42
Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve Ölçütleri - Bir Derleme Çalışması – 15 Kasım 2016 Müfit Akyos Dr. Umut Ekmekçi

Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve Ölçütleri- Bir Derleme Çalışması –

15 Kasım 2016

Müfit AkyosDr. Umut Ekmekçi

Page 2: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve Ölçütleri- Bir Derleme Çalışması -

Amaç:

Ar-Ge Merkezleri yönetimlerinin kurum, süreçler ve çalışanlardüzeyinde kullanılan ve literatürde yer alan Ar-Ge performansölçütleri ve değerlendirme yöntemleriyle tanışmaları,

Yönetimlerin Ar-Ge performans analizi ve ölçümü konusundakianlayışlarının geliştirilmesi için yeni yaklaşımların ve modellerinaçıklanması amaçlanmıştır.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 2

Page 3: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Teknoloji Yönetimi

Teknoloji Yönetimi’nin ilgi alanı;“yeni ürün geliştirme ve bu ürünün ticarileşmesini sağlamak içinsürdürülen bütün operasyonel ve kurumsal faaliyetlerdir”

Bu süreçte yeni fikir ve bilgi girdisi ile teknolojiyi kullanarakyeni/yenilikçi ürün ve teknoloji geliştiren Ar-Ge Merkezlerininyönetimi önemli bir yer tutmaktadır.

Teknoloji yönetiminin günümüzde öncelikli sorunu “Eski amaçlariçin yeni teknoloji kullanma” çelişkisidir.

11.05.2016Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A

3

Page 4: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-Ge bir “kara kutu”?

− Ar-Ge faaliyetlerinin niteliği; bilinmezin aranması− Araştırmacıların karakteristikleri; ayrı bir dünyanın

insanlarıymışçasınagörüldüğünden performans analizini de neredeyse olanaksızgörülürdü.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 4

Page 5: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

STRATEJİK SÜREÇLER

Ar-Ge veİnovasyon

Müşteri

Geribildirimleri

ÇalışanlarınGeribildirimleri

Yönetim

Kontrol

Pazarlama

İletişim

Stratejik

Planlama

Satışlar

Kontratlar

Planlama

İmalat

Nakliye

Lojistik

Faturalama

Ödeme

Satış SonrasıServis/İadeler

MüşteriTatmini

Yönetimi

Bakım/Genel

Hizmetler

IT

Hizmetleri

Satınalma

Lojistik

MuhasebeVergi

İnsanKaynaklarıYönetimi

KaliteYönetimi

FİRMA ANA SÜREÇLERİ

KİLİT SÜREÇLER

DESTEK SÜREÇLER

5

Page 6: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 6

PAZARLAMA

Ar-Ge

ÜRÜN GELİŞTİRME

ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ

PARÇA İMALÂTI (tedarikçiler)

İMALÂT

Pazarlama PazarOrtak Ekip Toplantıları

Bütünleştirilmiş (Eşzamanlı) Model

Page 7: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

2 Egitim Yenilikcilik Surec Yonetimi 7

Finans

ÜretimPazarlamaSatış tahminleri

Envanter

Kayn

ak is

teği

Bütç

eler

AR-GE Yönetimi

Bütünleştirilmiş (Eşzamanlı) Model İşlevsel İlişkileri

Kaynak: Urban, G. L. & Hauser , J. R. (1993). Design and Marketing of New Products (2nd ed.) p.33.

PAZARLAMAAr-Ge

ÜRÜN GELİŞTİRMEÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ

PARÇA İMALÂTI (tedarikçiler)İMALÂT

Pazarlama PazarOrtak Grup Toplantıları

Page 8: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

2 Egitim Yenilikcilik Surec Yonetimi 8

Kalite

Zaman

Değer

Maliyet

Ar-Ge, Yeni Ürün Geliştirme Yönetiminde Çelişen Dengeler

Kaynak: Crawford, M. & Di Benedetto, A.D (2003). New Product Management (7th ed.) p.15.

Page 9: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 9

Ar-Ge performans ölçümünü güçleştiren ancak aynızamanda gerektiren Ar-Ge faaliyetlerinin birden çok stratejikve operasyonel şirket faaliyetinin− teknoloji yönetimi,− Ar-Ge yönetimi,− strateji yönetimi− kalite yönetimi,− Finans yönetimi,− karar destek sistemi arakesitinde yer almasıdır.

Page 10: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Kara Kutuyu Ölçmek

ESKİAr-Ge Faaliyetleri• Kara kutu• YalıtılmışlıkStandart yönetim vekontrol tekniklerininuygulanamadığı bir alan

YENİAr-Ge faaliyetleriyönetilmesi veölçme/değerlendirilmesigereken bir alan

• Ar-Ge’nin firmanın stratejik faaliyetleriarasında yer alması

• Ar-Ge yatırımlarının doğrulanması gereği

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 10

• Değişen rekabet koşulları• Üretimin (Ar-Ge’nin) coğrafyadan bağımsız

duruma gelmesi,• Enformasyon teknolojilerinin sağladığı

olanaklar

Page 11: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 11

Dönem Özellikleri Örnek ölçütler

İlk Kuşak

Girdi Ölçütleri

(1950’ler –60’lar)

Yeniliğin doğrusal bir gelişim – temelaraştırmanın uygulamalı araştırmayadönüştürülmesi, geliştirme, ön-ürün (prototip),pilot üretim, pazara çıkış - izlediği varsayımınıesas alır. Girdilere odaklanmıştır (Ar-Geyatırımları gibi). Yenilik ölçümü ürün ve ilgiliüretim sistemlerine odaklanmıştır.

• Ar-Geharcamaları

• Araştırmacılar

• Sermaye

• Teknolojiyoğunluğu

Tasarımve

Mühendislikİmalât Pazarlama Satış

TemelBilim

Teknoloji İtkili Model

Yenilik ölçütlerinin evrimi

Page 12: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12

Dönem Özellikleri Örnek ölçütler

İkinci Kuşak

Çıktı Ölçütleri

(1970’ler –80’ler)

Bilim ve teknolojinin ara çıktılarını süreçlebirleştirerek girdi ölçütlerini dikkate alır.

Patent sayıları, bilimsel yayınlar, yeni ürünve proses sayıları, yüksek teknoloji ticaretitipik örneklerdir.

• Patentler

• Yayınlar

• Ürünler

• Kalite değişimi

Yenilik ölçütlerinin evrimi

Talep Çekimli Model

Pazartalebi Geliştirme İmalât Satış

Page 13: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 13

Dönem Özellikleri Örnek ölçütler

Üçüncü Kuşak

Yenilik(inovasyon)ölçütleri(1990’lar)

Araştırma (anket) ve erişilebilir verilere dayalıyenilik göstergeleri ve endeksleri ilezenginleştirilmiş ölçütler.Öncelik, ulusal yenilik kapasitesinin ölçülmesive kıyaslanması. Kaynakların çeşitliliğinin,sürecin doğrusal olmadığının farkınavarılması, hizmet sektöründe yeniliğin çeşitlive farklı anlamlar alması ve küresel pazargüçleri ile bağların ve bağımlılıkların yenilikölçütlerini arttırması ve çeşitlendirmesi.

• Yenilik göstergeleri• Sıralama• Yenilik kapasitesinin

kıyaslanması

EtkileşimliModel

pazaryeri

pazarlamasatışimalatprototip

imalatıgeliştirme

yenifikir

fikirüretme

yeniteknoloji

toplumun ve pazarın ihtiyacı

teknoloji ve üretimde en son düzey

Page 14: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 14

Dönem Özellikleri Örnek ölçütler

DördüncüKuşak

Süreç ölçütleri

(2000’densonra)

Hâlâ gelişme aşamasında olan yeni kuşakölçütler bilgi tabanlı ağyapı ekonomisi üzerinegelişmektedir.

• Bilgi• Maddi olmayan

varlıklar• Ağyapılar• Talep• Kümeleşmeler• Yönetim teknikleri• Risk /Getiri• Sistem dinamikleri

BütünleştirilmişSistemler veAğyapılaşma ©

Firma içiSistemlerAğyapısı

UluslararasıStratejikİşbirlikleri

Tedarikzinciri KOBİ’ler

RekabetÖncesiAr-GeOrtaklıkları

Page 15: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Akademiyanın ve Yönetimlerin İlgisi

1990’ların başlarından itibaren;• Yönetim literatüründe performans ölçümünün firmaların

rekabet üstünlüğü sağlamalarında ve konumlarını korumadakatkı sağladığına ilişkin artan sayıda yayın göze çarpmaktadır(ör., Eccles, 1991; Lebas, 1995; Merchant, 1998).

• Küreselleşmenin artan etkisiyle yaşanan değişimler (artanrekabet, kısalan ürün geliştirme süreçleri, enformasyonteknolojisinin etkisi, Ar-Ge’nin rekabetteki rolü vb.)yöneticilerin ilgisini Ar-Ge faaliyetlerinin performansınınölçülmesi ve değerlendirmesi konularına yöneltti (Ortt andSmits, 2006).

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 15

Page 16: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Araştırmalarda şimdiye kadar en çok sorgulanan konular:• Ar-Ge faaliyetlerinin karakteristiğine uygun PYS nasıl

tasarlanır? (Kerssens-van Drongelen and Cook, 1997; Kerssens-vanDrongelen and Bilderbeek, 1999; Kerssens-van Drongelen et al., 2000;Davila, 2000; Ojanen and Vuola, 2006)

• Belirsizlik ve öngörülemezlik bağlamında Ar-Ge için ölçütler vegöstergeler nasıl seçilmelidir? (Ojanen and Vuola, 2006; Chiesa et al.1996; Nixon, 1998)

• PYS nasıl uyulanır ve ana etkileri nelerdir? (Bisbe and Otley, 2004;Godener and Soderquist, 2004)

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 16

Page 17: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Performans Ölçümü - Performans Kontrolü İlişkisi

Performans kontrolü ve süreci: çalışanların ortak çabalarınınfirmanın hedefleri ve planlarıyla aynı doğrultuda (eş-yönelim)olmasının sağlanması.

Literatürde performans kontrolü için iki temel yaklaşımtanımlanmaktadır (Ansari, 1977; Bruggink, 1989):− ölçmeye dayalı yaklaşım: gerçekleşen performansla ve etki

eden dış etkenlerle ilgili ölçmeye dayalı sayısal enformasyonuesas alarak karar verme.

− davranışsal yaklaşım: çalışanların eşgüdümü, gözetimi veözendirilmesi ile ilgili bir dizi formel veya enformel ölçmemekanizması.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 17

Page 18: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Performans ölçümü (Neely et al. 2001, 2005):

• Performans Ölçümü: Bir eylemin etkinliğinin ve etkenliğininniceliklendirilmesi (sayısallaştırılması) işlemi.

• Performans Ölçmek: Bir eylemin etkinliğinin ve etkenliğininniceliklendirilmesi (sayısallaştırılması) için ölçüt(ler)kullanmak.

• Performans Ölçüm sistemi: Eylemlerin etkinliğinin veetkenliğinin niceliklendirilmesi (sayısallaştırılması) için birgrup ölçüt[ü sistematik] kullanmak.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 18

Page 19: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ölçme ve kontrol süreci (Drongelen I. K., Cook A. 1997)

Veri Toplama

Veri Kaydetme

Veri Analizi

Raporlama

Ölçm

e Si

stem

i

Uygulama

GeliştirmePlanları

Uygulama

Firma dışıveriler

- Kıyaslama- Standartlar- vb.

KararVerme

Performans KontrolüSüreci:• Enformasyonun

toplanması veanalizi,

• Enformasyonunyorumlanması ve neyapılacağının venasıl yapılacağınınbelirlenmesi,

• Seçilen önlemlerinçalışanlarındavranışlarınınkurumun hedefleri veplanları yönündeyönlendirilmesi içinuygulanması.

Sonuç olarak,performansölçüm sistemi,ölçme sürecinidestekleyen birdizi araç veyönerge olaraktanımlanabilir.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 19

Page 20: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Performans değerlendirme modelinin özellikleri

• Kullanılabilirlik: kullanım kolaylığı ve değerlendiriciler, üstyönetim, Ar-Ge yönetimi ve çalışanlarınca kabul edilebilirliği

• Yararlılık: yararlı sonuçlar sağlaması ve yol gösterici olması

• Nesnellik ve güvenilirlik: genel kabul gören verilerle güvenilirölçümler yapabilmesi

• Kapsayıcılık: Ar-Ge’nin bütün boyutlarını dikkate alması

• Uyarlanabilirlik: farklı yapılara uygulanabilmesi

(Akçakaya, 2001)

Diğer etmenler; ekonomiklik, esneklik, ölçümün yapıldığıkurumsal düzey, Ar-Ge tipi, endüstri/sektör tipi, firma boyutu,Ar-Ge bölümünün boyutu ve stratejik konumu ile Ar-Geyapılanma modeli.11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 20

Page 21: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Temel araştırma

Araş

tırm

atü

Uygulamalı araştırma

Geliştirme

Ürün geliştirme

Nitel(kalitatif)

Yarı-nicel

Nicel(kantitatif)

Araştırma türü ve ölçme teknikleri ilişkisi(Pappas and Remer, 1985)

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 21

Ar-Ge faaliyetler (OECD):− temel araştırma,− uygulamalı araştırma− ürün ve süreç geliştirme

• buluş (breakthrough)• platform• türev ürün

(Wheelwright and Clark, 1992).

Page 22: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-Ge performans ölçme sisteminin başarısızlık nedenleri(Brown and Svenson, 1988)

• iç ölçümlere çok fazla ağırlık verilmesi, (kapsayıcılık,uyarlanabilirlik).

• davranışlara çok fazla odaklanılması, (nesnellik ve güvenilirlik).• ölçme sisteminin çok karmaşık olması, (kullanılabilirlik,

uyarlanabilirlik, yararlılık).• ölçme sisteminin çok öznel olması (nesnellik).

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 22

Page 23: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

• geleneksel muhasebe yöntemleriyle Ar-Gefaaliyetlerinin firmanın genel performansına etkisininayrıştırılmasında karşılaşılan güçlükler,

• Ar-Ge sonuçları ile finansal getirilerinin oluşmasıarasındaki zaman farkı,

• Ar-Ge projelerine özgü yöntem ve süreç farklılığınınkıyaslamayı güçleştirmesi,

• araştırmacı karakteristikleri (zaman kavramı, ölçmeyedirenç, yaratıcılık vb.)

Problemler - Güçlükler

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 23

Page 24: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Performans değerlendirmenin amacı

Ar-Ge performansının değerlendirilmesi veya ölçülmesi;− stratejik kontrol,− Ar-Ge’nin varlığını doğrulama,− Ar-Ge faaliyetleri hakkında enformasyon edinme ve

geliştirme sağlama,− özendirme (motivasyon)− kıyaslama gibi değişik amaçlarla yapılabilir.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 24

Page 25: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Veri Toplama

Veri Kaydetme

Veri Analizi

Raporlama

Ölçm

e Si

stem

i

davranışsal yaklaşımÇalışanların davranışlarınınkurum hedefleri veplanlarına yönlendiriciuygulamalar . Çalışanlarınözendirilmesi.

GeliştirmePlanları

ölçmeye dayalı yaklaşımProblemlerin tanılanması vesüreçlerin iyileştirilmesi

Firma dışı veriler- Kıyaslama- Standartlar- vb.

Karar Verme

Ölçme ve kontrol sürecive değerlendirmedebütünleşik yaklaşım

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 25

Page 26: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Tasarımın Çerçevesi KapsamıÖlçme hedefleri sert (hard) hedefler: ölçülebilirlik, hassasiyet ve zamanlılık

konularında sıkı kontrol sağlayan hedefler.

yumuşak (soft) hedefler: iletişim, enformasyon paylaşımı veyaratıcılık sağlayan hedefler.

Kontrol alanları • Ar-Ge işlevleri bir bütün olarak,• Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ayrı ayrı,• İşlevsel birimler; tanımlı bir alanda veya teknoloji disiplininde

özel olarak Ar-Ge yapmakla sorumlu birimler,• Proje ekipleri,• Kişiler

Performans boyutu • Girdi: kontrol alanına tahsis edilen girdilerin (harcamalar,yatırımlar, insan kaynağı, teknolojiler) miktar ve kalitesininperformansı temsil etmekle ilişkilendirilmesi.

• Süreç: kontrol alanındaki süreçlerin etkinlik ve etkenlikbağlamında analiz edilmesi (kavram geliştirme, proje seçimi,teknoloji kazanımı).

• Çıktı: kontrol alanında gerçekleşen sonuçların gözlenmesi(patentler, bilimsel yayınlar, geliştirilen yeni ürünler).

Performans değerlendirme modeli tasarımı

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 26

Page 27: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Genel Değerlendirme Ölçütleri

Genel Değerlendirme Ölçütleri Firma Tercihleri

1. Finansal performans

2. Pazara çıkış hızı

3. Müşteri memnuniyeti

Maliyet

Zaman

Kalite

165 firma/33 ölçütte (Tipping et al., 1995)öne çıkan 11 ölçüt

161 firma (Cooper’s and Kleinschmidt,1996) kullanılan 10 ölçüt

1. Finansal getiriler2. Ticari faaliyetlerle stratejik eş-yönelim3. Yürütülmekte olan Ar-Ge faaliyetlerinin

değeri4. Yeni ürünlerden satış veya brüt kâr5. Proje ana adımlarının tamamlanması6. Ar-Ge projelerinin portföy dağılımı7. Müşteri memnuniyeti araştırmaları8. Pazar payı9. Ürün geliştirme süresinde gelişme10.Ürün kalitesi ve güvenirliği11.Brüt kâr oranı

1. Başarı oranı: ticari başarıya ulaşangeliştirme projelerinin oranı

2. Son üç yılda geliştirilen ürünlerin satışoranı

3. Harcamalara göre kârlılık4. Teknik başarı oranı5. Satışlara etki6. Kâra etki7. Satış hedeflerinin tutturulması8. Kâr hedeflerinin tutturulması9. Rakiplere göre kârlılık10. Genel başarı11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 27

Page 28: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 28

1. Firma düzeyi2. Programdüzeyi

3. Proje düzeyi3.1 Geliştirmeboyutu

3.2 Finansal boyut 3.3 Müşteri boyutu

Yeni ürünlerin satış%’si

Yeni ürünhedefleriyleprogramınuyumu

Geliştirmemaliyeti

Başa baş zamanı Müşteri kabulü

İşle stratejik uyum

Yeni ürünprogramınınkurumsalperformansaetkisi

Zamanındabaşlama

Pazar hedeflerinintutturulması

Müşterimemnuniyeti

Ürünperformansı

Kârlılıkhedeflerinintutturulması

Gelir hedefinintutturulması

Kalitehedeflerinintutturulması

IRR/ROI Gelir artışı

Pazara çıkış hızı

Pazar hedefinintutturulmasıBirim satış hedefinintutturulması

IRR: İç Kârlılık Oranı;ROI: Yatırımın Geri

Dönüş Süresi

PYS - Ürün geliştirme süreci için ölçütler (uyarlama, Griffin and Page, 1993)

Page 29: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-GePerformansölçümü vedeğerlendirmemetotlarıseçme vegeliştirmesi içinbasitleştirilmişbir sistemyaklaşımı(Ojanen andVuola, 2003a)

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 29

Page 30: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Bütünleşik Ölçütler

= Etkinlik Göstergesi = Yeni Ürünlerin Geliri % x (Net Kâr %+ Ar − Ge %)Ar − Ge %= Etkinlik Göstergesi =

Son 5 yılda sunulan ürünlerden yaratılan gelirinBugünkü Değeri (NBD)Son 5 yılın toplam Ar − Ge maliyetlerinin Bugünkü Değeri (NBD)B = Zamansallık Göstergesi = Tanımlanmış bir dönemde tamamlanan proje sayısıAynı dönemde başlanan proje sayısıC = Gelecek Gelişim Göstergesi = Geliştirilmekte olan teknolojilerden beklenentahmini gelirlerin Bugünkü Değeri (NBD)Bu teknolojileri geliştirme maliyetininBugünkü Değeri(NBD)

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 30

Page 31: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-Ge Performans Ölçme Modelleri

Ar-Ge faaliyetlerinin ölçülmesinde en sık kullanılanbütünleşik ölçümleme modelleri;

• ‘kurumsal karne - Balanced Scorecard’ (Ar-Geperformansının ölçümüne uyarlanmış)

• Teknoloji Değer Piramidi• Kıyaslama –Benchmarking

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 31

Page 32: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Kurumsal Karne - Balanced Scorecard (BSC):Kuruma özgü stratejinin tutarlı ve somut adımlaraayrıştırılmasını, kurumda iletişimin sağlanmasını ve düzenli olaraktakip edilebilecek göstergelerle performans yönetimininetkinliğinin arttırılmasını sağlayan bir yönetim aracıdır.BSC`ın kullanılmasıyla şirketin performans göstergeleri olarakkısa dönemdeki finansal ölçümlere bağlı kalmaksızın, uzundönemli stratejik hedeflerle kısa dönemdeki faaliyetler arasındabağlantı kurmak üzere dört yönetim süreci göstergeler arasınakatılır.Kurumsal Karne - Balanced Scorecard’ın dört boyutu

(1) Finansal boyut,(2) Müşteri boyutu,(3) Operasyonel boyut(4) Öğrenme ve gelişme

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 32

Page 33: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Kurumsal Karne Modeli - Değer Zinciri - Yenilik Süreci İlişkisi

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 33

Page 34: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Ar-Ge performansölçütlerinin BSC ’ınmodülleri içintanımlanması

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 34

Page 35: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 35

Page 36: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Portföy Değerlendirme…………………………………………İş Süreçleriyle Bütünleşme

Teknolojinin Varlık Değeri…………………………………………

Ar-Ge Deneyimi Değerlendirmesi

DeğerYaratma

Çıktılar

Strateji

Varlıklar

Teknoloji Değer Piramidi - TDP

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 36

1994 yılında «Measuring the Effectiveness of R&D Research-on-Research – ROR,Working Group» tarafından geliştirilen model, 2005 yılında Teknoloji Değer Piramidi(Technology Value Pyramid-TVP) kullanılarak yenilenmiştir.

Page 37: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Teknoloji Değer Piramidi – TDP (Technology Value Pyramid-TVP)TDP Ar-Ge’nin temel elemanlarını esasalarak ve ölçütlerle iş sonuçları arasındakısa ve uzun erimli ilişki kurarak ölçütlerarasında bir hiyerarşi oluşturur.TDP’nin esas aldığı ölçütler:(1) Değer Yaratma: Ar-Ge’ye yapılan

yatırımların finansal getirileri (kârlılık,hisse değeri yaratma), (2) PortföyDeğerlendirme ve (3) İş SüreçleriyleBütünleşme bölümlerince etkilenir.

(2) Portföy Değerlendirme: Ar-Geyatırımlarını risk, zamanlama,potansiyel getirileri açılarındaninceler.

(3) İş Süreçleriyle Bütünleşme: Ar-Ge’nindiğer iş gruplarıyla etkileşiminesüreçler, takım çalışması veyapılanma açılarından odaklanır.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 37

Portföy Değerlendirme……………………………………

İş SüreçleriyleBütünleşme

Teknolojinin Varlık Değeri…………………………………………

Ar-Ge DeneyimiDeğerlendirmesi

DeğerYaratma

Çıktılar

Strateji

Varlıklar

Page 38: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Teknoloji Değer Piramidi – TDP (Technology Value Pyramid-TVP)

TDP’nin esas aldığı ölçütler:(1) Değer Yaratma(2) Portföy Değerlendirme(3) İş Süreçleriyle Bütünleşme(4) Teknolojinin Varlık Değeri: firmanın

büyüme ve rekabet etmesi içinsahip olması gereken asliyetkinliklerini (core competencies)geliştirmesine işaret eder.

(5) Ar-Ge Deneyimi Değerlendirmesi:ilgili yönergeleri, firma Ar-Gekültürünü ve Ar-Ge yapılanmasıiçindeki işlemleri (proje yönetimi,fikir geliştirme, iletişim gibi) ve buişlemlerin teknoloji geliştirmeyisağlama becerilerini araştırır.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 38

Portföy Değerlendirme……………………………………

İş SüreçleriyleBütünleşme

Teknolojinin Varlık Değeri…………………………………………

Ar-Ge DeneyimiDeğerlendirmesi

DeğerYaratma

Çıktılar

Strateji

Varlıklar

Page 39: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Teknoloji Değer Piramidi - TDP’ne göre ilk beş ölçütÖlçütlerÇıktı1. Finansal getiri2. Brüt kâr3. Pazar payı4. Süreçteki Ar-Ge projelerinin öngörülen değerlemesi5. Fikri mülkiyet yönetimiStrateji1. Finansal getiri2. Ar-Ge sürecinin öngörülen değerlemesi3. Brüt kâr4. Ar-Ge Yatırımları/Satışlar5. Firma ile stratejik eş-yönelmeVarlıklar1. Fikri mülkiyet yönetimi2. Patentlerin sayısı ve kalitesi3. İşgücünün gelişkinliği4. Yaratıcılık5. Maliyet bütçe kıyaslaması11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 39

Page 40: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Günümüzde Ar-Ge yapan firmalar için bir zorunluluk olan Ar-Geperformansının ölçülmesinde;• Tanımlı bir ölçme ve değerlendirme modelinin oluşturulması,• Modelin firmanın Ar-Ge kültür ve yetkinliği, Ar-Ge boyutu ve

niteliği, Ar-Ge’ye ayrılan kaynakların boyutu, rekabet durumuvb. etkenler esas alınarak hazırlanması,

• Modelin firma stratejisi ile uyumlu olması,• Ar-Ge çalışanlarının da katkısı ve benimsemesiyle

hazırlanması,• Sürekli iyileştirilmesi önerilir.

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 40

Page 41: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

«mükemmel firmalar ölçmeyi veölçütleri insanların zamanlarınıgerçekten önemli şeylereharcadıklarından emin olmalarıiçin kullanırlar.»In Search of Excellence, Tom Peters,Robert H. Waterman Jr. 1982

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 41

Son söz yerine;

Page 42: Ar-Ge Performans Değerlendirme Modelleri ve …¼fit Akyos...11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 12 Dönem Özellikleri Örnek ölçütler İkinci Kuşak Çıktı Ölçütleri

Teşekkür ederim …

11.05.2016 Ar-Ge Performans Değerlendirme M.A 42