AS PAISAXES DE ESPAÑA. A PAISAXE NATURAL A variedade climática e de relevo dan lugar a unha grande variedade de ecosistemas

AS PAISAXES DE ESPAÑA

A PAISAXE NATURALA PAISAXE NATURAL

A variedade climática A variedade climática e de relevo dan lugar e de relevo dan lugar a unha grande a unha grande variedade de variedade de ecosistemasecosistemas

ECOSISTEMAECOSISTEMA (PÁX. 134)(PÁX. 134)

Conxunto de relacións entre Conxunto de relacións entre os elementos os elementos bióticosbióticos (seres (seres vivos que habitan nunha zona vivos que habitan nunha zona determinada) e elementos determinada) e elementos abióticosabióticos ou ou biotopobiotopo (medio (medio físico no que habitan)físico no que habitan)

PAISAXEPAISAXE

Xeosistema: Xeosistema: conxunto conxunto formado por un formado por un ecosistemaecosistema máis os elementos máis os elementos económicos, sociais e económicos, sociais e culturaisculturais propios da sociedade propios da sociedade humana que inflúen sobre a humana que inflúen sobre a área xeográfica.área xeográfica.

PAISAXEPAISAXE (PÁX. 134)(PÁX. 134)

Xeosistema: Xeosistema: combinación combinación dinámica de diferentes dinámica de diferentes elementos xeográficos elementos xeográficos ((abióticos, bióticos e abióticos, bióticos e antrópicosantrópicos))

PAISAXEPAISAXE

Paisaxe natural: Paisaxe natural: fundamentalmente fundamentalmente paisaxe paisaxe vexetalvexetal

A vexetación adáptase e desenvólvese A vexetación adáptase e desenvólvese segundo as posibilidades do contorno.segundo as posibilidades do contorno.

Ó constituír a base alimentaria, Ó constituír a base alimentaria, condiciona o desenvolvemento dos condiciona o desenvolvemento dos demais seres vivos.demais seres vivos.

PAISAXEPAISAXE (PÁX. 134)(PÁX. 134)

No territorio español podemos No territorio español podemos agrupar as paisaxes en agrupar as paisaxes en

Catro grandes dominios Catro grandes dominios bioxeográficos:bioxeográficos:

EurosiberianoEurosiberiano MediterráneoMediterráneo Alta montañaAlta montaña MacaronésicoMacaronésico

PAISAXE: factores que inflúen PAISAXE: factores que inflúen na vexetaciónna vexetación

ClimaClimaRelevoRelevoSoloSoloA acción humanaA acción humana

Factores que inflúen na paisaxe: o climaFactores que inflúen na paisaxe: o clima

InsolaciónInsolaciónOscilación térmicaOscilación térmicaCantidade e distribución das Cantidade e distribución das

precipitaciónsprecipitaciónsEn función destes elementos En función destes elementos

climáticos teremos:climáticos teremos:

Factores que inflúen na paisaxe: o climaFactores que inflúen na paisaxe: o clima

Vexetación Vexetación xerófilaxerófila adaptada a adaptada a climas secos e áridos.climas secos e áridos.

HigrófilaHigrófila: zonas húmidas.: zonas húmidas.Umbrófila: Umbrófila: zonas sombrías.zonas sombrías.Termófila: Termófila: que non tolera os que non tolera os

descensos térmicos.descensos térmicos.Criófila: Criófila: adaptada a climas fríos.adaptada a climas fríos.

Vexetación xerófilaVexetación xerófilapitallos ou chumberaspitallos ou chumberas

Vexetación higrófilaVexetación higrófilahumedais: xunqueirashumedais: xunqueiras

Vexetación umbrófilaVexetación umbrófilafentosfentos

Vexetación termófilaVexetación termófilalentiscolentisco

Vexetación criófilaVexetación criófilabrión, líquenesbrión, líquenes

Factores que inflúen na paisaxe: o relevoFactores que inflúen na paisaxe: o relevo (PÁX. 135)(PÁX. 135)

Altitude: Altitude: pisos bioclimáticos:pisos bioclimáticos:Diferencias de temperatura .Diferencias de temperatura .Diferencias de humidade ladeiras Diferencias de humidade ladeiras

a barlovento e sotavento (efecto a barlovento e sotavento (efecto föehn).föehn).

Orientación sur:Orientación sur: solleiro solleiro..Orientación norte:Orientación norte: avesedo avesedo..

Factores que inflúen na paisaxe: o relevoFactores que inflúen na paisaxe: o relevo PISOS BIOCLIMÁTICOSPISOS BIOCLIMÁTICOS

DOMINIODOMINIO

EUROSIBERIANOEUROSIBERIANODOMINIO DOMINIO

MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEODOMINIO DOMINIO

MACARONÉSICOMACARONÉSICO

ALPINOALPINO MEDITERRÁNEO MEDITERRÁNEO

ALTA MONTAÑAALTA MONTAÑACANARIOCANARIO

ALTA MONTAÑAALTA MONTAÑA

SUBALPINOSUBALPINO MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

MONTAÑAMONTAÑACANARIO MONTAÑACANARIO MONTAÑA

MONTANOMONTANO MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

SUPERIORSUPERIORCANARIO SUPERIORCANARIO SUPERIOR

COLINOCOLINO EUROMEDITERRÁNEEUROMEDITERRÁNEOO

CANARIO INTERMEDIOCANARIO INTERMEDIO

BASALBASAL MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

LITORALLITORALCANARIO BASALCANARIO BASAL

Factores que inflúen na paisaxe: soloFactores que inflúen na paisaxe: solo

Propiedades do solo. Exemplos:Propiedades do solo. Exemplos:Solos calcários: aciñeirasSolos calcários: aciñeirasSolos silíceos: sobreirasSolos silíceos: sobreiras

Factores que inflúen na paisaxe: Factores que inflúen na paisaxe: acción humanaacción humana

A acción A acción humana humana crea crea e e modifica modifica a a paisaxepaisaxe

Introduce Introduce especies especies alóctonas e alóctonas e elimina especies elimina especies autóctonasautóctonas

Factores que inflúen na paisaxe: Factores que inflúen na paisaxe: acción humanaacción humana

Especie de orixe local ou foráneaEspecie de orixe local ou foránea

Especies autóctonasEspecies autóctonas (aciñeira, (aciñeira, carballo, oliveira):carballo, oliveira):

SilvestresSilvestres: desenvólvense de forma : desenvólvense de forma natural sen acción humana e en natural sen acción humana e en grandes extensiónsgrandes extensións

EndémicasEndémicas: só se atopan nunha : só se atopan nunha área concreta. A desaparición dos área concreta. A desaparición dos nosos ecosistemas faría desaparecer nosos ecosistemas faría desaparecer moitas especies.moitas especies.


Especies autóctonasEspecies autóctonas EndémicasEndémicas: Canarias pose 500 : Canarias pose 500 especies, dun total de 1800 especies, dun total de 1800 endemismos españois.endemismos españois.

Máis da metade das aves das Máis da metade das aves das Canarias son endémicasCanarias son endémicas

Especie de orixe local ou foráneaEspecie de orixe local ou foránea exemplos de especies endémicas canariasexemplos de especies endémicas canarias

Tajinaste

DragoPalmeira canaria

VioletadelTeide

Especie de orixe local ou foráneaEspecie de orixe local ou foránea exemplos de epecies endémicasexemplos de epecies endémicas

Pinsapo

Manzanilla de Serra Nevada


Especies alóctonasEspecies alóctonas (acción humana, (acción humana, ventos, correntes mariñas):ventos, correntes mariñas):

Introducidas, ventureiras ou cosmopolitasIntroducidas, ventureiras ou cosmopolitas IntroducidasIntroducidas: acción humana con : acción humana con

finalidade económica: plantas: millo, finalidade económica: plantas: millo, pataca, tomate, kiwi, algodón, tabaco, pataca, tomate, kiwi, algodón, tabaco, remolacha azucareira, floricultura, remolacha azucareira, floricultura, cactos... Árbores froiteiras: pexegueiro, cactos... Árbores froiteiras: pexegueiro, laranxeiro, limoeiro... Árbores madereiras: laranxeiro, limoeiro... Árbores madereiras: eucalipto, pino americano...eucalipto, pino americano...

Boa parte adaptáronse ó entorno outras o Boa parte adaptáronse ó entorno outras o modificaron.modificaron.

Especie de orixe local ou foráneaEspecie de orixe local ou foránea (PÁX. 137)(PÁX. 137)

Especies ventureirasEspecies ventureiras introducidas hai séculos por introducidas hai séculos por motivos económicos e hoxe sen motivos económicos e hoxe sen valor de cambio, que crecen de valor de cambio, que crecen de forma silvestre e marxinal: forma silvestre e marxinal: chumbeira, pitas...chumbeira, pitas...

CosmopolitasCosmopolitas gran parte das gran parte das chamadas “malas herbas”chamadas “malas herbas”

Especie de orixe local ou foráneaEspecie de orixe local ou foránea plantas ventureirasplantas ventureiras

Grandes dominios bioxeográfiocosGrandes dominios bioxeográfiocos PISOS BIOCLIMÁTICOSPISOS BIOCLIMÁTICOS

DOMINIODOMINIO

EUROSIBERIANOEUROSIBERIANODOMINIO DOMINIO

MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEODOMINIO DOMINIO

MACARONÉSICOMACARONÉSICO

ALPINOALPINO MEDITERRÁNEO MEDITERRÁNEO

ALTA MONTAÑAALTA MONTAÑACANARIOCANARIO

ALTA MONTAÑAALTA MONTAÑA

SUBALPINOSUBALPINO MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

MONTAÑAMONTAÑACANARIO MONTAÑACANARIO MONTAÑA

MONTANOMONTANO MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

SUPERIORSUPERIORCANARIO SUPERIORCANARIO SUPERIOR

COLINOCOLINO EUROMEDITERRÁNEEUROMEDITERRÁNEOO

CANARIO INTERMEDIOCANARIO INTERMEDIO

BASALBASAL MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

LITORALLITORALCANARIO BASALCANARIO BASAL


Dominio eurosiberiano: Dominio eurosiberiano: corresponde en corresponde en gran parte, á zona de clima oceánico puro gran parte, á zona de clima oceánico puro e de transición (Galicia e cornixa e de transición (Galicia e cornixa cantábrica), e somontes dos Picos de cantábrica), e somontes dos Picos de Europa e Pireneos.Europa e Pireneos.

Dominio mediterráneo: Dominio mediterráneo: corresponde ó corresponde ó resto da península Ibérica, incluíndo ás resto da península Ibérica, incluíndo ás illas Baleares e Ceuta e Melilla.illas Baleares e Ceuta e Melilla.

Dominio alta montaña: Dominio alta montaña: pisos superiores pisos superiores das grandes cordilleiras montañosas.das grandes cordilleiras montañosas.

Dominio macaronésico: Dominio macaronésico: illas Canariasillas Canarias


Ademais debemos ter en conta a Ademais debemos ter en conta a presencia de formacións vexetais presencia de formacións vexetais importantes que dependen de factores importantes que dependen de factores locais, como por exemplo a locais, como por exemplo a paisaxe paisaxe natural de ribeiranatural de ribeira a a paisaxe natural de paisaxe natural de humidalhumidal

Galicia está entre o dominio eurosiberiano Galicia está entre o dominio eurosiberiano (zona costeira e interior) e o dominio (zona costeira e interior) e o dominio mediterráneo (interior meridional)mediterráneo (interior meridional)


EUROSIBERIANO

MEDITERRÁNEO -subalpino

outeiro-basal

M. LitoralEumedit.M.superi.M. mont.

Grandes dominios bioxeográfiocosGrandes dominios bioxeográfiocos PISOS PISOS

BIOCLIMÁTICOSBIOCLIMÁTICOS (PÁX. 138) (PÁX. 138)

Vermello: canarioBasalMorado: canario IntermedioVerde: canario SuperiorGris: montañaaltamontaña

Dominio eurosiberianoDominio eurosiberiano

Corresponde en xeral, ás zonas de Corresponde en xeral, ás zonas de dominio climático oceánicodominio climático oceánico e a e a zonas zonas de montañade montaña (precipitacións superiores a (precipitacións superiores a 750 mm anuais, soporta mal os períodos 750 mm anuais, soporta mal os períodos prolongados de seca e as altas prolongados de seca e as altas temperaturas.temperaturas.

Os solos adoitan ser evolucionados: Os solos adoitan ser evolucionados: pardos húmidospardos húmidos. Normalmente nos . Normalmente nos bosques caducifolios atlánticos atópanse bosques caducifolios atlánticos atópanse os solos máis desenvolvidos do territorio os solos máis desenvolvidos do territorio españolespañol


Escalón arbóreo:Escalón arbóreo: Formación vexetal principal: Formación vexetal principal: bosque bosque

caducifolio caducifolio ou ou aestisilvaaestisilva É unha formación rica en especies É unha formación rica en especies

arbóreas, aínda que a miúdo predomine arbóreas, aínda que a miúdo predomine unha soa especie.unha soa especie.

As árboeres máis características deste tipo As árboeres máis características deste tipo de vexetación son os carballos e as faias, de vexetación son os carballos e as faias, acompañadas de castiñeiros, biudeiros, acompañadas de castiñeiros, biudeiros, abeleiras, olmos…abeleiras, olmos…

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano vexetación clímax:vexetación clímax: carballocarballo (Quercus robur)(Quercus robur)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano vexetación clímax:vexetación clímax: faiafaia (fagus sylvatica)(fagus sylvatica)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano vexetación clímax:vexetación clímax: castiñeiro castiñeiro (castanea sativa)(castanea sativa)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano bidueirobidueiro (betula pendula) (betula pendula)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano abeleiraabeleira (corylus maxima) (corylus maxima)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano olmoolmo (ulmum) (ulmum)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano freixofreixo (fraxinus excelsior (fraxinus excelsior ) ) (non está)(non está)


Escalón arbustivo: baixo as árbores Escalón arbustivo: baixo as árbores crecen espiños brancos, xenebreiros, crecen espiños brancos, xenebreiros, texos, acivros, sobreiras, arandeiras texos, acivros, sobreiras, arandeiras e buxo.e buxo.

Escalón herbáceo: Herbas, carrizas e Escalón herbáceo: Herbas, carrizas e fieitos noutro escalónfieitos noutro escalón

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano espiño brancoespiño branco (Crataegus monogyna Jacquin (Crataegus monogyna Jacquin))

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano xenebreiroxenebreiro (Juniperus comunnis) (Juniperus comunnis)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano teixoteixo (taxus baccata (taxus baccata))

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano acivroacivro (Ilex aquifolium (Ilex aquifolium ) ) (páx.138)(páx.138)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano sobreirassobreiras (quercus suber (quercus suber ))

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano arandeiraarandeira (v (vaccinium myrtillus)accinium myrtillus)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano buxobuxo (buxus (buxus sempervirens sempervirens ))

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano herbas, carrizas e fieitosherbas, carrizas e fieitos


As carballeiras e faiais só ocupan unha As carballeiras e faiais só ocupan unha pequena parte da súa extensión potencialpequena parte da súa extensión potencial

Substituídos roturación: cultivos e pastos) Substituídos roturación: cultivos e pastos) Substituídos repoboación antiga (ata Substituídos repoboación antiga (ata

mediados s.XX (castiñeiros, olmos, freixos mediados s.XX (castiñeiros, olmos, freixos e abeleiras)e abeleiras)

A partir de 1950A partir de 1950: piñeiros e eucaliptais: piñeiros e eucaliptais Alterando o equilibrio ecolóxico da zona: Alterando o equilibrio ecolóxico da zona:

empobrecen o solo, máis propensos a empobrecen o solo, máis propensos a arder: favorecen os incendios forestais.arder: favorecen os incendios forestais.

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano repoboación forestal: alteración do dominiorepoboación forestal: alteración do dominio

pino pino (pinus), (pinus), eucaliptoeucalipto (ecucaliptus globulus) (ecucaliptus globulus)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano as landasas landas

Nos grandes claros ou nos bordos destes bosques Nos grandes claros ou nos bordos destes bosques atópanse matogueiras chamadas atópanse matogueiras chamadas landaslandas e nas e nas zonas altas zonas altas pradosprados

As As landas landas atópanse nos pisos de vexetación atópanse nos pisos de vexetación supraforestal, aínda que a miúdo son o resultado supraforestal, aínda que a miúdo son o resultado da degradación da acción humanada degradación da acción humana

Nela atopamos matogueiras de breixos, toxos e Nela atopamos matogueiras de breixos, toxos e árgomas, xunto a fieitos e xestasárgomas, xunto a fieitos e xestas

Tamén abundan xenebreiros, uvas de oso e Tamén abundan xenebreiros, uvas de oso e silveiras acompañadas de matas de buxo e rosas silveiras acompañadas de matas de buxo e rosas silvestressilvestres

Os pradosOs prados

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano matogueira: landasmatogueira: landas

Xesta (sarothamnus scoparius) Toxo (ulex europaeus)

Dominio eurosiberiano Dominio eurosiberiano matogueira: landasmatogueira: landas Castelo de Doncos (As Nogais)Castelo de Doncos (As Nogais)

Dominio mediterráneoDominio mediterráneo

Corresponde os Corresponde os dominios climáticos dominios climáticos mediterráneomediterráneo e a e a interiorinterior

Os solos adoitan ser Os solos adoitan ser terras pardasterras pardas, , meridionaismeridionais ou ou cálcarias cálcarias a miúdo non a miúdo non están moi desenvolvidos e posúen pouca están moi desenvolvidos e posúen pouca espesuraespesura

Bosque esclerófilo Bosque esclerófilo ou ou durosilvadurosilva Esclerófilo: Esclerófilo: árbore ou arbusto adaptado a árbore ou arbusto adaptado a

seca de follas perennes, pequenas e a seca de follas perennes, pequenas e a miudo espiñosas, grosas, coriáceas e miudo espiñosas, grosas, coriáceas e duras. A súa cor vai do gris ó verde escuroduras. A súa cor vai do gris ó verde escuro

Dominio mediterráneoDominio mediterráneo

Tipo de formación Tipo de formación pobre en variedadepobre en variedade de de especies arbóreasespecies arbóreas

A árbore máis característica é a A árbore máis característica é a aciñeiraaciñeira xunto á xunto á carrascacarrasca, a , a queiroaqueiroa, o , o carballocarballo mediterráneo, mediterráneo, seguido da seguido da sobreirasobreira e, en menor medida a e, en menor medida a alfarrobeiraalfarrobeira, a , a oliveira brava oliveira brava ou ou sivestresivestre ou a ou a sabina albarsabina albar..

SonSon especies de madeira dura pouco aptas para a especies de madeira dura pouco aptas para a explotación madereiraexplotación madereira

Teñen cortizas rugosas e grosas (máximo na Teñen cortizas rugosas e grosas (máximo na sobreira)sobreira)

Tronco non rectilíneoTronco non rectilíneo As raíces exténdense moito para aproveitar a As raíces exténdense moito para aproveitar a

escasez de auga.escasez de auga.

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo aciñeiraaciñeira (quercus ilex) (quercus ilex)

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo a vexetacióna vexetación

Pobres en especies herbáceasPobres en especies herbáceas Antigamente ocuparon gran parte do Antigamente ocuparon gran parte do

territorio peninsularterritorio peninsular Estas características permítenlles Estas características permítenlles

soportar a escaseza e irregularidade das soportar a escaseza e irregularidade das precipitación e a seca estival, así como a precipitación e a seca estival, así como a elevada insolación, pero como elevada insolación, pero como contrapartida son especies de contrapartida son especies de crecemento moi lento inferior ó das crecemento moi lento inferior ó das coníferas e mesmo ó das especies coníferas e mesmo ó das especies caducifolias.caducifolias.

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo o o bosque de aciñeirasbosque de aciñeiras

Os bosques de aciñeiras atópanse entre 500 e Os bosques de aciñeiras atópanse entre 500 e 1000 m. de altitude.1000 m. de altitude.

Adoitan a ser densos e achaparradosAdoitan a ser densos e achaparrados Con gran abundancia de arbustos: lentiscos, Con gran abundancia de arbustos: lentiscos,

mirtos, érbedos, esparragueiras.mirtos, érbedos, esparragueiras. Foron substituídos por especies madeirables e Foron substituídos por especies madeirables e

que crecen con gran rapidez como os piñeiros ou que crecen con gran rapidez como os piñeiros ou por campos de cultivopor campos de cultivo

A pesar diso segue a ser un dos bosques máis A pesar diso segue a ser un dos bosques máis representativos de Españarepresentativos de España

As aciñeiras, como dixemos antes, crecen ben en As aciñeiras, como dixemos antes, crecen ben en terreos calcários.terreos calcários.

Utilízase os grandes espacios para o pastoreo Utilízase os grandes espacios para o pastoreo (dehesas): porcino extensivo, toros de lidia(dehesas): porcino extensivo, toros de lidia

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo aciñeiraaciñeira (quercus ilex) (quercus ilex)

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo sobreirassobreiras (quercus suber (quercus suber ))

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo sobreirassobreiras (quercus suber (quercus suber ))

Adáptase ós terreos siliceos a dife-rencia da aciñeiraSirve para a cría de gandería exten-siva igual que os aciñeirais

¿Que contestaríades se caese esta prácticano exame?

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo carrasca carrasca (quercus ilex): variedade de aciñeira(quercus ilex): variedade de aciñeira

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo alfarrobeira alfarrobeira (prosopis flexuosa)(prosopis flexuosa)

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo oliveira silvestre oliveira silvestre (olea europaea)(olea europaea)

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo sabina albar sabina albar (juniperus thurifera)(juniperus thurifera)

Dominio mediterráneoDominio mediterráneoo maquis, a garriga e a estepao maquis, a garriga e a estepa

Onde non hai bosque predomina o maquis e a Onde non hai bosque predomina o maquis e a garriga, formacións vexetais constituídas por garriga, formacións vexetais constituídas por arbustos e herbas, aparecen nas terras baixas, arbustos e herbas, aparecen nas terras baixas, por debaixo dos 500 m., ou a estepa nas rexións por debaixo dos 500 m., ou a estepa nas rexións de clima semiárido.de clima semiárido.

MaquisMaquis: masa densa de arbusto, formada por : masa densa de arbusto, formada por oliveira brava ou silvestre, acompañado de oliveira brava ou silvestre, acompañado de matogueiras de lentisco, xara, breixo e xesta. matogueiras de lentisco, xara, breixo e xesta. Adoita a formarse sobre solos silíceos, nas zonas Adoita a formarse sobre solos silíceos, nas zonas onde se degradou o bosque mediterráneoonde se degradou o bosque mediterráneo

O O maquismaquis e a degradación fundamentalmente da e a degradación fundamentalmente da sobreirasobreira

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo maquismaquis

Lentisco

Xara

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo a garrigaa garriga

Arbustos e matogueira de romeo, tomiño e Arbustos e matogueira de romeo, tomiño e lavandalavanda

Que adoita deixar zonas de solo Que adoita deixar zonas de solo descubertas onde aflora a rocha núa.descubertas onde aflora a rocha núa.

E propio dos solos calcários (degradación E propio dos solos calcários (degradación fundamentalmente dos aciñeirais)fundamentalmente dos aciñeirais)

Tanto no maquis como na garriga dominan Tanto no maquis como na garriga dominan as oliveiras silvestres, acompañadas de as oliveiras silvestres, acompañadas de alfarrobeira e do lestisco nas zonas máis alfarrobeira e do lestisco nas zonas máis altas a oliveira anan e as esparragueiras e altas a oliveira anan e as esparragueiras e nas litorais a palmeira anananas litorais a palmeira anana

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo garrigagarriga

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo garriga: romeo, tomiño, lavandagarriga: romeo, tomiño, lavanda

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo a estepaa estepa

Formación de arbustos espiñosos e baixos, Formación de arbustos espiñosos e baixos, que deixa ó descuberto gran parte do solo, que deixa ó descuberto gran parte do solo, con especies como o tomiño, o esparto ou con especies como o tomiño, o esparto ou espárrago.espárrago.

Nas zonas litorais dáse a palmeira ananaNas zonas litorais dáse a palmeira anana É propia do clima semiárido do sudeste É propia do clima semiárido do sudeste

peninsular ó que se lle suman solos moi peninsular ó que se lle suman solos moi pobres como o xerosolpobres como o xerosol

En ocasións atópase en zonas áridas do En ocasións atópase en zonas áridas do interior degradadas pola acción humana: interior degradadas pola acción humana: Bárdenas Reales (Navarra), Monegros Bárdenas Reales (Navarra), Monegros (Aragón)(Aragón)

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo estepaestepa

Dominio mediterráneo Dominio mediterráneo estepa: espartoestepa: esparto (páx.140)(páx.140)

Dominio alta montañaDominio alta montaña

Os cambios do clima debidos á altitude Os cambios do clima debidos á altitude producen unha producen unha gradación gradación nos tipos de nos tipos de paisaxepaisaxe

Na península distínguense tres Na península distínguense tres subdominios de alta montañasubdominios de alta montaña

Alpino: propio das PireneosAlpino: propio das Pireneos Transición: Cordilleira Cantábrica, Sistema Transición: Cordilleira Cantábrica, Sistema

Ibérico e CentralIbérico e Central Mediterránea: Serra NevadaMediterránea: Serra Nevada

Dominio alta montañaDominio alta montañasubdominio alpinosubdominio alpino

Piso subalpinoPiso subalpino (1200-2400 m.): (1200-2400 m.): coníferas, árbores de folla perenne, coníferas, árbores de folla perenne, acicular (en forma de agulla) ou escamuda acicular (en forma de agulla) ou escamuda como o abeto ou piñeiro negro, resistentes como o abeto ou piñeiro negro, resistentes ó frío, neve e xeo formando:ó frío, neve e xeo formando:

Bosque caducifolio de coníferas ou Bosque caducifolio de coníferas ou acicusilvaacicusilva

Sotobosque pobre no estrato (arbustivo Sotobosque pobre no estrato (arbustivo como herbáceo)como herbáceo)

Solos ricos en materia orgánica pero Solos ricos en materia orgánica pero pouco evolucionados.pouco evolucionados.

Dominio alta montañaDominio alta montañasubdominio alpinosubdominio alpino

Piso alpinoPiso alpino (2400-3000 m.): (2400-3000 m.): prados alpinos de festuca, con prados alpinos de festuca, con xencianas, prímulas e xencianas, prímulas e campánulascampánulas

Piso nivalPiso nival (máis de 3000 m.) (máis de 3000 m.) vexetación rupícola (pranta que vexetación rupícola (pranta que vive sobre rochas): herbas e vive sobre rochas): herbas e carrizas (zonas de solleiro)carrizas (zonas de solleiro)

Dominio alta montañaDominio alta montañasubdominio montaña de transiciónsubdominio montaña de transición

Características intermedias entre a Características intermedias entre a paisaxe natural do dominio paisaxe natural do dominio eurosiberiano e o dominio eurosiberiano e o dominio mediterráneomediterráneo

Máis de 1900 m. na cara litoral da Máis de 1900 m. na cara litoral da cordilleira Cantábrica paso do bosque cordilleira Cantábrica paso do bosque de faias a un piso supraforestal de de faias a un piso supraforestal de landas e pradoslandas e prados

Vertente sur da Cordilleira Cantábrica e Vertente sur da Cordilleira Cantábrica e Sistema Central e Ibérico a vexetación Sistema Central e Ibérico a vexetación semella do dominio mediterráneosemella do dominio mediterráneo

Dominio alta montañaDominio alta montañasubdominio montaña de transiciónsubdominio montaña de transición

Por encima dos 1900 m pásase a un Por encima dos 1900 m pásase a un piso supraforestal (paso de faiais no piso supraforestal (paso de faiais no Sistema Ibérico e de piñeiros ou Sistema Ibérico e de piñeiros ou caducifolios no Central a xenebreiros, caducifolios no Central a xenebreiros, breixos e prados de altura.breixos e prados de altura.

Os solos están moi lixivados Os solos están moi lixivados (lavados) polas abundantes chuvias.(lavados) polas abundantes chuvias.

Dominio alta montañaDominio alta montañasubdominio alta montaña mediterráneasubdominio alta montaña mediterránea

(páx. 141)(páx. 141)

Piso de monte ata os 1600 m. é de Piso de monte ata os 1600 m. é de aciñeiras en Serra Nevada aciñeiras en Serra Nevada substituídas polo pino negral ata os substituídas polo pino negral ata os 1900 m.1900 m.

1900-2700 m. : xenebreiros e 1900-2700 m. : xenebreiros e sabinassabinas

Máis de 2700 m.: matogueiras piso Máis de 2700 m.: matogueiras piso supraforestal.supraforestal.

Más 2900 m.: prados e vexetación Más 2900 m.: prados e vexetación herbácea dispersaherbácea dispersa

Dominio macaronésicoDominio macaronésico

Presenta dúas zonas claramente Presenta dúas zonas claramente diferenciadas: Fuerteventura e diferenciadas: Fuerteventura e Lanzarote (vexetación subdesértica)Lanzarote (vexetación subdesértica)

Nas illas máis occidentais (El Hierro, Nas illas máis occidentais (El Hierro, Gomera, La Palma (sobre todo)) Gomera, La Palma (sobre todo)) presenta gran variedade de presenta gran variedade de formacións modificándose conforme formacións modificándose conforme a altitudea altitude


Piso canario basalPiso canario basal (ata uns 300- (ata uns 300-400 m.): propia dun medio árido: 400 m.): propia dun medio árido: matogueira xerófila de matogueira xerófila de cardóncardón e e tabaibatabaiba, plantas espiñosas de talos , plantas espiñosas de talos carnosos endémicas de Canarias. carnosos endémicas de Canarias. Tamén abundan especies ventureiras Tamén abundan especies ventureiras adaptadas a rexións áridas como as adaptadas a rexións áridas como as chumbeiras e pitas.chumbeiras e pitas.

Dominio macaronésico Dominio macaronésico Piso canario basalPiso canario basal

CardónTabaiba


Piso canario intermedioPiso canario intermedio (400-800 (400-800 m.): dáse unha vexetación m.): dáse unha vexetación semellante á mediterránea (sabina, semellante á mediterránea (sabina, lentisco ou oliveria brava) con dúas lentisco ou oliveria brava) con dúas especies endémicas: dragó e especies endémicas: dragó e palmeira canaria que convive coa palmeira canaria que convive coa especie introducida: palmeira especie introducida: palmeira datileiradatileira

Dominio macaronésico Dominio macaronésico Piso canario intermedioPiso canario intermedio

Dragó Palmeira canaria


Piso canario superiorPiso canario superior (800-1300 (800-1300 m.): a temperatura diminúe, a m.): a temperatura diminúe, a humidade aumenta: matogueiras de humidade aumenta: matogueiras de faial-breixal e do bosque laurifolio ou faial-breixal e do bosque laurifolio ou laurosilva, propio da zona subtropical laurosilva, propio da zona subtropical húmida que non tolera o frío nen a húmida que non tolera o frío nen a seca prolongada. Só se atopa nas seca prolongada. Só se atopa nas ladeiras dos montes das illas ladeiras dos montes das illas canariascanarias

Dominio macaronésico Dominio macaronésico Piso canario superiorPiso canario superior


Piso canario alta montañaPiso canario alta montaña (1300- (1300-2200 m.): bosque de coníferas como 2200 m.): bosque de coníferas como o piñeiro canario.o piñeiro canario.

Piso supracanario Piso supracanario (máis de 2300 (máis de 2300 m.) semellante ó das cordilleiras m.) semellante ó das cordilleiras Béticas. Por encima dos 2700 m. Béticas. Por encima dos 2700 m. aparece en Tenerife o deserto de aparece en Tenerife o deserto de altura con matas dispersas de altura con matas dispersas de tajinastes ou violetas de Teide, tajinastes ou violetas de Teide, plantas endémicas, sobre solo en plantas endémicas, sobre solo en gran parte nugran parte nu

Dominio macaronésico Dominio macaronésico Piso canario superior: tajinaste ou violeta do teidePiso canario superior: tajinaste ou violeta do teide

A protección ó medioambiente en A protección ó medioambiente en España: os parques nacionaisEspaña: os parques nacionais

1. Picos de Europa (Asturias, Cantabria y Castilla y León)

2. Cabañeros (Ciudad Real y Toledo) 3. Tablas de Daimiel (Ciudad Real) 4. Sierra Nevada (Granada y Almería) 5. Doñana (Huelva, Cádiz y Sevilla) 6. Ordesa y Monte Perdido (Huesca) 7. Timanfaya (Las Palmas)

A protección ó medioambiente en A protección ó medioambiente en España: os parques nacionaisEspaña: os parques nacionais

8. Aiguas Tortas y Lago de San Mauricio (Lérida)

9. Archipiélago de Cabrera (Islas Baleares) 10. Islas Atlánticas (Pontevedra y A Coruña) 11. Caldera de Taburiente (Santa Cruz de

Tenerife) 12. Garajonay (Santa Cruz de Tenerife) 13. Teide (Santa Cruz de Tenerife) 14. Monfragüe (Cáceres) En trámite: 15. Guadarrama (Madrid y Segovia)

OS SOLOSOS SOLOS

Parte da superficie terrestre onde Parte da superficie terrestre onde entran en contacto os materiais entran en contacto os materiais inertes da litosfera e a materia inertes da litosfera e a materia orgánica. orgánica.

É unha zona onde estes dous É unha zona onde estes dous elementos se mesturan e se elementos se mesturan e se superpoñen.superpoñen.

Interactúan mutuamente.Interactúan mutuamente.

PERFIL E HORIZONTES DO SOLOPERFIL E HORIZONTES DO SOLO

FACTORES QUE FACTORES QUE DETERMINAN A EVOLUCIÓN DETERMINAN A EVOLUCIÓN

DO SOLODO SOLO Substrato ou material orixinalSubstrato ou material orixinal: as : as

características físico-quimicas do rocha nai características físico-quimicas do rocha nai determinan as características do solo. Un solo determinan as características do solo. Un solo silíceo (con ph ácido) ou calcáreo (con ph silíceo (con ph ácido) ou calcáreo (con ph básico) condicionan o dominio da vexetación.básico) condicionan o dominio da vexetación.

Clima: Clima: precipitacións e temperatura. precipitacións e temperatura. Poden alterar as alteracións físico-Poden alterar as alteracións físico-química do solo. Un clima con química do solo. Un clima con abundancia de choivas favorece a abundancia de choivas favorece a lixivación (lavado do solo) empobrecendo lixivación (lavado do solo) empobrecendo os horizontes superficiais.os horizontes superficiais.

FACTORES QUE FACTORES QUE DETERMINAN A EVOLUCIÓN DETERMINAN A EVOLUCIÓN

DO SOLODO SOLO A vexetaciónA vexetación: determinados tipos de : determinados tipos de

especies enriquecen o solo (árbores de folla especies enriquecen o solo (árbores de folla caduca), as leguminosas (proporcionan caduca), as leguminosas (proporcionan nitróxeno) outras o empobrecen (coníferas ou nitróxeno) outras o empobrecen (coníferas ou eucaliptais)eucaliptais)

Idade do solo: Idade do solo: o solo, como organismo vivo, o solo, como organismo vivo, necesita séculos na súa formación e madurez.necesita séculos na súa formación e madurez.

Modelaxe do relevoModelaxe do relevo: : terreo chan ou terreo chan ou inclinado.inclinado.

A influencia humanaA influencia humana

TIPOS DE SOLOTIPOS DE SOLOTIPOS DE TIPOS DE

SOLOSSOLOSCARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS SUBTIPOSSUBTIPOS

IncipientesIncipientes Sen horizontes Sen horizontes diferenciadosdiferenciados

FluvisolesFluvisolesLitosolesLitosolesRegosolesRegosoles

De perfil pouco De perfil pouco diferenciadodiferenciado

Horizontes distinguibles, Horizontes distinguibles, pero con pero con desenvolvemento escasodesenvolvemento escaso

Leptosoles (rankers e Leptosoles (rankers e rendzinas)rendzinas)XerosolesXerosolesSalinosSalinosVertisolesVertisolesAreosolesAreosolesAndosolesAndosoles

TotalmenteTotalmente

formadosformadosHorizontes claramente Horizontes claramente diferenciadosdiferenciados

Pardos húmidos.Pardos húmidos.Pardos meridionaisPardos meridionaisPardos calcariosPardos calcariosVermellos mediterráneosVermellos mediterráneosHitosoles.Hitosoles.

En proceso En proceso

de deterioraciónde deterioraciónSolos lavados (lixivados)Solos lavados (lixivados) PodosolesPodosoles

TIPOS DE SOLOTIPOS DE SOLO

Solos incipientesSolos incipientes: solos que non : solos que non tiveron tempo ou condicións tiveron tempo ou condicións suficientes para o seu suficientes para o seu desenvolvemento.desenvolvemento.

Fluvisoles: Fluvisoles: solos de orixe aluvial.solos de orixe aluvial. LitosolesLitosoles: : meteorización de rochas meteorización de rochas

homoxéneas.homoxéneas. RegosolesRegosoles: : solos minerais, formados solos minerais, formados

sobre sedimentos non consolidados sobre sedimentos non consolidados ou sobre rochas sedimentarias.ou sobre rochas sedimentarias.

Documents

AS PAISAXES DE ESPAÑA. A PAISAXE NATURAL A variedade climática e de relevo dan lugar a unha grande variedade de ecosistemas