21
 Esquemas de morfología latina El alfabeto latino de la época clásica constaba de los siguientes signos: A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, X, Z Notas al alfabeto: - La C se pronuncia siempre K ( Cicero) . - La G siempre tiene sonido débil (leges) - La U se pronuncia también en el grupo QU (Quintus ). - La LL se pronuncia como doble L (  puella) - La X se pro nuncia KS (dixi). - La Z se pronuncia DS (  zephyrus ). El acento en las palabras latinas. En latín no existe acento gráfico. El acento viene marcado por la cantidad 1 de la  penúltima sílaba: si la penúltima sílaba es larga, la palabra es llana ( autumnus ); si la  penúltima sílaba es breve, la palabra es esdrújula (  proelium). Hay que observar que en latín no hay palabras agudas. 1  En latín hay sílabas largas y sílabas breves . Son sílabas largas las que contienen una vocal larga o diptongo; son sílabas breves las que contienen una vocal breve. Las reglas más generales para determinar la cantidad de las vocales son las siguientes: - Los diptongos son siempre largos. Los diptongos en latín clásico son: ae, au, oe, eu (caelum). - Una vocal seguida de dos o más consonantes o consonante doble es larga ( ancilla). - Una vocal seguida de otra vocal es breve (  filia). EL ALFABETO LATINO

Apuntes Latin

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 1/21

 

Esquemas de morfología latina

El alfabeto latino de la época clásica constaba de los siguientes signos:

A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, X, Z

Notas al alfabeto:

- La C se pronuncia siempre K (Cicero).

- La G siempre tiene sonido débil (leges)- La U se pronuncia también en el grupo QU

(Quintus).- La LL se pronuncia como doble L ( puella)- La X se pronuncia KS (dixi).- La Z se pronuncia DS ( zephyrus).

El acento en las palabras latinas.

En latín no existe acento gráfico. El acento viene marcado por la cantidad 1 de la penúltima sílaba: si la penúltima sílaba es larga, la palabra es llana (autumnus); si la penúltima sílaba es breve, la palabra es esdrújula ( proelium). Hay que observar que en latínno hay palabras agudas.

1 En latín hay sílabas largas y sílabas breves. Son sílabas largas las que contienen una vocal larga o diptongo;

son sílabas breves las que contienen una vocal breve. Las reglas más generales para determinar la cantidad de lasvocales son las siguientes:

- Los diptongos son siempre largos. Los diptongos en latín clásico son: ae, au, oe, eu (caelum).- Una vocal seguida de dos o más consonantes o consonante doble es larga (ancilla).- Una vocal seguida de otra vocal es breve ( filia).

EL ALFABETO LATINO

Page 2: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 2/21

 

Esquemas de morfología latina

1.- PRIMERA DECLINACIÓN:

 SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO - A  - AE

VOCATIVO - A - AE

ACUSATIVO - AM - AS

GENITIVO - AE - ARUM 

DATIVO - AE - IS

ABLATIVO - A - IS

LOCATIVO - AE

 

2.- SEGUNDA DECLINACIÓN:

SINGULAR PLURAL

masc./fem. neutros masc./fem. neutros

NOMINATIVO -US,-ER ,-IR  

-UM  -I - A 

VOCATIVO -E,-ER,-IR -UM -I -A

ACUSATIVO -UM -UM -OS -AGENITIVO -I -I -ORUM  -ORUM 

DATIVO -O -O -IS -IS

ABLATIVO -O -O -IS -IS

LOCATIVO - I

 

Page 3: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 3/21

 

Esquemas de morfología latina

 ADJETIVOS DE LA PRIMERA CLASE:

 

SINGULAR PLURAL 

 MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

 NOMIN. -US,-ER -A -UM  -I -AE -A

 VOCAT. -E, -ER -A -UM -I -AE -A

 ACUSAT. -UM -AM -UM -OS -AS -A

GENITI. -I -AE -I -ORUM -ARUM -ORUM

DATIVO -O -AE -O -IS

 ABLAT. -O -A -O -IS

 

VERBO SUM  

Enunciado: sum, es, esse, fui 

SISTEMA DE PRESENTEINDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO

Presente Imperfecto Futuro Presente Imperfecto Presente Futurosum

es

est

sumus

estis

sunt

eram

eras

erat

eramus

eratis

erant

ero

eris

erit

erimus

eritis

erunt

sim

sis

sit

simus

sitis

sint

essem

esses

esset

essemus

essetis

essent

es

este

esto

esto

estote

sunto

El sistema de perfecto se forma de manera absolutamente

regular sobre el tema fu-.

Page 4: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 4/21

 

Esquemas de morfología latina

TERCERA DECLINACIÓN:

SINGULAR PLURAL

 masc./fem. neutros masc./fem. neutros

 NOMINATIVO CERO, -S CERO, -E -ES - A , -IA 

 VOCATIVO CERO, -S CERO, -E -ES -A, -IA

 ACUSATIVO -EM, -IM CERO, -E -ES -A, -IA

GENITIVO -IS -UM , -IUM 

DATIVO -I -IBUS

 ABLATIVO -E, -I -IBUS

4.- CUARTA DECLINACION:

SINGULAR PLURAL

mas./fem. neutros masc./fem. neutros

NOMINATIVO -US -U -US -UA 

VOCATIVO -US -U -US -UA

ACUSATIVO -UM -U -US -UA

GENITIVO -US -UUM 

DATIVO -UI -IBUS,-UBUS

ABLATIVO -U -IBUS, -UBUS

Page 5: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 5/21

 

Esquemas de morfología latina

5.- QUINTA DECLINACION:

SINGULAR PLURAL

NOMINATIVO -ES -ES

VOCATIVO -ES -ES

ACUSATIVO -EM -ES

GENITIVO -EI -ERUM 

DATIVO -EI -EBUS

ABLATIVO -E -EBUS

Page 6: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 6/21

 

Esquemas de morfología latina

GENERALIDADES DEL VERBO LATINO

Voces: activa y pasiva.

MODOSPersonales No personalesIndicativoSubjuntivoImperativo

InfinitivoGerundioGerundivoParticipio

Supino

Temas: presente, perfecto, supino.

TIEMPOSTema de presente Tema de perfecto

PresenteImperfecto

Futuro

Pretérito PerfectoPretérito Pluscuamperfecto

Futuro perfecto

TEMASENUNCIADO CONJUGACIONES Presente Perfecto Supino

-1ª pers. sing. presente indicat. 1ª amo, -as, -are, -avi, -atum ama- (am-) amav- amat-

-2ª pers. sing. presente indicat. 2ª habeo, -es, -ere, habui, habitum habe- habu- habit-

-Infinitivo de presente 3ª rego, -is, -ere, rexi, rectum reg(e)- rex- rect-

-1ªpers. sing. pret. perf. Indicat. 4ª audio, -is, -ire, -ivi, -itum audi- audiv- audit-

-Supino M. capio, -is, -ere, cepi, captum capi- (cape-) cep- capt-

ANÁLISIS DE FORMAS VERBALES:

Una forma verbal se compone de:

Tema + Morfema de tiempo y modo + Desinencia personal

Presente / Perfecto / Supino Indica el tiempo Indica persona y númeroy el modo verbal

AMABANT: AMA + BA + NT

Tema de presente.

Imperfecto deindicativo.

Tercera personadel plural.

Page 7: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 7/21

 

Esquemas de morfología latina

CONJUGACIÓN REGULAR ACTIVA. FORMAS

PERSONALES.

VOZ ACTIVA

 

SISTEMA DE PRESENTE SISTEMA DE PERFECTO

INDICAT SUBJUN. IMPERAT INDICA. SUBJU.

Morfematemporal

Morfematemporal

Morfematemporal

Morfematemporal

Morfematemporal

P r  e  s  e n t   e  .

 

CERO

*1ªconj.:-E-

*Resto:-A-

 

CERODesinen.person.:*2ªs.:cero*2ªp.:-te

P r  e  t   é r i   t   o

 p e r f   e  c  t   o

 CERODesin.

 person:-i-isti-it-imus-istis-erunt(-ere)

 -ERI-

I  m p e r f   e  c  t   o

  -BA-   -RE-

P r  e  t   é r i   t   o

P l   u s  c  u a m-

-ERA- -ISSE-

F  u t   ur  o

I  m

 p e r f   e  c  t   o

*1ª-2ªconj.:

-B-

*Resto:-A-(1ª p.s.)

-E-(resto)

CERODesinen

 person.

*2ª y 3ªs:-to*2ºp.:-tote*3ªp.:-nto

F  u t   ur  o

 e r f   e  c  t   o .

-ERO-ERI-S-ERI-T

...

Page 8: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 8/21

 

Esquemas de morfología latina

 VOZ PASIVA 

SISTEMA DE PRESENTE SISTEMA DE PERFECTO

IMPERAT INDICAT SUBJUNT

Sobre los tiempos de la voz

activa, cambiar la

desinencia personal activa

por la pasiva:

  *Pres.:

2ªs.:

-re 2ªp.:

-mini*Fut.: 2ª y 3ª

sing.:

-tor 3ªp.:

-ntor 

-r-ris(-re)-tur

-mur-mini-ntur

Se forma con el participio de

perfecto del verbo conjugado

+ SUM en el tiempo depresente o perfecto

correspondiente.

Page 9: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 9/21

 

Esquemas de morfología latina

INFINITIVO Presente   Pasado   Futuro

 Activa ama-re amav-isse amat-urus,-a,-um (esse)

Pasiva ama-ri amat-us, -a,

-um (esse)

amatum iri *

* El infinitivo de futuro pasivo amatum iri apenas es

utilizado, y es sustituido en la mayoría de las ocasiones por

la forma amandus, -a, -um (esse), que, en definitiva, es elinfinitivo de la conjugación perifrástica pasiva.

PARTICIPIO   Presente   Pasado   Futuro

 Activa amans, -ntis amat-urus, -a, -um

Pasiva amatus, -a, -um

Definición: El participio es un adjetivo verbal. Como adjetivo

debe concertar en género, número y caso con un sustantivo o

pronombre; como verbo tiene su sujeto, y podrá (o deberá)

llevar complementos.

Sintaxis:

a) Participio concertado: se trata del participo que

concierta en género, número y caso con un sustantivo o

pronombre que desempeña una determinada función en la oración

en la que se inserta el participio.1

Milites dormientes comprehendit.

Hostibus victis ignovit.

In urbem expugnatam intrat.

Adest de te sententiam laturus.

1 Traducción: El participio de presente normalmente puede traducirse por el

gerundio, o por una oración de relativo o subordinada temporal con presente

o imperfecto de indicativo.El participio de perfecto suele equivaler al

participio español, pero también puede traducirse por una relativa o

subordinada adverbial con perfecto o pluscuamperfecto pasivo, o por

gerundio compuesto pasivo.El participio de futuro puede equivaler a

expresiones de finalidad, intencionalidad o inminencia:

Page 10: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 10/21

 

Esquemas de morfología latina

 b) Participio absoluto (o ablativo absoluto): se trata de

una construcción en la que el participio concierta en género,

número y caso (siempre ablativo) con un sustantivo o pronombre

que no desempeña ninguna función en la oración principal: este

sustantivo o pronombre es exclusivamente sujeto delparticipio. La proposición de ablativo absoluto equivale a

alguna proposición adverbial, y habrá que traducirla con la

conjunción que exija el contexto:

Pythagoras, Tarquinio Superbo regnante, in Italiam venit.

Oppidum, paucis defendentibus, expugnare non potuit.

C. Flaminius, religione neglecta, cecidit apud Trasumenum.

Nihil bonum, voluptate dominante, inveniri potest.

Hay que resaltar que, al no existir en latín el participio de

presente del verbo sum, podemos encontrar ablativos absolutossin participio cuando éste había de ser el del verbo sum:

Me puero.

Hannibale vivo.

GERUNDIO Acusativo Genitivo Dativo- Ablativo

(Ad)ama-nd-um ama-nd-i ama-nd-o

GERUNDIVO ama-nd-us, -a, -um

SUPINO   Acusativo Dativo- Ablativo

amat-um amat-u

Page 11: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 11/21

 

Esquemas de morfología latina

PRONOMBRES:

1.- Personales:

NÚMERO   CASO 1ªPERSONA 2ªPERSONA  REFLEXIVO

     S     I     N     G     U     L     A     R

NOMINATIVO ego   tu -

ACUSATIVO  me   te   se

GENITIVO  mei   tui   sui

DATIVO  mihi   tibi   sibi

ABLATIVO  me, mecum    te, tecum    se,secum 

NÚMERO   CASO 1ªPERSONA 2ªPERSONA   REFLEXIVO

     P     L     U     R     A     L

NOMINATIVO nos   vos -

ACUSATIVO nos   vos   se

GENITIVO nostri,nostrum 

  vestri,vestrum 

  sui

DATIVO nobis   vobis   sibi

ABLATIVO nobis,nobiscum 

  vobis,vobiscum 

  se,secum 

2.- Posesivos:

UN POSEEDOR VARIOS POSEEDORES

1ª PERSONA  meus, -a, -um noster,-tra,-trum 

2ª PERSONA tuus, -a, -um vester,-tra,-trum 

3ªPERSONA

(Reflexivo)

suus, -a, -um suus, -a, -um  

Page 12: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 12/21

 

Esquemas de morfología latina

3.- Demostrativos: 

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC FEMEN. NEUTRO

NOMINA hic  haec  hoc  hi  hae  haec

ACUSAT hunc  hanc  hoc  hos  has haec

GENITI huius horum   harum   horum 

DATIVO huic his

ABLATI hoc  hac  hoc   his

 

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA iste  ista  istud   isti  istae  ista

ACUSAT istum   istam   istud   istos  istas ista

GENITI istius istorum istarum istorum 

DATIVO isti istisABLATI isto  ista  isto   istis

 

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA ille   illa   illud   illi  illae  illa

ACUSAT illum   illam   illud   illos illas illa

GENITI illius illorum illarum illorum 

DATIVO illi illis

ABLATI illo   illa  illo  illis

 

Page 13: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 13/21

 

Esquemas de morfología latina

4.- Fórico: 

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA is   ea   id    ii  eae   ea

ACUSAT eum    eam    id    eos eas ea

GENITI eius  eorum earum eorum  

DATIVO ei   iis o (eis)

ABLATI eo   ea  eo iis o (eis)

5.- Fórico-enfático:

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA idem    eadem    idem iidem eaedem eadem  

ACUSAT eundem eandem    idem eosdem easdem eadem 

GENITI eiusdem  eorundem earundem eorundem

DATIVO eidem    iisdem 

ABLATI eodem eadem    eodem iisdem 

6.- Enfático:

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA ipse   ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa

ACUSAT ipsum ipsam    ipsum ipsos  ipsas ipsa

GENITI ipsius ipsorum ipsarum ipsorum

DATIVO ipsi   ipsis

ABLATI ipso ipsa  ipso ipsis

Page 14: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 14/21

 

Esquemas de morfología latina

7.- Relativo:

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA qui   quae quod qui quae quae

ACUSAT quem quam    quod quos  quas quae

GENITI cuius quorum quarum quorum  

DATIVO cui   quibus

ABLATI quo qua  quo quibus

Page 15: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 15/21

 

Esquemas de morfología latina

COMPLEMENTOS DE LUGAR:

UBI (endonde)

UNDE (dedonde)

QUO (adonde)

QUA (por donde)

 

ABLATIVO

- Sin preposic.con nombres delugar menor que no tenganlocativo.

- Con IN connombrescomunes queno tenganlocativo y lugar mayor.

- Sin preposic.con lugar menor ydomus,humus, rus.

- Con AB, EX,DE en losdemás casos.

- Sin preposic.

 

ACUSATIVO

- Sin preposic.con lugar menor ydomus,humus, rus.

- Con IN, ADen los demáscasos.

- Con PER .

 

LOCATIVO

1ª : -ae2ª-3ª: -i

- Lugar menor de 1ª y 2ªdeclinacionesdel singular.- Nombrescomunes

domus,humus, rus.

ORACIONES SUBORDINADAS SUSTANTIVAS

Page 16: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 16/21

 

Esquemas de morfología latina

1. El infinitivo:

INFINITIVO Presente Pasado Futuro

Activa ama-re amav-isse amat-urus, -a,-um (esse)

Pasiva ama-ri amat-us, -a, -um (esse) amatum iri *

* El infinitivo de futuro pasivo amatum iri apenas es utilizado, y es sustituido en la mayoríade las ocasiones por la forma amandus, -a, -um (esse), que, en definitiva, es el infinitivo dela conjugación perifrástica pasiva.

2. El pronombre interrogativo:

SINGULAR PLURAL

MASC. FEMEN. NEUTRO MASC. FEMEN. NEUTRO

NOMINA quis (qui) quae (qua) quid (quod) qui quae quae

ACUSAT quem quam    quod quos  quas quae

GENITI cuius quorum quarum quorum  

DATIVO cui   quibus

ABLATI quo qua  quo quibus

EVOLUCIÓN FONÉTICA:

 

ESQUEMA:

1. Oraciones de infinitivo.

1.1. Infinitivo con sujeto propio en acusativo.

1.2. Infinitivo sin sujeto propio.1.3. Construcción personal.

2. Oraciones introducidas por subjunción.

2.1. Ut, ne. (Cambio de significado con verbos de

temor).

2.2. Quod, quin, quominus.

3. Interrogativa indirecta.

3.1. Indirecta parcial.3.2. Indirecta total.

3.2.1. Simples: num, -ne, nonne, an.

3.2.2. Dobles: utrum, -ne, ø ... an.

Page 17: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 17/21

 

Esquemas de morfología latina

EVOLUCIÓN EJEMPLO

-u > -o manum > mano

-i- cerrada > e silvam > selva

-m y -t finales desaparecen amabam > amaba / amabat > amaba

 p,t,c intervocálicas > b,d,g lupum > lobo

f- > h- ficum > higo

ae > e praemium > premio

oe > e oboedientem > obediente

au > o aurum > oro

o > ue novum > nuevo

e breve > ie bene > bien

li + vocal > j mulier > mujer  

-ct- > ch noctem > noche

-ti+ vocal- > ci patientiam > paciencia

 pl-, cl-, fl- > ll plorare > llorar 

-m'n- > -mbr- hominem > hombre

s- líquida desarrolla e- speculum > espejo

 VALORES SINTÁCTICOS DE UT (NE), CUM.

VALORES DE UT 

Page 18: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 18/21

 

Esquemas de morfología latinaCON INDICATIVO CON SUBJUNTIVO

1. Temporal (‘cuando’): ut praetor factus est, abiit

(cuando fue nombrado pretor, se marchó).

2. Comparativo (‘como’): ut praedixeram, ita accidit

(sucedió tal como yo había predicho).3. Interrogación directa o exclamación (‘cómo’):

ut vales? (¿cómo estás?)

1. Completivo (‘que’): volo ut mihi respondeas

(quiero que me respondas). Negación ne1 .

2. Final (‘para que’): da mihi pecuniam ut librum

emam (dame dinero para que compre un libro). Negación ne.

3. Consecutivo (‘[de modo] que’): quis est tam

demens ut sua voluntate maereat? (¿quién hay tanloco que sufra por propia voluntad.

4. Concesivo (‘aunque’): ut desint vires, tamen est

laudanda voluntas (aunque falten las fuerzas, sinembargo se ha de elogiar la intención).

5. Interrogativa indirecta (‘cómo’): nam ego vos

novisse credo iam ut sit meus pater (pues yo creoque vosotros ya sabéis cómo es mi padre).

 

VALORES DE CUM CON INDICATIVO CON SUNJUNTIVO

1. Temporal (‘cuando’): cum Caesar in Galliam

venit... (cuando César llegó a la Galia).1. Temporal [cum histórico] (‘cuando’, ‘mientras’,

‘como’, gerundio, al + infinitivo): cum Caesar venisset... (cuando había llegado César / comohubiese llegado César / habiendo llegado César / alhaber llegado César).

2. Causal (‘porque’, ‘puesto que’): cum vita sineamicis plena metus sit, ratio ipsa monet amicitiascomparare (puesto que la vida sin amigos está llenade inquietudes, la propia razón nos aconseja procurarnos amistades).

3. Concesiva (‘aunque’): cum omnes gloria anteiret,

omnibus tamen carus erat (aunque aventajaba atodos en reputación, era, sin embargo, querido detodos).

1. Gerundio.

a) Morfología:

1 Hay que recordar que con los verbos y expresiones de temor ut y ne intercambian sus significados.

GERUNDIO Y GERUNDIVO

Page 19: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 19/21

 

Esquemas de morfología latina

GERUNDIO Acusativo Genitivo Dativo-Ablativo

Tema de presente-nd- (Ad) ama-nd-um

ama-nd-i ama-nd-o

El gerundio es un sustantivo verbal activo, y se declina como un sustantivo neutro dela segunda declinación.

b) Sintaxis:

El gerundio se utiliza para declinar el infinitivo en los casos que éste no posee:acusativo con preposición (ad ), genitivo, dativo y ablativo.

* Acusativo. (siempre con ad ). Expresa finalidad.

 Ad consolandum litterae valuerunt.

* Genitivo, como modificador de un adjetivo o de un sustantivo. Con las preposicionescausa, gratia, expresa finalidad.

 Ars amandiCupidus legendi

* Dativo. Es poco usado, y expresa finalidad.

* Ablativo. Puede emplearse sin preposición, con valor generalmente modal, siendo ésta la

única ocasión en que puede traducirse por el gerundio español.

 Amare amando discitur  Hominis mens discendo alitur et cogitando

También puede emplearse con todas las preposiciones que puede llevar el ablativo,expresando las circunstancias que dichas preposiciones marcan:

 Egregius in dicendo De beate vivendo disputavimus

Como forma activa que es, el gerundio puede llevar objeto directo, si bien estaconstrucción se limita al genitivo y al ablativo sin preposición, prefiriendo en los otros casosla construcción de gerundivo:

Cupidus legendi carmina

2. Gerundivo.

Page 20: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 20/21

 

Esquemas de morfología latina

a) Morfología:

GERUNDIVO ama-nd-us, -a, -um

El gerundivo es un adjetivo verbal pasivo.

b) Sintaxis:

El gerundivo se utiliza como doblete pasivo del gerundio con complemento directo.Así, lo que con el gerundio -forma activa- es complemento directo, con el gerundivo –forma

 pasiva- es sujeto, y el gerundivo ha de concertar con él en género, número y caso:

Gerundio: Cupidus legendi carmina. Gerundivo: Cupidus carminum legendorum.

La traducción al castellano es idéntica en ambos casos, ya que nosotros traducimos lasdos formas como voz activa.

En las construcciones de genitivo y ablativo sin preposición aparecen indistintamentegerundio y gerundivo, mientras que en las construcciones de dativo, acusativo y ablativo con

 preposición apenas aparece el gerundio, siendo sustituido por el gerundivo:

Urbi condendae locum elegerunt  Ad libertatem defendendam adest 

 Multa dicta sunt de virtute contemnenda

a) Morfología:

SUPINO Acusativo Dativo-Ablativo

amat-um amat-u

El supino es un sustantivo verbal activo.

SUPINO

Page 21: Apuntes Latin

5/16/2018 Apuntes Latin - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/apuntes-latin 21/21

 

Esquemas de morfología latina

b) Sintaxis:

¬ La forma de acusativo (-um) se utiliza con verbos de movimiento para expresar 

finalidad:

 Legati a Roma venerunt questum iniuriasCubitum discessimus

¬ La forma en -u sirve para dativo y ablativo. El dativo se emplea tras adjetivos quesignifican bello, bueno, digno, fácil, útil, etc.: 

 Horribile dictu Difficile factu

 Dignum memoratu

El ablativo se utiliza con verbos de movimiento indicando procedencia:

 Primus cubitu surgat, postremus cubitum eat