N. Tongaroon 99

การจดการสอและองคความรทางสถาปตยกรรมเพอพฒนาการทองเทยว: กรณศกษาการทองเทยวพพธภณฑในเกาะเมองพระนครศรอยธยาArchitectural Media and Knowledge Management for Tourism

Development: A Case Study of Museum Traveling in Ayutthaya

World Heritage Site

นรนดร ทองอรณ Nirandorn Tongaroon

คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร จงหวดปทมธาน 12121Faculty of Architecture and Planning, Thammasat University, Pathumthani 12121, Thailand

E-mail: tongaroon@hotmail.com

บทคดยอ

จงหวดพระนครศรอยธยาเปนแหลงอารยธรรมในการศกษางานสถาปตยกรรมและประวตศาสตรทสำาคญทสดแหงหนงของชาต มหนวยงานจากทงภาครฐบาลและเอกชนรวมกนดแล บรหารจดการ อนรกษ และพฒนา ทำาใหการเรยนรคณคางานสถาปตยกรรมและอตสาหกรรมการทองเทยวโดยเฉพาะในเกาะเมองพระนครศรอยธยาพฒนาไปตามลำาดบ เหนไดจากการจดตงแหลงในการศกษาขอมลประวตศาสตรและหนวยงานในการพฒนาการทองเทยว ซงประกอบไปดวย พพธภณฑ ศนยวฒนธรรม ศนยบรการขอมล ฯลฯ โดยการเผยแพรขอมลจากแหลงในการศกษาขอมลดงกลาว ยงเปนขอมลในลกษณะของสอและขอมลในการเรยนร ทงในลกษณะสองมตและสามมต เพอใหผศกษาไดเรยนรนอกเหนอจากการลงพนทศกษาหรอชมจากสถานทจรง แตเนอหาดงกลาวยงมขอจำากดของการศกษาและการเขาถง เนองจากผชมไมสามารถมทางเลอกในการศกษาตามทตนตองการ เพราะเนอหาจะถกกำาหนดใหเปนไปตามรปแบบทผจดทำากำาหนดไว ทำาใหการเผยแพรความรทางสอและการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวไมสามารถดำาเนนไปอยางมศกยภาพ การวจยนไดทำาการศกษาทฤษฎและประเดนทเกยวของกบการพฒนาศกยภาพของสอและขอมลการเรยนร ในประเดนตาง ๆ เชน การเกบรวบรวมขอมลของสอและขอมลในกระบวนการเรยนรตาง ๆ การศกษาพนทเกาะเมองพระนครศรอยธยา การศกษาการเดนทาง การเขาถง และเสนทางการทองเทยว เพอเปนแนวทางในการนำาเสนอลกษณะทางกายภาพของพนทเกาะเมองพระนครศรอยธยา เสนทางการทองเทยว โดยเฉพาะการชมงานสถาปตยกรรมประเภทอาคารพพธภณฑ โดยใชสอทางมลตมเดย รวมถงการสรางสภาพแวดลอมเสมอน ซงจะทำาใหผศกษาสามารถเขาถงพนททเปนแหลงทองเทยว การจดแสดงในพพธภณฑ และการศกษางานทางสถาปตยกรรมไดอยางอสระ เชน การเลอกชมงานสถาปตยกรรมทสำาคญ ๆ ทไดมการจดระเบยบขอมลหรอการจดการองคความร ขณะเดยวกนยงสามารถทราบภาพรวมทางกายภาพของเกาะเมองพระนครศรอยธยาอนประกอบไปดวย ถนน แมนำาลำาคลอง เสนทางการสญจร พนทหรอยานตาง ๆ เชน พนทอทยานประวตศาสตร พนทหนวยงานราชการ พนทชมชน แหลงทองเทยวทสำาคญ ฯลฯ โดยผลการวจยนำามาสการพฒนาและยกระดบการเรยนรและการทองเทยวเชงประวตศาสตรของสถาปตยกรรม โบราณสถาน และพนททเปนมรดกอารยธรรมทางประวตศาสตรและวฒนธรรมของชาตอยางมประสทธภาพตอไป

JARS 7(2). 2010100

Abstract

Ayutthaya is the most significant root of civilization for the study of architectural and history of

the nation with organizations from both government and private sector in part of management, conservation,

and development, that progress the learning of architectural value and tourism industry, especially in the

potential area of Ayutthaya island. These include the established sources of information and historical

agencies in tourism development, which includes museum, cultural center, information centers, and etc. The

distribution of information is also informed in term of architectural media and data knowledge with two and

three dimensions that provide for learning and education, or visiting the site. However, the quality of learning

content seem to be limited in the learning process which the audience can not have an alternative to access

the area of interest due to the content is determined by organizer’s format. This situation reflects to the media

and data knowledge and the tourism industry development and can not be carried out by the way it should be.

This research had studied on both theories and related issues, focusing on media and data knowledge

development such as data collection and data media of Ayutthaya island. These studies are about transpor-

tation, accessibility, and traveling routes in order to set up the presentation guideline for physical Ayutthaya

island in architectural multimedia and virtual environmental. Especially, the media will provide an option in the

learning process, museum presentation, and alternative of Ayutthaya’s study image such as path, canal, river,

traffic, node, district, landmark, urban, historical site, government agencies, major tourist areas, and etc. This

is to develop and improve way of learning and historical tourism for ancient architecture and its surroundings.

Keywords

การจดการองคความร (Knowledge Management)

สอและขอมลในการเรยนร (Media and Data Knowledge)

สภาพแวดลอมเสมอน (Virtual Environment)

การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical Tourism)

มรดกโลกอยธยา (Ayutthaya World Heritage)

เกาะเมองพระนครศรอยธยา* (Ayutthaya Island)

* คำาวา “เกาะเมองพระนครศรอยธยา” ในทนมความหมายถงพนททอยภายในอาณาบรเวณทมลกษณะเปนเกาะเมองทมแมนำาลอมรอบ 3 สาย คอ แมนำาเจาพระยา แมนำาปาสก และแมนำาลพบร ซงประกอบดวยพนททเปนอทยานประวตศาสตร โบราณสถาน ศาสนสถาน สถาบนการศกษา ทพกอาศย พาณชยกรรม สวนสาธารณะ ฯลฯ

N. Tongaroon 101

1. ภมหลงและพฒนาการรปแบบการบรหารจดการ การทองเทยวในเกาะเมองพระนครศรอยธยา

จงหวดพระนครศรอยธยาถอเปนแหลงทองเทยวทมความสำาคญในลำาดบตน ๆ ของประเทศ เพราะนอกจากจะเปนแหลงเรยนรทางประวตศาสตรและอารยธรรมของชาต ตามทวมลสทธ หรยางกร ไดกลาวถงความเจรญของกรงศรอยธยาอดตราชธานไทยทไดรบวฒนธรรมตอจากอดตราชธานสโขทยและสงตอทางวฒนธรรมใหกบกรงรตนโกสนทร (Horayangura. 2009, p. 8) อกทง ยงมความสำาคญตอการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยว นอกจากนนยงถกประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลก โดยการประกาศขององคการวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (ยเนสโก) เมอวนท 13 ธนวาคม พ.ศ. 2534 ใหเปนมรดกทางวฒนธรรมประเภทโบราณสถานหรอกลมสถานทกอสรางหรอสถานทสำาคญทมคณคาทางประวตศาสตร โบราณคด และศลปะ ทแสดงถงความเจรญของกรงศรอยธยาอดตราชธานของไทย เปนแหลงโบราณสถานทมคณคาทางดานศลปกรรม ประวตศาสตรและโบราณคด ซงตงอยบนพนทสวนหนงของเกาะเมองพระ-นครศรอยธยา ทประกอบดวยแมนำา 3 สายไหลผาน คอ แมนำาเจาพระยา แมนำาปาสก และแมนำาลพบร มการวางผงเมองทด และอยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 75 กโลเมตร สงผลใหบรรดานกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาตตางเดนทางมาเยยมเยอน โดยมหนวยงานและองคกรตาง ๆ รวมกนบรหารจดการ อาท กระทรวงการทองเทยวและกฬา จงหวดพระนครศรอยธยา การทองเทยวแหงประเทศไทย กรมศลปากร ตลอดจนคนในทองทและชมชนตาง ๆ เนองจากเปนแหลงทองเทยวทสำาคญ จงงายตอการหาสอและขอมลในการเรยนรประวตศาสตรและขอมลการทองเทยว โดยสามารถหาไดจากหนงสอทองเทยว เอกสารแผนพบ ขอมลจากหนวยงานการทองเทยว นอก จากนน การเดนทางมาจงหวดพระนครศรอยธยาถอไดวามเสนทางคมนาคมทสะดวกสบาย มปายบอกทางทชดเจน สวนการศกษาขอมลในเชงประวตศาสตรนนสามารถหาไดทวไปจากเอกสาร ตำารา บทความตาง ๆ และสอทางเทคโนโลยสารสนเทศตาง ๆ สวนสถานททองเทยวทนกทองเทยวมกจะเดนทางมาเยยมเยอน ประกอบไปดวย วด ศาสนสถาน โบราณสถาน พพธภณฑ ศนยวฒนธรรม ศนยบรการขอมลการทองเทยว สวนสาธารณะ สถาบนการศกษา ตลาด ยานพาณชยกรรม โรงแรม สถานทพก รานอาหารและรานคา ของฝาก ของทระลก เปนตน

ทงน พพธภณฑและแหลงขอมลทางดานประวต-ศาสตรและการทองเทยวถอเปนปจจยหลกในการพฒนาองคความรทางวชาการและพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยว เนองจากเปนสถานททเกบรวบรวมสอและขอมลทบรรดานกทองเทยวมกเดนทางมาเยยมเยอนมากเปนอนดบตน ๆ โดยพนทเกาะเมองพระนครศรอยธยา ประกอบดวยพพธภณฑและแหลงขอมลทางดานประวตศาสตรและการทองเทยวทสำาคญ อาท พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา พพธภณฑสถานแหงชาตจนทรเกษม ศนยศกษาประวตศาสตรอยธยา สถาบนอยธยาศกษามหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ศนยวฒนธรรมมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ศนยบรการขอมลจงหวดพระนครศรอยธยา และหอศลป ณ ศนยบรการขอมลจงหวดพระนครศรอยธยา นอกจากนนยงมองคกรตาง ๆ ทจดตงขนจากภาคเอกชน เชน พพธภณฑลานของเลนเกรก ยนพนธ พพธภณฑเรอไทย เปนตน

2. ความเปนมาของประเดนปญหา สอและขอมลในการเรยนรประวตศาสตรและการทองเทยวจากแหลงดงทไดกลาวมาแลวนน ประกอบไปดวย 2 สวนหลก คอ เอกสาร และรปแบบการจดแสดง ซงยงมขอจำากดของสอและขอมลในเรองการจดการ กลาวคอ 1. การจดการทางดานเอกสาร เนอหา และการเผยแพร มความซำากนของขอมล และขาดการปรบปรงใหเทาทนกบเหตการณปจจบน ทำาใหแหลงศกษาสอและขอมลในการเรยนรประวตศาสตรและการทองเทยวทเกดขนมาใหมไมไดรบการประชาสมพนธใหนกทองเทยวทราบเทาทควร นอกจากนนทำาใหนกทองเทยวขาดแรงจงใจในการเดนทางกลบมาทองเทยวอก เนองจากเขาใจวาไมไดมแหลงทองเทยวหรอขอมลทางวชาการเกดขนใหมอก 2. การจดการทางดานการจดแสดง มรปแบบทนกทองเทยวไมสามารถมทางเลอกในการศกษาและเขาถงสถานทตามทตนตองการ เพราะเนอหาจะถกกำาหนดใหเปนไปตามรปแบบทผจดทำากำาหนดไว นอกจากนนเทคโนโลยในการจดแสดงยงเปนแบบการสอสารทางเดยว เชน เทคนคการจดแสดงโดยใชวธการกดปมเพอแสดงตำาแหนงของวดในบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยา เปนตน จากประเดนดงกลาวทำาใหสามารถมองเหนปญหาทสำาคญคอ การพฒนาศกยภาพและมตของสอและขอมลในการเรยนรประวตศาสตรและการทองเทยวในสวนของเอกสารและในสวนของการจดแสดง

JARS 7(2). 2010102

3. แนวคดและแนวทางเกยวกบการจดการสอและ องคความรทางสถาปตยกรรม

3.1 สอและขอมลในการเรยนรงานสถาปตยกรรม โบราณสถานประวตศาสตรผานพพธภณฑ ศนยศกษาประวตศาสตรศนยวฒนธรรม ศนยขอมลหอศลปฯลฯ การจดแสดงในพพธภณฑสถาน (museum pre-

sentation) นน มงานทสำาคญคอการจดหองแสดง การดำาเนนกจการของพพธภณฑสถานจะทนสมยหรอลาสมยนน มกตดสนทการจดแสดงมากกวาสงอนใด การจดแสดงโดยใชเทคนคในแบบสมยใหมเปนการเปลยนภาพลกษณของพพธภณฑใหมความเพลดเพลนนาชม นาสนใจ จนเรยกไดวาเปนพพธภณฑสถานสมยใหม (modern museum) และทสำาคญ การจดแสดงสมยใหมตองคำานงถงการดงดด ความนาสนใจ เราใจ และการใหความรแกผชม นอกจากนนเทคนคการจดแสดงในพพธภณฑสถาน สามารถแยกเปนประเดนตาง ๆ อนประกอบดวยการจดแสดงเพอความสวยงาม (aesthetic presentation) การจดแสดงเพอใหความร หรอใหเกดปญญา การจดแสดงตามสภาพธรรมชาต การจดแสดงตามสภาพจรง และการจดแสดงดวยเทคนคกดปม โดยการจดแสดงเพอใหความรนน เปนการจดการแสดงทใชคำาบรรยาย ภาพถาย ภาพเขยน แผนท แผนภม หรอองคประกอบอน ๆ ทจะใหเรองราวเกยวกบเรองทจดแสดงนน ๆ (Jongkol, 1989)

3.2มนษยกบศกยภาพในการรบรและเรยนรสภาพ แวดลอม3.2.1 การรบรสภาพแวดลอม: ทฤษฎการรบรทาง ทศนาการ หลกมลฐานของการรบรท เกยวของกบสภาพแวดลอมนนประกอบดวย การจดระเบยบในการรบร (organization in perception) การรบรความลก (deep

perception) ความคงทของการรบร (perceptual con-

stancy) และมายาทางทศนาการ (visual illusion) โดยประเดนของการจดระเบยบในการรบรนนไดกลาววาการทเรารบรสงตาง ๆ ในสภาพแวดลอมได สามารถแยกสงหนงออกจากอกสงหนงไดเพราะวามการเกดการจดระเบยบในกระบวนการรบร (Horayangkura, 1992, p. 49) และการทเราจำาสงตาง ๆ ไดนน เกดจากการจดระเบยบของสภาพแวดลอมมผลกระทบสำาคญตอการจดจำา เชน สภาพความเปนระเบยบทางกายภาพของผงอาคารสง

เสรมใหเกดจนตภาพทางการรบรทชดเจนได (รปท 1) (Horayangkura, 1992, p. 151)

รปท 1 ผงชนตาง ๆ ของ The American Museum of Natural

History, New York, USA

รปท 2 องคประกอบ 5 ประการทชวยในการจดจำาสภาพแวดลอม ของเมอง โดย เควน ลนช (อางถงใน Kulachol, 2002)

ทมา: URL = http://www.amnh.org

3.3 ศกยภาพทางพนท:จนตภาพของสภาพแวดลอม3.3.1 โครงสรางของสงทเรยนรและจำาไดจากสภาพ แวดลอมกายภาพ: การจดระบบมโนทศน สงทมนษยเรยนรและจำาไดจากสภาพแวดลอมทางกายภาพ มกมความสมพนธตอเนองกนเปนระบบ คอ มการจดระเบยบเกดขนไมมากกนอยเกดขนในจตของมนษย ทเรยกวา ระบบมโนทศน (conceptual system) และสวนสำาคญของระบบมโนทศนนนแบงออกเปน 3 ประการคอ จนตภาพของสภาพแวดลอม ระยะทางและขอบเขตของสภาพแวดลอม และความหมายของสภาพแวดลอม โดยหวขอของจนตภาพของสภาพแวดลอม ไดกลาวถงการศกษาของเควน ลนช (Kevin Lynch) เกยวกบจนต-ภาพของเมอง โดย เควน ลนช ไดกลาวถงสวนประกอบทสำาคญในระบบมโนทศนของเมอง ทเรยกวา ภาพลกษณ (image) นน มอย 3 ประการ ไดแก เอกลกษณของเมอง (identity) โครงสรางของเมอง (structure) และความหมาย (meaning) โดยทนจะเนนในประเดนทเกยวของกบสภาพแวดลอมกายภาพของเมอง โดยไดทำาการศกษา และพบองคประกอบหลกของจนตภาพของเมอง 5 ประการ คอ เสนทาง (path) เสนขอบ (edge) ยาน (district) ชมทาง (node) และภมสญลกษณ (landmark) (รปท 2) สวน

N. Tongaroon 103

จนตภาพสาธารณะ เควน ลนช ไดมสมมตฐานวาจนตภาพของเมองทบคคลตาง ๆ จำานวนมากมอยนน มความคลายคลงกนในทำานองทเปนจนตภาพสาธารณะ (public image) ดงนน สวนของเมองทมความสำาคญเพยงพอทจะกอใหเกดจนตภาพสาธารณะได โดยเฉพาะพนททเปนแหลงทองเทยวอนประกอบไปดวยผใชพนทคอ ชาวเมอง และนกทองเทยว ควรทจะตองทำาการปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพ โดยจดใหองคประกอบตาง ๆ ทมความสำาคญเปนจดทมความโดดเดน (ภมสญลกษณ) และเหนไดอยางชดเจนและจดใหมการจดเสนทาง เสนขอบ และชมทาง เพอสงเสรมใหเกดจนตภาพของเมองทชดเจน (Horayangkura, 1992, p. 153)

3.3.2 ทฤษฎจนตภาพของเมอง กำาธร กลชล (Kulachol, 2002, p. 207-211) กลาวถงทฤษฎจนตภาพของเมอง (The Image of the City)

ของ เควน ลนช นกทฤษฎการออกแบบชมชนเมองจากการศกษาเมอง 3 แหงในสหรฐอเมรกา คอ นครบอสตน เมองเจอรซซต และนครลอสแองเจลส ในป ค.ศ. 1957 โดยตงวตถประสงคเพอหาคำาตอบวาผคนในเมองมการรบรตอสภาพแวดลอมของตนอยางไร โดย เควน ลนช ไดศกษาตามรายละเอยดของการใชปฏสมพนธระหวางชาวเมองกบสภาพแวดลอมของเมอง การสงเกตการณพนทดวยการเดนเทา และการสมภาษณชาวเมองโดยใหผถกสมภาษณเขยนแผนทเมองจากความทรงจำาของตนเองโดยไดสรปเนอหาสำาคญๆ ของผลการศกษา ดงน 1. สภาพแวดลอมในเมองนาจะประกอบไปดวยองคประกอบของสงตาง ๆ 3 อยาง คอ มความเปนระเบยบ มโครงสรางชดเจน และมเอกลกษณ 2. ทฤษฎในการออกแบบชมชนเมอง เพอใหเมองนนอานเขาใจได หรอวาดจนตภาพออก โดยมหลก 2 ประการ คอ การสรางเอกลกษณและการจดระเบยบโครงสราง 3. องคประกอบทชวยจดจำาสภาพแวดลอมของเมองมอย 5 องคประกอบ (ตามทกลาวไวในหวขอ 3.3.1)

3.3.3 เสนทางคมนาคม กองวางแผนโครงการ การทองเทยวแหงประเทศ ไทย (Planning Division, Tourism Authority of Thailand,

1997, p. 30-35) กลาวถงการพฒนาการทองเทยวทางดานกายภาพ โดยมประเดนทเกยวของกบการพฒนาภม-ทศนเมองเพอการทองเทยว ในเรองทวาดวยศกยภาพทางพนท ตามรายละเอยดดงตอไปน

เสนทางการสญจร โดยเรมทลกษณะของ “การเขาถง” วาหมายถงการทบคคลไดเดนทางเขาสบรเวณทเปนจดหมายปลายทางโดยบรเวณดงกลาวควรมลกษณะทเชอเชญ มความประทบใจ และใหความสะดวกแกนกทองเทยวตามสมควร เสนทางนกทองเทยว (tourist route) หมายถง แนวทางการสญจรทกำาหนดขนสำาหรบนกทองเทยว เพอใหสามารถเขาถงจดหมายในการทองเทยวตาง ๆ ไดโดยสะดวก ปลอดภย และไดรบความรความเพลดเพลน

3.3.4 ประเภทของเสนทาง ถนน เปนองคประกอบทสำาคญของเมอง ทำาหนาทเชอมโยงสวนตาง ๆ ของเมองเขาดวยกน และยงเปนสวนเชอมโยงเขากบระบบสญจรอนๆ อกดวย โดยประเภทของถนนแบงออกเปน 5 ระดบคอ ถนนสายประธาน (highway) ถนนสายหลก (primary distributor) ถนนสายรอง (district distributor) ถนนสายยอย (local distribu-tor) และถนนทางเขา (access road) ถนนทมความสำาคญมากกบทศนยภาพของเมองในสวนรวม คอ ถนนสายหลกและถนนสายรอง เนองจากเปนจดเชอมสวนสำาคญ ๆ ของเมอง เชน หมายตา ยานสำาคญ สถานทสำาคญในระดบเมองทผคนสวนใหญในเมองรวมถงนกทองเทยวใชสญจรเปนประจำา ทางเดนเทา (pedestrian way) โดยทางเดนเทามหนาทหลกเชนเดยวกบถนน คอ รองรบการสญจรและมความสำาคญทดเทยมกบถนน ทางจกรยานและทจอดรถจกรยาน (bicycle

lane) พบวาการจดเสนทางในการทองเทยวโดยใชทางจกรยาน เหมาะกบเมองทมจดสนใจเปนธรรมชาต รวมถงโบราณสถาน ทางสญจรแบบอน ๆ เชน รถสามลอ รถราง กระเชาลอยฟา เปนตน

3.4 แนวความคดเกยวกบการจดการองคความรใน สภาพแวดลอมเสมอน3.4.1 ความเปนจรงเสมอน (Virtual Reality) และการนำา ไปใชเพออตสาหกรรมการทองเทยว ปจจบนความเปนจรงเสมอน หรอ Virtual Reality มบทบาทตอการเปลยนแปลงการรบรของมนษยใหสามารถรบรสภาพแวดลอมหรอสถานทเหมอนจรง ทงทางดานภาพ ผานจอแสดงผล จอแสดงผล 3 มต หรอ จอแสดงผลแบบสวมศรษะ ดานเสยง ผานลำาโพง ดานแรง

JARS 7(2). 2010104

กระทำา ผานอปกรณพเศษ หรอขอมลอน ๆ ของสถานทจรงหรอขอมลทใสเพมเตมผานสภาพแวดลอมทจำาลองขน หรอสภาพแวดลอมเสมอน (Wikipedia, 2009; Via F. lli

Bronzetti, 2006) โดยเฉพาะการสอสารทสะดวกรวดเรวดวยอนเตอรเนต ทำาใหความจรงเสมอนเขามามบทบาทสำาคญในการนำาเสนอสภาพแวดลอมจำาลองเพองานประเภทตาง ๆ (Virtually Anywhere, 2009; Bronzetti,

2006)

เทคโนโลยคอมพวเตอรและการสอสารสมยใหมทสะดวกรวดเรวทำาใหความเปนจรงเสมอนถกนำามาใชในอตสาหกรรมการทองเทยว นบตงแตการจองหองพก ทวร ตวโดยสาร หรอเพอการศกษาหรอชมสภาพแวดลอมเสมอนจรงผานอนเตอรเนต ซงคนสวนใหญใชเปนแหลงขอมลเบองตนสำาหรบการทองเทยว จนถงการจดแสดงหรอใหขอมลภายในสถานททองเทยวตาง ๆ ทเรยกวาการจำาลองสภาพแวดลอมของสถานททองเทยว หรอการทองเทยวเสมอน (Virtual Tour) (Travel and Tourism, 2009;

VR Tourism, 2009; Letellier, 1999; Virtual Tour, 2009)

ปจจบนความเปนจรงเสมอนเขามามบทบาทในการเปนสอเพอแนะนำาสถานทเพอการทองเทยว ในลกษณะของการแสดงสภาพแวดลอมเสมอนจรงของหองพกโรงแรม รวมถงสถานททองเทยวตาง ๆ เชน โรงแรม The Venetian ลาสเวกส ประเทศสหรฐอเมรกา ทมการแสดงสภาพแวดลอมเสมอนจรงของหองพกคาสโน และสวนอน ๆ ของโรงแรม (The Venetian - Photos and

Tour, 2009) โดยใชเทคโนโลย Java เชนเดยวกบโรงแรม The Westin Chosun Hotel ประเทศเกาหลใต มการใชสภาพแวดลอมเสมอนของหองพกประกอบกบแผนผงอาคาร (The Westin Chosun Hotel VR, 2009) โดยใชเทคโนโลย Flash เชนเดยวกบการนำาเสนอความเปนจรงเสมอนของสถานททองเทยวของเมอง Miryang ประเทศเกาหลใต โดยใชเทคโนโลย Java (Miryang City - VR

Gallery, 2009) (รปท 3) Robin Letellier ไดกลาวถงสงทควรคำานงถงตอการทองเทยวในปจจบนวา อตสาหกรรมการทองเทยวจะมอตราการเตบโตสงซงจะสรางผลกระทบการจดการและแหลงทองเทยวทมความสำาคญตอมรดกทางประวตศาสตรจากจำานวนนกทองเทยวทเพมมากขน โดยปญหาดงกลาวนสามารถใชการทองเทยวเสมอนจรงเปนเครองมอในการศกษาหรอนำาเสนอสถานททองเทยว รวมถงเพอการทองเทยวทยงยนได (Letellier, 1999) และดงทไดกลาวขางตน

แลว สงทสงเสรมใหความเปนจรงเสมอนสามารถทจะนำาไปใชงานไดจรงคอเทคโนโลยและการสอสาร สารานกรมเสรวกพเดย (Wikipedia) ไดใหความเหนไววา การทองเทยวเสมอนจรงในปจจบนไดรบการพฒนาใหมคณภาพและสามารถใชไดจรง สามารถเขาถงไดจากทกทผานเวบไซต และเวบไซตทมความจรงเสมอนเปนสอประกอบยงสามารถดงดดผเขาชมเพมขนถง 40% เชน www.

realtor.com ซงเกยวของกบงานทางดานอสงหารมทรพย (Virtual tour, 2009) ความเปนจรงเสมอน ทงจากการศกษา วจย หรองานเชงพาณชย ไดถกนำาไปใชในงานดานการทองเทยว ซงจากตวอยางดงทไดกลาวขางตน จะเหนไดวาการรบรของมนษยสวนใหญทถกนำามาใชเปนจำานวนมากคอการรบรผานการมองเหน หรอภาพทปรากฏ (Virtual Reality,

2009) โดยจะเหนไดวาสอทางดานภาพพนฐานทถกนำามาใช สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท (Shenchang Eric

Chen, 2002) คอ 1. การประมวลผลภาพบนพนฐานของหนจำาลอง 3 มต (3D Model-based Rendering) หมายถง ลกษณะของสภาพแวดลอมเสมอนทถกสรางขนจากรปทรงเรขา- คณต 3 มต หรอหนจำาลอง 3 มต ทถกประมวลผลและแสดงผลเปนภาพตามเวลาจรง (real-time) ซงทำาใหสามารถสรางประสบการณของผใชในการมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมได เชน การเดนเคลอนทในสภาพแวดลอมเสมอน (Shenchang Eric Chen, 2002) (รปท 4) 2. การประมวลผลภาพบนพนฐานของภาพถาย (Image-based Rendering) หมายถง ลกษณะของสภาพแวดลอมเสมอนทจำาลองการเคลอนทหรอการหมนมมมองของกลองในภาพถายหรอพนทหนง ๆ ทอยในคอมพว- เตอร (Shenchang Eric Chen, 2002) (รปท 5)

รปท 3 ภาพตวอยางความเปนจรงเสมอน ซงเปนรปแบบแสดงผล ดวยภาพถายผานเวบเบราวเซอร

ทมา: URL = http://tour.miryang.go.kr/program/tour/vr/vr.php?pVr_idx=24

N. Tongaroon 105

3.4.2 ความจรงเสมอนประเภทการประมวลผลภาพบน พนฐานของภาพถาย (Image-based Rendering)

หรอ VR Photography และหลกงานทำางาน VR Photography คอ ความจรงเสมอนทแสดงผลในรปแบบของภาพนงมมกวางรอบทศทาง (360° pano- rama) หรอภาพทรงกลม (spherical) ในลกษณะการประมวลผลภาพบนพนฐานของภาพถาย (Image-based

Rendering) ทสามารถสรางปฏสมพนธกบผใชงานไดหลายรปแบบ เชน การควบคมมมมองพนฐานทงแกนตงและแกนนอน (รปท 6) หรอการเชอมโยงไปยงภาพความจรงเสมอนภาพอน โดยจากประเภทของการใชภาพถายเปนพนฐานในการนำาเสนอ ทำาให VR Photography สวนใหญถกนำามาใชเพอการจำาลองสถานทจรง เชน งานดานอสงหารมทรพยเพอนำาเสนอพนทหองหรอสภาพแวดลอม (Virtual Tours for Real Industries, 2009) โดยนยมเผยแพรผานทางสออนเตอรเนตโดยนำาเสนอไดหลายวธ เชน

Java, Adobe Flash หรอ QuickTime VR ผานทางเวบบราวเซอรทหลากหลาย เชน Internet Explorer, Mozilla

Firefox, Apple Safari หรอ Google Chrome ครอบคลมในการใชงานบนระบบปฏบตการทมใชโดยทวไป เชน Microsoft Windows, Mac OS X หรอ Linux เปนตน (VR Photograph, 2009; Virtual Tour, 2009)

VR Photography สามารถสรางและนำาเสนอไดในหลายรปแบบ ประกอบกบมประเดนตาง ๆ ทตองคำานงถงในการเลอกใชรปแบบทเหมาะสมในการนำามาใชในงานวจยดงทไดกลาวขางตน โดยในงานวจยนไดเลอกใช QuickTime VR เปนงานตนแบบในการวจย ซงเปนความจรงเสมอนประเภทภาพถายรอบทศทางทเปรยบเสมอนสภาพแวดลอมจำาลองทลอมรอบผใชงาน ซงพฒนาโดยบรษท Apple Inc. (QuickTime VR, 2009; Shenchang

Eric Chen, 2002) โดยมการแสดงผล 2 แบบ คอ แบบทรงกระบอก (cylindrical) แสดงภาพ 360 องศา ลอมรอบผใชงานทางแนวนอน และแบบทรงกลม (spherical หรอ cubic) แสดงภาพลอมรอบผใชงาน โดยสามารถมองไดรอบทศทาง

4. แนวทางเกยวกบการจดการสอและองคความร ทางสถาปตยกรรม

การวางแผนในการจดการสอและองคความรทางสถาปตยกรรม ไดกำาหนดจากการศกษาทฤษฎและเนอหาทเกยวของกบการพฒนาสอและขอมลการเรยนรในประเดนตาง ๆ ทไดกลาวมา ขณะเดยวกนไดใชลกษณะ

รปท 4 การแสดงภาพความเปนจรงเสมอน ประเภทการประมวล ผลภาพบนพนฐานของหนจำาลอง 3 มต (3D Model-based

Rendering)

รปท 5 การแสดงภาพความเปนจรงเสมอน ประเภทการประมวล ผลภาพบนพนฐานของภาพถาย (Image-based Rendering)

รปท 6 การแสดงผลพนฐานของความจรงเสมอน (VR Photography)

JARS 7(2). 2010106

ทางกายภาพและศกยภาพของพนทโดยเฉพาะบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยาซงเปนพนทศกษาของงานวจยน แนวทางการจดการสอมงประเดนไปทอาคารประเภทพพธภณฑอนเปนแหลงในการเผยแพรขอมล การพฒนาศกยภาพในการทองเทยวในเรองของการจดการขอมล เพอออกมาเปนแนวทางในการนำาเสนอสอและองคความรของความเปนจรงเสมอนในสภาพแวดลอมเสมอน ตามขนตอนดงตอไปน

4.1ลกษณะทางกายภาพและศกยภาพของพนท4.1.1 การคมนาคมของเกาะเมองพระนครศรอยธยาและ บรเวณใกลเคยง (รปท 7)

4.1.3 ยานตาง ๆ ในเกาะเมองพระนครศรอยธยาและ บรเวณใกลเคยง (รปท 9)

รปท 7 ถนนสายประธานในบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยา และบรเวณรอบขาง ทำาหนาทเชอมถนนสายสำาคญทเชอม ตอชมชนตาง ๆ ในระดบภาค เชน ทางหลวงหมายเลข 32 ทางหลวงหมายเลข 309 และทางหลวงหมายเลข 3263

รปท 9 การจำาแนกกลมพนทในการทองเทยวบรเวณโดยรอบเกาะ เมองพระนครศรอยธยาแยกตามพนท ดงรายละเอยดดงน 1 ยานเมองเกาอโยธยา - วดมเหยงคณ – วดกฎดาว 2 ยานวดใหญชยมงคล 3 ยานวดพนนเชงวรวหาร 4 ยานหมบานญปน - หมบานฮอลนดา 5 ยานหมบานโปรตเกส 6 ยานวดพทไธศวรรย 7 ยานวดนกบญยอเซฟ 8 ยานวดไชยวฒนาราม - ทงปากกราน - คลองตะเคยน 9 ยานวดกษตราธราช – วดทาการอง – ทงประเชต 10 ยานทงภเขาทอง - วดภเขาทอง 11 ยานทงมะขามหยอง 12 ยานวดหนาพระเมร – วดเชงทา - คลองสระบว 13 ยานทงขวญ – วดจงกลม – วดพระยาแมน 14 ยานเพนยดคลองชาง - วดบรมวงศอศรวราราม 15 ยานทงแกว

รปท 8 การจำาแนกเสนทางการทองเทยวโดยอาศยหลกจนตภาพ ของเมอง (image of the city) ซงประกอบดวยเสนทาง (path) ขอบเขต (edge) ชมทาง (node) ยาน (district) และทหมายตา (landmark)

ทมา: ภาพถายดาวเทยม IKONOS, GISTD, 2005, กรมโยธาธการและผงเมอง

4.1.2 จนตภาพของเกาะเมองพระนครศรอยธยาและ บรเวณใกลเคยง (รปท 8)

4.1.4 การแสดงแผนท ภาพถายทางอากาศ และแผนท กราฟก (รปท 10-12)

4.2การศกษาและเรยนรประวตศาสตรผานการ ทองเทยวพพธภณฑ4.2.1 คณคางานสถาปตยกรรมในเกาะเมองพระนครศร- อยธยาและบรเวณโดยรอบ สภาพภมทศนทางประวตศาสตรอนมคณคาทางศลปกรรม สถาปตยกรรม และโบราณคด ไดแก อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา พระราชวงโบราณ วดเชงทา วดราชบรณะ วหารพระมงคลบพตร วดโลกยสธา วดธรรมกราช วดหนาพระเมร วดสวรรณดาราราม เปนตน (รปท 13)

N. Tongaroon 107

รปท 10 ลกษณะของความเปนเสนทาง ซงประกอบดวยถนน ทาง รถไฟ แมนำา ลำาคลอง ฯลฯ

รปท 11 แผนทผงเมองพระนครศรอยธยาและบรเวณรอบขาง

รปท 12 ภาพถายดาวเทยม ผงเมองพระนครศรอยธยาและบรเวณรอบขาง

ทมา: IKONOS, GISTD, 2005 (ดดแปลงโดยผเขยน)

ทมา: ภาพถายดาวเทยม IKONOS, GISTD, 2005, กรมโยธาธการและผงเมอง

รปท 13 ตวอยางแหลงทองเทยวและงานสถาปตยกรรมทมชอเสยงในเกาะเมองพระนครศรอยธยา

JARS 7(2). 2010108

รปท 14 อาคารพพธภณฑ ศนยบรการขอมล ศนยวฒนธรรม ฯลฯ ในบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยาและพนทโดยรอบ

รปท 15 ตำาแหนงของพพธภณฑทสำาคญ ๆ บรเวณเกาะเมอง พระนครศรอยธยาและบรเวณรอบขาง รวมถงแหลงศกษา ขอมลในการทองเทยว การจดแสดง และการเรยนร ประวตศาสตร

4.2.2 พพธภณฑในเกาะเมองพระนครศรอยธยาและ บรเวณโดยรอบ (รปท 14-15)4.2.3 กรณศกษาพพธภณฑสถานแหงชาตเจาสาม พระยา (รปท 16) การแสดงรายละเอยดของขอมลในการทองเทยว เชน รายละเอยดของพพธภณฑซงประกอบดวย ภาพถาย คำาอธบายเกยวกบประวต ทมา รายละเอยดของผงอาคาร วตถจดแสดง การจำาลองแบบสามมตของตวอาคาร การจำาลองแบบสามมตของตววตถจดแสดง ขอมลและแผนพบ (brochure) ฯลฯ

4.2.4 ขอมลทางวชาการและขอมลทางประวตศาสตร ขอมลทางวชาการและขอมลทางประวตศาสตรโดยการศกษาและการเรยนรประวตศาสตรผานการทองเทยวพพธภณฑ ประกอบดวยขอมลทเปนเอกสาร ตำารา และ

ขอมลในรปแบบตาง ๆ เชน ขอมลในเชงประวตศาสตร สงคม เศรษฐกจ ประเพณ ศลปวฒนธรรม การเมอง การปกครอง ความสมพนธกบตางประเทศ เปนตน

4.3 การพฒนาศกยภาพของสอเพอการทองเทยว4.3.1 การจดการขอมลการทองเทยวในเกาะเมอง พระนครศรอยธยา โดยกรณการศกษาผานอาคารพพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา และมรายละเอยดในขนตอนตางๆ ในการดำาเนนการจดทำาสอทงานวจยนนำาเสนอประกอบดวย 1. รายการเลอก (menu) ขอมลพนฐานทใชในการทองเทยว อนประกอบดวยขอมลพนทดานระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ ขอมลการเดนทางดานแผนทและการจดเสนทางการทองเทยว ขอมลการทองเทยวดานประเพณ ศลปวฒนธรรม สนคาทระลก และขอมลอน ๆ 2. สอในการจดแสดงองคความรในสภาพแวดลอมเสมอน (2 มต และ 3 มต) อนประกอบดวย ขอมลเชงเอกสาร องคความรเชงประวตศาสตรและการอนรกษ 3. สอในการจดแสดงองคความรในสภาพแวดลอมเสมอนโดยสามารถแสดงออกมาในลกษณะของสอ (media) และสอทมความหลากหลาย (multimedia) เชน เวบไซต โดยผเขาถงขอมลสามารถมปฏสมพนธแบบโตตอบ (interactive) กบสอไดโดยตรง นอกจากนนยงสามารถนำาสอดงกลาวไปเชอมโยงกบสอดานการทองเทยวของหนวยงานตาง ๆ ทางดานการทองเทยว เชน เวบไซตของการทองเทยวแหงประเทศไทย เวบไซตของจงหวดพระนครศรอยธยา เวบไซตของสถาบนการศกษาตาง ๆ ในจงหวดพระนครศรอยธยา เปนตน

N. Tongaroon 109

รปท 16 ตวอยางการแสดงรายละเอยดเรองสถานททองเทยว ทงลกษณะทางกายภาพและขอมลทางวชาการ รวมถงการจำาลองแบบสามมต ของตวอาคาร การจำาลองแบบสามมตของตววตถจดแสดง ฯลฯ

JARS 7(2). 2010110

จากนนจงนำาขอมลทงหมดมาบรหารจดการเพอนำาเสนอขอมลและองคความรเพอเพมศกยภาพของขอมลเพอใหนกทองเทยวหรอผเขาถงขอมลสามารถเขาถงขอมลไดอยางอสระ (รปท 17- 19) โดยมประเดนทสำาคญดงน 1. เกดความอสระในการเขาถงขอมล โดยแยกเปนรายการตางๆ ใหผเขาถงขอมลสามารถเลอกไดตามความตองการ 2. งายตอการเขาถงและความเขาใจขอมล เชน การแสดงจนตภาพของเมองในแบบเหนภาพรวมของผงหรอแบบขยายรายละเอยด ทงรายละเอยดในแบบสองมตและสามมต ทงแผนทและภาพถายทางอากาศ

รปท 17 ขนตอนและรายละเอยดในการเขาถงขอมล 1 รปท 18 ขนตอนและรายละเอยดในการเขาถงขอมล 2

รปท 19 ขนตอนและรายละเอยดในการดำาเนนการจดทำาสอ

ดรายละเอยดจากขอมลทนำาเสนอเพอเปนขอมลเพอการทองเทยว

กำาหนดวตถประสงคของการเดนทางมาทองเทยว

ดหนาหลกทแสดงภาพรวมของผงเกาะเมองพระนครศรอยธยา

เลอกรายการตามวตถประสงคหลกของการเดนทางมาทองเทยว

เลอกรายการ

แสดงภาพรวม (จนตภาพ ผง แผนท ฯลฯ)

จดหมวดหมเพอกำาหนดเสนทางในการทองเทยว

รายละเอยดเชงลกของขอมลในการทองเทยว (กรณศกษา)

1

2

3

4

พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา

กรณการศกษาผานอาคารประเภทพพธภณฑ

รายการ (menu) ขอมลพนฐานทใชในการทองเทยว

ขอมลพนท เชน สาธารณปโภค สาธารณปการ ขอมลการเดนทาง เชน แผนท การจดเสนทางการทองเทยว ขอมลการทองเทยว เชน ประเพณ ศลปวฒนธรรม สนคาทระลก ขอมลอน ๆ

สอในการจดแสดงองคความรในสภาพแวดลอมเสมอน (2 มต และ 3 มต) ขอมลเชงตวเลขและสถต (data) ขอมลเชงเอกสาร (text and document)

องคความรเชงประวตศาสตรและการอนรกษ

สถาบนอยธยาศกษา (สถาบนราชภฏจงหวดพระนครศรอยธยา) ศนยศกษาประวตศสตรพระนครศรอยธยา พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา ศนยขอมลจงหวดพระนครศรอยธยา ศนยศลปวฒนธรรมมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม พพธภณฑสถานแหงชาตจนทรเกษม พพธภณฑลานนาของเลน อาจารยเกรก ยนพนธ อนสรณสถานปรด พนมยงค

สอในการจดแสดงองคความรทางสถาปตยกรรม(การนำาเสนอ)

ขอมลวด - ศาสนสถาน

ขอมลพพธภณฑ

ขอมลหนวยงานดานการทองเทยว

ขอมลโบราณสถาน - พระราชวงโบราณ

ขอมลสวนสาธารณะ

ขอมลสถาบนการศกษา

ขอมลตลาด - พานชยกรรม

ขอมลโรงพยาบาล

ขอมลโรงแรม

ขอมลรานอาหาร

ขอมลสถานบรการเชอเพลง

3. เปนการจดการแบงหมวดหมขอมลเพอสรางทางเลอกใหนกทองเทยว เชน การกำาหนดเสนทางในการทองเทยว การกำาหนดกลมพนทในการทองเทยว ตลอดจนการกำาหนดประเภทของแหลงทองเทยว 4. เหนรายละเอยดเชงลกของขอมลในการทองเทยว เชน ผง ภาพถาย กายภาพ ประวตศาสตร การจดแสดงในพพธภณฑ โดยเฉพาะอยางยงในการเสนอแบบจำาลองการเขาถงขอมลในแบบสามมต การเสนอสอในการจดแสดงองคความรในสภาพแวดลอมเสมอนม 2 สวน (รปท 20) คอ

N. Tongaroon 111

รปท

20

แผนผ

งแสด

งการ

เชอม

ตอขอ

มลทง

หมด

JARS 7(2). 2010112

• ถนนสายยอย ตรอก และซอยตาง ๆ เปนถนนขนาดเลก ทำาหนาทรองรบการจราจรจากถนนสายรองกระจายเขาสพนทชมชน นอกจากนนยงประกอบดวยการคมนาคมทางรถไฟโดยมขบวนรถไฟสายเหนอและสายตะวนออกเฉยงเหนอวงผาน โดยเสนทางรถไฟนนอยธยาอยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 72 กโลเมตร และการคมนาคมขนสงทางนำาทยงคงมการคมนาคมขนสงทางนำาภายในบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยง ไดแก การขนสงสนคาและผลผลตทางการเกษตร การเดนทางโดยใชบรการทางเรอ การทองเทยวทางนำา เรอขามฟาก ฯลฯ

การจดเสนทางในการทองเทยวพพธภณฑ จากขอมลการเดนทางในเกาะเมองพระนครศร อยธยาและบรเวณโดยรอบ สามารถนำามาพฒนาจดเปนเสนทางการทองเทยว เชน การจดเสนทางในการทองเทยวพพธภณฑในเกาะเมองพระนครศรอยธยาและบรเวณโดยรอบ โดยอาศยการกำาหนดทศทางการเดนทางและลำาดบการเขาถงกอนหลง เพอเปนขอมลในลกษณะผงรวมและสามารถนำาไปเปนสวนหนงของการนำาเสนอสอและขอมลในการทองเทยวพพธภณฑตอไป (รปท 22)

4.3.3 การสรางแบบจำาลองการเสนอสอในสภาพแวดลอม เสมอนโดยเครองมอและโปรแกรมคอมพวเตอร งานวจยนไดสรางแบบจำาลองความเปนจรงเสมอนในสภาพแวดลอมเสมอน และมการนำาเสนอโดยใชเครอง-มอและโปรแกรมคอมพวเตอรเพอการแสดงรายละเอยดทเสมอนอยในบรรยากาศของสถานทจรงและเปนการเพมขอมลของพพธภณฑนอกเหนอจากเอกสารหรอภาพนงซงหาไดและมอยทวไป ทงนมกระบวนการพนฐาน ในการสรางความจรงเสมอนประเภทภาพถายรอบทศทาง โดยอางองตามรปแบบของ QuickTime VR เปนหลก มกระบวนสรางหลก 4 ขนตอน ประกอบดวย ขนตอนท 1 การถายภาพจากสภาพแวดลอมจรง (รปท 23) ขนตอนท 2 การตอภาพ (รปท 24) ขนตอนท 3 การสรางสภาพแวดลอมเสมอนดวย คอมพวเตอร (รปท 25) ขนตอนท 4 การนำาเสนอหรอเผยแพร (รปท 26)

รปท 21 หนาหลกของการนำาเสนอแนวทางการจดการองค ความรในสภาพแวดลอมเสมอนเพอการทองเทยว พพธภณฑ

1. การกำาหนดกายภาพของการนำาเสนอโดยกำาหนดเปนรายการเลอก (menu) แถบรายการเลอก (menu

bar) โดยมพนทหลกในการแสดงภาพ (screen) และราย-ละเอยดเสรมภาพทแสดงในพนทหลกในการแสดงภาพ เชน ตวอกษร ภาพประกอบ ฯลฯ 2. การเพมศกยภาพของการนำาเสนอโดยกำาหนดเปนรายละเอยดเพมเตม เชน การยอและขยายรายละเอยดของแผนท การแสดงเสนทางการทองเทยว การนำาเสนอการชมแบบสามมต ฯลฯ

4.3.2 ขอมลการเดนทางในการทองเทยวในเกาะเมอง พระนครศรอยธยาและบรเวณโดยรอบเสนทางการ ทองเทยวการคมนาคมทางรถยนต รถไฟ และทางเรอ ถนนภายในบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยง สามารถจำาแนกตามลกษณะหนาทการใชงานและขนาดของเขตทาง โดยแบงเปน 4 ประเภท คอ • ถนนสายประธาน ททำาหนาทเชอมตอชมชนตาง ๆ ในระดบภาค ไดแก ทางหลวงหมายเลข 32 และทางหลวงหมายเลข 309 (ถนนทแยกออกจากถนนสายเอเชยมงหนาเขาสเกาะเมองพระนครศรอยธยาเชอมตอกบถนนโรจนะ) • ถนนสายหลก ทรบการจราจรจากถนนสายประธานเพอกระจายไปสถนนสายรอง โดยเชอมตอบรเวณตาง ๆ ของเมองเขาดวยกน ไดแก ถนนโรจนะ ถนนอทอง ถนนชกน และถนนนเรศวร ซงสวนใหญเปนถนนทผานพนทประวตศาสตรบรเวณเกาะเมองพระนครศรอยธยา • ถนนสายรอง ทรบการจราจรจากถนนสายหลกเพอกระจายไปสถนนสายยอยในยานตาง ๆ ไดแก ถนนคลองทอ ถนนบางเอยน และถนนปามะพราว เปนตน

N. Tongaroon 113

รปท 22 การจดเสนทางการทองเทยวพพธภณฑและการแสดงตำาแหนงทางเขาออกเกาะเมองพระนครศรอยธยา 1 เดนทางจากกรงเทพฯ ผานถนนสายเอเชย (หมายเลข 32) แยกเขาทางหลวงหมายเลข 309 2 จากเกาะเมองฯ เดนทางไปจงหวดสพรรณบร โดยขามแมนำาเจาพระยา เขาสทางหลวงหมายเลข 3263 3 จากเกาะเมองฯ สจงหวดอางทอง โดยทางหลวงหมายเลข 309

พพธภณฑตาง ๆ ในเมองพระนครศร-อยธยาและบรเวณใกลเคยงA สถาบนอยธยา (สถาบนราชภฏจงหวดพระนคร- ศรอยธยา)B ศนยศกษาประวตศาสตรพระนครศรอยธยาC พพธภณฑแหงชาตเจาสามพระยาD ศนยขอมลจงหวดพระนครศรอยธยาE ศนยศลปวฒนธรรมมหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมF พพธภณฑสถานแหงชาตจนทรเกษมG พพธภณฑลานของเลน อาจารยเกรก ยนพนธH อนสรณสถานปรด พนมยงค

รปท 23 ภาพแสดงภาพตนฉบบทงหมดจากการถายภาพในสถานทจรงทสามารถนำาไปสราง VR Panorama

รปท 24 ตวอยางภาพรอบทศทางทผานการตอรวมกนโดยโปรแกรมคอมพวเตอร

JARS 7(2). 2010114

5. รปแบบการนำาเสนอสอและองคความรทาง สถาปตยกรรม การนำาเสนอไดกำาหนดเปนขนตอนและรายละเอยดโดยม 2 ขนตอนหลก คอ การเชอมเครอขายและการเขาถงขอมล

5.1การเชอมเครอขาย โดยการใชสอทางเทคโนโลยสารสนเทศ เชน เวบไซต ซงสามารถเชอมโยงไปถงหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการทองเทยวในจงหวดพระนครศรอยธยา ทงในหนวยงานของภาครฐและเอกชน องคกรตาง ๆ

5.2การเขาถงขอมล สามารถเขาถงขอมลไดโดยตรง ณ สถานททองเทยวในจงหวดพระนครศรอยธยา เชน สำานกงานการทองเทยวแหงประเทศไทย ททำาการอทยานประวตศาสตร พพธภณฑตางๆ สถาบนการศกษาตางๆ สถานขนสง ฯลฯ โดยแบงการเขาถงขอมลออกเปน 2 ลกษณะ คอ จากสถานททองเทยว โดยผานสอทางเทคโนโลยสารสนเทศ เชน เวบไซต เปนตน และการเขาถงเครอขาย ณ สถานททองเทยว เชน สอทางเทคโนโลยสารสนเทศทตดตงอยในซมคอมพวเตอร (Computer Kiosk) เปนตน งานวจยนไดเสนอขนตอนในการเขาถงขอมลตามรายละเอยดดงตวอยางทจะนำาเสนอตอไปน

1. เขาถงขอมลโดยเรมทหนาหลกผานระบบมลตมเดย (รปท 21) 2. กำาหนดความตองการในประเภทและรายละเอยดของขอมลตามรายการเลอก (รปท 17-20) 3. เขาสรายละเอยดปลกยอยตามความตองการ (รปท 27-34)

การนำาเสนอในกรณตวอยางตาง ๆ กรณตวอยางของการเดนทองเทยวชมอาคารประเภทพพธภณฑในเกาะเมองพระนครศรอยธยา โดยแสดงใหเหนรปแบบและทางเลอกทมอสระในการเขาถงขอมลตามความตองการแตละประเภท เชน หนาหลกในการนำาเสนอ ลกษณะทางกายภาพและจนตภาพของเมอง ตำาแหนงทตงของพพธภณฑ รายละเอยดของแผนพบและขอมลพพธภณฑ สภาพแวดลอมเสมอนในพพธภณฑ เปนตน กรณตวอยางของการศกษาดงกลาวสามารถทำาใหผเขาชมหรอผเขาถงขอมลเหนภาพรวมของขอมลทงในเชงกวางและเชงลกไดอยางมมต ทงในภาพรวมขนาดใหญและรายละเอยดปลกยอย อกทงงายตอการทำาความเขาใจในการใชงาน เชน การจดประเภทของขอมลออกเปนหมวดหม การใหรายละเอยดขอมลเพอสนบสนนการทองเทยว การชวยวางแผนในการทองเทยว การแสดงลกษณะจนต-ภาพของเกาะเมองพระนครศรอยธยาและบรเวณใกลเคยง ฯลฯ

รปท 25 ภาพจำาลองแสดงลกษณะสภาพแวดลอมเสมอนใน รปแบบภาพถายรอบทศทาง หรอ VR Panorama

รปท 26 ภาพประกอบแสดงการนำาเสนอสภาพแวดลอมเสมอน ในรปแบบภาพถายรอบทศทางแบบ QuickTime VR

ดวยโปรแกรม QuickTime บนระบบปฏบตการ Mac

OS X

N. Tongaroon 115

รปท 27 หนาหลกในการนำาเสนอ-ผงเกาะเมองฯ และบรเวณ ใกลเคยง/แหลงทองเทยวทสำาคญ OS X

รปท 28 ลกษณะทางกายภาพและจนตภาพของเมองแสดง 5

องคประกอบหลกของจนตภาพของเมอง

รปท 29 สภาพแวดลอมเสมอนในพพธภณฑ (สามารถทำาการ เลอกมมมองไดตามตองการ)

รปท 30 มมมองของสภาพแวดลอมเสมอนในพพธภณฑ (แสดง ทางเลอกในการชมสอฯ สำาหรบนกทองเทยว)

รปท 31 สภาพแวดลอมเสมอนในพพธภณฑ (แสดงมมมองปกต ของมมมองในพพธภณฑ)

รปท 32 ตำาแหนงทตงของพพธภณฑ (มมมองจากภาพถายทาง อากาศ)

รปท 33 สภาพแวดลอมเสมอนของพพธภณฑ (การจำาลองแบบ สามมตของอาคารพพธภณฑ)

รปท 34 รายละเอยดของแผนพบและขอมลพพธภณฑ

JARS 7(2). 2010116

6. บทสงทาย การวจยนไดทำาการศกษา ออกแบบ และวางแผนในการจดการองคความร ดงรายละเอยดทไดกลาวมา และเปนกรณศกษานำารองในการศกษาการจดการองคความรทางสถาปตยกรรม โดยนำาสามองคประกอบรวมมาชวยในการดำาเนนการ คอ องคความรจากทางวชาการจากนกวชาการทางประวตศาสตรและสถาปตยกรรม การบรหารจดการการทองเทยวจากหนวยงานตาง ๆ ของภาครฐหรอภาคเอกชน ไมวาจะเปนการทองเทยวแหงประเทศไทย จงหวดพระนครศรอยธยา สถาบนการศกษาตาง ๆ และสดทายทสำาคญคอชมชนหรอคนในทองททเปนกลไกหลกในการมสวนรวมเพอพฒนาระบบของอตสาหกรรมการทองเทยว นอกจากนน ยงมประเดนอน ๆ ทตองทำาการศกษาเพมเตมเพอการวจยในอนาคต ทงในเชงบรหารจดการและบรณาการองคความรตาง ๆ จากหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ดงน 1. การเชอมตอเครอขายโดยการใชสอทางเทค- โนโลยสารสนเทศ เชน การจดทำาเวบไซตและระบบมลต- มเดย เพอการเผยแพรและเปนแหลงขอมลสนบสนนในการเดนทางเขามาทองเทยวเกาะเมองพระนครศรอยธยาและบรเวณใกลเคยง 2. การบรหารจดการในสวนของเวบไซตและระบบมลตมเดย รวมถงอปกรณตาง ๆ เชน การจดหา การตดตง

การจดทำาขอมลใหมความทนสมยเทาทนเหตการณปจจบน การดแลรกษาและซอมบำารง การประชาสมพนธกจกรรมตาง ๆ เชน งานประเพณตาง ๆ รวมถงการจดทำาการนำาเสนอสอในรปแบบสภาพแวดลอมเสมอนของแหลงทองเทยวทสำาคญอน ๆ เชน พพธภณฑ วด หรอแหลงทองเทยวตาง ๆ 3. การมสวนรวมของชมชนหรอคนในทองท ในสวนของเวบไซตและระบบมลตมเดย รวมถงอปกรณตาง ๆ เชน การสนบสนนดานขอมล การประชาสมพนธ การชวยกนดแลรกษา การประสานงานดานตางๆ เปนตน ทงน การศกษาในเชงการอนรกษและพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรมกสงผลทางตรงและทางออม ในการศกษาและเรยนรประวตศาสตรของชาต การพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยว โดยเฉพาะอยางยงการปลกจตสำานกในความเปนชาตนยม ความหวงแหนและรกษาไวซงศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ ทงนหากผลการศกษาประสบผลออกมาเปนทนาพอใจ กยอมจะเปนแนวทางนำารอง ในการทหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการทองเทยวจะไดนำารปแบบการจำาลองงานสถาปตย- กรรมโดยใชสอทาง Virtual Environment ไปพฒนาและยกระดบการทองเทยวเชงประวตศาสตรของสถาปตย-กรรม โบราณสถาน และพนททเปนมรดกทางประวต-ศาสตรและวฒนธรรมของชาตตอไป

N. Tongaroon 117

References

Bronzetti, V. F. (2006). About VR. Retrieved October 27, 2009, from http://www.fabricat.com/PDF_FILES/About%

20VR.pdf

Horayangkura, V. (1992). พฤตกรรมมนษยกบสภาพแวดลอม [Human behavior and environment] (3rd ed.). Bangkok,

Thailand: Chulalongkorn University Press.

Horayangkura, V. (2009). In search of sustainable paradigms for conservation and development based on underlying

convergent/divergent conceptions. Journal for Architectural/Planning Research and Studies 6(3), 3-21.

Jongkol, J.* (1989). พพธภณฑสถานวทยา [Museum science] (2nd ed.). Bangkok, Thailand: Amarin Printing Group.

Kulchol, K.* (2002). การออกแบบชมชนเมองคออะไร: การตดตามหาคำาตอบในรอบ 40 ป [What is urban design?:

The Following answers in the past 40 years]. Bangkok, Thailand: Faculty of Architecture, Silpakorn University.

Letellier, R. (1999). Virtual Reality: A new tool for sustainable tourism and cultural heritage sites management.

Retrieved October 22, 2009, from http://cipa.icomos.org/fileadmin/papers/olinda/99c102.pdf

Miryang City - VR Gallery. (2009). Retrieved October 28, 2009, from http://eng.miryang.go.kr/program_/vr/list.php

Planning Division. (1997). สรปคมอการพฒนาแหลงทองเทยวทางดานกายภาพ: เอกสารประกอบการวางแผนการทองเทยว เลมท 10 [Summary guide the physical development of tourism documents for travel planning, volume 10].

Bangkok, Thailand: Tourist Authority of Thailand.

QuickTime VR. (2009). Retrieved October 21, 2009, from http://en.wikipedia.org/wiki/Quicktime_vr

Shenchang, E. C. (2002). QuickTime VR – An Image-Based Approach to Virtual Environment Navigation. Retrieved

October 22, 2009, from http://www1.cs.columbia.edu/~ravir/6998/papers/p29-chen.pdf

Travel and Tourism. (2009). Retrieved October 27, 2009, from http://www.virtually-anywhere.com/tourism/index.html

The Venetian - Photos and Tour. (2009). Retrieved October 28, 2009, from http://www.venetian.com/PagesIf.aspx?id

The Westin Chosun Hotel VR. (2009). Retrieved October 28, 2009, from http://www.echosunhotel.com/

General/lib/flash/vr/main.htm

Virtually Anywhere. (2009). Retrieved October 27, 2009, from http://www.virtually-anywhere.com

VR Tourism. (2009). Retrieved October 27, 2009, from http://www.vrac.iastate.edu/press/PDFs/2003_VRtourism.pdf

Virtual tour. (2009). Retrieved October 21, 2009, from http://en.wikipedia.org/wiki/Virtual_tour

Virtual Tours for Real Industries. (2009). Retrieved October 27, 2009, from http://www.virtually-anywhere.com/

industries/index.html

VR Photogtaphy. (2009). Retrieved October 21, 2009, from http://en.wikipedia.org/wiki/VR_photography

Wikipedia. (2009a). ความเปนจรงเสมอน [Virtual reality]. Retrieved June 1, 2009, from http://th.wikipedia.org/wiki/

ความเปนจรงเสมอนWikipedia. (2009b). Virtual reality. Retrieved June 6, 2009 from http://en.wikipedia.org/wiki/Virtual_reality

* ชอหนงสอในรายการอางองแปลโดยผเขยนบทความ

JARS 7(2). 2010118