Arbeidsvoorwaarden en rechtspositie gemeenteambtenaren

Normalisering rechtspositie

ambtenaren.

27 oktober 2014

Juridische tweedaagse

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Wetsvoorstel normalisering

rechtspositie ambtenaren.

• Wat ging er aan vooraf

• Essentie wetsvoorstel

• Nieuwe ambtenarenwet

• Gevolgen privaat arbeidsrecht

• Overgangsrecht

• Invoering


Ambtenaar in historisch perspectief l

• v.a. 1813 publiekrechtelijke rechtsverhouding

• Bij koninklijke beschikking in openbare dienst

aangesteld; later “koninklijke goedkeuring”

• Ambtenaren konden geen beroep doen op de

rechter; “ impliciete beoordeling bestuurs-

daad”. Na 1864 versoepeld: “voor uitvoering

geen bestuursdaad vereist”.

• Ambtenaar in dienst van overheid; geen

aandeel in bepaling rechtspositie

• BBRA 1918: eerste vorm functiewaardering


Ambtenaar in historisch perspectief ll

(ontslagbescherming)

• v.a. 1848 ontslagbescherming legerofficieren

• Onafhankelijk ambtenarencorps, constante

factor openbaar bestuur; bescherming tegen

willekeur

• Spoorwegstaking 1903: stakingsverbod

ambtenaren; roep om regeling rechtspositie

• Ambtenarenwet 1929: art. 125 instructie voor-

schriften vast te stellen (ARAR, CarUwo etc).

• Gesloten stelsel van ontslaggronden


Ambtenaar in historisch perspectief lll

• V.a. 1929 collectief ambtenarenrecht: eigen regels voor

aanstelling, ontslag, vorming arbeidsvoorwaarden,

pensioen, sociale zekerheid, rechtsbescherming,

loyaliteit en ‘onkreukbaarheid’

• Met uitbreiding overheidsactiviteiten in jaren 50 rijst

twijfel aan noodzaak bijzondere positie

• 1958 (staats) commissie Kranenburg.

meerderheid: Overheid ‘hoeder algemeen belang’, niet

verenigbaar met gelijkwaardigheid

minderheid: ambtenaar is een “in ondergeschiktheid

presterend mens”


Initiatiefwetsvoorstel normalisering

sluitstuk normaliseringsproces

Parallel aan afstoten overheidstaken v.a. begin jaren 80 streven naar meer gelijkenis met arbeidsverhoudingen in private sector

• 1983: vervallen stakingsverbod ambtenaren

• 1989: invoering overeenstemmingsvereiste

• 1993: decentralisatie arbeidsvoorwaarden-overleg naar sectoren

• 1995: WOR ook van toepassing op overheid

• 1996: privatisering ABP

• 1998 – 2001:Overheidspersoneel onder werknemersverzekeringen (OOW-operatie)


Tweede Kamer over rechtspositie

ambtenaren:

Motie Zijlstra (1997): verzoekt de regering na te

gaan onder welke voorwaarden de ambtelijke

status afgeschaft kan worden?

Motie D66 en LPF (2005): ontslagrecht – na

herziening - ook van toepassing op

ambtenaren


Wetsvoorstel normalisering rechts-

positie ambtenaren (WNRA)

• Initiatiefwetsvoorstel op 3 november 2010 bij

Tweede Kamer ingediend door D66 en CDA

• Behandeling in 1e termijn (juli 2012) gestrand

op positie ‘weigerambtenaar’

• Regeerakkoord Rutte II (nov. 2012):

ontslagrecht ambtenaren in overeenstemming

brengen met dat van werknemers en ook

gelijktrekken secundaire arbeidsvoorwaarden

• Wetsvoorstel op 4 februari 2014 met grote

meerderheid aangenomen in TK


Doel van het wetsvoorstel:

• Principiële gelijkheid van alle werkenden in

dienstverband

• Contractvrijheid als leidend beginsel

• Einde vermenging rol werkgever - wetgever

• Privaatrechtelijke (i.p.v. publiekrechtelijke)

rechtsbescherming

• Toename van arbeidsmobiliteit

• Directe doorwerking arbeidsvoorwaarden

• Eén rechtspositieregeling onderwijssectoren


….. en voorkomen van lang

slepende procedures

“Aan betrokken ambtenaar is in 2004 strafontslag verleend. A.g.v. vernietiging van het ontslagbesluit door de Rb heeft betrokkene per 1 mei 2007 zijn werkzaamheden hervat. In hoger beroep houdt dit ontslag alsnog stand, waarna het ontslag herleeft en betrokkene per 29 januari 2008 weer werkloos wordt.”

Bron: CRvB 15-09-2010 LJN: BN7152 (over de vraag of

betrokkene gedurende de periode van werkhervatting een zelfstandig WW-recht heeft opgebouwd)


Uitgangspunt wetsvoorstel

Wetgever regelt de bijzondere kenmerken van

het ambtenaarschap.

Sociale partners gaan over de

arbeidsvoorwaarden

Daartoe wordt:

1.Onderscheid gemaakt tussen ‘ambtelijke

status’ en ‘ambtelijke rechtspositie’.

2.De ambtenarenwet ingrijpend gewijzigd

3.Het BW van toepassing op ambtenaren


Ambtelijke Status

• Nu samen met andere onderwerpen geregeld

in Ambtenarenwet 1929 (instructie om

voorschriften vast te stellen) +

rechtspositieregeling (de uitwerking)

• Straks geregeld in (vernieuwde)

Ambtenarenwet die uitsluitend nog

voorschriften bevat m.b.t. de ambtelijke status

(integriteitsbeleid, grondrechten etc.)


Ambtelijke rechtspositie

- Nu eenzijdige aanstelling, publiekrechtelijk

geregeld (Ambtenarenwet + rechtspositie-

regeling + Awb)

- Straks arbeidsovereenkomst, privaatrechtelijk

geregeld (Burgerlijk Wetboek; Boek 7,titel 10

over arbeidsovereenkomst + CAO)


Nieuwe Ambtenarenwet

Bevat naast begripsbepalingen en overgangsrecht

uitsluitend nog bepalingen m.b.t.

• inhoud en vormgeving van integriteitsbeleid

• beperking van grondrechten

• voorschriften m.b.t. vervulling van vertrouwensfuncties

• veiligheidsonderzoek

Deze vormen samen de kern van de “Ambtelijke Status”

van werknemers bij de overheid


Ambtenaar in de zin van de nieuwe

Ambtenarenwet:

Artikel 1 lid 1:

Ambtenaar in de zin van deze wet is degene die krachtens

een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever

werkzaam is.

Overheidswerkgevers:

– Staat, provincie, gemeente, waterschap

– Overige krachtens publiekrecht ingestelde

rechtspersonen

– Niet-publiekrechtelijke rechtspersoon bekleed met

openbaar gezag met gezagsuitoefening als

kernactiviteit


Nieuwe Ambtenarenwet ook van

toepassing op werknemers van

‘nieuwe overheidswerkgevers’

• krachtens publiekrecht ingestelde

rechtspersonen:

UWV, SVB, SER, TNO, Staatsbosbeheer

• Niet-publiekrechtelijke rechtspersonen met

gezagsuitoefening als kernactiviteit:

Stichting Afm, DNB N.V. , Stichting CBR

AW straks dus niet meer van toepassing op álle door

overheid ‘beheerste’ private instellingen ……….. Openbaar

onderwijs?


Nieuwe Ambtenarenwet niet van

toepassing op:

• Personeel defensie

• Politieambtenaren

• Staande en zittende magistratuur

En ook niet op: politieke ambtsdragers,

ambtsdragers die lid zijn van een ZBO, leden

Hoge Colleges van Staat, notarissen en

gerechtsdeurwaarders


Wat gaat er veranderen? I

Oplossen van geschillen, niet meer volgens

regels en procedures bestuursrecht:

• Nu: bezwaar en beroep (binnen termijn) tegen

formeel besluit; met mogelijkheid hoger

beroep CRvB (Awb)

• Straks: beslechting van arbeidsgeschillen

volgens interne procedures of sectorale

regelgeving, met mogelijkheid van beroep op

civiele rechter en hoger beroep (HR)


Wat gaat er veranderen? II a

ONTSLAGRECHT:

• Nu: gesloten stelsel ontslaggronden.

Mogelijkheid van toetsing achteraf door

bestuursrechter én mogelijkheid hoger

beroep.

• Straks (na invoering WWZ): gemengd stelsel,

“redelijke grond” genoemd in BW +

onmogelijkheid van herplaatsing. Bij

ontbreken overeenstemming preventieve

ontslagtoets door UWV of kantonrechter


Wat gaat er veranderen? II b

Einde dienstverband na invoering WWZ (1-7-2015)

door:

• Afloop arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd

• Opzegging met wederzijds goedvinden of schriftelijke

instemming (binnen 14 dagen herroepbaar!)

• Ontslag (zonder toets) tijdens proeftijd, bij AOW of

i.v.m. ‘dringende reden’

• Ontslag met toestemming UWV (of sectorale ontslag-

commissie) bij reorganisatie of langdurende AO

• Ontbinding door kantonrechter in alle overige gevallen

(ook na weigeren toestemming UWV)


Wat gaat er veranderen? III

Arbeidsvoorwaardenoverleg:

• Nu: Simulatie van gelijkwaardig overleg in het

landelijk en lokaal GO; wijziging

arbeidsvoorwaarden alleen na overleg en

overeenstemming met meerderheid bonden.

Verstrijken looptijd CAO heeft geen gevolgen.

• Straks: Uitgangspunt is contractvrijheid van

partijen; geen plicht om tot overeenstemming

te komen; ook met één representatieve bond

kan CAO worden gesloten. Lokaal GO komt te

vervallen. Verstrijken looptijd heeft wél gevolg.


Wat gaat er veranderen? IV

Doorwerking CAO: arbeidsvoorwaardenakkoord

blijft privaatrechtelijke overeenkomst tussen

partijen.

• Nu: moeten de bepalingen daarvan d.m.v.

besluit van ‘bevoegd gezag’ worden omgezet

in (gewijzigde) lokale rechtspositieregeling.

• Straks: werken de bepalingen rechtstreeks

door in de individuele arbeidsovereenkomst

van de ambtenaar (incorporatiebeding!). • CAO’s zijn straks ‘dunner’ dan huidige rechtspositieregelingen; zaken

als verlof, ontslag, overleg, integriteit en tuchtrecht zijn elders

geregeld.


en verder ……………

Door toepasselijkheid verbintenissenrecht op

arbeidsverhoudingen bij de overheid straks

ook kennis nodig m.b.t. ‘leerstukken’ als:

• Precontractuele fase, wilsgebreken, dwaling,

mededelingsplicht, goede trouw, ‘redelijkheid

en billijkheid‘ etc.

• maar nog steeds ook met de ‘algemene

beginselen van behoorlijk bestuur‘

Arbeidsjuristen en P&O-ers terug naar de

schoolbanken!


Wat gaat er niet veranderen?

• Pensioenregeling

• Eigenrisicodragerschap WW

• Arbeidsvoorwaarden ……………

“transitievergoeding” (WWZ) zet huidig stelsel

van bovenwettelijke WW wel onder druk.


Invoering:

Op één moment (big bang) voor alle sectoren;

mogelijk per 1 januari 2017

BZK is verantwoordelijk voor alle invoerings- en

overgangswetgeving


Overgangsrecht.

Op invoeringsdatum:

• Wordt publiekrechtelijke aanstelling ‘van

rechtswege’ omgezet in privaatrechtelijke

arbeidsovereenkomst.

• Wordt formele CAO van kracht (die voor die

tijd tot stand moet zijn gekomen).

• Indien nog geen nieuwe cao op invoerings-

datum blijft de rechtspositieregeling in stand

(voor zover niet in strijd met ….) “als ware het

een cao”.


Wat betekent dit voor

overheidswerkgevers?

• Alle ambtenaren krijgen een arbeids-

overeenkomst

• Einde lokaal GO (behalve specifieke thema’s);

voor zaken die niet in CAO zijn geregeld is OR

gesprekspartner

• Herbezinning op wijze waarop binnen

organisaties geschillen worden opgelost

• ……………………………………………..


Wat moet er voor die tijd gebeuren?

• Afsluiten CAO die per 1-1-2017 van kracht wordt:

huidige RPR doorlichten op onderdelen in strijd met

‘dwingend recht’ en gewenste afwijkingen van ‘regelend

recht’ in BW

• Bezinning op toekomstige voorzieningen op

sectorniveau; bijvoorbeeld m.b.t. ontslag, uitleg cao,

arbitrage en advies of functiewaardering

• CAO-gemeenten; hoe worden niet-gemeenten straks

aan CAO gebonden?

• Stimuleren van aanbod m.b.t. leergangen & cursussen

privaat arbeidsrecht voor P&O, OR, lijnmanagers ……

• …………………………………………………………….


Stavaza Parlementaire behandeling

• Wetsvoorstel ligt nu bij Eerste Kamer

• Nadat indieners en minister BZK op vragen in

eerste ronde hebben gereageerd is besloten

tot een tweede ronde.

• Verwachting plenaire behandeling begin 2015

Indieners: normen en waarden m.b.t. het functioneren

van ambtenaren zijn een zaak van de wetgever en niet van

werkgevers en werknemers.

Min. BZK over ‘ambtenarenstatuut’: In overleg met

belanghebbenden bezien hoe kernwaarden op betekenisvolle

wijze kunnen worden vastgelegd.


vragen, reacties en nabranders:

[email protected]

mailto:[email protected]

Actualiteiten Cao Gemeenten

Inhoud • Beleid VNG: centralisatie • Stappen naar decentralisatie • Visie VNG en vakbonden • Discussie VNG en vakbonden • Recente resulaten • Discussies/klussen komende jaar

Beleid VNG

1993 ‘lokaal, tenzij …’ - CAR: raamregeling - UWO: uitwerkingsovereenkomst - Lokale bezoldigingsverordening - Lokale functiewaardering - Sterke positie GO 2003 ‘centraal, tenzij …’ - CAR - UWO - Bezoldigingsverordening - Sectorale functiewaardering - GO

CAR artikel 3:2

De ambtenaar als bedoeld in de artikelen 4:3 en 4:8 heeft recht op een vergoeding voor overwerk. In een nader vast te stellen regeling wordt onder meer bepaald in welke gevallen een uitzondering geldt wat betreft de mogelijkheid aanspraak te maken op een vergoeding, bedoeld in de eerste zin.

UWO artikel 3:2:1

5. Het bedrag van de in het eerste lid bedoelde vergoeding wordt voor elk van de in aanmerking komende uren berekend naar een percentage van het uurloon van de ambtenaar Dit percentage bedraagt: 100 voor overwerk op een zondag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een zaterdag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een maandag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een maandag, dinsdag, woensdag donderdag of vrijdag tussen 20 en 24 uur, 25 voor overwerk op maandag dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 6 en 20 uur

6. Het college bepaalt welke ambtenaren - gelet op de aard en het niveau van hun betrekking - geen aanspraak hebben op vergoeding voor overwerk. Het college is bevoegd aan de ambtenaar die op grond van het bovenstaande geen aanspraak heeft op vergoeding voor overwerk in bijzondere gevallen een door het college te bepalen vergoeding toe te kennen, indien en naarmate dit naar het oordeel van het college, gelet op de aard of omvang van het overwerk en de onvermijdelijkheid daarvan, redelijk is te achten.

Modelbezoldgingsverordening artikel 19

Aan de ambtenaar voor wie een salarisschaal geldt met een lager maximumsalaris dan dat van schaal …, wordt ingeval van overwerk een overwerkvergoeding toegekend conform hetgeen is geregeld in artikel 3:2 en artikel 3:2:1 van de Arbeidsvoorwaardenregeling gemeente …

Stappen naar centralisatie • Vereenvoudiging en centralisatie CAR: sinds 2008

• Begin met H3 (beloning): 2009-11, 2011-12, 2013-14

• Sectorale functiewaardering via groeimodel: sinds 2010

• Nieuwe artikelen altijd CAR: sinds 2012

Werkgeversvisie VNG (2013) Principes cao Inzet -> Inzetbaarheid Bescherming -> Gedeelde verantwoordelijkheid en wederkerigheid Kenmerken cao Ongedeelde cao - geen concurrentie - mobiliteit, samenwerking - kaders/voorwaarden HRM (inzetbaarheid) Maatwerk - HRM bij gemeenten - leidinggevende/medewerker Beloning - ruimte voor verschil - keuze Inzetbaarheid/ - Werktijden (‘standaardregeling’) Flexibiliteit - IKB - Aanstelling in algemene dienst

Ede: VNG en vakbonden (2013) • Inzetbaarheid

• Gedeelde verantwoordelijkheid

• Ongedeelde cao

• Maatwerk

• Vertrouwen

• Flexibele beloning

Maar ook discussie • Flexibiliteit: wie valt onder de cao?

• WW, bovenwettelijke WW

• Flexibele beloning

• Positie GO

Resultaat tot nu toe • Aanstelling algemene dienst

• Werktijdenregeling

• Centralisatie en vereenvoudiging beloningshoofdstuk: einde UWO en

bezoldigingsverordening

• Bescheiden modernisering beloning

• Geen flexibele beloning

• Basis-IKB

• 100 gemeenten bij HR21

Komende klussen/discussies • Invoering H3 incl. overgangsrecht

• Invoering IKB

• Werkloosheidsuitkeringen

• Flexibiliteit

Documents

Arbeidsvoorwaarden en rechtspositie gemeenteambtenaren