5yıl

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASINDAN

KIRSAL GELİŞİME...

Prof. Dr. Holger MAGELUluslararası Ölçmeciler Birliği (FIG) Başkanı

Münih Teknik ÜniversitesiArazi Mülkiyeti ve Gelişimi Bölüm Başkanı

6 Temmuz 2005Çarşamba Saat: 13:00

Ankara Serbest Muh. Mali Müş. OdasıToplantı Salonu

Kumrular Caddesi 5.Kat No:26 Kızılay / ANKARA

HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASITMMOB

İletişim Bilgileri

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri OdasıSümer 1 Sokak No : 12/10 06430 Kızılay / ANKARA

Tel: 0312 232 57 77 (PBX)

Faks: 0312 230 85 74

www.hkmo.org.tr - hkmo@hkmo.org.tr

Teknik Hazırlık & Baskı

Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti.K. Karabekir Cad. 39/16 İskitler / ANKARA

Tel: 0312 384 34 32 - 391 01 97

www.hermesofset.com - hermes@hermesofset.com

ÖNSÖZ

Elinizdeki bu kitapcık, 6 Temmuz 2005 tarihinde Odamızca düzenlenen “Arazi Toplulaştırmasından Kırsal Gelişime” başlıklı Konferansın ses kayıt çözümlerini içermektedir. Bu Konferans, Münih Teknik Üniversitesi Arazi Mülkiyeti ve Gelişimi Bölüm Başkanı ve aynı zamanda Uluslararası Ölçmeciler Birliği (FIG) Başkanı da olan Sayın Prof. Dr. Holger MAGEL tarafından verilmiştir.

Meslek alanımızda önemli yeri ve toplumsal yaşama yansımaları bakımından kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler arasında önemli uygulama ve sonuç farklılıkları bulunan kırsal toprak düzenlemeleri konusunu çeren bu Konferansa, başta meslektaşlarımız olmak üzere, diğer bir çok meslek disiplininden de katılımlar olmuş, güncel mesleki ve sosyal bilgiler edinilmesinin yanısıra, bir tartışma ve paylaşım platformu yaratılmıştır.

İçerik olarak;

1. Arazi Toplulaştırmasından Kırsal Gelişime; Kırsal Toprak Düzenlemesi Gelişim Süreci

- Tüzel Dayanaklar (Yasa, Yönetmelik, Yönerge)

- Örgütsel Yapı, İnsangücü, Donanım

- Avrupa Ülkelerinde kırsal arazi planlama, uygulama, değerleme, derecelendirme yöntemleri (Genel İlkeler), projelerde yer alan uzman kişiler ve meslekleri

2. Avrupa Birliği'nin Kırsal Toprak Düzenlemelerine Bakışı (Genel Değerlendirme)

- Dünyada ve AB'de geliştirilen tarım politikaları,

- Tarımsal verim artışına yönelik önlemler,

- Ekolojik nedenlerle sürekli tarım yapılması,

- Karşılaşılan sosyal ve ekonomik sorunlar,

- Türkiye'ye öneriler,

olarak özetlenebilir.

Konu başlıklarının ele alındığı konferansın elinizdeki bu bant çözümlerinin, Ülkemizde arazi toplulaştırması/kırsal gelişme projelerinin ana politikalarının belirlenmesinde yararlanılabilecek bir kaynak olmasını dileriz.

Saygılarımızla.

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası

39. Dönem Yönetim Kurulu

3

4

5

6

HKMO Genel Sekreteri Cengiz DAĞDELEN: Sayın FIG Başkanım, Sayın Genel

Müdürüm, Sayın Oda Genel Başkanım, değerli meslektaşlarım ve sevgili konuklar,

Harita ve Kadastro Mühendisleri Odamızca düzenlenen “Arazi Toplulaştırmasından

Kırsal Gelişime” konulu konferansımıza hoş geldiniz. Konferansımız aynı zamanda

Uluslararası Ölçmeciler Birliği Başkanı da olan, Münih Teknik Üniversitesi Arazi

Mülkiyeti ve Gelişimi Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. Holger Magel tarafından

verilecek olup, meslek alanımızda da önemli bir yeri bulunan toplumsal yaşama

yansımaları bakımından kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler arasında önemli

uygulama ve sonuç farklılıkları gözlenen kırsal toprak düzenlemeleri konusunda

meslektaşlarımız ve diğer katılımcıların güncel ve sosyal bilgiler edinmesi

hedeflenmiştir. Sayın Magel'in sunuşunun ardından saat 15.00'te bir alt katta çay

arası verilecektir. Konferansın ikinci bölümü 15.30'da başlayacak olup, bu bölümde

Sayın Magel siz katılımcıların sorularını yanıtlayacaktır.

Prof. Dr. Müh. Holger Magel 3 Mayıs 1944 yılında Almanya'nın Neuburg, Donau

kentinde doğdu. 1963-68 yılları arasında Münih Teknik Yüksek Okulunda Jeodezi

eğitimi gördü. Meslekle ilgili ilk deneyimlerini Graz'da yeminli bir mühendislik

bürosunda edindikten sonra Yukarı ve Aşağı Bavyera bölgelerinde arazi

toplulaştırması alanında uzmanlaştı. 1975'te Münih Teknik Üniversitesinde yeni

kurulan Kırsal Gelişim ve Arazi Toplulaştırması Bölümüne girdi. 1977'de doktor

mühendis, 1978'de Ziraat ve Gıda Orman Bakanlığında köy yenilemesi, çevre

koruma planları ve arazi düzenlemesi ile mevzi imar planlarının hazırlanması

konusunda çalıştı. 1944 yılında Bavyera Kırsal Alanlar Akademisi Başkanı, 1995

yılında Kırsal Planlama ve Arazi Yönetimi Genel Müdürü, 1999'da FIG İkinci Başkanı,

2003 yılında FIG Başkanı oldu. Halen Münih Teknik Üniversitesi Arazi Mülkiyeti ve

Geliştirme Bölüm Başkanı olan Holger Magel evlidir. Şimdi sunuşunu yapmak üzere

Sayın Magel'i kürsüye davet ediyorum.

Prof.Dr. Holger Magel: Herkese iyi günler. Konuşmamı rahat takip edebilmeniz

için çok yavaş ve açık konuşmaya çalışacağım ve umuyorum ki tercümanlar teknik

terimlerle ilgili herhangi bir sorun yaşamayacak. Benden sizlere iki konu hakkında iki

bölümden oluşan bir konuşma yapmam istendi.

7

Bunlardan ilki bugünlerde çok gündemde olan bir konu; Türkiye'nin Avrupa

Birliğine üyeliği konusunda gelecekte yapılacak toplantıların ve görüşmelerin

çerçevesinde kırsal alanlara ve kırsal gelişime ilişkin Avrupa politikası. Bence bu

konu çok ilginç ve Odanızın da bu çok önemli konu hakkında bir toplantı

düzenlemeye karar vermiş olması çok iyi. Toplantıların ve müzakerelerin neler

getireceğini hep birlikte göreceğiz; her ne olursa olsun Türkiye Avrupa'ya

yakınlaşacaktır. Bu açık. Bana göre, yalnızca bunun ne şekilde olacağı açık değil. Bu

nedenle sizin kırsal alanlarla ilgili böyle bir strateji politikası için iyi hazırlanmış

olmanız son derece önemli. Bu birinci konu.

İkincisi, sizin için bana göre daha açık ve net olan bir konu; Türkiye daha çok

kırsal özelliklere sahip bir ülke, İstanbul ya da Ankara gibi bazı büyük şehirler olsa

da, ülkenin kalbi, ruhu kırsal alanlarda yer almaktadır. Bu yüzden, tüm insanların

şehirlere göç etmesini engellemek için elinizden geleni yapmalısınız. Eğer bu olursa,

şehirler artık güzel yerler olmayacak, boğulacaklardır. Eğer tüm insanlar şehirlerde

yaşarsa, şehirler canlı olamaz, çok korkunç bir görüntü olur. Avrupa'nın kırsal alanlar

için daha fazla şey yapmaya karar vermesinin arkasında yatan neden budur. Bu

konuşmanın ilk kısmı olacak, çay arasından ve tartışma kısmından sonra ise benden,

kırsal gelişim politikasının önemli bir aracı olan arazi toplulaştırması ile ilgili ikinci bir

konuşma yapmam istendi. Bu bir araç ve bence arazi toplulaştırması, özellikle de

Türkiye'de, çok sıcak bir konu. Bu konu, kadastro ve her türlü harita ve kadastro ve

GIS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) konularıyla yakından ilişkili.

Benim memleketimde, Bavyera'da arazi toplulaştırma kurumu, arazi

toplulaştırma zamanında kadastro kurumudur. Yani hepimiz aynı eğitimden geçeriz,

örneğin ben kadastro kurumuna gitmeyi de tercih edebilirdim, ancak ben arazi

toplulaştırmaya, kırsal gelişime gitmeye karar verdim. Yani bu gerçekten ortak bir

ilgi ve ortak bir alan. Peki, iki konuşmamız var ve ben ilkiyle başlayayım.

Tabi bundan önce geçmişimi bilmeniz gerekir, CV'min bir kısmını az önce

duydunuz. Bu benim şu anki akademik kariyerimin geçmişi. Bölümümün kapsadığı

alanları görebilirsiniz, yalnızca kırsal alanlar değil. Aynı zamanda şehirler de var,

8

kentsel alanı da içeriyor. Çünkü bizim bakış açımıza göre hepsi bir arada bulunuyor.

Şehirler kırsal alanlar olmadan, kırsal alanlar da şehirler olmadan varlıklarını

sürdüremezler. Biz de bu yüzden ikisini birleştiriyoruz. Bu benim harita ve kadastro

mühendisliği eğitimi ve jeodezi eğitimine ilişkin normal akademik alanım; daha

sonra üniversiteye geçtiğimde, yeni bir İngilizce Uluslararası Master Programı

oluşturdum. Buradan da okuyabileceğiniz gibi, Arazi Yönetimi ve Arazi Zilyetliği

Yüksek Lisans Programı. Her sene, en azından lisans derecesinde olan ve bazen de

kentsel planlama alanında yüksek lisans derecesi olan Türk master öğrencilerimin

olmasından büyük mutluluk duyuyorum. Şimdi de bu öğrenciler arazi yönetiminde

yüksek lisans yapmak için çalışıyorlar. Bütün Türk öğrenciler ülkenizdeki

gecekondular ve resmi olmayan yerleşimler gibi sorunlardan bahsediyorlar ve hepsi

de bu durumu değiştirmeye yardımcı olmaya hevesli. Sonuç olarak bu çok başarılı bir

program ve uluslararası odaklı.

Geçmişimin üçüncü alnına bakarsak; FIG. Az önce de duyduğunuz gibi aynı

zamanda sizin de Başkanınız olma sevincini yaşıyorum, çünkü Türkiye de bir FIG

üyesi. FIG çok güçlü bir global birlik. Şu anda 110'dan fazla ülkede varlığımızı

sürdürüyoruz, tıpkı küçük bir Birleşmiş Milletler gibi. 110 ülke. FIG aynı zamanda

tüm dünyanın deneyimlerini bünyesinde toplamıştır ve bizim bugün öğleden sonra

konuşacaklarımız da çoğunlukla bu 7. Komisyonun alanında yoğunlaşmaktadır. Oda

başkanlarıyla bir toplantı yaptık ve Türkiye ile FIG arasındaki mücadele ve

işbirliğinden söz ettik. Bu 8. Komisyon da çok önemli çünkü mekansal

planlama da ülkenizde çok gündemde olan bir konu, özellikle de kentsel-

kırsal ilişkiler açısından. 9.'su değer tespiti ve mülk yönetimi. İşte bu

benim geçmişim, artık başlayalım.

Bu hepimiz için bir sorun ve güçlük: değişim her gün gerçekleşiyor. Kimse olduğu

yerde kalamaz, hiç kimse görkemli geçmişe geri dönemez. Değişim oluyor, bu

yüzden değişime hazırlıklı olmalıyız; bu özellikle şu anda sizin ülkenizde karşılaşılan

bir sorun; değişimi izlemeliyiz, değişime hızlı bir şekilde ayak uydurmalıyız vs. Çok

zor olan da, bazen değişimden zevk almalıyız. Hükümet idarelerde bir reform

yapacak olsa, kimse gerçekten memnun olmaz. Bu sizin ülkenizde de oluyor, bizim

9

ülkemizde de oldu, nerde olursa olsun önemi yok. Değişikliklerle yüzleşmeye

çalışmalıyız. Bazı Avrupa ülkeleri bu güçlüklerle, bu değişimlerle yüzleşmek

durumunda kaldı.

Bu haritaya bir bakın, Almanca yazıyor ama önemli değil, Avrupa Birliğini

görüyorsunuz ve bunlar da Avrupa Birliğine henüz geçen yıl katılan yeni üye ülkeler.

Kıbrıs da dahil olmak üzere on yeni ülke. Bu on ülkenin de üyelik için çok sıkı bir

şekilde hazırlanması gerekti. Ben bu ülkelere defalarca gittim ve neye hazırlanmaları

gerek, hangi standartlar için hazırlanmaları gerek bunlardan konuştuk. Sonuç

olarak, değişimden zevk alabilmeleri için bu ülkelerin karşılarında duran bir

güçlüktü.

Görüyorsunuz, bu bir kitap ve üzerinde benim adım var. Bu muhtemelen şu anda

sizin bilmediğiniz bir dil, Türkçe değil. Yunanca değil. Macarca? Hayır, değil. Lehçe?

Kriz yaşıyoruz. Tartışmayı uzatmayayım. Bu Çek dili. O zamanlar Çekoslovakya hala

vardı ve benim ve şu anda Meclis Başkanı olan Bavyeralı ikinci ünlü politikacının

kitabını çevirdiler. Biz “Kırsal Yerlerin Geleceği” adında bir kitap yazdık. Ve

gördüğünüz gibi daha iyi bir şekilde hazırlanmak için bu kitabı çevirdiler ve bu

1990'da oldu.

Peki üyelik ne zaman gerçekleşti? 2004. On dört yıl sonra Çek Cumhuriyeti

Avrupa Birliğine üye oldu. Bütün uzmanlar felsefe, strateji ve somut önlemler

açısından en iyi şekilde hazırlanmıştı. Gördüğünüz gibi bu da başka bir Avrupa

haritası. İki ülkenin renkli olduğu olduğunu görüyorsunuz, bildiğiniz gibi bunlar

henüz Avrupa Birliği üyesi olmayan, ancak bir sonraki aday ülkeler, Bulgaristan ve

Romanya. Eski ülkelerin durumunda olduğu gibi Avrupa ile ilgili hususlarda hazırlıklı

olma sorumlulukları var ve gördüğünüz gibi, kırsal konularla ilgili tartışacak olsanız,

ülkelerdeki nüfus yoğunluğunun çok farklı olduğunu görürsünüz. Özellikle nüfus

yoğunluğunun çok fazla olmadığı Doğu Avrupa'daki yeni üye ülkeler daha kırsal. Bu

nedenle kırsal nüfus geçen sene 1 Mayıs'tan sonra artmıştır. Burada da gördüğünüz

gibi Hollanda gibi nüfus yoğunluğu fazla olan yerler var. Bunlar bilmemiz gerekenler.

10

Bu da sonuncusu, yine olası bir aday ülkeyi gösteriyor, bu hangi dilde? Biraz zor,

Hırvatça, Sırp-Hırvat dili. Eski Çekoslavya. Köy yenileme ile ilgili bir makalemi

çevirdiler. Görüyorsunuz Hırvatistan, Türkiye gibi somut bir tarihi yok, ancak Avrupa

politikası için hazırlanıyor, Avrupa standartları için hazırlanıyor. Yani yalnız değilsiniz.

Bu benim ilk mesajım. Bu doğru bir adım ve bu doğru adımı attığınız için de Odanızı

kutluyorum. Şimdi ikinci mesajıma gelelim: Eğer geçmişi bilmez, geçmişi

anlamazsanız, mevcut durumu da anlayamazsınız. Gelişimin nasıl olduğunu

bilmeden birden bire şimdiki zamana atlayamazsınız. Bu benim her zaman

öğrencilerime ve genç meslektaşlarıma verdiğim bir tavsiyedir; yabancı bir ülkeye

giderseniz, tarihini çalışmalısınız. Kültürünü anlamaya çalışmalısınız. Aksi taktirde

bir danışman olarak çalışamazsınız. Aynı şekilde Avrupa'daki kırsal gelişimin geçmişi

çok çok uzundur; hatta Bavyera'da daha da uzundur. Biz Bavyera'da 70'li yıllarda

başladık. Avrupa'da daha da uzun sürdü. Avrupa'nın tarım alanında çok başarılı bir

politikası olmuştur. 1959 Roma Sözleşmesi ile başlamıştır ve 1988'e kadar tarım ve

çiftçiler için çok başarılı bir politika gütmüşlerdir, 30 yıl sonra ilk kez yalnızca tarım ve

çiftçilerle ilgilenmenin yeterli olmadığını söylemişlerdir. Kırsal alanlar yalnızca

çiftçilerden çok daha fazlasıdır. Bunu bazen ben kızıma söylüyorum. Evde bir

akvaryumu var. Her zaman balıklara yem verir ama yine de balıklar ölürdü, ben de

yalnızca balıkları beslemenin yeterli olmadığını söylerdim ona. Çevreye bakmalısın,

suyun temizliğiyle ilgilenmelisin vs. Avrupa'daki yeni fikir de buydu;

yalnızca çiftçileri desteklemenin yeterli olmadığı. Kırsal alanlar yalnızca

tarımdan ibaret değildir. Bu, ilk “beyaz kitap”tı, '88 tarihli Kırsal Alanın

Geleceği. Şimdi ise bizim zamanımıza bakalım, 2005'teyiz. 1988'den

2005'e kadar on yedi yıl geçmiş. On yedi yıllık bir gelişme. İki adım öne,

bir adım geriye. İki adım öne, bir adım geriye. Bazı lobilerin direncine

bağlı olarak. Çiftçiler çok güçlü bir direnç göstermişlerdir. Tahmin

edebilirsiniz. Tarıma odaklanmayı bir kenara bırakan bu politikayı pek

sevmemişlerdi.

1990 yılında kırsal gelişimle ilgili ilk program başlatıldı. Bavyera ile

ilgili bir örnek getirdim yanımda. 94'ten 99'a kadar Avrupa Birliğinin

11

yapısal yardımı çerçevesinde kırsal alanların gelişimi planı. Northern

Westfehler ya da İspanya şehirleri, bölgeleri vs. ile ilgili diğer pek çok

program gösterebilirim. İlk kez Tarım Bakanları yalnızca çiftçilerden çok

daha fazlasını düşünmek zorunda kalmışlardı. Bu çok zor bir işti.

Brüksel'deki Tarım ve Kırsal Gelişimden sorumlu Komisyon üyesi olan

Avusturyalı Dr. Franz Fischler için bu daha kolaydı ve böylelikle 1996'da

İrlanda'nın Cork şehrinde kırsal alanlarla ilgili bir konferans düzenledi.

Çok ilham verici bir konferanstı. Benim bağlı bulunduğum kırsal alanlar

akademisi de davet edilmişti, ben de bu konferansa Genel Sekreterimi

gönderdim ve gördüğünüz gibi bir bildiri yayınlandı. Ben kırsal alanda

yaşıyorum ve toplantıdan çıkan en önemli sonuç birinci madde birinci

paragraftı, lütfen okuyun: Kırsal tercih. Bu şehirlere karşı bir savaş sinyali

gibiydi. Kırsal alanların önceliği vardı, şehirlerin değil. Bir sonraki:

bütünleşik yaklaşım. Üçüncüsü: çeşitlendirme, bu daha çok çiftçiler

içindi. Yalnızca çiftlik ürünlerinin yetiştirilmesi yetmiyordu, örneğin

dinlenme yerleri gibi daha fazlasının yapılması gerekiyordu. Ancak

bunlardan ikincisi en çok tartışılanıydı. Bütünleşik yaklaşım ne demek?

Çok hararetli bir şekilde tartışıldı. Çiftçi Birliği “hayır, bu bizim için para

kaybı demek. Eğer parayı yerel topluluklara, yerel yönetimlere

veriyorsanız, o zaman bu para bizim için değil” diyordu. Bu yanlış bir

düşünce. Ama birisinin yanlış düşünmesi hiçbir işe yaramaz, çünkü her

çiftçinin kırsal altyapıya ihtiyacı vardır. Kırsal alanda kalması gereken

çiftçi çocuklarının kamu altyapısına ihtiyacı var. Bu nedenle ikisini

ayırmak tamamen yanlış. Ama o zamanlar bunları bir araya getirmek

mümkün değildi. Resmi politika şöyleydi. Kırsal alanların gelişimi Avrupa

Topluluğunda öncelikli bir konudur. Bu resmi slogandı. Yine pek çok

konferans düzenlendi, gördüğünüz gibi İngiltere Ortaklığı Yıllık

Konferansı, Sürdürülebilir Kırsal Gelişim İçin Komisyon Ortaklığı… Sonuç

olarak, yalnızca kırsal gelişimden bahsetmek yeterli değildi, artık

bütünleşik ya da sürdürülebilir gelişimden bahsediliyordu. Bu aynı,

anlamsal olarak aynı.

12

Daha sonra Almanya Federal Hükümeti benden Rural21 adında dünya

çapında bir kongre düzenlememi istedi. 2000 yılında Potsdam'da

gerçekleşti. Bu tam olarak küresel toplumun kırsal alanlar konusunun

giderek daha çok hatırlatıldığı ve hatırlandığı bir dönemdi. BM'nin

raporlarını okursanız, ki okumalısınız, 21. yüzyılın kentlerin yüzyılı,

kentleşen dünya yüzyılı olduğunu görürsünüz. 2050 yılında dünya

nüfusunun yaklaşık % 60'ı şehirlerde yaşayacak. Ben her zaman onlara

şunu sordum; biz bunu kaçınılmaz bir gelişim olarak mı kabul etmeliyiz ya

da buna karşı ne yapabiliriz? Bütün insanların şehirlerde yaşaması

gerektiği doğru mu? Olamaz. Sonuç olarak bu çok önemli bir toplantıydı.

Gördüğünüz gibi FAO (Gıda ve Tarım Örgütü) Genel Müdürü Jacques

Diouf da katıldı ve sürdürülebilir kırsal gelişim ile dünya gıda güvenliği

hakkında konuştu. Bu konu hakkında çok önemli bir mesaj da şu: kırsal

gelişimden bahsederken, gıda güvenliğini unutmamalıyız. Eğer çiftçilerin

kendileri hakkında konuşmama hatasını yaparsak başarısız oluruz. Bu

nedenle her ikisini de düşünmeliyiz. Kırsal gelişim bütünleşik bir bakış

açısıdır, aynı zamanda gıda sektörünü de güçlendirmek içindir. Özellikle

de nüfus artışı yaşayan ülkeler açısından ve Türkiye de bu ülkeler arasına

giriyor. Dünya Mimari Kongresindeki bir bildiride okuduğuma göre, 2020

yılında Türkiye, Avrupa'nın en fazla nüfusuna sahip olan ülke olacak. Şu

anda Almanya'dan sonra ikinci büyük nüfusa sahip ve artık siz birinci

olacaksınız. '99 yılı, Avrupa'da kırsal gelişim açısından çok önemli bir yıl

olmuştur. Fischler, gerçekten kırsal alanlara önem vermeleri gerektiği,

aksi taktirde kırsal alanların boşalacağı konusunda tüm Başbakanları ve

Devlet Başkanlarını ikna etmekte başarılı olmuştur. Bu pek çok Devlet

Başkanı için korkunç bir görüntüdür; özellikle de Fransa Cumhurbaşkanı

Chirac için, çünkü gerçekten Fransa'nın kalbinin kırsal alanlarda olduğu

bir gerçektir.

Ayrıca bu, Tony Blair ile Chirac arasında bir kargaşaya da neden oldu,

hatta siz de okumuştunuz. Bu özellikle Chirac'ın kendisine verilen

13

desteğin kırsal alandan geldiğini bilmesinden kaynaklanıyordu,

çiftçilerinden vazgeçemezdi. '99, Avrupa'daki kırsal gelişime ilişkin ilk

düzenlemelerin doğum günüydü. Bu zamandan beri Avrupa'da bir kırsal

gelişim politikasından resmi olarak söz edebiliyoruz. Bunun Avrupa

politikasının ikinci ayağı olduğu söylendiği için bazı eleştirilerde

bulunanlar vardı; ilki çiftçilik desteğine yönelik stratejik olanıydı, ikincisi

ise kırsal gelişim idi. Bazıları ise finansman çok düşük olduğu için bunun

küçük bir ayak olduğu yönünde eleştiriyordu; ancak para bazen az, bazen

çok olur, bu bir sorun değil. Asıl konu, bizim gerçekten ayrı bir kırsal

gelişim planımızın olmasıdır. Eğer Türkiye Avrupa Birliğine girer ya da Çek

Cumhuriyeti ve Polonya gibi ülkelerde katılım öncesinde olduğu gibi ilk

yardımları alırsa, siz de bu ayaktan finansman sağlayacaksınız, yani

kırsal gelişimden. Ancak neler olup bittiğini anlamak için, 1999 yılında

ortaya atılan bu Kırsal Gelişim politikasını okumalısınız. 33. maddeyi

okuyabilirsiniz; Almanya'da her arazi toplulaştırma mühendisi, her

planlamacı, her politikacı bu 33. maddeyi bilir ve yalnızca bu maddeden

konuşurlar. Siz de bu maddenin ne olduğunu bilmelisiniz. Çok açık ve net,

herkes 3. maddenin içeriğinin ne olduğunu bilir.

3. maddede şunlar yer almaktadır; arazi ıslahı, yeniden parselleme,

yani arazi toplulaştırması, daha sonra bir çiftlik yardımının oluşturulması,

kaliteli tarım ürünleri ve işte bu çok ilginç; kırsal ekonomi ve kırsal nüfus

için temel hizmetler. Bu noktada temel hizmetin ne olduğunu tartışamaya

başlayabilirsiniz? Bilerek belirsiz bırakılmış ki bunu doğru bir şekilde

yorumlayabilmek için yaratıcı ve yenilikçi olabilesiniz. Daha sonra

köylerimizin yenilenmesi ve geliştirilmesi geliyor, bu bizim köy yenileme

yöntemimiz. Tarımsal faaliyetlerin çeşitlendirilmesi. Tarımsal su

kaynakları yönetimi; Türkiye'deki arazi toplulaştırması türüne ve

ülkenizdeki problemlere bakınca, bu konu Türkiye için çok çok önemli.

Tarımın gelişmesi ile bağlantılı olarak altyapının geliştirilmesi ve

iyileştirilmesi. Turizm ve zanaatkarlık faaliyetlerinin teşvik edilmesi.

14

Bütün bunlar, konunun tarımdan çok daha fazlası olduğunun açık bir

göstergesi.

Çevre ve tarımsal üretimin korunması, doğal afetlerden

kaynaklanacak potansiyel hasar, ki bu konu şu anda oldukça gündemde

olan bir konu, çünkü afetler giderek büyüyor. Pazartesi günü bütün

İstanbul sular altındaydı, aynısı Almanya'da da oldu ve dünyanın her

yerinde de oluyor, çok ani ve çok ciddi bir şekilde. Şimdiye kadar olan

politika bu şekilde. Bir Avrupa ülkesinde arazi toplulaştırmasına başlasak

referans olarak alacığımız şey şudur: 33. madde arazi toplulaştırması için

bir referanstır. Köy yenilemesi yapacak olsak yine bu madde referans

olarak alınacaktır ya da altyapı veya başka bir faaliyete. 33. maddenin bir

çerçeve olduğunu bilmeniz yeterli, şimdi bazı teknik ifadelere değinelim;

modern köy yenileme. Metin Birbudak birkaç yıl önce Manisa ilinin

Bergama ilçesine bağlı Kadıköy'de ortak bir arazi toplulaştırma projesine

başladığımızı biliyor. Pardon, İzmir'deydi. Ama Manisa'daki kurum

tarafından yönetiliyordu. Arazi toplulaştırması ve köy yenilemeye ilişkin

ortak bir proje başlattık ve ne yazık ki başarılı olamadık, bu yüzden tekrar

başlamamız gerek.

Çin'de başarılı olduk ve şimdi büyük bir ülke olan Çin, tüm ülke

çapında büyük bir dalga gibi arazi toplulaştırma projelerine ve köy

yenilemesine başlama kararı aldı. Gördüğünüz gibi bu, Komisyon üyesi

yani Avrupa Bakanı tarafından köy yenilemenin bir tanımı; “Köy

yenileme, yalnızca basit bir güzelleştirme politikası değil; kapsamlı,

ekonomik temeli olan ve geleceğe odaklı bir stratejidir”. Gördüğünüz gibi

köy yenileme gerçekten bir kente yönelik uygulaması ile birlikte tıpkı bir

nazım plan gibidir. Benim memleketim olan, 12 milyon nüfusa sahip ve 70

milyon km2'lik yüzölçümü olan Bavyera'da yaklaşık 2000 köy, köy

yenileme kapsamında yer almakta. Bu Bavyera'daki en popüler program.

Başbakan'a ya da Bakanlara soracak olsanız, hepsi de bunun ülkemizdeki

insanlara yönelik en başarılı program olduğunu söyleyeceklerdir. Fonlar

15

da o kadar yüksek değil üstelik. Bu aslında insanlara ilham veren bir

program, çünkü insanlar daha iyi bir gelecek için kendi fikirlerini

söyleyebiliyor ve katkıda bulunabiliyorlar. Politikacılara ihtiyacınız var.

Yalnızca uzmanlar arasında bu konuların tartışılması yeterli değil.

Politikacıları, karar vericileri etkilemelisiniz.

Muhtemelen önümüzdeki haftalarda Alman Parlamentosundan

çıkacak çok önemli bir mesajı okuyabilirsiniz. Bu mesaj, şu anki

koalisyonun kararıdır; sosyal demokratlar ve Yeşillerin, muhtemelen

artık iktidarda olmayacaklar. Ama önemli değil, herhangi bir farkı yok. Bir

ülkenin tarımsal ve kırsal gelişiminin, arazi zilyetliği ile ilgili konulardan

önemli ölçüde etkilendiğini dile getirdiler. Böylece politikacılar ilk kez açık

ve net bir şekilde esas konunun arazi zilyetliği hususları olduğunu ifade

etmiş oldular. Arazi toplulaştırması yaptığınızda arazi zilyetliğini

değiştirmiş olursunuz.

Ancak hepsinin temeli kadastrodur. Hepsinin temeli tapu sistemleridir

ve bu nedenle de Almanya'da arazi toplulaştırması, kırsal gelişim, köy

yenilemesi; arazi zilyetliği, kadastro ve tapu konuları ile derin bir şekilde

ilişkilidir. Hepsinin uzman olması gerekir. Eğer bu gerçekleşirse sizi neyin

beklediğini göstermek istiyorum; kırsal gelişim programları

hazırlamalısınız. Her Avrupa ülkesinin kendi gelişim programını

hazırlaması ve bu programın da, parayı ödeyen, yani başkan olan, Avrupa

Komisyonu tarafından onaylanması gerekmektedir, bu kadar basit. Evet,

Avrupa Komisyonu gerçekten ülke programlarını onaylıyor, pek hoş değil

ama gerçek. Sizler de gururlu insanlarsınız, ama Brüksel'de birilerinin

sizin programınız hakkında karar verecekleri gerçeğini kabul etmelisiniz.

Haklıyız demek işe yaramaz. Güçlü olan onlar, onların “Bu yeterli değil.

Yanlış yoldasınız, çok tarım ağırlıklı olmuş, yeterince kapsamlı değil” gibi

şeyler söylemeye yetkileri var. Ama genellikle çok iyi uzmanlar var ve

yalnızca yeşil bir masa üzerinde karar vermiyorlar. Ülkeye gelip yoğun

incelemeler yapıyorlar. Ayrıca orada bazı Türkler de var, bu bir şans. Evet,

16

bunlar mevcut programlar, kısaca Almanya'nın önceliklerine bir göz atın.

Almanya'da 16 tane eyalet var. İki farklı aşamadan bahsedebiliriz, federal

yani ulusal olan ve eyalet düzeyi. Böylelikle iki kademeli bir programımız

var ve ben sizlere önce Almanya programını göstereceğim, yalnızca

öncelikleri görmek için.

Şimdi görüyorsunuz 1 numaralı öncelik: kırsal yapıların iyileştirilmesi.

Bu Alman Eyalet yönetimlerinin açık bir siyasi isteğidir, kırsal yapıların

iyileştirilmesi. İkinci öncelik: üretim ve pazarlama yapılarının

iyileştirilmesi. Üçüncüsü: sürdürülebilir tarım. Dördüncüsü: ormancılık.

Gördüğünüz gibi Almanya çok açık bir şekilde insanların kırsal alanlarda

kalmalarını sağlamak için tüm insanlar için bir şeyler yapamaya karar

vermiştir. Çünkü Almanya'da da, özellikle eski komünist Doğu

Almanya'da, göçten etkilenen kırsal alanlarımız var. Çok derin sorunlar

var. Sizin ülkenizden hiç de farklı değil, hem de hiç. Tek fark, sizin

insanlarınız daha çok büyük şehirlere gidiyor ve gecekondu, resmi

olmayan yerleşimler yapıyorlar. Böyle bir durum Almanya'da söz konusu

değil. Bu Almanya'da olamaz. Ben Almanya'da resmi olmayan tek bir

konut bile bilmiyorum. Bu durum gerçekten sizin ülkenize ve birkaç

başka ülkeye özgü bir durum.

Şimdi de sizlere Bavyera'nın aldığı kararlardan bahsedeyim, Bavyera

her zaman için özel bir bölge olmuştur. Ben Bavyeralıyım. Bavyera,

öncelikleri arasında yapısal iyileştirmeyi, tarımsal-çevresel önlemleri ve

daha sonra da kırsal gelişimi sıralamıştır. Şimdi bu konu üzerinde

durabiliriz; her bir bölge '99 yönetmeliğini esas alarak belirli bir çerçeve

dahilinde kendi önceliklerini belirleyebilir. Yanımda Acranet'in bir

makalesini getirdim, nerede yayınlandığını bilmiyorum, çok ilginç bir

makale… “İrlanda'nın patlayan kırsal ekonomisi çiftçilik sanayisini gölgeye

düşürdü”. İlginç, bunu anladınız mı? İrlanda, bir zamanlar Avrupa'nın en

fakir ülkesiydi ve tüm İrlandalılar Amerika'ya giderdi; bu yüzden İrlanda

kökenli pek çok Amerikalı vardır; örneğin John F. Kennedy İrlandalıydı.

17

Şimdi ise İrlanda tüm Avrupa ülkelerinin önünde geçti ve artık listenin

başında yer alıyor. Şimdi de “patlayan kırsal ekonomi çiftçilik sanayisini

gölgeye düşürdü” deniyor. Yani, yalnızca çiftçilik odaklı politikalarını

başarılı bir şekilde çeşitlendirilmiş kırsal ekonomiye çevirdiler. Bu

gerçekten en iyi uygulamalara bir örnek, bunun üzerinde durmalısınız. Bu

kadar kötü bir başlangıç noktasından bu nasıl mümkün oldu?

Postdam'daki Rural21 Dünya Kongresinden bahsetmiştim; bundan üç yıl

sonra yine FIG'nin çabaları sayesinde 2003 Birleşmiş Milletler ECOSOC

oturumunda kırsal alanların çok uzun bir süredir ihmal edilmiş olduğu

doğrulanmıştır. Buradan da okuyabilirsiniz: “Bir ihmal döneminden sonra

kırsal gelişimin geri getirilmesi”. Bu gerçekten dünyadaki tüm ülkelere kırsal

konuları tekrar gündeme getirmelerine yönelik bir işaret ve hatta bir

taleptir. Yalnızca kent merkezlerine odaklanmak yeterli değil. Ne yazık ki

biz insanları ayırdık. Yalnıza kentler için çalışanlar var ve yalnızca kırsal

alanlar için çalışanlar var. Birbirleriyle iletişim kurmuyorlar, bu da sorun

yaratıyor. Sorunları ortaklaşa çözebilmek için bir araya gelmemiz gerek.

Almanya'da ters bir etkiyle karşı karşıyayız; artık büyük şehirler insan

kaybediyor. Münih her yıl insan kaybediyor, giderek küçülüyor. Ancak

insanlar kırsal alanlara değil, banliyölere taşınıyorlar. Bu yüzden bizim

şöyle bir sorunumuz oluyor; boş şehir merkezleri, ardından çok zengin

şehir çevreleri ve kırsal alanlar. Çılgınca. Gördüğünüz gibi bunu artık BM

de söylüyor. Çok başarılı bir Avrupa Komisyonu üyesi olan Fischler;

kendisi dağlarda çiftçilik yapan bir Avusturyalının oğludur, çok güçlü bir

iradesi vardır, asla pes etmez; görevinden ayrılırken, bir çeşit miras

bırakır gibi şöyle demiştir; görevimden ayrılmadan önce (kendisi on yıl

boyunca Komisyon Üyesi olarak çalışmıştır), bir çeşit miras bırakmak

istiyorum. '96 Cork Konferansını hatırlayacaksınız, buna benzeyen, kırsal

geleceğe yönelik ikinci bir Avrupa Kongresi düzenlemiştir. Ben de bu

konferansa raportör olarak seçilme şansına sahip oldum ve bu sayede

tam olarak merkezi bir konumda olabildim ve Fischler ile münazaralar

18

yaptık ve bildiriyi ben yazdım. Konferans 2003'te düzenlenmişti ve yeni

ülkelerin katılımı da 2004'teydi. Tüm aday ülkeler; Polonya, Baltık

ülkeleri, Macaristan vs.; toplantıda vardı ve tartışmalara o kadar zekice

katkılarda bulundular ki biz eskiler, yaşlı uzmanlar gerçekten çok

şaşırmıştık. Aynı kefedeydik. Bu gerçekten, o ülkelerin çok ciddi hazırlık

yaptıklarının açık bir kanıtıydı ve gerçekten de bu tartışmalara en iyi

uzmanlarını göndermişlerdi. Asla “bunlar daha fakir olan ülkeler, siyasi

nedenlerden ötürü onlara yardım etmeliyiz” gibi bir izlenim yoktu. Asla.

İlk toplantıdan itibaren izlenimimiz, gerçekten uzman oldukları

yönündeydi. Neyi tartıştıklarını çok iyi biliyorlardı. Artık bu geleceğin

planını yapmak zevk veriyor. Gördüğünüz gibi kırsal gelişimin tohumları

ekiliyor. Şimdi size bildiriyi göstereyim. Çünkü artık zamanı geldi, Türkiye

ile Avrupa Birliği arasındaki müzakerelerin asıl önemli olduğu konu.

“Salzburg esaslarını şu şekilde belirlemiştir”. Bu tür bildirilerin klasik

olarak başlangıcı böyledir. Size sonuçları göstereyim. Başlıca mesajlar

neler?

Bu, Cork'takinden bir adım öteye gidiyor. Cork'ta yedi yıl önce kırsal alanın

sadece çiftçilerden daha fazlası olduğunu duymuştuk. Kırsal alanlarda yaşayan

herkesi etkiliyor. Şimdiki mesaj ise, kırsal alanların kentlerde yaşayan herkesi

etkilediği. Bu nokta, mali etki ve mali katkılar hakkında kentlerle yapılacak

müzakereler için çok iyi bir temel oluşturuyor. Gördüğünüz gibi bir sonraki de,

Avrupa'nın kırsal kesimlerinin çeşitliliğini korumak ve çok fonksiyonlu tarım

tarafından sunulan hizmetleri teşvik etmek. “Çok fonksiyonlu” diye bir terim

duydunuz. Bazen İngilizce'de “çok amaçlı” olarak da kullanılıyor. Bu terimi

biliyorsunuz. Bu, çeşitlendirilmiş tarım anlamına geliyor. Bir sonraki kırsal gelişim

politikasının, genişleyen Avrupa Birliğinin tüm kırsal alanlarında uygulanması

gerekiyor, kırsal aktörler olarak çiftçilerin güçlüklere karşı koyabilmesi vs. için.

Sonuç olarak üç temel mesajdan bahsedebiliriz: kırsal gelişim aynı zamanda

kentsel nüfusun, kent toplumunun da bir sorunudur; ikincisi, tarım çok amaçlı

olmalıdır ve üçüncüsü, kırsal alanlar hepimiz için bir hazinedir ve biz bu hazineye iyi

19

bakmalıyız. Tek fonksiyonlu bir tarımla ya da ormancılıkla veya madencilikle

hazinelerimizi mahvetme riskini göze alamayız. Bu, arkeologlar, tarihi eser

koruyucuları, doğa koruyucuları gibi insanlara yönelik bir mesajdır. Yani bu pek çok

farklı disiplinin arasında köprü oluşturmaktır. O zaman onları dost olarak yanına

alabilirsiniz, rakip olarak değil karşınıza değil. Bizim ülkemizde bu gerçekten

böyledir; bu insanlar arazi toplulaştırmasının muhalifleri olmaktan ziyade bizim

ortaklarımız haline gelmişlerdir, çünkü bunun çevreyi ve doğayı bozmasından

korkuyorlar.

Şimdi de ilk konuşmamı bitirmeden önce birkaç konuya kısaca değineceğim.

Gördüğünüz gibi bu Almanya'nın bir haritası. Bazılarınız daha önce Almanya'da

bulunmuş, bu yüzden benim geldiğim şehir Münih'in nerede olduğunu eminim

biliyorsunuzdur, güneyde ve burası da Northern Westfehler, Berlin ve bunlar da

Almanya'nın birleşmesinden sonra katılan diğer bölgeler. Hiç kimse, bizim geç bir

şekilde öğrendiğimiz gibi, bu durumun bu kadar kötü olduğunu bilmiyordu. “Çok

geç” demiyorum, çünkü başka seçenek yoktu. Birleşmeyi istedik ve bu tarihi bir

şanstı, ancak kimse zihinlerde ve gerçekte olan hasarın boyutlarını gerçekten

bilmiyordu. Ben, yeni katılan beş eyalette kırsal gelişimden sorumlu Avrupa Birliği

danışmanıydım ve en büyük sorun ve güçlük gerçekten düşünce şekliydi. Kırk yıl

süren komünist rejim bağımsız düşünmeyi öldürmüştü. Bu yüzden bu kadar uzun

zaman alıyor, bu yüzden önümüzdeki seçimlerde muhtemelen yaklaşık yüzde on oy

alacak bir siyasi partimiz var; PDS, eski komünist parti. Çünkü hala düşünce yapısını

değiştiremeyen, konuşmanın en başında söylediğim değişimle yüzleşemeyen çok

fazla insan var. Başarılı bir şekilde yüzleşemedikleri için geriye bakıp “komünist rejim

ne kadar güzeldi, oysa şimdi ne kadar kötü” diyorlar. İşte sorun bu. Ama gençleri

görüyorsunuz, yaptıkları şeyden şikayet etmiyorlar, hayatlarına devam ediyorlar.

Burada mavi olarak gördükleriniz en kötü yerler. Bunlar nüfus kaybedecek olan

bölgeler.

Gördüğünüz gibi Berlin hariç, bunların hepsi mavi ya da koyu mavi. Bavyera'da

bile mavi renkli olan bölgelerimiz var. Bu, tüm politikacılar için bir alarm sinyali.

Sadece buna odaklanıyorlar; ne yapabiliriz, ne yapmamız gerekiyor, bu bölgede

20

gelecek seçimleri kaybeder miyiz, seçmenlerimizi mi kaybediyoruz? Çok zor bir

durum. Bir sonrakine bakalım, bu çok eski bir slayt. Hatta bunu en son geldiğimde

göstermiştim sanırım ama değiştirmiyorum, çünkü Broknos tarafından yapılmış.

1993 yılında, 2010 yılının trendleri üzerine hazırlanmış. Burada hangi alanlarda

büyüyeceğimizi, hangi alanlarda kayıp yaşayacağımızı görüyorsunuz. En büyük

kaybımız madencilikte, gördüğünüz gibi, tüm bölgelere bakarsanız, bunun

belirtilerini görebilirsiniz, her yerde. Northern Westfahler'de yeni yönetim en

sonunda kömür sanayisini kapatmaya karar verdi. Tarım da aynı şekilde. On yedi

yılda % 45, bu çok yüksek bir rakam gibi görünüyor.

Şimdi de sizlere mevcut istatistikleri göstereyim, Almanya 2003-2004.

Burada görüyorsunuz, bir yıldan diğerine - % 4 gerileme var. Bunu 17

yılla çarpın, önceki verdiğim rakamdan daha bile fazla. Bavyera'da her yıl

5000 çiftçi, çoğunlukla yaştan dolayı ve varisleri olmadığı için mesleğine

son veriyor, hatta genç insanlar bile. Ancak sorun şu ki, genç çiftçiler

dışarıda iş bulamıyor; tıpkı o görkemli 60'larda ve 70'lerde olduğu gibi.

Bu nedenle pek çok çiftçi çiftçilik işinde kalıyor. Bu karanlık bir işsizlik gibi.

Çünkü işsiz insanlar olarak görülmek istemiyorlar. Yani onları da

sayarsanız, rakam olduğundan daha da fazla. Bunlar gerçekten sorun.

Peki Almanya, Avrupa çerçevesine nasıl yanıt veriyor? Bizim 2004- 2007

çerçeve planımız var. Biz şimdi 2005'teyiz. Bu, tüm Alman kırsal gelişim

uzmanlarına yönelik temel bir çerçeve. Hatta ben üniversitede bile

bundan biraz bahsediyorum, tabi ki idari düzenlemeleri anlatmıyorum

ama ana fikri ne, eleştirmeli mi eleştirmemeli mi, bunlardan

bahsediyorum. Bu hepimiz için zorunlu olan çerçeve ve gördüğünüz gibi

birinci sırada bütünleşik kırsal gelişim kavramlarının oluşturulması

geliyor. Almanya'daki her arazi toplulaştırma projesi, her köy yenileme

projesi ya da diğer altyapı projelerinin böyle bir bütünleşik kırsal gelişim

kavramı üzerinde temellendirilmesi ve yerleştirilmesi gerekiyor. Bu

gerçekten hassas bir konu. Yani hiçbir belediye başkanı gelip “Ben bunu

tam olarak biliyorum, bu yolu inşa etmelisiniz, finansman sağlayın”

21

diyemez. Biz ona “dur” diyebiliriz. Öncelikle bizim genel bir kavrama

ihtiyacımız var. Çünkü tek bir önlem, eğer genel bir kavrama

oturtulmuyorsa, çok yanlış olabilir. Bu yüzden lütfen bunu dikkate alın,

çünkü bu Türkiye için de zorunlu bir önkoşul olabilir.

Avrupa Komisyonu, bugün öğlen arasından sonra konuşacağımız arazi

toplulaştırması gibi somut önlemlerinize başlamadan önce bu kavrama

ihtiyacımız var demektedir. Hatta gördüğünüz gibi içeriğin ne olması

gerektiği bile açıklanmış. Ve sizler hoca olarak,Oda olarak uzmanlarınızı

bunu yapabilecek şekilde hazırlamalısınız. Planları kim yapıyor? Bunu

yapabilecek, kapsamlı düşünebilen, bütünleşmiş bir şekilde düşünebilen

ve gerçekten disiplinler arası iş yapmaya istekli, diğer bakanlıklarla

konuşabilen insanlar bulmalısınız. Bu konu pek çok ülkede en büyük

sorundur; bakanlıklar birlikte çalışmaz. Hatta birbirleriyle rekabet

ederler. Bu yeni bir sorun.

İkincisine gelelim, bu aralar çok popüler. O kadar popüler ki içeriğini ve

tasarımını bile tartışıyoruz; bölgesel yönetim terimi ile gerçekte ne

anlatılmak isteniyor? Bölgesel yönetim bir çeşit kılavuzluk anlamında

kullanılıyor. Eğer bu projeye başlarsanız, “tamam, şimdi durun,

yönümüzü biraz değiştirmeliyiz, şimdi değerlendirme yapalım,

başlangıçtaki hedeflerimize ulaştık mı, izleme konusunda ne deniyor…”

diyecek birilerinin aracı, uygulayıcı, rehber olması gerekecektir. O halde,

bölgesel yönetim proje yönetimine çok çok yakın bir kavramdır.

Üniversitede öğrencilerimize öğrettiğimiz şey; proje yönetimi. Ancak

bölgesel yönetim bunun da ötesinde. Bölgesel yönetim, bir moderatörün,

gerçekte uzman olan ama planı kendisi yapmayan, ancak her zaman

antrenörlük yapan ilham verici bir insanın karışımıdır. Tıpkı bir koç ya da

bir futbol takımının antrenörü gibidir. Bu tamamen yeni bir kavram. Hatta

yeni bir mesleğin doğmuş olmasını bile konuşabiliriz. Harita ve Kadastro

Mühendisleri, şehir planlamacıları vs.nin yanı sıra yeni bir meslek olarak

22

bölgesel yöneticiler. Gördüğünüz gibi bağlam bu ve bunlar da somut

önlemler; köylerin yenilenmesi ve geliştirilmesi. Almanya'da çok önemli,

Türkiye'de de öyle ve Çin'de, Hırvatistan'da, Çek Cumhuriyetinde,

Polonya'da vs. her yerde. Altyapı önlemleri, bölgedeki kırsal arazi

holdinglerinin yeniden düzenlenmesi. Arazi toplulaştırmasının,

Türkiye'ye değiştirilen, aktarılan, uygulanan ya da adapte edilen Avrupa

politikasının önemli bir kısmı olacağından emin olabilirsiniz. Bu gayet

açık. O yüzden tek bir çözüm yolu var; hazırlanmaya başlamalısınız,

Avrupa'da neler olup bittiğini öğrenmelisiniz, yerinde çalışabilecek genç

insanlarınızı Avrupa'ya göndermelisiniz. Yabancı dil konuşabilen pek çok

genciniz var. Size, eski kırsal hizmet birimim ve eski arkadaşlarım

aracılığıyla da size destek vereceğime söz verebilirim. Bu mevcut durum;

şimdi ise dinamizm çok fazla. Bu program 2006'da bitiyor. Şu anda

Avrupa, Türkiye konusunun dışında 2007-2013 dönemini kapsayan yeni

yapısal fonu tartışıyor. Bu sizin zamanınız, sizin zamanınız olabilir,

umuyorum ki olacak.

Tartışmalar halihazırda başladı ve ben sizlere bir kez daha Brüksel'den

bir haber göstereceğim. Başlık şöyle; “Komisyon Kırsal Gelişime Yönelik

Stratejik Kılavuz İlkeleri Yayınladı”. Komisyon, Avrupa Komisyonu demek

oluyor, kırsal gelişime yönelik kılavuz ilkeleri yayınladı. Burada ilginç bir

yazı var: Kırsal nüfus geride kalıyor; Komisyon, Avrupa Birliği

topraklarının % 92'sinin kırsal özellikte olduğunu ancak… Avrupa'nın

% 92'si kırsal. Türkiye'de ne kadar? Ne düşünüyorsunuz? Ne kadar? Bilen

var mı? 40? O kadar az mı? Buna inanmıyorum. Bavyera'da % 85.

Ormanlar dahil olmak üzere Bavyera'nın % 85'i resmi olarak kırsal. Her

neyse, Komisyon Avrupa Birliği topraklarının % 92'sinin kırsal özellikte

olduğunu ancak, bu alanlarda yaşayan nüfusun % 56'sının kentlerde

yaşayanlara oranla pek çok ekonomik açıdan geri kaldığını vurguluyor. Bu

ne anlama geliyor? Avrupa nüfusunun %'50 sinden fazlası kırsal

kesimde. Kırsal alan olarak ise % 90'dan fazla. Bu rakam özellikle Polonya

23

ve Doğu Avrupa ülkelerinin katılmasından sonra artmıştır, çünkü bu

yerler oldukça kırsaldır, hatta fazla kırsal. Ancak şimdi bir açık var, kırsal

alanlarla kentsel alanlar arasında geçim kaynakları ve yaşam kalitesi

açısından bir boşluk var. Bavyera'da yok. Yaşam kalitesi neredeyse aynı.

Ancak diğer pek çok ülkede bu durum böyle. Sanıyorum Türkiye'de de

aynı şekilde. Pek çok genç, genelde iş nedeniyle olsa da, yaşam

kalitesinin düşük olmasından dolayı kırsal alanları terk ediyor. Amaç, bu

durumu iyileştirmek. Artık yeni yönetmeliği, 1999 yönetmeliğinin varisini

başlattılar. Eski yönetmelik yedi sene boyunca uygulandı. Bu da yedi sene

uygulanacak, 2007'den 2013'e kadar. Gördüğünüz gibi geçen sene

başladı, Temmuz 2004'te.

Benim mesajım şu: Şimdi sanıyorum bazılarınız bunu okuyabiliyordur,

Fransızca ve Almanca. Çünkü bunun yayınladığı yer Lüksemburg, küçük

bir ülke ve Lüksemburg'da Almanca ve Fransızca konuşuluyor. Avrupa

Birliğinin dönem başkanlığını yürüttükleri sırada bir konferans

düzenlediler, dönem başkanı Lüksemburg Başbakanı Juncker idi, ama

başarısız oldu. Blair ile Chirac'ı bir araya getiremedi. Bir STK olan

Ruralité, Environement, Developement Avrupa'daki yeni politika üzerine

bir konferans düzenledi ve aynısı benim Akademimde Bavyera'da da

gerçekleşti. Tüm sivil toplum olarak biz tartışıyoruz, münazara ediyoruz,

katkıda bulunuyoruz. Benim STK'mın, FIG'in değil Bavyera'da olanın,

başkanı olarak Bakan'a bir yazı yazdım ve bazı yeni fikirlerin tamamen

yanlış olduğunu söyledim ve bazı şeyleri değiştirebilmeleri için bunu

Brüksel'e iletmelerini rica ettim. Böylece Avrupa'daki diğer tüm STK'lar

katkıda bulunabildi. Biraz da başarılı olduk diyebilirim. Nerede başarılı

olduğumuzu anlatmak çok fazla detay olacak, ama başarılıydık

diyebilirim. Gördüğünüz gibi 27 Nisan'da, yalnızca iki ay önce, kırsal

gelişime yönelik yeni Konsey Yönetmeliği Taslağı yayınlandı. Şimdi ise

tartışmalar sürüyor. Bakanlar bu metin üzerinde anlaşmaya vardılar,

şimdi de Avrupa Parlamentosuna gidiyor ve ulusal hükümetler tarafından

onaylanması gerek.

24

Size ısrarla tavsiye edeceğim bir şey var; bu yeni politikanın içeriğini

mutlaka okumalısınız. Bu çok daha açık ve net, daha iyi bir şekilde

yapılandırılmış. Son olarak üç ana konudan bahsetmek istiyorum. Şimdi

herkes buradan takip edebilir, karşılaştırabilir ve hangisi kendi alanına

giriyor onu söyleyebilir. Kırsal gelişime destek şu hedeflere ulaşılmasına

katkıda bulunacaktır. Üç hedef var, bunlara “üç eksen” diyorlar. Birkaç yıl

önce “ayak” diyorlardı. Şimdi ise eksenlerimiz var, üç eksen. Gördüğünüz

gibi; tarım ve ormancılığın rekabet gücünün arttırılması. Gayet açık.

Şimdi Metin arazi toplulaştırması nerede diye soruyordur. Eksenin bu

kısmında mı? Yoksa ikinci eksenin bir parçası mı? Arazi yönetimine destek

yoluyla çevre ve kırsal alanların iyileştirilmesi ya da kırsal alanlarda

yaşam kalitesinin arttırı lması ve ekonomik faaliyetlerin

çeşitlendirilmesinde mi?

Şimdi kısaca bir husustan bahsetmek istiyorum; ben bu “arazi

yönetimi” terimine karşı çıktım. Çünkü FIG'in anlayışına göre arazi

yönetimi çok daha kapsamlı bir terim. Bu konuda başarılı olduk ki onlar

bunu değiştirecekler. Evet, birinci eksen. Bu Türkiye'deki tüm arazi

toplulaştırma uzmanları için. Türkiye'deki uzmanlar kim? Genelde ziraat

uzmanları mı? Ziraat okumuşlardır ya da bazen Harita Kadastro

Mühendisleridir. Ancak esas olarak Ziraat Mühendisleridir, değil mi? Bu

çok kapsamlı birinci eksenin bu kısmını buradan da okuyabilirsiniz.

Mesleki eğitim, bilgilendirme faaliyetleri vs., genç çiftçilerin iş kurması,

erken emeklilik… Görüyorsunuz, erken emeklilik getirilmiş; “lütfen

faaliyetlerinize bir son verin, lütfen emekli olun”, gerçekten çılgınca ama

danışmanlık hizmetlerinin çiftçileri ve orman sahipleri vs. tarafından

kullanılmış. Biz arazi toplulaştırmasını arıyoruz. Şu ana kadar bulamadık.

İkincisine gelelim; Fiziksel potansiyelin yeniden yapılandırılmasını ve

geliştirilmesini ve çiftçilik aracılığıyla yenilikçiliği teşvik etmeyi ve

ormanların ekonomik değerini arttırmayı vs. hedefleyen önlemler.

Buradan okuyabilirsiniz. Yeni ürünler, yeni teknolojiler, tarım ve

25

ormancılığın geliştirilmesi ve uyumlaştırılmasıyla ilgili altyapının

iyileştirilmesi ve geliştirilmesi. Bu bir çiftliğin yolu olabilir, altyapısı

olabilir, hatta sıhhi tesisatı ya da kanalizasyon sistemi bile olabilir. Yine

afet yönetimi. Hala arazi toplulaştırmasını bulamadık.

Şimdi diğerine geçelim; Kalite. Tarımsal üretimin kalitesi. Son derece

önemli. Bildiğiniz gibi Avrupa'da çok sıkı kalite kontrollerimiz var. Bunun

için ayrı bakanlıklar kurduk. Ayrıca Türkiye'nin de kalite kriterlerini

karşılaması çok önemli, aksi taktirde hiç kimse artık Türkiye'den domates

almayacak ya da antepfıstığı ya da diğer güzel ürünlerden almayacak.

Bazı özel yönetmelikler, geçici önlemler… Sanırım eğer birkaç yıl ilerisini

düşünürseniz, kırmızı bir Türkiye olabilir. En yeni, en genç üyeler için

geçici önlemler. Sistemi bir gecede değiştiremezsiniz, o yüzden bir çeşit

geçiş dönemine ihtiyacınız olacak. 19. maddede arazi toplulaştırmasını

henüz bulamadık. Ama şimdi size cevabı verebilirim. Hala birinci

eksendeyiz. Burada 28. madde var; tarım ve ormancılığın geliştirilmesi

ve uyumlaştırılmasıyla ilgili altyapı. 19. maddeye yönelik sağlanan

destek, ki bu oldukça uzun bir madde, özellikle çiftlik ve orman

arazilerine erişim, arazi toplulaştırmasını içerebilir. Artık buldunuz. Yani

arazi toplulaştırması bunun bir parçası. Çok zorlu bir savaştı bu. Çünkü

arazi toplulaştırmasına ihtiyacı olmadığını söyleyen bazı ülkeler vardı.

Fransa'nın yardımıyla biz bu değişikliği yapabildik. Gördüğünüz gibi

yönetmelikler otomatik olarak ortaya çıkmıyor. Bu canlı bir sistem.

Müdahale etmelisiniz, ittifak arayışlarına girmelisiniz. Hangi ülke daha

güçlü? Hangi ülkenin daha fazla nüfusu var? Hangi ülkenin Brüksel

bürokrasisinde daha fazla görevlisi var? Bunun gibi. Bu aslında hepimiz

için bir ödün, ama arazi toplulaştırmasının yeniden kapsama alınmış

olmasından çok mutluyuz.

Gördüğünüz gibi bu ikinci eksen; şimdi değiştirilmiş halini

görüyorsunuz, eskisi gibi “arazi yönetimi” denmiyor, artık “çevrenin ve

kırsal alanların iyileştirilmesi” deniyor. Bunlar bizim yeşil alanlar

26

dediğimiz yerler için, doğa koruyucuları için, flora fauna habitat insanları

için. Gördüğünüz gibi bu program aynı zamanda bu bilimlerin,

disiplinlerin, bu tarafların da ilgi alanlarına hitap ediyor. Lütfen diğer

disiplinlerden olan meslektaşlarınıza da bunu gerçekten okumaları

gerektiğini söyleyin. Bu yalnızca tarımla ilgili bir şey değil. Program hala,

bazı siyasi nedenlerden ötürü, tarım fonu çerçevesinde finanse ediliyor

ve bütçelendiriliyor. Ancak daha ziyade söylediğim gibi. Kırsal alanlar,

kısal gelişim hepimiz için. Burada görüyorsunuz doğal engel ödemeleri

var. Sanırım sizin ülkenizde doğal engelleri olan pek çok yer var. Bundan

sonra gelen ilk başlık, tarımsal arazinin ağaçlandırılması, bence bu sizin

ülkeniz için de çok önemli. Orman sorunu. Natura 2000 ödemeleri vs.

Hepsi de bu kısım için.

Şimdi de üçüncü eksene geldik, sonuncusu: Yaşam kalitesi ve

çeşitlendirme. Bu noktada özelliklerin iyileştirilmesi, köy yenileme, kırsal

altyapı ile; bunu lütfen okuyun; kırsal mirasın korunması ve restorasyonu

dahil olmak üzere altyapının iyileştirilmesi için bir dizi olası faaliyetleri

bulacaksınız. Çok çok önemli. Üçüncü ve sonuncusu ise felsefe. Bu nasıl

olmalı? Bu hırslı hedefleri nasıl uygulamaya koyabiliriz? Bunu ancak

insanlarla yapabiliriz. Yalnızca uzmanlarla yapılamaz, yalnızca devletle,

topluluklarla yapılamaz. İnsanlara ihtiyacımız var, bölge sakinlerine

ihtiyacımız var. Onlar paydaşlarımız. Onlar kendi geleceklerinden

sorumlu olan insanlar. Biz yalnızca kendilerine yardım edebilmeleri için

yardım ediyoruz, felsefemiz bu. Bu yüzden Avrupa Birliği ikincillik ilkesine

inanmaktadır. Umarım ikincillik ilkesini biliyorsunuzdur. Belki de çok

merkezi bir idare ile yönetilen ülkelerde bu biraz güç olabilir. İkincillik

ilkesi, sizin öncelikle kendinizden sorumlu olduğunuz anlamına geliyor.

Hepimiz kendi hayatımızdan sorumluyuz. Hayatınızın ilk yıllarında

ebeveynleriniz size bakıyor, ama siz kendinizden sorumlusunuz, hiç

kimse sizden sorumlu değil. Siz kendinizden sorumlusunuz. Hayatınızı

yönetmek durumundasınız ve eğer yardıma ihtiyacınız varsa, ikinci

27

aşama size yardım etme ya da etmeme kararının verilmesi olabilir. İşte

bu da ikincillik ilkesi. İlk olarak en alt düzey kendinden sorumlu olmalıdır.

Daha sonra eğer en alt düzey kendi kendine yapamıyorsa, bir üst düzey

ona destek sağlar. Bu, aşağıdan yukarıya doğru olan bir yaklaşımdır. Bu

yüzden Avrupa Birliği aşağıdan yukarıya doğru olan yaklaşımı teşvik

etmektedir ve bu, yerel eylem grupları tarafından devam ettirilmesi

gereken öncü bir fikirdir. Avrupa politikası ilgili yerlerde yaşayan

insanlara hitap etmekte ve size finansman sağlayarak ve kendi

geleceğinizi yönetebilmeniz için teşvik ederek size bir şans veriyoruz,

demektedir. Bu harika bir fikir. Komünist düşünce ise bunun tamamen

tersidir. Şimdi, eski komünist ülkelerin bu yaklaşımla ilgili ne gibi

sorunlarla karşılaştıklarını tahmin edebilirsiniz. Düşünce yapısını

değiştirmek zaman alıyor, davranışları değiştirmek zaman alıyor. Çünkü

önceden devlet her şeyi insanlar için yapıyordu. Bağımsız düşünmelerine

bile izin verilmiyordu. Şimdi ise biz gelip, siz her şeyden önce kendinizden

sorumlusunuz diyoruz. Yapın. Biz sadece teşvik ediyoruz. Biz sadece

kendinize yardım edebilmeniz için size yardım ediyoruz. İşte öncü bir

yaklaşım ve harika bir fikir ve bu gerçekten Avrupa kırsal gelişim

felsefesinin Türkiye'ye iletebileceği en önemli mesaj.

Bu da ara vermeden önce göstereceğim son slayt. Bunu

uygulayabilmek için doğru planlama süreçlerine ve uzmanlarına sahip

olmamız gerek. Doğru idari yapıya sahip olmamız gerek, baskıcı

ebeveynler gibi, her zaman doğrudan müdahale eden bir idareye değil.

Üçüncü olarak da doğru katılımcılık kültürü ve bu da konuşmamın ikinci

kısmında değinmek istediğim konu. Çok teşekkür ederim.

Arazi toplulaştırması hakkında konuşurken daha çok yasal ve daha idari konulara

değineceğiz, ama bundan önce, toplantının ev sahibi ile az önce görüştük ve 15

dakikalığına sözü size vermemiz gerektiğine karar verdik. Avrupa'daki kırsal gelişim

politikası hakkındaki konuşmamın ilk kısmı ile ilgili olarak ne gibi sorularınız var?

Sorusu olan var mı? Buyurun.

28

Enver Çetin : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde Tarımsal Ekonomi Şube Müdürü

olarak görev yapmaktayım. Bundan bir ay önce bir toplantıya katıldım. Bu toplantı

da Türkiye'nin kırsal kesiminin iyileştirilmesine yönelik bir toplantıydı. Bu toplantının

amacı bu Avrupa Birliğine son üye olan 10 ülkede uygulanan kırsal kesimi ile ilgili

SAPARD programıydı. SAPARD'ta 15 tane tedbir var. Bu SAPARD'ın 15 tedbirinden

Türkiye'ye uyum sağlayacak tedbirler alınarak, sanıyorum 9 tedbiri alındı, bunun

ismi de IPARD oldu. Sizin bu birinci bölümde anlattığınız konularla aynı konular,

kırsal kesimin geliştirilmesine ilişkin konular. Bir ilişkiniz var mı SAPARD veya

IPARD'la? Bir bağınız var mı?

Prof.Dr. Magel: Size Avrupa Birliğindeki mevcut durumu anlattım. Benim amacım

buydu; yani en son aşama nedir, tüm Avrupa ülkelerindeki standart nedir, bunlar

hakkında genel bir fikir edinmeniz. Yeni ülkeler içinse hazırlık aşaması için ayrı

programlar var. SAPARD ya da Doğu Avrupa ülkelerinde PHARE vardı. Programın

bütününde biraz farklılıklar var. Size SAPARD ve PHARE'den bahsetmek istemedim,

çünkü bu sadece geçiş süreci için olan bir şeydi. Ancak nihai amaç; ki sizin

vizyonunuzun da bu olması gerek zaten; size gösterdiklerimdir. Yeni 2007

programını gördünüz, yeni üyeler için bir takım geçici önlemler vardı. Gördüğünüz

gibi bu, katılımdan önceki uzun ve yavaş bir süreç, SAPARD ya da PHARE, sonra

katılım geliyor, sonra da geçiş sürecine giriyorsunuz. Ama bundan sonra nihai amaca

ve tam çerçeveye ulaşmış oluyorsunuz. Amacın da bu olması gerekiyor zaten.

Örneğin 10.000 metrelik bir koşu yarışındaki amaç yarışın sonuna ulaşmak olacaktır.

Başlangıç noktasından bitiş noktasına kadar arada olanlarsa bir çeşit stratejidir ve

farklı bir durumdur. Sonuç olarak Türkiye'nin, sizin de belirttiğiniz gibi, karar vermesi

gerekecek, ancak her zaman bunun nihai bir amaç olduğunu, nihai hedef olduğunu

bilmeniz gerek.

Katılımcı: Diğer arkadaşlar için Türkçe konuşmam daha iyi sanırım. Benim sorum

çiftçi kayıt sistemi ile ilgili. Özellikle Avrupa'da çok yoğun olarak kullanılan ve sizin

anlattığınız konuyla da çok yakından ilgili. Bugünlerde Türkiye'de de bu çiftçi kayıt

sistemi oldukça güncel bir konu. Yalnız şunu fark ettik; Avrupa Birliğine aday

ülkelere kadastro altlığını vazgeçerek arazi parseli tanımlama sistemi denilen bir

29

sistemin daha hızlı kurulacağı öneriliyor, özellikle bu son zamanlarda. Yani

kadastronun sanki ihmal edilebileceği şekilde bir mesaj veriliyor, öyle algılanıyor

birçok toplantılarda, konularda.

Özellikle Brüksel'de yapılan birkaç toplantıya ben de katıldım. Böyle bir anlayış

var gibi geldi bana. Bu konuda ne diyorsunuz? Almanya'da ya da üye ülkelerde nasıl

bu durum? Bir, ikincisi kırsal gelişmenin, kalkınmanın en önemli ayağı orman

Türkiye'de. Türkiye'de %25'i orman, %25'inden fazlası orman ve buradaki orman

yapısı da devlete ait orman. Yani ormanın cinsi, orman olmasının yanında mülkiyeti

de devlete ait. Dolayısıyla kadastronun gelişimine, kısal gelişmeye en büyük engel

gibi görülüyor bu. Orman özel mülkiyette olabilir mi, olamaz mı? Bunun kırsal

gelişmeye katkısı nasıl olur?

Prof.Dr. Magel: Bunlar bizim ülkemizde genellikle politika bölümlerindeki sorumlu

kişileri etkileyen detaylar. Ben açıklamalarımı daha çok kırsal gelişimle ilgilenen

uzmanların, mühendislerin, harita ve kadastro mühendislerinin, ziraat

mühendislerinin bakış açısından yaptım. Eğer kişisel görüşümü bilmek istiyorsanız,

bu resmi bir görüş olmayacak. Olmayacak çünkü ben bu çılgın kayıt sistemine ne

olduğunu anlayamıyorum. Bu durumun temel nedeni, uzman kişilerin kadastro

uzmanı ya da harita ve kadastro mühendisi olmamasından kaynaklanıyor. Aksi

taktirde tamamen yeni bir sistem yapmazlardı. Kayıt sistemine ne oldu?

Yapılabilecek tek makul şey kadastro sistemine güvenmek olurdu, en azından

Almanya'da, çünkü buradaki kadastro son derece modern ve kesin bir sistem.

Ancak Avrupa'da durumun böyle olmasının nedeni, bazı Avrupa ülkelerinde

modern ve güvenilir bir kadastronun olmaması olabilir. Bu nedenle tamamen ayrı bir

sistem oluşturdular. Bavyera'da çok ilginç bir durum yaşandı. Bizim çok iyi bir

kadastro sistemimiz var. Ancak bakanlıklardaki sözde uzman olan kişiler ayrı bir

sistem kurmaya kara verdiler. Harita ve kadastro mühendisleri şöyle dedi; “Siz

delirdiniz mi? Hiç kadastro diye bir şey duydunuz mu ve ciddi anlamda finanse edilen

kadastro sistemimizi ve jeo-referans sistemlerimizi biliyor musunuz?”. En azından

başarılı oldular ve bir harita kadastro kurumu, yani bir kadastro birimi uzaktan

30

algılama ve birkaç başka araç yoluyla kayıt sisteminden sorumlu oldu. Çünkü bu

milimetrelik bir kesinliğe sahip değil. İşte bu, insanlar birbirleriyle konuşmazsa neler

olabileceğini gösteriyor. Herkes, duruma bağlı olarak kendi arzuları doğrultusunda

bir şeyler yapmak istiyor. Tüm harita ve kadastro mühendislerinin başkanı olarak

ben sadece oturup ağlayabilirim. Sadece bunu yapabilirim. Onların çok fazla parası

var.

Örneğin Bavyera'daki ormanların oranı yaklaşık 33. Topraklarımızın % 33'ü

orman ancak hepsi de devletin mülkiyetinde değil. Bizim çok geniş alanlara dağılmış

özel mülkiyette ormanlarımız var. Ülkemizdeki sorun, ormanlarda arazi

toplulaştırmasına ihtiyaç duymamızdır. Ancak orman sahipleri, genellikle çiftçiler,

orman arazisi toplulaştırmasını pek sevmiyorlar, çünkü ormanlar tıpkı özel bir banka

gibi görülüyor, her yıl meyve veren bir arazi gibi değil. Acil durumlar için kullanılan bir

şey. Ormancılar ormanlar hakkında gerçekten etkin bir şekilde düşünmüyorlar. Bu

nedenle orman arazisi toplulaştırmasında çok başarılı değiliz. Çok açık ki, ormanların

üçte birine devlet, üçte birine özel mülkiyet, üçte birine de yerel topluluklar sahip.

Ancak bu noktada sorunların nereden kaynaklanabileceğini sizlerle paylaşmam

gerek. Ormanları kırsal alanlarda bir kaynak olarak, örneğin bir dinlenme kaynağı

olarak, su kaynağı olarak, su depolama alanı olarak ve koruma alanları oluşturmak

amacıyla kullanmamız sorun yaratabilir. Ama bu oluyor. Benim ülkemde ormanların

kırsal gelişimde bir sorun yarattığını söyleyemem. Hatta devletin bu konuda öncü

olması gerek. Ormanların özel sahipleriyle ise çok ciddi tartışmalarımız oluyor ve

hatta bazen arazi toplulaştırma projelerinde anlaşmalara varıyoruz; örneğin,

ormanlarda genellikle dinlence-eğlence amaçlı olmak üzere bisiklet yolları açıyorlar,

yürüyüş yolları yapıyorlar. Su kaynaklarına yönelik kamu talebi ise genellikle özel

şirketler tarafından ya da, Almanya'da suyun idaresi şehirlerde olduğu için, yerel

yönetimler tarafından yapılıyor. Çiftçilerle kendi sözleşmelerini yapıyorlar ve çok

fazla para ödüyorlar, ilgili bölgelerde ve orman içinde gübre kullanmıyorlar. Yani

bunu tartışmamız gerek, sorun ne? Hatta genelde ormanların sahibinin devlet

olması bir avantajdır. Çünkü devletin, iyi davranış ve sürdürülebilir kullanım için

örnek teşkil etmesi gerekir.

31

Bahri Yıldırım: Öncelikle herkese merhabalar. Benim de şu şekilde bir sorum

olacak. 2005'te kapatılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nde çalışıyordum,

Sulama Dairesi Başkanlığında. Tabi bu seminerin konusu arazi toplulaştırması

olduğu için bizi çok yakından ilgilendiriyordu. 15 yıldır bu alanda çalışıyorduk. Şunu

artık çok iyi biliyoruz biz; artık bizim ülkemizde arazi toplulaştırması yapan bir kurum

yok. Bu alana yatırım da artık Avrupa Birliği uyum yasaları ve IMF'nin dayatmalarıyla

kaldırıldı. Bizim bildiğimiz 8,5 milyon hektar sulanabilir alan ülkemizde var. 26 milyon

hektar tarım arazisi var. 4,5 milyon hektar sulamaya açılmış, bir o kadar da açılacak

alan var. Bütün bu alanlarda şu anda kırsal alanda bir düzenleme artık yapılmıyor,

yapılmayacak da. Ve şunu görüyoruz, Avrupa Birliği süreci ile birlikte, uyum yasaları

ile birlikte bize yansıyan şeyleri, yani pratikte yaşadığımız şeyleri söylüyorum, artık

ne kırsal alan düzenleniyor, ne üretimin arttırılması isteniyor, çok stratejik ürünlerin

bile ekilmesi sınırlanıyor. Yani şeker pancarı gibi, sanayi ürünleri gibi. Ve şöyle bir

süreci yaşıyoruz. Çok güzel tablolar bu tür seminerlerde çizilebiliyor, fakat ülkemizin

gerçekleri bunun tam tersi. Bu işleri yapacak kurumlar lav edilirken, bu alana

yapılacak yatırımlar yok edilirken, ülke kaynakları daha çok IMF'den alınan faizlere

verilirken, Avrupa Birliği uyum yasaları ile birlikte tarımsal alanda özellikle birçok

alan sınırlanırken, bu tür şeylerin bizde iyimser durumları yaratmadığını görüyoruz.

Tabi ki dostlarımız çok. Onların güzel tavsiyeleri ve önerilerini güzel karşılıyoruz,

teşekkür ediyoruz. Ama böyle de bir gerçekliği var ülkemizin. Teşekkür ediyorum.

Prof.Dr. Magel: Bu soruya bir sonraki konuşmamda cevap vermek istiyorum.

Çünkü genel olarak arazi toplulaştırması ile yakından ilgili. Bu şikayet

politikacılarınıza iletilmeli.

Ramazan İlboy: Burada söyleyeceklerim kişisel görüşümdür. Ben Tarım Bakanlığı

Birinci Hukuk Müşaviriyim. Tarım Bakanlığının da kuruluş görevleri ve bağlı

kuruluşları var. Burada da arazi toplulaştırmayla ilgilenen, sulama alanlarıyla

özellikle, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü var. Şimdi tabi ki oradaki söyleyen kişinin

kendi kişisel görüşleridir ama Bakanlığımızda yine Arazi Koruma Kanunu ve

Toplulaştırma daha Pazar günü meclisten geçti ve bu konuda da hükümler koyduk.

Yani Tarım Bakanlığı bu konuda hiçbir şey yapmıyor değil, devam ediyor.

Takdirlerinize arz ederim.

32

Prof.Dr. Magel: Ülke içi konularınızı tartışmak istemiyorum. Yalnızca danışman

olmam istendiğinde bunu yaparım. O farklı. Ancak şu anda ben bir danışman olarak

burada bulunmuyorum; Türkiye'ye gönderme yapmadan, tamam biliyorum bazen

ülke içi konulara olmamak kaydıyla gönderme yaparak, konu ile ilgili bir sunum

yapmak üzere misafir olarak geldim. Sizinki gibi bir görevdeyken kendi zamanımdan

da çok iyi biliyorum bunu, bazen tüm siyasi konuları değerlendirmek güç olabiliyor.

Ancak şimdi ben yeni konuma geçmek istiyorum; arazi toplulaştırmasının esası

nedir? Konuşmamın bu kısmını, ülkenizdeki durumun nasıl olduğunu, ilgi çekici olan

yerlerin hangileri olduğunu, Türkiye için ülkemizdeki durumu gerçekten nasıl

kullanılabileceğinizi, global finansmandan neler talep edilebileceği gibi konular

üzerinde düşünerek ele almalısınız; Dünya Bankası ve IMF giderek gerçek siyasi

güçler haline gelmektedir. Artık arazi toplulaştırmasının yeni dostları olan.

Dünya Bankasının bazı çalıştaylarına katıldım. Eskiden Dünya Bankası arazi

toplulaştırması ile ilgilenmezdi. “O da ne?” derlerdi. Ancak şimdi Doğu Avrupa'nın

hasar görmüş ülkelerinin toparlanabilmesi için arazi toplulaştırmasının bir önkoşul

olduğunun farkına vardılar ve bu benim için çok güzel bir olaydı, Dünya Bankasının

Budapeşte'de düzenlenen bir toplantısına başkan olarak katılmıştım. Amerikalılarla

Avrupalılar arasında arazi toplulaştırmasının doğru yöntemi konusunda hararetli bir

tartışma yaşanmıştı. Hatta bazen USIAD'dan gelenler arasında bile anlaşmazlık

çıkmıştı; onlar Doğu Avrupa'nın fakir ülkelerinin, çevresel, ekolojik, kültürel fikirler

olmadan sadece ekonomik bir yol izlemeleri konusunda ısrar etmiş ve bu yönde

ilerlemişlerdi, ama ben bunun olamayacağını söyledim. Avrupa'nın 100 yıllık

deneyimlerini unutamayız. Arazi toplulaştırmasında çok derin deneyimlere sahibiz

ve bizim şu anda konuştuklarımız çok uzun bir deneme yanılma döneminin

meyveleridir. Benim kişisel görüşüme göre, arazi toplulaştırması siyasi kararlarla

yakından ilişkilidir, kamunun arazi toplulaştırması hakkında ne düşündüğü ile

yakından ilgilidir ve arazi toplulaştırmasının halk tarafından hoş karşılanmadığı pek

çok ülke vardır. Çünkü bazen yanlış şekilde kullanılmıştır, yalnızca yukarıdan aşağıya

doğru baskı yoluyla. Çekoslavya'da durum böyleydi mesela. Bu nedenle

Hırvatistan'da ve Slovenya'da arazi toplulaştırmasından bahsedemezsiniz. İnsanlar

33

dehşetle, “Korkunç! Artık arazi toplulaştırması istemiyoruz. Bu çok kötü” diyorlar.

Almanya'da olduğu gibi diğer ülkelerde ise arazi toplulaştırmasının neredeyse

sonunun gelmesi gibi büyük bir tehlike vardı; çünkü politikacılar, insanların arazi

toplulaştırmasını sevmediklerini, bunun bölgeyi mahvettiğini, manzarayı yok

ettiğini, doğal kaynaklara zarar verdiğini söylüyorlardı. İşte bu yüzden arazi

toplulaştırması insanların görüşleriyle çok yakından ilişkilidir ve o nedenle de arazi

toplulaştırmasına yönelik kamu oyunu kazanabilmek için elinizden geleni yapmak

durumundasınız.

30 yıldan fazla bir süredir bu alanda çalışıyorum. Halkla ilişkilerden

sorumluydum. Bakanlıkta doğa korumadan, köy yenilemesinden sorumluydum.

Neredeyse her gazetecinin bana neden, “Siz arazi toplulaştırma mühendisisiniz, ne

kötü! Sizinle konuşmak istemiyorum” dediklerini biliyorum. Bu aynı zamanda o

bölgenin ne yönde geliştiğine de bağlı. Eğer tarımın, çiftçiliğin artık herhangi bir rolü

yoksa, o zaman insanlar neden arazi toplulaştırmasına ihtiyaç duyalım, derler. İşte o

zaman arazi toplulaştırmasının, tıpkı kırsal gelişim gibi, çiftçilikten çok daha fazlası

olduğunu açıklamanız gerek.

Son yıllarda, özellikle de şu anda FIG Başkanı olarak öğrendiğim bir şey var ki o

da, mülkiyet haklarının dünya çapındaki önemi, zilyetlik sistemlerinin, zilyetlik

düzenlemelerinin ve zilyetlik güvenliğinin dünya çapındaki önemi. Eğer küresel

anlamda bakacak olursanız bir Dünya İskan Bakanlığı olan BM Habitat Ofisinin arazi

zilyetliği konusunu keşfettiğini görürsünüz. Önceki yerleşimlerde sizin karşılaştığınız

bir sorundu bu arazi mülkiyeti sorunu. Dün Dünya Mimarlar Kongresinde bununla

ilgili bir tartışma yaptık. Zilyetlik hakları, mülkiyet haklarıdır. Güvenli

zilyetlik için global kampanya. BM Habitat'ın FIG ile işbirliğiyle bu kadar

çok ilgilenmesinin nedeni de budur. Çünkü Harita ve Kadastro

Mühendisleri, mülkiyet hakları uzmanları olarak görülüyor. Arazi

toplulaştırmasından bahsedecek olursanız, o da mülkiyet konusuna girer.

Mülkiyeti düzenliyor ve değiştiriyorsunuz. Bunu asla unutamazsınız. Tıpkı

bir Noter gibisiniz, çünkü mülkiyetin garanti altında olduğunu garanti

ediyorsunuz. Yani bu çok onurlu bir görev.

34

Burada da gördüğünüz gibi az önce Dünya Bankasından

bahsetmiştim. Bu yeni bir Dünya Bankası politika araştırma raporu. Bu

rapor, dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan dört bölgesel çalıştayın sonucu.

Budapeşte'deki Avrupa içindi; Kamboçya, Phnom Penh'deki Asya içindi;

Gana'daki Afrika ve Meksiko'daki de Amerika içindi. Bu da büyüme ve

yoksulluğun azaltılmasına yönelik elde edilen nihai arazi politikalarının

sonucudur ve burada verilen mesaj şu olmuştur; güvenli mülkiyet

olmadan, yatırımcılar gelmeyecektir. Bu, Doğu Almanya'yla yeniden

birleştikten sonra yaşanılan bir sorundu; hiçbir yatırımcı gelmiyordu,

çünkü “bu benim mülkiyetimde mi yoksa değil mi bilmiyorum” diyorlardı.

Bu aynı zamanda geçiş sürecinde olan pek çok ülkede yaşanan bir sorun.

Sonuç olarak; arazi toplulaştırması bütün bu konunun tek bir parçası.

Eğer arazi toplulaştırmasından bahsediyorsak, her devletteki, en azından

her demokratik devletteki en yüksek değerden bahsediyoruz demektir;

yani mülkiyet. Bu Alman Anayasasının 14. maddesi. Her çocuk bu

maddeyi okulda öğrenir. 14. maddede mülkiyetin güvende olduğu

belirtilmektedir. Buradan okuyabilirsiniz, “mülkiyet ve miras hakkı

garanti altına alınacaktır”. Yani her kamulaştırma faaliyeti bir istisnadır.

Normal bir durum değildir.

Pek çok ülkede devlet, arazi toplulaştırması gibi diğer seçenekleri

dikkate almak yerine çok hızlı bir şekilde kamulaştırma gerçekleştiriyor.

Bu nedenle de arazi toplulaştırması İngilizce'de arazi politikası dediğimiz,

Almanca karşılığı ise Boden Recht olan terimle yakından ilişkili.

Örneğin Bonn'da çalışıyorsanız, Almanya bir kentsel Boden Recht ya da

kentsel arazi politikası merkezi açar. Sonuç olarak anayasamızda bile, ki

sanırım Türkiye'de de böyle, mülkiyet hakkı, mülkiyetin garanti altına

alınması yer alıyor. İlgili kanun ise Alman Medeni Kanunudur. Bildiğiniz

gibi Medeni Kanun, Fransızların, 1789 Fransız İhtilali sonucunda ortaya

çıkardıkları Code Civil'den geliyor. Bu da özel mülkiyet kavramı

beraberinde getirmiştir. Türkiye'de biraz daha sonra sona eren feodal

35

sistem, Avrupa'da 1789 yılında sona ermiştir. Bunun sonucunda da Code

Civil ortaya çıkmıştır ve burada da gördüğünüz gibi mülkiyetin esası

oluşturulmuştur. Bir malın sahibi, kanuna ya da üçüncü tarafların

haklarına karşı olmadığı müddetçe, söz konusu malı istediği şekilde

kullanabilir ya da elden çıkarabilir. Ancak, az önce anayasada belirtildiği

gibi sosyal bir bağlayıcı unsur söz konusudur.

Sonuç olarak mülkiyette olan şey, her zaman için özel çıkarlar ile

kamusal talepler arasında dengenin sağlanmasıdır. Her yerde bu

böyledir. Şimdi, bu dengenin nasıl sağlandığı ilginçtir. Eğer Çin'e

giderseniz; Çin'le yaklaşık 20 yıldır danışman olarak çalışıyorum,

yalnızca misafir konuşmacı olarak değil. Çinlilerin işlerinin derinlerine

inmem gerekti. Çin'de yetkililer kamulaştırma konusunda çok hızlı.

Aslında resmi olarak kamulaştırma yok, çünkü özel mülkiyet yok. Her şey

halkın mülkiyetinde, komünist sistem. Ancak insanlar başlangıçta bir yıl,

daha sonra beş yıl, sonra on yıl ve şimdi ise otuz yıllık bir süre için

mülklerini kiralamış malikler oluyor. Yani kiralama gibi bir şey. Sonra

devlet yeni bir yol yapmalıyız, yeni bir baraj inşa etmeliyiz, yeni bir su

deposu yapmalıyız diyor ve çiftçiler karşı mı çıkıyor, tamam

kamulaştıralım. Kurtulun onlardan. Bu Çin'de her gün karşılaşılan bir

uygulama. Şimdi ise biz bunun böyle olamayacağını tartışıyoruz. Farklı

seçenekleri konuşmalısınız. Aynı değerde olan bir yerle başka bir yeri

değiştirmeyi tartışabiliriz, arazi toplulaştırmasının ilkesi olarak

adlandırıyoruz bunu vs. ya da satın alma, kiralama ve diğerleri. Sonra biz

geldik ve arazinin yeniden düzenlenmesi sistemini tartıştık. Bu

Almanya'daki sistem. Almanya'da her şeyin en iyisine sahip olduğumuzu

söyleyen biri değilim. Ama bu konuda, bunu gerçekten söylüyorum.

Gerçekten arazinin yeniden düzenlenmesi seçeneklerine yönelik harika

bir çerçevemiz ve sistemimiz var. Gördüğünüz gibi, özel sistemden;

kiralama, satın alma, satmadan, daha kamusal olanına kadar. Yapı

kuralları çerçevesinde görüyorsunuz, buna kentsel arazi toplulaştırması

36

diyoruz. Bu da kırsal arazi toplulaştırması. Sizin arazi toplulaştırması

dediğiniz bu. Biz Harita ve Kadastro Mühendisleri için, kentsel ve kırsal

arazi toplulaştırması Almanya'da Harita ve Kadastro Mühendislerinin

elindedir. Kentsel ve kırsal arazi toplulaştırmasından onlar sorumludur.

Gördüğünüz gibi, en yumuşak çözümle başlıyorsunuz, kullanım hakkında

uzlaşma ya da kiralama veya satın alma gibi. Sonra da daha kamusal

çözümlere gidebiliyorsunuz.

Son olarak da arazinin yeniden düzenlenmesine ilişkin en son ama en

kötü seçenek olarak kamulaştırma yer alıyor. Bu da arazi politikasının bir

parçası. Ancak en kötü durum ve en son başvurulacak çözüm, ilk değil.

İşte bu, benim şu anda Çinli ortaklarımızı, özellikle de önümüzdeki

Pazartesi günü kalabalık bir delegasyonu Bavyera'ya gönderen Bakan

Yardımcısını ikna etmeye çalıştığım husus. Ben, Almanya'daki arazinin

yeniden düzenlenmesi sistemini inceleyen üst düzey Çinli Müdürlerle

ilgileniyorum. Bakan Yardımcısı daha önce bir sene Almanya'da kalmış ve

hatta Almanca da biliyor, yani Almanya'nın bir dostu. Onlara Almanya'ya

gitmeleri gerektiğini söylemiş, Hollanda'ya ya da başka bir yere değil.

Yani özel ilişkilere de bağlı biraz. İşte bu iki aşamalı Boden Ordnung

kavramı, bu Almanca bir terim, Boden Ordnung kötü bir İngilizce'yle

“arazinin yeniden düzenlenmesi” anlamına geliyor. İki aşamalı, peki

neden iki aşamalı?

Siz bir uzmansınız ve bir köye gidiyorsunuz ve oradaki arazi ile ilgili

durumu iyileştirmeniz gerekiyor. İlk yapacağınız iş kadastroyu ya da tapu

kayıt bilgilerini sormak olur, tabi böyle güzel sistemleri varsa, ya da

kadastro yoksa diğer belgeleri istersiniz. Bu parsellerin sahibi ya da

kullanıcısını bulabileceğim belgeler nerde? Bir sonraki adım parsellerde

ne olduğunu sormak olacaktır, ilgili kayıtta neler var? Üzerinde kredi var

mı? Borç var mı? Bunları genellikle kayıtlarda bulabilirsiniz. Biz buna

arazinin yeniden düzenlenmesinin statik şekli diyoruz. Artık mevcut

durumun ne olduğunu biliyorsunuz. Şimdi değişiklilere başlıyorsunuz,

37

planlar yapıyorsunuz ve sonra da yeni bir arazi yeniden düzenlemesi

yoluyla bu planları uygulamaya çalışıyorsunuz; buna da arazinin yeniden

düzenlenmesinin dinamik kısmı adını veriyoruz. Dinamik kısım bittikten

sonra tekrar yeni bir statik kısma geçiyorsunuz, çünkü şimdi de yeni

belgelere işlenmesi için bu yeni durumu kadastroya ve tapu kaydına

bildirmeniz gerekecek. Sonra da bir saniye sonra ya da bir gün sonra ya

da bir hafta sonra değişim tekrar başlar. Sürekli değişiyor, canlı bir

sistem. Ama biz bu sistemi çok kesin bir şekilde statik ve dinamik olarak

ayırıyoruz. İşte bu nedenden dolayı kadastro, arazinin yeniden

düzenlenmesinin bir parçası ve kadastro aynı zamanda arazinin yeniden

düzenlenmesinin bir sonucu. Bu ikisinin arasında bizim plan yapmamız,

tartışmamız vs. gerek. Hatta inşa etmemiz gerek. Peki neler oluyor? Olan

bitenlerin hepsini anlatamam, sadece birkaç ana konuya değineceğim.

Kırsal arazi kullanımının dinamikleri. Bu Hollanda'dan bir slayt,

arkadaşım Adrien Van Den Brinken tarafından hazırlandı. Bunu

gösteriyorum çünkü Hollanda çok ilginç bir örnek. Çok yüksek baskı

altında olan bir ülke, o kadar insan o kadar küçük bir ülkede yaşıyor. Tek 2 2

1 m üzerinde o kadar çok plan var ki, 1 m için üç kez, dört kez plan

yapılıyor. Bu yüzden sürekli anlaşmazlıkları çözmek durumundalar.

Çatışma yönetimi orada çok çok önemli. Peki sonuç olarak ne oluyor?

Gördüğünüz gibi, klasik kırsal arazi kullanımı, patentler baskı altında ve

giderek daha fazla değişiyor. Sonra da tarım amaçlı olmayan arazi

kullanımı iddiaları geliyor ki bu özellikle Hollanda'da görülen bir durum,

Bavyera'da da var. Örneğin birileri daha iyi rantı olduğu için, daha iyi para

getirdiği için yeni bir golf sahası yapmak istiyor. Halk da bir dinlenme

tesisi ya da yüzme havuzu veya eğlence merkezi kurmak istiyor. Doğa

koruyucuları bir koruma alanı oluşturmak istiyor ya da yeni bir yol

yapılması isteniyor. Yani bu giderek daha da artıyor. Pek çok yeni aktör,

paydaş halihazırda kırsal alanda yaşıyorlar. Ayrıca giderek daha fazlası da

kentlerden geliyor. Şehirlerden gelen yatırımcılar arazi arıyor. Artık

38

şehirlerde bulamadıkları için kırsal alanlara geliyorlar ve çoklu arazi

kullanımına ihtiyaç duyuyorlar. Bu sadece bir kısmı.

2002 yılında FAO bana “Üniversitenizde bir konferans düzenleyebilir

misiniz?” diye sordu. İşte konferans buydu. Hedef Orta Avrupa ve Doğu

Avrupa ülkelerinde arazi toplulaştırmasıydı. Türkiye için belki biraz

erkendi, aksi taktirde davet edilmiş olurdunuz. Tüm aday ülkeler

Münih'te benim bölümümde toplanmıştı.

Bu konferansın amacı, FAO'nun, tartışmalar ve sağlanan girdileri esas

alarak, arazi toplulaştırması için yeni bir kılavuzun yayınlaması idi. Arazi

toplulaştırması için yeni bir kılavuz. Ve bu yeni kılavuz yayınlandı, eğer

hala bilmiyorsanız mutlaka istemelisiniz. FAO Arazi Zilyetliği Çalışmaları,

gördüğünüz gibi FAO, yani Gıda ve Tarım Örgütü, arazi toplulaştırmasıyla

ilgileniyor, arazi zilyetliği konularıyla ilgileniyor. Paul Munro-Faure

tarafından başkanlığı yürütülen ayrı bir bölüm var. Söylemekten büyük

bir gurur duyuyorum; kendisi FIG 7. Komisyonunun eski başkanıdır.

Güçlü bağı görüyorsunuz, bu yüzden Odanızın FIG üyesi olması anlamlı,

çünkü bu faydalı bağlantılardan yararlanabilirsiniz. Benim için Roma'dan

Paul'u arayıp, “Paul, benim şuna ihtiyacım var” ya da “sana bir aylığına bir

öğrenci gönderiyorum, senin bölümünde çalışmak istiyor” gibi şeyler

söylemek hiç de zor değil. Hatta genç profesyoneller Moğolistan ya da

Laos'ta çalışmak için bazı teklifler bile alıyor, dünya büyük. Bu yayını

almalısınız ya da sipariş etmelisiniz, çok ilginç.

İlginç bulduğum bir maddeyi göstermek istiyorum. Çünkü bu

Almanya'da, Avusturya'da, İsviçre'de vs. çok uzun süre tartışılan bir

konu. Arazi toplulaştırması, yalnızca çiftçilerin durumunu iyileştirmeye

yönelik daha spesifik bir hale getirilmiş bir önlem mi? Yoksa bunun

ötesinde mi? Ya da daha çok kırsal gelişim hakkında duyduklarımız gibi

bir anlamda mı? Bu bir soru. Sizin de tahmin edebileceğiniz gibi

Almanya'da da iki taraf vardı; bir tarafta arazi toplulaştırmasının, çok

39

fazla farklı unsuru dikkate almadan ve hesaba katmadan yalnızca

çiftçilerin durumunu iyileştirmeye odaklanması gerektiğini söyleyenler,

diğer tarafta ise arazi toplulaştırmasının başlı başına bir araç olduğunu,

arazi üzerindeki kamu taleplerinin ve özel taleplerin son derece düzgün

bir şekilde karşılanması için ideal bir araç olduğunu söyleyenler ve bu

sayede mülkiyetin garanti altına aldığını. İşte politikacılara bunu

söylemeniz gerek; arazi toplulaştırması mülkiyeti garanti altına alır.

Genellikle bu fikri arazi toplulaştırması ile bağdaştırmazlar. Politikacılar

mülkiyetin ne kadar hassas bir konu olduğunu biliyor ve hiçbir politikacı

bunun sorun yaratmasını istemez.

Peki asıl konu; “Arazi toplulaştırması nedir?”. FAO'nun ve

konferansımızın cevabı şuydu, ilk olarak; “Arazi toplulaştırması bazen,

parçalanmanın etkilerini ortadan kaldırmak amacıyla yalnızca parsellerin

yeniden tahsis edilmesi şeklinde basit bir uygulama olduğuna dair yanlış

bir şekilde yorumlanıyor”. İlk cümle bu. İkilem, yanlış anlama. Daha

sonra da bazı olası durumlar açıklanıyor.

Şimdi de Almanya'daki deneyimlerimden yola çıkarak benim mesajımı

göstermek istiyorum. Bunu görüyorsunuz. Kırsal gelişimin en etkin

güçlendirme aracı kapsamlı arazi toplulaştırmasıdır. Ancak bazı

durumlarda basitleştirilmiş toplulaştırma, gönüllü grup toplulaştırması

ve bireysel toplulaştırma girişimleri gibi diğer yaklaşımlar da faydalı

olabilir. Sonuç olarak arazi toplulaştırmasının yapılmasında çeşitli

olasılıklar mevcuttur. Bu tıpkı yeni arabanız hakkında karar vermeye

benziyor. Mercedes 600 de alabilirsiniz, Fiat Uno 500 de. Her iki araba da

gidiyor ve çalışıyordur. Ama konfor ve ekipmanları farklıdır. Arazi

toplulaştırmasında durum böyle.

Çok basit bir arazi toplulaştırma istiyorsanız, gerçekten çok hızlı bir

şekilde sonuç alabilmek için iki ya da üç çiftçi arasında sadece yeniden

parselleme söz konusu olacaksa, o zaman tüm disiplinleri ve tüm

40

bakanlıkları çağırıp, lütfen bize isteklerinizi söyleyin, planlarınızı anlatın,

her şeyi bir araya getirmek istiyoruz, demek hiç de anlamlı olmayacaktır.

Bu çok saçma olur. Ancak eğer kapsamlı bir iyileştirmeye ihtiyacınız

olduğunu biliyorsanız, o zaman bütünleşik, kapsamlı bir arazi

toplulaştırmasına karar vermeniz gerekecektir, aksi taktirde planlanan

başarıyı elde edemezsiniz. Bu çok açık. Öğrencilerime ve genç

meslektaşlarıma da bunu söylüyorum, bu karar vericilerin vereceği bir

karar. Bu gerçekten akademik bir iş; durumun nasıl olduğunun

öğrenilmesi, bu durumu nasıl çözebileceğimiz, kapsamlı ve bütünleşik bir

kırsal gelişim yapmak doğru mu yoksa adım adım daha yumuşak bir yolla

mı başlamak daha iyi, çünkü insanlar birden bire atılan büyük bir adımı

kabul etmezler. Sonuçta bu gerçekten çok zor bir karar. Buna ne kadar iyi

hazırlanmış olursanız, planlama araçlarını ve kararlarını ve hazırlık

araçlarını o kadar iyi kullanır, o kadar iyi ve güvenilir çözümler

bulursunuz. Biz yanlış arabayla yola çıkarak kötü deneyimler yaşadık.

Fiat Uno'larla başladık. İnsanlar şöyle dedi, “Siz delirdiniz mi? Biz daha iyi

bir çevre istiyoruz, daha iyi altyapı istiyoruz, köy yenileme istiyoruz” vs.

O zaman basit bir arazi toplulaştırması ile devam edemezsiniz. Ya da

Mercedes 600'le başladık ve insanlar dedi ki, “Siz delirdiniz mi? On ya da

on beş yıl beklememiz gerekecek, bu çok uzun. Biz hemen sonuç almak

istiyoruz”. Bu çok önemli ve itiraf etmeliyim ki gerçekten çok kötü

deneyimlerimiz oldu, çünkü bazı meslektaşlarımız bu karar için yeterince

hazırlık yapmamıştı. Başlayalım ve görelim dediler. Bu, Franz

Beckenbauer'in sloganı. Meşhur Franz Beckenbauer'i biliyorsunuzdur.

Onun felsefesi “görelim, bakalım ne olacak” şeklindedir. Ama kimse Franz

Beckenbauer gibi değil. Doğru kararı verebilmek için çok çalışmalıyız.

Ama biliyorsunuz, benim amacım bu, FAO kapsamlı arazi

toplulaştırmasından bahsediyor ve sizin de gördüğünüz gibi bu, kırsal

gelişim felsefesine çok yakın. Bu yüzden Bavyera'da, kırsal gelişim ile

arazi toplulaştırması terimlerini bazen karıştırıyoruz, neredeyse aynı

anlama geliyor. Doğru değil ama halk kullanımında neredeyse aynı.

41

Çünkü kapsamlı arazi toplulaştırması, kırsal gelişimi iyileştirmeye

yönelik bir dizi önlemle birlikte yeniden tahsisi içerir. Bu tür faaliyetlere

örnek olarak köy yenileme, topluluk esaslı tarımsal işlemeye destek,

kırsal yolların inşa edilmesi, sulama drenaj sistemlerinin yapılması ve

yenilenmesi, erozyon kontrol önlemleri, çevresel koruma ile doğal

koruma alanlarının belirlenmesi ve spor tesisleri ile diğer kamu tesisleri

dahil olmak üzere sosyal altyapının oluşturulmasını içerecek şekilde ıslah

faaliyetleri sayılabilir. Bu bütün bir hayat zaten.

Peki bir sonraki sonuç ne? Bu şu anda Almanya'da gerçekten var olan

bir durum, özellikle de Bavyera'da; arazi toplulaştırması kırsal gelişimdir,

yerel toplumun kalkınmasıdır. Bu yüzden modern arazi

toplulaştırmasındaki ilk ortaklarımız belediye başkanlarıdır, çünkü

belediye başkanları yerel toplulukları temsil ediyor, ya da belediyeler

deyin, hangi terimi kullanmak istiyorsanız. Şimdi size Alman

yönetmeliğini göstereyim, 2004-2007'nin ilk kısmında kırsal gelişime

ilişkin az önce gördüklerimiz. Bu yönetmeliklerde başlıca aktör olarak

hitap edilen, özellikle de kapsamlı, bütünleşik bir kırsal gelişim kavramı

kapsamında hitap edilen taraf topluluklardır. Bu gerçekten duyarlılığın bir

göstergesi. Bunun çiftçilerden topluluğa doğru kayması neredeyse 20 yılı

aldı. Bunu herhangi bir sorun yaşamadan çok açıkça anlatabilirim, çünkü

bu fikri defalarca ben ortaya attım. Çünkü köylerimizdeki çiftçilerin

azaldıkça, artık daha çok azınlık haline geldiklerini gördüm ve hiç kimse o

kadar çok paranın çiftçilere verildiğini bilmiyordu. Bu çatışmayı çözmek

için her zaman belediye başkanlarına, yerel topluluklara gitmemiz

gerektiğini söyledim. Çünkü belediyeler tüm nüfustan sorumlu. Yerel

nüfus da çiftçilerden, çiftçi olmayan ticaretle uğraşanlardan,

zanaatkarlardan vs. oluşuyor. Bu konu uzun süre tartışıldı, şimdi

istediğiniz gibi yorumlayabilirsiniz. Yeni Alman koalisyonu, Yeşiller bu

bakış açısını değiştirdi. Yeşillerden bir Bakan olan Ms Kühnast şöyle dedi,

“Ben geleneksel yolu takip etmeyeceğim, yeni bir bakış açısı getirmek

42

istiyorum, topluluklar arazi toplulaştırmasının ve kırsal gelişimin başlıca

ortaklarıdır”. Bu gerçekten çok ilginç, hatta belki sizin ülkeniz için

neredeyse inanılmaz. İlginç olan şey de, aynı zamanlarda Tarım,

Balıkçılık ve Kırsal Gelişimden sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi Franz

Fischler'in de aynı düşünceyi dile getirmesi olmuştur. O da, “Kırsal gelişim

yalnızca çiftçiler için değildir, tüm insanlar içindir” dedi, tıpkı Salzburg

Bildirisinde ifade edildiği gibi, ve şöyle söyledi, “Topluluklara kırsal

gelişim için ne yapabileceklerini sormalıyız, çiftçiler için ne yapabilirler;

çiftçilere ve insanlara da kırsal topluluk için ne yapabileceklerini

sormalıyız”. Çok önemli olan bir şey var, arazi toplulaştırması en azından

Almanya'da ve eğer yanılmıyorsam İsviçre'de, yeni bir etiket getiriyor.

Arazi toplulaştırması kırsal topluluklar için bir program. Sorunları neler?

Görüyorsunuz Almanya'da, Türkiye'ye kıyasla, kırsal alanlarda iş açığı,

düşen tarım faaliyetleri, mali güçsüzlük vs. var. Bu, kırsal belediye

başkanlarının cevapları. Sizin sorunlarınız ne?

Ben kendi bölümümde her ilkbaharda “Münih Kırsal Gelişim Günleri”

adını verdiğimiz bir toplantı düzenliyorum. Pek çok belediye başkanı bu

konferansa katılıyor, bu sene katılım 270 idi, iki günlük bir konferans.

Onlar bu sorunları dile getirdiler, bu bir liste, neredeyse on yıllık. Hiçbir

şey değişmedi. Hatta daha da kötüye gitti, tabi ki Türkiye'ye kıyasla,

nispeten. Ama bunu Almanya'daki durumla kıyaslıyorlar, Avrupa'daki

durumla kıyaslıyorlar. Biz bu durumu nasıl iyileştirebiliriz? Çünkü şu anda

Avrupa'da çok ilginç bir gelişim söz konusu. Meşhur politikacılar Bill

Clinton, Tony Blair ve Schröder'i biliyorsunuz değil mi? Onlar sözde

soldan gelen şahıslardı ve “üçüncü yol” dedikleri bir oluşum yarattılar. Hiç

“üçüncü yol” diye bir şey duydunuz mu? Üçüncü yol, devletle vatandaşlar

ve ekonomi arasında sorumlulukların yeni bir şekilde dağılımıydı ve sonuç

olarak bunların hepsi insanların kendileri için daha çok sorumluluk

üstlenmeleri fikrinde birleşiyor. Buna, bir tarafta “aktif hale getiren

devlet”, diğer tarafta da aktif demek, gerçekten gidiyorsunuz demek. Bu

43

yeni bir oyun. Devlet giderek daha fazla çekiliyor ve vatandaş kırsal

gelişimden, kendi sağlık sisteminden, emekli sandıklarından sorumlu

oluyor. Bunların hepsi şu anda Almanya'da olanlar. İnsanlar “mümkün

mü?” diyor. Sosyal demokratlar bu reformu getirdi ama şimdi sorun

yaşıyorlar. Seçime gitmek istiyorlar ve şimdi de yaptıklarının tam tersini

söylüyorlar. Ama olacak.

“Üçüncü yol” yeni bir dağılım demek ve bu yolda, giderek daha fazla

sorumluluk yerel düzeye veriliyor. Yerel belediyelerin daha fazla

sorumluluk aldığını BM'nin raporlarında, Avrupa Birliğinin tüm

raporlarında okuyabilirsiniz. Bu büyük bir sorun. Yerel yönetimlerin daha

fazla sorumluluk aldıklarını gördünüz, idarelerini modernize etmeleri

gerekiyor, aktif sivil toplumu ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamaları

gerekiyor, bilgi toplumu fikri ile, iletişim, planlama ve katılım süreçlerinin

getirdiği imkanlar ve sonuçlarıyla baş etmeleri gerekiyor. Çünkü bu

süreçlerle de bir araya gelince, artık vatandaşlar devlet idarelerinin

söylediklerini otomatik olarak kabul etmiyorlar, en azından Almanya'da,

Avrupa'da böyle. Belki sizin ülkenizde hala durum farklıdır. Ancak yeni

duruma göre, vatandaşlar o kadar kendilerine güveniyorlar ki,

yönetimlerin kendileri hakkında planladıkları şeyleri kabul etmiyorlar.

Yeni sivil toplumun katılımı olgusu bu. Bu nedenle ilerlemek ve yerel

topluluklara yardım etmek durumundayız.

Şimdi bu biraz teorik ama umuyorum ki genellikle Avrupa Komisyonu

vs.nin resmi raporlarında yazılmayan bazı bilgileri duymak ilginizi çeker.

Bunlar daha sosyal, siyasi konular. Paris'teki Ecole National D'Administration

(Ulusal İdare Okulu) ENA gibi ünlü bir İdare Üniversitesi olan

Almanya'daki Speyer'den Prof. Hill, 21. yüzyılın yerel toplulukların yüzyılı

olacağını söylemiştir. Bu, benim az önce söylediğim şeyi doğruluyor. Bu

nedenle yerel topluluklar modern arazi toplulaştırmasının ve kırsal

gelişimin en önemli müşterileri ve ortakları haline gelecektir. Bu artık

resmi yönetmeliklerde de yazılmaktadır.

44

Şimdi kendi ülkenizle bir kıyaslama yapın. Bu bir gelişimdir. Bu önceki

devlet baba modeli. Her şeyle o ilgilenir. Bu da daha sonra, ben Kırsal

Hizmet İdaresinde Genel Müdür iken, yeni slogan “müşterilerimiz var,

vatandaşlar müşteri ve biz de girişimcileriz” şeklindeydi. Bizler hizmet

sağlayıcılarıyız. Aynı şey belediyeler için de geçerli. Vatandaş, belediye

başkanına gelen bir müşteri ve belediye başkanı, ne istiyorsunuz, bunun

için ne kadar ödüyorsunuz diye soran girişimci. Artık bu yeni paradigma.

Vatandaş artık bir ortak. Gördüğünüz gibi bu bir oluşum ve bu oluşumda

herkes eşit; kasaba, ilçe yöneticisi, vatandaşlar, STK'lar ve yerel

yönetim. Bu Almanya'da şu anki mevcut paradigma. Ben bununla ilgili

bazı kitaplar yazdım. Hiç şüphesiz gelecek bu olacak ve şimdi bizim bunu

uygulamamız gerek ve hala eski görkemli günlerin hayalini kuran

insanları ikna etmemiz gerek. Burada da görüyorsunuz, aktif vatandaş

toplumlarının ya da sivil toplumun diyelim, bu kötü bir İngilizce oldu, iki

ayağı var; kendisi ve diğerleri için sorumluluk alıyor ve küçük oluşumlar

daha baskın olmak üzere hayatın her alanında ikincillik ilkesini

gerçekleştiriyor. Bu, şu anda Bavyera'da iktidarda olan partinin felsefesi.

Ve eğer bu parti Berlin'de Eylül ayında iktidara gelirse, o zaman bu

Almanya'nın resmi paradigması olacak. Kendine güvenen vatandaş kendi

işlerinin sorumluluğunu alır, aile işlerinin, komşularının ve daha sonra

tüm köylerin sorumluluğunu alır, İstanbul'da bütün şehir için bu biraz zor

ama, tüm komşularının, mahallelerin sorumluluğunu alır. Bu ilginç çünkü

belli bir süre sonra aynı durumun sizin ülkenizde de yaşanacağından

eminim. Bu, gelişimin bir sonucu. Bir ülke ne kadar gelişmiş olursa, bu

fikirler o kadar çok ortaya çıkacaktır.

Sonuç olarak; bu durumu Avrupa ile karşılaştıracak olursanız, çok açık

bir şeklide şunu görürsünüz; bir ülke ne kadar gelişmiş olursa, bu olgu da

o kadar yerleşmiş olacaktır. Örneğin kuzey Avrupa'ya bakın, bu fikirleri

bulacaksınız. Güney kısmında ise, Yunanistan, İspanya'da biraz daha

fazla zaman alıyor. Bunlar daha ataerkil ülkeler. Ama olacak. Arazi

45

toplulaştırma prosedürlerinin geçmişi böyle. Vatandaşları, malikleri,

ortaklarımızı dikkate almadan arazi toplulaştırma prosedürlerine

başlayamazsınız. Onlar müşteri değil; bizim emrimizde olan kişiler,

hizmetkarlarımız değil; onlar ortaklarımız. Bu yüzden doğru prosedürleri

uygulamalısınız.

Daha önce de belirttiğim gibi bu, Almanya'daki arazi toplulaştırma

çerçevesi. Bir kez daha belirtmek gerekirse, öncelikle arazi

toplulaştırmasına başlamadan önce bu bütünleşik kavramı

oluşturmalıyız. Sizlere bu kavramları ve bölgesel yönetimi göstermek

istiyorum. Önlemleri buradan okuyabilirsiniz, yerel yönetimler ve yerel

yönetim birlikleri; bunlar aynı zamanda aktörlerdir. Onlar tüm bu

süreçten sorumlu olan kişiler. Peki bizim idealimiz ne? Kapsamlı arazi

toplulaştırması hakkındaki benim kişisel idealim ne? Şimdi kapsamlı

olanından bahsedebilirim. Bütün resim bu şekilde. Bu bence Türkiye'de

de aynı. Merkezde insan var, çevresi ve evi ile birlikte, bu onun hayatının

merkezi. Eğer disiplinleri soracak olursanız, bütün bu unsurları

görebilirsiniz; tarım ve ormancılık, trafik yolları, kültürel çevre, biyosfer,

gelenekler ve halk sanatları, atık yönetimi, pazarlama, enerji vs… Bunlar

bütünleşik kırsal gelişimin ya da arazi toplulaştırmasının farklı kısımları.

Ya da buna bakarsanız, biz Almanya'da genellikle ikisini birleştiriyoruz.

40-50 yıl önce sadece kırsal ölçümleri yapardık, köylerin durumunu

iyileştirmeden yalnızca tarlaların arazi toplulaştırmasını yapardık. Sonra

köylüler geldi ve neden köy yenilemesi yapmadınız, bizim köylerde daha

iyi yollara ihtiyacımız var, dediler. Çiftçiler köylerdeki yeni binalar için

daha iyi parselleri alamadıklarından şikayet ettiler. İşte o zaman köy

yenileme faaliyetlerine başladık. İlk olarak, daha önce arazi

toplulaştırması yapılmış olan yerlerde başladık. Şimdi ise genellikle

ikisine birden başlıyoruz, her zaman köy ve kırsal alan bir arada. Çünkü

bu en iyi sonucu getiriyor. Ayrıca köyler arasında, yapılı alanlar ile boş kır

alanları arasında arazi takası yapabilirsiniz; bu da farklı değerlerdeki

46

araziler anlamına geliyor, bu çok açık. O halde bunu göz önünde

bulundurmak durumundasınız. Ama bu işe yarıyor ve Arazi Toplulaştırma

Kanunumuz da buna izin veriyor. Farklı alanlar arasında, örneğin çiftlik

alanı ile yapılı alan arasında takas yapabiliyoruz. Almanya'daki tüm

eyaletlerin kendi arazi toplulaştırma birimleri var, hepsinin. Hiçbirisi

kapatılmamıştır. 10 yıl içerisinde iki reform yapıldı. Değişim her zaman

olur, bu benim ilk slaytımdı. Benim zamanımda 96'da çok güçlü bir reform

yapıldı ve geçen sene de ikinci reform gerçekleşti. Her zaman için, arazi

toplulaştırmasına ihtiyacımız var mı, kırsal gelişime ihtiyacımız var mı…

diye sorular sorulur. Hep aynı sonuç çıkar, personel sayısını azaltırız, ama

azaltılan personelin daha çok çalışması gerekir, bu gayet açık, ve daha

çok özeleştirme.

Özel Harita ve Kadastro Mühendisleri, özel planlamacılar kırsal gelişim

ve arazi toplulaştırması alanında daha fazla şeyler yapmaya zorlandılar.

Devlet otoritesi için hiç şüphesiz pek keyifli olmayan şey ise, planlamayı

yapmak yerine, yalnızca daha idari olan bir yönetim görevine çekilmeleri

gerektiği olmuştur, planlama ve uygulamanın daha çok özel kişiler

tarafından yapılması gerekmektedir. Ancak sizin içinse, bunu daha ilk kez

dün duydum, ofislerinizde neler olduğunu… Almanya'da bu gerçekten çok

yoğun bir şekilde tartışıldı. Ama her yerde cevap, politik cevap şu

olmuştur; arazi toplulaştırma birimlerine ya da kırsal gelişime ihtiyacımız

var. Kırsal gelişim terimine alışsanız iyi olacak, benim idaremin adı “kırsal

gelişim” ve arazi toplulaştırması yapıyor, ama adı kırsal gelişim.

Politikacıların cevabı şuydu: daha fazla kırsal gelişime ihtiyacımız var,

ancak sadece çiftçiler için değil, tüm müşterilerimiz için, kamu ve özel

kesimin tüm talepleri için. Almanya'da bulunan çözüm buydu. Türkiye

için farklı olabilir ama, eğer biz bunun çiftçiler için olduğunu söyleseydik,

politikacılar hayır derdi, o zaman biz bunları kapatalım. Sonuç olarak,

eğer gerekiyorsa, tüm halkın, tüm vatandaşların oynayacağı bir rol

üzerinde daha fazla durmanız gerektiğini gerçekten düşünmelisiniz.

47

Sonra da halkın desteğini almalısınız, medyanın desteğini almalısınız,

doğa koruyucuları gibi daha önce size muhalif olan grupların desteğini

almalısınız vs. Bunlar gerçekten bizim deneyimlerimiz. Zor bir iş. Şimdi

de size yönetimin, konseyin vardığı sonucu göstereceğim. Bavyera

yönetimi bu kavramı onayladı, 1996'da oldu bu. Geçen sene aynı metin

içerisinde yer aldı ve gördüğünüz gibi Bavyera eyalet yönetimi, kırsal

alanların bir sanayi yeri; daha doğrusu sanayi yanlış bir terim oldu, daha

çok zanaatkarların çalışma ve yaşama alanı; olarak güçlendirilmesine ve

geliştirilmesine büyük önem veriyor. İşte bu yüzden Bavyera kırsal

gelişim idaresi geldi ve komplike sorunların çözümünün yanı sıra yapısal

değişimi kontrol altına almak için kendi spesifik özel yetkinliklerini ortaya

koyacak. Pek çok durumda endişeler mülkiyet hakkı ile ilgilidir, bakın

görüyorsunuz mülkiyet hakkından bahsedilmiş; bunun yanı sıra arazi ve

toprakla ilgili endişeler de var. Kırsal gelişim Bavyera'daki kırsal alanların

geleceğinin güvence altına alınmasına ciddi katkılarda bulunmaktadır. O

yüzden bu çok önemli.

Daha sonra Kanunumuzda spesifik bir yeri olan ikincillik ilkesinden

bahsediliyor. Katılımcılar kurulunun kendinden sorumlu olması. Ben

şimdi neyden bahsettim? Biz arazi sahiplerine, kendi arazi

toplulaştırmanızı kendiniz yapın diyoruz. Çılgınca bir fikir değil mi?

Çılgınca bir fikir. Ama gerçekten etkili. Bütün arazi sahiplerine, hadi

başlayalım diyoruz. Diyelim hepimiz aynı köyden gelen köylüleriz. Her

birimizin arsa ya da parseli var, o yüzden siz hepiniz otomatik olarak arazi

toplulaştırmasının bir katılımcısı oluyorsunuz ve arazi toplulaştırmasına

başladığımızda, bizler “katılımcılar kurulu” denilen bir çeşit kamu kurumu

haline geliyoruz. Bu katılımcılar kurulu, yani hepimiz, arazi

toplulaştırmasından sorumlu oluyoruz. Bu nasıl olabilir? Hepimiz

amatörüz. Belki bazılarımız mühendis vs. ama hiç kimse gerçek bir

uzman değil. Almanya'daki, özellikle de Bavyera'daki yapı, fikir şu

şekilde: Bavyera; katılımcılar kuruluna, siz sorumlusunuz, diyor; planları

48

siz yapacaksınız, yeniden düzenlemeyi siz yapacaksınız, yeni siz yolları

yapacaksınız ve sonuç olarak hepsini siz ödeyeceksiniz, tabi ki devlet

tarafından finanse edilecek. Bu sayede ikincillik ilkesi ve kendinden

sorumlu olma fikri de hayata geçirilmiş oluyor. Mali kısmın dışında devlet

tarafından yapılan tek yardım uzman olan bir mühendisi katılımcılar

kuruluna göndermesidir; bu uzman katılımcılar kurulu ile birlikte bütün

bir prosedürü gerçekleştirir. İnsanların kendilerinin arazi

toplulaştırmasından sorumlu olmaları fikrini açıkladığımda, bunu

Parlamentoda açıkladığımda, ki o zaman bu konuda tartışmalar vardı;

“Arazi toplulaştırmasını bitirmeli miyiz? Buna bir son mu vermeliyiz?

Sadece birkaç çiftçi için bu kadar çok para” deniyordu. Bizim çok

kapsamlı bir amacımız olduğunu ve daha bir sürü başka şeylerden

sorumlu olduğumuzu bilmiyorlardı. O zaman onlara sordum, “Bu

sistemin nasıl işlediğini biliyor musunuz?”. Sonra da bu fikri anlattım,

şaşkına döndüler. Bütün siyasi partiler, “Bavyera'da gerçekten böyle mi

yapılıyor? Biz bunu bilmiyorduk. Bu, Arazi Toplulaştırma Kanununa ne

zaman dahil edildi?” diye sordular ve ben de “İlk olarak (şimdi çok

şaşıracaksınız) 1922 yılında” diye cevap verdim.

1922'de bu ikincillik ilkesi Arazi Toplulaştırma Kanununda yer aldı. Bu

benim kendi görüşüm, en siyasi mesajlardan bir tanesidir. Çünkü

inanıyorum ki Türk siyasetçileri bile, ki Avrupa'da neler olup bittiğini çok

iyi biliyorlar, siz de öyle. Ama biliyorsunuz her yerde devlet geçmiş

yıllarda olduğu gibi çalışamıyor. Devletin yetki devri yapması gerek,

merkeziyetçiliği bırakması gerek. Fransızlar bile merkeziyetçiliği

bırakmaya başladılar. Fransa, Avrupa'daki klasik merkezi devlet

modeliydi ve onlar da başladı artık.

Devletin çekilmesi, yerindenlik ilkesi, yetki devri daha çok

sorumluluğun insanlara yüklenmesi gerektiği anlamına geliyor. Eğer

doğru cevabı verirseniz, gerekli yapınız varsa, insanlar kendi işlerini

yapacak, kendi gelecekleri için çalışacaklardır. O zaman siz görünmez

49

olacaksınız, politik olarak görünmez olacaksınız. Yönetimin önceliği

neydi, görüyorsunuz, çok klasik bir cevap. Çünkü Bavyera Almanya'daki

en fazla tarımsal özelliğe sahip bölgedir. Bu yüzden her şeyden önce

çiftçiliğin etkin olması gelir, ayrıca tüm iş alanlarının desteklenmesi,

sonra da artık kırsal altyapı olarak adlandırdığımız kamu yapılarının

gelmesi gerekir. Sonra da çatışmaların çözülmesi. Biz çatışmaları çözen

kişileriz demelisiniz, çatışma yönetimi uzmanları olmalısınız. Bu giderek

en önemli konulardan biri haline gelmektedir. Bu nedenle “arazi

yönetimi” terimi kullanıyoruz. Arazi yönetimi, çatışma yönetimini de

içeriyor. Köyleri ve doğa alanlarını görüyorsunuz. Hepsi de çok memnun.

Şimdi ise doğa koruma ve çevre bakanlıklarının idareleri arazi

toplulaştırma birimine geliyor ve biyosferler, biyotoplar vs.ye yönelik

yeni, özel düzenlemeler yapmak için özel arazi toplulaştırması talep

ediyorlar. Ya da hidroloji mühendisleri, biliyorsunuz bizde çok fazla sel

oluyor; bu aslında yeni bir global ve ulusal boyut; afet yönetimi, selden

korunma. Sonuç olarak araziye ihtiyacınız var, selden korunmak için

araziye ihtiyacınız var. Hidroloji Mühendisleri bize geliyor ve soruyorlar.

İşte bu bizim Arazi Toplulaştırma Kanunumuz.

Şimdi şaşıracaksınız; 1976'dan beri hiçbir şey gerçekten

değiştirilmedi. Bu birinci madde o kadar iyi bir paragraf ki her şeyi

kapsıyor. Avrupa Birliğinin getirdiklerini, Yeşillerin ya da pek de çiftçi

dostu olmayan, daha çok başka tarafların dostu olan sosyal demokrat

yönetiminin getirdiklerinin hepsini kapsıyor, hepsi bu maddede. Biz buna

teknik dilde “arazi geliştirme” diyoruz.

Burada ise “arazinin geliştirilmesi” olarak adlandırılmalı. Burada üç

görev var; öncelikle, tarihi olarak bu şekilde gelişmiş zaten; tarım ve

ormancılık, daha sonra doğru alan kullanımı ile ilgili endişeler geliyor.

Avrupa'da çiftçilere verilen büyük sübvansiyonlar siyasetçiler tarafından

sadece manzarayı korumaları açısından haklı gösteriliyor. Köylüler,

vatandaşlar, kentlerde yaşayanlar; tamam, biz bu tür doğa alanlarını

seviyoruz ve hafta sonları bu manzaranın keyfini çıkarmak istiyoruz, o

50

yüzden de çiftçilerin sübvansiyon almalarında bir sakınca yok, diyorlar.

Kimse ürünlerle ilgilenmiyor, yalnızca biyolojik olanlar hariç. Diğer

ürünler Türkiye'den ya da Yeni Zelanda'dan veya Şili'den ya da Güney

Afrika'dan geliyor, gerçekten kimse ilgilenmiyor. Sizin ülkenizle olan en

büyük fark bu.

Peki gelecekte ne olacağını biliyor musunuz? Ülkenizde neler oluyor?

İnanılmaz olan bir şey var ki o da, bu konunun o kadar da önemli olmayan

bir konu haline gelebileceği. Ama yirmi sene önce bizim insanlarımız da

aynı şekilde düşünüyordu.

Ben 1978 yılında Bakanlıkta çalışmaya başladığımda Ziraat

Mühendisleri tarımın sonsuza dek süreceğinden eminlerdi. Devlette

önemli olan şey oydu. Dünya Savaşının yarattığı bir etki vardı, insanlar

açtı. Ülke kalkındıkça, ilgi azalıyordu. Kalkınma türüne bağlıydı. İşte

benim sistemim böyle. Üç amaç var ve bu da önlemler arasındaki ilişkinin

türü. Gördüğünüz gibi bunlar yalnızca parsellerin yeniden

düzenlenmesine yönelik önemler. Daha sonra da çok geniş çaptaki teknik

önlemler geliyor. Her yıl binlerce kilometrelik yollar yapıyoruz. Su

yönetiminden, arazi ve toprak ıslahından, toprak korumasından, erozyon

kontrolünden; ki bu çok önemli; manzaranın korunmasından, köy

yenilemesinden ve giderek daha fazla olmak üzere turistik ve eğlence

tesislerinden sorumluyuz. Gördüğünüz gibi tüm amaçlar farklı yoğunluk

derecelerinde ilişkili. Bunu çok net bir şeklide açıklayabilirsiniz.

Şimdi de son yıllarda neler olduğuna dair bazı rakamlara değinmek

istiyorum. Para her zamanki şekilde verilmemiş, herkesin paradan

tasarruf etmesi gerekmiş. Ama görüyorsunuz burası Bavyera. İçeriden

elde edilen bilgilere göre 2004 sonuçları. 30.000 hektarlık arazi yeniden

düzenlenmiş. Ben Bakanlıkta çalışırken bir rekor kırmıştık; 100.000

hektar, bu bizim için dünya rekoru gibi bir şeydi. Şimdi 30.000 hektara

düşürdük. Bu, insanlarımızın tembelleştiği anlamına gelmiyor, bu parayla

51

ilgili bir durum, ama en çok da insanlarla uzlaşmanın çok zor

sağlanmasından kaynaklanıyor. İnsanlar daha dirençli, dirençli derken

olumsuz anlamda söylemiyorum, katılmak istiyorlar ve bu da çok fazla

zaman alıyor. Gördüğünüz gibi yol ıslahı, 1000 tane kamuya açık yol ve

orman yolu, yollar için arazi temini, 50 hektar vs. Eğer ilgilenen varsa

biyotop şebekesi için 300 hektar sağlanmış. Tüm Bavyera'nın bir biyotop

şebekesinin olmasına yönelik bir hedefimiz var. Resmi hedeflerimizden

birisi olarak bu fikri desteklememiz gerekiyor.

Bu da en çok tartışılan soru: Arazi toplulaştırmasının etkileri neler?

Aynı cevabı vermelisiniz. Benim de, sizin de cevap vermemiz gerekir.

Cevap o kadar da basit değil. Çünkü bazılarını çok açık ve net bir şekilde

sayabilirsiniz. Bazıları ise soyuttur, daha çok yumuşak faktörlerdir.

Örneğin çalışma saatlerinin azaltılması, sorunların azaltılması vs. ile

çiftçilerin faydasına olan şeyleri net bir şekilde sayabilirsiniz, bunu

açıklamayacağım, zaten çok iyi biliyorsunuz. Yirmi yılı aşkın bir süredir

arazi toplulaştırması yapıyorsunuz. Sizin için yeni olan bir şey değil. Belki

de sizin için yeni olan şey; en azından Metin'le ve Manisa'daki diğer

meslektaşlarla konuşmamda öyleydi; politikacılara karşı, vatandaşların

kamusal çıkarlarını korumak zorunda olduğumuza dair gerçekten net bir

talebimizin olmasıdır. Bu, Türkiye'de şimdiye kadar pek de açık olmayan

bir husus. Her köylü için yapmalıyız, kentli insanların çıkarları için

yapmalıyız ve trafiğin geliştirilmesi, köy yenilemesi, manzara planlaması,

doğa koruma ve çok çok yeni olmak üzere selden korunma vs. önlemleri

yoluyla kültür ve gelişime yönelik avantajları gösteriyoruz.

Şimdi sistemimiz hakkında kısa bir açıklama yapayım. Ben yalnızca

Bavyera'dan bahsedeceğim, çünkü Almanya'da 16 tane eyalet var ve her

eyalette sistem farklı. Neredeyse her yıl değişiyor, ama Bavyera'da değil,

çünkü iktidardaki parti hep aynı, ufak tefek değişiklikler olsa da.

Gördüğünüz gibi arazi toplulaştırma ya da kırsal gelişim idaresi bu,

Tarım ve Orman Bakanlığı.

52

Ayrıca kırsal gelişim için ayrı bir bölüm var, burası benim çalıştığım

yerdi. Bunun altında Kırsal Gelişim Müdürlükleri adını verdiğimiz yedi

tane bölgesel arazi toplulaştırma ofisimiz ya da idaremiz var. Sadece yedi

tane, Bavyera'nın her şehrinde birer tane. Ayrıca bu, katılımcı

kurullarının kendi kendilerine yardım etmeleri türünde bir şey.

Bavyera'daki katılımcı kurullarını görüyorsunuz, o kadar üst düzeyde

sorumlulukları var ki, tıpkı bir kurum niteliğindeler. Neredeyse bir kurum

gibiler. Çünkü çok güçlü sorumlulukları var. Geçici bir süre için kurum

niteliğindeler. İşlerini bitirdiklerinde, dağılıyorlar. İşimiz bittiğinde, hep

birlikte işimize son veriyoruz.

Bunun dışında bir Harita Kadastro İdaremiz var, Devlet Harita

Kadastro Ofisi ve bazıları da haritalama için olan birimler, birlikte

çalışıyoruz. Başka ortaklar da var; demiryolları, su yolları, vs. ancak

ilginç olan bu yapı.

Bu, Almanca olan tek slaydım, çevireceğim. Bu Bavyera Arazi

Toplulaştırma Kanunu. Almanya'da Federal bir Arazi Toplulaştırma

Kanunumuz var, ancak her eyalet bu alanlarda, Federal Kanunun izin

verdiği ölçüde, kendi ek toplulaştırma kanunlarını yapabilir. Yani,

katılımcı kurulunun sorumluluğu açısından Federal Kanun, her eyaletin

istediğini yapabileceğini söylüyor. Bavyera bu kurula çok fazla

sorumluluk yüklemeye karar vermiştir ve bu, burada da yazıyor. Burada;

katılımcılar kurulunun, özellikle arazi yeniden düzenlemesi yapmak, tüm

koruma alanlarını düzenlemek ve söz konusu arazinin yeniden

düzenlenmesini gerçekleştirmek için tüm önlemleri almak amacıyla alanı

düzenlemek durumunda olduğu yazıyor. Ben buna bazen “Kralın disiplini”

diyorum. Her arazi toplulaştırmasında Kral'ın disiplini, arazinin yeniden

düzenlenmesi oluyor. Çünkü tüm çıkarları dengelemek çok zor bir iş, öyle

değil mi? Ama artık bu yazılı; katılımcılar kurulu şu maddelere uygun

olmak kaydıyla kurumun başka görevlerini yapabilir vs. Bu da,

katılımcılar kurulunun yalnızca arazinin yeniden düzenlenmesinden

53

sorumlu olmadığı, aynı zamanda yeni yolların planlaması, biyotopların

planlanması, su koruma alanlarının planlanması vs. için de sorumlu

oldukları anlamına geliyor.

Örneğin Northern Westfehler'e gidecek olursanız, bunun katılımcılar

kurulunun değil, kurumun görevi olduğunu görürsünüz. Sanırım

Türkiye'de de durum aynı, kurum tarafından yapılıyor, katılımcılar kurulu

tarafından değil. Takip edebiliyor ya da edemiyor olabilirsiniz, sorun

değil. Benim size göstermek istediğim şey, benim görüşümün geleceğe

odaklı olduğu. Giderek daha fazla özel girişime, daha fazla kamu özel

sektör ortaklığına ihtiyaç duyulan bir topluma yöneliyoruz. Ve eğer bu

yeni ideale uygun bir çözüm önerisi getirebilirseniz, o zaman her

müzakereye iyi hazırlanmış olursunuz. Bu çok açık. Size sadece kırsal

gelişimle ilgili olarak söylediklerimi ve prosedürün böyle olduğunu

göstermek istedim.

Program planlama, görüşme ve resmi başlangıç olan arazi

toplulaştırması emrinden oluşan bu kısım, bu hazırlık safhası artık en

daha önemli, hatta en önemli kısım haline geldi. Eskiden o kadar da

önemli değildi. Yalnızca tek bir soru vardı: Başlamalı mıyız, başlamamalı

mıyız? Çiftçiler bunu seviyor mu, sevmiyor mu? Verimlilik getiriyor mu,

getirmiyor mu? Oysa şimdi, resmi başlangıçtan sonraki kısım için çok

dikkatli bir şekilde hazırlanmak durumundayız. Bütünleşik kırsal gelişim

kavramı kapsamında söylediklerimi hatırlayacak olursanız, bu konu artık

bu aşamaya dahil. Gelecekte ya da mevcut durumda genel kavramla yola

çıkıyoruz ve söz konusu kavram bize şu yanıtı vermeli; “Evet, bir arazi

toplulaştırma projesi ile başlıyoruz, çünkü çiftçiler açısından mantıklı

geliyor” yada “çünkü kamusal ihtiyaçlar açısından mantıklı” ya da “…

açısından mantıklı” vs. Ya da diyelim ki kavrama göre, herhangi bir

şekilde mantıklı değil. Arazi toplulaştırması yerine gönüllü bir tane yapın

ya da başka projeler yapın. Bu da olabilir. Bu gerçekten tamamen yeni bir

olgu ve devlet bunun, eskisinden daha iyi olduğunu söylüyor, çünkü bu

54

aşamanın sonunda, köylülere sormuş ve onları aktif hale getirmiş

oluyoruz. Başlamadan önce fikirleri sorulmuş oluyor, görüşleri neyse,

istekleri neyse söylemeliler.

Bu kavramın sonunda tabi ki bir bütçenin olması gerek. Maliyetler

neler? Nasıl finanse edilmeli? Bütün bunlar masaya yatırıldığında da,

hepimiz tartışabiliriz. Bu yeni durumda, topluluklara özellikle fikirleri

soruluyor, çünkü onlar yeni resmi ortaklarımız. Halk kuruma geliyor ve

“Biz bu projeyi istiyoruz, lütfen Mercedes 600 olsun” ya da “Fiat veya

BMW istiyoruz” diyorlar. Halk geliyor ve bu talepte bulunuyor. Kurum da

diyor ki, “Bütçe nasıl? Paramız var mı? İnsan gücümüz var mı?” Çünkü

katılımcılar kurulu ile çalışan bu uzmanların arkasında fotogrametri,

kadastro ve GIS vs. uzmanlarından oluşan bir ekip var. Ya da şöyle

diyorlar; özel Harita ve Kadastro Mühendislerine soralım, işi onlar

yapmalı. Her şey tamamsa, başlayabiliriz ya da başlamayız. Geçmiş

yıllarda çok fazla eleştiri olduğu için, çok uzun zaman alıyordu. Ne kadar

sürmesi gerektiğini, kaç yıl olması gerektiğini bile bir görev olarak

söylememiz gerekiyordu.

Sonuç olarak artık daha sonraki aşamalardan ziyade ilk aşamada efor

sarf etmeleri gerektiği konusunda pek çok meslektaşımızın düşünce

yapısını değiştirmek durumunda kaldık. İlk safhada köylülerle birlikte

çalışmak gerçekten bir düşünce tarzı değişikliğiydi. Ancak şimdi çok açık

bir şekilde görülüyor ki bu, başarının önkoşulu. Çünkü eskiden biz

başlıyorduk ve sonra insanlar bunu istemediklerini söylüyorlardı. Giderek

daha fazla şikayet ediyorlardı ve her adımdan sonra değer tespitine karşı,

yeni yollara karşı, yeniden düzenlemelere karşı şikayetler alıyorduk. Ama

onlara önceden sormuş olsaydık ve kendi hedeflerini oluşturma

konusunda aktif olsalardı, neredeyse hiç kimse gelip de bu benim fikrim

değildi, demezdi. O zaman biz de onlara “katıldınız mı, katılmadınız mı?”

diye sorardık. Aslında bu tıpkı başarının bir garantisi gibi. Sonuç olarak bu

sistemi tavsiye edebilirim. İsterseniz bitireyim. Bunlar bizim ilkelerimiz.

55

Bir kez daha siyasi konulara değiniyorum. Gördüğünüz gibi ben

oldukça fazla siyaset odaklıyım. Üniversitedeki bazı profesörler bana, sen

profesör değilsin, politikacısın, diyorlar. Benim geçmişim bu, bakanlıktan

geliyorum ve sorunları biliyorum. Politikacıları ikna edemezseniz, bir

uzman olarak başarılı olamazsınız. Bu gayet açık. Hatta para sağlamak

için bile politikacılara ihtiyacınız var. İkna olmazlarsa parayı nasıl verirler?

O yüzden her zaman için önde gelen politikacıların ne düşündüklerini

kontrol etmelisiniz. Örneğin bizim köy yenileme projeleri ile ilgili hiçbir

sorunumuz yok. Muhafazakarlarla, sosyal demokratlar ya da yeşiller

arasında hiçbir fark yok bu anlamda. Hepsi de köy yenilemenin

ülkemizdeki en iyi program olduğunu söylüyor. Çok da küçük bir bütçesi

var. Eğer yol yapımı, su yönetimi, sosyal sektör ve eğitimle kıyaslarsanız,

bunlarda şikayet vardır. Ancak köy yenilemenin yıllık bütçesi yalnızca 100

milyon Euro'dur ve gayet başarılı bir öyküsü ve gördüğü destek vardır.

Arazi toplulaştırması da her zaman için tartışılmıştır. “Gerçekten buna

ihtiyacımız var mı? Neden ihtiyacımız var? Yalnızca birkaç çiftçimiz kaldı,

neden onlar için arazi toplulaştırmasına ihtiyaç duyuyoruz? Arazi

toplulaştırması doğaya karşıdır. Daha önce manzaramızı mahvettiniz,

şimdi de köy yenilememizi bozmak istiyorsunuz…”. Cevaplardan bazıları

bunlardı. Yani arazi toplulaştırması geçmişinden dolayı oldukça ağır bir

yük taşıyor.

Gazeteleri okuduğunuzda bile görüyorsunuz. İşte ilk o zaman isminin

değiştirilmesi gerektiğine karar verdim. Gazetede şöyle bir şey

okumuştum; “Milosevic Sırbistan'da etnik arazi toplulaştırması yapıyor”.

İşte bunu okuduğumda, artık bunun adını değiştirmenin zamanı geldi,

demiştim. Etnik arazi toplulaştırması, bazen bunu yasal arazi

toplulaştırması olarak da görebilirsiniz. Bazen insanlar bir şeyin kaotik

olduğunu ima etmeye çalışıyorlar, bunu düzgün bir şekilde yapmanız

gerek, o zaman da arazi toplulaştırması terimine ihtiyacınız var. Burada

arazi, yer anlamında değil, düzenleme anlamında kullanılmalı. O nedenle

56

biz, duygusal unsurları da beraberinde getirdiği için, kırsal gelişim

terimini kullanmaya karar verdik. Kırsal dediğimizde, dengeyi sağlamak

için kentin yanı sıra kırsala da ihtiyaç duyduğumuza yönelik politik bir

etkiyi yaratıyor. Hatta bu, kırsalın her şeyin başlangıcı olduğu fikrini bile

doğruyor. Kırsal ayrıca bizim insanlarımızın kökeni, ruhu. Başbakanımız

“Ülkemizin ruhu kırsal kesimdedir” diyor. Resmi olarak söyledi bunu.

Ülkemizin ruhu kırsal kesimdedir. Çok ilginç, gerçekten. Biliyorsunuz,

bizim büyük şehirlerimiz de var. Sonuç olarak kısal gelişim ifadesini

kullandığınızda güvendesiniz. Üstelik bu eski moda bir ifade de değil. İşte

ilkelerimiz bunlar ve oldukça siyasi konular bunlar.

Türkiye'de hangi arazi politikası, hangi arazi zilyetliği daha yaygın, bununla

başlamalıyız. Bu hepsinden önce geliyor. Almanya'nın arazi politikası vizyonu ile

başlayamam ya da Fransızlarınkiyle. Türkiye'deki arazi politikası sistemi ile

başlamalıyım. Daha sonra arazi idaresinin şeklini tartışabiliriz. Bu uluslararası

anlamda arazi idaresi olarak adlandırılıyor, temel olarak tapu ve kadastro. Daha

sonra da arazinin yeniden düzenlenmesi hakkında tartışabiliriz; kentsel ve kırsal

olarak. Kırsal olanı zaten açık. Türkiye'de kentsel arazinin yeniden

düzenlenmesinden kim sorumlu bilmiyorum. Harita ve kadastro mühendislerinin

arazinin yeniden düzenlenmesinden sorumlu olmadıklarını duymuştum. Belediye

olabilir belki, ama onların da uzmanlara ihtiyaçları var. Pekala, şimdi de arazi

yönetimi konusuna geldik. Bu, danışmanlık, planlama, yapı, inşaat ve düzenlemenin

bir bütünü. Neye ihtiyacınız olduğunu görüyorsunuz. Ayrıca GIS arazi değer tespiti,

vergilendirme, arazi işlemleri, kredi sistemini de görüyorsunuz. Hatta arazi

bankacılığından bile bahsedebilirim, çünkü Romanya gibi pek çok ülkede, insanların

çok küçük arazileri olduğu için arazi toplulaştırması bir işe yaramıyor. Çok küçük

parselleri var, bir parsel ya da beş parsel gibi, bu çok az. O zaman da arazi bankacılığı

gibi farklı seçenekler sunmalısınız. Sonuçta mekansal planlama ve katılıma yönelik

oldukça oturmuş bir sitemi görüyorsunuz. Arazi bankacılığı vs. gibi. En sonunda da

tekrar statik- dinamik-statik sistem geliyor. Yeni bir kadastro, tapu ve arazinin

yeniden düzenlenmesi ile yeni bir arazi idaresi bu. Çok fazla akademik konuştuğum

57

için özür diliyorum ama eğitimimin en başında öğrendiğim kadarıyla iyi bir teoriden

daha faydalı bir şey yoktur. Uygulama içinse iyi bir teoriden daha iyisi yoktur. O halde

hepimizin iyi uygulayıcılar olabilmesi için iyi bir teoriye ihtiyacımız var. Çok teşekkür

ederim.

Mehmet Ali Candaş : Ben uzun süren bir uykudan bizi uyandırdığı için Holger

Magel'e teşekkür ediyorum. Çünkü biz yıllardır Avrupa Birliği'ne gireceğiz diye

beklerdik. Fakat bugün burada gördük ki; kırsal gelişimi yapmayan bir Türkiye'nin

Avrupa Birliğine girmesi çok hayal. Hatta hatta Çekoslovakya'nın kendisinin yazmış

olduğu kitabı tercüme ettikten 14 yıl sonra Avrupa Birliğine girdiğini düşünürsek, biz

sanıyorum kitabını daha elde edemedik. Evet, bir de Türkiye'de “Kadıköy”

uygulaması var. “Kadıköy” uygulamasının sorunları olduğunu ama aynı paralelde

Çin'de yapılan uygulamaların daha ileri düzeyde olduğunu söyledi. Bu anlamda

yasalarda mı eksiklik var yoksa uygulayıcılarda mı? Yoksa mal sahiplerinin direnci mi

çok fazla? Teşekkür ediyorum.

Prof. Dr. Magel: Bu bir soru muydu? Çin neden mi daha başarılı oldu? Şu anda

cevap vermek çok zor. Aynı zamanda tehlikeli de. Türkiye'deki kimseyi gücendirmek

istemiyorum. Kadıköy projesinin neden tamamlanamadığını gerçekten bilmiyorum.

Bu soruya Metin daha iyi cevap verebilir. Yalnızca arazi toplulaştırması alanı ile ilgili

olarak, benim itirazım, itirazım değil de yorumum demek daha doğru, teknik

prosedür düzeyindeydi. Türk tekniğinde bir sorun yok. Ama bana başka neyin

yapılması gerektiği sorulsaydı ya da başka bir şekilde yapılması, ki biliyorsunuz her

zaman ekolojikti. Ekolojik bir yöntemdi. Çiftçiler de ekolojik önlemleri kabul etmeye

pek istekli değildirler. Hatta belki de bu mühendislerin de isteği değildi. Her

halükarda, arazi toplulaştırmasını çiftçilerin isteklerine karşı bir şekilde

yapmayacağız. Sonuçta bu mükemmel bir hidroloji mühendisliği sistemi, yeniden

parsellemenin çok etkin bir yolu, ancak eğer bu yeniden parselleme Almanya'da

yapılıyor olsaydı, çok büyük bir tartışma olur ve çok fazla eleştiri gelirdi; manzaranın

tekdüzeleştirilmesinden dolayı, manzaranın daha monoton, daha az yeşil ve çok

daha az estetik ve ekolojik bir hale gelmesinden dolayı.

58

Köy yenilemesine gelince; bu muhtemelen arazi toplulaştırma mühendisleri

açısından tamamen yeni bir kavramdı ve kurumlar arasında bazı anlaşmazlıklar

oldu. Liderliği kimin üstleneceği belli değildi, özel bir fon yoktu, özel bir program

yoktu ve herhangi bir kurum tarafından bunu bir Türkiye modeli olarak görmeye dair

açık ve net bir istek gelmemişti. İşte bu Çin'le olan en büyük fark. Çin'de en başından

beri yönetimin çok açık bir isteği vardı; “Model oluşturacak bir proje başlatmak

istiyoruz”. İlk olarak yalnızca tek bir il yönetimiydi ya da Shandong diyebiliriz.

Shandong Çin'deki 20 ilden bir tanesi, ama çok güçlü ve zengin bir il, fakirler de 2

giderek zenginleşiyor. 150.000 km 'lik bir alan içerisinde yaklaşık 85 milyon nüfusa

sahip. Bu yönetim, Bavyera'nın köy yenileme ve arazi toplulaştırması konularında

lider olduğunu duyduklarını söyledi. Gelmek istediler ve en başından beri bunun il

yönetimi tarafından desteklendiğini biliyordum. Meslektaşlarımla işe ilk başladığım

zaman, köyler tarafından ortaya atılan fikir bütün evlerin kaldırılması olmuştu. Köy

yenileme fikri buydu. Tıpkı çocuklar gibiydiler, “yenileme dediniz, o zaman bütün

evleri kaldırın”. Ben de bunun çok kötü bir fikir olduğunu söyledim. “Eski yapıyı

korumak istiyoruz. Hiç köy tarihini okudunuz mu? Bu köyü kim kurmuş? Özelliği

neymiş?...”. Çok zor bir işti. Bir sürü yenilgi ve başarısızlıklarla karşılaştık ve bazen bir

daha asla Çin'e, bu korkunç ülkeye geri gelmeyeceğim, dedim. İnişli çıkışlı bir

durumdu. Ama sonra, yaklaşık 10 yıl sonra, başarılı olacakmış gibi geldi. Diğer

köylerden bu köyü görmeye geliyorlardı. Neler olduğunu görmeye geliyorlardı.

Hatta ilk arazi toplulaştırmasını bile yaptılar. Bu arazi toplulaştırmasına

başladığımızda ilginç bir şeyi keşfettik. Aslında size bütün gece bir sürü hikaye

anlatabilirim, ama bundan bahsetmem gerek. Çok ilginç bir şeyi keşfettik. Arazi,

mülkiyet açısından ortak. Tüm insanlar resmi olarak arazinin sahibi. Sonra onlara

kadastro nerede diye sorduk. Tabi ki kadastro yoktu. Peki haritanız var mı, dedik.

Böylece birisinin harita çizmesi gerektiğini söyledik. Haritaya ihtiyacımız vardı.

Ayrıca bu haritaları renkli yapmaları gerekti, hangi ailenin hangi parseli var, vs. Bu

statik arazi yeniden düzenlemesine yönelik bir haritamız oldu. Sonra, komünist

sistemlerde söylendiği gibi tüm insanların eşit paya sahip olmadığını gördük. İlginç

bir şekilde, köy yöneticisi gibi güçlü kişiler ve arkadaşları en iyi parsellere sahipti; en

59

yakın olanlar, en iyi topraklar. Diğer aileler ise çok dışarıdaydılar. Sonra biz bunu

tartıştık. İşe başladığımızda, bir ailenin bütün alana dağılmış parselleri vardı ve bu

hiç de etkin olmuyordu. Bunları bir araya getirmemiz gerek, yeniden parselleme

yapmamız gerek, dedik. Güçlü olan aileler, hayır, dediler, bu çok etkin bir sistem. Biz

de, evet sizin için çok etkin olabilir ama diğerleri için öyle değil, dedik. O yüzden

aslında biz küçük bir devrim yaptık diyebiliriz. O zamanlar her yıl sistem

değişiyordu. Her yıl aileler yeni dağıtılmış parsellerini alıyorlardı. Ama her

yıl aynıydı. Güçlü aileler her yıl en iyi olanı; en az nüfuzu olan aileler ise en

kötü olanını alıyordu. Biz de işe koyulduk. Hikayenin sonuna gelecek

olursak: yaklaşık 10 yıl sonra, yönetim benden Pekin'e gitmemi istedi.

Merkezi yönetime gider misiniz? Çin'de merkezi yönetime gitmek nasıl bir

şeydir tahmin edebilirsiniz. Bu, kırsal kesim insanlarının gözünde

İmparator'un huzuruna çıkmak gibi bir şey. Yeni imparatorlar da

komünist liderler. Hayal bile edilemezdi. Ama ben merkezi yönetime

gittim. Bayındırlık, tarım bakanlıkları gibi çeşitli bakanlıkları ziyaret

ettim. Hepsi de bana, “Siz neden bahsediyorsunuz? Köy yenilemesi, arazi

toplulaştırması mı? Nerede? Nerede bu, Shandong'da mı?, Shandong

nerede?” diye sordular. Sonra Çin'in kocaman haritasına bakıp “Çok

uzakmış” dediler. “Sizinle bu konuyu konuşmalıyız”. Oldukça yüksek

düzeyli görevlilerden bir tanesi, “Sn. Magel bu iyi bir fikir olabilir ama

Çin'de 800.000 köy var; 800.000 köyde köy yenilemesi yaptığınızı hayal

edebiliyor musunuz?” diye sordu. Ben de “Neden olmasın?” dedim.

Pekin'e yapılan bu ilk ziyaretten pek bir sonuç çıkmadı. Daha sonra bir

konferans düzenledik ve gelmek durumundaydılar ve gerçekten de

geldiler. O zaman iyi bir şey oldu. Yeni bir bakan yardımcısı atanmıştı ve

kendisi daha önce Almanya'da öğrenci olarak bulunmuştu. Almanca

biliyordu ve yayınlanan makalelerimi orijinal dilinde okumuştu.

Kendisiyle tanıştığımda bana “Sn. Magel, daha teknik anlamdaki arazi

toplulaştırması ile daha ekolojik anlamdaki arazi toplulaştırması

arasındaki fark nedir?” diye sordu. Almanca'da bu terimler anlamsal

60

açıdan birbirine çok yakındır. Ben de ona kendisinin gerçek bir uzman

olduğunu söyledim. Daha önce yurt dışında hiç böyle bir soruyla

karşılaşmamıştım. Bu bir başlangıç noktasıydı ve ister inanın ister

inanmayın, geçen yıl 8 kez Çin'e gittim ve arazi toplulaştırması ile kırsal

gelişim için yetkili bir merkez ile tüm Çin çapında ulusal bir yetkinlik

merkezi, eğitim merkezi ve araştırma merkezi açtık. Benden de eğitim

planlarını vs. yapmamı istediler. Ayrıca adı geçen bakan yardımcısı, bu

projenin Çin'deki 800.000 köy için bir model oluşturduğunu resmi olarak

beyan etti. Gördüğünüz gibi, vizyonlara ihtiyacınız var. Türkiye'deki kırsal

gelişim vizyonunuz ile başlayın. Eğer vizyonlara inanırsanız, harekete

geçirici bir güç haline gelirler. Vizyonunuz olmazsa, sadece kötü

durumdan şikayet ederseniz, çok üzgün olursunuz ve sadece kendi

kendinize ağlamış olursunuz. Vizyonlar çok önemli, Türkiye'nin kırsal

gelişim vizyonu.

Katılımcı: O halde ben küçük bir soru sorabilirim. Beni duyabiliyor musunuz? Miras

yoluyla taşınmazların bölünmesini engelleyen özellikle Almanya'da ve Avrupa

Birliği'nde herhangi bir düzenleme var mı? Bir de harcanan kaynakların geri dönüşü,

özellikle politik açıdan anlatabilmek için faydalarını ve maliyetleri, harcanan

kaynakların geri dönüşü konusunda neler söyleyebilirsiniz? Nasıl ipuçları

verebilirsiniz bize?

Prof.Dr. Magel: Çevirmen gayet başarılıydı. Bizden bir alkış almalı. Kısa bir cevap

vereyim. İlk olarak, kırsal mirasın korunması köy yenilemenin bir parçası. Artık

kullanılmayan ama milli açıdan korunması gereken eski binaları düşünün. Biz

bunlara yeni bir kullanım alanı bulmaya çalışıyoruz, bu aslında giderek daha fazla

köy yenileme programlarının bir parçası haline geliyor. Kamusal ihtiyaçlara cevap

verecek bir müze haline getirmek gibi yeni tarım-dışı ya da resmi kullanım alanlarına

bakıyoruz. Ama her yeri müze yapamazsınız. O yüzden bu mirasın özelliklerini

koruyarak modern yaşam koşullarına uyumlaştırmanın yollarını aramalısınız. Bu son

derece zor. Bu konuyla nasıl baş edeceğiniz duruma göre değişiyor. Çok iyi ortaklara

ihtiyacınız var. Bu ortaklar tarihi eser korumacıları ya da idaresi. Bu insanlar bizden

61

nefret ederlerdi. Daha önceleri gerçekten bizden nefret ederlerdi. Onların en büyük

düşmanlarıydık. Çünkü kırsal mirası yok eden bizdik. Şimdi ise en iyi dostlarımız.

Çünkü onlardan rica ettim; “Lütfen katkılarınız için hazırlık yapın. Genel olarak neyin

korunmasının kötü olacağını ve neyin miras olduğunu erkenden keşfedebilmemiz

için bize ne türden bir kılavuzluk, bir çeşit anket, bir çeşit planlama süreci

sağlayabilirsiniz?”. Özellikle konu manzara olduğunda, bazen kimsenin neyin miras

olduğunu bilmediğini görürsünüz. Örneğin Almanya'da eski zamanlarda 8. yüzyılda

Fransız-Alman İmparatoru Charles Mann tarafından kullanılan arazi örneği var. Bu

imparator üç alanlı ekonomi denilen kavramı geliştirdi. Her ziraat mühendisinin

öğrenmesi gereken bir kavram bu, üç alanlı ekonomi. Bu sistemi tam olarak bugün

bile görebiliyorsunuz. Bu alanlarda arazinin yapısını dikkate almadan arazi

toplulaştırmasına başlarsanız, yine bir kırsal mirası yok etmiş olursunuz. Şimdi ise

tıpkı bir sigorta sistemi gibi tarihi eser koruyucularımız var; bizim tarafımızdan çok

erken bir zamanda o bölgede bir arazi toplulaştırması ya da köy yenileme projesi

başlatacağımız hakkında bilgilendiriliyorlar. Onlara, “Elinizde herhangi bir bilgi var

mı? Bu bölge için hazırlık yapabilir misiniz? Sizin unsurlarınızı dikkate almak için en

iyi şekilde hazırlanıyoruz” diyoruz. Bu sistem mükemmel bir şekilde işliyor. Eğer

ilginizi çekerse size tarihi eser koruyucularının bakış açısından veri koleksiyonu

olarak adlandırdığımız bilgileri gösterebilirim.

İkinci sorunuzun ise cevabı çok uzun. Bütçeyle ilgili bazı rakamlar var elimizde

ama kısaca cevap vermek gerekirse, bundan zaten bahsetmiştim. Köy yenileme için

yıllık yaklaşık 100 milyon Euro'luk bir bütçemiz var, bazen daha az, bazen daha çok.

Arazi toplulaştırması içinse toplamda 120-130 Euro'luk bütçelerimiz oldu, ama

şimdilerde daha az, çünkü bakan her zaman bu kalemler arasında kaydırma

yapabiliyor.

Örneğin eğer çiftçiler için daha fazla paraya ihtiyacınız varsa, “Bunu biraz

kaydırabilir miyim, seneye geri alacaksınız” diyor. Toplamda ise hala yeterli. En

kötüsü, ki böyle anlaşılmışsa konuşmam ciddi şekilde yanlış anlaşılmış demektir, bu

konu parayla ilgili değil. En azından Almanya'da, en azından Avrupa'da konu para

değil. Belediye başkanlarına soracak olursanız, insanlara soracak olursanız, hepsi

62

63

para için ağlıyordur, insanın doğasında var. Ama konu bu değil. Asıl konu şu;

insanların geleceğe uyum sağlamaları için katkıda bulunuyoruz. Geleceğe daha iyi

hazırlanmalarını, bunu başarabilmelerini ve buna yetkin olmalarını sağlıyoruz. Bu da

geleceğe karşı duydukları korkularının üstesinden gelmelerine yönelik konuşmalarla

başlıyor. Almanya'daki genel izlenim hepsinin de daha iyi bir durumda oldukları

yönünde. Asya'ya bakacak olursanız, Çinliler de daha iyi durumda. Bu da Çinlilerin

gücüyle Avrupa arasındaki fark. Amerika'ya giderseniz Amerikan yönteminin en iyisi

olduğu söylenir, ayrıca demokrasiden bahsedilir, Başkanlarının her zaman ne

söylediğini biliyorsunuz, hatta belki de inanıyorsunuz. Ama bu farklı. Geleceğe daha

iyi bir şekilde hazırlanabilmek için zihinleri açmalıyız, düşünce tarzlarını

değiştirmeliyiz. Elimizde olanlar bunlar. Eğer vermeniz gereken para varsa, bazı mali

destekler ya da bazı teşvikler olabilir, ama asıl konu bu değil. Bu yüzden ben

para konusunu tartışmak istemiyorum. Herkes parayı sever. Ama asıl

önemli olan bu değil. Pekala. Son soru.

Öncelikle tercümanımıza teşekkür etmek istiyorum. Tebrik ederim. Çok

teşekkürler. Çok çalıştınız.

İrfan Girgin : Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama

Bölümünde hocalık yapıyorum. Yaklaşık 40 yıldır bu mesleğin içerisindeyiz ve

buradaki kardeşlerimin bazı konuşmalarına şahit oldum ve ben üzüldüm, gerçekten

üzüldüm. Bu ülkede pek çok şey de yapılmıştır. Bu yapılan şeyleri başkalarının

önünde de tartışmayı ben arzu etmiyorum. Profesör Magel'e ben çok çok teşekkür

ediyorum. Bizi aydınlattınız. Kırsal kalkınma konusunda, arazi toplulaştırması

konusunda son gelişmeleri ve Almanya'daki gelişmeleri, bununla birlikte Çin örneği

ve Doğu Avrupa ülkeleri örneklerinden bahsettiniz. Gerçekten çok çok teşekkür

ediyorum. Son bir konuya geldiniz land management konusuna. Bu sanıyorum ki

buradaki arkadaşlarımızın çoğu bunu 40 yıldan beri Tarım Bakanlığı bünyesi

içerisinde veya diğer çiftçi birlikleri olarak uygulamaya çalışıyorlar. Tabi bir sistem

meselesi, bir organizasyon meselesi. Her ülkenin kendi koşulları, kendi şartları kendi

imkanları. Ben fazla devam etmeyeceğim. Bir soru soracağım. Yalnız bir şeyleri

hatırlatmaya çalışıyorum.

64

Bu nedenle bugün Almanya'nın gelmiş olduğu yaklaşık 1600'lü yıllardan itibaren

bugüne kadar gelirken geçirdiği bir sürü aşamalar var. Bizim de geçirdiğimiz

aşamalar var. Bu aşamaları her zaman göz önünde bulundurmak gerekir. Elbetteki

köylerin yenilenmesi, kentlerle köyler arasında ya da kırsal yerleşimler arasında

ilişkilerin kurulması kırsal kalkınma planlama anlayışı içerisinde, sistem anlayışı

içerisinde belli bir noktaya götürülebilir geleceği görmek açısından. Elbetteki bu

gelecek de ne kadar görülebilir bu hızlı değişim içerisinde?

Benim Prof. Dr. Magel'den sormak istediğim şey şu: Doğu Avrupa ülkelerindeki

uygulamaların sonuçlarını sosyal, ekonomik ve fiziki açıdan kısaca tartışabilirler mi?

Doğu Avrupa ülkelerinde uyguladıkları projelerde FAO'nun direktifleri altında

uygulanan bir takım projeler var. Bu projelerde elde edilen sonuçlar kısa olarak

nedir? Başarı şansı nedir? Ve bir şey daha söylemeden geçemeyeceğim, biz de

bütün buradaki kardeşlerim de hemfikirdir ki arazi toplulaştırması kırsal kalkınmanın

bir motivasyonu için araçtır. Biz araç olarak kullanırız bunu. Bunu da Prof. Magel'in

yakın arkadaşlarına ifade etmesinde ben yarar görüyorum. Farklı bir şey değil

konuştuklarımız, hep aynı şeyleri konuşuyoruz ve Doğu Avrupa ülkelerindeki başarı

şansını çok merak ediyorum. Teşekkür ediyorum kendisine.

Prof.Dr. Magel: Enver Sedat öldürüldüğünde Yugoslavya çok etkilenmişti. Çünkü

üçüncü dünya ülkelerinin kalkınmasında Yugoslavya ve Mısırın ortak bir çalışması

vardı. Gördüğünüz gibi komünizm zamanında toplulaştırma çalışmaları üzerine

konuştum. Gerçi şimdilik Çin de falan problem olmaz. Polonya'da da toplulaştırma

çalışmaları yapıldı. Fakat Çekoslovakya'da yapılmadı. Rusya'nın zaten ihtiyacı yoktu.

Bütün Doğru Avrupa ülkelerinde şu anda toplulaştırma üzerine çalışmalar yapılıyor.

Çekoslovakya'da, Polonya'da, Bulgaristan'da Romanya'da bütün değişimlerin

olduğu ülkelerde bu konu çalışılıyor. Nerede daha önce toprak sahipleri varsa bu

toprak sahipleri yeniden topraklarına sahip oldular. Nerede bu durum olmuşsa

toplulaştırmadan da söz edebiliriz. Buradaki Dünya Bankasının bu konulardaki

projeleri finanse etmesi yönündeki kararını etkiler duruma geldi. Ama Romanya'da

örneğin bir problem yaşadık, parçalar çok küçük parçalar haline gelmiş. Bunları

yeniden toplulaştırma sonucu bir araya getirdiğimizde yeniden toplulaştırmaya

65

uygun olmayan küçük parçalar oluşuyor. Belki de orada bir çok insana çiftçiliği

bırakın, toprağınızı bırakın şehre gidin dememiz gerekiyor. Belki de bunun adı toprak

bankası olabilir. Toprakla ilgilenen bir banka olabilir. Önce insan satın alır o banka

tarafından sonra da bildiğiniz şeyler. Bunun adı herhalde toprak bankası olur. Ama

bunu yapma hakkımız yok, çünkü mülkiyeti onlardadır. Toprak bir sınırla belirli bir

yapı değildir. Onun bir geçmişi vardır. Onun bir sosyal yapısı vardır O şekilde

düşünmek gerekir. Slovenya örneğinde olduğu gibi mesela komünizm döneminde

toplulaştırma biraz da zorla yaptırılmak istendiği için şimdi biz gittiğimizde tekrar

hayır diyorlar. Sanki biz zorla yaptıracakmışız gibi bir imaj bırakıyorlar. Bizim

öğrendiğimiz sadece toprağı bir sınırla parçalayıp bölmek değildir, bunu yaparken de

bir hissiyat vardır. Bunu yapmanın bir hissiyatı vardır. Biz bunu öğrendik. İkinci

sorunuz.

İrfan Girgin: Doğu Avrupa ülkelerinde projeler Avrupa Birliği tarafından mı finanse

ediliyor? Bu projelerden, programlardan kaç tanesi sonuçlandı bu güne kadar? 15

yıldan beri uğraşılıyor sanıyorum. Kaç tanesini bitirdiler ve bu projeler kırsal

kalkınmaya yönelik projeler mi yoksa sadece parsellerin düzenlenmesi veya yeniden

tarım işletmelerine dağıtılması şeklinde mi? Bildiğim kadarıyla biraz daha geniş

kapsamlı bir şey uygulanıyor.

Prof. Dr. Magel: Özellikle bu soru ülkeden ülkeye değişebilir. AB'ye giriş

sürecindeki ülkelere uygulanan bir program vardır. AB bunlardan bir takım şeyler

ister ve bu amaçla bu ülkeler çeşitli çalışmalar yapıyor. Örneğin Hollandalılar

Çekoslovakya'da toplulaştırma projeleri geliştirdiler, yaptılar. Ya da Amerikalılar gelip

orada Doğu Avrupa'da toplulaştırma gibi bir şeyi düşünemiyorlar. Projelerin büyük

bir kısmı Avrupa Topluluğu fonlarından yapıldı fakat aynı zamanda büyük para

babaları da bunu finanse etme yoluna girdiler. Gördüğünüz gibi bazı zengin olan

ülkeler özelikle Doğu Avrupa'daki bazı ülkelerin bu tür projelerini yürütmek için

finansman sağladılar. Ama oralara da yerleşmek istediler. Ben size sadece şunu

söyleyebilirim. Bir Bavyeralı olarak 1982 yılında Bavyera'da bu tür projeler

destekleniyordu çünkü Bavyera eyaletinin kendi çevresinde bulunan bütün ülkelere

yardım etme geleneği vardır. O zaman yine bir şans yakaladım Avusturya'ya,

66

Çekoslovakya'ya, Slovenya'ya ayrıca gittim. Ancak her yerde aynı ölçüde başarılı

olamadık. Çekoslovakya'da köy yenileme projelerinde başarılı olduk. Avusturya'da

da öyle köy yenileme projelerinde başarılı olduk ve aynı zamanda toplulaştırma

konusunda da. Toplulaştırma konusunda Avusturya'da mesela hiç başarılı olamadık

hala yapılması gereken çok şey var. Slovenya'da da başarılı olduk bizim

söylediklerimiz kırsal kesimdeki düzenleme onlarca güzel fikirler olarak algılandı.

Macaristan'da başarılı olduk. Kadastroda Macaristan çok çok başarılı oldu.

Macaristan genel olarak çok başarılı. İki tane komitesi var.

Hırvatistan'da tamamen bir yenilgiye uğradık diyebiliriz. Mesela orada

gittiğimizde toplulaştırma yapacağımız köyde beni fahri vatandaş olarak kabul

ettiler. Oradaki halk beni tanıdı bana yakınlık gösterdi aynı zamanda belediye

başkanı da yakınlık gösterdi. Yoksa insan şey olmaz. Neden başarılı olamadık?

Bakanlıklar bizim önümüzü kesti. Merkezi hükümet önümüzü kesti. Her şeyden önce

hükümet ve bakanlıklar bu sefer demokratik olarak sunduğumuz şeye karşı geldiler,

bunun düzenlemesine karşı geldiler.

Size şimdi bir hikaye daha anlatacağım. Herhalde bununla da bitiririz. Ben

oradayken bir sefer şunu fark ettim. Özelikle bakanlık ve hükümet düzeyinde bunun

yapılmaması için elinden gelen çabalar gösteriliyordu ve bu amaçla çalışılıyordu. Ve

sonra ben kendim düşündüm ve bakanın kendisine kendim gitmeye kara verdim.

Sonrada belediye başkanı benimle bakanın önüne çıktı. Bakana işte benim memnun

olmadığımı söyledi bu şekilde çalışmamı sürdüremeyeceğimi söyledi. Çünkü

hükümet bize destek vermiyordu. Bakan kendisi biraz panikledi. Öyle sanki bir boğa

yılanı gibi olmaya başladı. Hemen belediye başkanına dönüp Stefan dedi bu doğru

değil söylediklerin. Belediye Başkanı da Bakana profesörün haklı olduğu söyledi.

Şimdi asıl can alıcı nokta geliyor. Sizin de bildiğiniz üzere Hırvatistan çok ilden

oluşuyor. Dünyaca ünlü Dalmaçya kıyılar var. Genellikle kırmızı şarap içerler. Güneş

bol Türkiye'deki gibi, Zagrep bölgesi vardır. Ayrıca savaşın sürdürüldüğü Bosna'ya

giden tarlalar vardır. Biraz daha yukarı kısımda daha sert mizaçlı insanlar yaşar.

İnsan kendi kendine güvenebilmeli orada. Bu durumu Avusturya Kralı ayrıca

defterine yazmıştır. Slovenyalılar Osmanlı devletinin sınırlarına gelmiştir. Şimdi kendi

67

kendinize düşünün Hırvatistan en uç noktada bir ülke. Şimdi tekrar düşünelim. Bir

Bakan Stefana Belediye Başkanına bu doğru değil diyor belediye başkanı dönüp

tekrar bakana bu doğrudur diyor. Hırvat olan Bakan Belediye Başkanına sitemde

bulunurcasına nasıl bunu söyleyebilirsin Stefan diyor sen de bir Hırvatsın.

Katılımcı: Şimdi biz Kadıköy projesinde başarılı olduk, olmadık değil ancak Köy

Hizmetleri olarak bizim sorumluluğumuzda olan bütün işleri yaptık. Kırsal alan

düzenlemesini yaptık. Köy imar planını çıkardık. Ve kırsal alanda sosyal ve kültürel

amaçlı bir sürü arazi ürettik. Bunların yerini ayırdık. Örneğin sanayi bölgesi, spor

tesisleri, kültürel alanlar için araziler ürettik. Ancak başarısızlık ne yazık ki,

Türkiye'deki bürokrasiyi hepimiz biliyoruz. Köy imar planını tasdik edecek bir merci

bulamadık. Ne yazık ki hazırladığımız 1/1000'lik köy imar planlarını tasdik

ettiremediğimiz için köy içinde yapmamız gereken kreş, sağlık merkezi, itfaiye binası

gibi tesisler için alanları ayıramadık. Yoksa kırsalda toplulaştırma ve diğer çalışmalar

tamamlandı. Ama köy gelişimi ile ilgili olan bölge maalesef kaldı. Hali hazırda

elimizde o 1/1000'lik haritalar. Ama ne yazık ki hala tasdik ettiremedik ve

uygulayamadık. Başarısızlık oradan geldi. İkincisi de kendisinin de ifade ettiği gibi

sonuçta bütçe olanaklarıydı bu. Örneğin Bayındırlık Bakanlığının yapması gereken

tesisleri Bayındırlık Bakanlığı yapmadı, bütçem uygun değil yatırım programıma

alamam şeklinde. Ne bileyim Milli Eğitim Bakanlığı okulu yapması gerekiyordu,

yapmadı. Bu nedenle bu projede başarısız olduk.

68

69

KONFERANS

SUNUMU

70

71

O. Univ. Prof. Dr.-Ing. Holger MagelCo-Director of Institute of Geodesy ,GIS and Land Management TUMFormer Director general of rural service in BavariaFIG President 2003-2006

Lecture at Ankara on 6 July 2005

Land consolidation principles

1. Principle of private profit

2. Principle of surrogating

3. Principle of subsidiarity

4. Principle of compensation of land of equal value

5. Principle of acceleration

6. Principle of time limited duration

7. Principle of socially and environmentally suitable land use as well as environmental planning

8. Principle of rule of law

72

GAK – Framework plan 2004 - 2007Principles for the Assistance of Integrated Rural Development

2. Assistance Objects

Eligible for assistance are expenses incurred for:

2.1 The formulation of integrated rural development concepts as preliminary planning within the meaning of section 1 paragraph 2 GAKG for the integration of sustainable agriculture and forestry in the process of strengthening regional economy, which on the basis of an analysis of regional strengths and weaknesses

• define regional development objectives• define spheres of activity• set out strategies to implement development objectives• describe priority development projects

Regions with specific development strategies can be assisted where the regions work out a development strategy tailored to their specific situations. The term “Region” is to be understood as an area with geographical and functional cohesion.In justified cases, concepts can be limited to major spatial and thematic points in the context of specific problems.

GAK – Framework plan 2004 - 2007Principles for the Assistance of Integrated Rural Development

2. Assistance Objects

Eligible for assistance are expenses incurred for:

2.2 Regional management for initiation, organisation and implementation of rural development processes by

• information, advice and activation of citizens,• identification and opening up of regional development potential,• identification and support of objective-oriented projects.

The formulation of integrated rural development concepts can also be undertaken in the context of regional management.

The recipients of assistance task agencies outside public administration with the implementation of regional management. Such agencies must show adequate qualification.

73

GAK – Framework plan 2004 - 2007Principles for the Assistance of Integrated Rural Development

2. Assistance Objects

Eligible for assistance are expenses incurred for:

2.3Investment measures as well as the preparation and support of such measures in the context of agricultural and forestry activities and the reorganisation of the latter as well as activities in rural areas in the following fields

2.3.1Renewal and development of villages in places which have a rural character (in the sense of section 1 paragraph 1 No. 1d) GAKG) with the aim of preserving and shaping the character of the village including the safeguarding and further development of common facilities to improve the living conditions of the village population as well as essential village development planning and concepts;

2.3.2Infrastructure measures compatible with the rural character, particularly in order to open up agricultural and tourist development potential in the context of incomes diversification in agriculture and forestry;

GAK – Framework plan 2004 - 2007Principles for the Assistance of Integrated Rural Development (IRD)

2. Assistance Objects

Eligible for assistance are expenses incurred for:

2.3.3Establishment of areas of protective planting and of comparable areas compatible with the landscape in connection with agriculture and forestry;

2.3.4Readjustment of rural land holdings and arrangement of rural areas (= land consolidation) to improve the agricultural structure in the context of land consolidation proceedings under the FlurbG and LwAnpG, including measures for ensuring a sustainable and effective ecosystem as well as projects for voluntary change of use;

2.3.5Cooperation of farmers and foresters with other partners in rural areas with the aim of income diversification or creation of additional possibilities of employment, as well as measures by agricultural and forestry enterprises to use their buildings for other purposes.

74

GAK – Framework plan 2004 - 2007Principles for the Assistance of Integrated Rural Development

3 Recipients of Assistance

3.1For measures in accordance with No. 2.1 and No. 2.2Local authorities and local authority associations as well as incorporated associations of different bodies with involvement of communities and local authorities associations. 3.2For measures in accordance with No. 2.3.1 - 2.3.33.2.1Local authorities and local authority associations,3.2.2Natural person and partnerships as well as juristic person of private law 3.3For measures in accordance with No. 2.3.4 and 2.3.1Body of participants, their associations, water and land associations and similar legal entities as well as individual people3.4For measures in accordance with No. 2.3.2 und 2.3.3water and land associations and comparable corporations3.5For measures in accordance with No. 2.3.5Natural person and partnerships as well as juristic person of private law.

formal land consolidation

planning(land consolidation act)

plan forcommon and public

facilities(§ 41 FlurbG)

Planning systema in village renewal in land development- methods, instruments and planning process -

state development programspecialized programs and plans according to Art. 15 BayLplG

regional plan

The integral process oriented village renewal plan containingpermanent citizen participation and interdisciplinaryexpert participation as well as local planning including green planning/ planning of village ecology with the modules

start up/preparation planning- overall concept study including SWOT-analysis- planning/ realisation demand- key aspects of activity- limitationconception- inventory taking (specialised SWOT-analysis)- concept with key aspects- formulation of overall concept- planning of measures

if necessary: deepening phase for sophisticated spatial and/orspecialized subjects

implementation of private measures(with attend to the building regulations,

the historic preservation right, the land consolidation act, the nature protection right, etc.)

loca

l pl

anni

ng

sup

ra-l

oca

l pl

anni

ng

op

erat

ion

alp

lan

ning

str a

tegi

cpl

ann i

ng

no

rma t

ive

pla

nni

n g

land use plan(§ 5 BauGB)

local development plan(§ 9 BauGB)

statute according to§ 34 Abs. 4 BauGB,preservation statute

according to§ 172 Abs. 1 BauGB

local building code(Art. 98 BayBO)

land regulation according to BauGB(reallocation of land,

adjustment of boundaries)§§ 45-84 BauGB

plan according to § 58 FlurbG with legalregulations and results of the land regulation according to the land

consolidation act

principles of reorganization(§ 38 FlurbG)

specific area expertisesdevelopment planning for agricultural structures

informal planningmunicipality, land consolidation, individuals

formal municipal planning

(building regulations)

urban development plan

informal planning

© Univ.-Prof. Dr.-Ing. Holger Magel, 2002 Chair of land readjustment and land development, TU München

75

Planning system in landscape planning in land development- methods, instruments and planning process -

state development scheme with landscape schemeregional plan with landscape framework plan (Art. 3 BayNatSchG)

specialized programs and plans (according to Art. 15 BayLplG, Art. 3 BayNatSchG)

c) continuation planning

loca

lpl

anni

ng

sup

ra-l

oca

lpl

anni

ng

op

erat

ion

alp

lan

ning

str a

tegi

cpl

ann i

ng

no

rma t

ive

pla

nni

n g

municipal landscape planning

(Art. 3 BayNatSchG)

integration of themunicipal landscape

planning in theland use plan (§ 5 BauGB)

green planning according to

Art. 3 BayNatSchG

integration in thelocal development plan

(§ 9 BauGB)

land regulation (reallocation of land,

adjustment of boundaries)§§ 45-84 BauGB

plan according to § 58 FlurbG with legallyregulations and results of the land regulation

plan covering thecommon and public

facilities(§ 41 FlurbG)

principles of reorganization(§ 38 FlurbG)

informal planningland consolidation

formal municipal planning

(building regulations,nature protection right)

formal land consolidation

planning(land consolidation act)

process oriented landscape planning in the rural developmentcontaining citizen participation und expert participation

as well as 3 steps

a) preparation planning

b) measures conception

urban development plan

informal planning

© Univ.-Prof. Dr.-Ing. Holger Magel, 2002 Chair of land readjustment and land development, TU München

(1) In the preparation and implementation of urban development measures account is to be taken of measures for the improvement of the agrarian structure, and in particular of the results of preliminary planning in pursuance of Section 1 para. 2 of the Law on Common Tasks in respect of the "Improvement of the Agrarian Structure and Coastal Defences". Where measures to improve the agrarian structure may be expected to exert effects on building development within the boundaries of the municipality, the municipality shall determine whether urban land-use plans [Bauleitpläne] should be prepared and whether any other urban development measures should be undertaken.

(2) In the course of preparing urban land-use plans, the farmland consolidation authority [Flurbereinigungsbehörde] shall examine whether any need exists in this context to initiate a procedure for the reallocation and consolidation of agricultural land holdings [Flurbereinigung], or for any other measures to improve the agrarian structure.

(3) The municipality shall involve the farmland consolidation authority, and any other departments which might be responsible for implementing a measure to improve the agrarian structure, in the preliminary stages leading to preparation of the urban land-use plans as early as possible.

Section 187 (BauGB) The Co-ordination of Measures; Urban Land-Use Planning and Measures for the Improvement of Agrarian Structure

76

(1) Where notification has been made by the farmland consolidation authority in a municipality of its intention to undertake the reallocation and consolidation of agricultural land holdings on the basis of the Farmland Consolidation Act [Flurbereinigungsgesetz], or where this has already been ordered, the municipality is obliged to prepare urban land-use plans in good time, unless such consolidation cannot be expected to exert any effect on building development within the boundaries of the municipality.

(2) The farmland consolidation authority and the municipality are obliged to co-ordinate their proposals for the territory covered by the municipality at the earliest time possible. Plans shall not be changed prior to completion of reallocation and consolidation except where agreement exists between the farmland consolidation authority and the municipality, or where compelling grounds exist for changes to be made.

Section 188 (BauGB) Urban Land-Use Planning and the Consolidation of Agricultural Land Holdings

Kind of Planning Planning Activities

Normative Planning Regional Planning

Strategic Planning

Operational Planning

Pre-planning

• ILEK

• „communal development concepts

• surveys

• local Agenda 21 concepts

• land use planning

• general principles (§ 38)

• village renewal plan

• landscape planning

• road and water resources plan (§ 41)

• Land consolidation plan (§ 58)

• planning (in it proper sense)

• approval of plan

• investigation on legal status

• land valuation

• surveying

• correction of public books

• final statement

Program planning

• mediation of interests, development of a common vision

Interrelationship between planning system and land consolidation

Univ.-Prof. Dr.-Ing. Holger Magel, TU München

77

Course of land consolidation procedureC

ON

CL

US

ION

L

AN

D R

EA

DJU

ST

ME

NT

E

XT

EN

SIO

N P

LA

NN

ING

C

ON

SU

LTA

NC

Y Programme Planning

HearingLAND CONSOLITATION ORDERReshaping principles

DRAWING UP OF THE PLAN (roads, water incl. Landscape and villagerenewal planning)

PLAN APPROVAL

ESTABILSHMENT OF COMMON FACILITIES

DETERMINATION OF LEGAL STATUS

VALUATION

SURVEYING

LANDCONSOLIDATIONPLAN

CONSTRUCTIONRECTIFICATIONOF PUBLIC RECIRDS (CADASTRE AND LAND REGISTER)

FINAL DETERMINATION

if necessary, continuation of the body of participants

- new plots (plot organisation) - change of possession- arrangement of legal status- determination of common and public matters

5 y

ears

2 –

4 y

ears

2–

4ye

ars

3–

6ye

ars

7–

14

years

sta

tic

BO

sta

tic

BO

dyn

am

icpart

Univ.-Prof. Dr.-Ing. Holger Magel,

TU München

AN OUTLINE OF SURVEYING AND LAND CONSOLIDATION IN BAVARIA

Land Consolidation Administration Survey Administration Special Branches

Bavarian State Ministry of Agriculture and Forestry

Bavarian State Ministryof Finance

Survey sections of Federal

Railway Offices (2)

Survey section of the Waterways

Office (1)

Municipal Survey Offices (3)

Independent Surveyors

Bodies of Participants(over 1.800)

State Survey Office

Regional Survey Offices (80)

national surveying

cadastral surveying

Regional Land Consolidation

Offices (7)

Bavarian Land Consolidation

Federation

Regional Land Consolidation

Associations (7)

Survey sections of District Offices

of Finance (5)

June 2005

78

Effects of Land Consolidation

Advantages in Business Management

resulting from measures to improve

• traffic development (village, fields and forest)

• land using (rearrangement of land holdings, soil conservation, preservation of soil fertility)

• farm development (traffic development, improvement of economic function, construction measures for residential and farm buildings, consideration of agricultural matters when developing the village)

• legal security (marking of plots, renewal of the land register, regulation of legal relations concerning property)

Advantages for Culture and Development of the Country

e.g. by measures of

• traffic development

• village renewal

• landscape planning

• nature protection and landscape conservation

• supplying land and rearrangement of land holdings for public purposes

• Rearrangement of land holdings for bui

Improvement in shape and size of agricultural property (reduction of costs for seeds, fertilizers and protection of plants, faster working, reduction of variable costs for machines, additional yield by reducing the length of the edges)

Reduction of field-to-farm and field-to-field distances

Improvement of road quality (higher driving speed)

Increase of gross proceeds

up to 274 DM/ha per year, respectively 46 %

on an average

119 DM (9 %) second occupation farms

84 DM (5 %) full-time farms

Reduction of working hours

up to 11 working hours/ha and year respectively 39 % of the working hours in the field

on an average

6 working hours (22 %) second occupation farms

4 working hours (5 %) full-time farms

Land Consolidation ActPart One

Basic Principles of Land ConsolidationSection 1

Under the provisions of this Act rural land holdings may be rearranged with a view to improving the production and working conditions in agricultural and forestry as well as promoting the general use and development of land (Flurbereinigung).

79

Measures to Promote the Development of the Country

Measures to Promote the Common Culture

of the Country

Measures to Improve Production and

Working Conditions in Agriculture and Forestry

Structure of § 1 FlurbG as regards content

Land Consolidation

Objectives Measures

Rearr

angem

en

t of ru

ral la

nd

hold

ings Improving the production

and working conditions in agriculture and forestry

Promoting the general use of land (Landeskultur)

Promoting the development of rural areas (Landentwicklung)

Land readjustment

Streets and access roads

Water management

Improvement of land/soil

Soil protection, erosion control

Landscape conservation

Village renewal

Tourism/ Recreation

80

Federal Building Code

Section 194 (Standardised) Market Values

The standardised market value is defined as the price which would be achieved in an ordinary transaction at the time when the assessment is made, taking into account the existing legal circumstances and the actual characteristics, general condition and location of the property or other object of assessment, without consideration being given to any extraordinary or personal circumstances.

Ways to the Market Value

Source: Kleiber , WertV 88

comparative appraisal procedure

capitalised value appraisal procedure

summation procedure

Comparison of pricesQuestion:What’s the price of a similar plot?

Yield calculationQuestion:What’s the yield because of rent, remaining service life and rate of interest?

Value of substanceQuestion:What’s the price of plot and building?

Comparative Value Yield Value Summation Value

Adaptation on the property market

Market Value

81

(1) Where the comparative appraisal procedure is applied reference is to be made to properties which correspond to a sufficient degree with regard to the factors affecting their value (Sections 4 and 5) to the property due to be valued (comparable properties). Should the area in which the property is situated not provide a sufficient number of purchase prices, reference may be made to equivalent propertieslocated in comparable areas.

(2) For the purposes of assessing land values, reference may also bemade to applicable guiding land values in addition to or in place of the prices of comparable properties. Guiding land values are to be considered applicable where they have been established with sufficient precision and in sufficient detail with regard to the local conditions, taking due account of location and state of development, the type and degree of use for building, the state of infrastructure provision and the predominant characteristics of properties.

The Comparative Appraisal ProcedureThe Basis of Assessment

(Section 13 Valuation Ordinance)

(1) Where the capitalised value appraisal procedure is applied, the value of physical structures, and in particular of buildings, is to be assessed independently of the land value on the basis of yield in accordance with Section 16 to 19.

(2) As a general rule the land value and the land value is assessed within the comparative appraisal procedure (Sections 13 to 14).

(3) The sum of the land value and the value of physical structures constitutes the yield value of the property in cases where this is not required to be assessed under Section 20.

The Capitalised Value Appraisal Procedure

Section 15

The Basis of Assessment

82

Summation ProcedureSection 21

The Basis of Assessment

(1) Where the summation procedure is applied, the value of physical structures such as buildings, land improvements and special operating facilities and the value of other structures are to be assessed independently of the land value on the basis of construction values.

(2) As a general rule the land value is assessed within the comparative appraisal procedure (Section 13 to 14).

(3) Under Section 22 assessment of the construction value of buildings is required to take account of their age (Section 23) and of any structural defects and damage (Section 24) or other circumstances which may affect their value (Section 25). Assessment of the construction costs of special operating facilities is to Sections 22 to 25 as applicable.

(4) The construction value of land improvements and other structures, where this has not already been included in the land value, is assessed by reference to empirical values or the customary construction costs. Section 22 to 25 apply mutatis mutandis.

(5) The summation value is the sum of the land value and the value of physical structures and other structures.

Körperschaft des öffentlichen Rechts

Körperschaften des öffentlichen Rechts sind mitgliedschaftlich verfasste, vom Wechsel der Mitglieder unabhängig bestehende Organisationen die durch einen Hoheitsakt (i. d. R. Gesetz oder Staatsakt) ihre Rechtspersönlichkeit enthalten.

Der Zweck einer öffentlichrechtlichen Körperschaft muss öffentlich sein, entsprechend verfügt sie auch über hoheitliche Befugnisse. Rechte und Pflichten ihrer Mitglieder regelt die Körperschaft mittels Satzung.

Körperschaften des öffentlichen Rechts sind z. B. Kreise und Gemeinden (als Gebietskörperschaften).

Quelle: www.rechtswoerterbuch.de, Juni 2005

83

Summation ProcedureSection 21

The Basis of Assessment

(1) Where the summation procedure is applied, the value of physical structures such as buildings, land improvements and special operating facilities and the value of other structures are to be assessed independently of the land value on the basis of construction values.

(2) As a general rule the land value is assessed within the comparative appraisal procedure (Section 13 to 14).

(3) Under Section 22 assessment of the construction value of buildings is required to take account of their age (Section 23) and of any structural defects and damage (Section 24) or other circumstances which may affect their value (Section 25). Assessment of the construction costs of special operating facilities is to Sections 22 to 25 as applicable.

(4) The construction value of land improvements and other structures, where this has not already been included in the land value, is assessed by reference to empirical values or the customary construction costs. Section 22 to 25 apply mutatis mutandis.

(5) The summation value is the sum of the land value and the value of physical structures and other structures.

Körperschaft des öffentlichen Rechts

Körperschaften des öffentlichen Rechts sind mitgliedschaftlich verfasste, vom Wechsel der Mitglieder unabhängig bestehende Organisationen die durch einen Hoheitsakt (i. d. R. Gesetz oder Staatsakt) ihre Rechtspersönlichkeit enthalten.

Der Zweck einer öffentlichrechtlichen Körperschaft muss öffentlich sein, entsprechend verfügt sie auch über hoheitliche Befugnisse. Rechte und Pflichten ihrer Mitglieder regelt die Körperschaft mittels Satzung.

Körperschaften des öffentlichen Rechts sind z. B. Kreise und Gemeinden (als Gebietskörperschaften).

Quelle: www.rechtswoerterbuch.de, Juni 2005

84

85

Technical equipment of rural service in Bavaria

Cadstre and land readjustment:

GIS DAVID (Ingenieurbüro Riemer, Bonn)

Hardware: Standard-PCs

Land valuation (field work):

DAVID PenGIS on Panasonic Toughbook CF-18 (Pen-Computer)

Planning and preparation of thematic maps:

ArcView on Standard-PCs

Review of the situation in landscape planning:

GISPad, ConTerra on Siemens-Fujitsu Pen-Computer

86

Section 187 (Federal Building Code)The Co-ordination of Measures; Urban Land-Use Planningand Measures for the Improvement of Agrarian Structure

(1) In the preparation and implementation of urban development measures account is to be taken of measures for the improvement of the agrarian structure, and in particular of the results of preliminary planning in pursuance of Section 1 para. 2 of the Law on Common Tasks in respec t of the "Improvement of the Agrarian Structure and Coastal Defences". Where measures to improve the agrarian structure may be expected to exert effects on building development within the boundaries of the municipality, the municipality shall determine whether urban land-use plans [Bauleitpläne] should be prepared and whether any other urban development measures should be undertaken.

(2) In the course of preparing urban land-use plans, the farmland consolidation authority[Flurbereinigungsbehörde] shall examine whether any need exists in this context to initiate a procedure for the reallocation and consolidation of agricultural land holdings [Flurbereinigung], or for any other measures to improve the agrarian structure.

(3) The municipality shall involve the farmland consolidation authority, and any other departments which might be responsible for implementing a measure to improve the agrarian structure, in the preliminary stages leading to preparation of the urban land-use plans as early as possible.

87

Section 188 (Federal Building Code)Urban Land-Use Planning and the Consolidation

of Agricultural Land Holdings

(1) Where notification has been made by the farmland consolidation authority in a municipality of its intention to undertake the reallocation and consolidation of agricultural land holdings on the basis of the Farmland Consolidation Act [Flurbereinigungsgesetz], or where this has already been ordered, the municipality is obliged to prepare urban land-use plans in good time, unless such consolidation cannot be expected to exert any effect on building development within the boundaries of the municipality.

(2) The farmland consolidation authority and the municipality are obliged to co-ordinate their proposals for the territory covered by the municipality at the earliest time possible. Plans shall not be changed prior to completion of reallocation and consolidation except where agreement exists between the farmland consolidation authority and the municipality, or where compelling grounds exist for changes to be made.

88

89

90

91

92

93

94

95

KURUM İSMİ KİŞİ SAYISI

HKMO 12 TKGM 19DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 7TRGM 7BELEDİYELER 4ÜNİVERSİTELER 4KHGM 4GAP 3TPAO 2BOTAŞ 2MİLLİ EMLAK GENEL MÜD. 2EİEİ GENEL MÜD. 2GENÇLİK SPOR GEN.MÜD 2TOKİ 2DLH 1TAU 1DİĞER (Özel Sektör – Emekli- Öğrenci) 11

TOPLAM 85 kişi

KATILIMCI KURUMLAR

96