44
aRdgeniTi procesis marTvis auditi “milsadenis monitoringisa da dialogis iniciativa” (PMDI) programis nawili angariSis moamzadebaSi monawileobdnen: marina Jordania jgufis wevri, ,,saqarTvelos mwvaneTa moZraoba” Tamaz TurmaniZe jgufis wevri, ,,eko-veli” irakli guledani jgufis wevri, asociacia ,,bio-riTmi” Tbilisi - 2005

aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

aRdgeniTi procesis marTvis auditi

“milsadenis monitoringisa da dialogis iniciativa” (PMDI) programis nawili

angariSis moamzadebaSi monawileobdnen:

marina Jordania jgufis wevri, ,,saqarTvelos mwvaneTa

moZraoba”

Tamaz TurmaniZe jgufis wevri, ,,eko-veli”

irakli guledani jgufis wevri, asociacia ,,bio-riTmi”

Tbilisi - 2005

Page 2: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

sarCevi

sarCevi ................................................................................................................................................................ 1

zogadi mimoxilva .............................................................................................................................. 2

miRwevebi .................................................................................................................................................. 3

gaumjobesebis SesaZleblobebi ....................................................................................... 3

1. Sesavali ................................................................................................................................................. 4

2. meTodologia .................................................................................................................................. 7

3. Sedegebi, analizi, mignebebi, rekomendaciebi ............................................ 8

3.1. aRdgenis gegmebis da programebis SemuSaveba,

ganxorcieleba da monitoringi ....................................................................... 8

3.2. niadagis zeda fenis da qveda fenis dasawyobeba ........................ 11

3.3. sanergeebi organizeba da movla .................................................................. 15

3.4. gasxvisebis zolis gaswvriv antieroziuli da

stabilizirebis RonisZiebebi .......................................................................... 20

3.5. gasxvisebis zolis da momijnave ubnebis aRdgena .................. 25

3.6. mdinareebis da sxva wyliani kalapotebis gadakveTis

ubnebis aRdgena .............................................................................................................. 27

3.7. inertuli masalebis karierebis aRdgena ............................................ 34

4. zogadi daskvnebi ......................................................................................................................... 35

5. madloba .................................................................................................................................................. 37 6. bibliografia .................................................................................................................................. 38 7. danarTebi ............................................................................................................................................. 39

danarTi 1 - aRdgenis valdebulebebi .................................................................. 39

danarTi 2 – aRdgenis jgufis wevrebi .................................................................. 41

SeniSvna avtorebi aRiareben, rom es angariSi da masSi gadmocemuli azrebi

ekuTvniT maT da ar gamoxatavs sponsori organizaciis, evraziis

fondis da misi TanamSromlebis politikasa Tu Sexedulebebs.

1

Page 3: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

zogadi mimoxilva

monitoringis proeqti ganxorcielda 2005 wlis Tebervlidan-

ivlisamde evraziis fondis, IFC-is, UNDP-is da BTC-is finansuri da teqnikuri mxardaWeriT. aRdgenis monitorinigis proeqtSi

monawileobda sami arasamTavrobo organizacia – ,,mwvaneTa

moZraoba,” ,,eko–veli” da ,,bio-riTmi.”

am procesis amocanebsa da miznebs warmoadgenda:

• milsadenis marSrutis gaswvriv arsebul

biomravalferovnebaze da substratebze milsadenis

zegavlenis Seswavla milsadenis mSeneblobisa da momavalSi

misi funqcionirebis dros;

• BP/BTC-is da misi kontraqtorebis mier aRebuli

valdebulebebis Sefaseba da biomravalferovnebis dacvasTan

da eroziis kontrolTan dakavSirebuli zomebis miReba;

• biomravalferovnebaze da niadagis dacvaze milsadenis

zegavlenis minimumamde dayvanisaTvis rekomendaciebis

SemuSaveba.

mocemuli amocanebis da miznebis ganxorcielebisaTvis saWiro

miznobrivi RonisZiebebi:

1. BTC kompaniis da misi kontraqtorebis aRdgeniTi samuSaoebis

speqtris auditi. kerZod:

• aRdgenis gegmebisa da programebis SemuSaveba, ganxorcieleba

da monitoringi;

• niadagis zeda fenisa da niadagqveSa gruntis aReba, Senaxva da

monitoringi;

• Teslis bankebisa da sanergeebis organizeba da movla;

• antieroziuli da stabilizirebis RonisZiebebis

ganxorcieleba milsadenis gasxvisebis zolis gaswvriv;

• gasxvisebis zolis da momijnave ubnebis aRdgena;

• mdinareebis da sxva wyliani kalapotebis gadakveTis ubnebis

aRdgena;

• inertuli masalebis karierebis aRdgena.

2. saaudito saqmianobis (romelic iTvaliswinebs dokumentebis

mimoxilvas, sait-vizitebs) Sedegad miRebuli dakvirvebebisa da

mignebebis gaTvaliswineba da interviuebis da biomravlaferovnebis,

ekosistemebis da vizualuri mxaris aRdgenasTan dakavSirebuli

sakiTxebis Sefaseba.

2

Page 4: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

miRwevebi

miuxedavad imisa, rom ufro detaluri ganxilvisas zogierTi

naklovanebac vlindeba, aRdgeniTi samuSaoebis Sesrulebis karg

praqtikad unda CaiTvalos Semdegi sakiTxebi:

• SemuSavebulia aRdgenis gegmebi da programebi;

• niadagis zeda fena da qveda fena zogadad saTanadod aris

Senaxuli;

• sabolood aRdgenili seqciebi KP 0-30-ze damakmayofilebelia;

• axali nergebis gamoyvanis da iSviaTi endemuri saxeobebis

gadatanisa da gazrdisaTvis Seqmnilia sami sanerge;

• BTC da SCP milsadenebis Cadebis Soris periodSi cicabo

ferdobebze miRebulia droebiTi antieroziuli zomebi.;

• karierebis aRdgenis kargi praqtika

gaumjobesebis SesaZleblobebi

mocemulma auditma gamoavlina valdebulebebisa da proeqtis sxva

dokumentaciasTan dakavSirebuli 12 darRveva, rac aRdgeniTi

samuSaoebis gaumjobesebis SesaZleblobas iZleva. kerZod,

mocemulma auditma gamoavlina:

• mTeli rigi uzustobebi da Seusabamobebi dokumentaciaSi;

• mTeli rigi darRvevebi sanergeebSi (xeebis raodenoba,

zogierTi saxeobebis ararseboba);

• ufro meti yuradReba unda daeTmos mdinaris

gadakveTebsa da cicabo ferdobebs, radganac isini

eroziiis TvalsazrisiT yvelaze ufro sensitiur areals

warmoadgenen. garda amisa, bsgzS-s valdebuleba, romelic

iTvaliswinebs mdinaris gadakveTebis mTlian aRdgenas,

miuxedavad SCP–is mSeneblobis ganrigisa, ar aris

Sesrulebuli;

• meti yuradReba unda daeTomos xis kafvis da

gadamuSavebis procedurebs;

• zogadad niadagis qveda fenis Senaxvasa da dacvsaTan

dakavSirebuli procedurebi damakmayofilebelia,

miuxedavad amisa, zog SemTxvevaSi, saWiroa arsebuli

mdgomareobis gamosworeba.

unda aRiniSnos, rom SCP gazis milsadenis mSenebloba amJamadac

mimdinareobs. Amgvarad, ZiriTadi da saboloo aRdgeniTi

samuSaoebi jer kidev unda ganxorcieldes da Semdgomi

monitoringis sagani gaxdes.

3

Page 5: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

1. Sesavali 2002 wels dafuZnda baqo-Tbilisi-jeihanis kompania, romelic

xelmZRvanelobs milsadenis mSeneblobas. mocemuli milsadenis

daproeqtebaze muSaobda BTC kompaniis mflobelTa jgufi BP-s xelmZRvanelobiT. BTC navTobsadenis mSenebloba 2003 wels daiwyo.

1750 kilometri sigrZis milsadenis saqarTvelos teritoriaze

gamavali monakveTis sigrZe 249 kilometria.

meore (gazis) milsadeni (SCP), romelic baqodan erzerumSi

(TurqeTi) gadis, mSeneblobis procesSia BTC navTobsadenis

samSeneblo derefanSi. SCP- is mSenebloba dasruldeba da igi

eqsploataciaSi Seva 2006 wels. milsadenis mTliani marSruti

aRdgenili iqneba maspinZeli qveynebisA- azerbaijanis, saqarTvelos

da TurqeTis - mTavrobebTan dadebul xelSekrulebaSi

gaTvaliswinebuli valdebulebebis mixedviT. saqarTvelos

teritoriaze BTC milsadenis aRdgena Seferxda SPC milsadenis

mSeneblobis gamo. aRdgeniTi samuSaoebis dawyeba SesaZlebelia

2005 wlis maisisTvis, rodesac SPC milsadenis 20 %- ukve miwaSi

iqneba Cadebuli.

BTC milsadenis saqarTvelos monakveTi fiziko-geografiuli

(bunebrivi) pirobebis unikaluri mravalferovnebiTa da

ekosistemebis maRali sensitiurobiT gamoirCeva:

milsadenis marSruti kveTs ramdenime landSaftur zonas _

naxevarudabnos stepebiT dawyebuli da maRalmTiani alpuri zoniT

damTavrebuli. zRvis donidan hipsometrul simaRleTa sxvaoba 2,2

km-s aRwevs (jandara - >300 m; cxrawyaro – 2466 m).

vertikaluri zonebis mixedviT mkveTrad icvleba klimati,

niadaguri da mcenareuli safari, reliefis danawevreba da sxva.

yovel vertikalur-landSaftur zonas axasiaTebs ekologiuri

sensitiurobis erTi an ramdenime mkafiod gamosaxuli Tviseba.

magaliTad, jandara-marneulis monakveTebze yvelaze metad

moqmedebs gvalvianoba. aRdgeniTi samuSaoebis dagegmvisa da

ganxorcielebis dros gaTvaliswinebuli unda iyos

biorestavraciis sirTuleebi. magaliTad, zafxulSi mcenareuli

safari urwyavad xmeba, amitomac yuradReba unda mieqces qariseuli

eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebs.

mTiswina gvalviani zona (H=600-800 m.) moicavs kodis, marabdis,

winwyaros mimdebare teritoriebs, Sua mTis zona (H=800-1200 m.)

moicavs ZiriTadad, TeTri wyaros raionis teritorias.

mTiani zona (H=1200-1600 m.) milsadenis gaswvriv moicavs walkisa da

axalcixis raionebis teritoriebs.

4

Page 6: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

maRalmTiani zona (H-1800-2500 m.) moicavs qcia-narianis, tabawyuris, cxrawarosa da kodianas mTian masivebsa da mTaTaSoris vakisebs.

rogorc aRiniSna, milsadenis teritoria xasiaTdeba geologiuri,

geomorfologiuri, klimaturi da hidrologiuri pirobebis

gansxvavebulobiT, rac aisaxeba maRali donis

biomravalferovnebaSi.

milsadenis im monakveTze, romelic gadis TrialeTis dasavleT

nawilSi mcenareulobis sartylianoba kolxuri tipisaa

(maradmwvane reliqturi mcenareebis tyeebi - borjomi-bakurianis

monakveTi), sadac iseTi kolxuri uZveles reliqturi saxeobebia

SemorCenili rogoricaa: Rhododendron ponticum, Laurocerasus officialis, Ilex Kolchica, Rus coriaria da rctostaphilus mirtilus.

milsadenis aRmosavleTi nawili stepebis, ariduli tyeebis da

hemiqserofiluri balaxovani buCqnari mcenareulobis sartyels

uWiravs.

milsadenis zemoqmedebis zonaSi didi raodenobiTaa warmodgenili

sxvadasxva konservaciuli Rirebulebis mqone mcenareTa da

cxovelTa saxeobebi, agreTve mcenareTa Tanasazogadoebebi

(subalpuri tyeebi, Walis tyeebi, cicabo ferdobebis tyeebi da sxva)

sxvadasxva sameurneo mniSvnelobis mcenareebi (samkurnalo,

dekoratiuli, aromatuli, veluri xili, sakvebi, samasale, saTib-

saZovari da sxva)

TrialeTis istoriul-floristul raionSi 1650-mde mcenaris

saxeobaa aRricxuli, maTgan 40—mde saxeoba saqarTvelos endemia,

110-mde ki kavkasiis endemi, romelTa Soris aris iSviaTi da

gadaSenebis safrTxis qveS myofi mcenareebic.

garda mcenareuli populaciebisa, BTC milsadenis terotoria

mdidaria fauniT, aq SeiZleba SegxvdeT mcire da saSualo zomis

ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio

Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos

wiTel wignSia Setanili.

milsadenis zonaSi gvxdeba mravali sensituri habitati, sadac

dafiqsirebulia sakonservacio Rirebulebis mcenareTa saxeobebis

populaciebi (biomravalferovnebis monitoringis programa (aprili

2004, momzadebulia BP Exploration (Caspian Sea) LTD-sTvis). es

teritoriebia:

• TeTriwyaros midamoebi amave zonis tyiani ubnebis CaTvliT;

• bedenis plato;

• walkis wyalsacavis Warbteniani habitatebi;

5

Page 7: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

• javaxeTis zegani;

• TavkveTilas mTa, maRalmTis Warbteniani habitatebis

fragmenti;

• narianis veli da mdinare qciis auzis zemo wylis

Warbteniani teritoriebi;

• cxrawyaros qedis Crdilo-dasavleTi ferdofi da kodianas

uReltexili;

• cixisjvrisa da sakires midamoebis tyis ekosistemebi.

gamomdinare iqidan, rom milsadenis gaswvriv mdebare es ubnebi

sensitiurobiT gamoirCevian da udidesi ekologiuri,

ekonomikuri da socialuri mniSvneloba aqvT, isini proeqtis mimarT

qarTuli sazogadoebriobisa da arasamTavrobo organizaciebis

mwvave interess iwveven.

milsadenis mSeneblobis winadadebis mxardasaWerad SemuSavda

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis detaluri Sefaseba

(bsgzS). Ees Sefaseba moicavs milsadenis marSrutis dacvis zomebs

da aRdgenasTan dakavSirebul sakiTxebs, romlebic Sejamebulia I

danarTSi BTC kompaniis aRdgenasTan dakavSirebuli sajaro

valdebulebebis saxiT.

mocemul angariSSi Sefasebulia Tu ramdenad anxorcielebda BTC kompania am valdebulebebs aRdgenis procesis adreul safexurebze.

am procesis miznebs da amocanebs warmoadgenda Semdegi:

• milsadenis marSrutis gaswvriv arsebul

biomravalferovnebaze da substratebze milsadenis

zegavlenis Seswavla, milsadenis mSeneblobisa da momavalSi

misi funqcionirebis dros;

• BP/BTC-is da misi kontraqtorebis mier aRebuli

valdebulebebis Sefaseba da biomravalferovnebis dacvasTan

da eroziis kontrolTan dakavSirebuli zomebis miReba;

• biomravalferovnebaze da niadagis dacvaze milsadenis

zegavlenis minimumamde dayvanisaTvis rekomendaciebis

SemuSaveba.

proeqtis avtorebi imeds gamoTqvamen, rom aRdgenis adreul etapze

am auditis CatarebiT maT saSualeba eqnebaT zegavlena moaxdinon

milsadenis kontraqtorebsa da operatorebze nebismieri

ugulvelyofis an naklovanebis aRmoCenis SemTxvevaSi. mocemuli

informaciis sazogadoebisaTvis miwodebiT isini SeZleben

sazogadoebis moTxovnebis mxedvelobaSi miRebas. am proeqtSi sami

arasamTavrobo organizacia monawileobda. maT Sesaxeb informacia

mocemulia danarTSi 2.

6

Page 8: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

2. meTodologia

milsadenis proeqtis auditi ganxorcielda 2005 wlis maisidan 2005

wlis ivnisamde. proeqtis miznebis SesrulebisaTvis da BTC kompaniisa da misi kontraqtorebis mier milsadenis aRdgenis mTeli

speqtris auditisaTvis Semdegi zomebi iqna miRebuli:

1. dokumentebis mimoxilva aRdgenis gegmebisa da programebis

progresis, ganxorcielebisa da monitoringis SefasebisaTvis;

2. mTeli rigi savele gasvlebisa, romlebic iTvaliswinebdnen

wamyvan TanamSromlebTan interviuebs, fotografiuli masalis

Seqmnas Semdegi sakiTxebis SefasebisaTvis:

• niadagis zeda fenisa da niadagqveSa gruntis aReba, Senaxva

da monitoringi (KP 122-126; gasxvisebis zolis momzadeba SCP-isaTvis);

• Teslis bankebisa da sanergeebis organizeba da movla

(cixisjvari/andeziti, algeTi, bakuriani, botanikuri baRi);

• antieroziuli da stabilizirebis RonisZiebebis

ganxorcieleba milsadenis gasxvisebis zolis gaswvriv (KP 23,24,25);

• gasxvisebis zolis da momijnave ubnebis aRdgena (KP 0-30); • mdinareebis da sxva wyliani kalapotebis gadakveTis ubnebis

aRdgena (mtkvaris aRmosavleTi KP 29 , WivWavi KP 85, mtkvaris dasavleTi KP 220, focxovi KP 239, focxovi KP 243);

• inertuli masalebis karierebis aRdgena (KP 80-100);

3. auditis Sedegad miRebuli dakvirvebebis analizi

dokumentaciasTan Sesabamisobis Sefaseba im mignebebis

gamosavlenad romlebic aferxeben biomravalferovnebis,

ekosistemebisa da vizualuri mxaris aRdgenas.

7

Page 9: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

3. Sedegebi, analizi, mignebebi, rekomendaciebi

mxedvelobaSi unda iyos miRebuli Semaferxebeli sakiTxebis mTeli

rigi, romlebic gaTvaliswinebuli unda iyos aRdgenis procesTan

dakavSirebuli mignebebis gamovlenis Sedegebis

mimoxilvisas.EaRniSnuli sakiTxebi moicavs Semdegs:

• SCP milsadenisaTvis gaTxriTi samuSaoebi mimdinareobs. vinaidan

es saqmianoba mimdinareobs imave samSeneblo derefanSi an

gasxvisebis zolSi, SeuZlebeli iyo aRdgenis saboloo Sedegebis

mimoxilva garda KP 0-30 monakveTisa. sxva monakveTebze

SesaZlebeli iyo kontraqtoris mier ganxorcielebuli aRdgenis

droebiTi zomebis dafiqsireba, rogorc mTliani aRdgenis

winapiroba;

aRdgenis am auditisaTvis mxolod ori viziti Catarda.

zogadad, zemoT aRniSnulis gaTvaliswinebiT, samuSao jgufi

Tvlis, rom aRdgeniTi samuSaoebi da procedurebi saTanadod

xorcieldeba. miuxedavad amisa, aris mTeli rigi sakiTxebisa,

romlebzec BTC kompaniam da misma kontraqtorebma yuradReba unda gaamaxvilon. EaRniSnuli sakiTxebi qvemoT aris ganxiluli.

3.1. aRdgenis gegmebisa da programebis SemuSaveba,

ganxorcieleba da monitoringi

3.1.1. zogadi mimoxilva

am proeqtis garemosdacviT moTxovnebze Sesabamisi reagirebisaTvis

Zalian mniSvnelovania niadagis zeda da qveda fenis, eroziis

kontrolis, morfologiis, gaTxrebis, habitatebis, aRdgenis, wylis

kalapotis da sxva sakiTxebTan dakavSirebuli Sesabamisi

dokumentaciis, gegmebis, procedurebis, meTodologiis Camoyalibeba.

garemos dacvis marTvis gegmebi mocemulia garemosdacviTi marTvis

sistemis (EMS) reestrSi - BTC004-BO10-EV-REG-00002. aRdgenasTan

dakavSirebuli procedurebi da meTodologia mocemulia BTC-B010-GE-REG-0001. samuSao jgufma Seiswavla Semdegi dokumentebi:

1. bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (bsgzS);

2. wina samSeneblo kvlevebi milsadenis mTeli marSrutisa da

mimdebare teritoriebisaTvis (BTC004-B210-EV-REP-00039 C01 – PCS KP-dan 10+281 KP-mde 28+033; BTC004-B210-EV-REP-00022 A02 –

8

Page 10: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

PCS KP 176+355-dan KP-mde 190+065; BTC004-B210 EV-REP-00078 A02 – PCS KP -dan 220+000 239 KP-mde);

3. kontraqtoris sakontrolo gegma (CCP), aRdgena – moicavs

aRdgeniTi RonisZiebebisaTvis saWiro yvela sakiTxsa da

kontrolis meqanizms;

4. milsadenis aRdgenis specifikacia, saqarTvelo (PRSG –410088/301/pl/sp/026);

5. aRdgenis marTvis gegma (BTC004-B010-EV-RLN-0001); 6. bio-aRdgenis meTodologia(BTC004-B010-CM-PRO-00193); 7. bio-aRdgenebis specifikaciis gegma (BTC004-B010-EV-PLN-000014); 8. ekologiuri marTvis gegma (saboloo, 2003 wlis aprili);

9. infrastruqturisa da momsaxurebis marTvis gegma (BTC-004-B010-EV-RLN-00010);

10. winaswari da saboloo geoteqnikuri samuSaoebi (BTC004-B010-CM-PRO-00062);

11. biomravalferovnebis monitoringis programa (aprili, 2004 weli);

12. meTodologiis aRweriloba iseTi mniSvnelovani sakiTxebisaTvis,

rogoricaa xis kafva (BTC004-B010-CM-PRO-00004) da niadagis

zeda fenis mocileba (BTC004-B010-CM-PRO-00053);

3.1.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

3.1.2. a) darRveva, romelic exeba im faqts, rom aRdgenasTan

dakavSirebuli dokumentacia saTanadod ar iTvaliswinebs

bioaRdgenebTan dakavSirebul yvela saintereso da sensitiur

sakiTxs, samarTlebrivi da sxva moTxovnebis CaTvliT.

dakvirveba

1. bsgzS-s, landSaftis vizualuri Sefasebisa da marTvis sqemis

E-I-15 mixedviT, rekomendirebulia 13 saxeobis mcenareebis, aqedan 5

saxeobis xisa da 8 saxeobis buCqis dargva. Mmilsadenis

bioaRdgenis specifikaciis gegmis (BSPP gv. 8-31) mixedviT, darguli

iqneba moxlod 7 saxeobis xe, esenia: 1. Quercus macranthera, 2. Fagus orientalis, 3. Carpinus caucasica, 4. Pinus silvestris, 5. Picea orientalis, 6. Salix alba, 7. Betula Litvinowi. Ggarda amisa, sanergeebSi mxolod Semdegi 5 saxeobis

xe iyo darguli: Quercus macranthera, 2. Fagus orientalis, 3. Carpinus caucasica, 4. Pinus silvestris, 5. Picea orientalis. bioaRdgenebis specifikuri gegma ar iTvaliswinebs buCqebs, gansxvavebiT gzsS-sgan, sadac

rekomendirebulia Semdegi buCqovani mcenareebis dargva: Salix caprea, Corylus avellana, Rosa canina, hipphae rhamnoides, Tamarix ramosissima and Betula litwinowi. 2. saqarTvelos flora xasiaTdeba ara mxolod mravalferovnebiT,

aramed mcenareTa gamoyenebis farTo speqtriT. milsadenis gaswvriv

9

Page 11: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

aris mcenaris bevri saxeoba, romelic gamoiyeneba samedicino,

dekoratiuli, sakvebi da samRebro mizniT. adgilobriv

mosaxleobaSi damkvidrebuli veluri floris resursebis

gamoyenebis uZvelesi tradiciidan gamomdinare,Aam mcenareebs

udidesi mniSvneloba aqvT adgilobrivi mosaxleobis ekonomikuri

mdgomareobisaTvis. aRniSnuli resursis gamoyeneba da misi aRdgena

ar aris gaTvaliswinebuli arc bsgzS-Si da arc sxva Sesabamis

dokumentaciaSi.

3. Ddokumentebis mimoxilvisas aRiniSna Semdegi: “aRdgenis marTvis

gegma” (Tavi 5.7.2.) adgens: “ori wlis ganmavlobaSi yvela sanergeSi

moyvanili xis nergebis odenoba unda Seadgendes daaxloebiT 93 000-

s” “infrastruqturisa da momsaxurebis marTvis gegma” (Tavi 9.3.2.)

adgens: “vinaidan aRdgenisaTvis aucilebelia 300 000 xis dargva,

saWiro iqneba adgilobrivi sanergeebis Seqmna”

4. dokumnetebis mimoxilvisas aRiniSna, rom winasamSeneblo

Seswavla KP 220+000 –dan KP 239 -mde (BTC004-B210-EV-REP-00078 A02-PCS) Catarda ianvarSi. BbsgzS adgens, rom winasamSeneblo aRwera

unda ganxorcieldes vegetaciis periodSi, kerZod gazafxulsa da

zafxulSi.

M

moTxovnebi

1. nebismier garemosdacviT marTvis sistemaSi, organizaciam unda

uzrunvelyos dokumentaciis xelmisawvdomoba, Canawerebis

CaTvliT, mniSvnelovan garemosdacviT aspeqtebTan dakavSirebuli

procesebis efeqturi dagegmvis, funqcionirebis da

kontrolisaTvis;

2. bsgzS-s “landSaftis vizualuri Sefasebisa da marTvis sqemaSi

E-I-15” rekomendirebulia 13 saxeobis mcenaris dargva, aqedan 8

saxeobis xis da 5 saxeobis buCqis;

3. valdebulebaTa reestri moiTxovs mcenareTa saxeobebis

Tavdapirveli biomravalferovnebis aRdgenas (danarTi 1,

valdebulebaTa reestri, #15);

4. bsgzS-s “landSaftis vizualuri Sefaseba da marTvis sqema E-I-12” adgens, rom winasamSeneblo Seswavla unda ganxorcieldes

vegetaciis periodSi, kerZod gazafxulsa da zafxulSi.

M

mignebebi

1. bsgzS-Si warmodgenili dasanergi xeebis saxeobebis raodenoba (8

saxeoba) ar Seesabameba biomravalferovnebis gegmiT

gaTvaliswinebul raodenobas. Agarda amisa, biomravalferovnebis

gegmaSi saerTod ar aris Setanili buCqebi, maSin rodesac bsgzS-

Si rekomedirebulia Semdegi buCqebis dargva: Salix caprea, Corylus

10

Page 12: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

avellana, Rosa canina, hipphae rhamnoides, Tamarix ramosissima da Betula litwinowi;

2. garemosdacviTi marTvis sistemis Sesabamis dokumentaciaSi ar

aris asaxuli mcenareTa da balaxeulobis saxeobebi, romlebic

adgilobrivi mosaxleobis mier gamoiyeneba samedicino, sakvebi,

dekoratiuli da samRebro miznebisaTvis. AaRniSnuli saxeobebi

arc proeqtis sanergeebSi mzard mcenareulobas Soris iqna

gamovlenili. aRdgenasTan dakavSirebul arsebul

dokumentaciaSi ar aris aRiarebuli es mniSvnelovani

garemosdacviTi aspeqti da informacia nebismieri zegavlenis

Serbilebis Taobaze;

3. sanergeebSi gamosayvani xeebis raodenobasTan dakavSirebiT

gamovlenilia Seusabamoba “aRdgenis marTvis gegmasa” (BTC-004-B010-EV-PLN-0001) da “infrastruqturisa da momsaxurebis marTvis

gegmas” (BTC-004-B010-EV-PLN-0010) Soris; 4. dokumentebSi asaxuli praqtika ar Seesabameba winasamSeneblo

aRwerasTan dakavSirebul bsgzS-s moTxovnebs.

rekomendaciebi

1. dauyonebliv unda iqnes miRebuli zomebi aRdgeniTi

samuSaoebisaTvis sanergeebidan saTanado raodenobisa da

saxeobebis mcenareebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofisaTvis;

2. saswrafod unda ganxorcieldes milsadenis gaswvriv arsebuli

im mcenareebisa da balaxeulobis saxeobebis aRwera, romlebic

adgilobrivi mosaxleobis mier samedicino, dekoratiuli, sakvebi

da samRebro miznebisaTvis gamoiyeneba, am saxeobis mcenareebTan

dakavSirebiT aRdgenis gegmaSi zogierTi aRdgeniTi

RonisZiebebis SetanisaTvis;

3. gasxvisebis zolis im adgilebSi, sadac winasamSeneblo aRwera

Catarda ianvris TveSi aucilebelia ganmeorebiTi aRweris

Catareba ufro xelsayrel periodSi, pirveli aRweris dros

gamotovebuli floristuli komponentebis gamovlenisaTvis;

3.2. niadagis zeda fenisa da niadagis qveda fenis

dasawyobeba

3.2.1. zogadi mimoxilva

niadagis zeda fenis dasawyobebis pirobebi unda Seesabamebodes

“aRdgenis marTvis gegmaSi” (BTC004B010EV PLAN-0001; Tavi 6.4.2. – niadagis zeda fenis dasawyobeba) da “niadagis zeda fenis

11

Page 13: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

mocilebis meTodologiis aRweraSi” (BTC-004-B010-CM-PRO-00053) mocemul moTxovnebs.

monaxulebul saitebze, umetes SemTxvevebSi niadagis zeda fena

gancalkevebulia qveda fenisagan da milsadenis marSrutis gaswvriv

zvinebad aris dasawyobebuli. Uumravles SemTxvevebSi zvinebi

balaxiT aris dafaruli, rac niadagis noyierebasa da zogadad

dasawyobebis karg pirobebze miuTiTebs. BTC garemos dacvis

menejeris moadgilis informaciiT, niadagis simkvrivisa da

tenianobis monitoringi yovelTviurad xorcieldeba. zvinebis zoma

swored aris daculi. Mmeore mxriv “zeda fenis xangrZlivi

dasawyobeba gamoiwvevs Teslis bankis dasustebas da Seamcirebs

gadarCenili Teslebis gamravlebis xarisxs, rac Tavis mxriv

mogvcems habitats floris Semcirebuli biomravalferovnebiT”

(bsgzS 14.5.1.3 – gasxvisebis zolis dagvianebuli aRdgena).

3.2.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

3.2.2. a) zogierT monakveTze niadagis qveda fenis dasawyobebasTan

dakavSirebuli darRveva

dakvirvebebi

niadagis zeda fenis dasawyobebuli zvinebi karg mdgomareobaSia

Semdeg adgilebSi:

• KP – 085 – md. WivWavis kveTa – moicavs rux-yavisfer niadags;

• KP – 183 – md. kumiskas kveTa – ruxi-yavisferi niadagi, niadagis

zeda fena saTanadod aris Senaxuli. Ddasawyobebuli zvinebi

balaxiT aris dafaruli (ix. suraTi 1);

• KP – 185 – md. oSaras kveTa. ruxi-yavisferi niadagebi, aluviuri

yavisferi niadagebi. niadagis zeda fenis dasawyobeba saTanadoa;

• KP – 220 – Senakadis kveTa -Yyavisferi aluviuri niadagebi.

Nniadagis zeda fena saTanadod aris Senaxuli;

• KP 244 – md. Ffocxovis kveTa 2. yavisferi aluviuri niadagebi. Nniadagis zeda fena saTanadod aris Senaxuli, rasac

amtkicebs misi xSiri balaxeuli safari.

12

Page 14: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

suraTi 1. KP 183 – mdinare kumiskas kveTa, niadagis zeda fenis

xSiri balaxeuli safariT dafaruli yrilebi

miuxedavad amisa, niadagis qveda fena ar iyo miCneuli saTanadod

Senaxulad KP 238 – mdinare focxovis kveTa 1-ze - yavisferi

aluviuri niadagebi. Nniadagis qveda fenis Senaxva ar aris

saTanadod miCneuli, vinaidan am yrilis simaRle aRemateboda 3

metrs (ix. suraTi 2)

suraTi 2. KP 238 – mdinare focxovis kveTa 1, Nniadagis qveda fenis

yrilebi. ukana fonze Cans balaxiT dafaruli niadagis zeda fena

13

Page 15: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

moTxovna

aRdgenis marTvis gegma adgens Semdeg moTxovnebs niadagis qveda

fenis SenaxvasTan dakavSirebiT:

• qveda fena unda iyos dasawyobebuli yrilebis saxiT, romelTa

simaRle ar unda aRematebodes 3 metrs da cicabo dablobebi

unda iyos daaxloebiT 60 gradusiT daqanebuli;

• drenaJis uzrunvelyofa yrilebidan zedapiruli wylebis

CadinebisaTvis;

• gamoyofili unda iyos dasawyobebis adgilebi, raTa Tavidan

iqnes acilebuli yrilebis dazianeba manqanebis moZraobisa da

sxva masalebiT dabinZurebisagan.

migneba

KP 238-Tan niadagis qveda fena ar aris dasawyobebuli “aRdgenis

marTvis gegmis” (BTC 004 B010 EV PLAN 001), 6.5.2. Tavis Sesabamisad. yrilis simaRle aRemateba 3 metrs da is ganTavsebulia mZime

teqnikis samoZrao gzebTan axlos, rac misi zeTebiT an sawvaviT

dabinZurebis safrTxes qmnis. jgufma ver naxa drenaJi (ix. suraTi 2)

rekomendacia

rekomendirebulia yrilis simaRlis Semcireba 3 metramde, misi

formis Secvla da dacva manqanis moZraobis zemoqmedebisagan.

kontraqtori da qvekontraqtori kompaniebis TanamSromlebi

saWiroeben yrilebis marTvis kargi praqtikis Sexsenebas.

3.3. sanergeebis organizeba da movla

3.3.1. zogadi mimoxilva

BTC kompaniam aiRo valdebuleba Seegrovebina Teslebi da nergebi

da Seeqmna sanergeebi raTa gaezarda aRdgenisaTvis saWiro nergebi.

am auditis ganmavlobaSi jgufma inaxula qvemoT aRwerili sami

sanerge da Sexvda maT xelmZRvanelobas:

algeTis xeebis sanerge (KP-90). Ees sanerge ekuTvnis Sps ,,mamuls”,

romelic SPJV-is kontraqtoria. sanerge 1990 wels Seiqmna da masSi

izrdeboda nergebi grozno – Tbilisis gazis milsadenisaTvis.

dReisaTvis sanergeSi izrdeba Semdegi saxeobis xeebi: Quercus iberica, Juglans regia, Fagus orientalis, Carpinus caucasica, Pyrus caucasica, Pinus silvestris, Acer ibericum.

14

Page 16: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

gasul wels sanergeSi hqondaT buCqovani mcenareebis nergebic,

rogoricaa: askili, qacvi, FSati, Txili, kuneli, kvrinCxi, Sindi,

magram rogorc Sps ,,mamulis” menejerma aRniSna daufinanseblobis

gamo ver moxerxda maTi movla da es mcenareebi ganadgurda (ix.

foto 3).

suraTi 3. algeTis sanerge

menejerma ver miawoda jgufs detaluri informacia SPJV kontraqtoris mier SekveTili mcenareebis raodenobis Taobaze.

auditis jgufis vizualuri SefasebiT, sanergeSi gacilebiT

naklebi raodenobisa da saxeobebis mcenareebia vidre aRniSnuli

valdebulebiT aris gaTvaliswinebuli.

cixisjvris xeebis sanerge (KP-190). sanerge ekuTvnis ,,sulkalmaxs”

da misi direqtori adgilobrivi mewarmea. sanerge mowyobilia 0,5 ha-

ze da gamoiyeneba adgilobrivi jiSis mcenareTa Teslebisagan

merqniani mcenareebis gazrdisaTvis.

am sanerges sul SekveTili hqonda 72 000 cali sami saxeobis

merqniani mcenare, esenia: Pinus sylvestris–36 000 cali, Picea orientalis –20 000 cali da Fagus orientalis –16 000 cali

rogorc sanergis mflobelma Tqva, Tavidan dagegmili iyo buCqovani

mcenareebis dargvac, magram Semdeg SPJV-im uari ganacxada.

gamoyvanili nergebis gadargvis dawyeba dagegmilia 2005 wlis

Semodgomidan da igi dasruldeba 2006 wlis Semodgomaze

milsadenis koridoris im nawilSi sadac adre tyeebi iyo (ix.

suraTi 4).

15

Page 17: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

suraTi 4. cixisjvris sanerge

bakurianis botanikuri baRi. bsgzS-s, saqarTvelos garemos dacvis

kanonis, “bioaRdgenebis marTvis gegmis” da valdebulebaTa

reestris Sesabamisad, milsadenis koridorSi moxvedrili iSviaTi

da endemuri saxeobebi konservaciis mizniT gadatanili unda

yofiliyo uaxloes sanergeebSi da botanikur baRebSi. bakurianis

botanikuri baRi, romelic mdebareobs. zRvis donidan 1650 m.

simaRleze, swored am mizniT gamoiyeneba. BbaRSi mcenareebis

Semdegi saxeobebi izrdeba:

1. dakuTxuli naRvela (Genciana angulosa) –Camotanili kodianadan

2. rozenis cisTvala (Scilla rosenii)- kodianadan 3. TeTryvavila (Galantus alpinus)- kodianadan 4. daqtiloriza (Dactylorhiza urvilleana)- cxrawyaro, andeziti,

bedenis plato.

5. yviTeli Rvina (Fritillaria lutea )- TavkveTili.

6. qarTuli medgara (Pulsatilla georgica) - TeTriwyaro

7. zambaxi (Iris sibirica) – TeTriwyaro

8. jadvari (Orchis coriophora) – Tiseli

9. SroSani (Lilium Shovicianum) – tabawyuridan

10. traunSteinera (Traunsteinera sphaerica) - kodianadan

16

Page 18: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

suraTi 5. bakurianis botanikuri baRi,

daTvalierebuli sanergeebis SesaZleblobebis ganxilvis

safuZvelze SesaZlebelia gamotanil iqnes daskvna, rom am

sanergeebSi aRdgenis miznebisaTvis 300 000 xis gazrda naklebad

aris SesaZlebeli.

3.3.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

3.3.2. a) sanrgeebSi maRali konservaciuli Rirebulebis mqone

saxeobebis gazrdasTan dakavSirebuli Seusabamo debulebis an

saerTod debulebis ararsebobasTan dakavSirebuli darRveva

dakvirveba

auditis dros monaxulebul sam sanergeSi 5 saxeobis mcenare iyo

warmodgenili, esenia: Quercus macranthera, Fagus orientalis, Carpinus caucasica, Pinus silvestris, Picea orientalis. 176-193 KP-sTan milsadeni kveTs subalpur tyeebs, romelic

mcenareebis Semdeg saxeobebs moicavs: Betula Litwunowi, Acer trautvetteri da Sorbus caucasigena. samive am saxeobas maRali sakonservacio

Rirebuleba aqvs. aRniSnuli xeebis arseboba aseve Zalze

mniSvnelovania mocemuli subalpuri zonis antieroziuli

procesebis stabilizirebisa da hidrologiuri reJimis

17

Page 19: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

SenarCunebisaTvis (bsgzS, arsebuli mdgomareobis Seswavla, 8.11

flora fauna gv. 8-128).

moTxovna

• bsgzS-Si rekomendirebulia 13 saxeobis, 8 saxeobis xis da 5

saxeobis buCqis, gadargva sanergeebSi;

• “bioaRdgenebis specifiuri gegma” moiTxovs 7 saxeobis xis

dargvas: (Quercus macranthera, Fagus orientalis, Carpinus caucasica, Pinus silvestris, Picea orientalis, Salix Alba, Betula litwinowi - bsgzS, gv 8-31);

• ,,infrastruqturisa da momsaxurebis marTvis gegma,” Tavi 9.3.2.

adgens, rom daaxloebiT 300 000 axalgazrda xe unda iyos

gamoyvanili sanergeebSi aRdgenis miznebisaTvis.

bsgzS-Si (landSaftis vizualuri Sefaseba da marTvis sqema 1.5.2.1;

,,bioaRdgenis specifiur gegmaSi” - BTC-004-B010– EV- PLN-000014 5.0 ,,xelaxali vegetaciis veqtorebisaTvis sasuqebis gamoyenebis

kriteriumebi”) aRniSnulia: ,,niadagi da tanbrecili mcenareuli

safari cxrawyaros monakveTis cicabo ferdobebze” -

valdebulebaTa reestri (danarTi 1, muxli 15) adgens, rom

mcenareTa saxeobebis Tavdapirveli biomravalferovneba aRdgenili

unda iyos.

migneba

proeqtis sam sanergeSi dReisaTvis arsebuli maragi daaxloebiT 100

000 nergs Seadgens, rac naklebia ,,infrastruqturisa da

momsaxurebis marTvis gegmaSi” mocemuli aRdgeniTi saqmianobisaTvis

gansazRvrul gegmiur maCvenebelze, romelic 300 000 xis dargvas

gulisxmobs.

organizaciam ver miiRo zomebi bioaRdgenebis specifiur gegmaSi

mocemuli Sesabamisi saxeobis buCqebis nergebis gamoyvanisa da

gadargvisaTvis. es saxeobebia: Salix caprea, Corylus avellana, Rosa canina, hipopphae rhamnoides, Tamarix ramosissima, Betula litwinowi. organizaciam ar gadadga saTanado nabijebi cxrawyaros

uReltexilis monakveTidan sami saxeobis, - Betula litwinowi, acer tratvetteri, Sorbus caucasigena, - gadatanisa da gadargvisaTvis romelime

sanergeSi.

rekomendacia

gasxvisebis zolis mcenareuli safaris warmatebiT aRdgenisa da

biomravlaferovnebis SenarCunebisaTvis saWiroa sanergeebSi

sakmarisi raodenobisa da saxeobis nergebis gamoyvanis

uzrunvelyofa, rogorc es gaTvaliswinebulia bsgzS-Si.

18

Page 20: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

3.4. antieroziuli da stabilizirebis RonisZiebebi

milsadenis gasxvisebis zolis gaswvriv

3.4.1. zogadi mimoxilva

baqo-Tbilisi-jeihanis milsadeni kveTs uamrav cicabo ferdobs,

mdinaris kveTebs da landSaftebs, romlebic Zalian mgZnobiareni

arian eroziis TvalsazrisiT. BTC kompaniis kontraqtorebis mier gansaxorcielebeli stabilizirebis zomebi mocemulia ,,aRdgenebis

marTvis gegmis” (BTC004-B010-EV-PLN-00001) a) danarTSi. procedura

winaswari da saboloo geoteqnikuri samuSaoebisaTvis, – eroziis

kontroli ((BTC004-B010-CM-PRO-00062) moicavs sensitiuri

teritoriebis CamonaTvals. saitebze vizitebis dros

daTvalierebul iqna ramodenime aRniSnuli sensitiuri teritoria.

es teritoriebi mocemulia qvemoT - savele CanawerebSi.

KP 28-29 – md. mtkvris kveTa-1 (aRmosavleT sanapiro). Oorive mili

Cadebulia. Fferdobi daqanebulia da masze damontaJebulia

antieroziuli bermebi (ix. suraTi 6). rogorc BTC kompaniis garemos dacviTi menejeris moadgilem aRniSna, uaxloes momavalSi

dagegmilia antieroziuli Wilofis damontaJeba. garkveuli

Seferxeba gamoiwvia navTobsadenisa da gazsadenis mSeneblobis

ganrigma. niadagis aRdgenis Semdeg dagegmilia balaxovani

mcenareebis dargva, romlebic daculi iqneba qarisagan damcavi

safariT.

F

suraTi 6. KP 28-29 - md. mtkvris kveTa-1 (aRmosavleT sanapiro)

cicabo ferdobebze mimagrebulia antieroziuli bermebi

19

Page 21: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

KP 176 - TeTriwyaros uReltexili, romelic zRvis donidan 2500

metris simaRleze mdebareobs, moicavs alpur midamoebs, romlebic

mdidaria iSviaTi da endemuri mcenareebis saxeobebiT. midamoebi

dafarulia balaxovani alpuri mcenareebiT, kavkasiis endemebis

CaTvliT, kerZod: Gentiana angulosa, Scilla rosenii, Primula macrocalix, Primula algida. samSeneblo derefani gadis subalpur tanbrecil tyeze da kveTs

mas.Daq damontaJebulia droebiTi antieroziuli bermebi da

saniaRvreebi. mimdinareobs gazis milsadenis mSenebloba da

amitomac bioaRdgeniTi samuSaoebi jer ar dawyebula. am

teritoriis sensitiurobidan gamomdinare eroziis kontroli

gaormagebulia. cicabo ferdobis erT monakveTSi SeiniSneba mewyersaSiSi

mdgomareoba, rac gadaudebeli mewyersawinaaRmdego RonisZiebebis

gatarebas moiTxovs (ix. suraTi 7).

suraTi 7. KP 176 – cxrawyaros uReltexili.

droebiTi antieroziuli zomebi ganxorcielebulia

bermebis gamoyenebiT

KP 220 – mocemul monakveTze gamoyenebulia droebiTi

antieroziuli zomebi, kerZod ki antieroziuli qviSis tomrebi.

damontaJebulia arxebi. gazis milsadenis mSeneblobis gamo

bioaRdgeniTi samuSaoebi am monakveTze jer ar dawyebula (ix.

suraTi 8).

20

Page 22: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

FsuraTi 8. droebiTi antieroziuli zomebi

qviSis tomrebis gamoyenebiT

KP-222 – cicabo daqanebis ferdobia da mewyersaSiS zonas

warmoadgens. Fferdobebze damontaJebulia saniaRvreebi da eroziis

Semakavebeli bermebi. DdroebiTi antieroziuli zomebis saxiT.

Wilofebi ar aris, magram bioaRdgenebi ar aris dawyebuli

gazsadenis mSeneblobis gamo. swored drois didi interveli,

romelic aris navTobsadenisa da gazsadenis mSeneblobas Soris

arTulebs viTarebas da qmnis eroziis saSiSroebas.

ferdobis zemoT aris meoradi alpuri mdelo, sadac erT

monakveTze iyo milebis Sesanaxi adgili gamoyofili, iq niadagis

fena aRdgenilia da midis bunebrivi aRdgenis procesi.

3.4.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

3.4.2. a) Sesabamisi tanbrecili nargavebis saxeobebis

saSualebiTEeroziisadmi midrekili zogierTi cicabo ferdobebis

aRdgenasTan dakavSirebuli darRveva

droebiTi antieroziuli zomebi, rogoricaa bermebi, saniaRvreebi

da qviSis tomrebi damagrebulia cicabo ferdobebze da ramodenime

wylian kalapotze (KP 28.3,28.6,29,176,185,216 da 222). garda amisa, BTC kompaniis garemosdacviTi menejeris moadgilis informaciiT,

cicabo ferdobebis xelaxali vegetaciisaTvis gamoyenebuli iqneba

importirebuli serTificierebuli Tesli. es warmoadgens eroziis

kontrolis droebiT zomas. importirebuli Tesli swrafad mzardi

yovelwliuri balaxia, romelic axdens ferdoebebis

stabilizirebas bunebrivi balaxis amosvlamde. eroziisadmi

midrekil cicabo ferdobebze (kategoriebi IV-VII) saboloo

aRdgenisas damontaJebuli iqneba Wilofi.

21

Page 23: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

cxrawyaro-kodianas monakveTSi, subalpur zonaSi ((KP 176-193) milsadeni kveTs tanbrecil tyeebs, romlebic moicaven maRali

sakonservacio Rirebulebis mqone Semdeg saxeobebs: Betula litwinowi, Acer trautvetteri da Sorbus caucasigena. am tyeebs udidesi antieroziuli

datvirTva aqvT da garda amisa, isini xels uwyoben hidrologiuri

reJimis SenarCunebas (bsgzS, 8.11 flora da fauna gv.8-128)

foto 9 KP222 – cicabo ferodobi droebiTi antieroziuli

zomebiT, bermebisa da qviSis tomrebis gamoyenebiT

moTxovna

kontraqtoris ,,aRdgenis sakontrolo gegma” (CCP) moiTxovs

mcenareuli mravalferovnebis pirvandel mdomareobamde aRdgenas

bsgzS-Si (lanSaftis vizualuri Sefaseba da marTvis sqema1.5.2.1;

,,bio-aRdgenis specifikaciis gegma” BTC004-B010-EV-PLN-000014.5.0. ,,xelaxali vegetaciis veqtorebisaTvis sasuqebis gamoyenebis

kriteriumebi”) aRniSnulia, rom ,,cxrawyaros uReltexilis ubanze

ciacabo ferdobebis balaxeuli da buCqovani safari aRdgenili

iqneba”.

migneba

verc erT sanergeSi ver iqna nanaxi tanbrecili mcenareebis nergebi,

romlebic izrdeboda gasxvisebis zolis cxrawyaros uReltexilis

22

Page 24: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

ubanze. ver iqna mopovebuli dokumenturad SemuSavebuli gegma,

romelic iTvaliswinebs tanbrecili nargavebis gaSenebas

cxrawyaros uReltexilis monakveTze eroziuli ferodbebis

stabilizirebis mizniT.

rekomendacia

mimdinare sezonisaTvis, cxrawyaros uReltexilis monakveTidan sami

saxeobis tanbrecili nergebis (Betula litwinowi, Acer trautvetteri, Sorbus caucasigena) gamosayvani masalebi gadatanili unda iqnes sanergeebSi.

1. tanbrecili nargavebis aRdgena Setanili unda iqnas, momdevno

savele sezonisaTvis konkretulad cxrawyaros

monakveTisaTvis SemuSavebul aRdgeniTi samuSaoebis

Sesworebul gegmaSi;

2. mSeneblobis dasrulebamde da mis Semdeg, saWiro iqneba

aRdgenil ubnebze monitoringis warmoeba.

3.5. gasxvisebis zolis da momijnave ubnebis aRdgena

3.5.1. zogadi mimoxilva

aRdgenis procesi yvelaze ufro mniSvnelovani saqmianobaa,

romelic Cveulebriv samSeneblo samuSaoebis dasrulebis Semdeg

xorcieldeba bsgzS-Si da sxva TavSi 3.1.1. mocemul saTanado

dokumentaciaSi dadgenili Sesabamisi valdebulebebisa da

procedurebis mixedviT. am TvalsazrisiT, ver iqneba gadaWarbebuli

winasamSeeneblo mdgomareobis dokumentalurad asaxvis udidesi

mniSvneloba.

2005 wlis 5 maisis pirveli savele vizitis dros mTlianad

aRdgenili iyo mxolod KP 0-30 monakveTi (ix. suraTi 10). am

monakveTis gaswvriv miwis reliefi ukve mosworebulia. mcenareuli

safari moicavs balaxsa da balaxovan mcenareebs.

23

Page 25: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

suraTi 10. gasxvisebis zolis saboloo aRdgena KP 30-ze

KP-17-ze aRdgenebi mTlianad aris dasrulebuli. mcenareuli

safaris aRdgena mimdinareobs bunebrivad da intensiurad, rac

niadagis zeda nayofieri fenis kargi dasawyobebis Sedegia. es

teritoria ZiriTadad, sasoflo-sameurneo kulturebisTvis da

saZovrebadaa gamoyenebuli.

3.5.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

3.5.2. a) winasamSeneblo kvlevisas gadaSenebis piras myofi titis

saxeobis gamovlenasTan dakavSirebuli darRveva

dakvirveba

KP 222 –ze aRdgena saTanadod mimdinareobs. monakveTis morfologia

emTxveva wina samSeneblo periodSi arsebul mdgomareobas.

miuxedvavad amisa, samuSao jgufma am monakveTSi ixila gadaSenebis

piras myofi titis saxeoba (mas hqonda 20-25 santimetri sigrZis da

3-3.5. sm. siganis 2-3 foToli, Seubusavi zedapiris, TiTqmis SiSveli,

lega mwvane Seferilobis). saxeobis zusti identifikacia

SeuZlebelia vinaidan mcenare ar iyo ayvavilebuli. orive SesaZlo

saxeoba saqarTveloSi gavrcelebulia mxolod Sida qarTlis

teritoriaze.

24

Page 26: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

saqarTveloSi titis ori saxeoba arsebobs da orive maTgani

saqarTvelos wiTel wignSia Setanili. arcerTi saxeoba ar iyo

aRniSnuli wina-samSeneblo kvlevaSi da arc imis mtkicebuleba, rom

es saxeobebi, saboloo aRdgenis periodamde sanergeebSi iqneba

gadatanili ar iyo uzrunvelyofili.

moTxovna

bsgzS-sa (Tavi 8) da ,,bioaRdgenebis gegmis mixedviT”, mcenareTa

saxeobebis pirvandeli biomravalferovneba da maTi milsadenis

gaswvriv gamravlebis meTodi unda iqnes aRdgenili. mcenareuli

safari unda Sedgebodes adgilobrivi floris saxeobebisagan.

uzrunvelyofili unda iqnes endemuri da gadaSenebis safrTxis

piras myofi saxeobebis konservacia (CCP, danarTi 1, valdebulebaTa

reestri, gv. 45).

migneba

winasamSeneblo kvlevebis dros ver iqna gamovlenili KP 222 ubanze gadaSenebis piras myofi titis saxeobebi da ar iqna dagegmili maTi

sanergeebSi gamravlebisa da gasxvisebis zolSi gadmorgvis

RonisZiebebi am monakveTSi sicocxlisunariani populaciebis

aRdgenisaTvis.

rekomendacia

saWiroa gasxvisebis zolSi gavrcelebuli yvela endemuri da

gadaSenebis piras myofi saxeobis detaluri Seswavala da

sakonservacio zomebis miReba;

samSeneblo samuSaoebis dasrulebis Semdeg saWiroa damatebiTi

monitoringis Catareba.

3.6. mdinareebis da sxva wyliani kalapotebis gadakveTis

ubnebis aRdgena

3.6.1. zogadi mimoxilva

BTC milsadenis mrSruti kveTs daaxloebiT 200-mde wylian

kalapots. maTi ubnebis umravlesobaze jer kidev mimdinareobs

mSenebloba da maTi aRdgena ar aris gaTvaliswinebuli SCP milsadenis Cadebamde.

25

Page 27: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

3.6.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

3.6.2. a) xis kafvasTan dakavSirebuli moTxovnebis Sesrulebasa da

mdinaris kveTebze xeebis dazianebis Tavidan acilebasTan

dakavSirebuli darRvevebi.

dakvirveba

KP 85-ze mdinare WivWavis kveTaze koridoris gaswvriv darCenili

iyo uswormasworod damtvreuli xeebi (ix. suraTi 11). es mdinaris

kveTa ar iyo aRdgenili da ar aRdgeba gazis milsadenis gavlamde.

suraTi 11. damtvreuli xeebi mdinare WivWavis kveTaze KP 85-ze

xeebisaTvis xis kafvis cudi praqtikiT miyenebuli ziani aRiniSna

KP 183-zec.

moTxovna

,,xis kafvis meTodologiis aRwera” (BTC004-B010-CM-PRO-00004), Tavi

6 ,,procesi” adgens Semdeg moTxovnebs:

“xis kafva unda dasruldes erTi uwyveti proceduris

ganmavlobaSi;”

“moWrili xe ar unda darCes dagdebuli an nawilobriv moWrili;”

“davardnili xeebidan moWrili totebi unda Segrovdes grovebad da

daiwvas samSeneblo derefanSi.”

26

Page 28: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

migneba

BTC kompaniam ver SeZlo Tavisi kontraqtorebis mxridan xeebis

kafvis procedurebis Sesrulebis uzrunvelyofa da xeebis

dazianebis Tavidan acileba mdinareebis WivWavisa (KP 85) da

kumiskas (KP 183) kveTis ubnebze.

rekomendacia

dazianebuli xeebi gamotanili da gadayrili unda iyvnen “xeebis

kafvis meTodologiuri aRwerilobis” Sesabamisad, xolo momavalSi

tyis kafvis samuSaoebi unda warimarTos detaluri monitoringis

qveS.

3.6.2. b) BTC milsadenis mSeneblobis dasrulebis Semdeg mdinareebis

kveTis mTlian aRdgenasTan dakavSirebuli darRveva

dakvirveba

auditis jgufma moinaxula mdinaris kveTis Semdegi ubnebi:

KP-29-ze, mtkvris gadakveTaze ferdobi cicaboa da damagrebulia

eroziis sawinaaRmdego bermebi. aRdgeniTi samuSaoebi jer-jerobiT

dawyebuli ar aris. ar aris gakeTebuli eroziis sawinaaRmdego

Wilofebi. aRdgeniTi samuSaoebis gadavadeba gamoiwvia

navTobsadenisa da gazsadenis mSeneblobas Soris arsebulma drois

diapazonma. (ix. suraTi 12)

suraTi 12. KP-29 md. mtkvris gadakveTa 1

antieroziuli bermebi

27

Page 29: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

KP-85 md. WivWavis gadakveTa. navTobsadeni Cadebulia miwaSi, magram

gazis milsadenis mimdinare mSeneblobis gamo, aRdgeniTi samuSaoebi

ar aris dasrulebuli (ix. suraTI 13).

suraTi 13. KP-85 md. WivWavis kveTa.

ukana fonze moCans gazis milsadeni, romelic unda

daimarxos. navTobsadeni ukve Cadebulia.

KP-183- md. kumiskas kveTa. md. kumiska md. borjomulas marcxena

Senakadia. am adgilebSi navTobsadeni gadis Sereuli tyis zonaSi,

sadac qvetyeSi gavrcelebulia qarTuli Txili (Corilus iberica), es tyeebi mdidaria veluri xiliTa da sxva sakvebi mcenareebiT. igi

aris mravali aq gavrcelebuli ZuZumwovrebis (daTvi, mgeli, mela,

focxveri) TavSesafari. md. kumiskaSi aRwerilia Tevzebis 5 saxeoba:

kalmaxi(Salmo fario), kavkasiuri qaSapi(Leuciscus cephalus), mtkvris

wvera(Barbus lacerta), murwa(Barbus mursa), aRmosavluri frita(Alburnoides bipunctatus) (bsgzS 8.11.3.6.7.).

aq navTobsadenis mSenebloba dasrulebulia. magram bioaRdgenebi

aqac ar aris dawyebuli, gazsadenis mSeneblobasTan dakavSirebiT.

(ix. suraTi 14)

28

Page 30: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

suraTi 14. KP-183- md. kumiskas kveTa.

navTobsadeni Cadebulia da mimdinareobs gazsadenis mSenebloba.

KP-185 – md. oSoras kveTa. kumiskas Semdeg milsadeni gadakveTs md.

oSoras (kumiskis Senakadi) cixisjvris dasavleTiT. am teritoriaze

navTobsadeni tyis zonas kveTs. am mdinareSi 4 saxeobis Tevzia.

esenia: kalmaxi (Salmo fario), kavkasiuri qaSapi (Leuciscus cephalus), mtkvris wvera (Barbus lacerta), aRmosavluri frita (Alburnoides bipunctatus) (bsgzS 8.11.3.6.7. Tevzebi).

aqac navTobsadeni Cadebulia da midis gazsadenis mSenebloba.

cicabo ferdobze damontaJebulia droebiTi bermebi.

KP-216 sakmaod Rrma arxia, sadac nakaduli moedineba. navTobsadenis

mili Cadebulia, arxis gverdebze eroziis sawinaaRmdego qviSis

tomrebia dawyobili gamagrebis mizniT. SPJV kontraqtorma niadagis gasamagreblad ferdobze daTesa Svria, magram gvalvebis gamo jer

ar iyo amosuli.

KP-223 –mdinare mtkvris gadakveTa. mdinaris napirebze SemorCenilia

Walis tyis fragmentebi. aq gavrcelebulia iSviaTi, wiTeli wignis

saxeoba Zelqvis (Zelcova carpinifolia) koromebi, romelic saqarTvelos

wiTel wignSia Setanili. bioaRdgenebi aqac ar aris dawyebuli,

gazsadenis mSeneblobis gamo.

am teritoriaze auditis jgufma SeniSna wyalmcuravi frinvelebi.

Soridan isini rux weros gavdnen, magram SesaZloa yanCas romelime

saxeoba yofiliyo. aqve SemCneul iqna yviTelfexeba Tolia.

29

Page 31: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

KP-238 – mdinare focxovis kveTa 1. BTC kompaniis warmomadgenlebis

TqmiT, aq uamindobis gamo garTulda samuSaoebis Sesruleba.

qariSxalma didi ziani miayena am monakveTze gazsadenis gayvanas.

mdgomareoba TandaTan swordeba. bioaRdgenebi aqac ar aris jer

dawyebuli. mdinaris orive mxares aris fragmentulad SemorCenili

Walis tyis naSTi. aseT fragmentebs aqvs maRali sakonservacio

Rirebuleba, vinaidan Walis tyeebi saqarTveloSi umeteswilad

TiTqmis sruliad mospobilia da maTi mcire naSTebis SenarCunebas

aqvs Zalian didi mniSvneloba Walis tyis Semdgomi aRdgenisaTvis.

aseTi habitatebi warmoadgenen sxvadasxva cxovelebisa da

wyalmcuravi frinvelebis adgilsamyofels. KP-243 – mdinare focxovis kveTaA 2 _ navTobsadenis mili

Cadebulia, magram bioaRdgenebi jer ar aris dawyebuli

md. focxovis orive napirze gadakveTasTan fragmentuladaa

SemorCenili Walis tyis naSTi. marjvena sanapiroze sasoflo-

sameurneo savargulebia. litaraturis monacemebiT am adgilebSi

aris wavis soroebi (bsgzS). (ix. suraTi 15)

suraTi 15 KP-243 – mdinare focxovis kveTaA2.

cicabo ferdobi, romelzec ar aris Catarebuli

antieroziuli RonisZiebebi

moTxovna

bsgzS 5.4.10.3 - mdinaris napiris aRdgena, adgens:

mdinaris kveTis ubani unda iyos mTlianad aRdgenili, miuxedvad

gazsadenis mSeneblobis grafikisa.

30

Page 32: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

migneba

bsgzS-s moTxovnebis darRveviT ar moxda mdinareebis gadakveTebis

ubnebis sruli aRdgena KP29 (mtkvris aRmosavleTis gadakveTa), KP85 (WivWavi), KP185 (oSora), KP220 (mtkvris dasavleTis gadakveTa), KP238 (focxovi I), KP243 (focxovi II) monakveTebze. am ubnebze gatarebulia

mxolod droebiTi RonisZiebebi, xolo saboloo aRdgena

gadadebulia SCP-is mSeneblobis dasrulebamde.

rekomendacia

mdinareTa gadakveTis ubnebze dauyonebliv unda Catardes sruli

aRdgeniTi samuSaoebi, raTa Sesrulebuli iqnas bsgzS-s moTxovnebi.

aRniSnuls udidesi mniSvneloba aqvs eroziisadmi mgZnobiare

sensitiuri ubnebisa da florisa da faunis habitatebis

konservaciisaTvis.

3.7. karierebis aRdgena

3.7.1. zogadi mimoxilva

proeqtis farglebSi aRdgenilia mxolod erTi karieri. igi

mderbareobs mdinare WivWavis gadakveTaze milsadenis marSrutis KP 90-Tan (ix. foto 16). miuxedavad amisa, aRniSnuli karieri ar iyo

gamoyenebuli rogorc masalebis mopovebis wyaro samSeneblo

samuSaoebisaTvis. is did xnis winaT iyo mitovebuli. BTC gremosadcviTi menejeris moadgilis infromaciiT, mflobelebTan

molaparakebebis Semdeg mitovebuli karieri amoivso

mSeneblobisaTvis gamoyenebuli qvebiT da daifara niadagiT.

31

Page 33: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

suraTi 16. aRdgenili karieri (KP 90 –Tan).

3.7.2. dakvirvebebi, moTxovnebi, mignebebi da rekomendaciebi

dakvirveba

karieri aRdgenilia da saeWvoa, rom misi mflobelebi SeZlebdnen am

saqmianobis ganxorcielebas. garda amisa, mSenbelobis narCenebi

saTanadod iqna gankarguli.

32

Page 34: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

4. zogadi daskvnebi

BTC milsadenis mSenebloba TiTqmis dasrulebulia. mimdinareobs SCP milsadenis mSenebloba. mimdinare saqmianobis statusi ukve

qmnis zogad warmodgenas aRdgeniTi samuSaoebis mdgomareobasTan

da xarisxTan dakavSirebiT.

marSrutis mTliani da saboloo aRdgena ganxorcieldeba

samSeneblo samuSaoebis dasrulebis Semdeg. Sesabamisad,

SesaZlebeli iyo BTC da SPJV kompaniebis mier ganxorcielebuli

mxolod droebiTi zomebis mimoxilva. ZiriTadad valdebulebebi

da samuSaoebi, dafuZnebuli saxvadasxva sakiTxebTan dakavSirebuli

did moculobis dokumnetaciaze, Sesrulebulia. miuxedavad amisa,

gamovlinda mTeli rigi sayuradRebo sakvanZo mignebebi:P

• dokumentaciaSi ar aris gaTvaliswinebuli bevri

mniSvnelovani sakiTxi da araerTi Seusabamobaa, rac, ra Tqma unda,

mSeneblobis periodSi praqtikaSic aisaxa da aRniSnulia mocemul

angariSSi (Tavi 3.1.). bsgzS da rac kidev ufro mniSvnelovania,

winasamSeneblo kvlevebi, romlebic uSualod mSeneblobis

dawyebamde ganxorcielda, ar moicaven endemuri floris yvela

saxeobas. samedicino daniSnulebis mcenareebis ugulvelyofa

seriozuli Secdomaa. Sesabamisad, es mcenareebi ar moipoveba arc

sanergeebSi.

• miuxedavad bsgzS-s moTxovnisa, rom winasamSeneblo kvlevebi

Catardes vegetaciis optimalur periodSi, am auditis farglebSi

ganxiluli winasamSeneblo kvleva Catarebulia ianvarSi. cxadia,

rom weliwadis am dros SeuZlebelia floris yvela saxoebis

gamovlena da identifikacia.

• bsgzS-Si rekomedirebulia 13 saxeobis mcenaris dargava: 8

saxeobis xis da 5 saxeobis buCqis. ,,bioaRdgenebis specifiuri gegma”

iTvaliswinebs 7 saxeobis xis dargavs. sanergeebSi dargulia

mxolod 5 saxeobis xe. ,,bioaRdgenebis specifiur gegmaSi” ar aris

Setanili bsgzS-Ti rekomendirebuli arcerTi buCqi. zemoT

aRniSnulis gaTvaliswinebiT, sadao xdeba biomravalferovnebis

pirvandel mdgomareobamde aRdgenis SesaZlebloba.

• rekomedirebulia dokumentaciaSi arsebuli Seusabamobebis

ganxilva, mdgomareobis gamosworebis mizniT da am

sakiTxebisadmi ufro detaluri midgoma; • dasanergi xeebis raodenobasTan dakavSirebuli zogierTi

migneba dakavSirebulia sanergeebTan da mocemulia 3.3.

qveTavSi. rekomendirebulia zomebis miReba raTa bioaRdgenis

33

Page 35: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

procesi ar Seferxdes darguli xeebisa da buCqebis

Sesabamisi raodenobis ar qonis gamo.

• antieroziuli saqmianobis xarisxze msjeloba SesaZlebelia

mxolod KP 0-30-Tan dakavSirebiT, sadac jgufis vizitis

periodisaTvis aRniSnuli samuSaoebi ukve dasrulebuli iyo. sxva

saitebze mxolod droebiTi antieroziuli zomebia miRebuli, rac

ganpirobebuli iyo imiT, rom mxolod navTobsadeni iyo Cadebuli

da mimdinareobda gazsadenis Cadeba. es faqti aferxebs saboloo

antieroziuli zomebis miRebas.

• mdinaris kveTebi da cicabo ferdobebi eroziis TvalsazrisiT

yvelaze ufro sensitiuri ubnebia. bsgzS-Si gaTvaliswinebuli

valdebulebis mixedviT: ,,mdinaris kveTebi mTlianad unda

iyos aRdgenili SCP milsadenis mSeneblobis miuxeadavad.”

mdinaris kveTis ubnebze ganxorcielebuli antieroziuli

samuSaoebi Semoifargleba mxolod napiris gasamagrebeli

samuSaoebiT. mocemul SemTxvevebSi jgufs SesaZlebloba

hqonda droebiTi zomebis mimoxilvisa mxolod WivWavis

mdinaris kveTaze. rac Seexeba mdinareebis mtkvris da

focxovis kveTebs (mtkvari aRmosavleTi da dasavleTi da

focxovi I da Ffocxovi II), napirsamagri zomebi saerTod ar

iyo miRebuli da mxolod sawyis etapze imyofeboda;

• gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces xeebis kafvas da maTi

ganadgurebis proceduras (md WivWavis kveTa - KP 85 da

kumiskas kveTa KP 183);

• dafiqsirebulia karierebis aRdgenis kargi praqtika. es

praqtika SeiZleba gamoyenebuli iyos sxva karierebis

aRdgenisas.

zemoT aRniSnul sakiTxebze BTC kompaniis drouli da Sesabamisi

reagireba daarwmunebs qarTul sazogadoebas, rom bsgzS-Si da sxva

wamyvan dokumentaciaSi gaTvaliswinebuli valdebulebebi sruldeba

da aRdgenis procesi efqtruri kontrolis qveS mimdinareobs.

vinaidan aRdgenis warmatebis Sefaseba jer Zalian adrea, am

Tematikis monitoringi PMDI-is Semdgom ciklebSi Zalian

mniSvnelovania.

34

Page 36: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

5. madloba

PMDI proeqtis farglebSi momuSave aRdgenis monitoringis jgufis

wevrebi madlobas uxdian Semdeg pirovnebebs, organizaciebsa da

kompaniebs im mxardaWerisaTvis, mowodebuli informaciisTvis da

konsultaciebisaTvis, romlebiTac maT monitoringis jgufi

proeqtis ganxorcielebis procesSi uzrunvelyves:

evraziis fondi da misi direqtori qeTevan xuciSvili

proeqtis koordinatori giorgi baqraZe

proeqtis konsultanti suzan Cenoni

BTC/SPJV–kompaniebis garemosdacviTi sferos wamyvani

TanamSromlebi: iurgen fon borisi, andriu hakbodi, bili savindra

da ana haltoni

jgufi gansakuTrebul madlobas uxdis saerTaSoriso eqsperts

klaiv morgans, roemlic jgufs daexmara auditis sisruleSi

moyvanasa da Sedegebis analizSi

,,garemosdacviTi kvleva da Sefaseba”- ERA – daviT abulaSvili

adgilobriv da saerTaSoriso eqspertebi da arasamTavrobo

organizaciebi, romlebTanac jgufs Sexvedrebi hqonda monitoringis

procesis dros, daviT xecurianisa da zviad Cadunelis CaTvliT,

romlebmac jgufis wevrebs gidoba gauwies velze da

daaTvalierebines sxvadasxva adgilebidan motanili iSviaTi

saxeobebi.

35

Page 37: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

6. bibliografia

• saqarTvelos wiTeli wigni – 1982, gamomcemeli - “sabWoTa

saqarTvelo”

• saqarTvelos mcenareebi – n. kecxoveli, 1968, gamomcemeli -

saqarTvelos mecinierebaTa akademia

• flora da fauna – 1968-1999, I-XII – saqarTvelos mecnierebaTa

akademia

• adgilobrivi flora – r. gagniZe 2002, gamomcemeli “baTumi”

• saqarTvelos satyeo kodeqsi – 1999, gamomcemeli - saqarTvelos

parlamenti

• bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (bsgzsS)

• winasamSeneblo kvleva mTeli milsadenis marSrutisa da

mimdebare ubnebisaTvis(BTC004-B210-EV-REP-00039 C01 – PCS KP-dan 10+281 KP-mde 28+033; BTC004-B210-EV-REP-00022 A02 – PCS KP 176+355-dan KP-mde 190+065; BTC004-B210 EV-REP-00078 A02 – PCS KP -dan 220+000 239 KP-mde).

• kontraqtoris sakontrolo gegma (CCP), aRdgena – moicavs

aRdgeniTi RonisZiebebisTvis saWiro yvela sakiTxsa da

kontrolis meqanizms.

• milsadenis aRdgenis specifikacia, saqarTvelo (PRSG –410088/301/pl/sp/026)

• aRdgenis marTvis gegma (BTC004-B010-EV-RLN-0001) • bio-aRdgenis meTodologia(BTC004-B010-CM-PRO-00193) • bio-aRdgenebis specifikaciis gegma (BTC004-B010-EV-PLN-000014) • ekologiuri marTvis gegma (saboloo, 2003 wlis aprili)

• infrastruqturisa da momsaxurebis marTvis gegma (BTC-004-B010-EV-RLN-00010)

• winaswari da saboloo geoteqnikuri samuSaoebi(BTC004-B010-CM-PRO-00062)

• biomravalferovnebis monitoringis programa (aprili, 2004 weli)

36

Page 38: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

7. danarTebi

danarTi 1. aRdgenis valdebulebebi

BTC/SCP –is aRdgenasTan dakavSirebuli sajaro valdebulebebi

• eroziis kontrols daqvemdebarebuli marSrutis monakveTSi

Sualeduri aRdgenisa da gazsadenis mSeneblobis dawyebamde 12

Tveze ufro xangrZlivi Seferxebisas, mTliani eroziis kontrolis

zomebi da aRdgeniTi samuSaoebi ganxorcieldeba mTel am

teritoriaze;

• mdinaris kveTa mTaliand iqneba aRdgenili miuxedavad gazsadenis

mSeneblobis grafikisa;

• niadagis zeda fenisa da qveda fenis xarisxi, struqtura da

mTlianoba SenarCundeba winaswar gansazRvruli niadagis fenis

mocilebisa da dasawyoebebis procedurebis gziT;

• eroziis droebiTi kontroli ganxocieldeba eroziis sawinaaRmdego

Wilofebis wyalamridi kvlebis, saleqarebisa da filtris bermebis

saSualebiT;

• eroziis mudmivi kontroli ganxorcieldeba bermebis, gabionis

leibebis da saniaRvreebis saSualebiT, xolo garemosdacviTi

TvalsazrisiT sensitur zonebSi damatebiTi dacva

uzrunvelyofili iqneba saleqarebis saSualebiT, romlebic

pirdapir sensitiuri ubnis ferdobis maRla damontaJdeba;

• mesame mxaris dazianebuli da gadaadgilebuli sakuTreba

aRdgenili iqneba winaswar dadebuli xelSekruelebebis Tanaxmad;

• garemosdacvis TavlsazrisiT sensitiur ubnebze, wyalnakadian

kalapotebsa da eroziisadmi midrekil ubnebSi milsadenis

damontaJebisTanave daiwyeba niadagis dayra da aRdgena. nebismieri

saSualebebi (gzebi, satvirTo manqanebi, xidebi, samSeneblo banakebi

da sxva), romlebic mSeneblobis miznebisaTvis gamoiyeneboda, aseve

dauyonebliv iqneba aRdgenili pirvendel mdgomareobaSi;

• yvela dazianebuli ubani daeqvemdebareba saboloo mosworebas,

romelic moicavs balaxis Teslebis daTesvas da xeebisa da buCqebis

dargvas;

• pirvandeli mcenareuli safaris miznobrivi minimumi misi dargvidan

erT weliwadSi 70%-s Seadgens;

• Semdgomi movla, monitoringi da koreqciuli qmedebebis programa

daefuZneba bioaRdgenebis procesis Semowmebas dargvis Semdeg

yovel 3 TveSi;

• niadagis ukan dabrunebisa da zemoT CamoTvlili sawyisi aRdgeniTi

RonisZiebebis Semdeg, dazianebuli an gadaadgilebuli Robeebi,

milsadenis derefnebi da sakuTrebis sazRvrebi aRdgenili iqneba

pirvandel mdgomareobaSi;

• mdinaris arxebis Tavdapirveli sigane, siRrme da daqaneba iqneba

dokumentalurad dafiqsirebuli maT Secvlamde da Semdgom

aRdgenili;

37

Page 39: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

• gasxvisebis zolis mudmivi aRdgenisaTvis aSenebuli iqneba gabionis

kedlebi;

• meTodologiis aRwera, eroziis da naleqebis kontrolis

saSualebebis CaTvliT, SemuSavebuli iqneba yvela mdinaris

kveTebisaTvis;

• kontraqtori valdebuli iqneba waradginos niadagis eroziisa da

naleqebis kontrolis gegma kontraqtis specifikidan gamomdinare.

38

Page 40: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

danarTi 2. aRdgenis jgufis wevrebi

Tamaz TurmaniZe – jgufis wevri

garemos dacvis da bunebrivi resursebis racionaluri marTvis dargis

profesori, saqarTvelos soflis meurneobis mecnierebaTa akademiis

wevri.

1991 wlidan - arasamTavrobo organizacia ,,agro-ekologiuri

sazogadoebis” Tavmjdomare. Organizacia anxorcielebs monitorings

miwis dacvasa da miwiT sargeblobaze

mariam Jordania – jgufis wevri

botanikosi, ,,saqarTvelos mwvaneTa moZraobis” wevri.

saqarTvelos mwvaneTa moZraoba pasuxismgebelia garemos dacvasa da

ekologiuri resursebis racionalur gamoyenebaze.

irakli guledani – jgufis wevri

2001 wlidan - genetikis institut ,,kolxidis” ufrosi mecnier muSaki.

1999 wlidan - axalgazrda biologTa asociacia ,,bio-riTmis”

prezidenti. “bio-riTmi” muSaobs garemos dacvasTan, am sferoSi

studenebis triningTan dakavSirebul sxva sakiTxebze.

39

Page 41: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

BTC Co. pasuxebi aRdgenis marTvis Taobaze

gamoTqmuli rekomendaciebis Sesaxeb BTC Co. pasuxi: zogadi Sesavali

BTC Co.-saTvis mniSvnelovani iyo is SesaZlebloba, rom ganixila es

angariSi auditorul jgufTan da miawoda pasuxi gakeTebul

rekomendaciebze. SemdgomSi Cveni SeniSvnebi ganxiluli iqna

auditorul jgufTan. rekomendaciebi iqna miRebuli da SeTanxmeba

moxda ramodenime sferoSi.

aris ramdenime aspeqti, razec SeTanxmebis miRweva BTC Co-sa da

auditorul jgufs Soris ver moxerxda. amis mizezebi axsnilia

sadac es SesaZlebelia. miRweuli iqna SeTanxmeba, rom is sakiTxebi,

romlebzec arsebobda azrTa sxvadasxvaoba, Seswavlili iqneba

kvlav momavali auditebis mier.

BTC Co-s aRebuli aqvs pasuxismgebloba, rom ganaxorcielebs

maRali donis aRdgeniT samuSaoebs milsadenis marSrutis

gayolebaze da siamovnebiT iRebs rekomendaciebs am jgufisagan.

miRweuli iqna SeTaxmeba rom mniSvnelovania momavalSi aRdgenis

xarisxis monitoringis gagrZeleba.

BTC Co. pasuxi: 3.1.2. a) darRveva, romelic exeba im faqts, rom aRdgenasTan

dakavSirebuli dokumentacia saTanadod ar iTvaliswinebs

bioaRdgenebTan dakavSirebul yvela saintereso da sensitiur

sakiTxs, samarTlebrivi da sxva moTxovnebis CaTvliT.

pasuxi 1.

BTC Co. eTanxmeba am SeniSvnas da rogorc auditis dros aRiniSna,

BTC Co, SPJV-sTan SeTanxmebiT, iwyebs bio-aRdgenis gegmis

menejmentze da mis ganxorcielebaze muSaobas, maT Soris xeebisa da

buCqebis saxeobebis swori raodenobis damatebaze bunebriv da

socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis dokumentis mixedviT.

dasargavi saxeobebis ganaxlebuli sia axlaxans SeTanxmda BTC-isa da saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

saministros Soris. am siis mixedviT, BTC kisrulobs valdebulebas,

rom dargavs ufro met saxeobas, vidre naxsenebia bunebriv da

socialur garemoze zegavlenis Sefasebis dokumentSi.

40

Page 42: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

pasuxi 2.

BTC-s aRebuli aqvs valdebuleba, rom aRadgens im tipiuri da iSviaTi saxeobebis mravalferovnebas, rac arsebobda gasxvisebis

derefanze mSeneblobis dawyebamde. am saxeobebis identifikacia da

dokumenturi aRricxva ganxorcielda mosufTavebis wina periodis

ganmavlobaSi.

SeuZlebelia TiToeuli am saxeobis xelaxla dargva, magram

Seiqmneba pirobebi imisaTvis, raTa bunebrivad damkvidrdes manmade

arsebuli yvela saxeoba.

BTC Co. Caiwers rekomendaciis saxiT momavali proeqtebisaTvis imas,

rom bunebriv da socialur garemoze Sefasebis angariSi unda

moicavdes im mcenareebze da balaxebze zegavlenis Sefasebas,

romlebsac adgilobrivi mosaxleoba iyenebda.

pasuxi 3.

mSeneblobis wina aRwerebi, romlebic zamTarSi Catarda, misaRebad

iTvleba, radgan isini Catarda iq, sadac Tovli ar iyo. daiwyeba

yovlismomcveli bio-aRdgenis monitoringis programa, raTa

Catardes gasxvisebis derefanze mcenareuli safaris gansxvavebis

monitoringi mimdebare miwasTan mimarTebaSi.

miRweuli iqna SeTanxmeba, rom aRwerebi misaRebia, Tumca proeqtma

unda daicvas bunebriv da socialur garemoze Sefasebis angariSis

moTxovnebi sadac SesaZlebelia da daasrulos aRwerebi

gazafxulze/zafxulSi.

BTC Co. pasuxi: 3.2.2. a) zogierT monakveTze niadagis qveda fenis dasawyobebasTan

dakavSirebuli darRveva

BTC Co. eTanxmeba, rom aris teqnikuri darRveva imasTan

dakavSirebiT, rac naxsenebi iyo proceduraSi am adgilas. Tumca es

praqtika ar ukavSirdeba negatiuri zegavlenas imitom, rom niadagis

qveda fena aris inertuli da, niadagis humusovani fenisagan

gansxvavebiT, xarisxi ar dazianebula >3 m simaRlis daxvavebiT.

aqedan gamomdinare, am konkretul adgilas Semdgomi moqmedeba ar

iTvleba saWirod.

miRweuli iqna SeTanxmeba, rom niadagis qveda fenaze ar moxdeba

uaryofiTi zegavlena.

41

Page 43: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

BTC Co. pasuxi: 3.3.2. a) sanrgeebSi maRali konservaciuli Rirebulis mqone

saxeobebis gazrdasTan dakavSirebuli Seusabamo debulebis an

saerTod debulebis ararsebobsTan dakavSirebuli darRveva

BTC Co. eTanxmeba am rekomendacias. bunebriv da socialur garemoze

zegavlenis Sefasebis dokumentis Sesabamisad, warmodgenili iqneba

sakmarisi raodenobebi da mravalferovneba. es moicavs im saxeobebs,

romlebic zemoTaa CamoTvlili. Tumca, gTxovT gaiTvaliswinoT,

rom xeebi ar SeiZleba dairgas gasxvisebis derefnis mTlian

siganeze da rom milsadenis dacvis zona unda iqnas daculi.

BTC Co. pasuxi: 3.4.2. a) Sesabamisi tanbrecili nargavebis saxeobebis

saSualebiTEeroziisadmi midrekili zogierTi cicabo ferdobebis

aRdgenasTan dakavSirebuli darRveva

pasuxi 1.

tanbrecili xeebi gazrdili da gamoyenebuli iqneba aRdgenis dros,

sadac isini arsebobda mSeneblobis dawyebamde, mosufTavebis wina

aRwerebis, aRdgenis specifikaciisa da miladenis dacvis zonis

dokumentis mixedviT.

pasuxi 2.

BTC Co. eTanxmeba am gancxadebas. daiwyeba yovlismomcveli bio-

aRdgenis monitoringis programa, raTa Catardes gasxvisebis

derefanze mcenareuli safaris gansxvavebis monitoringi mimdebare

miwasTan mimarTebaSi. Catardeba rogorc Sida, ise gare

monitoringi.

BTC Co. pasuxi: 3.5.2. a) winasamSeneblo kvlevisas gadaSenebis piras myofi titas

saxeobis gamovlenasTan dakavSirebuli darRveva

BTC ar eTanxmeba am mignebas. gawmendis wina aRwerebi Catarda BTC-is mier da safrTxis winaSe aRmoCenili saxeobebi gadargul iqna

botanikur baRebSi rogorc SeTanxmebuli iyo garemos dacvis

saministros, saqarTvelos navTobis saerTaSoriso korporaciasa da

damoukidebel garemosdacviT mrCevlebTan. es ganxorcielda wina

samSeneblo aRwerebamde (rac ar moicavs safrTxis winaSe

aRmoCenil saxeobebs).

BTC Co. adasturebs, rom mniSvnelovania safrTxis winaSe damdgari

saxeobebis identifikacia da gegmebis dasaxva imasTan dakavSirebiT,

rom moxdes maTi gadargva gasxvisebis derefanze. safrTxis winaSe

42

Page 44: aRdgenis marTvis auditi - bp.com · ZuZumwovrebi, frinvelebi da qvewarmavlebi, maRali sakonservacio Rirebulebis mqone saxeobebis CaTvliT, romlebic saqarTvelos wiTel wignSia Setanili

damdgari saxeobebis monitoringi ganxorcieldeba bio-aRdgenis

monitoringis programis farglebSi.

BTC Co. pasuxi: 3.6.2. a) xis kafvasTan dakavSirebuli moTxovnebis Sesrulebasa da

mdinaris kveTebze xeebis dazianebis Tavidan acilebasTan

dakavSirebuli darRvevebi

BTC Co. eTanxmeba rekomendacias, xeebi iqneba mocilebuli da

Sesabamisi formiT ganTavsebuli. gTxovT, gaiTvaliswinoT, rom

dazianebuli xeebi iyo im damtkicebul damatebiT samuSao

farTobSi, rac dakavSirebuli iyo mdinareebis gadakveTebTan.

BTC Co. pasuxi: 3.6.2. b) BTC milsadenis mSeneblobis dasrulebis Semdeg mdinareebis

kveTis mTlian aRdgenasTan dakavSirebuli darRveva

BTC Co. ar eTanxmeba am mignebas. bunebriv da socialur garemoze

zegavlenis Sefasebis dokumentSi aseve naTqvamia, rom aucilebelia

mdinaris napirebis stabilizacia Txrilis amovsebidan 48 saaTSi,

Tu SCP-is damontaJeba pirdapir mohyveba BTC milsadenis

damontaJebas. sruli aRdgena ganxorcieldeba mxolod im

monakveTebze, romelsac ar Seexeba SCP-is samSeneblo saqmianoba.

droebiTi aRdgena ganxorcieldeba gasxvisebis derefnis darCenil

nawilze, raTa daifaros milsadenis damontaJebebs Soris periodi.

gTxovT aseve gaiTvaliswinoT, rom mtkvari aRmosavleTis mdinaris

napirebi xelSeuxebelia, gamomdinare iqidan, rom orive milsadenis

damontaJeba ganxorcielda horizontaluri mimarTulebis burRviT.

auditorebis jgufTan diskusiis dros iyo SemoTavazeba, rom am

sakiTxTan dakavSirebiT bunebriv da socialur garemoze Sefasebis

dokumentSi aris Seusabamoba, rac BTC Co-m unda gaasworos. Tumca,

miRweuli iqna SeTanxmeba, rom BTC axorcielebs yvelaze gonivrul

midgomas, roca swrafad axdens napirebis stabilizacias, raTa

Tavidan iqnas acilebuli erozia, magram ar axorcielebs srul

aRdgenas iq, sadac SCP-is mSenebloba ganxorcieldeba mcire drois

Semdeg.

43