Bu hafta yapacağımız iş, elinizdeki verileri kullanarak projeniz için uygun olan ve olmayan yerleri uygunluk derecelerine göre belirlemek. Daha önce kullanmış olduğunuz araçlardan başka bu hafta öğreneceğiniz yeni işlemler şunlardır:Raster-vektör dönüşümü: Bugüne kadar gördüğünüz analizler (union, selection, vb.) vektör verileri kullanan araçlar olduğundan raster formatındaki verilerinizi vektör veriye çevirmeniz gerekecekYeniden sınıflandırma: Eğim, bakı gibi değerlerin tek tek değerleri yerine belli aralıkları bizi ilgilendirdiğinden bu aralıklara göre bu verileri sınıflandırmamız gerekecek.Zon oluşturma: Su, fay hattı gibi elemanlara uzaklığa bağlı olarak uygunluk değiştiğinden bu elemanlara belli uzaklık aralıklarındaki yerleri zonlar oluşturarak tanımlamak gerekecek.

Daha önce hazırlanmış olan haritamızı (“mxd” dosyası açalım):

Yapacağımız ilk işlem raster formatındaki verileri vektöre dönüştürmek olsun. Daha önce hazırlanan haritada bakı ve eğim verileri raster formatındaydı.

Vektöre dönüştürme işleminden önce de yeniden sınıflandırma işlemini görelim (Hatırlatma: Reclassify işlemi sonunda yeni öznitelikler bazı tamsayı değerleri olacak. Bu değerlere bağlı olarak yeni öznitelikler oluşturarak bunlara metinler yazmak mümkün olmakla birlikte bu tamsayılarla çalışmanız ve hangi sayının neyi temsil ettiğini not etmeniz önerilir. CBS çalışmalarında genellikle bu yöntem izlenir)Bu işlem için Spatial Analyst menüsünden “Reclassify” seçilir. Gelen pencerede hangi raster verinin sınıflandırılacağı, hangi eski veri aralığına hangi yeni değerin atanacağı belirlenerek, oluşacak yeni raster veri için kaydedilme yeri ve isim tanımlanır.

Yukarıda bakı verisi için örnek verilmiştir. Bundan sonra hangi değerin hangi yönü ifade ettiğini bilmek için (örneğin 4: Doğu: 2 ve 10: Kuzey) bu değerleri not edin.

Burada bakı için örnek gösterilen işlemleri eğim haritanız için de gerçekleştiriniz.

Artık raster verilerimizi vektöre çevirebiliriz. Bunun için Spatial Analyst (ya da 3D Analyst) menüsünden “Convert”---“Raster to Features” seçilir. Gelen pencerede dönüştürülecek olan raster veri seçilir, oluşturulacak shapefile için konum ve isim belirtilir. “Generalize lines” seçeneği işaretlenmezse işlem daha hızlı gerçekleşir.

NOT: Hem bakı hem de eğim haritaları raster veri olduğu için ilgili özniteliklerinin adı her ikisinde de öntanımlı olarak “GRIDCODE” olacaktır. Daha sonra yapılacak sorgulamalarda bu durumun karışıklık yaratmaması için şöyle bir çözüm üretilebilir. Oluşturulan vektör verinin öznitelik tablosunu açarak yeni bir öznitelik eklenir (örneğin, BAKI). Daha sonra başlığına tıklayarak bu yeni özniteliğe ait kolondaki tüm değerler seçilir (seçilen hücreler öznitelik tablolarında mavi renkli görünür)

Tüm kolonu seçtikten sonra başlığa sağ tıklayarak “Calculate Values” seçilir (Uyarıyı önemsemeyiniz).

Açılan pencerede alt kısma (bu kısımda BAKI özniteliği diğer özniteliklere bağlı olarak tanımlanacaktır) GRIDCODE yazılır (üst penceredeki GRIDCODE tıklandığında bu kendiliğinden olur).

Bu işlemin sonunda BAKI özniteliğinin GRIDCODE ile aynı değerlere sahip olduğunu göreceksiniz. Aslında bu yaptığımız “Field Calculator” aracının en basit kullanımlarından biridir. Tahmin edebileceğiniz gibi bu araç kullanarak bir özniteliğe ait değerler gerektiğinde diğer özniteliklere bağlı olarak pek çok farklı matematik işlem sonucu hesaplanabilir.

Eğer istenirse, artık gerekli olmayan GRIDCODE özniteliği tablodan silinebilir.

DİKKAT: Diğer tüm verilerinizi gözden geçiriniz. Farklı tablolardaki bazı özniteliklere aynı isim verilmiş olabilir ya da öznitelik ismi yeterince açıklayıcı olmayabilir (örneğin “btg” haritasında kabiliyet sınıflarını gösteren özniteliğin ismi “Id”dir. Bunu hatırlamak zor olacaksa daha kolay hatırlamanızı sağlayacak yeni bir öznitelik oluşturarak bu değerleri aynı yöntemle kopyalayabilirsiniz). Bu durum ilerideki sorgulamalarda kafa karışıklığı yaratabileceğinden benzeri işlemi gereken diğer veriler için de gerçekleştirmeniz önerilir.

Sırada zon oluşturma var. Çalışma alanını su kaynaklarına ve fay hatlarına uzaklığa bağlı uygunluk derecelerine göre sınıflandırmak için ArcGIS’teki “Buffer” aracını kullanacağız. Bizim çalışmamızda farklı uzaklıklarda farklı uygunluklar tanımlanacağından “Multiple Ring Buffer” komutunu kullanacağız. ArcToolBox’ta arama kısmına “buffer” yazarak bu komutu bulabilirsiniz. Komutu çalıştırmadan önce kendi projeniz özelinde uygunluğu belirleyecek uzaklıkları tanımlayın. Çalışma alanındaki her noktanın bir zon içinde tanımlı olabilmesi için çalışma alanının bir ucundan diğer ucuna olan uzaklığı (tercihen diyagonal) yaklaşık olarak bulun. Bu amaç için “Tools” araç çubuğundaki “measure” komutunu kullanabilirsiniz

Bu uygulama notlarında kullanılacak değerler 5 Nisan 2006 tarihli derste kullanılan örnek değerlerdir. Kendi projeniz özelinde uygunluğu belirleyen uzaklıkları tanımlayınız.

İsteğe bağlı olarak, yine ilerideki sorgulamaları kolaylaştırmak için, oluşturulan zon haritasına yeni bir öznitelik eklenerek uygunluk dereceleri yazılabilir ( “Add Field” komutunun çalışabilmesi için Edit session’ının kapalı, değerleri değiştirebilmek içinse açık olması gerekir. Eklemeleri yaptıktan sonra “save edits”, “stop editing” basamaklarını hatırlayınız)

Benzeri işlemleri fay hatları için de yapmayı unutmayınız.

Artık elimizdeki tüm veriler vektör formatında olduğuna ve istediğimiz öznitelikleri taşıdığına göre sorgulamaya başlayabiliriz.

DİKKAT! Derste dağıtılan uygunluk kriterleri örnek değerlerdir. Kendi projenize özel uygunluk kriterlerini belirleyiniz!

Bundan sonraki işlemlerde kullanılacak araçların kullanımını daha önceki derslerde öğrenmiştiniz. Kullanacağımız iki asıl araç “Union” ve “Selection” olacak.

Önce “Union” komutu ile uygunluğun tanımlandığı tüm verileri çakıştırarak birleştirelim.

Bu notlarda “uygun olmayan” yerlerin belirlenmesi için bir örnek verilmiştir. Kendi projeleriniz için “uygun olmayan”, “1. derecede uygun”, “2.derecede uygun”, “3. derecede uygun” alanlar için dört farklı vektör veriyi oluşturarak bir sonraki derse gelmeniz beklenmektedir.

Sorgulamalar için “Selection” menüsünden “Select by attributes”u kullanıyoruz. Tek bir kritere göre uygunsuzluk söz konusu olduğunda diğer kriterler ne olursa olsun sonuç uygunsuzluk olacağından, sorgulama ifadesinde hep “OR” mantıksal işlemcisini kullanacağız. Lütfen her bir uyguluk sınıfı sorgulamanız için oluşturduğunuz ifadeyi (expression) “Save” komutuyla saklayarak proje dosyalarınızla aynı klasörde bulundurunuz ve derse getiriniz. İleride herhangi bir değişiklik yapmak istediğinizde bunun faydasını görürsünüz.

Sorgulama tanımına uygun yerler (seçme işleminin sonucu) maviyle gösterilecektir.

Yalnızca tanımlı yerleri ayrı bir tabaka olarak kaydetmek için “create layer from selected features” komutunu kullanabiliriz. Oluşan yeni tabakaya hatırlayacağınız yeni bir isim veriniz (yeni isim vermek için programın kendi vereceği ismin üzerine bir kez tıklayarak istediğiniz yeni ismi verebilirsiniz)

Böylece yalnızca uygun olmayan alanları gösteren bir tabaka yaratmış olduk.

Derse gelmeden önce kendi projenize özel uygunluk kriterlerini, dersteki örneğe benzer şekilde tablo haline getirerek “uygun olmayan”, “1. derecede uygun”, “2.derecede uygun”, “3. derecede uygun” alanları gösteren haritaları oluşturunuz.

Kolay gelsin.