12
ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA 26. zk. 2007ko urtarrila

ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA

E U S K A R A Z E R B I T Z U A26. zk. 2007ko urtarrila

Page 2: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

2 ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESS

EUSKEREAREN ERABILEREA SUSTATZEKO DIRU-LAGUNTZAK

Bizkaiko Foru Aldundiak diru-laguntzak emongo deutsez merkataritza-sozietateei, kooperatiba-sozietateei, banakako enpresaburuei eta profesionalei, 2007ko ekital-dian euskerearen erabilerea sustatzeko planak burutzeko.Eskabideak eta agiriak aurkezteko epea zezeilaren 15ean amaitzen da. Informazino gehiago eskuratu gura dauanak jo beza 2006ko abenduaren 1eko Bizkaiko Aldizkari Ofizialera (230.zk.) edota udaletxera.

2-3 URTE BITARTEKO UMEEN AURREMATRIKULAZINOARI BEGIRAKO KANPAINA.

Zezeila izaten da 2-3 urteko umeen aurrematrikulazinoa egiteko sasoia, eta familiek euren umeentzako ikastetxea eta ikasteredua aukeratu behar izaten dabez. Arrieta, Fruiz eta Gamiz-Fikako Udalek edade horretako umeen gurasoei Euskal Hezkuntza Sisteman dagozan ereduen gaineko informazinoa bidaliko deutse.

GAMIZ-FIKAKO HISTORIARI BURUZKO BERBALDIA.

Gamizko Aldatz Gora txokoko batzordearen ekimenez, Martin Olazar abadeak Gamiz-Fikako histo-riaren nondik norakoen barri emongo dau. Berbaldia urtarrilaren 22an izango da, gaueko 20:00retan, Gamizko Aldatz Gora Txokoan.

IRAKURKETA LEHIAKETA 07.

Zezeilean hasi eta martian amaituko da Arrietako Udalak antolatzen dauan irakurketa lehiakeka. Hiru hil horreetan, parte hartzaileek hilean liburu bat irakurri beharko dabe gitxienez, eta irakurritako horren barri idatziz emon. Sari banaketa maiatzaren 4an egingo da; egun horretan ohiko opariez gain, kontu kon-talari bat izango da Arrietan, eta ume, gaztetxu zein helduoi mundu liluragarri bateko ateak zabalduko deuskuz.

EUSKAL HERRIKO EDO BBK SARIKETAKO FINALA MEÑAKAN JOKATU ZAN.

Abenduaren 6an Euskal Herriko sei uztarri onenak neurtu ziran Meñakako proba-lekuan. BBK sariketa Euskal Herrian jokatzen dan proba garrantzitsuenetakoa izaten da; izan be, sariketa horre-tan Euskal Herriko probalekuetan punturik gehien batu dabezan uztarriak neurtzen dira. 2006an, Meñakan jokatutako finalean BBK mantak Leteren idientzako izan ziran.

ARRIETAKO TOPONIMOEN MAPA.

Arrietako Udalak toponimia mapa atera dau. Mapa horretan honakoak ageri dira, besteak beste: lekuak eta parajeak, baserriak, ermitak, elizak eta kanposantua, iturriak, atseden lekuak, pilotale-kuak eta errotak, oinezkoentzako ibilbideak eta txirringarako ibilbi-deak. Mapa egiteko informazino-iturriak honakoak izan dira: Arrietako Udala, Bizkaiko Foru Aldundiko Hirigintza eta Udal Harreman Saila (Kartografia), Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Antolamendu Saila (Ortoargazkia) eta Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza

Politikarako Sailburuordetzaren datu-basea (Toponimia).

AGATE DEUNA MEÑAKAN.

Hasita dagoz meñakarrak Agate Deuna ospatzeko entseguakaz. Herritarrakaz alkartu, aspaldiko euskal ohitureari jarraituz koplak eta bertsoak kantatzeko prest bazagozez, jakizue, zapatuetan alkartzen garela, arratsaldeko 18:00retan, herriko txiki eta handi udaletxe azpiko txokoan. Danok zagoze konbidatuta!!B

AR

RI

LA

BU

RR

AK

Page 3: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

3ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUAERDU PRESS

ARRIETAKO JAKITURIA BATZENOrain asteak joan jakun 2006ko, hamabi arratsaldetan etorri gara Arrietara, herriko euskara ederra eta kultura aberatsa batzen. Udaleko Edurne Torrealdai alkatea izan dogu –andrazko taldea lagun dala- gidari eta eragile.Mendebalde Kultura Alkartetik Begoña Bilbaogaz, Juan Luis Goikoetxea eta Iñaki Gaminde hurreratu gara, bideokamera, minidiska eta argazki makina aldean hartuta. Gure asmoa, Arrie-tako ondarea batzea –artean batukoaz ganera-, ostean, eskolan nahiz etxeetan erabiltzeko.Behar bada, arlo hau jorratzen ibili ez dana, konturatu barik egongo da, daukagun berbetea zein kulturea galtzea zer dan. Ulertu daiten, adibide honetara joko dogu: Izena ezin esan dodan baserrira kitanu kamioi txikerra etorri da, ea altzari zaharrik edo daukien. Baietz! Intxaurrezko komodea, haretxazko azpirea eta baldea, ogazerua; dana saldu deutse lau txakurrean, hurrengo egunean formikazko modernoak erosteko. Guk, halakorik gertau ez daiten, zehatz-zehatz batu ditugu: San Juanerako ibilaldia; Intxurtxun alkartzen ziran auzokoen batzarretako barri; “San Ames, bart egin dot amets…” erako esaku-nak, etxeko sutondotik hasita Amerika zabaleko arrietatarrenganaino heldurik. Orain, hurrengo zeregina, batu doguna zuen eskuetara eroatea da. Poz-pozik jardun izan dogu, lagunarte ezin hobean, konturaturik, “En fin, mundu honetan bizitzeko, egin behar dala fin-fin” eta egiten dauala Arrietan, “Diruak eskapau, aurbeheran dago-eta”.

Juan Luis Goikoetxea Arrieta.

Page 4: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

4 ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESS

MEÑAKA Urteari amaiera ezin hobea

Meñakako Udal Liburutegiak urte amaiera zere-ginez betea eskaini deutsie txiki eta gaztetxuei. Hona labur-labur azaroan eta abenduan egin dabezan jarduerak.

• Azaroaren 18an, 6 eta 9 bitarteko umeek Lupe Lekuona ipuin kontalariak kontatutako lau ipuin eder-ederrakaz gozatu eben. Ipuinak ent-zuteko aukerea ez eze, ipuinetan jorratutako hainbat balore lantzeko aukerea be izan eben; berbarako: bardintasuna, nor bere burua maita-tzea, geu zein besteak onartzen jakitea…

• Abenduaren 2an, 3 urtetik gorako neska-mutilek Alaitz Muro ipuin kontalariak eta Agurtzane Villate irudigileak prestatutako “Otsoen Kontuak” izeneko lana entzuteko eta ikusteko aukera benetan polita izan eben. Bertaratutako umeei sano deigarria egin jaken Alaitzek ipuina kontatu ahala Villatek egiten ebezan irudi eta marrazkiak: bizia ebela emoten eban!!!

• Abenduaren 26an, 12-16 bitarteko gazte-txuei begira, komiki tailerra egin zan, Xabier Aranguenaren eskutik. Tailer horretan, haste-ko, komiki bat egiteko prozesua zelangoa dan landu eben. Komiki bat egiterako orduan gido-iaren garrantzia azaldu jakien, baita zeintzuk diran komikiaren zati edo atalak be (biñetak, bokadilloak edo testu globoak) eta pertsonaia nagusiak sortzeko kontuan eduki beharrekoak ( posturak, janzkerak, aurpegiaren espresioa…) Komikigintzan dagozan teknika batzuren barri emon ostean, bertaratutakoek komiki bana egin eben zuri-beltzean.

Tailerrari amaiera emoteko hainbat komiki estilo ikusteko aukerea emon jakien, Euskal Herriko komikilari batzuren lanak, gaur eguneko eta antzinako komikiak...Bederatzigarren artea ezagutzeko aukera apar-ta!!!!

Page 5: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

5ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUAERDU PRESS

IX. IPUIN LEHIAKETAArrieta, Fruiz, Gamiz-Fika eta Meñakako Udalek antolatutako ipuin lehiaketaren sari banaketa aben-duaren 15ean egin zan, Fruizko lehengo eskoletan.IX. Ipuin Lehiaketa honetara 22 lan aurkeztu ziren,

Arrietatik 6 Fruiztik 4Gamiz-Fikatik 10Meñakatik 2

Epai beharretan ibili ziran Leire Azketa, Pilare Baraizarra, Iker Muruaga eta Itxaso Otazuak dinoenez: “Edizino honetako beharrak be politak eta kalidadekoak izan dira, eta askotan, egia esan, gatxa izaten da bat edo besteren artean aukeratu behar izatea”.Herritarrek egindako lan horreek argitara atara eta zabaldu gurean, kategoria bakoitzeko lehenengo hiru lan saridunak liburutxu batean bildu dira. Laster izango dozue ipuin-liburutxua etxean, atera asti apur bat eta irakurri, merezi dabe eta!!!

Fruiz

Page 6: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

6 ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESS

ALKARRIZKETAAlkarrizteta honetarako ISABEL GANGOTI ETXEBARRIA andrea-gaz egon gara. Isabelek, lehen, bera gaztetxua zaneko sasoian, gabonak eta zelan pasetan ebezan kontatu deusku.

Erdu Press: Non jaioa zara? Ze etxe-tan?

Isabel: Fiken, Errota etxean, 1925ean. Hogei urte nebazala ezkon-du, eta jaiotza etxetik paraje dagoan Legarta baserrira joan nintzan bizitzen, holan ba, 61 urte daroadaz hemen, Fruizko Ugane auzoan Legartan bizitzen.

Erdu Press: Zenbat neba-arreba (izan) zarie? Neba-arreben artean zaharrena zara? Gazteena? Isabel: Zortzi neba-arreba izan gara: 6 neska eta mutil bi. Neba-arreben artean ni bigarrena

naz.

Erdu Press: Zelan gogoratzen dozuz lehengo neguak? Edurtza handiak egiten ebazan?

Isabel: Oraingo ondoan edurtzak askoz be gehia-go egoten ziran, eta leiak bere bai. Neguak orain baino gogorragoak izaten ziren. Orain ez dau lehengo beste edur egiten, antzirik bere ez. Gogoratzen dodaz batez bere zelan ituginetan eta teilatuetan egoten ziran krista-lezko kandelak. Guk holan esaten genduazan “kristelezko kandelak”.

Erdu Press: Gabon sasoira eta etorrita, zelan ospatu-ten zenduezan lehen gabonak? Nortzuk batzen zintziezan egun horreetan?

Isabel: Ba, familia guztia batzen ginan. Aite, ama, amama, amamaren neba –gure tioa- eta seme-alabak. Gure familia. Ez zan beste familiarik etortzen gabonetan. Bai, igual, San Migeletan edo jaietan, amaren tioren bat edo, baina gabonetan geu, etxekoak, batzen ginan.

Page 7: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

7ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUAERDU PRESS

Erdu Press: Eta zer egiten zenduen?Isabel: Gabon arratsaldean aitek erreza erain egiten zeuen, 15 misterioko errosarioa, eta jaten

hasi baino lehenago errotak lotu, harik eta natibitate egunean bazkaldu baino arinago arte.Gero mahaian jesarri eta aitek ogi bat hartu eta kurutze bat egiten eban, gero ogiari punta bat kendu eta txakurrari emon, amorrotu ez daiten. Guk behin gorde egin genduan ha ogia, ze esaten eben ez zala luminduten eta, bai halantxe izan zan, sikatu bai, sikatu zan, baina lumindu ez. Lehen hori egitea sakratua izaten zan. Gabonetan ogiari hori egin barik ez ginan inoiz jaten hasten.

Erdu Press: Eta zer prestatzen zan afaltzeko? Zer bazkaltzeko?Isabel: Ba, besugua beti, zopea zeozer, azea eta horreek gurean ez, gero bai okela edo oilas-

koa, eta gero tostadak, intxur saltsa eta konfiturak kontzerbatan. Horreek konfiturak batzuetan dendatan erregaletan ebezan, eta haxe. Lehen entremesik eta ez zan egoten, gero kaferik ez, ez genduan kaferik hartzen.

Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari egoten ginan, antzinako kontuak, istorioak… eta barre egiten denporatan.

Gero urte barrian, ba, bezperakoa jaten genduan, gehitxuago ipini eta, afaltzeko besu-gua egon bazan, ba jateko okela ipini, eta holan. Karakolik eta holan guk ez genduan ipintzen.

Erdu Press: Erregalurik eta egiten zan orduan?Isabel: Orduen ez, ez zan erregalurik egiten. Igual gurasoei egiten jaken zeozertxu: edariak,

gailetak, janzteko zeozer… familia bakoitzak ahal zauana. Erdu Press: Zure ustez asko aldatu

da gabonak ospatute-ko erea? Zertan da bardin edo antzeratsu eta zertan ezbardin?

Isabel: Jesuuuus!!! Ia orain horreek besuguak non dagozan. Egon, egongo dira baina zelako prezioetan. Bardin, ba, orain be familia batu egiten dala normalean.

Eta desbardin, orain gule-ri gehiago dagoala: jateko lar, eta aprezio gitxiago egiten jako.

Umeentzat batez be, alde handia dago lehendik hona.

Page 8: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

8 ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESS

URTEAREN ABIZENAKHilebeteen izenen zergaitia

UrtarrilaBerba honen esanahia “urte” eta “hil” berbe-tan daukogu, hau da, urtarrila= urteko hila, urteak dakarren lehe-nengo hilabetea.

Hilabete honeri beste euskaldun batzuk emo-ten dautsiezan izenak: “Urteberrila”, “Izotzila”, “Neguil”, “Urtats” edo “Urtharril”.

ZezeilaEz dago argi hilabete izen honen zergaitia. Gure mendietan eguraldi eskasa zala-eta hotzaren era-ginez mendietan soltean ebiltzan zezenak bailara eta herrietara bajatzen zirala-eta hortik hartuko leuke izena urteko hilabete honek.Otsaila berbearen jatorria be antzekoa izango li-tzake baina azken honetan otsoak izango ziran, mendietatik etozan piztiak. Euskal Herrian hi-labete honek hartzen dauzan beste izen batzuk: “Kataila” ( katuen hilea, orduan diralako zeloan), “Barantila” edo “Baranthalla”.

MartiaErromatarrengan dauko jatorria berba honek, Marte gerrearen jaungoikoari eskaintzen eutsielako erromatarrek hilabete hau. Batuako “martxoa”k be sorrera bardina izango leuke. Bestela, bizkaie-raz, sasoi batean, erabilten zan “epaila” berbeak, sasoi honetan zugatzei egiten jaken inausketa dakarzku gogora.

ApirilaBizkaieraz eta batueraz erabilitako “apiril” erro-matarrakandik heldutako berba dogu. Latineko “aprilis”, edegi eta zabaltzearen esanahia dauko-lako, eta hilabete honetan baso eta landarak ba-rriro be bizirik agertzen diralako. “Abrilla” ber-bearen esanahia, aditu batzuen ustez, abere hila izan leike. Halan balitz, “opaila”, gure herrietan erabilitako beste berba bategaz lotuko leuke, opa-

tu, eskaintzea dalako. Azkenik bizkaierako “jo-rraila” dogu, jorratzeko aro edo sasoiagaz lotzen dan berbea.

MaiatzaBerba hau be gaztelera edo erderatik hartutakoa dogu. Honetaz aparte daukaguzan bakarrak orriei (“orrila”) eta ostoei (“ostaro” edo “osoila”) lotu-takoak doguz. Bestalde hor da be, lorakaz lotzen dauan “loraila” berbea.

BagilaMomentu onak baserri-tarrentzat, landatutakoa batzera doazelako. Mo-mentua gozoak, leunak, ereak, eta hortik erabili-tako beste izenetariko bat “eraroa”. Batzuentzako “garagarrila” edo “gara-

garzaroa” dogu hilabete hau, orduantxe dogu-lako garagarra gure landetan. Baina antza danez, hilebete hau deitzeko izenik zaharrena “bagila” dogu.Astarloaren ustez, baba-hila izango gendualako hilabete hau. Lopez Mendizabalek, barriz, ebagi-teko hilea edo ebaiki-hila berbatik datorrela dino. Lapurdin “maiatza-berri” edo “maiatza-erre-pika” dinotse, hilabete honetan aurreko hilabe-tean izandako baldintza berberak emoten dirala adierazoz.

GaragarrilaIzen bera emoten jakon aurreko hilabeteari be. Hilabete honeri emon jakon beste izen bat “gari-la”, gariaren batzeagaz lotzen dauana dogu.Badira beste izen bi, “uztaroa” eta “uztaila”, uz-taren sasoiagaz lotuta.

AbuztuaErromatarrakandik jasotako berbea dogu. Beste-la bada gure inguruan gehiago erabilitako “ago-

Page 9: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

9ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUAERDU PRESS

rrila”, lehorte edo agor sasoiagaz lotuz hilabete eguzkitsu hau. “Dagonila” berbea, barriz, uda goenila berbatik etorriko litzake, sasoi honetan udea bere momenturik goienean dagoala adiera-zoz. Nafarroa Beherean erabilitako berbea, “ti-listaro”, tilista edo dilisten aroa, lentejak batzen ziraneko sasoiagaz gogoratuz.

IrailaJatorria irai edo ira-tze berbatik etorriko litzake, sasoi honetan bere onenean dagoa-lako eta kortan abere-entzako etzauntze edo azpia egiteko batzen zalako landare hau.Zuberoan erabilitako “setemera” berbea alde

batera itxita, “buruila” berbea be jatorku gogora. Berba honetan buru + hila, hau da, urteko lehe-nengo hilabetetzat hartzen da iraila, sasoi batean Euskal Herriko eskualde batzuetan hilabete hone-tatik aurrera hasten zalako urte barria.Bizkaiko Arratia aldean urri lehena be esaten dautse, eta Euskal Herrian batutako beste izen bat “autonoa”dogu.

UrriaHilabete honegaz amaitzen da baserritarrentzako nekazal urtea. Batzuen ustez urri + hila izango li-tzateke, hau de, hilabete eskasa. Baina antza da-nez, azterketarik zuzenenak orrien hilabete esa-nahiagaz lotzen dabe, hau da, zugatzetatik orriak jausten diraneko hilabetea. Nafarroan erabilitako “lastail” berbeak, lastoaren erabilereagaz lotzen dau hilabete honen izena. “Bildilla” berbeak, ba-rriz, bildu edo bilatu (batu) esanahia dakarzku gogora.

ZemendiaErronkarin edo Nafarroa Beherean “abendu txikerra” edo “lenabendu” izena emoten deutse. Biak be, hurrengo hilea, abendua, hartzen dabe aro honetako nagusitzat.Hilabete honetan baserritarrak hazia ereiten dabe soloetan, beraz, ez gaitu harrituko hilabete honeri “hazila”, haziaren hila, deitzea. Batuako azaroa berbeak be zentzu honegaz zerikusia dauka (ha-

ziaren aroa). “Gorotzila” berbeak be haziagaz ze-rikusia dauka, sasoi honetan hasi behar diralako baserrietan soloak preparetan, gero hazia erei-teko, eta horretarako gorotza zabaldu behar da landetan, hortik ba, gorotz-hila berbea. Horrezaz gan, gaztaina sasoia danez, “gaztainazitu” izena be emoten deutse hilabete honeri Euskal Herriko leku batzuetan.

AbenduaKristautasunagaz lotu-ta dago bere esanahia eta latinezko “adven-tum” (etorrerea) ber-batik jatorku. Berba honegaz be batzen dira “bigarnabentua” (bi-garren abendua) edo “azkenabendu” (azken abendu). Baina badira

hilabete hau izentetako beste era batzuk: “hot-zaroa” (hotzaren aroa), “neguila” (neguko hilea), “illula” (gauaren hilea), “beltzila” (hilabete balt-za), edo “gabonila” (barriro kristautasunagaz lo-tutako esanahia). Baina berbarik zabalena, aben-dua alde batera itxita, “lotazila” dogu, lo dagoan hilabetea, edo hazia lo dagoaneko sasoia.

(www.bizkaie.biz Bizkaierazko aldizkari elektro-nikotik hartutako testua)

Page 10: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

10 ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESS

Gamiz -FikaGAMIZKO ESKOLARA IBILIKOENARTEKO 2. BAZKARIA

Gamizko eskolara ibiliko andrazkoak batu eta bazkari bat egiteko ideia otu jakon orain dala urte bi Esperanza Olazar andreari. Antolatzaile beharretan ibiliko honek dinoskunez: “Asko kanpoan bizi dira eta urteetan, urteetan, egon gara alkar ikusi barik eta alkarregaz egon barik, hiletaren batean edo izan ez bada”. Hori aldatu beharra egoala eta “barrio”koen arteko bazkaritxuren bat edo antolatu behar zala pentsatu eban; holan ba, lehenengo eta behin hurrekoenak jakinaren gainean ipini ebazan, ideia ona zala eta ondo egongo litzakeela esan eutsienean, antolaketa beharrakaz hasi zan. Eta jentea gustura eta pozik, “norberagaz ibilikoak, urte askoan ikusi bakoak, barriro ikusikeran, danak alkarregaz egokeran… ba… egia esan, emozinoa sentitzen da. Lehenengo urteko bazkarian 36 lagun batu ziran eta joandako urrian eginikoan 53.

Aurtengorako eguna be jarrita daukie, urriko lehenengo zapatua.

Page 11: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

11ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUAERDU PRESS

MAITE ANTOLINEZ MENDEZ (ARRIETA)1.-Ondo pasatzen dodaz gabonak.2.- Ia-ia familia osoa biltzen da nire etxean.3.- Jolastu nire lehengusuekaz eta ondo pasatu.4.- Oporrak eta opariak.

MIKELE ARRIOLA URIARTE (FRUIZ)1.- Gabonak oso ondo pasatu dodaz.2.- Gabon gauean, aitite eta bere bi anaia, amaren lehengusin bat, aita, ama eta hiru neba-

arrebok batzen gara gure etxean, Andeko auzoan.3.- Familiagaz afaldu eta nagusiek karta jokoan.4.- Olentzeroren etorrera eta opariak zabaltzea.

IRATI LARRINAGA (MEÑAKA)1.- Oso ondo.2.- Aitie-amamak, lehengusuak…3.- Ekarri deustazien jolasakaz jolastu.4.- Jolasak.

ALAZNE MARTIN ZUGAZAGA (GAMIZ-FIKA)1.- Oso ondo, bueno honeto esanda BIKAIN.2.- Familiakoakaz eta lagunakaz. Aitite-amamak, osaba, lehengusuek... Bilbon eta

Gamizen.3.- Jan eta gero ordenagailuan jolasten dot.4.- Erregeak, Olentzero eta familiakoakaz afaltzea.

UMEEN TXOKOA1.- Zelan pasetan dozuz Gabonak? 2.- Nortzuk batzen zarie? Non batzen zarie? 3.- Zer egiten dozue?4.- Gabonetatik zer da gehien-gehien gustetan jatzuna?

DENPORA-PASAKJeroglifikoak

Zeri esaten jako GALDOSTU?Galdetu etxean, auzoan, esko-lan... Hona laguntzatxo bat, nondik tiratu jakin daizun.Non busti da? Zelangoa da Anaren senargaia?

Page 12: ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA · Gabon afariaren ostean, eta harrikoa egin eta gero, gaztaina katxarroa ipintzen gen-duan erdian eta kontu-kontari

12 ARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESSARRIETA • FRUIZ • GAMIZ-FIKA • MEÑAKA EUSKARA ZERBITZUA ERDU PRESS

Maiatzeko NagusiaLehenago txarria egiten zan, ezta? Eta pernilei emoten jaken gatza, eta gatzetan eukiten zendu-zan, zelan jan ba halan edo, gaur gura badozu udarako edo euki gatzetan, orain ja edonon kon-tzerbatzen dozuz baina gatzetan egoten ziran, gero atara handik eta errekan ipini otzara baten beratuten, eta gero handik atara eta emon piper gorria eta eskegita ipini, eta pernile han eskegite eta ume koitaduak ha jateko ilusiona, zartenekoa taloagaz eta...- Amatxu, noz jango dogu?- Hau laztana, maiatzeko nagusia datorrenean

–maiatzerako edo esan gura izan eutsian amak, maiatzeko nagusia datorrenean, eta gero ama etxean ez dagoala umeei etorri jaken eskeko handi bat, eta eskean datorrela eta emoteko limosna berari, eta handia ikusi eben besteek pentsatu ze:

- Ene, zeu zara maiatzeko nagusia?- Zer ba?- Gure amak pernila dauka hemen, maiatzeko

nagusia datorrenean maiatzeko nagusiari emo-teko.

- Ba, neu naz maiatzeko nagusia –ederto joan zan, majo, pernilagaz.

Iñaki Gaminde, Meñaka berbarik berba (bizkaiera batura moldatuta)

ESAERA ZAHARRAK

“Ezkontza eta buzkantza, beroan”“Odolostea barritsua”“Txerria hildako astea eta ezkonduko urtea, one-nak”“San Antonio, San Antonio” txarria gaixo dane-an; “san Antonio” ez dau inork esaten odolostea jaten danean”

(Atsotitzak, Gotzon Garate)

TXISTEAK

ESKULTURA EGILEA

Euskal eskulturagile famatuenetako batek berbal-di bat emon eban bere erakusketa baten gainean. Berbaldiaren amaierarantza zera dino:- Hara, nik beti esan dot edo eskulturagilea izan-

go nintzala edo ez nintzala ezer izango.Eta entzuleetako batek erantzun:- Zu bai gizon zorteduna! Biak batera lortu

dozuz!!

Kike Amonarriz, Txorakikeriak (moldatuta)

EUSKARA ZERBITZUAZURE ESKU

ARRIETA • FRUIZGAMIZ-FIKA • MEÑAKA

HIZKUNTZ POLITIKARAKO SAILORDETZA

ZENBAKI HONETAN PARTE HARTU DABE:

OLATZ AXPE

IRUNE GAMBOA

JUAN LUIS GOIKOETXEA

ZURIÑE GOTI

ELIXABETE URIARTE