ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ

การศกษาทวไปเพอพฒนามนษย

สนทรยศาสตรเพอชวต

หนงสออานประกอบ วชาศกษาทวไป

ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ

พมพครงท 3 : 2552

จำนวนทพมพ 2,300 เลม

ศนยนวตกรรมการเรยนรตลอดชวต http://clli.swu.ac.th

ศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 114 สขมวท 23 แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110

โทรศพท 02-204-2709, 02-649-5000 ตอ 6328

โทรสาร 02-204-2709

ศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป

จดพมพโดย

การศกษาทวไปเพอพฒนามนษย

สนทรยศาสตรเพอชวต

หนงสออานประกอบ วชาศกษาทวไป

ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ

พมพครงท 3 : 2552

จำนวนทพมพ 2,300 เลม

ศนยนวตกรรมการเรยนรตลอดชวต http://clli.swu.ac.th

ศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 114 สขมวท 23 แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110

โทรศพท 02-204-2709, 02-649-5000 ตอ 6328

โทรสาร 02-204-2709

ศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป

จดพมพโดย

การศกษาทวไปเพอพฒนามนษย

สนทรยศาสตรเพอชวต

หนงสออานประกอบ วชาศกษาทวไป

ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ

พมพครงท 3 : 2552

จำนวนทพมพ 2,300 เลม

ศนยนวตกรรมการเรยนรตลอดชวต http://clli.swu.ac.th

ศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 114 สขมวท 23 แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110

โทรศพท 02-204-2709, 02-649-5000 ตอ 6328

โทรสาร 02-204-2709

ศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป

จดพมพโดย

พมพท สนตศรการพมพ

1316 ซอยจรญสนทวงศ 57 แขวงบางบำหร เขตบางพลด กทม. 10700

โทร. 0-2424-3975 โทรสาร 0-2881-9849

คำนำการพมพครงแรก

ผมไดรบการมอบหมายจากมหาวทยาลยสรนาร ใหเขยนรายวชาการ

พฒนาคณภาพชวต เรองสนทรยภาพกบคณภาพชวต ตงแตป 2543 ตอมา

คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไดพฒนาหลกสตร

วชาศกษาทวไป รายวชา ศศ 101 สนทรยศาสตรเพอชวต (FA 101

Aesthetics for Life) ในป 2545 จงไดพฒนาใหเปนหนงสออานประกอบ

สำหรบรายวชาดงกลาวดวย

โดยเนอหาสาระ ไดพยายามอธบายเชอมโยงระหวางทศนศลป

ศลปะการแสดง ดนตร วรรณกรรม แนวคดและบรบทสงคม เพอใหการ

ทำความเขาใจกบศลปะในสาระความคดทกวาง หลากหลาย และมคนอยใน

ศลปะดวย กหวงวา สนทรยศาสตรเพอชวต จะชวยเสรมกระบวนการคดได

ตามสมควร

ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ

สาขาวชาศลปะจนตทศน คณะศลปกรรมศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

1 มกราคม 2546

คำนำผเขยน

สนทรยศาสตรเพอชวต เปนหนงสอทางดานศลปะทผมเขยน

ในป ๒๕๔๕ ในชวงทำหนาทคณบดคณะศลปกรรมศาสตร กอนทจะมาทำ

หนาทอธการบด (๒๕๔๖) เจตนารมณของหนงสอเลมน ประสงคทจะ

บรณาการแนวคด และกรณศกษาทางดานศลปะทหลากหลาย “ศลปะ”

ทหมายรวมทงทศนศลป ดนตร ศลปะการแสดง วรรณกรรม มใชศลปะทมอง

อยางแยกสวน เพยงดานใดดานหนง ดวยแทจรงแลวสตปญญาของมนษย

เปนเอกภาพ ศลปะเปนเอกภาพ ความดงามเปนเอกภาพ

สนทรยศาสตรเพอชวต เขยนขนสำหรบนสตนกศกษาระดบ

อดมศกษาทกคน ทกศาสตร ทกวชาชพ ดวยหวงใหพลงสนทรยศาสตร

ไดกอเกดสนทรยภาพหรอความรสกชนชมในคณคาและความงามทางดาน

ศลปกรรมเปนประการสำคญ คณคาและความงามทางศลปกรรมเปนคณคา

ทบงบอกพฒนาการและตวตนของความเปนมนษยทพฒนาสบตอกนมา

บงบอกอจฉรยภาพ จนตนาการ และความคดสรางสรรค ทงอดต ปจจบน

และอนาคต

สนทรยศาสตรเพอชวต เหมาะสมกบการเปนหนงสออานประกอบ

สำหรบวชาศกษาทวไป เพอขบเคลอนปรชญาวชาศกษาทวไปทเปนองครวม

และเปนพลงของการมชวตอยในสงคมบนโลกใบน นอกเหนอจากวชาชพ

โดยตรง และหวงวาหนงสอเลมนจะเปนกรณศกษาในแตละประเดน แตละ

ตวอยาง เพอกระตนใหนสตนกศกษา แสวงหา ขยายความรความเขาใจ

ขยายความซาบซงในคณคาและความงาม จากประสบการณตรงของแตละ

คน เพอความเปนมนษยทมจตวญญาณอนประณต งดงาม มากกวาความ

ดบเถอนในความเปนมนษย

ขอขอบคณศนยบรหารจดการวชาศกษาทวไป ทจดพมพและเปน

สอกลางในการพฒนารสนยมทางดานสนทรยศาสตรของนสต มศว ทกคน

ดวยความปรารถนาด

ศาสตราจารย ดร.วรณ ตงเจรญ

อธการบดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

๒๘ เมษายน ๒๕๕๒

สารบญ

บทท 1 สนทรยศาสตรเพอชวต 25

สนทรยะ สนทรยภาพ และสนทรยศาสตร 28

สนทรยภาพคอประสบการณทไมหวงผลตอบแทน 31

สนทรยภาพและสมองซกซาย-ขวา 33

สนทรยภาพกบการสรางสรรคศลปกรรม 36

สนทรยภาพกบการดำรงชวตสวนตน 41

สนทรยภาพกบการดำรงชวตในสงคม 46

บทท 2 สนทรยภาพในทศนศลป 49

มนษยกบการแสดงรปลกษณ 50

โลกภายนอกและภายในกบทศนศลป 58

การเขยนภาพระบายสและพมพภาพ 61

การสรางสรรครปทรงสามมต 65

การผสมผสานความคดและสอแสดงออก 67

ทศนศลป ศลปะจนตทศน และสภาพแวดลอม 68

บทท 3 สนทรยภาพในดนตร 73

มนษยกบการสรางคลนเสยง 73

ความคดสรางสรรคและดนตร 76

ดนตรกระแสตะวนตก 79

ดนตรไทยและวงดนตรไทย 85

ดนตร จตวญญาณ และสงคม 88

การพฒนาดนตรรวมสมย 90

บทท 4 สนทรยภาพในศลปะการแสดง 95

มนษยกบลลา 95

ศลปะการแสดงตะวนตก 98

โขน : ศลปะการแสดงทสงางาม 100

ละคร : ศลปะการแสดงหลากหลายรปแบบ 103

หนงใหญ : ศลปะการแสดงและภาพ 107

หน : ศลปะการแสดงและประตมากรรม 110

บทท 5 การพฒนาคานยมดานสนทรยภาพในตวบคคล 113

การพฒนาคานยมและสนทรยภาพในสงคม 114

ระบบการศกษาและสนทรยภาพ 115

สนทรยภาพและประสบการณ 116

สนทรยภาพและสภาพแวดลอม 117

สนทรยภาพและวฒนธรรม 117

ธรรมชาตของการเปนมนษยและการดำรงชวต 118

8

9

อาร สทธพนธ รามเกยรต จตรกรรมสนำมน 2522

10

พาโบล ปคาสโซ ชวต จตรกรรมสนำมน 2446

11

ลโอนารโด ดา วนช โมนาลซา จตรกรรมสนำมน 1503-1506

12

คลอด โมเนท สถานรถไฟ จตรกรรมสนำมน 2420

ราอล ฮลมนน จตวญญาณแหงกาลเวลา ศลปะสอผสม 2462

13

แอรนสท ลดวก เครชเนอร ศลปนและหนนางแบบ จตรกรรมสนำมน 2450

14

โรเบรต สมธสน ขดในทะเล ศลปะหลงสมยใหม 2513

แจสเปอร จอนส ธงชาต ภาพปะตดและสนำมน 2498

15

จตรกรรมฝาผนงวดคงคาราม ราชบร

เฉลมชย โฆษตพพฒน เรมเขาถงธรรม สอะครลค 2532

16

ภาพพมพเอทชงของ สแตนเลย เฮยเตอร 2494

17

ภาพพมพหนของ ฌอง ดบฟเฟท 2505

18

ภาพพมพซลคสกรนของ รอย ลชเทนสไตน 2508

19

พระพทธรปปางประทานธรรม วดเชงทา อำเภอเมอง นนทบร ศลปะทวารวด ราวพทธศตวรรษท 13

20

ประตมากรรมหลอดสของ กมล ทศนาญชล 2530

21

พาโบล ปคาสโซ หนนงและเกาอหวาย ศลปะสอผสม 2455

ยอง ปง ฮวง ประวตศาสตรศลปจน...หลงจากสองนาทในเครองซกผา ศลปะสอผสม 2530

22

จตรกรรมภายในหลมฝงศพทเมองธบส สมยอยปตโบราณ ภาพสตรเลนดนตร ราว 1420 ป กอนครสตศกราช

23

พาโบล ปคาสโซ นกดนตรสามคน จตรกรรมสนำมน 2460

24

หนของจกรพนธ โปษยกฤต ในปจจบน

1 สนทรยศาสตรเพอชวต สงคมไทยเปนสงคมทสะทอนกระแสพทธธรรมตามแนวความเชอ

ทางพทธศาสนาเปนกระแสหลก หลกธรรมตางๆ เปนหลกธรรมในโลกของ

ธรรมบรสทธหรอทเรยกวา โลกตรสมมาทฐ การใชชวตในสงคมในฐานะปถชน

การศกษา การทำงาน การมครอบครว การเลยงชพ การมความสข ความทกข

ความรนรมยยนด ซงเปนโลกของ โลกยสมมาทฐ ตองประยกตหลกธรรมตางๆ

มาใชในชวตจรง ในสงคมจรง ซงกคงมใชเพยงพทธศาสนกชนเทานน หลกธรรม

ของทกศาสนาลวนเปนสงดงาม เปนสงดงามในโลกทจะพฒนามนษย

ใหมชวตรวมกนในสงคมอยางสนตสข

กลาวเฉพาะพทธธรรม หลกไตรสกขา "สกขา" ทหมายถง การฝกฝน

อบรม การเพมพน การทำใหเจรญ ซงประกอบดวย ศล สมาธ ปญญา

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) กลาววา ศล คอการดำรงตนอยดวยด

มชวตทเกอกล ทามกลางสภาพแวดลอมทตนมสวนรวม ชวยสรางสรรครกษา

ใหเอออำนวยแกการมชวตทดงามรวมกน เปนพนฐานทดสำหรบการพฒนา

คณภาพจตและการเจรญปญญา

สมาธหรอจต คอการพฒนาคณภาพจตหรอปรบปรงจตใหมคณภาพ

และสมรรถภาพสง ซงเออแกการมชวตทดงาม และพรอมทจะใชงานทาง

ปญญาอยางไดผลดทสด

ปญญา คอการมองดรจกและเขาใจสงทงหลายตามความเปนจรง หรอ

รเทาทนธรรมดาของสงขาร ธรรมทงหลายททำใหเปนอยและทำการตางๆ ดวย

ปญญา คอรจกวางใจ วางทาท และปฏบตตอโลกและชวตไดอยางถกตอง

เหมาะสม ในทางทเปนไปเพอแผขยายประโยชนสข มจตใจผองใส ไรทกข เปน

อสระเสร และสดชนเบกบาน

26

ศล สมาธ ปญญา ทสมพนธกบวถชวต (Means of Life) ประกอบดวย

ความเหนชอบ (Right Understanding)

ดำรชอบ (Right Thought)

วาจาชอบ (Right Speech)

กระทำชอบ (Right Action)

อาร สทธพนธ รามเกยรต จตรกรรมสนำมน 2522

27

เลยงชพชอบ (Right Livelihood)

พยายามชอบ (Right Effort)

ระลกชอบ (Right Mindfulness)

จตมนชอบ (Right Concentration)

ความเขาใจใน ไตรลกษณ ซงเปนกฎของธรรมชาต ไมวาจะเปนชวต

ธรรมชาต ความงาม ลวนสมพนธกบอนจจตา ทกขตา อนตตา

อนจจตา (Impermanence) ความไมเทยง ความไมคงท ความไมยงยน

ภาวะทเกดขนแลวเสอมและสลายไป

ทกขตา (Stress and Conflict) ความเปนทกข ภาวะทถกบบคนดวย

การเกดขนและสลายตว ภาวะทกดดน ฝน และขดแยงอยในตว เพราะ

ปจจยทปรงแตงใหมสภาพเปนอยางนนเปลยนแปลงไป จะทำใหคงอยสภาพ

นนไมได ภาวะทไมสมบรณ มความบกพรองอยในตว ไมใหความสมอยากแทจรง

หรอความพงพอใจเตมทแกผอยากดวยตณหา และกอใหเกดทกขแกผเขาไป

อยากเขาไปยดดวยตณหาอปาทาน

อนตตตา (Soullessness หรอ Non-self) ความเปนอนตตา ความ

ไมใชตวตน ความไมมตวตนทแทจรงของมนเอง

การใชชวตในสงคม การครองตน หรอการศกษา จำเปนตองมโยนโส

มนสการ วธการแหงปญญา เมอเทยบในกระบวนการพฒนาปญญา โยนโส

มนสการอยในระดบทเหนอศรทธา เพราะเปนขนทเรมใชความคดของตน

เปนอสระ สวนในระบบการศกษาอบรม โยนโสมนสการเปนการฝกการใช

ความคด ใหรจกคดอยางถกวธ คดอยางมระเบยบ รจกคดวเคราะห ไมมองเหน

สงตางๆ อยางตนๆ ผวเผน เปนขนสำคญในการสรางปญญาทบรสทธ เปน

อสระ ทำใหทกคนชวยตนเองได และนำไปสจดหมายของพทธธรรมอยาง

แทจรง (พระธรรมปฎก. 2541 : 601-604, 67-68, 667)

ชวตทถกทำนองครองธรรมและประณตงดงามยอมเปนชวตทม

สนทรยะ

28

สนทรยะ สนทรยภาพ และสนทรยศาสตร

สนทรยะ คอความงาม

สนทรยภาพ คอความรสกในความงาม

สนทรยศาสตร คอศาสตรทเกยวกบความงาม

สนทรยะหรอความงาม อาจเปนความงามของศลปกรรม ธรรมชาต

สงแวดลอม รวมทงความประณตงดงามของจตใจ ความประณตงดงามของ

การใชชวตสวนตวและชวตสวนรวม ศลปกรรม (Fine Arts) ทหมายความ

รวมถงทศนศลป ดนตร ศลปะการแสดง สถาปตยกรรม วรรณกรรม

สนทรยภาพ ทหมายถงความรสกในความงาม ภาพทงดงามในความคด

หรอภาพของความงามในสมอง (Image of Beauty) ศกยภาพของการรบร

ความงามทสามารถสมผสหรอรบความงามไดตางกน ความงามทอาจ

เกดจากภาพ จากเสยง จากจนตนาการ จากตวอกษร หรอประสาทสมผสอนๆ

สนทรยศาสตร ทหมายถงศาสตรหรอวชาทเกยวกบความงาม ตาม

แนวคดของชาวตะวนตกแลว สนทรยศาสตรเปนสวนหนงของปรชญา ปรชญา

ตะวนตกทมรากเหงามาจากปรชญากรกโบราณ ปรชญาทเปนการแสวงหา

หรอความรกในภมปญญา (Love of Wisdom) ปรชญากรกทมงแสวงหา

ความจรง ความด และความงาม การแสวงหาความจรงทมววฒนาการมาส

วทยาศาสตร (Science) ความดทเกยวของกบจรยศาสตร (Ethics) และ

ความงามท เกยวของกบสนทรยศาสตร (Aesthetics) ปรชญาหรอ

สนทรยศาสตรทอาจเปนเรองของความเชอ เรองของทรรศนะ หรอเรองของ

เหตผล ในบรบทความคดใดความคดหนง ในชวงเวลาใดชวงเวลาหนง หรอ

ของนกปรชญาหรอของนกสนทรยศาสตรคนใดคนหนง

พระราชวรมน (ประยร ธมมจตโต) กลาวถงสนทรยศาสตรวา

สนทรยศาสตร คอสาขาปรชญาทวาดวยความงามและสงทงาม

ทงในงานศลปะและในธรรมชาต โดยศกษาประสบการณ คณคา

ของความงาม และมาตรการตดสนใจวา อะไรงามหรอไมงาม

29

การตดสนคณคาทางสนทรยศาสตรมได 3 ลกษณะคอ ความ

สวยงาม ความตดตาตดใจ ความเลอเลศ นกปรชญาหลายสำนก

ไดเสนอทฤษฎเพออธบายวา เพราะเหตใดจงมการตดสนใจวา

ศลปวตถประกอบดวยลกษณะทงสามนน นกปรชญาดงกลาว

แบงเปน 3 กลมคอ

1. กลมอารมณนยม (Emotionalist) อธบายวา การตดสน

เกดจากอารมณทเกบกดไวในจตใตสำนก

2. กลมเหตผลนยม (Ralionalist) อธบายวา การตดสน

เกดจากการเหนความกลมกลนไมขดตา

3. กลมสรางสรรค (Creativist) อธบายวา การตดสนเกดจาก

ความสามารถสรางสรรคของมนษย (พระราชวรมน. 2540 : 16)

ชนชาตตะวนตกหรอชนชาตตะวนออก รวมทงชนชาตไทย กมความงาม

ในลกษณะเฉพาะตว มความเชอ มทรรศนะ มเหตผลในความงามของตนเอง

เปนสนทรยศาสตรทสบทอดกนมาตามสายวฒนธรรม สวนวาจะมพฒนาการ

ทหลากหลายหรอมการบนทกเปนลายลกษณอกษร เชน ปรชญาตะวนตก

หรอไมนน กเปนอกประเดนหนง

ตวอยางภาพผลงานจตกรรมของศลปนชาวฝรงเศส เชอสายสเปน

พาโบล ปคาสโซ (Pablo Picasso) ศลปนเอกคนหนงของโลก ชอภาพ "ชวต"

เปนจตรกรรมสมยใหมทเขยนขนตอนตนครสตศตวรรษท 20 (1903) เปน

ภาพเขยนสนำมนในชวงทปคาสโซนยมระบายสดวยสนำเงน สนำเงนทให

ความรสกเศรา เงยบขรม สงบ สมาธ เปนภาพเขยนในเชงสญลกษณ (Symbolic

Painting) ทเขยนแสดงเรองราวสะทอนความคด เพอเปดโอกาสใหเรา

ตความตามนยะของภาพและตามทเราเขาใจ ภาพเขยนชอ "ชวต" ชนน เปน

ภาพชวตทเกยวกบความรก เปนภาพในแนวตงสงประมาณ 2 เมตร (197.5 x

128.5 ซม.) ดานซายเปนภาพความรกระหวางเพศหญงและชาย ดานขวา

เปนภาพความรกระหวางบพการและลก บรเวณตรงกลางดานบนเปนความรก

30

พาโบล ปคาสโซ ชวต จตรกรรมสนำมน 2446

31

ระหวางเพอนมนษย และบรเวณตรงกลางดานลาง เปนคนทแสดงการ

ครนคดหมกมนอยกบตนเอง เปนความรกตวเอง "ถาเรารกตนเองไมเปน เรา

กรกคนอนไมเปน" และสำหรบชวตในสงคมแลว ถาเรามความรกทง 4 ดาน

ได กนบเปนชวต เปนความรก และเปนความงดงามของจตใจดวยเชนกน

ปคาสโซระบายสเรยบงาย ภาพคนทไมแสดงรายละเอยดมากนก

รอยพกนกระฉบกระเฉง ภาพเดนอยทภาพแมอมลกขวามอ กำลงมองไปท

ภาพชายหนมและหญงสาวซายมอ สนำเงนเดนทงพนภาพ ภาพใหความรสก

สงบเสงยมและครนคด

สนทรยภาพคอประสบการณทไมหวงผลตอบแทน

เมอเราเดนทางไปสทองทง ภเขา หรอทะเล เราชนชมกบภาพท

ปรากฏเบองหนา ภาพทองทงยามเชาทแสงอาทตยสาดสอง ตนขาวสเขยว

ลมพดผาน ตนขาวทงทองทงลเปนคลนไปตามลม คลนแลวคลนเลา ภาพ

ภเขาทสงทะมน สงางาม กลมหมอกเมฆสขาวเคลอนตวผานไป ภาพทองทะเล

สเขยวเขม เขยวนำเงน นำเงนเทา ไกลสดตา ระลอกคลนซดเขาสหาดทราย

ฟองคลนสขาวสะอาดซบซอนอยชายหาด ลมเยนผานผวพรอมกลนไอดน

ของทองทง กลนหอมของปา ไอเคมของทองทะเล ความรสกทเอบอม

เบองหนาธรรมชาตอนยงใหญนน เราตางมความรสกตอบรบอยางลกซง เรา

สมผสกบความงาม รบร และซาบซงความงาม โดยไมหวงผลตอบแทนใดๆ

ความรสกชนชมและปตเกดขนและอยในความทรงจำ เกดขนและสมบรณใน

ตวของมนเอง

ความรสกชนชมประทบใจในความงามเชนนน เกดและรบสมผสจาก

สนทรยภาพในตวตนของเรา มความมากนอย สงตำ ดมดำหรอไมดมดำ

ตางกนออกไปตามปจเจกภาพ ความแตกตางทอาจเกดจากประสบการณ

แวดลอมสวนบคคล ระบบครอบครว ระบบการศกษา ระบบสงคม รวมทงการให

"คณคา" ของแตละบคคลทมตอสงตางๆ หรอมตอความงามอกดวย

32

อาร สทธพนธ กลาวถงประสบการณและประสบการณสนทรยะวา

ประสบการณ เปนคำทใชเรยกการรบรทเกดขนแกเรา เมอเรา

สมผสหรอปะทะกบโลกภายนอก โดยจะไดรบการสงสมไวตาม

ประสทธภาพของอวยวะรบสมผสของแตละคน ซงจะสมพนธ

กบความตงใจของเราหรอความสนใจของเราดวย หลงจากท

เราไดรบรหรอไดมประสบการณแลว กสามารถจำหรอจำแนก

แยกแยะสงทรบรนนได เกบสะสมไวในสมองเปนความร ซงจะ

ชวยใหเกดการรตวหรอทเรยกวามสตอยทกขณะนนเอง ดงนน

จงเชอกนวา เมอเรามประสบการณมาก กสามารถแกปญหาตางๆ

ทเกดขนภายหลงอยางมสตไดมาก

ประสบการณสนทรยะ ประสบการณสนทรยะตางกบประสบการณ

อนๆ ตรงทเราจดหาใหตวเราเอง ไมวาทางตรงหรอทางออม

เมอเกดขนแกเราแลว ชวยใหเราเพลดเพลนพงพอใจ เกดเปน

ความอมเอบใจโดยไมหวงสงใดตอบแทน เชน การไปเดนเลน

การไปชมนทรรศการ ไปดภาพยนตร ไปชมภมประเทศสมผส

ธรรมชาต ไปชมการประกวดกลวยไม การอานนวนยาย การ

ฟงเพลง ฯลฯ ประสบการณสนทรยะเหลาน เรามความเตมใจ

ทจะไดรบร ไมวาจะเปนกจกรรมทสงคมจดขนหรอเราเลอก

กจกรรมนสำหรบตวเราเอง เปนประสบการณทบงคบกนไมได

เกดจากความตองการหรอความอยากของตวเราเอง (อาร

สทธพนธ. 2538 : 135 - 136)

เราลองมาอานบทนพนธของ คาลล ยบราน ในหนงสอ ปรชญาชวต

(The Prophet) ระว ภาวไล ถอดเปนภาษาไทยอยางงดงาม ตอนหนงทเขยนถง

ความงาม

ความงามกมใชความจำเปนทตองการ แตเปนความดมดำ มน

33

มใชปากอนแหงกระหายหรอมอวางเปลาทชขอ แตเปนดวงใจ

อนลกโรจนและดวงวญญาณทบรรเจดจา ความงามมใชภาพท

เธอจะเหนไดหรอเพลงทเธอจะไดยน แตเปนภาพทเธอจะเหน

ผานดวงตาทปดแลวและเพลงทเธอไดยนแมอดโสตเสยแลว

ความงามมใชยางทซมซาบจากรอยขดเปลอกไม หรอปกทตดตอ

อย กบองเลบ แตเปนสวนพฤกษชาตอนบานสะพรงตลอดกาล

(ระว ภาวไล. 2516 : 76 - 77)

นอกจากความไพเราะงดงามแลว ยงมแงมมความคดหลายประการ

ทซอนอยในภาษาและความคดทงดงามนน ความงามทเปนพลงภายใน มใช

ปรากฏการณทสวยงามเปลอกนอก เปนพลงทเจดจากระตนชวตและการ

ทำงานของเรา "ความสวย" ทเปนรปสมบต "ความงาม" ทเปนคณสมบต

สนทรยภาพและสมองซกซาย-ขวา

ธรรมชาตไดสรางมนษยใหมประสาทสมผสทมประสทธภาพมาก ทงตา

ห จมก ลน และกายสมผส ตามองเหนภาพและสสรรพ หไดยนเสยง จมก

ไดกลน ลนสมผสรส และกายสมผสสงตางๆ รวมทงความรอนหนาวใน

ระดบอณหภมทแตกตางกนไป เมอสมผสสงตางๆ เราจะเกดความรสก

(Sensation) ความรสกเปนอาการเบองตน แลวจงเกดการรบร (Perception)

ขน รบรวาภาพอะไร กลนอะไร เสยงอะไร ฯลฯ ความรสกทไดสมผสกอให

เกดการรบรและการตความ การตความซงเปนกระบวนการของสมอง และม

ประสบการณ อารมณ ความคด แรงจงใจ เขามาเกยวของ

เมอฟงดนตร เราไดยนเสยงตางๆ ผสมผสานกน เรารบรวาเปนเสยง

ดนตรในระดบและลลาของเสยงทแตกตางหลากหลาย ผสมผสานกนดวย

ทวงทำนองตางๆ เรารบรพรอมกบการตความ สมพนธกบการเรยนร แรงจงใจ

ประสบการณ และอารมณ เราเคยไดยนเสยงดนตร มความชนชอบ รบรวา

เปนเสยงทสอดผสานกนจากเครองดนตรตางๆ ใหความรสกเพลดเพลนและ

34

จนตนาการไปถงสงตางๆ ฟงเพลงของ รชารด วากเนอร ทอาจจนตนาการ

ถงพายทรนแรง ฟงเพลงเขมรไทรโยค ของ สมเดจฯ เจาฟากรมพระยา

นรศรานวดตวงศ ทจนตนาการถงปาเขาลำเนาไพร ฟงเพลง Bridge Over

Trouble Water ของ ไซมอนและการฟงเกล ทอาจจนตนาการถงความ

รนแรงของธรรมชาตและการเสยสละเพอความรก เปนตน

เราอาจแยกสนทรยศาสตรออกเปน 2 ดานคอ สนทรยศาสตรเชงปรชญา

(Philosophical Aesthetics) และสนทรยศาสตรเชงวทยาศาสตร (Scientific

Aesthetics) สนทรยศาสตรเชงปรชญาทเนนอารมณความรสก จนตนาการ

สนทรยศาสตรเชงวทยาศาสตรทเนนเหตผล ตรรกะ แบบแผน สองขวซาย

และขวาทแตกตางกนน เรามดกรของความเชอ ดกรของการรบรและชนชม

ตางกน เราอาจรบรหรอมจดยนตรงกลาง หรอโนมเอยงซายหรอขวา อยางไร

กตาม "สนทรยะ" ยอมมทงสองดานผสานกน ดนตรทมโนตและจงหวะ บทกว

ตวกระตน (วตถ เหตการณทเปนจรง)

พลงงานกระตน ขอมล (1)

อวยวะรบความรสก

กระแสประสาทขนสสมอง (2)

สมองรบสญญาณหรอเกดความรสก

การตความ (3)

การรบร

(รจร นพเกต. 2529 : 2)

35

ทมฉนทลกษณ จตรกรรมทมโครงสรางพนภาพ การเตนรำทมจงหวะการกาว

สถาปตยกรรมทมการคำนวณในทางวศวกรรม "เชงวทยาศาสตร" ทมเหตผล

และตรรกะบนฐานของศลปกรรมศาสตร มานษยวทยา และสงคมวทยา

ความงามทผสานกนทงในเชงปรชญาและเชงวทยาศาสตร สมพนธ

กบกระบวนการทำงานของสมอง (Brain System) สมองซกซาย-ขวา (Left

and Right Hemisphere) ทแยกภารกจแตทำงานผสานกน การรบรและ

การทำงานของสมองซกซายจะเนนหนกไปทางเหตผล ตวเลข ภาษา การ

คาดคำนวณ การวเคราะห การวางแผน สมองซกขวาทเนนหนกไปทางภาพ

จนตนาการ อารมณความรสก มตสมพนธ การสงเคราะห ภาพรวม สมองทง

2 ซก ทำงานผสานกนดวย คอรพส แคลโลซม (Corpus Callosum) ทำให

คนเรามเหตผลและอารมณควบคกนไป พรอมทงมวฒภาวะทางปญญา (IQ)

และวฒภาวะทางอารมณ (EQ) ควบคกนไปดวยเชนกน

เอดวารดส (Betty Edwards) กลาวถงการทำงานของสมองซกซาย-ขวาวา

สมองซกซายทำหนาทวเคราะห คดในเชงนามธรรม นบจำนวน

กำหนดเวลา วางแผน กระบวนการเปนขนตอน ถอยคำ ตรรกะ

ตวอยางเชน "a ใหญกวา b และ b ใหญกวา c นนหมายถงวา

a ยอมใหญกวา c" ขอความเชงตรรกะเชนน แสดงใหเหนถง

กระบวนการคดของสมองซกซาย ซงแสดงถงการวเคราะหถอยคำ

คาดคำนวณ ขนตอน สญลกษณ เหตผล รป สวนอกดานหนง

คอสมองซกขวา "การเหน" สรรพสงอาจเปนไปในลกษณะ

จนตภาพ เปนไปตามสภาพจต เรามองดสรรพสงซงดำรงอยใน

บรเวณวางและมองความสมพนธของสวนยอยและสวนรวม

สมองซกขวาจะชวยใหเกดความเขาใจในเชงอปมา ฝน สรางสรรค

บรณาการความคดใหม เมอมบางสงบางอยางทยงยากตอการ

อรรถาธบาย เรากสามารถทจะแสดงทาทางอาการประกอบ

การสอสารนน (อางใน วรณ ตงเจรญ. 2535 : 97)

36

การคนพบการทำงานของสมองดงกลาว อาจสอดคลองกบแนวคด

ลทธเตาของจนเกยวกบหยน-หยาง พลงของหยน-หยาง ทงในธรรมชาตและ

ชวต หยนคอ หญง ดวงจนทร ความมด ฤดหนาว ฤดใบไมรวง อารมณ การ

ยอมจำนน ฯลฯ หยางคอ ชาย ดวงอาทตย แสงสวาง ฤดรอน ฤดใบไมผล

เหตผล กาวราว ฯลฯ

สรรพสงในโลกลวนประกอบขนจากทงสองสงน คอความ

เคลอนไหวและความสงบนง เคลอนไหวแลวสงบนง สงบนงแลว

เคลอนไหว มความประสานกลมกลนอยางยงยวด นคอ หลก

แหงเตา ดอกไมเบงบานขนแลวรวงโรย ใบไมเขยวขจแลว

แปรเปลยนเปนเหลองซดจนหลดรวงไปจากขว มฤดใบไมผลและ

ตดตามมาดวยฤดใบไมรวง เมอสรรพสงเคลอนไหวจะเตมไปดวย

พลงและการสรางสรรค ดอกไมเตบโตขนจากปมปมสเขยว แลว

เบงบานออก เมอพลงแหงการสรางสรรคไดเปยมลนขนจนถงขดสด

ดอกไมกจะคอยๆ รวงโรยไป กลบไปพกผอนอยางสงบอยบน

พนดน สรรพสงหมนเวยนเปลยนแปรไมหยดยง เปลยนแปรและ

ยอนกลบหมนวนเหมอนวฏจกร (พจนา จนทรสนต. 2530 : 333)

สนทรยภาพกบการสรางสรรคศลปกรรม

คนเราดำเนนชวตอยในธรรมชาตสงแวดลอม มชวตอยรวมกนในสงคม

มโลกสวนตวทเปนตวของตวเอง มอสระเสรภาพทจะคดทจะทำ เพอความ

สขและความพงพอใจของเรา แตทงนตองไมสงผลกระทบในทางลบตอผอน

ตอสงคม ตอธรรมชาตสงแวดลอม

สงคมแตละสงคมยอมมวฒนธรรมทดงามของตนเอง วฒนธรรมท

เปนวถการดำเนนชวต เปนความดงามตอตนเองและตอสวนรวม วฒนธรรม

ทพฒนาและสบทอดกนมา ผานระบบครอบครว ระบบสงคม ระบบการศกษา

"ธรรมะ" ทเปนธรรมชาต ธรรมดา ความดงาม "วฒนะ" ทคงอยไดและ

37

พฒนาใหเหมาะสม สอดคลองกบสงคมและวถชวตทกชวงเวลา เรามศาสนา

ทลวนมคำสงสอนทสอนใหเรามคณคา มจตใจทดงาม "แกนธรรม" ของ

ศาสนามกผสมผสานอยกบพธกรรมตางๆ เราตองรจกกลนกรอง รจกเลอกสรร

เพอนำมาสการดำรงชวต ม "ศรทธา" ตอศาสนาโดยม "ปญญา" คำจนศรทธา

มใชเปนเพยงศรทธาทมอวชชาเขาครอบงำ เรามสงคมทมกตกา มกฎหมาย

มระเบยบแบบแผนในการอยรวมกน อารยสงคมคอสงคมทอยรวมกนอยาง

สนตสข มแบบแผนทงดงาม มระบบการศกษาทมประสทธภาพ ใหคณคาตอ

การดำรงชวตและใหคณแกสงคม มรสนยมทด มศลปวฒนธรรมทเจรญรงเรอง

เปนภาพสะทอนหรอพลงของความรสกนกคด พลงของการอยรวมกน และ

พลงของการสรางสรรคสงคม

นอกจากคณคาของวฒนธรรม ศาสนา และสงคมดงกลาวแลว เหนอ

สงอนใด ระบบครอบครวยอมเปนหวใจของวฒนธรรม ศาสนา และสงคม

ทกสงยอมเรมตนพฒนาจากระบบครอบครว การสบทอดแบบแผนและ

วฒนธรรม สำนกในการเปนคนและสำนกในการอยรวมกนอยางอารยชน

ลวนเรมตนงอกงามขนทบาน

เสถยรโกเศศ (พระยาอนมานราชธน) กลาวถงความเปนคนไทยวา

ความเปนอนเดยวของชาวไทยและอะไรๆ ทเปนคณสมบตและ

เปนบคลกลกษณะของชาวไทย จงไมใชสำคญอยทเรองตนเดม

ของไทยอยางเดยว ขอทสำคญมากกวาคอ อยทเรองวฒนธรรม

ทปนไทยใหปรากฏเดนวาเปนไทยโดยสมบรณ และทำใหเหนวา

แตกตางไปจากชนชาวอนมอยางไร เรากอาจตอบไดในขอนวา

วฒนธรรมไทย เกดจากขนบธรรมเนยมประเพณทสบๆ ตอกน

มาเปนปรมปรา อยางทเรยกเปนภาษาองกฤษวา Tradition หรอ

ประเพณปรมปรา ซงมมาหลายกระแสหลายทาง ทเขามาผสม

ปนปรงกนเปนอนหนงอนเดยว เกดเปนวถชวตแหงความเปนอย

ของชนชาวไทยใหเหนเดนโดยเฉพาะ (เสฐยรโกเศศ. 2531 : 115)

38

คนเรามความรสกนกคด มจตใจทชนชมยนด มความรสกหวนไหวตอ

สงกระทบทงหลาย มรสนยม มความชนชมในความงาม ความไพเราะ ความ

สนตสข เรามประสาทสมผส (Sensibility) ทจะรบรความรสกตางๆ เรามรสนยม

(Taste) ในการคดและการเลอกสรรเพอสงทดทสดในชวต มสนทรยภาพ

(Aesthetics) ทตอบรบหรอชนชมยนดกบความงามทงหลาย เพอการดำรง

ชวตทมคณภาพและชวตทประณตงดงาม

เมอเรามสนทรยภาพหรอมปฏกรยาตอความงามทงหลาย ไมวาจะ

เปนธรรมชาตสงแวดลอม วตถ เหตการณ การดำรงชวต สภาพแวดลอมและ

ปรากฎการณเหลานน มสภาพเปนแรงบนดาลใจ (Inspiration) ทจะ

กระตนความรสก กระตนการรบร เราจะแปรการรบรไปสความรสกนกคด

การชนชมยนด การวพากษ_วจารณ พรอมกนนนกจะพฒนาความรสกนกคด

ไปสการแสดงออก ไปสการสรางสรรค เราอาจแสดงออกและสรางสรรคได

ทกดานในชวต ไมวาจะเปนการแสดงออกและสรางสรรคทางวทยาศาสตร

สรางสรรคทางเทคโนโลย สรางสรรคทางสงคม ฯลฯ โดยมพลงของ

สนทรยภาพเปนแรงสนบสนน

อกดานหนง พลงสนทรยภาพในตวตนของเรา ไดผลกดนใหเกดการ

สรางสรรคศลปกรรมขน ผทชนชมการใชสอตวอกษรบรรยายจนตนาการก

จะสรางสรรควรรณกรรม ผชนชมการใชสอเสยงกจะสรางสรรคดนตร

ผชนชมการใชสอรางกายกจะสรางสรรคศลปะการแสดง และผชนชมการใช

สอวตถกจะสรางสรรคทศนศลปและสถาปตยกรรม ตามลกษณะเฉพาะของตน

(Individuality)

39

AESTHETIC PROCESS

การศกษาคนควาทางดานศลปกรรมศาสตร นอกจากการพฒนาทาง

ดานสนทรยศาสตรเชงปรชญา ทเปนเรองจนตนาการ ความงาม การ

แสดงออก ความรสกนกคด และการพฒนาทางดานสนทรยศาสตรเชง

วทยาศาสตร ทเปนหลกการ เหตผล การวางแผน การจดระบบ เพอเปนฐาน

หรอเปนแรงผลกดนการสรางสรรคแลว อกดานหนง จำเปนจะตองพฒนา

สนทรยภาพของผศกษาอกดวย เปนการศกษาทเรยกวา สนทรยศกษา

(Aesthetic Education)

อานกวนพนธของ องคาร กลยาณพงศ ชอ ปรศนาในวญญาณ เมอ

อานแลวถามตวเราเองวา "ปรศนาในวญญาณ" ของเราเปนอยางไร

ปรศนาในวญญาณ

ทะเลเอยเมอไหรเจา จกเตม

เหนแกไดคอเคม เทานน

ปญญาแคแสบเขม ทมทาน พอฤา

หวานแกนใจกำปน หนงนนไฉนหาย ฯ

SENSIBILITY PERCEPTION

INSPIRATION - ENVIRONMENT - SITUATION - OBJECT, ETC.

EXPRESSION CREATIVITY INDIVIDUALITY

- PERFORMING ART - MUSIC - VISUAL ART - LITERATURE - ARCHITECTURE

40

สายกวาสายบายแลว ความรก

ตกตำดจตะวนจก จอมฟา

หลมหนองนหรอปลก เกยรตยศ

โลกแซโลกคลงบา กหลาบดสฯ

สงมนษยแตตำตอย หอยป จรงฤา

สวรรครวลงในร นรกไหม

ชวตหนงอกข- ภณคา

ถมถอยอเวจได หนอยนนเตมไฉนฯ

โศกกโลกจงแจง แหงหาย

เกดนหรอคอตาย คลงไคล

ไปไหนเลาจดหมาย นรกเกา พอฤา

อออมคาวเนาไหม อยไรสลายสญฯ

เทอดทนไวยำซำ เหยยบสยบ

สยองแตพภพทจบ หมนมวย

ปรโลกอยาหวงสงบ ดงสนน ลนโลก

สวยนนชวตดวย เปลาสนศลปเสนอฯ

ละเมอหลงคงตนดวย หลบใหล

ใจไมมแกนใจ เปลาไร

ศาสนากโลกไหว บหวน

ถอมนอตตาไหม อยมวยสญเสมอฯ

เอาสจจธรรมซอนไว สรวงสวรรค

อยเพอเทจลวงกน เทานน

นหรอคามนษยอน นำโลก

โศกแกผทปน ปวยปอนอเวจ.

(องคาร กลยาณพงศ. 2533 : 34 - 35)

41

สนทรยภาพกบการดำรงชวตสวนตน

โลกของชาวตะวนออกเปนโลกของการแสวงหาความสงบสข ความ

เปนสนโดษสวนตน ความสงบสขและความสนโดษทผกพนอยกบธรรมชาต

เราพยายามศกษาจากขางใน จากตวตนของเรา เพอนำไปแกปญหาโลกภายนอก

เชน พทธศาสนาสอนใหเราม พรหมวหาร 4 คอ เมตตา กรณา มทตา อเบกขา

เมตตา ทมงสรางความรกความปรารถนาดใหผอนมความสข ใหโลกสนตสข

กรณา ความสงสาร ความหวนไหว ชวยใหผอนเหนทกข ปลดเปลองทกข

มทตา ความชนชมยนดทเหนผอนไดด มความสข ไมอจฉารษยา อเบกขา

ความวางใจ เปนกลางไมเอนเอยง การใชปญญาพจารณาโดยสมควรแกเหต

สอนเรอง ไตรสกขา สอนใหเรามศล สมาธ ปญญา สอนใหเราพรอมและ

มนคงในความดงาม มความมงมน มสมาธ มความเพยรในการปฏบตหนาท

การงาน และใชปญญา ความร ความคด ในการปฏบตภารกจตางๆ เปนตน

ปรชญาเตา ซงกลายเปนวถชวตของชาวจนมานบดวยพนป เปนทง

ความคด วถการดำรงชวต และความงาม เปนปรชญาหรอหลกคดทกลนกรอง

ออกมาจากธรรมชาต หลกคดหลกปฏบตเหลานนเชอมโยงกบธรรมชาต และ

เพอความผสานกลมกลนกบธรรมชาต ความเรยบงาย ความเปนปกตธรรมดา

ปรชญาเตาไดกลายเปนสงเดยวกบคนจน แยกออกจากกนไมได ปรชญาเตา

สงอทธพลไปสแนวคดและวถการดำรงชวตของชาตอนๆ ดวย

ในคมภรเตาเตกเกงของปราชญ เหลาจอ ซงนพนธมาแลวกวา 25

ศตวรรษ ไดกลาวถงความงามวา

เมอเตาอยในทกสง ความงามกอยในทกสง ปราศจากขอบเขต

เปนอนนตภาพทแผครอบคลมกวางไพศาล ความงามมไดมเพยง

ในดอกไม ใบไม ธารนำใส ขนเขา หรอในดวงจนทรสวางนวล

เทานน ความงามมไดมอยเพยงในสงสวยงาม ในสงสมบรณ

ในสงสงสงเทานน ความงามยงมปรากฏอยในสงนาเกลยด มอย

ในสงบกพรอง และสงสามญธรรมดาอนตำตอย ในแผนกระดาษ

42

เกาๆ ในไมผๆ ในกะโหลกกะลา ในรโหวหลงคารว ความงาม

ยงมอยในโคลนตมทสกปรก ในฝนละออง ในดอกไมทเหยวแหง

ในสซดๆ และในความเกาครำครา ความงามในรปแบบ

อนพกลผดธรรมดาเหลาน ไดถอนทงรปแบบของความงาม

อยางเกาลงโดยสนเชง ความงามในรปแบบใหมไดพงฝาพน

ออกมาจากขอบเขต ออกไปสสาระทแทแหงความงาม ไปส

อนนตภาพทกวางไพศาล ไปสตนกำเนดของโลกและจกรวาล

ทซงการแบงแยกยงไมมเกดขน แจกนลายครามนนงดงาม

แตถวยแตก กะลาแตก ทตกทงอยตามดน กงดงามปานกน

ดอกบวยทบานสลางอยบนกงสดชนอมเอบ กบดอกบวยทหลด

จากขวรวงหลนแหงเหยวอยบนพน กงดงามปานกน ใครเลยอาจ

เขาใจถงความงามทแทน (พจนา จนทรสนต. 2530 : 326)

อานบทกวของ ตฟ หนงในกวเตาทเขยนพรรณนาถงความงามแหง

ฤดใบไมผล ธรรมชาต ความงดงาม และความธรรมดา

คำคนแจมกระจางแหงฤดใบไมผล

หลงจากพายผานพน

ดาวประกายพฤกษพราวแสงอยเหนอลำนำ

ทางชางเผอกขาวสะอานราวหมะ

ฟากฟามดทะมน หวงมหรรณพแผไพศาล

บรรพตอดรเลอนรางอยในความมด

ดวงจนทรคลายกระจกใสผดขนมาจากความวาง และเมอ

คอยโคจรขนสงหวางฟากฟา

สาดสองแสงโสม

หยาดนำคางพราวพรางบนกลบดอกไม

(พจนา จนทรสนต. 2530 : 317)

43

สงคมไทยไดรบกระแสอทธพลความคดทหลากหลาย ความหลากหลาย

นนกอใหเกดพลวตขนในสงคม กอใหเกดการปรบตวยดหยนอยตลอดเวลา

ซงกรวมทงปรชญาความคดจากจน ญปน อนเดย ตะวนตก ปรชญาความคด

ตางๆ ไดชวยปรบและขดเกลาวฒนธรรมไทย จนกอใหเกดลกษณะเฉพาะตว

ทางวฒนธรรม ลกษณะเฉพาะตวทางการดำรงชวต รวมทงสนทรยภาพ

ในชวตดวย ลองศกษาความคดของเสาหลกความคดทานหนงจากอนเดยคอ

รพนทรนาถ ฐากร ซงกมอทธพลตอการดำรงชวตและสนทรยภาพในชวต

ของคนไทยไมนอย ทานไดกลาวถงความงามทสมพนธกบสนทรยภาพในชวต

สนทรยภาพสวนตน ไวในบทนพนธเรอง สาธนา ขอความตอนหนงกลาวไววา

เราเขาใจแจงในกฎของสจธรรม โดยความเขาใจตอธรรมะและ

เรากรแจงในกฎของความเหมาะสมกลมกลน ดวยความรสกตอ

ความงาม การรจกกฎของธรรมชาต ใหอำนาจและแรงงานทาง

วตถแกเรา การรจกกฎของจรยธรรม ใหการชนะตนเองและ

อสรภาพ เมอรกฎแหงความกลมกลน เรากมสวนรวมในความ

เบกบานชนชมของโลกธาต ในศลปะความงามกแสดงออกอยาง

ทวไป ไมมขอบเขต เราจะเขาใจชดเจนและกวางขวางในความ

สงบศานตสขของวญญาณ กขณะเมอเรารถงความกลมกลน

อนมภายในวญญาณของเรา ความงามกแสดงออกในชวตเรา

โดยทางคณธรรมและความรก มจดหมายคออนนตภาพ นแหละคอ

จดหมายสงสดของความเปนอยของเรา เราจะตองรชดแจงวา

"ความงามคอสจธรรมและสจธรรมคอความงาม" เราจะตอง

เขาใจโลกแจมแจงดวยความรก เพราะวาความรกใหกำเนด ดำรง

ไวและโอบมนเขาสออมอระ เราจะตองมดวงใจเปนอสระอยาง

แทจรง อนจะทำใหเราสามารถเขาหยงถงกลางดวงใจของสรรพสง

และลมรสความชนชมสงสด (ระว ภาวไล. 2517 : 153 - 154)

44

จนจโร ทานซาก พรรณนาถงความงามและรสนยมของญปน รวมทง

ชาวตะวนออก เปรยบเทยบกบความงามของชาวตะวนตก ขอความตอนหนงใน

เยรเงาสลว (In Praise of Shadows) กลาววา

ในขณะทโลกตะวนตก แมกระทงผกใสราวแกว เครองใชใน

บานกทำนองเดยวกน เราชอบสทมสวนผสมของความมด แต

ชาวตะวนตกชอบสของแสงสวาง ในกรณเครองใชททำดวยเงน

และทองแดง เรานยมชมชนกบรอยเลอมและคราบคลำๆ

ซงชาวตะวนตกเหนวา สกปรกไมถกสขลกษณะ และขดเครองใช

ใหขนเงาเจดจา ชาวตะวนตกนยมทาเพดานและผนงดวยสออนๆ

เพอทำลายเงาสลวใหมากทสดเทาทจะมากได ในขณะทเราปลก

สวนใหเตมไปดวยไมหนาทบ ชาวตะวนตกกลบปลกสนามหญา

ใหลาดกวางออกไป อะไรเปนปจจยกอใหเกดความแตกตาง

ถงเพยงน ขาพเจามความเหนวา เราชาวตะวนออกมกจะแสวงหา

ความพอใจจากสงแวดลอมทเราอย ดงนน ความมดจงไมได

สรางความขดเคองแกเรา เรายอมรบวาความมดเปนสงท

หลกเลยงไมได ถาแสงมอยนอย เรากยอมรบวามอยนอย

เราปลอยตวเราใหซมซาบในความมด และ ณ ทนน เรากพบ

ความงามตามแบบอยางของมน แตชาวตะวนตกผมความคด

กาวหนา มแตจะพยายามทำใหความเปนอยดขน จากเทยนไปส

ตะเกยงนำมน จากตะเกยงนำมนสตะเกยงกาซ จากตะเกยงกาซ

สไฟฟา การแสวงหาแสงสวางของชาวตะวนตกมไมรจบสน และ

ยอมเผชญหนากบอปสรรคทกอยาง เพอกำจดเงาสลวแมแตเพยง

เลกนอยใหหมดสนไป (สวรรณา วงศไวศยวรรณ. 2507 : 109 - 110)

นกสนทรยศาสตรบางแนวคดเชอวา ความงามเปน วตถวสยนยม

(Objectivism) นนหมายถงวา ความงามเปนคณสมบตของวตถ ความงาม

45

อยทตววตถ อยทสรรพสง แมเราไมสนใจ ไมชนชม ความงามของสงนนกยงมอย

ไมวาจะเปนความงามของธรรมชาต ขนเขา ทองทะเล ทงหญา ผลงาน

จตรกรรม นาฏศลป ดนตร ฯลฯ นกสนทรยศาสตรบางกลมไมเหนดวยกบ

แนวคดขางตน เพราะเชอวา ความงามเปน จตวสยนยม (Subjectivism)

ถอวาตวบคคลเปนแหลงคณคาของความงาม ความงามเกดจากความรสกนกคด

ของเราเอง ความงามคอประสบการณสนทรยะ ถาเราปราศจากเสยซงจตวสย

ทางความงาม ความงามของวตถทมอยจรงหรอไมกตาม ยอมไรความหมาย

ความงามอยทจตใจของเรา เราเปนผกำหนด นกสนทรยศาสตรบางกลม

กรอมชอมความคด คอผสานความคดเขาดวยกน และเชอวา ความงามหรอ

สนทรยะ เกดขนระหวางความงามของวตถและความงามในจตใจของเรา

ความงามเกดจากความสมพนธของวตถและสนทรยภาพในตวเรา ความงาม

ของธรรมชาต ความงามของภาพเขยน ความไพเราะงดงามของกวนพนธ

อาจมอย แตตวเราเองตองมศกยภาพในการชนชมหรอสอสารความงาม

เราจงจะสมผสกบความงามนนได วดพระศรรตนศาสดารามหรอวดพระแกว

อาจสวยงามอลงการ ตอเมอเรามสนทรยภาพ เราจงชนชมความงามวดพระแกว

ความเชอเชนน เปนแนวทางของ สมพทธนยม (Relationism) (อาน สเชาว

พลอยชม. 2523)

อยางไรกตาม สนทรยภาพหรอความงามในตวตนของเรา ยอมม

ความสำคญตอการดำรงชวต ทงชวตสวนตนและชวตในสงคม สนทรยภาพ

อาจเปนภาพของความงามทเกดขนในการรบรหรอในจตใจ สนทรยภาพอาจ

เปนเสมอนคณภาพทจะใชตรวจสอบหรอสอสารกบความงาม เมอกลาวถง

คณภาพในบคคล กยอมมดกรความแตกตางมากหรอนอยดวยเชนกน

สนทรยภาพกอใหเกดความสข กอใหเกดความปต กอใหเกดสนตสข เปน

ความรสกทเปนนามธรรม แบงปนใครไมได ไมมผลประโยชนทางกายภาพ

ทางวตถ หรอทางธรกจใดใด เปนโลกสวนตวทมคณคาและมความหมายตอชวต

แมเราจะปราศจากหรอออนดอยในสนทรยภาพ ชวตกคงดำรงอยได แตเรา

46

กำลงสญเสยศกยภาพทมความหมายยงในชวต พรอมกนนน "ความหมาย"

ในการเปนมนษยอาจอยทคณคาของ "สนทรยภาพ" ในตวตนดวยเชนกน

สนทรยภาพกบการดำรงชวตในสงคม

แมสนทรยะ ความงาม ความประณตบรรจง อาจเปนปรากฏการณ

ของโลกภายนอก ธรรมชาตสงแวดลอม หรอความงามความไพเราะทเกดจาก

การสรางสรรคของมนษย ไมวาจะเปน จตรกรรม ศลปะการแสดง ดนตร

บทกว ฯลฯ แตปรากฏการณเหลานนกสมพนธกบสภาพการรบรหรอ

สนทรยภาพของเรา สนทรยภาพอาจเปนโลกสวนตว เปนความสขสวนตว

เปนประสบการณเฉพาะบคคลทไมสามารถหยบยนใหกนได ไมสามารถชวยเหลอ

กนได ความสขของคนเราอาจอยทโลกนามธรรมภายในทสมพนธกบโลกของ

วตถภายนอก ธรรมชาตสงแวดลอมทสะอาด ประณตบรรจง มระบบระเบยบ

ยอมสมพนธกบจตใจทมระบบระเบยบ ประณตงดงาม เราไมอาจปฏเสธ

ทงโลกภายนอกหรอโลกภายใน

ศลป พระศร กลาวถงโลกภายนอก ธรรมชาตทสงแวดลอม และ

ศลปะ ทสงผลสโลกภายในและศลธรรมไววา

ความมศลธรรม หมายถงความประพฤตด ดำเนนตามกฎเกณฑ

แหงอารยธรรมทางสงคมของเรา เพอทจะบรรลถงความประพฤตด

ดงกลาวนได การศกษาเปนปจจยสำคญทสด และศลปะเปน

จดศนยกลางแหงการศกษาอนสำคญประการหนง ในทกๆ

ประเทศทมอารยธรรม ศลปะกอใหเกดภาวะทถกตองทางความ

รสกนกคดของมนษย ประชาชนทเกดมาในแหลงเสอมโทรม

ยอมจะเตบโตในทามกลางความรสกอนขมขน และไมคำนงถง

หลกเกณฑใดๆ ทางศลธรรม เพราะสงแวดลอมของเขาขาดระเบยบ

กอใหเกดความเกลยดชง กอใหเกดความสนหวงและความ

บกพรองทางจตใจ

47

ตรงกนขาม ประชาชนทไดรบการเลยงดใหเตบโตมาในสงแวดลอม

อนมระเบยบ ในบานเมองทวางผงไวเปนอนด มถนนสะอาดสะอาน

สองฝงถนนขนานไปดวยอาคารทสวยงาม มอทยานประดบตกแตง

ดวยรปปนหลอสลก มนำพแลพพธภณฑสถาน ฯลฯ สงเหลาน

ยอมจะผกพนใหเขาดมดำเอาความงามเขาไว ตงแตเยาววย

ความงามจะคอยๆ สรางประสาทรสกทางสนทรยภาพของเขา

อยางชาๆ แตตดตอไมขาดสาย เดกททำใหคนเคยตอการพบเหน

สงประณตสวยงามนน ตอไปกจะกลายเปนของจำเปนตอชวต

ของเดก ผลลพธอนนาพศวง ซงความงามมอยเหนอธรรมชาต

ของเรากคอ ทำใหความคดของเราประณตสขมขน ดวยอาศย

ศลปะ เราจะคอยกลายเปนคนดขน และประพฤตปฏบตไปตาม

กฎแหงศลธรรม ซงพระสมมาสมพทธเจาไดทรงบญญตไว

เมอราว 2500 ปลวงมาแลว (ศลป พระศร. 2508 : 23)

อกดานหนง ถาการอยในสภาพแวดลอมขาดความเปนระบบระเบยบ

ขาดความประณต สวยงาม ถาเขาผนนมปญญา มความคด สงไรระเบยบนน

อาจเปนแรงกระตน กอใหเกดการแสวงหาสงทดกวา แสวงหาสงทสวยงาม

ประณตบรรจงกได อาจคลายกบการไดชนชมหรอเสพโศกศลป (Tragic Art)

เชน โศกนาฏกรรม จตรกรรมแสดงภาพสงคราม เพลงเพอชวต บทกว

ทพรรณนาความทกข ฯลฯ ศลปะเหลานอาจกระตนใหเราแสวงหาและ

ชนชมสงทประณตงดงาม ชวตทสนตสขและความสวยงามได เมอเราม

ความประณตงดงาม มสนทรยภาพ สนทรยภาพยอมกอใหเกดความสขสวนตน

ความสขสวนตนเปนความสขในเชงปจเจก เปนความสขเฉพาะบคคล ถาเรา

ไมคบแคบจนเกนไป มปญญาและมจตสำนกสาธารณะ (Public Mind)

ความสขสวนตนยอมสงผลไปสผอน สงผลไปสสงคม เพราะบคคลหนงยอม

ดำรงชวตอยในสงคมหนง ปจเจกหนงยอมดำรงอยในมวลปจเจกเชนกน และ

48

ถาทกคนหรอทกปจเจกในสงคม จะสงผานความสขสวนตน ความประณต

ละเอยดออนสวนบคคล ไปสสงคมโดยรวม สงคมยอมเกดสนตสข

กลาวโดยสรปแลว สนทรยภาพในเชงปจเจกยอมมคณคาทงตอ

ตนเองและตอสงคม 3 ดาน คอ

1. สนทรยภาพกอใหเกดความสขสวนตน

2. สนทรยภาพกอใหเกดสนตสขในสงคม

3. สนทรยภาพกอใหเกดการสรางสรรคทางดานศลปกรรม

2 สนทรยภาพในทศนศลป ทศนศลป (Visual Art) เปนงานศลปะทมองเหนได รบรดวยตา นอกจาก

"ทศนะ" จะหมายถงงานศลปะทมองเหนแลว ยงหมายถงการสรางสรรค

จากสอดลใจ (Inspiration) ทมองเหนได ประจกษไดอยางเปนรปธรรม

สอดลใจมได เกดจากสงทมองไมเหน คดฝนเอาเอง ไสยศาสตรหรอ

จนตนาการในเชงจตนยม กสตาฟ คเบท ศลปนลทธสจนยม (Realism)

เคยกลาวไววา "ฉนไมเคยเหนเทพธดา ฉนจงเขยนเทพธดาไมได" แลวคเบทก

เขยนภาพเฉพาะวตถ สงแวดลอม และเหตการณทเกดขนจรงในขณะนน

ในอดตเรามกเรยกศลปะทมความสวยงามประณตบรรจง ศลปะท

มงเนนความงามอนมคาตอจตใจวา "วจตรศลป" (Fine Arts) ตอมาคำวา

"Fine Arts" กหมายถง "ศลปกรรมศาสตร" ดวย "s" ทหมายถง "ศาสตร

ศาสตรา วชา อาวธ อาวธทางปญญา" ซงหมายถงศลปะ 5 แขนงคอ จตรกรรม

ประตมากรรม สถาปตยกรรม วรรณกรรม การแสดงและดนตร การแสดง

และดนตรจดรวมไวดวยกน เพราะถอวาสวนใหญแลวแสดงออกรวมกน

ตอมาในชวงเวลาของศลปะสมยใหม (Modern Art) รงเรองขนในสงคม

ประชาธปไตย ในสงคมทมระบบเศรษฐกจแบบทนนยม สงคมทเชอมนใน

เสรภาพและปจเจกภาพ คำวา "Visual Art" หรอ "ทศนศลป" กเขามาแทนท

นอกจากทศนศลปจะสะทอนสงทประจกษดงทกลาวมาแลว ทศนศลปยง

สะทอนศลปะทเปนสงธรรมดาสามญ เนอหาสาระเกยวกบความเปนจรง

ธรรมชาต สงแวดลอม เปนเรองของสามญชนและชวตประจำวน ไมใช

สงสงสงลกลบ เพอศรทธาอนสงสงทางศาสนา หรอเพอแซซรองสรรเสรญ

สมมตเทพดงเชนในอดต

50

ชวง 3-4 ทศวรรษทผานมา ศลปะกระแสสากลเรมพฒนาหรอ

เปลยนแปลงตอไปอก กระแสสากลทไมอาจกลาวไดเพยงกระแสตะวนตก

เทานน แตเปนกระแสสากลทงจากตะวนตกและตะวนออก พฒนาการจาก

ลทธสมยใหม (Modemism) ทเปนระบบแบบแผนของชนชนกลาง พฒนา

มาส ลทธหลงสมยใหม (Postmodernism) ทกระจายความคด กระจาย

ความรบผดชอบ มนษยไมใชศนยกลางของจกรวาล แตมนษยควรอยรวมกบ

โลกใบน อยรวมกบคน อยรวมกบธรรมชาตสงแวดลอมอยางสนตสข

ศลปะกพฒนาจากภาพสะทอนปรากฎการณเบองหนาและอารมณ

ความรสกนกคดภายในของศลปน มาสสภาพความคดในสมอง ภาพทเกด

จากการสงเคราะห จากการรบรและสมผสโลกภายนอก ภาพทมทงสต (EQ)

และปญญา (IQ) หรอทเรยกวา ศลปะจนตทศน (Imaging Art)

มนษยกบการแสดงรปลกษณ

ในขณะทมนษยดำรงชวตอยดวยปจจยสคอ อาหาร เครองนงหม

ทอยอาศย และยารกษาโรค แตมนษยกไมเคยจากพรากศลปะ ไมวาเขาจะ

อยในถำ ในกระทอม หรอในคฤหาสถ ไมวาเขาจะยากดมจนอยางไร ศลปะ

เหลานนอาจจะสงสง ธรรมดาสามญ หรอตำตอยนอยคา อาจจะเปนความ

งามความไพเราะเพอความสขทางใจ หรอประยกตความงามไปสสงของ

ภาพเขยนบนผนงถำลาสโคช ฝรงเศส สมยหนเกา อายประมาณ 15,000 ป กอนครสตศกราช

51

เครองใชในชวตประจำวนกตาม เมอมนษยมชวตอยในถำตงแตสมยหนเกา

นบดวยหมนกวาปมาแลว กเขยนภาพในถำเปนรปสตวทเขาลา ดวยสจากดน

และจากเขมาไฟ ผสมกบไขสตวหรอยางไม อาจจะเพอการตดไมขมนามหรอ

เพอการไถบาปกเปนได เขาแกะสลกกระดก แกะหน เปนรปคนและสตว

สกดหนใหมความแหลมคมและสวยงามเพอใชลาสตว ไมวาเขาเหลานน

จะใชชวตอยในถำลาสโคสในฝรงเศส ถำอลตามราในสเปน หรอถำผาแตม

อบลราชธาน ในประเทศไทย

เมอมนษยรจกใชไฟ ไฟเผาดนใหแขง เขากเรมเรยนรและพฒนา

เครองปนดนเผาขนใช ตกแตงเครองปนดนเผาใหสวยงามดวยการขดขดลวดลาย

ดวยการระบายสจากดนทสตางกน ดวยการใชเชอกหรอผากดทบเปนลวดลาย

มนษยทอผาเพอนงหมทดแทนหนงสตว สรางทอยอาศยทดแทนการอยในถำ

นำสตวปามาเลยงเพอชวยแรงงานในการเพาะปลก เพอชวยลาสตว และ

เพอเปนเพอน มนษยพฒนาการทงการดำรงชวต ชมชน วฒนธรรม และ

ความสวยงาม ความสวยงามทงสงของเครองใช ทอยอาศย เครองนงหม

สงทเกยวของกบพธกรรม การแสดงออกทางรางกาย การรายรำ ดนตร

เครองปนดนเผาอารยธรรม บานเชยง อดรธาน สมยหนใหม อายประมาณ 3,000 ป

รปแกะสลกหน “วนสแหงวลเลนดอรฟ” สมยหนเกา ประมาณ 15,000 ป กอนครสตศกราช

52

ภาพเขยน ภาพพมพ รปปนและแกะสลก ทงความงามทผสมผสานกบสงท

เปนประโยชนใชสอย และศลปะทไมมประโยชนใชสอย แตมคณคาทางจตใจ

ซงกอใหเกดความปต กอใหเกดพลงในการดำรงชวตและพลงในชมชน

เมอมนษยพฒนาจากเผา จากชมชนเลกๆ รวมตวกนเปนชมชนใหญ

รวมตวกนเปนประเทศชาต แหลงอารยธรรมใหญของโลกลวนเกาะเกยวอย

วหารสมยอยปตโบราณ เมองลกเซอร ประมาณ 3,000 ปเศษ

ประตมากรรมนนสมยเมโสโปเตเมย สงโตบาดเจบ หนปน ประมาณ 650 ป กอนครสตศกราช

53

กบแมนำ สรางอารยธรรมนำ ไมวาจะ

เปนอยปตโบราณบรเวณแมนำไนล

เมโสโปเตเมยบรเวณแมนำไทกรส

และยเฟตส จนบรเวณแมนำฮวงโห

และแยงซเกยง อนเดยบรเวณลม

แมนำคงคา รวมทงอารยธรรมกรก

โบราณ ยโรป และเอเชย ในชวงเวลา

ตอมา เมอมนษยคดตวอกษรขนใช

เพอบนทกเรองราวและเหตการณตางๆ

ไมวาจะเปนอกษรภาพของอยปต อกษร

ลมของเมโสโปเตเมย ตวหนงสอจน

หรอภาษาอนๆ ทตามมา ภาษาและ

ตวอกษรไดกอให เกดวรรณกรรม

กอใหเกดบทกว กอใหเกดความงาม

ความไพเราะ และจนตนาการอก

ลกษณะหนงของมนษยชาต

อารยธรรมกรกโบราณแถบทะเลเอเจยน ราวสองพนกวาปทผานมา

ปรชญาความคดทเกยวกบความจรง ความด ความงาม ไดสงอทธพลมาส

ชาวตะวนตกเปนอยางมาก ความงามบนหลกของเหตผล มาตรฐานความจรง

ความด ความงามเปนสงนรนดร สงสงสด พระเจาบนรางมนษย ความงามท

อยเหนอความจรง หลกคดเหลานนไดสงผลมาสนกรบโรมนดวย แตโรมนได

พฒนาศลปะไปเพอสาธารณชนและเพอแสดงความอหงการของการเปน

นกรบ หลงจากนนศลปะของชาวตะวนตกกดำเนนไปเพอพลงศรทธา

ของครสตศาสนา จวบจนกระทงโลกตะวนตกกาวหาสยคสมยใหมใน

ครสตศตวรรษท 19

เมอพลงศรทธาครสตศาสนารงเรองขนในสมยฟนฟศลปวทยาหรอ

ภาพเขยนจนบนผาไหม อายประมาณ 3,000 ป

54

"Renaissance" ชวงครสตศตวรรษท 15-16 พรอมกบความรงเรองแถบ

ทะเลเมดเตอรเรเนยน ศาสนา เศรษฐกจ การธนาคาร วทยาศาสตร การ

ศกษาในระดบมหาวทยาลย การประดษฐคดคนสงตางๆ ไดเจรญรงเรองขน

พรอมกน รวมทงศลปะการแสดง ดนตร วรรณกรรม สถาปตยกรรม

ประตมากรรม และจตรกรรม กลาวเฉพาะจตรกรรมทเปนรากความคดของ

ศลปะหลกวชา (Academic Art) ซงสะทอนสนทรยศาสตรในเชงวทยาศาสตร

(Scientific Aesthetics) ทมหลกคดในทางกายวภาคคนและสตว ทศนยภาพ

(Linear and Atmospheric Perspective) แสงเงา ความเหมอนจรง รวม

ทงกระบวนการสรางสรรคจตรกรรม สบตอมาจนถงศลปะบาโรค (Baroque)

ในครสตศตวรรษท 17 และศลปะโรโคโค (Rococo) ในครสตศตวรรษท 18

ศลปะหลกวชาการดงกลาว ท มงเนนความประณตบรรจง ความละเอยดออน

ประตมากรรมกรกโบราณ นกขวางจาน หนออนประมาณ 450 ป กอนครสตศกราช

ประตมากรรมโรมน ออกสตส หนออน ประมาณ 20 ป กอนครสตศกราช

55

และหลกการตางๆ รวมทง

ความศรทธา จตวญญาณ

และการแสดงออกในเชง

จตนยมทงหลาย ไดกอให

เกดคำวา "Fine Arts" หรอ

"วจตรศลป" ขน

เ ม อ โ ลกสม ย ใหม

พฒนาขนมาในย โรปชวง

ครสตศตวรรษท 19 ทง

ปรชญาความเชอท เชอมน

ในเสรภาพของมนษย การ

ปกครองในระบอบประชา-

ธปไตย ชนชนกลางมอำนาจ

การปฏ ว ต อ ตสาหกรรม

ค ว าม เ จ ร ญ ร ง เ ร อ งท า ง

วทยาศาสตร การศกษาสมยใหม ศลปะกพฒนาไปสศลปะสมยใหม (Modern

Art) ดวย ทงศลปะการแสดง ดนตร วรรณกรรม สถาปตยกรรม จตรกรรม

ประตมากรรม จากวจตรศลป (Fine Arts) สทศนศลป (Visual Art) ทเชอใน

โลกปจจบน สงทประจกษ และการรบร (Perception) ปรากฎการณตางๆ

ตามทเปนจรง ศลปะสมยใหมทางดานทศนศลปไดกอใหเกดศลปะจนตนยม

(Romanticism) ศลปะลทธประทบใจ (Impressionism) ศลปะลทธรนแรง

(Fauvism) ศลปะลทธแสดงออก (Expressionism) ศลปะบาศกนยม

(Cubism) ศลปะลทธดาดา (Dadaism) ศลปะลทธเหนอจรง (Surrealism)

ศลปะปอป (Pop Art) และอกมากมาย

จากทศวรรษ 1960 ศลปะกระแสสากล ทงจากสหรฐอเมรกา ยโรป

ญปน ไดนำเสนอการแสดงออกทางศลปะในกระแสความคดใหม ศลปะยค

ลโอนารโด ดา วนช โมนาลซา จตรกรรมสนำมน 1503-1506

56

คลอด โมเนท สถานรถไฟ จตรกรรมสนำมน 2420

แอรนสท ลดวก เครชเนอร ศลปะและหนนางแบบ 2450

จอรจ บราค โตะกลม จตรกรรมสนำมน 2472

57

หลงสมยใหม (Postmodern Art) ทมงเนนความคด มงเนนการรบรและ

การตความภาพความคดในสมอง การนำเสนอทสอดคลองกบธรรมชาต

สงแวดลอม วฒนธรรม สอแสดงออกทางศลปะทหลากหลาย มไดตดยดอยกบ

สอแสดงออกจากอดตเทานน ไมวาจะเปน ศลปะแนวคด (Conceptual Art)

ศลปะจดวาง (Installation Art) ศลปะสอแสดง (Perfomance Art)

ศลปะบนดน (Earth Art) ฯลฯ ซงอาจรวมเรยกวา ศลปะจนตทศน

ศลปะในซกโลกตะวนออก ไมวาจะเปน จน ญปน เกาหล อนเดย

อนโดเนเซย ไทย และประเทศชาตอนๆ ลวนมลกษณะเฉพาะในการแสดงออก

ทางศลปะของตน ทงศลปะการแสดง วรรณกรรม ดนตร สถาปตยกรรม

ทศนศลป ตางมสายศลปวฒนธรรม ศลปะในบรบทวฒนธรรม (Art in Cultural

Context) ทพฒนาสบทอดกนมา เปนสายศลปะประเพณนยม ซงการอนรกษ

(Preservation) การสบสาน (Transition) และการพฒนา (Development)

ลวนเปนสงสมพนธกน ศลปะซงขาดการอนรกษยอมสญสลายไป การอนรกษ

ทขาดการสบสานและพฒนา กไรคาสำหรบปจจบนและอนาคต ในสงคม

ปจจบน แมศลปะกระแสสากลจะไหลบาเขามาอยางไรกตาม เราคง

ราอล ฮสมนน จตวญญาณแหงกาลเวลา ศลปะสอผสม 2462

แจสเปอร จอนส ธงชาต ภาพปะตดและสนำมน 2498

58

ตองทำความเขาใจ กลนกรอง เลอกสรรดวยปญญา สรางความสมดลทง

กระแสสากลและกระแสประเพณนยม กระแสประเพณนยมหรอศลปะ

ประเพณนยม (Traditional Art) ทไดรบการศกษาคนควา แสวงหาองค

ความรทคมชด และพฒนาอยตลอดเวลา พฒนาใหสอดผสานกบพฒนาการ

ของสงคมและวฒนธรรมในแตละหวงเวลา ศลปะทขาดการพฒนายอมสญ

สลายไปในทสด

โลกภายนอกและภายในกบทศนศลป

โลกภายนอกทงปรากฏการณรปธรรมและนามธรรม ไมวาจะเปน

ธรรมชาตสงแวดลอม วตถ และเหตการณตางๆ ยอมเปนแรงกระตนหรอ

เปนสอดลใจ ผานอวยวะรบความรสก ตา ห จมก ลน และกายสมผส กอให

เกดการรบร สรางภาพ สรางความคดและจนตนาการขนในสมอง อวยวะรบ

ความรสกของเรามภาวะการรบร (Threshold) ระดบหนง เชน เราสามารถ

ไดยนเสยงไดในชวงความถ 20-20,000 เฮรทส มองเหนแสงไดในชวงคลน

380-760 นาโนมเตอร ความถของเสยงสงตำกวานนเราไมสามารถรบรได แต

สตวบางชนดอาจรบรได คลนแสงสงตำกวา 380-760 นาโนมเตอร คอ

อลตราไวโอเลทและอนฟราเรด เราไมสามารถมองเหนได

โรเบรต สมธสน ขดในทะเล ศลปะยคหลงสมยใหม 2513

พพธภณฑสถานแหงชาตกรงเทพมหานคร

59

การรบรโลกภายนอก (Outer World) ทสงผลมาสความรสกนกคด

และภาพในสมองซงเปนโลกภายใน (Inner World) ไดกอใหเกดความคด

และจนตนาการ (Imagination) ขน และจนตนาการจะสงผลไปสการ

สรางสรรคศลปะ ไมวาจะเปนดนตร ศลปะการแสดง หรอทศนศลป

โดยเฉพาะอยางยงทางดานทศนศลป ศลปนกจะใชสอทเปน ส ดน หรอวตถอน

เปนสอแสดงออก แสดงเปน "รป" หรอ "ภาพ" รปทเปน 3 มตและภาพทเปน

2 มต เราในฐานะผดหรอชนชมกจะรบรสอ 2 หรอ 3 มตนน เชอมโยงไปส

สอดลใจบนพนฐานประสบการณเฉพาะบคคล สอแสดงออกหรอผลงาน

ทศนศลปดงกลาว เรามสทธอนชอบธรรมทจะชนชมบนพนฐานเสรภาพของเรา

บนพนฐานประสบการณและจนตนาการของเรา จะผสานสมพนธกบความคด

และจนตนาการของศลปนดวยกได

นอกจากการรบรทเกยวของกบอวยวะรบความรสก ตา ห จมก ลน และ

กายสมผส มนษยยงมการรบรพเศษ "Extrasensory Perception" (ESP.)

เฉลมชย โฆษตพพฒน เรมเขาถงธรรม สอะครลค 2532

60

หรอความรสกทหก (The Sixth Sense) ซงเปนการรบรทมไดเกดจาก

อวยวะรบความรสก ตา ห จมก ลน กายสมผสโดยตรง เชน การรบรของ

คนตาบอด นาฬกาชวภาพ (Bioclock) โทรจต (Telepathy) การสะกดจต

(Hypnosis) ลางสงหรณ (Premonition) เปนตน

ภาพยนตเรอง "At First Sight" (การมองเหนครงแรก) ซงนำแสดง

โดย เวล คลเมอร (Val Kilmer) เปนเรองของชายหนม (เวอรจล) ทตาบอด

ดวยตอกระจกมาตงแตวยทารก เขาไมสามารถรบรภาพหรอจำภาพอะไรได

ทงสน เปนคนเฉลยวฉลาดทเรยนรจากประสาทสมผสทงส ยกเวนตา รวมทง

ความสามารถใน ESP. ทบรณาการการรบรจากอวยวะรบความรสกทม

อยกบจนตนาการทงดงามของเขา เปน Scientific ESP. ทอธบายได

ชายหนมคนนอาศยอยในเมองเลกทสงบรมรน หญงสาว (เอม) สถาปนกคนสวย

จากนวยอรคมาพกผอนในเมองเลก เธออาจเปลยวเหงาจากการหยากบสาม

สถาปนก ทแมหยาขาดแลวกยงคงทำงานอยในบรษทเดยวกน เปนเพอนกน

ตดกลบมาทการพบกนของชายหนมและหญงสาวในเมองเลก การได

พบปะพดคยกนโดยบงเอญ ไดไปยนอยในทองทงและธรรมชาต ไดหลบฝน

อยในอาคารเกาดวยกน การพรรณนาถงความรสกสมผสตอธรรมชาต ฝน

ความเงยบ และมตความรสกอนๆ ทำใหหญงสาวชนชมใน ESP. ของชายหนม

มาก เปนชวงเวลาเดยวกบทวงการแพทยสามารถผาตดตอกระจกใหหายและ

มองเหนได จากขาวหนงสอพมพและความพยายามของหญงสาว ทำใหเธอ

ตดตอกบหมอและเกลยกลอมใหชายหนมเดนทางเขาสนวยอรค และยอม

ผาตด นบเปนรายแรกๆ ทเปนขาวฮอฮามาก เมอถงเวลาเปดตาดโลก เขาทง

ตกใจ ทงหวาดกลว และวตกกบแสง ภาพนง และภาพเคลอนไหวเบองหนา

ภาพทไมเคยเหนมาตลอดชวต เขาตองทำความเขาใจกบพฤตกรรมของ

มนษยเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยง สหนาและแววตาของผคน รวมทง

หญงสาว ประเดนสำคญ เขาตองปรบ ESP. อนประณตงดงามของเขา มาส

การรบรภาพทสบสนวนวายและไมคนชน จากชวตและความรสกนกคดทงดงาม

61

สงบสนต ทกสงทกอยางไดเปลยนไป

เขายงคงตองไปพบหมอเปนระยะ ดวยวทยาการทเพงเรมตน หมอ

แจงวา เขาจะตองกลบไปสโลกมดอกครง เขาทกขและแสวงหาความสขจาก

การมองเหนกอนทตาจะบอดลงอกครง กอนทจะกลบไปสโลก ESP. เขาจาก

หญงสาวเพอเปดโอกาสใหหญงสาวกลบไปสสามทยงคงมความรกซอนเรนอย

กลบไปอยเมองเลก เปดโอกาสใหพสาวมอสรภาพ หลงจากทตองอมทกขรบ

ผดชอบดแลเขามาตงแตเดกจนหนม กลบไปสความสขในโลกของความมด

ในโลกของ ESP. ทสงางามของเขา พรอมกบมหมาทซอสตยเปนเพอนและนำทาง

ในการสรางสรรคศลปะ หรอศลปนจะตองมโลกของ ESP. อยดวย

การเขยนภาพระบายสและพมพภาพ

มนษยสมยหนเกานบดวยหมนปเศษ ไดระบายความรสกนกคดภายใน

ดวยการเขยนภาพระบายสเปนรปสตวและคนบนผนงถำ โดยมหลกฐานเกา

แกและชดเจนอยทถำลาสโคซในฝรงเศสและถำอลตามราในสเปน เปนการ

เขยนภาพสตวเปนสวนใหญ ไมวาจะเปนควายไบซน กวาง หรอชางแมมมอธ

เขยนดวยสดนและเขมาไฟ ผสมไขสตวหรอเลอดสตว และรจกการพมพภาพ

ดวยการทาไขสตวลงบนผนง วางมอทาบลงไป แลวใชสดนหรอเขมาไฟใสลง

ในกระบอกหรอกระดกสตวทกลวงเหมอนกระบอก เปาใหสตดลงบนผนงถำ

เปนการพมพภาพมอดวยกระบวนการสเตนซล (Stencil Process)

ชาวตะวนตกพฒนากระบวนการเขยนภาพระบายส ไปสกระบวนการ

ศลปะหลกวชา ในสมยฟนฟศลปวทยาทมอตาลเปนศนยกลาง ราวครสต

ศตวรรษท 15 และ 16 ศลปนสรางสรรคศลปะแบบเหมอนจรง (Realistic

Approach) บนพนฐานความคดในเชงวทยาศาสตร ทงดานกายวภาคคน

และสตว แสงเงา ทศนยภาพเชงเสน (Linear Perspective) ทศนยภาพ

บรรยากาศ (Aerial or Atmospheric Perspective) รวมทงกระบวนการ

เขยนภาพทเรมจากความชดเจนแมนยำของการวาดภาพ (Drawing) การ

ระบายสเดยว (Monochrome) และการระบายหลายส (Polychrome) ใน

62

ทายทสด กระบวนการเขยนภาพอยางศลปะหลกวชาไดพฒนาและ

ปรบเปลยนเนอหาสาระมาจนถงครสตศตวรรษท 19

เมอโลกสมยใหมพฒนาขนพรอมกบความกาวหนาทางวทยาศาสตร

การปฏวตอตสาหกรรม การประกาศอสรภาพและเสรภาพของคนชนกลาง

ศลปะสมยใหมในบรบทสงคมสมยใหมกพฒนาขน ทงเนอหาสาระ (Content

and Subject Matter) รปแบบและกระบวนแบบ (Form and Style) กลวธ

และกระบวนการ (Techniques and Process) ทสมพนธกบวธการดำรง

ชวตสมยใหม เปนการพฒนาแนวคด เสรภาพในการแสดงออก และกลทกษะ

(Technical Skill) สบเนองมาจนถงปจจบน แมปจจบนแนวคดและการ

ปฏบตของศลปะยคหลงสมยใหม (Postmodern Art) หรอศลปะจนตทศน

(Imaging Art) จะพฒนาซอนขนมากตาม

ทางดานศลปะภาพพมพ (Printmaking) ไดพฒนาควบคมากบศลปะ

แขนงอนๆ จนสามารถสรปไดวา การพมพภาพในปจจบนม 4 ลกษณะคอ

1. กระบวนการพมพผวนน (Relief Process)

2. กระบวนการพมพรองลก (Intaglio Process)

3. กระบวนการพมพพนราบ (Planographic Process)

4. กระบวนการพมพผานฉากพมพ (Serigraphy)

การพมพผวนน ทใชสทาหรอกลงสลงบนสวนนนของแมพมพ แลว

พมพเปนภาพ เชน ภาพพมพแกะไม (Wood Cut) ภาพพมพถ (Rubbing)

การพมพรองลก ทใชกรดกดหรอขดขดแมพมพโลหะใหเปนรอง ใชสพมพอด

ลงในรองผานเขาสแทนพมพ พมพออกมาเปนภาพ สจากรองตดบนกระดาษ

พมพ เชน การพมพเอทซง (Etching) การพมพพนราบ อาจเปนแมพมพหน

หรอแมพมพโลหะ สรางภาพดวยสผสมไข ซบนำลงบนแมพมพ สผสมไข

และนำจะแยกจากกน การพมพภาพกจะไดภาพจากสผสมไข การพมพผาน

ฉากพมพ โดยทวไปแมพมพจะเปนฉากไหม (Silk Screen) กนสวนทไม

ตองการใหเกดภาพ จะดวยการระบายส ตดฟลม หรอกระบวนการถายภาพ

63

ภาพพมพผวนนของโรบน บากลโฮล 2526

ภาพพมพหนของ ฌอง ดบฟเฟท 2505 ภาพพมพซลคสกรนของ รอย ลชเทนสไตน 2508

64

ดวยนำยาไวแสงกได การพมพ

ภาพ สจะทะลผานฉากพมพ

ปรากฏเปนภาพบนพนรองรบ

เปนภาพตรง (Direct Image)

ไมใชภาพกระจกเงา (Mirror

Image) เหมอนกระบวนการ

พมพอน

ภาพเขยนหรอจตรกรรม

ของชาวตะวนออกกมลกษณะ

เฉพาะตวโดดเดน ในลกษณะ

ศลปะประเพณนยม ภาพเขยน

จนทสะทอนจากธรรมชาต

ปรชญาธรรมของจน และ

คณภาพเชง บทกว (Poetic

Quality) ภาพเขยนญปนและ

ภาพพมพแกะไมทยงใหญของ

ญปน สะทอนชวตความเปนอย ความเรยบงาย สมถะ ความคด และ

ธรรมชาต อยางบทกวไฮก ภาพเขยนไทยทสะทอนเรองราวของพทธศาสนา

เปนดานหลก เปนจตรกรรมแบบอดมคต (Idealism) ภาพจากจนตนาการ

เพอสะทอนและกระตนโลกตรธรรม เปนจตรกรรม เชงพรรณนา (Narrative

Painting) ในลกษณะภาพประดษฐสราง สญลกษณดวยลวดลาย ขนาด

และส โดยเฉพาะอยางยง สทองทแสดงความสงสงอลงการ เปนจตรกรรมท

มงเนนความประณตบรรจงและระนาบสองมตบนพนราบ

ภาพพมพเอทชงของ สแตนเลย เฮยเตอร 2494

65

การสรางสรรครปทรงสามมต

ชวงประมาณ 600 - 700 ปท

ผานมา ประตมากรรมในยโรปพฒนา

มาจากประตมากรรมเพอครสตศาสนา

จากศลปะโรมาเนสก (Romanesque)

และโกธค (Gothic) มาสสมยฟนฟ

ศลปวทยา ในชวงเวลานน อาณาจกร

สโขทยกกำลงสรางอารยธรรมของไทยขน

รวมทงการพฒนาปฏมากรรม (ปฏมา =

พระพทธรป) ซงถอวาเปนยคทองทาง

ดานประตมากรรม แลวพระพทธรปของ

ไทยก ได รบการพฒนาควบค มากบ

พฒนาการของส งคมไทยและพทธ

ศาสนาในประเทศไทย ทงพระพทธรป

จตรกรรมฝาผนงวดคงคาราม ราชบร

พระพทธรปปางประทานธรรม วดเชงทา อำเภอเมอง นนทบร ศลปะสมยทวารวด ราวพทธศตวรรษท 13

66

แบบอทอง อยธยา รตนโกสนทร และปจจบน

สวนในสงคมตะวนตก ประตมากรรมกไดพฒนาควบคมากบศลปะ

ยคฟนฟศลปวทยา บาโรค โรโคโค และกาวหนามาสศลปะสมยใหมใน

ครสตศตวรรษท 19 ควบคมากบลทธศลปะและกลมศลปะมากมาย

จนกระทงถงปจจบน เราอาจรจกประตมากรรมทมชอเสยงของโรแดง

(August Rodin) และประตมากรรมของเดอกาส (Edgar Degas) ในศลปะ

ลทธประทบใจ (Impressionism) รจกประตมากรรมของปคาสโซ (Pablo

Picasso) ในศลปะบาศกนยม รจกประตมากรรมของโคลลวทซ (Kathe

Kollwitz) ในศลปะลทธแสดงออก (Expressionism) รจกประตมากรรม

ผสานรปและบรเวณวาง (Form and Space) ของมวร (Henri Moore)

ประตมากรรมโมบล (Mobile) ของคาลเดอร (Alexander Calder) หรอ

ประตมากรรมหลอดสของกมล ทศนาญชล

พาโบล ปคาสโซ ศรษะสตร ประตมากรรมโลหะ 2474

ประตมากรรมหลอดสของ กมล ทศนาญชล 2530

67

ปจจบน ศลปะยคหลงสมยใหม ศลปน

ไดสรางสรรคศลปะหลากหลายความคดและ

หลากหลายรปแบบ เพอสรางความสมพนธ

ระหวางศลปะจากความคดและภาพความคด

หรอจนตภาพมาสศลปะ 2 และ 3 มต

ซงดเหมอนงาน 3 มตจะไดรบการตอบรบมาก

ไมวาจะเปนงานศลปะแนวคด (Conceptual

Art) ศลปะจดวาง (Installation Art) ศลปะ

สอแสดง (Performance Art) เปนตน

การผสมผสานความคดและสอแสดงออก

ศลปะการแสดง ดนตร และวรรณกรรม มกเปนศลปะทผสมผสาน

สอตางๆ เขาดวยกน ในขณะทศลปะการแสดงใชการเคลอนไหวรางกายเปน

สอแสดงออก ดนตรใชลลาของเสยงผานเครองดนตรตางๆ เปนสอแสดงออก

และวรรณกรรมใชการดำเนนเรองและความคดผานสอแสดงออกซงเปน

ตวอกษร ศลปะเชนนอาจเรยกวา ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) ใน

ลกษณะหนง โดยท "สอ"

(พหพจน) ในทนหมายถงสอ

ทตางแขนงกน คอศลปะการแสดง

ดนตร และวรรณกรรม เมอ

ปคาสโซสรางสรรคผลงานศลปะ

โดยใชวสดตางๆ สนำมน ผา

นำมน เชอก กระดาษหนงสอพมพ

ฯลฯ มาผสมผสานไวบนระนาบ

มารเชล บรดเธอร โตะและต ศลปะการจดวาง 2519

พาโบล ปคาสโซ หนนงและเกาอหวาย ศลปะสอผสม 2455

68

เรากเรยกศลปะเชนนวา สอผสม (Mixed Media) ดวยเชนกน “สอ” ในทน

หมายถงวสดตางๆ หลงจากนนศลปะในยคหลงๆ กใชวสดตางๆ ผสมผสานกน

มากขนและมชอเรยกตางๆ นานา เชน ภาพปะตด (Collage) ภาพถายปะตด

(Photomontage) รปตอประกอบ (Assemblage) เปนตน ยงศลปะรวม

สมยปจจบน ยงมการผสมผสานความคดและสอแสดงออกมากยงขน

ทศนศลป ศลปะจนตทศน และสภาพแวดลอม

ขอนำบทความชอ “ศลปะทเปลยนแปลงไป” ของผเขยน ซงตพมพ

ในหนงสอพมพ กรงเทพธรกจ-จดประกาย เมอวนท 14 เมษายน 2540

มานำเสนออกครงหนงดงน

ปคาสโซ เคยบอกวา "สำหรบขาพเจาแลว ศลปะไมมอดตและไมม

อนาคต ถาผลงานศลปะใดกตามไมสามารถคงอยไดในปจจบน มนคงตอง

เปนสงทไมมใครสนใจ ไมวาจะเปนศลปะกรก อยปต หรอผลงานศลปะของ

จตรกรผยงใหญในอดต ยอมไมใชศลปะอดต มนอาจมคามความหมายใน

ปจจบนมากกวาเคยเปนมา ศลปะไมเคยปฏวตตวเอง แตดวยความคดของ

คนเราทเปลยนไป การแสดงออกกเปลยนแปลงไปดวย"

จากศลปะบรรพกาลไดพฒนามาสศลปะในเชงมนษยนยม ศลปะหลก

วชา ศลปะลทธสมยใหม นบจากทศวรรษ 1970 ศลปนสวนหนงในซกโลก

ตะวนตก กไดรบการกลาวขานวาเปนกระบวนการใหมทางศลปะทเรยกวา

ลทธหลงสมยใหม (Postmodernism) แลวศลปะลทธหลงสมยใหมกแตกลก

หลานออกไปหลากหลายกระบวนแบบ พรอมๆ กบพฒนาการสงคมกกาว

จากสงครามเยนมาสสงครามเศรษฐกจ อตสาหกรรมเกามาสอตสาหกรรม

ใหมและสงคมขอมลขาวสารในปจจบน นกออกแบบกราฟค นกออกแบบ

โฆษณา กตอตานลทธสมยใหมรากฐานเบาเฮาสจากเยอรมน ตอตาน

นกออกแบบสวสสทมงเนนแบบแผนของอกขรลกษณ (Typography) กาวมาส

การออกแบบทแสดงระบบแบบไรระบบ และการออกแบบปอป (Pop Design)

ซงปอปดไซนกสอดผสานกบปอปอารตในสงคม

69

แมนกประวตศาสตรและนกอนๆ กกาวเขาสลทธหลงสมยใหม ดวย

การตอตานแบบแผนและแนวคดเฉกเชนอดต ธระ นชเปยม แปลจาก จ.ฮม

เมลฟารบ ความบางตอนวา

ความหมายของ Postmodernism มองไดจากสาขาวชา ความ

หมายทางวรรณคดกคอ การปฏเสธความแนนอนตายตวของ

ตวบท (Text) ไมวาเรองใด นอกจากนนกไดแก การไมยอมให

ผเขยนมความสำคญเหนอผตความ และไมยอมรบหลกเกณฑ

การจดประเภทวรรณกรรม ทใหเอกสทธแกหนงสอทเปนผลงาน

สำคญเหนอหนงสอประเภทการตน ในทางปรชญา ประเดน

สำคญในแนวคดนอยทการปฏเสธความแนนอนตายตวของภาษา

ปฏเสธความสอดคลองระหวางภาษาและความเปนจรง (Reality)

และไมยอมรบวาเราสามารถจะเขาถงความจรง (Truth) ท

ใกลเคยงกบความเปนจรงได ในดานกฎหมาย (โดยเฉพาะอยางยง

ในสหรฐอเมรกา) โพสทโมเดรนนสม ไดแก การปฏเสธความ

ยอง ปง ฮวง ประวตศาสตรศลปจน...หลงจากสองนาทในเครองซกผา ศลปะสอผสม 2530

70

แนนอนตายตวของรฐธรรมนญ ตลอดจนการปฏเสธความชอบ

ธรรมของกฎหมาย โดยถอวากฎหมายเปนเพยงเครองมอแหง

อำนาจ ในสวนของประวตศาสตร โพสทโมเดรนนสม กคอการ

ปฏเสธความแนนอนตายตวของอดตนนเอง ไมมความเปนจรง

แหงอดตทนอกเหนอไปจากสงทนกประวตศาสตรเลอกกำหนดขน

อนหมายถง การถอวาไมมความจรงอนเปนภววสย (Objectivity)

เกยวกบอดตแตอยางใดทงสน (สงคมศาสตร มศว. 2536 : 59)

ลทธหลงสมยใหมในทางศลปะไดเหนภาพชดเจนขนระหวางทศวรรษ

1970 ศลปะทไดรบการสรางสรรคโดยศลปน เรานำศลปะในรปแบบตางๆ

ไมวาจะเปนจตรกรรม ประตมากรรม ศลปะภาพพมพ ไปตดตงไวในพพธภณฑ

ในสำนกงาน ในบาน หรอแมแตการตดตงประตมากรรมไวกลางสนาม

ในสวนสาธารณะ เราเปนผชนชม เรากบศลปะแปลกแยกจากกน แปลกแยก

จากสภาพแวดลอม แปลกแยกจากธรรมชาต ศลปะมแบบแผนคอนขางตายตว

และชดเจนจากอดต การเปลยนแปลงมากมายของลทธสมยใหม (Modernism)

กเปนเพยงการเปลยนแปลงในเชงพฒนาการอยางถอยทถอยอาศยกน

อมเพรสชนนสม (Impressionism) ตอตานเรยลสม (Realism)

เอกซเพรสชนนสม (Expressionism) ตอตานโฟวสม (Fauvism) คลเลอรฟลด

(Color Field) ตอตาน แอบสแตรคท เอกซเพรสซนนสม (Abstract

Expressionism) หรออนใด ตางกเพยงตอตานและถอยทถอยอาศย

แบบแผนจากอดต แลวทายทสด เขากสรางสรรคจตกรรมในลกษณะเดม

สรางสรรคบนระนาบ องคประกอบภาพอนเปนแบบแผน แสดงอารมณ

ความรสกนกคด สรางสรรครปแบบ เนอหา และกลวธตางๆ ทสบทอดกนมา

จากระบบแบบแผนเดม

เมอนำผลงานศลปะเหลานนไปตดตงยงทใดทหนง เขากจะไปชนชม

อยางแปลกแยก ระหวาง "เขา" ซงเปนมนษยกบผลงานศลปะ ซง "เขา" หรอ

"พวกเขา" เปนผสรางสรรคขน

71

ศลปนลทธหลงสมยใหม วางหนงสอกางทาบลงบนหนาอก นอน

อาบแดดใหเกดคราบแดด แสดงการผสมผสานระหวางผวมนษยซงเปน

ธรรมชาตกบคราบแดดรอยหนงสอวางทาบ ซงมนษยจงใจใหเกดขน การเกด

ขนกเปนไปอยางธรรมชาต ศลปนกดยำไปทแขนตนเองใหเกดเปนรอยฟน

ลางและบน รอยกดยำผสมผสานระหวางธรรมชาตและการกระทำใหเกดขน

ศลปนอาจทาสลงบนรอยกดนนและพมพภาพลงบนกระดาษ กเปนทง

แมพมพและภาพพมพทเกดจากความสมพนธระหวางการกระทำของมนษย

กบธรรมชาต

ศลปนเดนเขาไปในปา เกบกงไมจากธรรมชาตวางลอมรอบตนไมเปน

วงกลม ศลปนขนหนไปถมทะเล วนเปนทาง ขดเปนกนหอยขนาดใหญ

ศลปนเยบผาใบทำเปนรปไขดาวขนาดยกษ นำไปวางกลางแมนำในฤดหนาว

ทจบตวเปนนำแขง จดวางในตอนกลางคน เพอใหรปไขดาวตอนรบผคนทขบรถ

ขามสะพานไปมาในตอนเชา ศลปนใชผาขงหอภเขาทงลก ศลปนโรยสฝน

หลากสเปนแนวยาวกลางทะเลทราย เพอปลอยใหลมพดผานใหธรรมชาต

กลนการกระทำของมนษยไปกบกาลเวลา ฯลฯ

แลว คอนเซปชวล อารต (Conceptual Art) เปอรฟอรแมนซ

(Performance) บอด อารต (Body Art) อนสตอลเลชน อารต (Installation

Art) กเตบโตแตกลกแตกหลานออกไปมากมาย สรางการชนชมและความ

งนงงใหกบสงคมอยางสะใจ... และตองไมลมวา "ลทธหลงสมยใหม" คอ

พฒนาการมใชแฟชน

72

3 สนทรยภาพในดนตร แมศลปะจะมใชปจจยหลกสำหรบการดำรงชวต แตศลปะกอาจเปน

สวนพเศษ สวนเสรมหรอสวนเกนทสำคญยงในชวต หลายคนบอกวา ศลปะ

เปนสวนทเตมชวตใหเตม เมอกลาวถง ศลปะ ซงหมายถงความประณตงดงาม

ยอมหมายความรวมถง ดนตร ศลปะการแสดง วรรณกรรม และศลปะอนๆ

ทงความงามและความไพเราะ ถาจะกลาวเฉพาะ ดนตร (Music) และบทเพลง

(Song) ทสมพนธกบบทกว (Poem) และศลปะการแสดง (Performing Art)

ศลปะแขนงตางๆ เหลาน ไมสามารถแยกออกจากกนไดโดยเดดขาด จรงอย

ดนตรบางอยางไมตองพงพาอาศยบทกว ไมตองพงพาอาศยศลปะการแสดง

ดนตรกสามารถไพเราะได งดงามไดดวยตวของมนเอง ในทางกลบกน ศลปะ

การแสดง (Performing Art) หรอนาฏศลป (Dance) กงดงามไดดวยตว

ของมนเองเชนกน

มนษยกบการสรางคลนเสยง

ดนตรกคงเกดขนมาพรอมกบมนษยทเรมมสำนกเกยวกบความงาม

ความไพเราะ ความรนรมย อาจรวมทงสำนกทเกยวกบการไถบาปและการ

ตดไมขมนาม ในการฆาสตว ในการใชชวตในบรรพกาล เชนเดยวกบการ

ถายทอดภาพเขยนลงบนผนงถำ การแกะสลกหน แกะสลกกระดกสตว

แมจะไมมหลกฐานทเปนรปธรรมหลงเหลอไวเปนหลกฐานดงเชน ภาพเขยน

รปแกะสลก อาวธหน สถาปตยกรรมหนตง หรอเครองปนดนเผาในยคตอๆ มา

กตาม มนษยและสตวตางกมเสยง นอกจากการรองหรอเปลงเสยงเพอการ

สอสาร เพอการตอส เพอการขมข เพอแสดงความเจบปวด ฯลฯ แลว มนษย

และสตวยอมเปลงเสยงเพอแสดงความดใจและแสดงความสขดวย นนคง

74

เปนการเรมตนของบทเพลง ดนตร และการรายรำตางๆ มนษยอาจไดยน

เสยงดนตรตามธรรมชาต เสยงไมเสยดส เสยงลมพดผานใบไม เสยงนำหยด

ฯลฯ มนษยอาจสรางเสยงดนตรโดยบงเอญ เชน การเปาใบไม การเปาลม

ผานกระบอกหรอเขาสตว การเปาลมผานปากของตนเอง การดดสายธนหรอ

หนาไม ฯลฯ แลวพฒนาการของเครองดนตรชนดตางๆ กตามมา

ดนตรไดกลายเปนสงทผนกแนนและเปนทชนชมหลงใหลใฝฝนของ

ผคน ตงแตอดตกาลจนถงปจจบน กบผคนทกเชอชาตและเผาพนธ อารยะ

และอนารยะ

บทพระราชนพนธ เวนสวานช ของ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว ตอนหนง ทรงนพนธเกยวกบดนตรไวดงน

ชนใดไมมดนตรกาล ในสนดานเปนคนชอบกลนก

อกใครฟงดนตรไมเหนเพราะ เขานนเหมาะคดขบถอปลกษณ

หรออบายมงรายฉมงนก มโนหนกมดมวเหมอนราตร

และดวงใจยอมดำสกปรก ราวนรกชนเชนกลาวมาน

ไมควรใครไวใจในโลกน เจาจงฟงดนตรเถดชนใจ

(คณะกรรมการจดพมพหนงสอสมเดจพระมหาธรราชเจา. 2529 : 173)

เขาและเราชนชมดนตรอยางไร

Elihu Burrit :

ระหวางการเปนเครองมอแหงความรกและสนตภาพ ไมมอะไรท

ออนหวานกวา นมนวลกวา และสงผลกระทบมากไปกวาดนตร

แหงลมหายใจของสนตภาพอนประณต

Clarence Cason :

เรารสกวา ดนตรทเรยบเรยงเสยงประสานแลวนน เปนการจด

ระบบระเบยบวญญาณและจตใจ เพอสมาธแหงความรนรมย

ในหวงเวลาของความเงยบ หวงเวลาทวางเปลา ซงกอใหเกด

ความทนทานยงสำหรบผทมจตใจออนลา

75

William Congreve :

ดนตรมเสนหทจะปลอบประโลมอารมณทปาเถอน ชวยใหหนนม

และทำใหปมโปนบนตนโอคราบเรยบลง

Johann Wolfgang Von Goethe :

สงทมคณคาสงสดสำหรบดนตร ไมใชการรงสรรคขนใหมและ

ไมใชความเกาแกของดนตร เมอเราอยกบดนตรยอมไดรบผลท

ยงใหญเสมอ

William Green :

ดนตรคอมตรของแรงงาน ดนตรชวยผอนงานหนกใหเปนเบา

โดยกระตนใหประสาทและจตใจสดชนขน

Fulke Greville :

หทฟงดนตรไดดกบรสนยมในการฟงดนตรทด ยอมตางกน

อยางมาก บอยครงทเราเขาใจสบสน ดนตรชวยใหเราเขาใจ

และรนรมยในเปาหมายทกอยางของความรสก และกอใหเกด

ความรสกทลกซง

Victor Marie Hugo :

ดนตรแสดงออกซงสงทเราไมสามารถจะพดออกมาได และดนตร

กไมสามารถจะเงยบอยได

Matin Luther :

ดนตรคอวนย คอคนรกทเจาระเบยบ คอพฤตกรรมทดงาม เธอ

ทำใหเรานมนวลและออนโยน มศลธรรมธรรมและเหตผล

Maurice Joseph Ravel :

สำหรบดนตรแลว ฉนรสกวาเปนเรองของอารมณเปนประการ

แรก และปญญาประการทสอง

76

Igor Fedorovich Stravinsky :

ปญหาสำหรบความซาบซงในดนตร โดยทวไปแลวเรามกจะไดรบ

การสงสอนใหเคารพนบถอดนตรมากเกนไป เราควรไดรบการ

สอนใหรกดนตรมากกวา

(John P.Bradley and others. 1969 : 505 - 506)

ความคดสรางสรรคและดนตร

นกการศกษาและนกจตวทยาไดใหความสนใจศกษาคนควาในเรอง

ของความคดสรางสรรคมาเปนเวลานาน มผใหความหมายของความคด

สรางสรรค (Creativity) ไวมากมาย บางนยามกเนนถงผลผลตทางวตถ

บางนยามกเนนถงกระบวนการความคดสรางสรรค ลกษณะของบคคลทม

ความคดสรางสรรค หรอสภาพของความคดสรางสรรค อยางไรกตาม นยาม

เหลานนกมกรวมถงผลผลตทแปลกใหม บางทานกลาวถงความคดสรางสรรควา

มสภาพแตกตางไปจากสภาพปกต อยนอกเหนอสงทเปนกจนสย บางทานเชอวา

การแสดงออกในเรองของความคดสรางสรรค ตองเปนเรองของความจรง

มความโดดเดนจากสภาพทเปนอย บางทานเชอวา การสรางสรรคตองแสดงถง

ความพเศษทหาไดยากยง บางทานกหมายถงการสรางสรรคดาษๆ ทวไป

ทอรแรนซ ใหความหมายความคดสรางสรรคไววา

ความคดสรางสรรค คอกระบวนการประสาทสมผสทฉบไวตอ

ปญหา ตอสงทขาดตกบกพรอง ตอชองวางความร ตอปจจยท

สญหายไป ตอสงทขาดความกลมกลน ฯลฯ ความสามารถทจะ

แยกแยะสงทยงยาก การคนหาทางแกปญหา การคาดเดา หรอ

กำหนดสมมตฐานในสงทบกพรอง การทดสอบครงแลวครงเลา

และทายทสดสามารถเชอมโยงกบผลลพธทปรากฏ (อางใน วรณ

ตงเจรญ. 2535 : 80)

77

จากคำนยามความคดสรางสรรคดงกลาว ความคดสรางสรรคเปน

กระบวนการทางธรรมชาตอยางหนง เมอพบปญหา เราจะหลกหนความ

เคยชนและคดคนสงใหม โยกยายสบเปลยน คาดเดา แกปญหา รวมทงการ

สรางสรรคสงใหมขนมา ความคดสรางสรรคและศลปะหรอดนตรเปนสงท

แยกออกจากกนไมได พฒนาการของดนตรจากอดตถงปจจบน ไมวาดนตร

ตะวนตกหรอตะวนออก ดนตรคลาสสค ดนตรโรแมนตค หรอดนตรในปจจบน

ลวนพฒนาเปลยนแปลงอยางตอเนอง จากความคดสรางสรรคทไมหยดนง

ของคตกว (Composer) นกดนตร (Musician) นกรอง (Singer)

ไขแสง ศขะวฒนะ กลาวถงความบนดาลใจและการสรางสรรคของ

คตกวไววา

การทคตกวคนใดกตามแตงบทเพลงขนมานน เขายอมจะตองเกด

ความบนดาลใจอยางหนงอยางใดขนมากอน ความบนดาลใจน

อาจจะเกดขนจากสงทเปนธรรมชาตกได อารมณกได หรอสภาพ

แวดลอมรอบตวเขากไดทงนน กลาวอยางงายๆ กคอ คตกวเมอ

เขาเกดม idea ขนมาแลว เขากพรอมทจะใช idea นน เปน

ชนวนอนแรกทจดไฟทพยของการสรางสรรคของเขาใหโชตชวง

ขน (ไขแสง ศขะวฒนะ. 2529 : 15)

ปจจบน นกจตวทยาเชอวาความคดสรางสรรคเปนเรองทอธบายได

พอสมควร แมการอธบายเรองพนธกรรมจะยงไมสามารถสรปไดชดเจนกตาม

ซงการอธบายเรองความคดสรางสรรค อาจจะเชอมโยงกบจตวทยาจตวเคราะห

(Psychoanalysis) ทเชอวา ความคดสรางสรรคเปนผลพวงของจตใตสำนก

และจตไรสำนก เชอมโยงกบจตวทยาพฤตกรรมนยม (Behavioralism)

ทเชอในเรองพฤตกรรมและสภาพแวดลอม หรอความเชอในเรองเจตจำนง

ของมนษย (Will Power) ทสามารถกำหนดและมงมนทจะกาวไปสเปาหมายนน

โวลฟกง อมาเดอส โมซารท (Wolfgang Amadeus Mozart) เปน

78

คตกวชาวออสเตรย สมยคลาสสค ชวงปลายครสตศตวรรษท 18 มรายงาน

การเขยนดนตรของเขาวา

เมอฉนรสกสบายและอารณแจมใส ในขณะทกำลงขบรถ เดนเลน

หลงอาหาร หรอกลางคนเมอนอนไมหลบ ความคดจะหลงไหล

เขามาในจตใจอยางงายดายดงทปรารถนา มาจากไหนและ

อยางไรฉนไมร และกไมตองทำอะไรกบมนเลย สงทเกดขนและ

กอใหเกดความปตนน เกบไวในหวและฮมออกมา และในทสด

กไดรบการยอมรบ ครงหนงเมอฉนมโครงดนตรอยเรยบรอยแลว

ปรากฏวาทำนองดนตรอนไดเกดขนผสานกบทำนองดนตรแรก

และสมพนธกนอยางเปนเอกภาพตามทตองการ (อางใน วรณ

ตงเจรญ. 2535 : 86)

ในภาพยนตรชวประวตของ โวลฟกง อมาเดอส โมซารท เรอง

“Amadeus” กพยายามสรางใหเหนวา ความคดสรางสรรคในการแตงเพลง

ของเขา หลงไหลออกมาเหมอนบาคลง เมอเขาฮมทำนองเพลงออกมาอยาง

อตโนมต ตองมคนตามบนทกบทเพลงทเกดขน และจากรายงานขางตน จะ

พบวาทำนองดนตรทเกดจากหวของโมซารท เปนทำนองดนตรทคอนขาง

สมบรณ โดยทโมซารทไมจำเปนตองปรบปรงแกไขอก เหมอนในหวของเขาม

ดนตรอยมากมาย เพยงแตเลอกนำออกมาใชเทานนเอง ในอดตอาจมองใน

เรองของการจตหรอพรสวรรคทอธบายไมได แตนกจตวทยาแนวจตวเคราะห

อาจมองการสงสมหรอเกบซอนไวในจตใตสำนกและจตไรสำนก นกจตวทยา

แนวพฤตกรรมนยม อาจมองในเชงสภาพแวดลอม การเลยงด โอกาส หรอ

ในมมมองอนๆ

โรเบรท ไวสเบรก (Robert Weisberg) ไดกลาวถงการสรางสรรค

ดนตรของโมซารทไวอกมมมองหนงอยางนาสนใจวา

มหลกฐานทเชอไดวา โมซารทไมเคยเขยนจดหมายฉบบทชอบ

79

อางถงกนบอยๆ นน เปนเรองผดพลาด ยงกวานน ในสมดบนทก

ของโมซารทไดมการเขยนโนตดนตรในระยะเรมตนไว แตยง

ไมเสรจสมบรณ หรอมการเรมตน หยด และกลบมาแกไขใหม

ซงเปนสงแสดงวามนมไดราบรนเสมอไปเหมอนในจดหมายท

อางอง นอกจากนน ดวยความจำอนยอดเยยมทางดนตรของ

โมซารท อาจจะชวยใหเขาผลตดนตรทสมบรณลงบนกระดาษ

โดยผานการทำงานอยางหนกในหวของเขากได (Robert

Weisberg. 1986 : 27)

ดนตรกระแสตะวนตก

ดนตรซงเปนศลปะแขนงหนง คงเกดขนมาพรอมกบความเปนมนษย

ดนตรอาจเปนธรรมชาตของมนษย เปนทงการสอสารอารมณ ความรสกนกคด

การพกผอน และการระบายความในใจ อกมตหนง อาจเปนธรรมชาต

เหมอนเสยงนกรอง เหมอนนกและปลวกสรางรงอนประณตสวยงาม ดนตร

ทพฒนาควบคมากบการขบรอง การรายรำ และการแสดง ดนตรทเกดจาก

เสยงอวยวะของมนษยเอง เชน การปรบมอ ผวปาก เปามอ ดนตรทเกดจาก

วตถธรรมชาต เชน เปากระดกสตว เปาเขาสตว เปาใบไม มาจนถงเครองดนตร

ทมนษยประดษฐสรางสรรคขนมา ไมวาจะเปน เกราะ กลอง ฆอง พณ

เปนตน เครองดนตรทมนษยสรางขนในยคแรกๆ กคงมความเรยบงาย

ไมสลบซบซอน ใชวสดจากธรรมชาตและสวนตางๆ ของสตวทลามาได เปน

สวนประกอบ เชน กลองทใชหนงสตวชวยทำใหเกดเสยง เครองดนตร

ประเภททเสยดสใหเกดเสยง เปนตน

คตกร จ.มงคลขจร สาทส เขยนบรรยายในจดหมายถงคนรก

หนงสอจากดวงใจ ความตอนหนงวา

เออ - นอยจะเคยคดบางไหมหนอวา ดนตรมกำเนดขนมาตงแต

เมอไร ใครๆ ทเปนนกประวตศาสตรหรอนกอะไรตออะไรท

80

ทรงคณทางวงวชาการ คงจะไมกลาตอบงายๆ เพราะประวต

ของดนตรโดยละเอยดแตสมยหน ไมเคยมใครระบไว แตสำหรบ

พ เองกลาพดทงๆ ไมรนแหละวา มนคงเกดมาพรอมกบ

มนษยนเอง พไมมเหตผลอะไรมาก นอกจากจะเหนวาดนตร

เปนเรองของอารมณ เมอมนษยรจกมอารมณมาตงแตเกดแลว

มนษยจะไมรจกดนตรและเสยงเพลงอยางไรได แมแตสตวเลกๆ

อยางนก อยางแมลง ยงรจกกรดปก ทำเสยง รจกรองเพลง

ออกมาได เวลาทมนทำอยางนน มนตองมความรสกอยดวย

อยางไมตองสงสย กมนษยทมมนสมองมากกวาสตว ฉลาดกวา

สตวเชนน จะไมรจกดนตรมาแตสมยมมนษยบางเชยวหรอ

(คตกร จ.มงคลขจร สาทส. 2539 : 21)

ดนตรในอดตกาลอาจมงเนนดนตรเพอพธกรรมตางๆ มากกวาความ

สนกสนานเพลดเพลน หรอการพกผอน ประวตศาสตรดนตรในสมยอดตกาล

มกจะสะทอนออกมาเปนภาพเขยน หรอรปแกะสลกทแสดงการเลนดนตรใน

พธกรรมตางๆ ไมวาจะเปนในสมยอยปตโบราณ เมโสโปเตเมย จน กรก โรมน

และกมหลกฐานวา อารยธรรมเมโสโปเตเมย ไดรจกคดโนตดนตรขนใชแลว

ดนตรของกรกและโรมนไดชอวาเปนตนสายธารทางดนตรของชาวตะวนตก

นกปรชญากรกโบราณไดใหความสำคญกบดนตรและการแสดงมากกวา

ศลปะแขนงอนๆ หลงจากนน ดนตรของชาวฮบรหรอยวกไดพฒนาการสบตอมา

ทงผสมผสานดนตรของกรก โรมน และพฒนาใหเจรญกาวหนาขน หลกฐาน

ในคมภรเกาของครสตศาสนา ไดกลาวถงการเรยนดนตร การเลนดนตร และ

เครองดนตรหลายตอหลายตอน ดนตรกรก โรมน และฮบร ไดพฒนายคแลวยคเลา

มาจนถงดนตรคลาสสคของชาวตะวนตก (อาน คตกร จ. มงคลขจร สาทส.

2539 : 19 - 31)

81

จตรกรรมภายในหลมฝงศพทเมองธบส สมยอยปตโบราณ ภาพสตรเลนดนตร ราว 1420 ป กอนครสตศกราช

ภาพตกแตงบนซาวนดบอกซ เครองดนตรฮารพ สมยเมโสโปเตเมย ราว 2,600 ป กอนครสตศกราช

โรงละครกลางแจง สมยกรกโบราณ ราว 350 ป กอนครสตศกราช

จตรกรรมรอบเครองปนดนเผา สมยกรกโบราณ แสดงภาพการสอนดนตรในโรงเรยน ราว 470 ป กอนครสตศกราช

82

สมยกลาง (Middle Age) หรอนกวชาการบางทานเรยกอยางทำราย

จตใจวา ยคมด (Dark Age) นบจากอาณาจกรโรมนลมสลายจนถงราว

ครสตศตวรรษท 13 - 14 สมยกลาง ดนตรไดพฒนาควบคไปกบการขบรอง

เรมเจรญกาวหนาในยโรป เรมมคตกวทมตวตนมบทบาทเดนชด เครองดนตร

ประเภทซอ เครองสาย และเครองเปา ไดรบการพฒนาขนจนใชงานไดด

โดยเฉพาะอยางยง เครองเปาทเราใชอยในปจจบน เชน ขลยรคอรเดอร

แตรฮอรน แตรทรมเปตโบราณ ในชวงศตวรรษท 14 ปลายสมยกลางตอ

ยคฟนฟศลปวทยา ดนตรตะวนตกไดเจรญกาวหนามากในประเทศฝรงเศส

และอตาล ดนตรเพอศาสนาทเรยก “ดนตรแมส” (Mass) ไดพฒนาขน

พรอมกบความศรทธาอนสงสงทมตอครสตศาสนา

ดนตรใน สมยฟนฟศลปวทยา (Renaissance) สมยฟนฟศลปวทยาท

รงเรองทงทางดานศาสนา การธนาคาร ศลปะทกแขนง การศกษาระดบ

อดมศกษา การประดษฐคดคนสงตางๆ ฯลฯ ราวชวงครสตศตวรรษท 15 - 16

ประตมากรรมตกแตง สมยฟนฟศลปวทยา 2061

83

นอกจากศนยกลางการเกดใหม (Rebirth) จากสรรพความรกรกและโรมน

บรเวณทะเลเมดเตอรเรเนยนและอตาลแลว ความเจรญรงเรองยงไดแผขยาย

ไปทวยโรป พรอมกนนน ดนตรกไดเจรญรงเรองขนดวยเชนกน โดยเฉพาะ

อยางยงยโรปทางเหนอ แถบฝรงเศสและสแกนดเนเวย คตกวสมยนน

ไดพฒนาการประพนธเพลงใหผสานกบการเปนจนตกว (Poet) ไดพฒนา

เพลงขบรองใหกาวหนาไปเปนอยางมาก สรางความผสานสมพนธอยางเปน

เอกภาพระหวางดนตรและการขบรอง นอกจากเครองดนตรทนยมใช เชน

ขลยรคอรเดอร (Recorder) เครองสายคนชกลวท (Lute) เครองสายประเภทดด

วโอลส (Viols) แตรทรมเปต (Trumpet) แตรทรอมโบน (Trombone) ฯลฯ

แลว ยงนยมใชคยบอรดออรแกน (Organ) สำหรบเพลงศาสนาอกดวย

สมยบาโรค (Baroque) จากครสตศตวรรษท 17 ถงกลางครสต

ศตวรรษท 18 ดนตรกสมพนธกบศรทธาสงสดทมตอครสตศาสนา

สถาปตยกรรมทประดบตกแตงอยางอลงการ โบสถทเปนตวแทนของสวรรค

จตรกรรมทพฒนาเนอหาสาระหลากหลาย ดนตรเพอศาสนามความเจรญ

รงเรองมาก แตกแขนงออกไปหลากหลายลกษณะ ดนตรไดพฒนาลลาใหตด

กน ขดแยงกน แสดงลกเลนอยางสนกสนาน เปนรากฐานทสำคญสำหรบ

ดนตรคลาสสคในเวลาตอมา คตกวทไดรบการกลาวขานถงมากในสมยน เชน

โยฮน เซบาสเตยน บาค (Johann Sebastian Bach) ยอรช ฟรเดรค

เฮนเดล (George Frideric Handel) เปนตน

สมยคลาสสค (Classical Period) ดนตรสมยคลาสสคหรอยคทอง

ของดนตรตะวนตก พฒนาขนในครงหลงของครสตศตวรรษท 18 ถง

ตนครสตศตวรรษท 19 ในขณะทศลปะโรโคโคเรมคลายตวลง ชนชนกลางม

บทบาททางธรกจและการเมอง สงคมเรมพฒนาไปสสงคมประชาธปไตย

รากฐานทางดนตรจากอดตไดมพฒนาการสงสด ปรชญาความคดไดกาวเขาส

ยคเรองปญญา (Enlightenment Period) ทศนศลปไดพฒนาเขาสสมย

คลาสสคใหม (Neoclassicism) และโรแมนตค (Romanticism) ในขณะท

84

ทศนศลปแสวงหาเหตผลโดยกลบไปรอฟนความคดความอานและความงาม

จากกรกและโรมนมาสรางสรรคขนใหม แตดนตรไดพฒนาจากรากฐานดนตร

บาโรคจนกาวเขาสความยอดเยยม ความสมบรณทางดนตร โดยม

กรงเวยนนาเปนศนยกลางของความรงเรอง นกดนตรสามยกษใหญททวโลก

รจกกนดคอ โจเซฟ ไฮเดน (Joseph Haydn) โวลฟกง อมาเดอส โมซารท

(Wolfgang Amadeus Mozart) ลดวก ฟาน เบโธเฟน (Ludwig van

Beethoven)

สมยโรแมนตค (Romanticism) พฒนาขนในชวงตนครสตศตวรรษ

ท 19 มพฒนาการอยประมาณหาทศวรรษ ซงเปนชวงเวลาของการปฏวต

อตสาหกรรม ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย และชวตใน

สงคมสมยใหม ดนตรไดพฒนาการไปสอารมณความรสกและจนตนาการ

คตกวทประสบผลสำเรจมากในสมยน เชน ฟรานซ ชเบรท (Franz Schubert)

เฟรเดรค ฟรงซวส โชแปง (Frederic Francois Chopin) โรเบรท ชมนน

(Robert Schumann) รชารด วากเนอร (Richard Wagner) ปเตอร อลยช

ไชคอฟสก (Peter IIyich Tchaikovsky) เปนตน (อาน ไขแสง ศขะวฒนะ.

2529 คตกร จ. มงคลขจร สาทส. 2539 และสรพงษ บนนาค. 2534)

หลงจากนน ดนตรกระแสตะวนตกกไดกาวเขามาสยคสมยใหม ทม

พฒนาการผสานสมพนธกนในศลปะทกแขนง ดนตรในยคสมยใหมกมดนตร

อมเพรสชนนสม ดนตรเอกซเพรสชนนสม ดนตรนโอคลาสสค จนถงดนตรแจส

รอค ปอป และอกมากมาย ในปจจบนดนตรกระแสตะวนตกไดไหลบาไปทว

โลก พรอมกบกระแสการลาเมองขน กระแสการเมอง ธรกจ และวฒนธรรม

คนทวโลกคลงไคล เอลวส เพรสลย เดอะ บทเทลส ไซมอนและการฟงเกล

รอด สจวรต ไมเคล แจคสน ฯลฯ เราคลงไคลไปพรอมกบการรบวฒนธรรม

การแตงกาย ความร อาหาร ตามแบบอยางตะวนตก ปญหาอยทวาเราจะปฏเสธ

เราจะสรางความสมดลกบกระแสไทย กระแสตะวนออก หรอ “เลอกสรร

ดวยปญญาและรเทาทน” อยางไร

85

ดนตรไทยและวงดนตรไทย

ความพยายามในการคนหารากดนตรไทยจากอดต มนตร ตราโมท

(2540) ใหความสำคญไปทอทธพลดนตรจากจน โดยมองประวตศาสตรชาต

ไทยไปทแผนดนจน สรรตน ประพฒนทอง (2542) ใหความสำคญไปท

ดนตรเอเชยและอนเดย โดยเสนอผลงานการศกษาคนควารากเหงาดนตรไทย

ตงแตยคสมยหน โดยสรปวา สมยกอนประวตศาสตร โดยเฉพาะอยางยง

ยคโลหะ (Metal Age) ราว 3,000 - 2,500 ป มาแลว มหลกฐาน

เครองดนตรโลหะสำรดคอ กลองมโหระทก ซงมศนยกลางอยทางกมพชา

เวยดนาม หรอจน พบระนาดหนทนครศรธรรมราช และสนนษฐานวาจะม

เครองดนตรททำจากไมดวย แตไมมหลกฐานหลงเหลอ นอกจากนน ยงมอง

วฒนธรรมดนตรไทยทเชอมโยงกบอนเดยอกดวย

พาโบล ปคาสโซ นกดนตรสามคน จตรกรรมสนำมน 2464

86

การสบหาทมาของเครองดนตรในประเทศไทยและประเทศ

เพอนบานนน นำไปสขอยตทวาเครองดนตรสำคญลวนม

จดกำเนดในประเทศอนเดยมาตงแตสมยพระเวท กาวมาสเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตตามหลกฐานทางโบราณคด งานศลปกรรม

สถาปตยกรรมตางๆ และหลกฐานทางดานประวตศาสตร

ไมวาจะเปนจารกหรอคมภรตางๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

การใชดนตรในสงคมกลวนเปนผลสบเนองมาจากการรบอทธพล

ทางอารยธรรมจากอนเดยแทบทงสน (สรรตน ประพฒนทอง.

2542 : 79)

ปจจบน เครองดนตรไทยสามารถแยกออกไดเปน 4 กลมหลกคอ

เครองดด เครองส เครองต เครองเปา

1. เครองดด เชน จะเข พณนำเตา กระจบป

2. เครองส เชน ซออ ซอดวง ซอสามสาย

3. เครองต เชน ระนาดเอก ระนาดทม ฆองวงใหญ ฆองวงเลก ฆอง

โหมง องกะลง กรบ ฉง ฉาบ

4. เครองเปา เชน ป ขลย

การผสมวงของดนตรมอย 3 ลกษณะคอ วงปพาทย วงเครองสาย

และวงมโหร

วงปพาทย อาจรวมวงเปนวงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค

หรอวงปพาทยเครองใหญ ปพาทยเครองหา ประกอบดวย ปใน ระนาดเอก

ฆองวงใหญ ตะโพน สองหนา กลองทด ฉง ฉาบเลก (ฉาบใหญกบโหมงบางท

กมบางทกไมม) ปพาทยเครองค ประกอบดวย ปใน ระนาดเอก ฆองวงใหญ

ฆองวงเลก ทมไม ตะโพน สองหนา กลองทด ฉง ฉาบเลก ฉาบใหญ โหมง

(บางทกมปนอกดวย) ปพาทยเครองใหญ ประกอบดวย ปใน ปนอก ระนาดเอก

ระนาดเหลก ฆองวงใหญ ฆองวงเลก ทมไม ทมเหลก ตะโพน สองหนา

กลองทด ฉง ฉาบเลก ฉาบใหญ

87

วงเครองสาย ประกอบดวย ซอดวง จะเข ขลยเพยงออ ขลยหลบ

ซออ โทน รำมะนา ฉง ฉาบเลก (อาจมผนำไวโอลน ขม ปชะวา เขาผสมวง)

วงมโหร ประกอบดวย ระนาดเอก ระนาดทอง ฆองกลาง ฆองเลก ทมไม

ทมเหลก ซอสามสาย ซอดวง จะเข ขลยเพยงออ ขลยหลบ ซออ โทน รำมะนา

ฉง ฉาบเลก ถาเรยกวา “เครองค” กลดระนาดทองกบทมเหลก ถาเรยกวา

“เครองเลก” กลดฆองเลกกบฆองกลาง บางทกลดทมไมออกดวย (มนตร

ตราโมท. 2540 : 10 - 37 และเฉลมศกด พกลศร. 2542 : 18 - 21)

ดนตรไทยและวงดนตรไทยมววฒนาการควบคมากบวฒนธรรมไทย

วฒนธรรมไทยทเกยวของกบพธการของวง วด และบาน พธตางๆ ของวง วด

และบาน ยอมแยกออกจากศาสนาไมได ดนตรและศลปะแขนงอนๆ ซงเปน

เรองของความงามและความไพเราะ เปนเรองของโลกยสมมาทฐ เปนเรอง

ทางโลกทบานนำเขาไปปรงแตงใหกบศาสนา ศาสนาพทธทมงเนนโลกตร

สมมาทฐ พทธศาสนาทเปนความดงาม ธรรมชาต สงบ สมาธ สนตสข และ

ไมตองปรงแตง การนำดนตรไปปรงแตงศาสนาจงควรอยในปรมาณและ

คณภาพทเหมาะสม เรองของศลปะและเรองของดนตร ควรเปนเรองของ

ความประณตงดงาม ความไพเราะ ทกระตนหรอปลกเราใหผชนชม มรสนยม

ประตมากรรมสมยทวารวด พบทแหลงอารยธรรมคบว ราชบร ราวพทธศตวรรษท 12-16

ชต เหรยญประชา ปใน ประตมากรรมไมมะฮอกกาน 2497

88

มความสขมคามภรภาพ ดนตรไทยจงตองพฒนาตนเองใหมรสนยมทประณต

งดงาม ยกระดบทงผเลนและผฟง มใชความรนแรง มใชนำดนตรไทยไป

สงเสรมไสยศาสตร ไสยเวท

ดนตรไทยมววฒนาการอนยาวนานเชนเดยวกบศลปะประเพณนยม

ของไทยแขนงอนๆ ศลปะและดนตรไมเคยหยดนง บรรพบรษไดพฒนา

อยตลอดเวลา ผคนแตละรนแตละยคสมยลวนพฒนาปรบปรงเปลยนแปลง

อยตลอดเวลา การหยดนงคอการตาย ดนตรไทยกเชนกน มใชเพยงการแสวงหา

ผลประโยชนจากอดตเทานน ดนตรไทยตองไดรบการพฒนาเพอพสจน

“ปญญา” และพสจนยคสมยของเราและผคนในวงการดนตรไทยดวยเชนกน

ดนตร จตวญญาณ และสงคม

การศกษาและพฒนาดนตรไทยกคงรวมถงศลปะพนบานของแตละ

ทองถนดวย จำเปนจะตองศกษาคนควาใหมองคความรอยางถองแท เพอให

ความรเปนพลงสำหรบการพฒนาทกษะทางดนตร และเพอใหความรเปน

หลกการทคมชดสำหรบการอนรกษ การสบสาน และการพฒนาดนตร มนตร

ตราโมท กลาวถงการศกษาดนตรไทยไววา

จรงอยการฝกฝนแตภาคปฏบตการ กอาจสามารถทจะไปทำการ

บรรเลงได แตอยาลมวาการแสดงศลปะทกชนด ถาผแสดง

ขาดหลกวชาเสยแลว การแสดงนนๆ จะดขนถงขดทควรจะ

ดไมได วาโดยเฉพาะการบรรเลง ถาผบรรเลงไมรจกจงหวะ

หนาทบ (ซงเปนหลกวชา) วาเปนอยางไรแลว ลองนกดวาการ

บรรเลงนนจะรงรกรกหเพยงไร ความพรอมเพรยงอนเปน

สงสำคญกจะไมม แมกาลตอไปหากตองเปนครสอนเขา การสอน

ของเรากจะบกพรอง ศษยกจะดไมไดถงขนาด ถาจะเทยบกบ

วชาทหาร สมมตวาเรายงปนแมนทสด ไมวาระยะใกลหรอไกล

แตเราไมรจกวธนำทพหรอยทโธบายตางๆ เลย เรากจะตอง

89

เปนเพยงแตผทจะคอยยงตามคำสงเทานน จะเปนผนำทพหรอ

เสนาธการอะไรไมไดเลย (มนตร ตราโมท. 2540 : 3)

นอกจากดนตรจะถกนำไปใชประโยชนในพธการตางๆ เพอกอใหเกด

การรวมตว กอใหเกดวฒนธรรมและชมชนทเขมแขงแลว ดนตรยงมคณคา

ตอการพกผอน จนตนาการ จตวญญาณ มตและการรบรพเศษของคนเรา

อกดวย เปนแรงกระตนสำหรบโลกสวนตว เปนประสบการณสนทรยะทไมมผล

ในทางปฏบต ไมมผลในทางรปธรรม แตเปนพลงกระตนทกอใหเกดความปต

(Pleasure) เฉพาะบคคล ซงความปตเฉพาะบคคลยอมกอใหเกดพลงในการ

ทำงานและพลงในการสรางสรรคตอไป นอกจากความปตสวนบคคลจะสงผล

ไปสการสรางสรรคและสงผลไปสสนตสขในสงคมแลว ศลปะและดนตร

บางลกษณะยงกระตนจรยธรรมและความดงามในสงคม เปนพาหะ (Vehicle)

ทจะกอใหเกดความดงามขนในสงคม

อรสโตเตล (Aristotle) นกปรชญาในสมยกรกโบราณเชอวา

โศกศลปกรรม (Tragic Art) ไมวาจะเปนดนตร ศลปะการแสดง หรอทศนศลป

สามารถชวยซกฟอกจตใจใหดงามได ครสตศาสนาเชอวา ดนตรสามารถทจะ

ชวยโนมนาวจตใจใหศรทธาตอศาสนา ศรทธาตอพระเจา การศรทธาเชอมน

ตอศาสนาและพระเจา กคอความพรอมทจะพฒนาการอยรวมกน พฒนา

สงคม ตอลสตอย (Leo Tolstoy) เชอวา ศลปะทดจะตองเปนพาหะทโนมนำ

ประชาชนไปสการเสยสละและจรยธรรมอนดงาม ศลปะคอศาสนา

การชนชมซาบซ งตอศลปะจำเปนจะตองมประสบการณตรง

ประสบการณเปรยบเทยบ (Comparative Experiences) จะกอใหเกดความร

ความเขาใจ และความซาบซง ความซาบซงชนชมตอดนตรกเชนกน จำเปน

จะตองสมผสตรง รบรตรง ไมมดนตรเพยงอยางใดอยางหนง สมยใดสมยหนง

หรอของชนชาตใดชนชาตหนงเทานนทดทสด การซาบซงศลปะและดนตร

ทแทจรงควรเปนการซาบซงทหลากหลาย เพราะศลปะและดนตรตางลกษณะ

ตางกาลเวลา และตางเชอชาต ลวนมคณคาและมลกษณะเฉพาะตางกน การ

90

ซาบซงหลงใหลแตเพยงอยางใดอยางหนง ยอมไมใชความซาบซงทแทจรง

เราอาจแสวงหาประสบการณทงดนตรตะวนตก ดนตรคลาสสคของไฮเดน

โมซารท เบโธเฟน ดนตรโรแมนตคของวากเนอร ไชคอฟสก ดนตร

อมเพรสชนนสมของเดอบชช “เพลงราตรประดบดาว” ของพระบาทสมเดจ

พระปกเกลาเจาอยหว “เพลงเขมรไทรโยค” ของกรมพระยานรศรานวดตวงศ

“เพลงลาวดวงเดอน” ของพระเจาบรมวงศเธอกรมหมนพชยมหนทรโรดม

“เพลงแขกบรเทศ” ของพระประดษฐไพเราะ ฟงดนตรของจน อนเดย ญปน

ฟงเพลงแจส รอค ปอป ฯลฯ แลวเราจะรวา โลกน มนษยไดรงสรรคสงท

ประณตงดงามและไพเราะไวมากมายเหลอเกน

การพฒนาดนตรรวมสมย

เราลองอานบทกว “Just for You” ของเมลสซา (Melissa) ปราย

พนแสง ไดนำเสนอและเรยบเรยงไวดงน

If I could touch the stars,

I'd give them all to you,

and if the moon was in my reach,

that would be yours, too.

I pray to see your smile,

to warm and brighten my day.

You always seem to be in my thoughts,

you are special to me in every way.

Like the stars in the heavens,

your eyes shine down on me,

and when you close them tight,

I hope I'm what you see.

91

I couldn't be any happier,

especially when I'm by your side,

all the feelings I feel,

in you, I try to confide.

Sometimes the words “I love you”

are hard for me to say,

but my love for you is endless,

and I love you more with each new day.

หากเออมมอแตะดาวได

จกกวาดใหเธอหมดฟา

ในองมอหากคอจนทรา

จกกอบมาใหเธอพรอมกน

ปรารถนารอยยมเธอละไม

แตงแตมแจมใสวนอนใหฉน

ในหวงคดคำนงองอลนน

เธอคออนเปนทรก

ดวงตาเธอดงดาวดวงสรวงสวรรค

ประกายเฉดฉนสองฉายใหตระหนก

เธอหลบตาคราใดใจหวงนก

วา...ในหลบใหลเธอจกเหน “รก” ฉนได

เนองเพราะบางครงคำวา “รก”

ยากนกฉนจกเอยไหว

ทงทรกตลอดมา...รกตลอดไป

ทงทรกมากมายขนทกวน

92

หากเออมมอแตะดวงดาวไว

จกกอบกวาดใหเธอเทานน

หากในองมอฉนคอดวงจนทร

ขอใหรเถดวาฉน...จกกวาดกำนลเธอเกลยงฟา

(ปราย พนแสง. 2543 : 14)

ตวอยางของบทกวรวมสมยทมเนอหาเกยวกบความรก “ความรก” ท

ไมเคยลาสมยในโลกน ทงเนอหาและลลาของคำงดงาม เปนพฒนาการของ

บทกวทเรยบงาย มความฝนและจนตนาการ ศลปะและดนตรรวมสมยใน

ปจจบนกเชนกน ไดพฒนาเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยมกระแส

วฒนธรรมใหมเปนตวเรงการเปลยนแปลง กระแสโลกาภวตนทสอสารกน

ทงโลก กระแสธรกจทผลกดนดนตรอยางรนแรง กระแสสากลไดกอใหเกด

ทงจากตะวนตกและตะวนออก สงครามอยางใหมคอการตอสกนทางวฒนธรรม

และธรกจ ใครชนะทาง “วฒนธรรม” กชนะทกสง จากดนตรแจส รอค ปอป

อนเดอรกราวนด โซล เฮฟวเมทอล แรป และอกมากมาย นกดนตรวจารณ

บางคนเรยกดนตรรวมสมยอยางเสยดสวา “ดนตรหมากฝรง (Bublegum

Music) ดวยดนตรวนนเปลยนแปลงอยางรวดเรว เหมอนหมากฝรงทเคยว

พอจดแลวกทง ดนตรรวมสมยทพฒนาเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวน

มปรมาณมากมาย ทหมนเวยนทงในตลาดใดตลาดหนงและในตลาดโลก สมพนธ

กบธรกจและการโฆษณา เปนศลปะในลกษณะมวลผลต (Mass Production)

ทมแรงซอมหาศาล ทามกลางมวลผลตในสงคมและเทคโนโลยสมยใหมน

ยอมมผลงานดนตรทมคณภาพตกเหลอเปนทรพยสนทางปญญา เปนมรดก

ทางวฒนธรรมสบทอดตอไป

อยางไรกตาม ดนตรกระแสตะวนตกทเปนดนตรประเพณนยม

(Western Traditional Music) ในรปลกษณของซมโฟนคอนเสรท

(Symphony Concert) แชมเบอรมวสค (Chamber Music) วงดรยางค

ซมโฟน(Symphony Orchestra) อปรากร (Opera) ดนตรประกอบบลเลต

93

ฯลฯ กยงคงสบทอดตอไป ซงกไมตางไปจากดนตรประเพณนยมของชนชาต

ตางๆ รวมทงดนตรประเพณนยมของไทย ทงดนตรไทยและดนตรพนบาน

กยงคงสบทอดมาจนถงวนน มการปรบประยกตเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา

ประสบผลสำเรจบาง ลมเหลวบาง เขมแขงบาง ออนแอบาง ทงนยอมขนอย

กบความจรงจง การศกษาคนควา และการพฒนา ประกอบกน

94

4 สนทรยภาพในศลปะการแสดง เมอกลาวถงสนทรยภาพในทางศลปะ ยอมเกยวของกบความปตใน

การชนชม (Pleasure) เกยวของกบจรยธรรม (Ethics) ไมวาศลปะจะ

กระตนใหเกดจรยธรรม หรอศลปะในตวตนของมนเองคอ "จรยธรรม"

ความดงาม ความประณต ความออนโยน ไมวาจะเปนทศนศลป ดนตร

ศลปะการแสดง หรอศลปะอนใดกตาม ศลปะการแสดง (Performing Art)

หมายความถงนาฏศลป (Dance) และการแสดงอนๆ ไมวาจะเปนโขน ละคร

หนงใหญ หนกระบอก หนงตะลง ฯลฯ ทงนาฏศลปไทย นาฏศลปสากล การ

แสดงของไทยและการแสดงสากล ศลปะการแสดงในสงคมไทย ขณะนมทง

ศลปะการแสดงสากลและศลปะการแสดงของไทย ศลปะการแสดงของไทย

กมทงศลปะการแสดงซงพฒนาขนในวง เมอครงทไทยปกครองในระบอบ

สมบรณาญาสทธราช เชน โขน ละครใน ละครดกดำบรรพ ละครพนทาง

ละครสงคต เปนตน และศลปะการแสดงซงพฒนาขนในชมชน มลกษณะเปน

ศลปะการแสดงพนบาน เชน โนรา หนงใหญ หนงตะลง ลเก เพลงเรอ เพลง

ฉอย ละครนอก เปนตน

มนษยกบลลา

การเกดขนของศลปะการแสดงกคงจะไมตางไปจากดนตร ทศนศลป

และศลปะอนๆ ทเกดขนพรอมกบพฒนาการของการเปนมนษยทเรมรจกคด

รจกทำ และสรางวฒนธรรมขนพนฐานในการดำรงชวต ตงแตยคสมยหนเกา

เมอมนษยรจกกระเทาะหนใหมรปรางดขน เพอนำไปเปนเครองมอลาสตว

รจกออกเสยงสงตำทมใชเพยงการสรางภาษาสำหรบการสอสารเทานน แต

เปนการพฒนาภาษาดนตร พรอมกนนนเขากคงจะเคลอนไหวรางกายไปตาม

96

ธรรมชาต เพอสะทอนอารมณความรสกนกคด นอกจากการเคลอนไหว

ธรรมดาๆ และเมอมนษยเรมเอาชนะธรรมชาตมากขน ลาสตวเพอเปนอาหาร

ใชหนงสตวเปนเครองนงหม หลบภยไปอยในถำ ใชไฟปรงอาหาร ฯลฯ

เขาคงหวาดกลวธรรมชาตพรอมกบความพยายามในการเอาชนะธรรมชาต

เมอเกดความหวาดกลว การเตนรำเพอบวงสรวงหรอบชาสงทมองไมเหน

การแสดงของมนษยคงพฒนาจรงจงขน ประกอบกบการนำเสยงดนตร

เสยงขบรอง มาประกอบ พรอมกบการตกแตงรางกายใหแปลกและสวยงาม

กวาปกต ศลปะการแสดงในลกษณะตางๆ กนคงเกดขน

พระยาอนมานราชธน เขยนไวในบทความชอ สงคตศลป วารสาร

ศลปากร 21 กรกฎาคม 2491 รวมศลปะการแสดงและดนตร แลวเรยกวา

"สงคตศลป" ไดกลาววา

สงคตศลป ถาวาถงความหมายอยางกวาง กไดแกเรองรองรำทำ

เพลง ซงแยกเปนรองสวนหนง รำสวนหนง และทำเพลงสวนหนง

เขาใจวาสงทงสามน เดมทเกดขนฝายละแผนกแลวจงมาตดตอ

ปนกน

การรอง เกดขนแตมอารมณใหสะเทอนใจคอความดใจและ

ความเศราใจ เปนตน เมอเกดอารมณอยางนแลว กเปลงเสยง

อทานออกมาเพอใหสงบ ความสะเทอนใจ เปลงอทาน แลวก

พไรตอ เพราะฉะนนการรองจงประกอบดวยเสยงอทานและคำท

เปนภาษาเขาประกอบกน ดงจะเหนไดจากคำของเดกเมอรองไห

การรองนนบางอยางกมจงหวะ บางอยางกไมมจงหวะ คดวา

อยางไมมจงหวะนนมากอน อยางมจงหวะเปนของคดไดภายหลง

เครองประกอบจงหวะกมตบมอ แลวทจะเจบมอเขา กยกไปหา

ไมมาตเปนกรบ ทหลงเอาโทนเขาประกอบ เปนอนเอาดรยะคอ

ทำเพลงเขามาผสม

97

การรำ เดมจะมาจากการโลดเตน คอแสดงทาทออกมาตาม

อารมณทไดรบความสะเทอนใจ ตอมากจดดดแปลงใหการ

เตนรำนนงามขน เปนสงสำหรบดเลนใหเพลดเพลนใจ ในขนแรก

เปนระบำ คอรำไมมเรองกอน แลวภายหลงจงคดจดใหรำประกอบ

เปนเรองขน ระบำเปนทรำสำหรบดเลนงามๆ ไมมเรอง แตรำ

ไมมเรองไมสชอบกน เพราะดไมสนกเหมอนรำมเรอง แมวาจะม

ระบำ กเอาเมขลา รามสร อรชน เขาประกอบกบระบำ ทำให

เปนเรองเกดขน โขนรำหางนกยงค คอทเรยกวา ประเลง กด

และละคอนหลวงรำดอกไมเงนทองค เมอแรกลงโรงกด เรยกวา

เบกโรง นนกคอระบำทเดยว การหดละคอนของเรากสอนเปน

สองแยก เรมแรกหดรำเพลงกอนนนกคอ หดระบำ สนทารำ

เพลงตางๆ แลวจงหดรำใชบทเพอเลนเรองตอไปทหลง

ทำเพลง ในทนหมายถงเครองมอททำใหเปนเพลง มฆอง กลอง

เปนตน เครองเหลานเขาใจวาเกดขนแตตเกราะเคาะไม ในการ

ไลลาสตวเพอทำใหสตวตกใจ เครองทใชสายกมาแตสายธน เมอ

นาวดงแลวปลอยมอ เกดเปนเสยงขน (ด Tylor's Anthopology,

Chapter XXI, Arts of Pleasure) ตอมาคดตอแกไขใหเครองมอ

เหลานนดงกกกองยงขน เพอตใหเปนสงา เพอใหเกรงขาม และ

เพอเปนสญญาณ เพอเรยก การตเครองเหลานนใหดงเรยกกนวา

ประโคม ไมเกยวดวยการรองรำเลย เครองประโคมใหเปนเพลง

ของเรา มใชเปนหลกอยสองชนดคอ มโหรกบปพาทย

การรองรำทำเพลงทงสามอยางดงกลาวมาน ภายหลงเขามา

ปะปนกนทละนอย ในทสดกปนกนมากอยาง ทปรากฏทกวนน

นานาชาตไมวาสมยไรและถนไร ตงแตชาตทเปนปาเถอนจนถง

ชาตทเจรญ ยอมมการรองรำทำเพลงเปนสมบตประจำชาต

98

ประตมากรรมสำรด สมยกรกโบราณ นกเตนรำคลมหนา ราว 200 ป กอนครสตศกราช

ของตน สำหรบใชเนองในกจพธทางศาสนา และในการพกผอน

หยอนใจเนองดวยสงคม การรองรำทำเพลงจงเปนสงจำเปน

เกยวกบจตใจ ขาดไมได เพราะเปนศลปะบำรงจตใจใหแชมชน

ชาตใดมความเปนอยอยางไร มจตใจดงามหรอเลวทราม อาจดได

จากการรองรำทำเพลงประจำชาตของตน และอาจเปรยบเทยบ

ดไดกบของชาตอนวา มความสงตำกนอยางไรในทางวฒนธรรม

(พระยาอนมานราชธน. 2517 : 153 - 155)

ศลปะการแสดงตะวนตก

ศลปะการแสดงตะวนตกกมรากฐานมายาวนานมาแตอดตกาล

นกปรชญากรกโบราณใหความสำคญของการแสดงไวสงสงมาก

โดยเฉพาะอยางยง แนวคดทเกยวกบศลปะและศลธรรม

เพลโตใหความสำคญกบบทบาทของการแสดง เชอวา

เปนการชวยสรางดลยภาพในสงคม เปนเรอง

ของความด (Goodness) และคณคา (Virtue)

ศลปะและการแสดงจะชวยสรางใหคนดกวา

และมคณคากวา และมองผสรางสรรคในฐานะ

พลเมองดของนครรฐ อรสโตเตลเชอวา

โศกนาฏกรรม (Tragedy) ยอมชวยฟอกจตใจ

ของคนในสงคมใหเปนคนด โศกนาฏกรรม

จะตองมประสบการณรนรมย (Enjoyable

Experience) เพอสรางความปตในการชนชม

การแสดงหรอบทกวตองวางโครงเรองใหม

เหตผล แสดงความจรงในเชงจตวทยา ตอง

เขาใจธรรมชาตของมนษยเพอใหสามารถวาง

โครงเรองทดได (วรณ ตงเจรญ. 2535 : 5 - 7)

99

จากรากความคดในเชงความจรง ความด และความงาม รวมทง

แนวทางธรรมชาตและความสมจรงทางศลปะ ไมวาจะเปนศลปะการแสดง

ทศนศลป ดนตร ทำใหศลปะการแสดงกระแสตะวนตกและศลปะสาขาอนๆ

สมพนธกบธรรมชาตและความสมจรงเปนประการสำคญ

ไขแสง ศขะวฒนะ กลาวถงศลปะการแสดงตะวนตกทใชดนตร

ประกอบคอ อปรากร (Opera) และบลเลต (Bullet) อปรากรเปนการแสดง

ละครรองทเกดขนในอตาล แลวแพรหลายเขาไปในฝรงเศสและประเทศอนๆ

เกดขนตอนปลายครสตศตวรรษท 16 หลงสมยฟนฟศลปวทยา เปนความ

พยายามทจะพฒนาการแสดงใหอลงการคลายละครเวทของกรกโบราณ

เปนการแสดงทผสมผสานกบการรองเพลงและดนตร ตอมาไดมการนำบลเลต

เขาไปผสมผสานดวย ครสโตฟ วลลบลด กลค (Christoph Willibald Gluck)

ชาวเยอรมน ไดปฏรปอปรากรในชวงกลางครสตศตวรรษท 18 จนไดชอวา

เปนบดาแหงอปรากร

คตกวทมชอเสยงหลายคนไดแตงอปรากรไว เชน โมซารท

แตงอปรากรเรอง Don Giovanni,

The Clemency of Tutus, The

Marriage of Figaro วารกเนอร

ค ต ก ว โ ร แมนต คท ม ช อ เ ส ย ง

ในการแตงอปรากรมาก แตง

อปรากรมากมายหลายเรอง เชน

Lohengrin, The Ring แวรด

แตงอปรากรเรอง Rigoletto, Ra

Traviata, Aida เปนตน

บล เลต เปนนาฏศลปท

แสดงบนเวท ถอกำเนดขนในราช

สำนกฝรงเศสในครสตศตวรรษ

เอดการ เดอกาส นกเตนบลเลต จตรกรรมสพาสเทล ราว 2443

100

ท 15 เปนการแสดงของชาวตะวนตกทถอวาเพยบพรอมสมบรณแบบ ทงลลา

ทาทาง การแตงกาย ฉาก ดนตร ถงปลายครสตศตวรรษท 17 และตน

ศตวรรษท 18 บลเลตเฟองฟมาก เพราะพระเจาหลยสท 14 แหงฝรงเศส

ทรงโปรดปรานบลเลตเปนพเศษ ทรงออกแสดงดวยพระองคเองหลายครง

ถงปลายครศตศตวรรษท 18 ยอง ยอรช โนแวร ไดปฏรปบลเลตจนม

มาตรฐานสงมาก แมคตกวคลาสสคอยาง เบโธเฟน กแตงดนตรประกอบ

บลเลตใหกบเขาดวย ปลายครสตศตวรรษท 19 ไซคอฟสก คตกวรสเซย ได

สรางสรรคดนตรประกอบบลเลตทมชอเสยงมากมาจนถงวนน 3 เรอง คอ

The Swan Lake, The Sleeping Beauty และ The Nutcracker และเมอ

ถงครสตศตวรรษท 20 บลเลตสมยใหม (Modern Bullet) ของรสเซยกมชอ

เสยงมาก (ไขแสง ศขะวฒนะ. 2529 : 132 - 149)

โขน : ศลปะการแสดงทสงางาม

เชอกนวา โขนเกดขนในสมยกรงศรอยธยา เปนพฒนาการทางดาน

ศลปะการแสดงของไทย จากการแสดงหนงใหญ จากศลปะปองกนตว

การตอสกนดวยกระบกระบอง และจากการแสดงในพธชกนาคดกดำบรรพ

ในอดต โขนไดมพฒนาการมาเปนเวลานาน หลายลกษณะ ไมวาจะเปน

โขนกลางแปลง โขนนงราวหรอโขนโรงนอก โขนโรงใน โขนหนาจอ โขนฉาก

เปนตน ซงโขนฉากพฒนาขนในรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว ปจจบนกรมศลปากรไดพฒนาและเผยแพรอยางกวางขวางอยใน

ขณะน (อมรา กลำเจรญ. 2542 : 45 - 47)

ปจจบน โขนไดพฒนาจนมแบบแผนชดเจนและคอนขางตายตว

ถอวาเปนศลปะการแสดงชนสง ศลปะการแสดงจากวง มความประณตบรรจง

ทงการแสดง เครองแตงกาย บทพากย การพากย ดนตร และฉาก การแสดง

โขนจะแสดงเรองรามเกยรต ซงพฒนามาจากวรรณกรรมของอนเดย จากการ

ตอสและวรรณะในสงคมอนเดย เมอพฒนามาเปนวรรณคดไทยและ

101

ศลปะการแสดงหรอโขน จะพบลลาอนประณตงดงามของพระราม พระลกษณ

สดา จะพบความสงางามฮกเหมของทศกณฐและบรรดายกษทงหลาย และ

พบความคลองแคลวเฉลยวฉลาดจากบรรดาพลวานร ไมวาจะเปนหนมาน

สครพ องคต นลนนท ฯลฯ

หวโขนเรองรามเกยรต “หนมาน”

102

การแตงกายของโขนมแบบแผนสงางามและเหมาะสมสอดคลองกบ

บคลกของบรรดา พระ นาง ยกษ วานร รวมทงหวโขนทสวมใสและสประจำ

ของแตละตวเอก เชน พระรามสเขยว พระลกษณสเหลอง หนมานสขาว

เปนตน หวโขนและเครองแตงกายถอวาเปนประดษฐศลปทมความงดงาม

ประณตบรรจง เปนงานศลปะทมเอกลกษณโดดเดน กอรปกบลลาทาทางของ

พระ นาง ยกษ วานร บทพากย เสยงพากย และทวงทำนองของดนตร สำหรบ

ตวแสดงแตละตว แตละตอน แตละฉาก ลวนแสดงถงบคลก เรองราว และ

เหตการณ ไดอยางดยง เชน ความสงางามของทศกณฐ ทงหวโขน เครองแตงกาย

ลลาทาทาง เสยงพากยทกราวดดน จงหวะและเสยงดนตรทสอดผสานหรอ

แสดงอารมณรวมไปพรอมกน หรอลลาของตวเอกอนๆ เชน พระราม พระลกษณ

สดา หนมาน สครพ พเภก ฯลฯ กเชนกน โขนเปนงานศลปกรรมทยอดเยยม

แสดงออกทงภาพ ลลา เสยง ดนตร และบทพากยซงเปนงานวรรณกรรม

มความประณตบรรจง เปนศลปะชนสงทมเอกลกษณไทยอนงดงาม

ในทองเรองหลายบทหลายตอนทสามารถสะทอนความคดทหลากหลาย

ทงนยอมขนอยกบผชนชมดวย การตอสระหวางเทพและยกษ เปนการตอส

ระหวางธรรมะกบอธรรม ถาขาด "สต" ทจะประคบประคอง "ปญญา"

กามโลกยในโลกยสมมาทฐ อาจนำไปสความหายนะ ความงามอาจมเพยง

ความงามทขาดความเฉลยวฉลาด พเภกอาจตองยอมบอกทซอนกลองดวงใจ

ของพชายทเขาเคารพรกยง เพอรกษาพลยกษหรอพลเมอง ทอาจตองตายตอไป

อกมากมาย เพยงเพราะผหญงแสนสวยนางหนงของผมอำนาจบนแผนดน ฯลฯ

ศลปะในแขนงตางๆ ลวนมความเชอมโยงกน ทงทศนศลปและศลปะ

การแสดงทเปนภาษาภาพ ดนตรทเปนภาษาเสยง และวรรณกรรมทเปนอกษร

เมอเปลงเสยงกเปนภาษาเสยง และทงหมดลวนกระตนจนตนาการของเรา

"การซาบซงในศลปะนน เมอเหนภาพควรไดยนเสยง เมอไดยนเสยงควรเหนภาพ"

หรอสำหรบงานทศนศลปและศลปะการแสดงแลว "จตรกรทเขยนภาพยกษ

โดยไมไดชนชมลลาของยกษในโขนเรองรามเกยรต เขาไมอาจเขยนภาพยกษ

103

ทสงางามอหงการได และกเชนกน นกแสดง พระ นาง ยกษ วานร ทไมเคย

ชนชมจตรกรรม เขายอมขาดความเขาใจในเรองลลาทาทางและความงาม

ของเสนอยางนาเสยดายยง" ศลปะยอมสองทางซงกนและกน

ละคร : ศลปะการแสดงหลากหลายรปแบบ

พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525 ใหความหมายของ

คำวา "ละคร" ไววา "การเลนจำพวกหนง ปกตตวแสดงแตงเครอง มบอก

บทลำนำดงๆ มทารำและมทำเพลง มกแสดงเปนเรองราว (ยกเวน โขน ลเก)

ละครจำพวกนมแตกตางกนออกไปบางตามชนดของละครนนๆ เชน ละครรอง

ละครดกดำบรรพ" (ราชบณฑตยสถาน. 2525 : 703)

สมนมาลย นมเนตพนธ กลาวถงความเปนมาของละครไทยโดยสรปไววา

ละครไทยมประวตความเปนมาตงแตสมยนานเจา มการแสดง

แบบการละเลนตางๆ และเรมรจกละครรำเรองแรกคอ เรอง

มโนราห สมยสโขทยมการแสดงระบำเปนสวนใหญ สมย

ละครเรองพระยาผานอง ของนสตคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2541

104

กรงศรอยธยามละครรำ 3 อยางคอ ละครชาตร ละครนอก และ

ละครใน สำหรบละครใน สนนษฐานวาเกดขนในระหวาง

รชกาลสมเดจพระเพทราชา มาจนถงรชกาลสมเดจพระเจาอยหว

บรมโกศ สมยกรงธนบรมทงละครผหญงและผชาย ละคร

ของเอกชนมหลายโรงดวยกน และมละครผหญงของเจา

นครศรธรรมราช อพยพเขามาอย ในกรงธนบร สมยกรง

รตนโกสนทร ศลปะทางโขน ละคร ฟอนรำ เจรญมากในสมย

รชกาลท 2 และสมยรชกาลท 6 สมยรชกาลท 6 เปนสมยท

ศลปะทางโขน ละคร ดนตร ปพาทย เจรญถงขดสด ทรงตง

กรมมหรสพขน สมยรชกาลท 7 ไดโอนศลปนมาสงกดทกรม

ศลปากร และตอมาในสมยปจจบนน วทยาลยนาฏศลปรบหนาท

ผลตครและศลปนทางโขน ละคร ในปจจบน (สมนมาลย นมเนตพนธ.

2541 : 164)

ละครไทยพจารณาได 2 ลกษณะคอ ละครรำและละครทไมใชละครรำ

ละครรำ ไดแก ละครโนรา (ชาตร) ละครนอก ละครใน ละครดกดำบรรพ

ละครพนทาง กำเนดของละครรำดงกลาว ละครโนรา ละครนอก และละคร

ใน เกดขนตงแตสมยกรงศรอยธยา สวนละครดกดำบรรพและละครพนทาง

เกดขนใหมในชวงตนรตนโกสนทร สวนละครทไมใชละครรำ เชน ละครรอง

ละครสงคต ละครพด ละครพดคำกลอน ละครพดคำฉนท เปนตน

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงนพนธรอยกรอง

"ธรรมาธรรมะสงคราม" ไวอยางงดงามและมความหมาย ดงน

ธรรมาธรรมะสงคราม(1)

11ดราประชาราษฎร นรชาตนกรชน

จงนกถงฐานตน วาตกตำอยปานใด

105

ไมสอมรแมน ฤ วาแมนปศาจได

ฝงสตว ณ กลางไพร กยงเกงกวาฝงคน

ทงนเพราะขขลาด บ มอาจจะชวยตน

ตางมวแตกลวชน จะตำหนและนนทา

ผใฝซงอำนาจ กตองอาจและหาญกลา

ใครขวาง ณ มรรคา กตองปองประหารพลน

อยากมซงทรพยสง จะมนงอยเฉยฉนน

เมอใดจะไดทน มนะมงและปรารถนา

กำลงอยกบใคร สกใชกำลงคราห

ใครออนกปะรา ชตะแนมสงสย

สตรผมโฉม ศภลกษณาไซร

ควรถอวามไว เปนสมบต ณ กลางเมอง

ใครเขลาควรเอาเปรยบ และมสาประดษฐเรอง

ลวงลอ บ ตองเปลอง ธนะหากำไรงาม

เมอเหนซงโอกาส ผฉลาดพยายาม

สอเสยดและใสความ และประโยชน ณ ตนถง

ใครทวง ฤ ทกวา กจงดาใหเสยงอง

เขานนสแนจง จะขยาดและเกรงเรา

พดเลนไมเปนสา ระสำหรบจะแกเหงา

กระทบกระเทยบเขา กสนกสนานด

ใครจนจะทนยาก และลำบากอยไยม

คดปองซงของด ณ ผอนอนเกบงำ

ใครทำใหขดใจ สกควรจะจดจำ

ไวหาโอกาสทำ ทษะบางเพอสาใจ

คำสอนของอาจารย กบราณะเกนสมย

จะนงใยดไย จงประพฤตตามจตต

106

บดรและมารดา กชราหนกหนาอย

เลยงไวทำไมด นบจะเปลองมควรการ

เขาใหกำเนดเรา กมใชเชนใหทาน

กฎธรรมะดาทาน วาเปนของไมอศจรรย

มามวแตกลวบาป กจะอยทำไมกน

อยากสขสนกนน ทกตองดำรหแสวง

ใครมกำลงออน กตองแพผมแรง

ใครเดชะสำแดง กจะสมอารมณปอง

(2)

11ดราประชาราษฎร ทานอาจเหนคตด

แหงการสงครามน อยาระแวงและสงสย

ธรรมะและอธรร มะทงสองสงนไซร

อนผลจะพงให บ มมเสมอกน

อะธรรมยอมนำส นราบายเปนแมนมน

ธรรมะจะนำพลน ใหถงสคตนา

เสพธรรมะสงให ถงเจรญทกทวา

แมเสพอะธรรมพา ใหพนาศและฉบหาย

ในกาลอนาคต กจะมผมงหมาย

ขมธรรมะทำลาย และประทษฐมนษโลก

เชอถอกำลงแสน ยะจะขนเปนหวโจก

หวงครองประดาโลก และเปนใหญในแดนดน

สญญามตรามน กจะเรยกกระดาษชน

ละทงธรรมะสน เพราะอางคำวาจำเปน

หญงชายและทารก กจะตกทลำเคญ

ถกราญประหารเหน บ มมอะไรขวาง

107

ฝายพวกอะธรรมเหม กจะเรมจะรทาง

ทำการประหารอยาง ทมนษยมเคยใช

ฝายพวกทรกธรรม ถงจะคดระอาใจ

กคงมยอมให พวกอะธรรมไดสมหวง

จกชวนกนรวบรวม พลกาจกำลงขลง

รวมทรพยสพรบพรง เปนสมพนธไมตร

ชวยกนประจนตอ พวกอะธรรมะเสน

เขมแขงกำแหงม สจรตะธรรมสนอง

ลงทายฝายธรรมะ จะชำนะดงใจปอง

อะธรรมะคงตอง ปะราชยเปนแนนอน

อนวามนษโลก ยงโชคดไมยอหยอน

อะธรรมะราญรอน กชำนะแตชวพก

ภายหลงขางฝายธรรม จะชำนะประสทธศกด

เพราะธรรมะยอมรกษ ผประพฤต ณ ครองธรรม

อนคำเราทำนาย ชนทงหลายจงจดจำ

จงมงมนถนอมธรรม เถดจะไดเจรญสข

ถงแมอะธรรมขม ขอารมณใหมทกข

ลงทายเมอหมดยค กจะไดเกษมสานต

ถอธรรมะผองใส จงจะไดเปนสขสราญ

ถอธรรมะเทยงนาน กจะไดไปสสวรรค

(คณะกรรมการจดพมพหนงสอพระมหาธรราชเจา. 2529 : 214 - 215)

หนงใหญ : ศลปะการแสดงและภาพ

หนงใหญถอกนวาเปนงานศลปะทยอดเยยมของไทยอกลกษณะหนง

เปนงานศลปะทมความสมบรณ ทงตวหนงทอาจเรยกไดวาเปนงานศลปะ

แขนงทศนศลปหรอจตรกรรม เปนภาพฉลทมแบบแผน ทาทาง และลวดลาย

108

ผสมผสานกนอยางงดงามมาก มทาทางการเชดรวมทงทาทางลลาของคนเชด

งดงาม เราใจ และแสดงออกถงบคลกของตวหนงใหญไดอยางสวยงาม มลลา

การพากยและดนตรประกอบททำใหการแสดงหนงใหญมเอกลกษณเฉพาะตว

เราใจและสนกสนาน กอปรกบโดยทวไปแลว การแสดงหนงใหญมกแสดง

ตอนกลางคน บรรยากาศและแสงไฟยงชวยใหหนงใหญมเสนหงดงามยงขน

เราเชอกนวา ลกษณะการแสดงหนงใหญทใชแผนหนงสรางสรรค

เปนตวแสดง และการแสดงทใชแสง-เงา เปนมหรสพทมมานานนบพนป

ในหลายชาตหลายภาษา หนงใหญของไทยอาจรบมาจากอนเดย อนโดเนเซย และ

ไดพฒนาสรางสรรคจนประณตงดงามตามแบบแผนศลปะของไทย "หนงตะลง"

กเปนศลปะการแสดงประเภทเดยวกบหนงใหญ แตตวหนงมขนาดเลกกวา

ในอดตอนโดเนเซยนยมแสดงหนงประเภทเดยวกนน แตจะมตวหนงเลกกวา

ภาพหนงใหญ ปกวารศลปกรรมศาสตร 3(1) มกราคม-มถนายน 2538

109

หนงใหญของไทย ปจจบนกเสอมความนยมลงแลวเชนกน หนงใหญของไทย

มหลกฐานวานยมกนมาแลวตงแตสมยกรงศรอยธยา กระแสสงคมใหมทำให

การแสดงหนงใหญ รวมทงศลปะการแสดงของไทยอนๆ เสอมถอยลงดวย

ซงเราทกคนควรจะตองศกษา ชนชม และชวยกนอนรกษไวเปนมรดกศลปะ

ของไทยสบไป

หนงใหญของไทยนยมทำจากหนงวว เพราะมความโปรงแสงหรอ

เรยกกนวา "หนงแกว" ชางหนงหรอผแกะสลกหนง ถอวาเปนศลปนทสำคญ

ในการสรางภาพหนงใหญใหวจตรบรรจง สรางความผสานสมพนธระหวาง

บรเวณรปและพน (Figure and Ground) หรอบรเวณรปทรงและชองวาง

ใหไดภาพทแสดงแสงและเงา (Light and Shadow) สมพนธกนอยางงดงาม

คนเชดหนงตองเปนศลปนทแสดงลลาทาทางใหเขากบทองเรอง ภาพ

เสยงพากย ดนตร และแสง คนพากยตองแสดงออกใหไดอารมณความรสก

สมจรงตามเรองราว แสงไฟทชวยใหเกดภาพและเงาบนจอ นยมกอกองไฟ

ดวยกะลามะพราว จะไดแสงทสองสวางเคลอนไหวไปมา ชวยสรางลลาของ

หนงใหญอกทางหนง หนงใหญเปนงานศลปกรรมทผสานศลปะหลายแขนง

เขาไวดวยกน

สภตร อนศาสน กลาววา ตวหนงใหญสามารถแบงออกเปน 6

ประเภท ดงน

1. หนงเฝา (หนงไหว) เปนหนงเดยว (ตวละครตวเดยว) ทำทาไหว

หนงชนดนใชตอนเขาเฝา

2. หนงคเนจร (หนงเดน) เปนหนงเดยว ทำทาเดน หนงชนดนใชใน

ตอนยกทพ

3. หนงงา เปนหนงเดยวทำทาเหาะ หนงประเภทนยงแยกเปน

หนงโกง (ทาโกงศร) และหนงแผลง (ทาแผลงศร) ดวย

4. หนงเมอง อาจมละครตวเดยวหรอหลายตว และมภาพปราสาท

ราชวง พลบพลาหรออาคารอนๆ ทตวละครในเรองนงหรอทำอรยาบทอนๆ กได

110

5. หนงจบ เปนภาพตวละคร 2 หรอ 3 ตว ทำทารบหรอจบกน

เชน พระรามรบทศกณฐ เปนตน

6. หนงเบดเตลด เปนภาพหนงอนๆ ทไมสามารถจดเขาประเภทใดๆ

ได เชน หนงภาพ ลงขาวจบลงดำเดนอกแอนมา ซงเรยกวา "หนงเตยว"

(เตยว หมายถง มด) หรอหนงทาแปลกๆ เชน คนถอบองกญชาหรอขวาน

เปนตน (สภตร อนศาสน. 2538 : 11)

หนงใหญจะนยมแสดงเรองรามเกยรตและใชวงปพาทยเปนดนตร

ประกอบ ชวงโหมโรงมกมการไหวครและเบกโรงดวยการแสดงทสนกสนาน

นยมเปนชดลงขาวจบลงดำ ลงดำซงเปนลงเกเร หลงจากนนจงเปนการแสดง

เรองรามเกยรต

หน : ศลปะการแสดงและประตมากรรม

การแสดงหนเปนศลปะการแสดงของไทยอกลกษณะหนง ทตอง

สรางสรรคหนใหเปนศลปะ หรองานประตมากรรมทสวยงามประณตบรรจง

นำมาแสดงและพากยประกอบดนตร ในอดตมทงทแสดงในวงและนอกวง

วรรณรตน ตงเจรญ กลาวถงหนในลกษณะตางๆ ไวดงน

หนหลวงหรอหนใหญ เปนหนแบบเกาดงเดม มมาตงแตสมย

อยธยา ลกษณะของหนหลวงสรางเหมอนคนจรงเตมตว มความ

สงประมาณ 1 เมตร รปรางลกษณะเลยนแบบจากคนจรง

ภายในตวหนกลวง มสายโยงรอยไปมาตามทอนแขน ขา นวมอ

สามารถชกเชดบงคบใหหนาตาเคลอนไหวและกรอกตาไปมาได

หนเลก ตวหนมขนาดเลกสงประมาณ 1 ฟต เลยนแบบหนของ

จนทเรยก "หนจน" เขยนหนาแบบงว เครองแตงกายแบบงว ตว

หนกลวง มผาคลมซงเปนตวเสอของหน คลมยาว ใชมอสอด

เขาไปเพอใชนวบงคบหนใหเคลอนไหว นยมใชแสดงมหรสพท

เปนเรองราวแบบจน ผสรางหนเลกเปนคนแรกคอ กรมพระราชวง

111

บวรวไชยชาญ พระโอรสในพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว

ซงตอมาไดสรางหนชดรามเกยรตขนมาอกชดหนง ขนาดเทาหน

จนแตมกลไกในการชกเชดเหมอนหนหลวง

หนละครเลก ตวหนมขนาดเกอบเทาหนหลวง การบงคบใชไม

หรอตะเกยบตอกบมอทงสองขาง ลำตวใชไมเสยบไวเปนแกน ให

คนเชดจบเชดและบงคบทาทางดวยการดงไมทตดอยกบมอของหน

การบงคบเชดดวยวธนใชคนเชดเพยงคนเดยว แตการชกเชด

แบบนสามารถมองเหนไมทเสยบนอกลำตวหน ทำใหมองเหน

การเชดไดถนดและดไมแนบเนยน

หนกระบอก หนกระบอกเกดขนในสมยรชกาลท 5 ตวสง

ประมาณ 1 ฟต มแกนหรอลำตวเปนกระบอกไมไผ ปลายดาน

บนจะสวมหวหนแกะสลก ตกแตงดวยสและเครองประดบแบบ

โขน ตวหนสวมเสอคลมยาวถงกระบอกไมไผ การชกเชดใชไม

หรอตะเกยบตดทมอหนทงสองขาง บงคบใหหนทำทาทางตามท

ตองการ (วรรณรตน ตงเจรญ. 2535 : 8)

นอกจากความงดงามของตวหน รวมทงสวนประกอบอนๆ เชน

เครองแตงกายหน ฉาก บทพากยและการพากยแลว ทกษะและศลปะ

ในการเชดหนนบวาเปนเรองสำคญยง ความสนกสนานและการชนชม

การแสดงหนตองมหลายสงหลายอยางผสานกน

ศลปะการแสดงของไทยนอกจากโขน ละคร หนงใหญ และหน ดงท

ยกมาเปนตวอยางแลว ยงมการแสดงอกมากมายหลายอยาง เชน เสภา ลเก

หนงสด จำอวด รวมทงการละเลนพนเมอง เชน เพลงอแซว เพลงปรบไก

ลำตด เทพทอง เพลงเกยวขาว เพลงเรอ เพลงฉอย เตนกำรำเคยว รำวง รำเหยอย

ฟอนเทยน ฟอนเลบ หมอลำ ลำเตย เซงกระตบขาว เปนตน ซงการแสดง

พนบานอาจเปนการผสมผสานระหวางศลปะการแสดงและการละเลน เปน

112

การแสดงทมกเกยวของกบการเกษตรกรรมและพธกรรมตางๆ ศลปะการแสดง

หลายตอหลายอยางของไทยไดหมดความนยมลงแลว จะดวยกระแสการ

ดำรงชวตอยางใหมหรอจะดวยศลปะการแสดงของไทยขาดการพฒนาหรอ

ประยกตใหเหมาะสมกบปจจบนกตาม ศลปกรรมบางอยางเราคงทำไดด

เพยงการอนรกษ บางอยางตองพฒนาหรอปรบประยกตใหรวมสมย เพอให

มรดกวฒนธรรมเหลานเตบโตไปพรอมกบการเปลยนแปลงของสงคม อยางไร

กตาม เราคงตองรวมกนสนบสนน ผลกดน และชนชมรวมกน ทงภาครฐ

และเอกชน ทงสถาบนการศกษา วด และชมชน เพอใหมรดกวฒนธรรม

อนทรงคณคาเหลานสบทอดไปสอนาคตใหจงได

หนไทยของกรมพระราชวงบวรวไชยชาญ สมยรชกาลท 5

หนของจกรพนธ โปษยกฤต ในปจจบน

5 การพฒนาคานยม ดานสนทรยภาพในตวบคคล คนเราเกดมาพรอมดวยศกยภาพทางรางกาย สมอง และจตใจ พรอม

ทจะเรยนร พรอมทจะคดอยางมเหตผล พรอมทจนตนาการ และพรอมทจะ

สรางสรรค ดวยศกยภาพของมนษย เราจงพฒนาการมาจนถงวนน แมจะ

ตองใชเวลานานมากกตาม เมอเราเรยนร คด จนตนาการ หรอสรางสรรค

มไดเปนไปอยางแยกสวน เปนการเชอมโยงสงตางๆ เขาดวยกน บรณาการ

ความคดเขาดวยกน มบรบททเกยวของเชอมโยง นกปรชญากรก อนเดย

จนโบราณ ลวนเสนอความคดทเชอมโยงกนเปนเอกภาพ นกปรชญากรก

คดถงความจรง ความด ความงาม ทสมพนธกน พระพทธเจาทรงเผยแพร

พทธธรรมเพอการดำรงชวตโดยรวมทงชวต เหลาจอเผยแพรเตาเพอใหมนษย

มชวตทกลมกลนกบธรรมชาตสงแวดลอม

เมอสงคมมนษยเปลยนแปลงไป เราแสวงหาวตถมากขน เลยมาถง

การปฏวตอตสาหกรรม วตถมความหมายตอการดำรงชวตมากขน การผลต

ดวยแรงงานพฒนาไปสการผลตดวยเครองจกรกลและเทคโนโลยสมยใหม

เปนการผลตแบบมวลผลตเพอตอบสนองปรมาณของประชากรทขยายตว

มากขน พรอมกนนน ระบบการศกษากพฒนาเพอตอบสนองความตองการ

ของสงคมดงกลาว มนษยไดรบการสอนและพฒนาอยางแยกสวน เพอปอน

เขาสกลไกของสงคม ปอนเขาสโรงงาน ปอนเขาสระบบธรกจ รและมความ

สามารถเพยงอยางเดยวกสามารถมชวตอยไดในสงคม และอาจประสบผล

สำเรจในทางวตถดวย เราแยกเหตผลและจนตนาการ แยกสมองซกซายและ

ขวา แยกวทยาศาสตรและศลปศาสตร แยกขาวและดำ แยกดและเลว ฯลฯ

114

แลวสงคมกมปญหาซบซอนมากมาย มนษยขาดจตวญญาณ มนษย

วทยาศาสตรวางเปลาสนทรยภาพ มนษยสนทรยภาพวางเปลาความคดเชง

วทยาศาสตร สงคมมปญหาและมนษยเชงปจเจกภาพมแตความเครยด

คำถามสำหรบวนนคอ เราจะสรางเอกภาพในชวตอยางไร เราจะ

แสวงหาดลยภาพระหวางเหตผลและจนตนาการอยางไร หรอจะพฒนา

คณภาพชวต ในเช งวทยาศาสตร ใหสมพนธกบคณภาพชว ต ในเช ง

สนทรยศาสตรอยางไร ทงเพอศกยภาพในปจเจกภาพของเราเองและเพอ

ศกยภาพของสงคมในทายทสด

การพฒนาคานยมและสนทรยภาพในสงคม

การพฒนาสนทรยภาพไมสามารถเปนไปได ถาภาระและบทบาท

เปนเพยงในระบบครอบครว ระบบการศกษา หรอเปนเพยงภาระของ

ปจเจกบคคลเทานน สงคมคอรมเงาหรอกรอบของการดำรงชวต กระแส

สงคมมพลงมากมายและอาจถอไดวาเปนพลงหลก ในการกระตนใหสมาชก

สงคมมแนวโนมไปทางใดทางหนง สงคมทวกฤตทางการเมอง เศรษฐกจ และ

ระบบการศกษา ยอมกอใหเกดวกฤตในการดำรงชวตของสมาชกสงคม สงคม

ทมจรยธรรมทางการเมอง นกการเมองท เสยสละ เฉลยวฉลาด และ

สรางสรรคสงคม ระบบเศรษฐกจทหวงใยเอออาทรและใหความยตธรรมกบ

สมาชกสงคมทกระดบชน ระบบการศกษาทผลกดนสงคมใหเปนสงคมแหง

การเรยนร สรางสรรควฒนธรรม และสรางรสนยมใหกบมวลสมาชกในสงคม

ถาเปนเชนนน กเปนทหวงไดวา สงคมยอมมพลงในการสรางความดงาม

สามารถพฒนาคานยมและรสนยมของมวลสมาชกไดอยางแทจรง

สงคมยอมเปนภาพรวมทงหมด ภาระของสงคมคอภาระของผบรหาร

ประเทศ องคกรของรฐ ศาสนา ภาคเอกชน ชมชน สอมวงชน องคกรพฒนา

เอกชน ซงกรวมทงองคกรทางการศกษาและครอบครว กลาวเฉพาะการ

พฒนาสนทรยภาพในสงคม ถามวา รฐหรอผบรหารประเทศมรสนยมจรงใจ

115

และไดพฒนารสนยม พฒนาสนทรยภาพของประชาชนมากนอยเพยงใด

ถามวา สอมวลชนวนน โดยเฉพาะอยางยง สอมวลชนทเขาไปสทกบานเรอน

ในสงคมไทย ทำอะไรบางกบการพฒนาสนทรยภาพ ถามวา วดซงยงคงเปน

ศนยรวมของจตใจ ทำอะไรบางกบการพฒนาสนทรยภาพของประชาชน ฯลฯ

เราคงตองชวยกนถาม ชวยกนตอบ ขวยกนแกปญหา และชวยกนพฒนา

สงคมตองเรยนร เฉลยวฉลาด และมรสนยม เขาใจและสนบสนนใน

สนทรยะทหลากหลาย ยอมรบความแตกตาง ยอมรบทงกระแสไทยและ

กระแสสากล ยอมรบทงเกาและใหม ยอมรบทงความประณตงดงามลกซง

และระดบทเรยบงาย ฯลฯ เพอรวมกนพฒนาคานยมและสนทรยภาพใหกบ

สมาชกสงคมทมความแตกตางหลากหลาย

ระบบการศกษาและสนทรยภาพ

เรามหลกสตรศลปศกษาในระบบโรงเรยนมาตงแตปพทธศกราช 2438

นบดวยรอยปเศษ มาจนถงทกวนน ศลปศกษาในโรงเรยน รวมทงสถาบน

อดมศกษา ยงไมสามารถสรางทศนคตทดตอสนทรยะในชวตประจำวน ใหกบ

คนมการศกษาและประชาชนคนไทยทงมวลได ซงกอาจจะไมตางไปจาก

พฒนาการทางดานวทยาศาสตรนบดวยรอยปเศษในสงคมไทย ทยงไม

สามารถสรางความคดในเชงวทยาศาสตรใหกบประชาชนคนไทยไดมากนก

คนมการศกษายงคงภาคภมใจในการไมมความรและไมมรสนยมทางทศนศลป

ดนตร ศลปะการแสดง ฯลฯ และยงภาคภมใจในความเชอความคดทางไสยเวท

ไสยศาสตร ระบบการศกษาตองปรบเปลยนกระบวนการเรยนรดงทผานมา

ใหได เพราะการศกษาในระบบโรงเรยนยงคงเปนหวใจสำคญในสงคม การ

ศกษาในระบบโรงเรยนเปนเชนใด สงคมและครอบครวกมแนวโนมไปทางนน

เทาทผานมา ทศนศลปในโรงเรยน มงผลผลตทางผลงานศลปะ ศลปะ

ทเนนทกษะและงานชางฝมอมากกวาการสรางทศนคตและรสนยมทางศลปะ

ดนตรและศลปะการแสดงยงเปนปญหามากกวาทศนศลป มปญหาทงแนวคด

116

ทางการศกษาของนกการศกษา การรวบอำนาจทางวชาการจากศนยกลาง

ผสอนทขาดความรความเขาใจ และขาดพลงในการเปนคร ฯลฯ สงคมไทย

ตองปฏรประบบการศกษาทงหมด รวมทงการศกษาเพอพฒนาสนทรยภาพ

ดวย ปญหาทงหมดกคงมใช เพยงเฉพาะการศกษาในระดบโรงเรยน

เทานน การศกษาในระดบอดมศกษา กจำเปนตองปฏรปตวเองดวยเชนกน

เชอมโยงไปถงการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สำหรบ

คนไทยทงปวง

สนทรยภาพและประสบการณ

สนทรยภาพอาจเกดจากการศกษาหาความร เกดจากการปฏบต หรอ

เกดจากการไดเหน ไดฟง ไดอาน ไดคด ไดทำ อยางไรกตาม "ประสบการณ"

คอหวใจสำคญในการพฒนาสนทรยภาพในบคคล แนนอน "ประสบการณ

ตรง" (Direct Experience) ยอมมคามากกวา "ประสบการณรอง" (Indirect

Experience) ความร ความเขาใจ ความซาบซง ถาในชวตเราไมม

ประสบการณกบแกวนำหรอมประสบการณนอย เรากคงไมสามารถ

เลอกสรรแกวนำทสวยงาม จบถนดมอ ไมลนตกแตก ไดดมากนก "ความงาม"

กเชนกน ทศนศลป ดนตร ศลปะการแสดง กเชนกน เราเองตองแสวงหา

ประสบการณ สงคม โรงเรยน และบาน ตองรวมกนสรางประสบการณทาง

ดานสนทรยะ ซงกคงตองรวมทงประสบการณทางดานอนๆ ดวย ใหกบเดก

เยาวชน และประชาชนทกคน

ในชวตเราอาจไดฟงเพลงบอยมาก ทงทมรสนยมดและไมด เพราะสอ

และการผลตแบบมวลผลตเอออำนวย แตเราอาจมประสบการณกบ

ทศนศลป ศลปะการแดสง วรรณกรรม ทดมรสนยมนอยมาก ปญหาคอ

เราจะชวยกนสรางประสบการณใหกบประชาชนคนไทยอยางไร หอศลปกรรม

พพธภณฑ หอนาฏลกษณ มวสคฮอลล หองสมด สอมวลชน ทมเพยงพอใน

ชมชน มประสทธภาพในการบรหารจดการ มผลงานทศนศลป ศลปะการแสดง

117

ดนตร วรรณกรรม ภาพยนตร ทมคณภาพ มสตปญญาความคด และมรสนยม

ความพรอมเหลานไมอาจเกดขนได ถาทกคน ทกองคกร ขาดสำนกรบผดชอบ

ขาดความกระตอรอรนทจะพฒนาสงคมใหกาวไปทกดานพรอมๆ กน

สนทรยภาพและสภาพแวดลอม

เมอเราพจารณาสนทรยภาพและสภาพแวดลอม เราคงตองพจารณา

ทงสองดานคอ

1. สภาพแวดลอมกอใหเกดสนทรยภาพในบคคล

2. สนทรยภาพกอใหเกดสภาพแวดลอมทงดงาม

3. สนทรยภาพและสภาพแวดลอมกอใหเกดคณภาพชวตทด

สภาพแวดลอมในทนหมายถง ทงธรรมชาตและสภาพสงทมนษย

สรางขน ธรรมชาตเปนสงงดงาม สมดล และมวฏจกรของการเปลยนแปลง

เมอมนษยสรางสงตางๆ ไมวาจะเปนอาคาร บานเรอน ผงเมอง เขอน ขยะ

ฯลฯ สงแวดลอมเหลานนยอมเกยวของหรอไปกระทบกบธรรมชาต กลมกลน

กบธรรมชาต เปนสวนหนงของธรรมชาต หรอทำลายธรรมชาต สภาพ

แวดลอมทดงาม สะอาด ประณต ไมฝนหรอทำลายระบบนเวศนวทยา ยอม

ชวยกระตนและพฒนาสนทรยภาพในบคคล ในทางกลบกน การพฒนา

สมาชกสงคมใหมสนทรยภาพ มจตสำนกทดงาม ชนชมในความงาม ม

จตสำนกสาธารณะ สมาชกสงคมเชนนนยอมสรางสรรคหรอพฒนาสภาพ

แวดลอมใหประณตงดงาม และทายทสดสนทรยภาพในบคคลซงเปนสมาชก

ของสงคมและสภาพแวดลอมทประณตงดงาม ยอมเปนปจจยสำคญทชวย

พฒนาคณภาพชวตของบคคลและการมชวตรวมกนในชมชน ในสงคม

สนทรยภาพและวฒนธรรม

เมอสงใดทประพฤตปฏบตบอยครง การประพฤตปฏบตทมการคดสรร

กลนกรอง คงอยแตสงทดงาม ประณต และมคณคาตอการดำรงชวต สงนน

และพฤตกรรมนน จะกลายเปนวฒนธรรม วฒนธรรมยอมพฒนาได

118

เปลยนแปลงได เพอกาวไปสสงทดงามกวา ประณตกวา และมคณคากวา

สำหรบการดำรงชวตรวมกนในแตละชวงเวลา ในแตละบรบทสงคมทเปลยน

ไป "วฒนธรรม" จงเปนความดงาม ทมนยะทงการธำรงไวซงความดงาม

ประณต มคณคา และนยะของการพฒนาเปลยนแปลงหรอมพลวตในตวตน

ของวฒนธรรม

ระบบครอบครวหรอ "บาน" ยอมเปนรากฐานสำคญในการสราง

วฒนธรรม สรางสนทรยภาพในบคคล ตงแตวฒนธรรมพนฐาน เชน การทงขยะ

การตรงตอเวลา การแตงกายทรจกกาลเทศะ การมวฒนธรรมในหองเรยน

การมสมมาคารวะ การมวฒนธรรมในชมชน การมวฒนธรรมในการอยรวมกน

การมวฒนธรรมในการขบรถ ฯลฯ นอกจากบานแลว ระบบโรงเรยนและ

สงคมกมความสำคญหรอเปนรากฐานสำคญไมนอยไปกวาบาน บาน โรงเรยน

และสงคม จะตองรวมกนพฒนา สรางเสรมวฒนธรรมทดงาม ความดงามท

เปนทงคณสมบตและรปสมบต วฒนธรรมทเกยวของเชอมโยงกบความรก

และการชนชมในความงามและความประณตหรอสนทรยภาพ "สนทรยภาพ"

จงเปนสวนหนงของวฒนธรรมและเปนเรองทสำคญยง

ธรรมชาตของการเปนมนษยและการดำรงชวต

ถาเราเชอวา มนษยมเหตผล มความรสกนกคด มจนตนาการ มอารมณ

ใฝร ใฝด ฯลฯ เรากสามารถพฒนาใหทกคนมคณคา มวฒนธรรม และม

สนทรยภาพได เมอเรากลาวถงธรรมชาต เรามกหมายถงระบบของ

ธรรมชาตทเปนไปเชนนน ดำเนนไปเชนนน และเรามกเชอวา ธรรมชาต

เปลยนแปลง แตระบบของธรรมชาตไมเปลยนแปลงหรอเปลยนแปลงนอยมาก

ซงการเปลยนแปลงในเชงววฒนาการของธรรมชาตอาจใชชวงเวลายาวนาน

มาก เวนเสยแตวา มนษยพยายามกระทำใหระบบของธรรมชาตเปลยนแปลง

ไปอยางรวดเรว ธรรมชาตของมนษยกเชนกน มนษยเปนสวนหนงของธรรมชาต

ทอาจเปลยนแปลงในเชงววฒนาการเรวกวาสตวและธรรมชาตอนๆ

119

โดยเฉพาะอยางยง สมองและสตปญญาของมนษย มนษยเรยนรไดเรวและ

มประสทธภาพ มนษยมจนตนาการและการสรางสรรค ดงนน สภาพแวดลอม

สงคม วฒนธรรม และการดำรงชวตของมนษย จงพฒนาเปลยนแปลงไป

ทงในทางทเปนคณและเปนโทษแกมนษยเอง

อยางไรกตาม มนษยจะตองเรยนรและเฉลยวฉลาดทจะรกษา

ความเปนธรรมชาตของมนษยในสวนทดงาม ประณต และมคณคาตอการ

ดำรงชวต สรางความสมดลใหกบชวต พฒนาศกยภาพของสมองทงสอง

ดานใหมคณคาสงสดในชวต ดำรงชวตอยอยางมคณคา ทงเพอสรางสรรค

สภาพแวดลอม สงคม ชมชน วฒนธรรม และสรางสรรคตนเองสบไป

120

บรรณานกรม

ไขแสง ศขะวฒนะ. (2529). สงคตนยม วาดวยดนตรตะวนตก. กทม. : ไทยวฒนาพานช.

คณะกรรมการจดพมพหนงสอพระมหาธรราชเจา. (2529). พระมหาธรราชเจา. กทม. : ธนาคารทหารไทย จดพมพ.

คตกร จ.มงคลขจร สาทส. (พมพครงท 7 : 2539). จากดวงใจ. กทม. : สำนกพมพเมดทราย.

เฉลมศกด พกลศร. (พมพครงท 2 : 2542). สงคตนยมวาดวยดนตรไทย. กทม. : โอเดยนสโตร.

ปลาย พนแสง. “ฉนเกลยดเธอ ฉนรกเธอ ชวต”, มตชน. 22 ตลาคม 2543.

พจนา จนทรสนต (แปล). (พมพครงท 10 : 2530). วถแหงเตา. กทม. : สำนกพมพเคลดไทย.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (พมพครงท 7 : 2541). พทธธรรม. กทม. : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระยาอนมานราชธน. (2517). “สงคตศลป”, การศกษา ศลปะและประเพณ. กทม. : 2517.

พระราชวรมน (ประยร ธมมจตโต). (พมพครงท 3 : 2540). ปรชญากรก : บอเกดภมปญญาตะวนตก. กทม. : สำนกพมพศยาม.

มนตร ตราโมท. (พมพครงท 2 : 2540). ดรยางคศาสตรไทย. กทม. : สำนกพมพมตชน.

ระว ภาวไล (แปล). พมพครงท 4 : 2516). ปรชญาชวต. กทม. : สำนกพมพศกษตสยาม.

_____________. (พมพครงท 4 : 2517). สาธนา. กทม. : สำนกพมพ ศกษตสยาม.

121

รจร นพเกต. (พมพครงท 2 : 2539). การรบร. กทม. : สำนกพมพประกายพรก.

________. (2540). จตวทยาการรบร. กทม. : สำนกพมพประกายพรก.

ราชบณฑตสถาน. (2525). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525. กทม. : ราชบณฑตยสถาน.

โรงเรยนประถมสาธต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. (2533). โขน ศกวรญจำบง. กทม. : โรงพมพมตรสมพนธกราฟกอารต.

วรรณรตน ตงเจรญ. (2535). ศลปะพนบาน. กทม. : บรษทตนออ จำกด.

วรณ ตงเจรญ. (2535). ศลปะและความงาม. กทม. : สำนกพมพโอเดยนสโตร.

ศลป พระศร. (2508). “ศลปะและศลธรรม” การแสดงศลปะนานาชาต ครงท 1. กทม. : ไทยวฒนาพานช

สดบพณ รตนเรอง. “ฟงอะไร ฟงอยางไร”, วารสารศลปกรรมศาสตร. 6 (11), 2541.

สรรตน ประพฒนทอง. (2542). “รากแกวดนตรไทย”, ดนตรไทยอดมศกษา ครงท 30 กทม. : สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย.

สเชาว พลอยชม (แปล). (2523). สนทรยศาสตร : ปญหาและทฤษฎเกยวกบความงามและศลปะ. กทม. : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สภตร อนศาสน. (2538). “หนงใหญวดสวางอารณ”, วารสารศลปกรรมศาสตร. มกราคม - มถนายน 2538.

สมนมาลย นมเนตพนธ. (พมพครงท 4 : 2541). การละครไทย. กทม. : ไทยวฒนาพานช.

สรพงษ บนนาค. (2534). คตกว : ดนตรแหงชวต. กทม. : สำนกพมพวล.

สวรรณา วงศไวศยวรรณ (แปล). (พมพครงท 2 : 2537). เยรเงาสลว. อยธยา : สำนกพมพทานตะวน.

122

เสฐยรโกเศศ (ศาสตราจารยพระยาอนมานราชธน). (พมพครงท 2 : 2531). ชวตชาวไทยสมยกอน. กทม. : ราชบณฑตยสถาน.

อมรา กลำเจรญ. (พมพครงท 3 : 2542). สนทรยนาฏศลปไทย. กทม. : สำนกพมพโอเดยนสโตร.

องคาร กลยาณพงศ. (พมพครงท 3 : 2533). ปณธานกว. กทม. : สำนกพมพศยาม.

อาร สทธพนธ. (2538). สนทรยศาสตร. พมพสำนกงาน คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

John P.Bradley and others. (1969). The International Dictionary of Thoughts. Chicago : J.G. Ferguson Publishing Co.

Weisberg, Robert. (1986). Creativity : Genius and Other Myths. New York : W.H. Freeman.

123