Araling Panlipunan

Ikalawang Markahan – Modyul 2: Suplay

9

Araling Panlipunan – Ikasiyam na Baitang Alternative Delivery Mode Unang Markahan – Modyul 2: Suplay Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyon III Office Address: Matalino St. D.M. Government Center, Maimpis, City of San Fernando (P) Telephone Number: (045) 598-8580 to 89 E-mail Address: region03@deped.gov.ph

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul Manunulat: Vennesa N. Pagaduan Tagasuri ng Nilalaman: Rowel S. Padernal/Angelica M. Burayag, PhD Ramil D. Dacanay/Grace G. Abad Tagasuri ng Wika: Loreto P. Lorido/Rochella C. David Tagasuri sa ADM Format: John C. Paje, EdD/Emily F. Sarmiento, PhD Tagasuri ng Paglapat at Pagguhit: Bryan Balintec/Donnalin Oliveros Tagaguhit: Krislene Ida N. Mercado Tagalapat: Ma. Remalyne G. Cruz, EdD Tagapamahala: Nicolas T. Capulong, PhD, CESO V Librado M. Rubio, PhD Angelica M. Burayag, PhD Ma. Editha R. Caparas, EdD Nestor P. Nuesca, EdD

Marie Ann C. Ligsay, PhD Amando P. Yutuc, PhD

Emily F. Sarmiento, PhD

9

Araling Panlipunan

Ikalawang Markahan – Modyul 1: Suplay

ii

Paunang Salita Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 9 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Suplay.

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong ito sa pinakakatawan ng modyul:

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 9 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Suplay .

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag-aaral.

iii

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin

Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%), maaari mong laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Balikan

Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin

Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan kang maunawaan ang bagong konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin

Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip

Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan ang patlang ng pangungusap o talata upang maproseso kung anong natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa

Ito ay naglalaman ng mga gawaing makatutulong sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng buhay.

Tayahin

Ito ay gawaing naglalayong matasa o masukat ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng natutuhang kompetensi.

iv

Karagdagang Gawain

Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong panibagong gawain upang pagyamanin ang iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang aralin.

Susi sa Pagwawasto

Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.

2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing napapaloob sa modyul.

3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay. 4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at

sa pagwawasto ng mga kasagutan. 5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay. 6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang

sagutin lahat ng pagsasanay.

Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

Sanggunian Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa paglikha o paglinang ng modyul na ito.

1

Alamin

Kumusta ka na? Handa ka na bang pag-aralan ang pinagmumulan ng mga produktong tinatangkilik mo sa pamilihan? Pag-aaralan mo ngayon ang tungkol sa suplay. Ano ang suplay? Paano nakakaapekto ang suplay sa pamilihan?

Sa modyul na ito inaasahang matatalakay mo ang konsepto at salik na

nakakaapekto sa suplay sa pang-araw-araw na pamumuhay. Maipakikita mo ito kapag;

1. naipaliliwanag mo ang mahahalagang impormasyon at kaisipan ukol sa konsepto ng suplay, ugnayan ng presyo at dami ng suplay, at mga salik na nakaiimpluwensiya nito; at

2. naipapakita mo sa pamamagitan ng iskedyul ng suplay. kurba ng suplay at supply function ang gawi at papapasya ng mga prodyuser sa mga pagbabago ng salik na nakaaapekto ss supply.

Subukin

Piliin ang tamang sagot at isulat sa isang sagutang papel.

1. Aling pangkat ng tao ang kumakatawan sa suplay? a. konsyumer b. prodyuser c. retailer d. end-user

2. Ano ang tawag sa dami o bilang ng produkto at serbisyong handang ipagbili sa magkakaibang presyo sa isang takdang panahon?

a. timbang b. suplay c. demand d. badyet

3. Ano ang grapikong paglalarawan ng kaugnayan ng presyo sa dami ng suplay ng isang produkto o serbisyo?

a. price index b. kurba ng suplay c. iskedyul ng suplay d. batas ng suplay

2

4. Saan pinoproseso ang mga produkto upang maipagbili ng mga negosyante? a. bahay-kalakal b. tindahan c. bodega d. daungan

5. Alin sa mga sumusunod na di-presyong salik ang nakapagpapabago ng suplay sa pinakamabilis na panahon?

a. espekulasyon ng mamimili b. pagbabago ng teknolohiya c. pagbabago sa salik ng produksyon d. pagbabago sa presyo ng kaugnay na produkto

6. Kung ikaw ay isang negosyante, alin ang magiging batayan mo para magtakda ng presyo ng mga produktong handa mong ipagbili sa pamilihan?

a. panahon b. lokasyon ng pamilihan c. gastos sa produksyon d. magkano ang kikitain

7. Alin sa mga sumusunod ang naaayon sa batas ng suplay? a. kapag mataas ang presyo ng bilihin, kaunti ang suplay. b. mas marami ang produktong handang ipagbili kapag mataas ang

presyo. c. habang tumataas ang presyo, tumataas din naman ang suplay ng mga

konsyumer. d. ang suplay ay nakabatay sa pangangailangan ng mga mamimili.

8. Ano ang ibig ipahiwatig ng paggalaw ng kurba ng paitaas patungong kanan?

a. walang kaugnayan ang demand sa presyo b. hindi nagbabago ang presyo ayon sa suplay c. sumasabay ang dami ng suplay sa pagtaas ng presyo d. may negatibong ugnayan ang presyo sa dami ng suplay

9. Upang masabing suplay ang isang produkto, kailangang may kagustuhan at

kakayahan ang prodyuser na ipagbili ang produkto. Halimbawa, kung 30,000 lata ng sardinas ang kailangan para sa ipamimigay na ayuda habang nasa Community Quarantine. Ayon sa datos, may sampung kompanya ngunit sa bilang na ito, anim lamang ang may interes na magbenta ng kabuuang 20,000 sardinas sa halagang P15.00. Batay sa sitwasyong ito, ilan ang maituturing na suplay ng sardinas?

a. 6 b. 10 c. 20,000 d. 30,000

3

10. Paano nakaaapekto ang mga sakuna tulad ng bagyo at baha sa suplay ng pagkain ng mga Pilipino?

a. bumababa ang presyo ng mga produktong naaani b. tumataas ang presyo ng mga bilihin dahil sa nalubog sa baha c. marami ang nasisirang produkto sa mga pagawaan at bodega d. nalulugi ang mga magsasaka dahil sa pagkasira ng mga pananim

11. Bago dumating ang isang malakas na bagyo, paano mo matitiyak na may sapat na suplay ng pagkain sa bahay niyo?

a. pagbili ng mas maraming stock ng pagkain b. pangungutang sa kapitbahay na may sari-sari store c. pagtatanim ng gulay para may aanihin pagkatapos ng bagyo d. paglipat ng bahay na mas malapit sa trabaho ng magulang ko

12. Sa pagsisimula pa lamang ng lockdown dulot ng pandemikong COVID-19,

paano tinugunan ng mga Pilipino ang nagkakaubusang face mask sa pamilihan?

a. naghihintay sa suplay galing sa gobyerno b. nag-order online mula pa sa ibang bansa c. nagsuot na muna ng panyo pantakip ng bibig d. gumawa ng sariling face mask na yari sa retasong tela o damit

13. Ang mga sumusunod na sitwasyon maliban sa isa ay sumasalamin sa wastong

paraan ng mga Pilipino upang tugunan ang kanilang pangangailangan kahit kulang sa badyet?

a. bumili ng patingi-tingi upang makamura b. nagpupunta sa ukay-ukay para makabili ng murang damit c. humingi ng tulong mula sa pamahalaan d. magtanim ng gulay upang hindi na kailangang bumili

14. Paano tinutulungan ng pamahalaan ang mga lokal na mamumuhunan mula sa

tiyak na pagkalugi sa gitna ng COVID-19 pandemic? a. Nagpapautang ng puhunan ang pamahalaan. b. Nagbabayad ang mga lokal na mamumuhunan sa gobyerno c. Nabibigyan ng diskwento sa buwis ang mga may-ari ng negosyo d. Nagpapataw ng taripa ang pamahalaan sa mga dayuhang negosyante.

15. Bakit kinakailangan ang matalinong pagpapasya sa pagdaragdag ng suplay sa

pamilihan? a. Makaiiwas sa pagkalugi ang mga prodyuser b. Marami ang makabibili sa abot-kayang presyo c. Magiging sikat ang tindahan ng produktong may dagdag na suplay d. Mas tataas ang kita ng mga negosyante kapag marami ang mamimili

4

Balikan

Panuto: Punan ang talaan sa ibaba. Maglista ng limang mga halimbawa ng kagustuhan at limang personal na kailangan. Isulat ang iyong sagot sa iyong sagutang papel.

KAGUSTUHAN KAILANGAN

1. 1.

2. 2.

3. 3.

4. 4.

5. 5.

Pantulong na tanong:

1. Ano ang iyong napansin sa iyong mga kagustuhan at pangangailangan?

2. Alin sa iyong mga nailista ang kaya mong makuha? Paano?

3. Ano-ano ang mga bagay na dapat unahin ayon sa ginawa mong talaan? Bakit?

5

Tuklasin

Sa panahon ng mga kalamidad, napakahalaga sa isang ekonomiya na magkaroon ng sapat na suplay ng mga pangangailangan upang maibsan ang pangambang dulot ng kakulangan at kakapusan. Alamin mo ang mga bagay na nakakaapekto sa suplay sa pamamagitan ng mga sumusunod na mga gawain.

Tula-tuklasin

Panuto: Basahin ang maikling tula at sagutin ang ilang katanungan sa ibaba. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.

Pantulong na tanong:

1. Tungkol saan ang tulang iyong nabasa? 2. Paano natugunan ang mga pangangailangan ng pamilya? 3. Naging sapat ba ang tulong mula sa mayor? Paano tinugunan ng pamilya ang

kakulangan sa suplay ng pagkain?

Oh my Gulay, Suplay! Ni: Venn Pagaduan

Nang mag “lockdown” na sa Pampanga

Laking gulat ng ating pamilya Lahat ay nag-aalala sa COVID-19 na pandemiya

Paano na ang buhay? Kung tatambay sa bahay? Ang aming mga kapitbahay

Sa ayuda kay Mayor,kumaway. Nagtanim na kami ng gulay Para pagkain ay may suplay.

Walang trabaho sila Tatay Sa gawaing bahay, kami ay umalalay

Napasaya naman si Nanay Kumpleto kami sa bahay.

6

Suriin

GAWAIN A. KONSEPTO NG SUPLAY

Bilang bahagi ng pag-aaral ng maykroekonomiks, pag-aaralan mo ngayon ang tungkol sa Suplay. Sa puntong ito, mahalagang pag-usapan ang apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko:

1. Ano-ano ang produktong ipoprodyus? 2. Gaano karami ang ipoprodyus o lilikhain? 3) Paano ito ipoprodyus? at 4) Para kanino ito ipoprodyus?

Ang mga katanungang pang ekonomikong ito ang pinagmulan kung bakit may

konsepto ng suplay sa Ekonomiks. Gayundin ang mabisang mekanismo para maunawaan ang takbo nito ay ang interakyon ng mga tao sa pamamagitan ng pamilihan.

ANO NGA BA ANG IBIG SABIHIN NG SUPLAY?

Ang suplay ay ang dami ng produkto at serbisyong handang ipagbili sa magkakaibang presyo sa isang takdang panahon. Kapag ang produkto ay mataas ang demand, maraming negosyante ang magiging interesadong gumawa ng produktong ito at ipagbili sa pamilihan. Kapag tumaas ang

presyo, tanda ito upang magdagdag sila ng produktong kanilang gagawin, ngunit kapag bumaba ang presyo, babawasan nila ang bilang ng produkto na nais nilang ipagbili sa pamilihan.

BATAS NG SUPLAY

Ang Batas ng Suplay ay nagsasaad na kapag mataas ang presyo ng isang bilihin, ceteris paribus, ang dami ng produktong handang ipagbili sa isang takdang

Aralin

1 Konsepto at Salik ng Suplay

7

500

400

300

200

100 Pres

yo n

g fa

ce m

ask

kada

pira

so

panahon ay mataas din, at kapag ang presyo ay mababa, ceteris paribus, mababa rin ang dami ng produktong handang ipagbili sa isang takdang panahon.

ISKEDYUL NG SUPLAY

Ang talaan na nagpapakita ng dami ng kaya at gustong ipagbili ng mga prodyuser sa iba’t ibang presyo ay tinatawag na iskedyul ng suplay.

TALAHANAYAN 1.1. Iskedyul Ng Suplay para sa Cloth Face Mask

PRESYO SA KAHON (₱) DAMI NG SUPLAY 500 50 400 40 300 30 200 20 100 10

Ang mga negosyante ng cloth facemask ay halimbawa lamang ng mga negosyante, prodyuser o nagtitinda. Ang mga negosyante o prodyuser ay kumakatawan sa suplay. Sa panahon ng pandemikong COVID-19, nais nilang makagawa ng produkto sa mababang gastos at maipagbili ito sa mataas na presyo. Ano kaya ang dahilan kung bawasan nila ang suplay ng kanilang produktong ipinagbibili o kaya naman ay damihan ito?

Ang iskedyul na makikita sa Talahanayan 1.1 ay tumutukoy sa quantity supplied para sa face mask sa iba’t ibang presyo. Sa presyong isang daang piso (Php100)bawat piraso, sampung (10) piraso lamng ang handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser. Kung tataas pa ang presyo at maging limang daang piso (Php500) ang bawat face mask, kapansin-pansing magiging 50 piraso ang magiging supply para dito. Malinaw na ipinakikita ang direktang ugnayan ng presyo at quantity supplied ng kendi para sa prodyuser.

Maliban sa supply schedule, maipakikita rin ang ugnayan ng presyo sa quantity supplied sa pamamagitan ng dayagram o graph. Ito ay tinatawag na Supply Curve.

10 20 30 40 50

A B

C D

E

8

Ang graph sa itaas ay batay sa supply schedule na nasa talahanayan. Kung ilalapat sa graph ang iba’t ibang kombinasyon ng mga presyo at quantity supplied ay mabubuo ang supply curve para dito. Ang paggalaw ng paitaas o upward sloping curve ay nagpapakita ng direktang ugnyan sa pagitan ng presyo at sa dami ng gusto at handang ipagbili ng mga mamimili. Ang paggalaw sa kurba ng Punto B papuntang punto C ay nagpapakita ng mataas ng supply ng face mask. Kapag ang presyo naman ay bumaba sa isang daang piso, makikita sa graph na bumababa ang quantity supplied sa sampung (10) piraso.

Paggalaw sa Supply Curve o Moving Along the Supply Curve

Ipinakikita sa graph sa itaas ang paggalaw sa supply curve. Mangyayayri ang paggalaw sa supply curve kung ang salik na nakapwesto ay ang sariling presyo ng produkto na nagbabago. Kung ang presyo ng face mask ay tumaas mula isang daang piso (Php100) tungong dalawang daang piso (Php200), makikita sa graph na lilipat ang punto A sa B. Kung bababa naman ang presyo mula limang daang piso (Php500) patungong apat na raang piso (Php400), ang funto E ay lilipat sap unto D.

B. MGA SALIK NA NAKAKAAPEKTO SA SUPLAY

Ang dami ng produktong handang isuplay ng isang prodyuser ay nakakasalalay sa mga sumusunod na mga salik:

1. Pagdami ng prodyuser

Ang pagtaas ng presyo, halimbawa ng alkohol, ay maghihikayat sa mga negosyante na damihan ang pinoprodyus nila. Maaaring ang mga pagawaan na hindi dating gumagawa ng alkohol ay mahihikayat na gumawa na rin ng produkto na magreresulta ng pagdami ng suplay sa pamilihan.

0

100

200

300

400

500

600

0 10 20 30 40 50 60

SUPLAY NG FACE MASK

A

E

D C

B

9

2. Pagbabago sa presyo ng mga salik ng produksyon

Ilan sa mga salik ng produksyon ay ang renta para sa gamit ng lupa, sahod sa manggagawa, interes sa serbisyo ng kapital at ang tubo para sa mamumuhunan o entreprenyur. Ipagpalagay na tumaas ang presyo ng mga nabanggit, tataas ang kabuuang gastos na maaaring humantong sa pagbabawas ng produksyon. Kaya naman, bababa ang suplay.

3. Pagbabago sa presyo ng kaugnay na produkto

Maaring makaapekto ang pagbabago sa presyo ng mga kaugnay na produkto sa dami ng suplay. Kapag tumaas ang presyo ng face mask, ang mga pagawaan na dating gumagawa ng uniporme ay maaring iukol na ang kanilang produksyon sa paggawa ng face mask. Sa ganitong paraan, darami ang suplay ng face mask at mababawasan naman ang suplay ng uniporme.

4. Espekulasyon sa pamilihan

Bago pa man tumaas ang presyo ng alkohol sa mga supermarket at parmasya, bumili na kaagad ang mga mamimili upang makaiwas sa mataas na presyo nito dulot ng pandemyang COVID-19. Sa panig ng mga negosyante, kanilang itinatago ang kanilang mga produkto para hintayin ang pagtaas ng presyo. Ito ang kadalasang ginagawa ng mga nagbebenta ng gasolina kapag may inaasahan silang pagtaas ng presyo sa pandaigdigang merkado. Ilalabas lamang nila ang kanilang mga supply kapag nakatitiyak sila na mas mataas ang kanilang tutubuin sa pagtaas ng presyo ng produktong petrolyo.

TALAHANAYAN 1.1. ISKEDYUL NG SUPLAY PARA SA CLOTH FACE MASK

TINDAHAN PRESYO SA KAHON (₱) DAMI NG SUPLAY A 500 50 B 400 40 C 300 30 D 200 20 E 100 10

Kung muling papansinin ang talahanayan sa itaas kung saan mapapansing habang tumataas ang presyo ng face mask ay tumataas din ang dami ng suplay nito. Makagagawa ng espekulasyon sa pamilihan ang mga may planong mamili nang maramihan o wholesaler na mas malaki ang kikitain nila kung pansamantalang itatago muna nila sa merkado ang suplay bago nila ito muling ipagbili sa mas mataas na halaga. Batay ito sa pangangailangan din ng mga mamimili na magsuot ng cloth face mask sa tuwing lalabas ng bahay habang wala pang lunas ang sakit na COVID-19.

10

Ang isa pang paraan ng pagpapakita ng ugnayan ng presyo at quantity supplied ay sa pamamagitan ng supply function. Ang supply function ay ang matematikong pagpapakita ng ugnayan ng presyo at quantity supplied.

Ang supply function ay isang paraan ng pagpapakita ng ugnayan ng presyo at quantity supplied. Ang supply function ay ang matematikong pagpapakita ng ugnayan ng quantity supplied at presyo.

Ang equation ng supply function ay naipapakita ng ganito Qs = f(P) kung saan ang Qs ay ang quantity supplied na siya ang dependent variable at ang P naman na siyang presyo ay ang independent variable. Ibig sabihin ang Qs o quantity supplied ay nakadepende sa pagbabago ng presyo. Ang presyo ang nakakapagbago ng handa o kayang ipagbili ng prodyuser.

Maaari itong ipakita sa equation sa ibaba:

Qs = f (P)

Ang Qs o quantity supplied ang tumatayong dependent variable, at ang presyo (P) naman ang independent variable.

Ibig sabihin, nakabatay ang Qs sa pagbabago ng presyo. Ang presyo ang nakapagpapabago sa dami ng handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser.

Isa pang paraan ng pagpapakita ng supply function ay sa equation na:

Qs = c + bP Qs = 0 + 10P.

Kung saan: Qs = dami ng supply

P = presyo

c = intercept (ang bilang ng Qs kung ang presyo ay 0)

0

100

200

300

400

500

600

0 10 20 30 40 50 60

SUPLAY NG FACE MASK

A B

C D

E

11

b = slope = ΔQs ΔP

Nagsasaad kung ang relasyon ng P at Qs ay positive o negative.

Nagpapakita ang slope ng pagbabago sa dami ng supply sa bawat pisong pagbabago sa presyo.

Upang mapatunayan na ang datos sa supply schedule sa itaas at ang supply function ay iisa, suriin at pag-aralan ang kompyutasyon sa ibaba: Supply Function mula sa Supply Schedule para sa face masks: Qs= Q + 100 (P)

Kapag ang P= 1, Qs = ?

Qs = 0 + 5 (100)

Qs = 0 + 500

Kapag ang P = ? Qs = 50

Qs = 0 +10 (P)

50 = 0 + (10P)

-10P – 0 – 500

-10P= -500 10 piraso

-10 50

Pagyamanin

SALIK-PALIWANAGAN! Panuto: Pumili ng dalawang salik na nakaapekto sa suplay na nasa loob ng kahon. Suriin at ipaliwanag kung paano ito nakaaapekto sa suplay ng pagkain sa inyong tahanan. Isulat sa kwaderno ang iyong sagot.

• Presyo • Pagdami ng prodyuser • Pagbabago sa presyo ng mga salik ng produksyon • Pagbabago ng presyo ng kaugnay na produkto • Pag-unlad ng teknolohiya • Espekulasyon sa pamilihan

12

PATUNAYAN MO!

Panuto: Sagutin ang tanong na ito sa isang malinis na bond paper at isumite sa guro.

Bakit mahalagang malaman ang Batas ng Suplay para sa isang mamimiling tulad mo at gayundin sa isang negosyanteng tulad ng nagtitinda sa sari-sari store malapit sa inyo?

IKAW MUNA ANG EKONOMISTA!

Panuto: Basahin ang mga sumusunod na sitwasyon sa pamilihan. Suriin kung ano ang mangyayari sa presyo at suplay ng produkto. Isulat sa malinis na bonda paper ang iyong kasagutan.

1. Ang mga kumpanya ng electric motorcycle ay nag-anunsyo na hindi na sila

gagawa pa ng motor na pinaandar ng kuryente. Ano sa palagay mo ang mangyayari sa presyo ng modelong ito ng motor? Bakit?

2. Ang mga lokal na tindahan ay nagbebenta ng isang uri ng T-Shirt sa halagang P300. May mga bumibili nito ngunit hindi ito gaanong mabili sa pamilihan. Ngunit nang makita ito ng mga mamimili na isinusuot ni Dingdong Dantes, dumami ang bumili at benta nito. Ano sa palagay mo ang mangyayari sa presyo nito? Bakit?

3. Isang bagong uri ng cellphone ang inilabas bago sumapit ang Agosto 24, kung kailan inaasahang magbubukas ang klase sa kabila ng pandemiya. Maraming bumili sa mga kaklase at kaibigan mo para sa online learning. Dahil sa dami nang may gusto nito, ang presyo nito na P30,000 ay hindi nagbago sa buong buwan. Ano sa palagay mo ang mangyayari sa presyo nito sa buwan ng Setyembre? Bakit?

13

SUPLAY-COLLAGE!

Panuto: Gumawa ng isang malikhaing collage gamit ang mga lumang magasin o materyales na mareresiklo at nagpapakita ng kahalagahan ng pagkakaroon ng sapat na suplay ng pagkain sa oras ng kalamidad tulad ng pandemyang COVID-19 o malalakas na bagyo at lindol. Ilagay ang iyong collage sa isang 1/8 illustration board (Sa kulay itim na bahagi)

BATAYAN PAMANTAYAN IYONG PUNTOS

Kaangkupan sa tema o paksa

8 puntos

Kahusayan sa pagpapahayag ng mensahe gamit ng sining

7 puntos

Kahusayan sa pagreresiklo

5 puntos

Kabuuang Maka 20 puntos SU-DA-KU (Suri-Datos-Kurba) Panuto: Kunwari ay nalalapit na ang pagsisimula ng klase sa inyong lugar at wala na ang pandemyang CoVID-19. Inaasahan ang paggtaas ng presyo ng school supplies partikular na ang kuwaderno. Gamit ang supply function na Qs = 0 + 50P at itinakdang presyo sa ibaba, bumuo ng hypothetical na iskedyul na magpapakita ng iyong desisyon kung ilang kuwaderno ang handa mong ipagbili. Matapos, i-plot ang iskedyul ng suplay upang mabuo ang supply curve.

Iskedyul ng Suplay para sa Kuwaderno bawat piraso

Presyo (Php)

Dami ng Ibebenta

21 18 15 12 9

14

GRAPH and CURVES! Panuto: Ilipat o iguhit ang graph at talahanayang ito sa kuwaderno upang mabuo ang suplay curve gamit ang suplay schedule.

Isaisip

STAY-ISIP!

Panuto: Sagutin sa sagutang papel ang tanong na nasa kahon gamit ang di bababa sa sampung pangungusap. Piliin sa loob ng kahon ang tamang sagot.

1. Ang mga negosyante o ____________at nagbibili ang kumakatawan sa suplay.

2. Ang suplay ay tumutukoy sa dami ng produktong ____________ipagbili sa ________________________ presyo sa isang _______________panahon.

Presyo (Php) bawat piraso Quantity Supplied

10 50 15 100 20 150 25 200 30 250

bumaba presyo mababa bilang

gastos prodyuser handang tamang

takdang d-presyong magkakaibang timbang

15

3. Ang Batas ng Suplay ay nagsasaad na kapag ang presyo ay mataas, ang _______________________ng produktong handang ipagbili ay _______________ din.

4. Subalit kapag ___________________ang presyo, ang bilang ng produktong handang ipagbili ay mababa rin.

5. Ang ________________________ang batayan sa pagtatakda ng presyo ng produktong handang ipagbili.

6. May mga ____________________ salik na tumutukoy sa mga salik maliban sa presyo ng _____________________________.

Isagawa

Panuto: Ipaliwanag ang mensahe ng editorial cartoon na nasa ibaba. Isulat ang kumpletong kasagutan sa isang malinis na bond paper. Maaaring maging malikhain sa pagpapaliwanag ang gamitin ang natutunan sa paggamit ng mga talinghaga o tayutay (idioms)

16

RUBRIC SA PAGWAWASTO

CRITERIA INDICATOR ISKOR Nilalaman (8 puntos) Ebidensya ng kaalamang

sa paksang tinatalakay

Presentasyon (7 puntos) Mapagpahiwatig ang mga salita at talinghaga

Kaayusan ng Mensahe (3puntos)

Malinaw at may dating

Kabuuang Epekto (2 puntos)

Epekto o tugon ng audience

Kabuuang Iskor 20 puntos

Tayahin

Piliin ang pinakatamang sagot at isulat sa isang sagutang papel. 1. Aling pangkat ng tao ang kumakatawan sa suplay?

a. Konsyumer c. Retailer b. Prodyuser d. End User

2. Ano ang tawag sa dami o bilang ng produkto at serbisyong handang ipagbili sa

magkakaibang presyo sa isang takdang panahon? a. Timbang c. Demand b. Suplay d. Budget

3. Ano ang grapikong paglalarawan ng kaugnayan ng presyo sa dami ng suplay ng

isang produkto o serbisyo? a. Price index c. Iskedyul ng suplay b. Kurba ng suplay d. Batas ng suplay

4. Saan pinoproseso ang mga produkto upang maipagbili ng mga negosyante?

a. bahay-kalakal c. bodega b. tindahan d. daungan

5. Alin sa mga sumusunod na di-presyong salik ang nakapagbabago ng suplay sa

pinakamabilis na panahon? a. espekulasyon ng mamimili b. pagbabago ng teknolohiya c. pagbabago sa salik ng produksyon d. pagbabago sa presyo ng kaugnay na produkto

17

6. Kung ikaw ay isang negosyante, alin ang magiging batayan mo para magtakda ng presyo ng mga produktong handa mong ipagbili sa pamilihan?

a. Panahon c. gastos sa produksyon b. lokasyon ng pamilihan d. magkano ang kikitain

7. Alin sa mga sumusunod ang naaayon sa batas ng suplay?

a. Kapag mataas ang presyo ng bilihin, kaunti ang suplay. b. Mas marami ang produktong handang ipagbili kapag mataas ang

presyo. c. Habang tumataas ang presyo, tumataas din naman ang suplay ng mga

konsyumer. d. Ang suplay ay nakabatay sa pangangailangan ng mga mamimili.

8. Ano ang ibig ipahiwatig ng paggalaw ng kurba ng paitaas patungong kanan?

a. Walang kaugnayan ang demand sa presyo. b. Hindi nagbabago ang presyo ayon sa suplay. c. Sumasabay ang dami ng suplay sa pagtaas ng presyo. d. May negatibong ugnayan ang presyo sa dami ng suplay.

9. Upang masabing suplay ang isang produkto, kailangang may kagustuhan at

kakayahan ang prodyuser na ipagbili ang produkto. Halimbawa, kung 30,000 lata ng sardinas ang kailangan para sa ipamimigay na ayuda habang nasa Community Quarantine. Ayon sa datos, may sampung kompanya nguit sa bilang na ito, anim lamang ang may interes na magbenta ng kabuuang 20,000 sardinas sa halagang P15.00. Batay sa sitwasyong ito, ilan ang maituturing na suplay ng sardinas?

a. 6 b. 10 c. 20,000 d. 30,000

10. Paano nakaaapekto ang mga sakuna tulad ng bagyo at baha sa suplay ng

pagkain ng mga Pilipino?

a. Bumababa ang presyo ng mga produktong naaani b. Nagtataas ng presyo mga bilihin dahil sa nalubog sa baha c. Marami ang nasisirang produkto sa mga pagawaan at bodega d. Nalulugi ang mga magsasaka dahil sa pagkasira ng mga pananim

11. Bago dumating ang isang malakas na bagyo, paano mo matitiyak na

may sapat na suplay ng pagkain sa bahay niyo? a. Pagbili ng mas maraming stock ng pagkain b. Pangungutang sa kapitbahay na may sari-sari store c. Pagtatanim ng gulay para may aanihin pagkatapos ng bagyo d. Paglipat ng bahay na mas malapit sa trabaho ng magulang ko

18

12. Sa pagsisimula pa lamang ng lockdown dulot ng pandemikong COVID-19, paano tinugunan ng mga Pilipino ang nagkakaubusang face mask sa pamilihan?

a. umasa sa binibigay ng gobyerno b. nag-order online mula pa sa ibang bansa c. nagsuot na muna ng panyo panakip ng bibig d. gumawa ng sariling face mask na yari sa retasong tela o damit

13. Ang mga sumusunod na sitwasyon maliban sa isa ay sumasalamin sa

wastong paraan ng mga Pilipino upang tugunan ang kanilang pangangailangan kahit kulang sa badyet?

b. bumili ng patingi-tingi upang makamura c. nagpupunta sa ukay-ukay para makabili ng murang damit d. humingi ng tulong mula sa pamahalaan e. magtanim ng gulay upang hindi na kailangang bumili

14. Paano tinutulungan ng pamahalaan ang mga lokal na mamumuhunan mula

sa tiyak na pagkalugi sa gitna ng COVID-19 pandemic? a. Nagpapautang ng puhunan ang pamahalaan b. Nagbabayad ang mga lokal na mamumuhunan sa gobyerno c. Nabibigyan ng diskwento sa buwis ang mga may-ari ng negosyo. d. Nagpapataw ng taripa ang pamahalaan sa mga dayuhang negosyante

15. Bakit kinakailangan ang matalinong pagpapasya sa pagdaragdag ng suplay sa pamilihan?

a. Makaiiwas sa pagkalugi ang mga prodyuser. b. Marami ang makabibili sa abot-kayang presyo. c. Magiging sikat ang tindahan ng produktong may dagdag na suplay. d. Mas tataas ang kita ng mga negosyante kapag marami ang mamimili.

19

Karagdagang Gawain

GAWAIN: GRAPHIC ORGANIZER

Panuto: Iguhit sa isang malinis na bond paper ang graphic organizer na nasa ibaba. Punan ng wastong ideya ang bawat patlang.

Suplay

Salik

20

Susi sa Pagwawasto

Subukin

1.b 2.b 3.b 4.a 5.b 6.c 7.b 8.c 9.c 10.b 11.a 12.b 13.c 14.a 15.b

Isaisip

1.prodyuser 2.handang, 3.magkakaibang 4.takdang 5.dami 6.mataas 7.mababa 8.gastos 9.di-presyong 10.produkto

Subukin

1.b 2.b 3.b 4.a 5.b 6.c 7.b 8.c 9.c 10.b 11.a 12.b 13.c 14.a 15.b

21

Sanggunian Balitao, Bernard R., Buising, Martiniano D., Garcia, Erwin D.J., De Guzman,

Apollo D., Lumibao, Juanito L, Mateo, Alex P., Mondejar, Irene J. (2017). EKONOMIKS Araling Panlipunan 9 Modyul para sa Mag-aaral, pp.113 – 138, 153 – 192.

Balitao, Bernardo R., Cervantes, Miriam dR., Nolasco, Liberty I., Ong Jerome

A., Ponsaran, John N., Rillo, Julia D. (2012) Ekonomiks; Mga Konsepto at Aplikasyon (Batayang Aklat sa Araling Panlipunan Ikaapat na Taon, pp. 52-56

Balitao, Bernardo R., Cervantes, Miriam dR., Nolasco, Liberty I., Ong Jerome

A., Ponsaran, John N., Rillo, Julia D. (2012) Ekonomiks; Mga Konsepto at Aplikasyon (Manwal ng Guro sa Araling Panlipunan Ikaapat na Taon, pp. 52-56

Rillo, Julia D., Cruz, Nilda, and Balitao, Bernard R. (2005). Ekonomiks

Pagsulong at Pag-unlad, pp.117 -130. Cruz, Nilda B.,Viloria, Avelina M., Rillo, Julia D., Lim, Alice(2000)

EKONOMIKS; Manwal ng GUro para sa Ikaapat na Taon, pp. 52-66 Cruz, Nilda B.,Viloria, Avelina M., Rillo, Julia D., Vivar, Ph.D, Teofista L.

(1999, ) EKONOMIKS; Teorya at Aplikasyon, pp.146 – 173

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education Region III-Learning Resources

Management Section (DepEd Region III-LRMS)

Office Address: Diosdado Macapagal Government Center Maimpis, city of San Fernando (P)