ou !8 ao inLciodo cardinai: com exce6,o donMmero ?: ?? @H: H:.....

    ;egra para e ecre-er o nMmero

    cardinai entre a deena: maap o nMmero 2uine: (?D: ?:?F....@?: @@:..?:@...).

    'ome do nMmero cardinal(at C) K

    le K l K o nome da deena maiprxima: ou o nome do nMmerocardinal(at C) K din K P K o nomeda deena mai prxima: pr

    exemploO@? J o3an K le K l K ogun

    OKANLELOGUN

    (PASSOU UM DE VINTE)

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    20/29

    @D J erin K din K l K ogbon

    ERINDINLOGBON

    (FALTOU QUATRO PARA trinta)

    Aplica6,o da ;egraO

    ?C > edogun

    ?D > erindinlogun

    ? > etadinlogun

    ?F > ejidinlogun

    ?G > o3andinlogun

    @H > ogun

    @? > o3anlelogun

    @@ > ejilelogun

    @ > etalelogun

    @B > erinlelogun

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    21/29

    @C > edogbon ou arunlelogun ouarundinlogbon

    @D > erindinlogbon

    @ > etadinlogbon

    @F > ejidinlogbon

    @G > o3andinlogbon

    H < ogbon

    ? > o3anlelogbon

    @ > ejilelogbon

    > etalelogbon

    B > erinlelogbon

    C < arunlelogbon ou arundinlogoji

    D > erindinlogoji

    > etadinlogoji

    F > ejidinlogoji

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    22/29

    G > o3andinlogoji

    BH > ogoji1ia da 5emanaO

    $jo Ai3u............1omingo

    $jo Aje.............5egunda

    $jo !egun........../er6a

    $jo $joru...........Quarta

    $jo $jobo...........Quinta

    $jo Eti.............5exta

    $jo Abameta.........5abado

    $jo.................1ia

    $e.................5emana

    $u.................*

    $dun...............Ano

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    23/29

    !gba...............*omento: tempo:poca

    *ee do AnoO

    5ere........&aneiro

    Erele.......4e-ereiro

    Erena......*ar6o

    !gbe.......Abril

    Ebeli......*aio

    $3udu......&un0o

    Agemo.........&ul0o

    $gun..........Agoto

    E"e"e.........5etembro

    $"ara.........$utubro

    7elu..........'o-embro

    $pe...........1eembro

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    24/29

    Eta6e do AnoO

    !gba ;iru E"e.........rima-era

    !gba Erun....................#er,o

    !gba $gbo ou A3o3o

    !3ore.....$utono!gba

    $tutu...................!n-erno

    $jo "o ni

    Qual o dia9Que dia 9

    $u "o ni

    Qual o m9Que m 9

    $dun "o ni

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    25/29

    Qual o ano9Que ano 9

    !gba "o ni

    Qual a poca9Que poca 9

    Em 2ue momento9Quando9

    $jo "o ni "o lo i oja9Que dia -oc foi R feira9

    Emi lo i oja ni ojo aje.Eu fui R feira na egunda

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    26/29

    !gba "o ni i"o 3o ede Yoruba9Quando -oc aprendeu o idioma

    Yoruba9

    Emi 3o ede Yoruba ni odun ?GGH.Eu aprendi o idioma Yoruba no anode ?GGH.

    !gba "o ni9Em 2ual poca9

    !gba riru e"e ni.

    4oi na poca da prima-era.

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    27/29

    8u..................faltar

    Ago melo ni...........Qual a0ora9

    ?@OHH J Ago mejila oan%ale

    ?@ 0ora da tarde%noite

    ?@OH? J Ago mejila 3oja ieju 3anoan%ale

    ?@ 0ora e um minuto datarde%noite

    ?@O@H J Ago mejila 3oja ogun ieju

    oan%ale.?@ 0ora e @H minuto da

    tarde%noite.

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    28/29

    ?@O@G J Ago mejila 3oja iejuo3andinlogbon.

    oan%ale.

    ?@ 0ora e @G minuto datarde%noite.

    ?@OH J Ago mejila Abo oan%ale.?@ 0ora e meia da tarde%noite.

    ?@O? J Ago 3an 3u iejuo3andinlogbon oan%ale.

    faltam @G minuto para ? 0ora datarde%noite.

    ?@OCG J Ago 3an 3u ieju 3anoan%ale.

    4alta ? minuto para ? 0ora datarde%noite.

    H?OHH J Ago 3an oan%ale.

    ? 0ora da tarde%noite.

  • 5/28/2018 Aprendendo Yorub

    29/29

    $gbon ieju J H minuto

    = omente no @H minuto in-erte apoi6,o de ieju e ogun.

    O alfabet !r"b# e $e"$ fne%a$

    O Yorub uma lngua milenar originria da frica Ocidental,de regies que hoje compreendem a Nigria e Benin, citada amuitos sculos antes da chegada de europeus a l!f, capitalde seu reino" O Yorub, bem como o #a$ssa, uma das prin!cipais linguagens usadas na Nigria por %inte e cinco milhesde habitantes e por outros milhes de descendentes africanosem pases em que sua cultura foi conser%ada, como a formaNag& no Brasil e em 'uba" O alfabeto Yorub composto desete %ogais e de(oito consoantes e a %ariada acentua)*o %ema definir em cada pala%ra sua correta pron$ncia, sendo o seusentido modificado quando da acentua)*o ou n*o da pala%ra"O alfabeto Yorub constitudo das seguintes letras:A B D E F G GB H J K ! " O O # $ % % & ' ( Y+ acentua)*o utili(ada da seguinte formao A pronunciado com som aberto -agudo./o E pronunciado com som aberto -agudo./o E pronunciado com som fechado -gra%e./o O pronunciado com som aberto -agudo./o O pronunciado com som fechado -gra%e./o ' pronunciado com som aberto -agudo."o acento agudo pronunciado em tom alto/o acento gra)e pronunciado em tom bai0o/a aus1ncia de acentua)*o pronunciada em tom mdio/o tilsignifica a repeti)*o da %ogal -* 2 aa, 2 oo./o sublin*adosob uma %ogal indica que seu som aberto/o sublin*adosob a consoante %indica seu o som como 3"

    FO"E!A% +ogais

    ,onsoantes A E E - O O '

    B b b1 b bi b& b4 b$

    D d d1 d di d& d4 d$

    F f f1 f fi f& f4 f$

    G g gu1 gu gui g& g4 g$

    GB g5 g51 g5 g5i g5& g54 g5$

    H rr rr1 rr rri rr& rr4 rr$

    J dj dj1 dj dji dj& dj4 dj$

    K c qu1 qu qui c& c4 c$

    l l1 l li l& l4 l$

    ! m m1 m mi m& m4 m$

    " n n1 n ni n& n4 n$

    # pu pu1 pu pui pu& pu4 pu$

    $ r r1 r ri r& r4 r$

    % ss ss1 ss ssi ss& ss4 ss$

    % 0 01 0 0i 0& 04 0$

    & t t1 t ti t& t4 t$

    ( u u1 u u u& u4 u$

    Y i i1 i i i& i4 i$