ASANSÖR KUYU DONANIMLARI

7/31/2019 ASANSR KUYU DONANIMLARI

1/71

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

ASANSR KUYU DONANIMLARI523EO0062

Ankara, 2011


2/71

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.


3/71

i

AIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGR .......................................................................................................................................1RENME FAALYET1 ....................................................................................................31. ELEKTRK AKSAMI..........................................................................................................3

1.1. Flexible Kablo...............................................................................................................31.2. Tesisat Kanal................................................................................................................61.3. Aydnlatma Elemanlar (Fener Duy).............................................................................61.4. Asansrlerin Kontrollerini Yaparken Uyulmas Gereken Kurallar...............................9

1.4.1. Kuyu Dibine Girme-kma ve Kuyu Dibinde alma.......................................101.4.2. Kar Arlk Kontrol.........................................................................................111.4.3. Kabin stne kma-nme ve Kabin stnde alma ......................................11

1.4.4. Makine Dairesinde alma.................................................................................12UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 14LME VE DEERLENDRME ....................................................................................15

RENME FAALYET2 ..................................................................................................162. PATENLER ....................................................................................................................... 16

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 19LME VE DEERLENDRME ....................................................................................20

RENME FAALYET3 ..................................................................................................213. RAYLAR ...........................................................................................................................21


RENME FAALYET4 ..................................................................................................344. KARI AIRLIK...............................................................................................................34UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 37LME VE DEERLENDRME ....................................................................................38

RENME FAALYET5 ..................................................................................................395. HALAT VE HALAT REGLATR..............................................................................39


RENME FAALYET6 ..................................................................................................476. KUYU DB REGLTR ...........................................................................................47

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 51

LME VE DEERLENDRME ....................................................................................52RENME FAALYET7 ..................................................................................................537. PARAT SSTEM .........................................................................................................53

7.1. Ani Olarak Etki Eden Parat Tertibat ......................................................................547.2. Kademeli Olarak Etki Eden Parat Tertibat .............................................................56UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59LME VE DEERLENDRME ....................................................................................60

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 61CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................62NERLEN KAYNAKLAR..................................................................................................64KAYNAKA......................................................................................................................... 65

NDEKLER


4/71

ii

AIKLAMALARKOD 523EO0062

ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi

DAL/MESLEK Elektromekanik Tayclar

MODLN ADI Asansr Kuyu Donanmlar

MODLN TANIMIBu modl asansr kuyusunda bulunan donanmlar tantan veoluan arzalar tekniine uygun olarak gidermek iin gereklibilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir.

SRE 40/32

N KOULYETERLK Kuyu donanmlarnn bakm ve onarmn yapmak.

MODLN AMACI

Genel AmaGerekli atlye ortam salandnda; Asansr kuyudonanmlarnn 95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygunolarak kontroln ve deiimini yapabileceksiniz.Amalar

1. Asansrn elektrik aksamnn kontroln ve deiimini95/16/AT asansr ynetmeliine uygun olarakyapabileceksiniz.

2. Asansr patenlerinin kontroln ve deiimini

95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarakyapabileceksiniz.

3. Asansr raylarnn kontroln ve deiimini 95/16/ATAsansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

4. Asansrn kar arlnn kontroln ve deiimini95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarakyapabileceksiniz.

5. Asansrn halat ve halat regltrnn kontroln vedeiimini 95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygunolarak yapabileceksiniz.

6. Asansrn kuyu dibi reglatrnn kontroln ve

deiimini 95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygunolarak yapabileceksiniz.

7. Asansrn parat sisteminin kontroln ve deiimini95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarakyapabileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Snf, atlye, laboratuvar, iletmeler, ktphane, internetortam gibi ortamlar, el takmlar, anahtar takm lar,multimetre, kabin ve kar arlk patenleri, ray, kar arlk,halat ve halat reglatr, kuyu dibi reglatr, parat sistemi,i gvenlii ile ilgili ekipmanlar, dier faydal el ve garalar donanmlar

AIKLAMALAR


5/71

iii

LME VEDEERLENDRME

Her faaliyet sonrasnda o faliyetle ilgili deerlendirme sorular

ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz.retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgive becerileri lerek deerlendirecektir.


6/71

iv


7/71

1

GRSevgili renci,

Teknik elemanlar hzl, sanayilemenin, ekonomik, sosyal ve kltrel kalknmann ennemli unsurudur. Her meslekte olduu gibi asansr sektrnde de yetimi teknik elemanaihtiya duyulmaktadr. Kentlemenin giderek artt lkemizde asansrlere ve bu alandayetimi teknik elemanlara olan ihtiya gnden gne artmaktadr.

Asansr ii; elektrik, elektronik, mekanik, inaat teknii, proje zellii gibi unsurlarntamamnn bir arada dnlmesini gerektiren bir meslektir. Dolaysyla, bilgili ve bu alandabelli becerilere sahip teknik eleman gerektiren bir konudur.

yle bir dnn, 20 katl bir i merkezinde en st kata kacaksnz. Asansrnolmadn ya da arzal olduunu dnmek bile yoruyor insan deil mi? Byle yaplar iinasansr ne kadar gerekli ise asansr salkl bir ekilde kurabilecek, deiik donanmlarnnbakmlarn yapabilecek, ksacas asansrn srekli almasn salayabilecek teknik elemano derece gereklidir.

Gnmz artlarnda bu dalda kendisini yetitiren teknik elemanlarn i bulma vemaddi gelir konusunda pek skntlar yoktur.

Asansrn kuyu donanmlarn reneceiniz bu modlde kiisel donanmnztamamlayacaksnz. Kuyu ierisinde kabinin hareket edebilmesi iin gerekli olan paralartanyacaksnz.

GR


8/71

2


9/71

3

RENME FAALYET1

Uygun ortam salandnda, asansrn elektrik aksamnn kontroln ve deiimini95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Bu modln hazrlk aamasnda internet ortamndan, asansr firmalarndan vektphanelerden yararlanabilirsiniz. Aadaki talimatlar uygulayarak gerekli bilgileri birrapor halinde snfta sununuz:

nternette bulunan arama motorlarna flexible kablo yazarak asansrler veotomatik kaplar hakknda bilgi toplaynz. nternette asansr firmalarnn netsayfalarna baknz. Firmalar bulmak iin Asansr Dnyas dergisi(www.asansordunyas.com), Asansr ve Yryen Merdiven SanayicilerDernei (www.aysad.org.tr), Ege Asansr ve Yryen Merdiven SanayiDernei (www.eaysad.org.tr), Bursa Asansr Sanayicileri Dernei(www.bursad.org) adreslerine girerek gerekli firma adreslerine veynetmeliklere ulaabilirsiniz.

1. ELEKTRK AKSAMI

1.1. Flexible Kablo

Flexible; ngilizce bir kelime olup, esnek, bklgen anlamna gelmektedir. Flexiblekablo da, esnek, bklgen kablo anlamna gelmektedir. Asansr gibi hareketli ortamlardayass (H2) iletkenler kullanlmaktadr. Teknoloji gelitike daha esnek olan kauuk kablolarkullanlmaya balanmtr.

Bu kablolardan bazlar unlardr: H05VVH2-F, H07VVH2-F: ok ince telli, bakr iletkenli, PVC yaltkanl, PVC

d klfl, enerji ve kumanda kablolardr.

Damar says ve kesitler:H05VVH2-F4*0,75 mm2 4*1 mm2 - 4*1,5 mm2 - 8*0,75 mm2- 8*1 mm2 8*1,5 mm2

12*0,75 mm2 12*1 mm2 -12*1,5 mm2

H07VVH2-F4*2,5 mm2 7*2,5 mm2 8*2,5 mm2 12*2,5 mm2

4*4 mm2 4*6 mm2 4*10 mm2 - 4*16 mm2

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA


10/71

4

H05RNH2-F, H07RNH2-F: Elektrolitik kalayl, ince ok telli bakr iletkeni

olan, lastik yaltkanl, ok damarl aleve ve yaa dayankl kloropren kauuk dklfl yass kablolardr.

Asansrlerde, vinlerde, konveyr ve hareket eden aralarda kumanda ve beslemekablosu olarak kullanlr. Kloropren kauuktan zel olarak imal edilen koruyucu d klf ise;yaa, mazota, asitlere, kimyasallara, ozona ve aleve dayankl yapdadr. Bu artlarsonucunda kablo her trl hava artlarnda ve her trl ortam artlarnda alabilmektedir.Bu kablolardan birisi Resim 1.1de grlmektedir.

Resim 1.1: Lastik izoleli, kauuk d klfl, yass kumanda kablosu

1- nce ok telli, kalayl bakr iletken2- Lastik izole3- Kloropren kauuk d klf

Resim 1.2: Yass kablonun bir ucunu kuyu duvarna, dier ucunu kabine sabitlemek iinkullanlan paralar

Flexible kablo makine dairesindeki kumanda panosu ile kabinin stndeki revizyonkutusu arasna balanr. Kabinin btn elektrik balants bu kablo ile salanmaktadr.

Kabin aydnlatmas,

Kabin ii kat butonlarnn beslemesi,

Stop butonu ve alarm butonunun beslemesi,


11/71

5

Revizyon kutusunda bulunan yukar aag butonlarnn beslemesi,

Kabin st aydnlatmasnn beslemesi tamamyla bu kablo yardmylayaplmaktadr.

Resim 1.3: Asansr kuyu donanmlar


12/71

6

1.2. Tesisat Kanal

Kuyu ierisinde kablolar plastik (PVC) kanallar ierisinde tanr. Bu kanallar zarargrmeyecek ekilde kuyu yzeyine uygun ekilde yerletirilir. Kablolar kanal iineyerletirildikten sonra kesinlikle kapaklar kapatlr.

Resim 1.4: Asansr kuyularnda kullanlan bir kablo kanal

1.3. Aydnlatma Elemanlar (Fener Duy)

Kuyu, gerektiinde kullanlmak zere ve tm kat kaplar kapal olduunda kuyuboluunun ii rahata grlebilecek ekilde aydnlatlmaldr (200 lx). Kuyu aydnlatmas,kuyu dibinden 1m yukarda 1 adet, kuyu stnden 50cm aada 1 adet olmak zere ve tmkuyu boyunca maksimum 7m aralklarla, elik kafesli E tipi armatrlerle yaplr. Asansrboluu zelliklerine gre 7m mesafesi azaltlabilir. Hedef, kuyu iinin yeterince aydnlkolmasn salamaktr.

Resim 1.5: Nemli yer armatr (E tipi)


13/71

7

Kabin, kuyu ve makine dairelerinin aydnlatma tesisat asansr makinesini besleyen

devreden bamsz olmaldr. Bu aydnlatma devreleri mutlaka ayr bir besleme hatt ile yada ana alterin giri tarafndan ayrlan bir hatla beslenmek suretiyle yaplabilir. Bu devreyekesinlikle kaak akm rlesi balanmaldr.

Resim 1.6: Nemli yer armatr (E tipi, fener duylu)

Kuyu dibinde en alt aydnlatma armatrnn yannda bir adet priz bulunmaldr. Kuyudibi prizi harici (etan) tipte olmal, damlayan suya kar korunmu olmal, zeminden en az 1m ykseklikte monte edilmelidir. Bu priz kuyu ierisinde muhtemel bir arzada kullanlmakamacyla konulur.

Kuyu iinde alma veya temizlik yaplmas annda kuyu iindeki kiiningvenliinin salanmas iin kuyu alt boluuna ve giri kapsndan kolaylkla ulalabilecekekilde bir durdurma butonu veya alteri konulmaldr (ekil 1.1). Bu buton asansr devred brakacak ekilde yaplmal ve kesinlikle test edilmelidir.

Resim 1.7: Nemli yerlerde kullanlan priz


14/71

8

ekil 1.1: Asansr kuyusunun aydnlatma tesisat


15/71

9

Uygulamalardan nce bir asansr bakmcsnn kesinlikle yapmas gereken emniyet

tedbirleri vardr. Asansrlerde bu ilemler eksiksiz bir ekilde yaplmadan herhangi bir ilemyaplmas ok tehlikelidir.

1.4. Asansrlerin Kontrollerini Yaparken Uyulmas GerekenKurallar

Asansr, elektrik ve mekanik paralardan oluan bir makine grubudur. Her makinegibi kendi amacna uygun bir alma ekline sahip olmakla beraber kullanm amacnaynelik emniyet sistemleri ile de donatlmtr. Gerek normal alma artlarna, gereksebakm, revizyon ya da kontrol almalarna uygun gvenlik sistemleri asansr zerindemevcuttur. lk montajnda bu ltler dikkate alnarak imal edilen asansrler, deiik bakm

firmalar tarafndan bakm, tamir ya da revizyona alnabilir. Asansrler gerekli bakm, tamirya da revizyon grebilecei gibi, yetkin olmayan usta ve raklarn elinde amacndan uzak,sadece o anki arzay giderici, asansrn daha sonraki almalarn etkileyecek ilemleremaruz kalabilir. Bunlarn dnda, zamanla kullanmdan kaynaklanan malzeme yorulmalar,zamanla ortaya kan montaj hatalar da arza oluturmamasna ramen emniyet sistemlerinizaafa uratan etkenlerdendir.

Asansrdeki gvenlik nlemlerine gemeden u konular tekrar hatrlanmaldr:

Ayn marka dahi olsa, her asansr birbirinden farkldr.

Gerekli nlemler alndnda, korku ve panie gerek yoktur.

Ne kadar tecrbeli olunursa olunsun, hibir zaman ar gvenle iyaplmamaldr.

Yorgunken kontrol yaplmamal, kontroller srasnda acele edilmemelidir.

lk kez grlen ve neresinde ne olduu, nasl alt bakm yapan kiilercebilinmeyen, deitirilmi bir makinede kontrol iin gereken nlemler, ihmaledilmeden alnmak zorundadr.

Kontrol almalarna yeni balayan ekiplerde grlen ekimserlik ve

gvensizlik, daha sonra kontrol says arttka oluan ar gven kadartehlikelidir. Korku ve panik ok basite halledilebilecek bir olay bytrken,ar gven de gerekli gvenlik nlemlerinin alnmasnda ihmale yol aar. Heriki durum da kazalarn davetisidir.

Kontrol almalarnda, ekibin kendi arasnda kulland iletiim dili oknemlidir. Ekipler yksek sesle taraflarca daha nce zerinde anlalmkelimelerle birbirlerini uyarmaldr.

zellikle enerjilendirme ve hareketlendirme ilemleri, taraflarn ortakonaylarndan sonra yaplmaldr. Onay almadan mdahale yaplmamaldr.


16/71

10

Kap nndeki durular apraz biimde olmal, arkaya den ayak kapnn

kapanmasna ya da kapnn kiiye arparak dengesini bozmasna engel olmal,ne den ayak eikten en az 5 cm. uzakta durmaldr.

Kabin kaldrma, indirme ya da kuyu ii testlerinizde vcut tamamen kuyu iindeya da kuyu dnda bulunmaldr.

Kontroln yapld katta kontrole balamadan nce kap kilidi ve fi prizmuhakkak kontrol edilmeli, istenmeyen bir hareket olutuunda dier kontrolgrevlisinin kilide mdahalesi ile hareket durdurulabilmelidir. Pratikte birkiinin not tuttuu dier kiinin ilemleri yapt dnlrse, not tutan kontrolgrevlisi kapnn kapanmasn nleyecek ve kilide mdahale edebilecek bir

pozisyonda durmaldr. Kontrole balarken uyar levhas mutlaka aslmaldr.

Rahat hareket olana salayan bir giysi giyilmeli ve ayakkablarn alt lastikolmaldr.

1.4.1. Kuyu Dibine Girme-kma ve Kuyu Dibinde alma

Yukarda anlatlan duru alnarak, tek elle ksa devre kablosu fi kontanadedirilmeli, dier el ile de kabin ii butonlarndan 1. kat dmesinebaslmaldr.

Asansr toplamal kumanda deil ise, dier kontrol grevlisi kilidin ikinciemniyetini salamaldr.

Kabin alt belirli bir ykseklie geldiinde kilit diline bastrarak, kabindurdurulmaldr (fi kontaktan el ekilmeden). Kilit diline basld zaman kabindurmuyor ise fi kontaktan el ekilerek kabin durdurulmaldr. Bu durumda kilitksa devrelidir.

Fi kontaktan el ekildiinde kabin duruyor ise fi kontak sistemi gvenlidir. Bu

durumda kuyu dibi ve kabin alt kontrollerine balanabilir. Dier kontrol grevlisi bu srada asansr kapsnn kapanmasn engellemelidir.

Kuyu dibi kontrolleri yaplrken kilit dilinin mutlaka basl bir ekilde olduukontrol edilmelidir.

Kuyu dibi aydnlatmas almal ya da fener kullanlmaldr.

Kuyuya atlayarak girilmemelidir.

Su basm bir kuyuda ilem yaplmamaldr.


17/71

11

Birden fazla asansr ayn kuyuda tesis edilmise ve kuyular arasnda blme

yoksa bitiik kabinlerin enerjisi kesilmeli ve etiketlenmelidir.

Kuyu dibinde kabin hareket hlinde iken denetim yaplacaksa uygun birpozisyonda yer alnmal, hareketli ve dnen ekipmanlardan uzak durulmaldr.

Denetim almas bittikten sonra sistemin normale dnd teyit edilmelidir.

Kuyu dibinde alma srasnda dme, ezilme ve elektrik arpmasna karnlem alnmaldr.

1.4.2. Kar Arlk Kontrol

Kar arln kontrol mutlaka zemin katta yaplmaldr. Bunun iin, kabininst kata gitmesi salanmaldr. Kabin en st katta iken, kar arlk zemin kattaolacaktr.

Fi kontaktan ksa devre ekilip, tekrar kilit diline basarak gvenliksalandktan sonra kar arlk kontrollerine balanmaldr.

1.4.3. Kabin stne kma-nme ve Kabin stnde alma

Kabin stne kmadan allan katn kilit ve fi-prizinin gerekli kumandayverdiinden emin olunmaldr. Kilidin ksa devre olduu durumlarda bir altkatta alma tercih edilmelidir.

Kabin st seviyesinin, bulunulan kat seviyesinden en ok 50 cm yksekteolmas salanarak almaya balanmaldr.

Seyir ilemleri hazrl bitinceye kadar kat kapsnn kapanmamas iin nlemalnmaldr.

Bir kii kabin stne ktnda, dier kii kapnn yannda olup kapnn

kapanmasna engel olmal, gerektiinde fi priz ya da kilide hemen mdahaleedebilmelidir.

Kabin stne kan kiinin en yakn mdahale edebilecei durdurma sistemiparat kontadr. Bu nedenle ilk nce parat kontann kapann kapalolduu ve alp almad kontrol edilmelidir.

Eer parat konta almyor ise, hareketli paralardan uzak, ama kilitlereulaabilecek bir pozisyonda bulunmaldr.

Kontrolde ama emniyet sistemleri ve iletmeye uygunluk olduu iin zorunluolmadka bakmc kumandas kullanlmamaldr.


18/71

12

Kabin stnde ya da kuyuda aydnlatma yaplmal, yoksa gl bir fener

kullanlmaldr.

Kabin stnde seyir srasnda kuyudaki kntlara ve hareketli ekipmanlaradikkat edilmeli, kabin stndeki pozisyon buna gre seilmelidir.

Kabin stnde hreket halinde denetim yaplacaksa kabinin yukar frlamas yada aa dmesi gibi tehlikeli durumlarla karlamamak iin kuyu st ya dakuyu dibine uygun mesafelerde kalnmaldr.

Kuyudaki kabin alan dnda kalan' boluklarn 30 cmden daha fazla olmasdme tehlikesi yaratabilecei iin nlem alnmaldr. .

Birden fazla asansrn bulunduu kuyularda, aradaki mesafe kazayla temasaneden olabilecekse bitiik kabin enerjisi kesilerek gvenli alma olanasalanmaldr.

Kabin stnden seyirle denetim yaplacaksa ve kabin stnde bakmc kumandabutonu yoksa d kumanda enerjisi kesilmeli, kabin iinde ve stnde birer kiiolmak zere, kabin stndeki grevli kabin iindeki grevliye kabini en dkmesafede, belirtilen ynde altrma bilgisi vererek ilemi bitirmelidir.

Durdurulamayacak bir hareketle karlaldnda alt ya da st kesiciler devreyegirecek ya da tamponlar asansr kabininin yukarya aklmasna engel olacaktr.

Her zaman yukarda ya da aada bir insann saca boluk kalr. Budurumda panie kaplmadan, eilip beklenmelidir. Dier kontrol grevlisimdahale ederek fi priz ya da kilitten devreyi kesmeli, buna yetiemediitakdirde asansr kendi kesicileri ile durduunda, asansr aaya indiripkiinin kmasn salamaldr.

Kuyu ii kabin stnde alma ilemi yapldktan sonra kat kapsnn gvenlibir ekilde kapandndan emin olunmaldr.

Kabin stnde alma yaplrken dme, ezilme ve elektrik arpmasna karnlem alnmaldr.

Denetim almalar bittikten sonra sistemin normale dnd teyit edilmelidir.

1.4.4. Makine Dairesinde alma

Makine dairesine ilk kta kaak olabilecei ve topraklamann yaplmaddnlerek kontrol edilecek cihazlarda statik ya da dinamik elektriin var olupolmad kontrol edilmelidir.

Bu blmdeki cihazlarn ou, stnde ayn zamanda elektrik bulundurancihazlar olduundan bu kontrol yaplmadan hibir metal aksama

dokunulmamaldr.


19/71

13

Asansr hareketli iken fiziki testler yaplmamal, test yaplacak durumlarda iki

devre kesiciden enerjiyi kesip, enerjinin kesildiinden emin olduktan sonratestler yaplmaldr.

Yaltm bozukluu nedeniyle cihaz gvdeleri ya da gerilim altnda olmamasgereken ksmlar gerilim altnda kalabilirler. Ksa devreler ya da elektrikkaaklar oluabilir.

Sistemin topraklanm olmas halinde koruma cihazlar ilevlerini yerinegetirerek elektrik devresini enerjisiz hale getirirler. zellikle elektriklidonanmlarda temas ya da adm gerilimlerine dikkat edilmelidir. Hareket vermeya da hareket kesme ileri dzgn ve anlalabilir net ifadelerle tanmlanmal,

yanl anlalmalarn nne geilmelidir. Makine dairesinde dnen ve hareketli ekipmanlardan gvenlik mesafesi

braklarak uzak durulmaldr (halatlar, reglatr halat vs.).

Pano geriliminin kesilmesi gerektiinde g, aydnlatma ve kontrol devrelerininayr olabilecei dnlerek hangi sistemin enerjisinin kesilmesi gerekli iseilgili katn, ekipmann, devrenin enerjisinin kesildiinden emin olunmaldr.

Baz tesislerde birden fazla, birbiri ile ilintili devreler ve sistemler olabileceidnlerek bir panonun enerjisinin kesilmesinin, sistemi enerjisiz halegetirmek iin yeterli olmad gz nnde bulundurularak nlem alnmaldr.

Gerilim altnda bir panoda denetim gerekletirilecekse, iletken, metal, uzun veyaltmsz nesneler panoya sokulmamaldr.

Gerilim altndaki panoda denetim yaparken panoya yaslanlmamaldr.

Elektrik devrelerinin bulunduu, enerjili panolarda denetim yaparkenaydnlatmann yeterli olmas salanmal, el ile temas gerekli ise grlemeyennoktalara temas edilmemelidir.

Birden fazla asansrn bulunduu makine dairelerinde doru asansrnenerjisinin kesildii ya da enerjilendii mutlaka kontrol edilmelidir.

Devrede kondansatrler varsa, bunlar zerindeki ykn boalabileceidnlerek nlem alnmaldr.

Floresanl aydnlatmann olduu makine dairelerinde dnen ekipmanlarnksal grnt yanlmalar (stroboskobik olay) sonucunda dnmyormu gibigrnme ihtimaline kar dikkatli olunmaldr.

Denetim almalar bittikten sonra sistemin normale dnd teyit edilmelidir.


20/71

14

UYGULAMA FAALYETAada verilen ynergeleri uygulaynz.

Kabin ve makine dairesi arasnda kullanlan flexible kablonun montajnyapnz.

Kuyu ierisinde bulunan aydnlatma sisteminin balantlarn yapnz.

lem Basamaklar neriler

Asansrn flexible kablosunukontrol etmek

Yukarda belirtilen gvenlik kurallarna uyunuz. Asansr kabininin stne karak flexible kabloyu

kuyu boyunca kontrol ederek herhangi birzedelenme, izolesinin syrld ve atlad yer varm? Kontrol ediniz. Varsa not alnz.

Kuyunun en stnde ve kabin altnda bulunanflexible kabloyu sabitlemeye yarayan takozlarncvatalarnda bir geveme olup olmadn,takozlarn kabloya zarar verme durumunun olupolmadn kontrol ediniz.

Kabin en alt durakta iken kablonun kuyu dibine olanmesafesine baknz.

Asansrn tesisat kanalnkontrol etmek

Asansr kabininin stne karak kuyu boyuncakablo kanallar kapaklarnn ak olup olmadnabaknz.

Kablolarn kanaldan dar kp kmadn kontrolediniz.

Kablo kanalndan kat kaplarna ayrlan hatlarkontrol ediniz.

Asansrn kuyu iiaydnlatma elamanlarnkontrol etmek

Kuyu aydnlatma anahtarn kapatarak lambalaraenerji veriniz.

Kuyu boyunca lambalarn yanp yanmadn kontrolediniz. Yanmayan lambalar not ediniz.

Lamba armatrlerinin zellikle effaf korumamuhafazalarnn temiz ve krk olup olmadnkontrol ediniz.

Besleme kablosunu, kuyu dibi prizini kontrol ediniz. Yanmayan lamba ve kirlenen armatr varsa enerjiyi

keserek el feneri ile gerekli bakm yapnz.

UYGULAMA FAALYET


21/71

15

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorularn cevaplarn doru veya yanl olarak deerlendiriniz.

1. ( )Flexible kablo makine dairesinde bulunun kumanda panosu ile kabinstnde bulunan revizyon kutusu arasna balanr.

2. ( )Flexible kablo yass ve esnek bir kablo olup kuyu duvarnn en stne vekabin altna plastik takozlarla sabitlenir.

3. ( )Kablo kanal iine kap kilidi beslemesi ve flexible kablo yerletirilir.4. ( )Kuyu aydnlatmas iin kullanlan lamba armatrleri aras mesafe en az 7m

olmaldr.5. ( )Kuyu ierisinde kullanlan btn elektrik malzemesi neme dayankl etanmalzemeler olmaldr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerekkendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnzsorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.

Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

LME VE DEERLENDRME


22/71

16

RENME FAALYET2

Uygun ortam salandnda, asansr patenlerinin kontroln ve deiimini 95/16/ATAsansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Asansrlerde kullanlan kar arlk patenleri ve kabin patenlerini internetten

ve asansr firmalarndan faydalanarak aratrnz.

2. PATENLERKabin ve kar arlk ayr ayr klavuz rayna patenler ile alt ve st ksmlardan

klavuzlanmaktadr. Klavuzlama yapan patenler, ekil 2.1de gsterildii gibi (a) kayanpaten, (b) dner paten ve (c) tekerlekli patenler olmak zere 3 ayr tiptedir.

ekil 2.1: Paten eitleri

Kayan patenler, 2 m/sn altndaki orta ve dk hzda alan asansrlerdekullanlmaktadr. Kayma sresi, kabin hareketine ilave bir kuvvet oluturabilmekte veklavuz raylara sabit basn uygulamaktadr. Pabularn gvdesi dkme demirden, tamponblgesi neopran veya benzeri zellikte plastik esasl malzemeden imal edilir. Anmadayanklln artrmak ve daha uzun mr salamak iin molibdendislfaf ilaveedilmektedir. Klavuz raylar otomatik olarak gresle yalanmak suretiyle srtnme direnciazaltlmakta ve alma koullar iyiletirilmektedir.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA


23/71

17

Resim 2.1: Kayan paten

Dner patenler, yksek hzl asansrlerde tercih edilmektedir. Ancak yumuak bir

kullanm ve srtnme kayplarnn azaltlmas nedeniyle gten kazan salamak amacylaorta hzl asansrlerde de kullanlmaktadr.

Resim 2.2: Dner patenler

Tekerlekli patenler, klavuz raylara srekli temas halinde bulunan adet kendietrafnda dnebilen ve rulmanl tekerlekten olumaktadr. Tekerlekler plastik veyapoliretandan imal edildiinden titreimler olduka azaltlmtr. Sessiz almas vesrtnmesinin az olmasndan tercih edilmektedir. Tekerlekli patenlerin bulunduu klavuzraylar yalanmaz.

Resim 2.3:Tekerlekli patenler


24/71

18

Resim 2.4: Deiik tipte paten ve paten pabular


25/71

19


Kabin ve kar arlk patenlerini deitiriniz.


Asansrn kabin ve kararlk patenlerini kontroletmek

renme Faaliyeti-1de belirtilen gvenlik kurallarnauyunuz.

Kabin stne karak kabin st patenleri ile rayarasnda boluk kontrol ediniz Paten pabularnnanp anmadna baknz. Paten cvatalarn kontrolediniz. Geveyen ve eksik olan varsa gerekli bakmyapnz.

Kabini en alt katta iken 1 m kadar yukar hareketettirinp ve durdurunuz. Kabin bu durumda iken kuyudibine inerek kabin alt patenlerini kontrol ediniz.Paten pabularnn, paten ile ray aras temasnn uygunolup olmadn kontrol edin. Paten cvatalarn kontrol

ediniz. Kar arln patenlerini kontrol etmek iin kabini en

st duraa gnderip kar arln en alt duraktaolmasn salaynz. Kuyu dibine inerek kar arlkpatenlerini kontrol ediniz. Problem varsa gereklibakm yapnz.

Asansrn kabin ve kararlk patenlerinindeiimini yapmak

Patenlerde herhangi bir anma varsa deitirmekgerekir.

Kabin st patenlerini deitirmek iin gerekli

tedbirleri alarak kabin stne knz. Deitirilecekpatenin ray ile temasn azaltmak iin ray ile kabinarasna bir takoz sktrnz. Boa kan patenincvatalarn skerek dikkatli bir ekilde pateni karpyeni pateni yerine taknz.

Kabin alt patenlerinin deiimini kabin en alt duraktaiken yapnz. Deitirme ilemleri ayndr.

Kar alk patenleri kar arlk en alt durakta ikenyaplr. Kar arlk patenlerini deitirirken de ayn

ilemleri takip ediniz.

UYGULAMA FAALYET


26/71

20


1. ( )Kabin ve kar arlk ayr ayr klavuz rayna patenler ile alt ve stksmlardan klavuzlanmaktadr.

2. ( )Kayan patenler, hz 2 m/snnin stndeki asansrlerde kullanlr.3. ( )Tekerlekli patenlerin kullanld asansrlerde klavuz raylar kesinlikle

yalanmaz.4. ( )Patenler kabine ve kar arla kolay sklp taklabilecek ekilde

olmaldr.5. ( )Bir asansrde 4 kabinde, 4 kar arlkta olmak zere toplam 8 adet patenmevcuttur.

DEERLENDRME



LME VE DEERLENDRME


27/71

21

RENME FAALYET3

Uygun ortam salandnda, asansr raylarnn kontroln ve deiimini 95/16/ATAsansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Asansrlerde kullanlan kabin ve kar arlk raylarn internetten ve asansr

firmalarndan faydalanarak aratrnz.

3. RAYLARKlavuz raylar asansr tesisinde kabini ve kar arl dey hareketlerde ayr ayr

klavuzlamak ve yatay hareketlerini en aza indirmek, parat tertibatnn almasdurumunda kabini durdurmak maksadyla kullanlr. Kabin ve kar arln deydorultularn korur, dnmesini engellerler. Ayn zamanda, parat dzeninin kabini tutmakiin kullanaca elemanlar raylardr. Genellikle souk ekme elik T-profilleri kullanlr.

Kuyu ierisinde klavuz raylarn dik ve aralarndaki mesafenin kuyu boyunca sabitolmas nemlidir. Ayrca klavuz raylarnn arka ksmlar balant levhas iin dz bir yzeyoluturucak ekilde ilenmitir. Balant levhas klavuz raylarn u ksmndan en az 4 cvataile tespit edilmeli ve kalnl klavuz ray kalnl kadar alnmaldr.

Klavuz ray en alt uta kuyu iinde desteklenmeli ve btn bir ray boyunca belliaralklarla destekler yerletirilmelidir. Destekler ve destek duvarlar yatay kuvvetleridengeleyecek dzeyde olmaldr.

RENME FAALYET3

AMA

ARATIRMA


28/71

22

Resim 3.1: Raylar

Ray seiminde u faktrler dikkate alnr:

Kabin arl

Kabin yk (tayabilecei yk)

Emniyet freni tipi

Ray deme sistemi ve konsol aralklar

Raylar, nce ham eliin scak haddelenmesi ile T profil eklini alma aamasndangemek zorundadr. Bu aamadan sonra izlenen imal usulune gre raylar ikiye ayr lr:

Souk ekme raylar

lenmi raylar

Souk ekme raylar, ham T profillerin sert metal kalibreden geirilmesi ile svamave sktrma usulyle ilenmi raylar ise ham T profillerin yzeyinden tala kaldrlmasusuluyle retilirler. Souk ekme raylar, standartlarda A harfi ile, ilenmi raylar ise Bharfi ile simgelenirler. rnein T90-A veya T90-B gibi.


29/71

23

Resim 3.2: Kabin ve kar arlk raylar

Resim 3.3: Ray montajnda kullanlan paralar

Raylarn birbirine ve duvara montajlarnda eitli paralar kullanlr. zellikle elikdbel, cvata-somun, eitli konsol paralar ve trnak bulunur. Konsolun duvaratutturulmasnda elik dbel nemlidir. Ray konsol tutacaktr. Konsol ile ray arasnda trnakile tutturulacaktr.


30/71

24

ekil 3.1: Kabin raynn kuyu duvarna montaj

ekil 3.2: Rayn konsola balants


31/71

25

ekil 3.3: Kuyu iinde ray


32/71

26

Kabin raylarnn kuyuya tespit ekli

Rayn raya tespit ekli: Raylarn birleim noktalarnda balant iyisalanacak ve geilerde knt olmamas iin raylarn ek yerlerindeerkek dii merkezlemeler olacaktr. Raylar balant noktalarnda bir arapara ile birbirlerine cvatalarla balanacak olup, ray ek yerleri karlklraylarda ayn seviyede yaplmayacaktr (ekil 3.4).

Rayn mesnede tespit ekli: Raylar duvarlara mesnetlerle tespitedilecektir. Rayn mesnede tespit ekli rijit olmayp trnaklar sayesindedikey istikamette kayan tipte olacaktr. Ray trnaklar s deiimindekaymay kolaylatrmak iin ray ile trnaklar ve mesnetler aras montaj

srasnda ara para konulacaktr(ekil 3.2). Rayn asansr kuyusuna tespit ekli: Raylar asansr kuyusunda ya

zemine oturtulacak veya kuyu tavanna aslacaktr. Raylara ayn zamandahem asma hem de oturtma sistemi uygulanmayacaktr. Raylarn aslma veoturtma ekli binann statik durumuna gre belirlenecek ve balantlarTSE normlarna uygun ekilde yaplarak ilgili hesaplar idareyeverilecektir (ekil 3.1).

Ray ebad ve tespit ekli: Ray ebatlar TSE normlarna uygun kesitlerdeseilecektir. Ray kesitlerinin hesabnda asl raylarda ekmeye, zemine

oturmu raylarda flambaja gre hesap yaplacak ve kesit tayin edilecektir.Ray hesab sonucunda bulunan kesit daha kk ksa bile kullanlacakray kesiti 70x65x9 mm den az olmayacaktr.

Ray mesnet mesafeleri ve hesab: Ray mesnetlemelerinin hesaboturtma veya asma raya gre hangisi seilmise TSE normlarna greyaplacak ve hesap daha fazla ksa dahi mesnetleme mesafesi 2 m denfazla olmayacaktr (ekil 3.3).

Kar arlk raylarnn kuyuya tespit ekilleri

Rayn raya tespit ekli: Kabin raylarnn raya tespit eklindeki esaslara

uyularak yaplacaktr.

Rayn mesnede tespit ekli: Kabin raylarnn mesnede tespit eklindekiesaslara uyularak yaplacaktr.

Rayn asansr kuyusuna tespit ekli: Kabin raylarnn asansrkuyusundaki tespit ekli esaslarna uyularak yaplacaktr.


33/71

27

Ray mesnetleme mesafeleri ve hesab: Ray mesnetlemelerinin hesab

oturtma veya asma raya gre hangisi seilmise TSE normlarna greyaplacak ve hesap daha fazla ksa dahi mesnetleme mesafesi 2 mdenfazla olmayacaktr. Kar arlk ray kesiti en az 50x50x5 mm,ebatlarnda olacaktr. Kabin ray mesnetleme mesafeleri ve hesap ekliesas alnarak uygulanacaktr.

ekil 3.4:(a) Flan lleri, (b) Ray-flan balant noktas, (c) ki rayn birleimi


34/71

28

ekil 3.5: Asansr klavuz ray kesitleri

Tablo 3.1: Klavuz ray lleri


35/71

29

ekil 3.6: Ray balant levhas (flan)

Tablo 3.2: Balant levhas ve elemanlarnn lleri


36/71

30

ekil 3.7: Ray balant paralar

Ray balants trnak ve tutucusu sayesinde yaplacaktr. Asansrn tayaca arlagre rayn ebatlar deitii iin ray balant elamanlarnn da ebatlar deimektedir. Tablo3.3te boyutlar grlmektedir.

Tablo 3.3: Ray balant paralarnn boyutlar (mm)


37/71

31

Resim 3.4: ki rayn balant levhas ile birletirilmesi


38/71

32

UYGULAMA FAALYETAada verilen ynergeleri uygulaynz,

Duvara elik dbel yardmyla ray konsollarn monte ediniz. Konsollara trnaklar yardmyla ray monte ediniz. Raylar birbirine monte ediniz.


Asansrn kabin raylarnkontrol etmek

Asansrn kar arlkraylarn kontrol etmek


Kabin en st durakta iken kap ak iken fi priziksa devre edip kilide bastktan sonra kabini aakatlardan birisine gnderecek ekilde hareket ettiriniz.Kabin st zemin seviyesine gelince fi-priz ve kilidibrakarak kabinin durmasn salayp kabinin stneknz.

Kuyu boyunca raylar kontrol ediniz. Ray yannyeterli olup olmadn anlamak iin patenin temasettii yzeye parmanzla dokununuz. Parmanzdaya tabakas oluup kayganlayorsa ya yeterlidir.Aksi durumda ya yetersiz demektir.

Raylarn birleim noktalarndaki cvatalar kontrolederek geveyen varsa sknz. Birleim noktalarndaraylarda seviye fark olup olmadn kontrol ediniz.

Ray konsol balantlarn kontrol ediniz.

Raylarn paten srten yzeylerinde herhangi bir prz

olup olmadn kontrol ediniz. Raylardan birisinin deitirilmesi gerekiyorsa, nce alt

balant cvatalarndan balayarak, yukar doru raytutan cvatalar sknz. Ray st ucundaki cvatadeliklerinden halata balayarak yavaa kuyudankarnz. Yeni ray ayn ekilde kuyuya bir ucundanhalata balayarak kuyuya yerletiniz ve cvatalarntakp sktrnz.

Kar arlk raylarnn da kabin raylar gibi bakmnyapnz.

UYGULAMA FAALYET


39/71

33


1. ( ) Klavuz raylar asansr tesisinde kabini ve kar arl deyhareketlerde ayr ayr klavuzlamak ve yatay hareketlerini en aza indirmek,parat tertibatnn almas durumunda kabini durdurmak maksadylakullanlr.

2. ( ) Balant levhas klavuz raylarn u ksmndan en az 4 cvata ile tespitedilmeli ve kalnl klavuz ray kalnl kadar alnmaldr.

3. ( ) Kabin klavuz raylar en az 50*50*5 mm olmaldr.

4. ( ) Kuyu duvarna raylar mesnetleme mesafeleri en fazla 3 m olmaldr.

5. ( ) lenmi raylar A, souk ekme raylar B harfi ile gsterilir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerekkendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz

sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.


LME VE DEERLENDRME


40/71

34

RENME FAALYET4

Uygun ortam salandnda, asansrn kar arlnn kontroln ve deiimini95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Asansrlerde kullanlan kar arlklar internetten ve asansr firmalarndan

faydalanarak aratrnz.

4. KARI AIRLIKKabin arlnn ve tam ykn 0,4 ya da 0,5'ini karlayacak deerde seilir. Kolay

tanabilmesi ve miktar ayarlanmas bakmndan birbiriyle balanabilecek dkme demirparalar hlinde yaplr. Kar arlk elik bir ereve, yardmc arlklar ve elik ereveyetutturulmu ynlendirme elemanlarndan olumaktadr. Yardmc arlklar genellikle dkmedemirden veya elik levhalardan imal edilebilir. Blmlerini ksaca aklayalm.

Halat balantlar: Halat ular kar arla veya ask noktalarna, kurundklm soketler, halat kilitleri, en az uygun halat klemensiyle balanankurt gz, konik soket, presle sktrlm boru ya da ayn derecede gvenlibaka bir sistemle balanmaldr. Halat balantlarnda, kurt gz ve ielibalantlar dnda ift klemens kullanlmaldr. Klemens ynleri tayc halatbomayacak, ezmeyecek ekilde olmal, kontra somun ve kopilyalar eksiksizolmaldr. Palangal sistemlerde kasnak kamalar ve milleri kontrol edilmeli,halat atma pimi aranmal, halatlar balant noktalarnda incelenmelidir. Halatuzamasnn daha sonraki yllarda gzlemlenebilmesi iin kar arlk altsnrnn boyayla iaretlenmesi gerekir. Halat boyundaki uzama kt artlarda%1,0 i gememelidir. Halat ular tellenmeye kar sarlm olmaldr.

Kar arlk dengesi: Kabin ve kar arlk kuyu orta noktasna getirilip kabiniine beyan yknn yars kadar ktle ilavesiyle asansr enerjisi kesilerek frenalarak kabin aa-yukar ynde hareket ettirilerek test edilebilir. Beyanyknn yarsyla ykl kabinde ini ve k akmlarnn birbirine eit olmasgerekir. Kar arlk miktar projede belirtilen deere uygun olmaldr. Dengezinciri veya halat kullanlyorsa balantlar uygun olmaldr.

RENME FAALYET4

AMA

ARATIRMA


41/71

35

Kar arlk karkas: Kar arlk, st ste dizilen bloklardan oluuyorsa,

bunlarn yerinden kmasn nlemek iin gerekli tedbirler alnmaldr. Bu amaiin, arlk bloklarn skca tutan bir iskelet kullanlmal ya da arln, metalbloklardan olumas ve asansrn beyan hznn 1 m/sn yi amamasdurumunda, en az iki adet olmak zere kontra somunlu balant tijlerikullanlmaldr. Karkas altnda tampon arpma plakas olmal ve yeterlidayankla sahip olmaldr.

Patenler: Patenler, eksik, anm, ayarlar bozuk olmamal, patenlerde bolukve ar ya birikimi olmamaldr. Ray pabular veya bunlarn elemanlarkolaylkla sklp deitirilebilmelidir. Paten bloklarn sabitleme cvatalartam olmal, paten boluklar kar arlkta sallanma oluturmamaldr.

Cvata balantlar: Cvata balantlar eksik, somunlar gevek, kopilyalareksik olmamaldr. Karkas balantlar sadece kaynak ile yaplmayp, cvatabalants ve kaynak balants beraberce kullandrlmaldr.

Kar arlk separatr: Kar arlk veya dengeleme arlnn hareketsahas, kuyu tabanndan en fazla 0,3 m'den balayp en az 2,5 m yksekliekadar uzanan sert bir ayrc blme ile korunmaldr.

Genilik en az kar arlk geniliinin her iki yanna 0,1 m ilavesiyle bulunmaldr.Bu blme delikli malzemeden yaplrsa TS EN 294e uygun olmaldr. Yapm itibar ile kar

arlk tamponlarnn ve dier sabit malzemenin bakmna ve gzlenmesine engel olmamal,gerektiinde malzeme deiimi ve karkas bakm yaplabilmelidir.

ekil 4.1: Kar arlk


42/71

36

Kar arlk bloklar kuyunun llerine gre seilir. Kar arlklar genelde tipte

retilirler. Bunlar 56, 66 ve 76 cm geniliklere sahip arlklardr. ekil 4.2deki L uzunluu56, 66 ve 76 cm olabilir.

ekil 4.2: Kar arlk blou

ekil 4.3: Kar arlklar


43/71

37

UYGULAMA FAALYETAadaki verilen ynergeleri uygulaynz:

Kabin kar arlnn ray stndeki pozisyonunu kontrol ediniz.

Kabin kar arlnn arlk paralarn teker teker karnz.

Kar arlk paralarn yerine kabin arlk deerlerine gre monte ediniz.


Asansrn kabin kararln kontrol etmek

Asansrn kabin ve kararlnn deiiminiyapmak

renme Faaliyeti-1de belirtilen gvenlikkurallarna uyunuz.

Kabini en st kata gnderiniz ve kuyu dibine inerekkar arln kontrolne balaynz.

Kar arln halat balantlarn kontrol ediniz.Halat gerginlikleri eit olmaldr. Balantlardageveme var ise sktnz

Kar arlklar birbirine balayan civatalar kontroledip geveklik var ise sktrnz

Kar arlk patenlerini kontrol edin. Paten

civatalarn kontrol ediniz. Patenlerde boluk ve arya birikintileri olmamaldr.

En alt duran kaps ile kar kuyu duvar arasnaaa kalaslar yerletiriniz ve kar arlnkalaslarn zerine oturmasn salayn.

Makine dairesine karak tahrik kasnana kabinkar arlk halatlarn sktran halat sabitlemekelepelerini taknz.

Revizyon butonlar ile tahrik kasnann kabiniyarm tur yukar kaldracak ynde dnmesini

salaynz. En st durak kapsn aarak yine kap ile kar kuyuduvar arasna kalaslar yerletiriniz.

Tekrar makine dairesine karak aa revizyonbotonuna basarak kabini kalaslar zerine oturtarakhalatlarn bota kalmasn salaynz.

Gerekli dzenlemeleri (deiiklikleri) yaptktansonra yukarda yaptnz ilem basamaklarnsondan baa doru tekrar yaparak kabin ve kararl deitirmi olursunuz.

UYGULAMA FAALYET


44/71

38


1. ( ) Kar arlk, kabin arlna ilave olarak tam yk arlnn yarsnkarlayacak deerde seilir.

2. ( ) Kabin ve kar arlk kuyu orta noktasna getirilip kabin iine beyanyknn yars kadar ktle ilavesiyle asansr enerjisi kesilerek fren alarakkabin aa-yukar ynde hareket ettirilerek test edilebilir.

3. ( ) Kar arlk halatlar ile hz reglatrne balanr.

4. ( ) Kar arlk bloklar eklindedir. Bu bloklar kar arlk karkas ierisineyerletirilerek birbirine cvatalarla balanr.

DEERLENDRME



LME VE DEERLENDRME


45/71

39

RENME FAALYET5

Uygun ortam salandnda, halatlarn kontroln ve deiimini 95/16/AT AsansrYnetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Asansrlerde kullanlan halatlar internetten ve asansr firmalarndan


5. HALAT VE HALAT REGLATRSrtnmeli tahrik gruplarnda, tahrik eleman olarak 6 yuvarlak kordonlu bazen de 7

veya 8 yuvarlak kordonlu elik tel halatlar kullanlmaktadr. Halat ap minimum 8 mmolarak seilen elik tel halatlarn kopma mukavemeti 1570 N/mm2 veya 1770 N/mm2olmaktadr. Tahrik mekanizmasnda genellikle 4 adet Seale tipi elik tel halatkullanlmaktadr.

Asansr makinelerinde ask halat olarak ounlukla paralel sarml halatlarkullanlmaktadr. Paralel sarml halatlar olarak Seale veya Warrington halat yaygnkullanlmaktadr. nsan tayan asansrlerde en az drt halat kullanlmal ve halat ap 8 mmden az olmamaldr. Paralel sarml halatn kordonlarndaki eit sarml halatlarda kordoniindeki teller ayn uzunlua sahiptir. Bu tip halatlar, apraz sarml veya dz sarmlkordonlardan meydana gelmektedir.

ekil 5.1: Kumpasla halat apnn llmesi

RENME FAALYET5

AMA

ARATIRMA


46/71

40

6*19 Seale, Elyaf zl 8*19 Seale, Elyaf zl 6*19 Seale, elik tel zlekil 5.2:Seale tipi ask halatlar

ekil 5.2'de grld gibi halat kesitlerinin kordon yaplarnda 3 ayr apta telkullanlmaktadr. Orta aptaki bir tel etrafnda bir sra ince tel, bunlarn da etrafnda en kalnteller dizilidir. Bu da halatn kasnak zerinde gezinmesinden ileri gelen srtnmeler sonucutellerin anarak kopmasn geciktirir.

Tablo 5.1:8*19 Seale, kendir zl halatn zellikleri

Halat ular, kabine ya da ask noktalarna kurun dklm soketler, halat kilitleri, en

az uygun halat klemensiyle balanan kurt gz, konik soket, presle sktrlm boru yada ayn derecede gvenli baka bir sistemle balanm olmaldr. Halat balantlarnda, kurtgz ve ieli balantlar dnda ift klemens kullanlmaldr. Klemens ynleri tayc halatbomayacak, ezmeyecek ekilde olmal, kontra somun ve kopilyalar eksiksiz olmaldr.Palangal asansrlerde kasnak mil ve kamalar kontrol edilmeli, kasnakta halat atma pimiaranmaldr. Halat balant noktasnda balantlar kontrol edilmeli ve halat geveme kontaaranmaldr.

Halatlar kullanldka anrlar. Hasara urayan bir halat kullanmak doru deildir.

ekil 5.3te hasara uram bir halat grlmektedir.


47/71

41

ekil 5.3: Hasara uram halat

Resim 5.1: Halat balatlarnda kullanlan halat ieleri

Halat ieleri, halatn kabin ile balantsnda ve kar arlk balantsndakullanlmaktadr. Kabinlerin hareketlerinde uygulanmaya balanmtr. Halat ieleri kuyuiinde ve makine dairesinde kabinlerin fazladan dolamasna engel olmak iin kullanlmtr.Kabin ve kar arln daha ksa ve salam bir balant yapmas salanmtr.


48/71

42

Resim 5.2: Halat balantlarnda kullanlan halat ieleri

Resim 5.3 :Halat iesi kullanlarak yaplm kar arlk halat balants


49/71

43

Resim 5.4: Halat iesi kullanlarak yaplm kabin halat balants

Resim 5.5: Reglatr halatnn kabinde stnin veya altnda buluan fren mekanizmasnabalants


50/71

44

Resim 5.6: Aadan yukarya doru ekilmi bir asansr kuyusu resmi

Resim 5.7: Bol alteri ve reglatr halatnda takl olan plastik takoz


51/71

45

UYGULAMA FAALYET


Asansrn halatn kontroletmek

Asansrn regltrhalatn kontrol etmek


Kabin stnde bulunan halat balantlarn kontrolediniz. Balantlarda geveklik, halatlarda tellenme vehasar olup olmadn kontrol ediniz.

Kar arlk en alt katta iken kuyu dibine inerek kararlk halat balantlarn kontrol ediniz. Halat

balantlarnda ie kullanlmsa atlama,balantlarda geveklik, halatlarda tellenme ve hasarolup olmadn kontrol ediniz.

Makine dairesine karak kabini en st duraakarnz. Revizyon butonu ile kabini aag doruhareket ettirerek kabin ve reglatr halatlarndatellenme ve hasar olup olmadn kontrol ediniz.

Kuyu dibine inerek reglatr halatnn gerginliini,kuyu dibi reglatr halat gergi dzenini ve halatgevetme kontan kontrol ediniz.

Kabin stnde veya kabin altnda bulunan reglatrhalat balantlarn kontrol ediniz.

Kabin herhangi bir sebepten dolay ar yukarktnda asansrn enerjisini kesmek amacylareglatrn altna yerletirilen bol alterini amak iinhalata taklan takozun olup olmadn kontrol ediniz.

UYGULAMA FAALYET


52/71

46


1. ( ) Kabin halat ap en az 6 mm olmaldr.2. ( ) Halat ular, kabine ya da ask noktalarna kurun dklm soketler (halat

ieleri) veya halat kilitleri ile en az uygun halat klemensiyle balanr.3. ( ) Kabin halatlar arasnda uzunluk fark olmamaldr.4. ( ) Kabin ve reglatr halatlarnda tellenme ve hasar grldnde bu

ksmlara ek yaplmaldr.

5. ( ) Reglatr halat parat tertibatn altran mekanizmaya balanr.

DEERLENDRME



LME VE DEERLENDRME


53/71

47

RENME FAALYET6

Uygun ortam salandnda, asansr kuyu dibi reglatr makaras ve arlnnkontroln ve deiimini 95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Asansrlerde kullanlan kuyu dibi reglatr makaras ve arln internetten ve

asansr firmalarndan faydalanarak aratrnz.

6. KUYU DB REGLTRKuyu dibi reglatr, kuyunun en altnda parat sistemine bal olan halata bal

olarak alr. Grevi, halatn yeterli bir gerginlikte olmasn salamak ve halat gevediizaman asansr devre d brakmaktr.

Reglatr arl -yay

Reglatr halatn germek iin baz asansrlerde arlk, baz asansrlerde ise yay

kullanlmaktadr. Reglatr arl tabana oturmu olmamal, mafsal balantl olmal ya dagerdirme yay fonksiyonel olmaldr. Reglatr arl, germe fonksiyonunu yerinegetirmelidir.

Reglatr halat ve makaras

Hz regltr bir gergi makarasyla gerilmelidir. ok esnek bir halatla (en az 6 mmap) tahrik edilmelidir. Reglatr halat gvenlik tertibatndan kolayca sklebilir olmaldr.Gvenlik tertibatnn almas srasnda reglatr halat ve bunun balantlar, frenlememesafesinin normalden fazla olmas durumunda dahi kopmamaldr. Reglatr halat gevekolmamal, halatta tellenme ve deformasyon olmamaldr.

Resim 6.1: Reglatr arl, makaras ve halat gevetme konta

RENME FAALYET6

AMA

ARATIRMA


54/71

48

ekil 6.1: Reglatr arl, makaras ve halat uzama kontann montaj


55/71

49

ekil 6.2: Hz reglatrnn blmleri ve balatlar


56/71

50

Resim 6.2: Reglatr makaras, arl ve raya balants


57/71

51

UYGULAMA FAALYETAadaki verilen ynergeleri uygulaynz.

Kuyu dibi reglatr makarasn halatndan kurtararak sknz. Reglatr makara arln sknz. Sklen paralar tekrar yerine monte ediniz. Halat makaraya yerletirdikten sonra kontan almasn kontrol ediniz.


Asansrn kuyu dibireglatr makaras,arl ve halat uzamakontan kontrol etmek.

Asansrn kuyu dibireglatr makaras,arl ve halat uzamakontann diiminiyapmak.

renme Faaliyeti-1de belirtilen gvenlik kurallarnauyunuz. Gerekli tedbirleri alp kuyu dibine inerek reglatr

makarasn kontrol ediniz. Makara halatnn germegrevini yapp yapmadn inceleyiniz. Makarannraya balantsn inceleyiniz

Reglatr arlnn kuyu dibine olan mesafesinebakn. Arlk kuyu dibine oturmu ise bunudzeltiniz. nk bu durumda arlk halat germegrevini yerine getiremez.

Reglatr halat deiik sebeplerden dolay zamanla

uzayabilir. Halat uzamasn snrlandrmak iin halatuzama konta kullanlr. Halat uzama kontannbalantlarn kontrol edin.

Yukarda yaptnz kontrollerde reglatrmakarasnn deimesi gerekiyorsa, reglatrmakarasn raya balayan cvatalar skerekmakarann boa kmasn salaynz. Mafsalcvatalarn skerken kol, bota kald an arlnetkisiyle yukar doru savrulup size zarar verebilir.Onun iin skerken bir elinizle srekli kolu tutunuz.

Skme ilemini yaptktan sonra makaray yukar doru

kaldrarak halattan kurtarnz. Gerekli bakmyaptktan sonra veya yeni makaray tekrar yerine aynekilde monte ediniz.

Arl ve halat uzama kontann deimesigerekiyorsa makaray skmeye gerek yoktur. Arlnveya halat uzama kontann civatalarn skerekdeitirebilirsiniz.

Halat uzama kontan skerken kontak kablolarndaelektrik olup olmadn kontrol ederek alnz.

UYGULAMA FAALYET


58/71

52


1. ( )Reglatr halatnn olduka esnek bi halat olup kesiti en az 6 mmolmaldr.

2. ( )Kuyu dibi reglatr makaras ve arlnn grev, reglatr halatnngergin durmasn salamaktr.

3. ( )Reglatr arlnn alt ksmnn kuyu tabanna uzakl en az 10 cmolmaldr.

4. ( )Kuyu dibi reglatr makarasn raya balayan kol zerinde uygun biryerine bal bir halat uzama konta vardr.5. ( )Kuyu dibi reglatr makarasnn en st noktas, asansrn hareketli

paralarnn en alt noktasndan 30 cm aada olmaldr.

DEERLENDRME



LME VE DEERLENDRME


59/71

53

RENME FAALYET7

Uygun ortam salandnda, parat sisteminin kontroln ve deiimini 95/16/ATAsansr Ynetmeliine uygun olarak yapabileceksiniz.

Asansrlerde kullanlan parat sistemini internetten ve asansr firmalarndan


7. PARAT SSTEMParat sistemi, halat kopmas veya ini hznn ar derecede artmas hlinde,

asansr klavuz raylar zerinde frenleyerek durdurur. Kabinin st veya alt kirilerineyerletirilir. Elektrikli, hidrolik veya pnomatik sistemler gvenli olmadndan mekanikolarak alrlar. Ani frenleyerek ksa mesafede durdurma, atalet kuvvetleri yznden gerekinsan, gerekse tayc elemanlar zerinde zararl etki yapacandan, yumuatc ve kaydrcparat freni uygulanr. 0,85 m/sn asansr hzna kadar kullanlan sert fren etkilerindenbaka, klavuz raylar da zedeleyebilirler.

Bunlardan, tutma mesafesi 12 cm olan parat dzeni sakncalarndan dolay neminiyitirmitir. Tm asansr kabin ve platformlar iin reglatr yardmcl ile birliktekonulmas zorunlu olan parat dzeni, kar arlk iin de gereklidir. Kar arlnhareket alan altnda, insanlarn bulunduu, konut, bro, toplant salonlar gibi yerler varsakar arlk da parat dzeni ile donatlmaldr.

Kabinin aa ynde hareketi srasnda normal hznn 1,4 katn amas, halatlarnkopmas veya halatlardan birinin fazla uzamas hlinde, kabin parat tertibat vastasyla

klavuz raylara tesbit edilir. Bu tertibat kabinin altna veya stne yerletirilir. Bu sradamotor ve fren ebekeden ayrlr. Parat tertibatnn kabin hzna bal olarak kullanlanbalca iki tr vardr.

Ani olarak etki eden parat tertibat

Kademeli olarak etki eden parat tertibat (mekanizmas)

RENME FAALYET7

AMA

ARATIRMA


60/71

54

7.1. Ani Olarak Etki Eden Parat Tertibat

Bu tip parat tertibat 1 m/snlik kabin hzlarna kadar kullanlr. Kabini durdurmamesafesi kk olduundan kabin ve klavuz raylar ar zorlanr. Daha byk hzlardaparat tertibat alt zaman yolcular ok etkisi altnda kalacandan, bu tip parattertibat tercih edilmez. Ani etki eden parat tertibatlar trtll tipi, masural tipi ve kelitipi olmak zere deiik tiptedir. ekil 7.1, ekil 7.2 ve ekil 7.3'te ani olarak etki edenparat tertibatlar grlmektedir.

Trtll tip parat dzeninde, ekil 7.1de grld gibi parat tertibat, testere dilikamlarla tutturulmutur. Bunlar kabinin her iki tarafna klavuz raylar sktracak tarzdayerletirilmitir. Bunlar aralarnda mekanik olarak temastadrlar. Manivela koluna bal

bulunan ve reglatr halat ad verilen elik halat ekildii zaman kamlar klavuz raysktrarak kabinin durmasn salarlar.

eki 7.1: Ani etki eden trtll tip parat tertibat

Masural tip parat dzeninde ekil 7.2'de grld gibi sertletirilmi bir eliksilindir, gittike daralan eneye girer ve

bylece klavuz ray ene ile karsndaki levhaarasna skarak kabinin durmasn salar. Butip parat dzeni genellikle dk hzlardaalan ar yk asansrlerinde tercih edilir.

eki 7.2: Ani etki eden masural tip parat tertibat


61/71

55

Keli tip parat dzeninde, ekil 7.3' tegrld gibi elik eneler, eimli dkmedemir bloklara yerletirilmitir. enelerinklavuz rayla birlemesi annda bir takozhareketi meydana gelir ve parat dzenikilitlenir.

ekil 7.3: Ani etki eden keli tip parat tertibat

Resim 7.1: Ani etkili fren bloklar

Parat (reglatr) halatnn ular ekil 6.2'de grld gibi hz reglatr ve kuyudibi makarasndan geirilerek parat tertibatn altran mekanizmaya balanr. Budurumda tayc (kabin) halatn kopmas veya anormal ekilde uzamas parat halatnngerilmesine neden olacandan parat tertibatn harekete geirir. Dier taraftan kabin hz,normal hz % 25 at zaman parat tertibatnn almas istenmektedir. Bu durumdakabin aa yndeki hareketine devam edeceinden parat halat gerilerek parat tertibatnaltrr. Parat tertibat tarafndan durdurulan kabin, klavuz raylarndan, motor milinebal bir kasna dndrmek suretiyle serbest hle getirilir. Bundan sonra zedelenen klavuzraylar dzeltmek gerekir.


62/71

56

7.2. Kademeli Olarak Etki Eden Parat Tertibat

Hz 1 m/sn den byk olan modern asansrlerde genellikle bu tip para t kullanlr.Kademeli olarak etki eden parat tertibatnda klavuz raylara uygulanan durdurucu kuvvetkademeli olarak bydnden kabin, gerek klavuz raylara gerekse yolculara bir zararvermeksizin darbesiz olarak durur. Bu tip parat tertibat halat kopma esasna grealabilir. Fakat daha ok, kullanlan metot bu tertibatn almasn hz kontrol cihaznabal klmaktr.

Basma yaylar bulunan kaymal parat tertibatnda frenleme kuvveti, serbest dmeyegeen kabinin emniyetle durmasn salamaktadr. zme tesisatl kaymal gvenlik tertibathz 6 m/sn den az olan asansrlerde kullanlmaktadr. Parat tertibat sadece aa doru ve

srtnme kat says 0,1 deerindedir. Resim 7.2 ve Resim 7.3te deiik tipte kaymal frenbloklar grlmektedir.

Parat sistemi kontrol edilirken unlara dikkat edilmelidir. Parat sistemi alrdurumda olmal, halat balantlar uygun biimde yaplmal, halat balantlarnda iftkelepe olmaldr. 1 m/sn.den byk hzlarda kaymal gvenlik tertibat kullanlmaldr. Heriki fren blou ayn anda hareket almal, kurtazlar iinde olmal, kontra somunlarbulunmal, almasn engelleyici ar yalardan ve pastan arnm olmaldr. Altnda insantrafii olan kuyularda ve hz 2,5 m/sn nin stndeki asansrlerde kar arlkta da paratsistemi aranmaldr. Kar arlkta parat sistemi, kabin parat sisteminden % 10 dahayksek hzda almaldr.

Resim 7.2: Tek ynl kaymal fren bloku


63/71

57

Resim 7.3: eitli kaymal fren bloklar

Resim 7.4: Fren tertibatn tetikleyen mekanizma


64/71

58

ekil 7.4: Fren blokunun tetiklenmesi


65/71

59


Parat sisteminin kontan reglatr halatn kullanarak altrnz.

Fren bloklarn parat sisteminden sknz.

Yeni bloklar yerine monte ediniz.


Asansrn parat sisteminikontrol etmek

Asansrn parat

sisteminin deiiminiyapmak

renme Faaliyeti-1de belirtilen gvenlikkurallarna uyunuz.

Kabin stnden veya makine dairesinden reglatrhalatn yukar doru ektikten sonra revizyonbutonlar ile kabini aa ynde hareket ettiriniz.Parat sistemi alyorsa kabin aa ynde hareketetmeyecektir.

Parat frenleri ayn anda ayn kuvvette raylarkavramaldr.

Frenleri normal konumuna getirmek iin yine

revizyon kumandas ile kabini yukar doru hareketettirip durdurunuz. Asansrn normal almasnadndn greceksiniz.

Herhangi bir sebepten dolay frenler raya oturuphasara uramsa deitirmek gerekir. Ayn zamandarayn fren yaplan ksmlarn da kontrol etmekgerekir. Ray yzeyinde przler olumusadzeltiniz.

Parat tertibatn deitirmek iin kabin stnekarak fren bloklarn tutan cvatalar skerekkarnz ve yerine yenisini taknz. Ayn ekilde

kar fren blokunu da sknz ve yenisini taknz. Genelde fren bloklarnn ikisi beraber deitirilir. Yeni taklacak fren bloklarnn ayn zellikte ve ayn

marka olmasna dikkat ediniz.

UYGULAMA FAALYET


66/71

60

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz.

1. ( )Parat fren sistemi, halat kopmas veya ini hznn ar derecede artmashlinde, asansr klavuz raylar zerinde frenleyerek durdurur.

2. ( )Ani olarak etki eden parat fren tertibat 1 m/snden yksek hzlasansrlerde kullanlr.

3. ( )Ani etkili fren bloklar klavuz raylara zarar verir.4. ( )Parat fren tertibatn hz reglatr altrr.

5. ( )Kademeli olarak etki eden (kaymal fren) parat fren sisteminin 1 m/snnin zerindeki asansrlerde kullanlmas mecburidir.

DEERLENDRME


Tm sorulara doru cevap verdiyseniz modl deerlandirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME


67/71

61

MODL DEERLENDRMEModlnAd

Asansr Kuyu Donanmlar rencininAd:Soyad:Snf :No.:

Ama Gerekli atlye ortamsalandnda; asansr kuyudonanmlarnn kontroln vedeiimini 95/16/AT AsansrYnetmeliine uygunyapabileceksiniz

AIKLAMA: Aada listelenen davranlar rencide gzleyemediyseniz (0), zayfnitelikte gzlediyseniz (1), orta dzeyde gzlediyseniz (2) ve iyi nitelikte gzlediyseniz(3) rakamn altndaki ilgili kutucua X iareti koyunuz.

DEERLENDRME LTLER 0 1 2 3

Flexible kabloyu skmek ve takmak

Kuyu iine tesisat kanaln demek

Aydnlatma elamann (fener duy) monte etmek

Kabin patenlerini skmek ve takmak

Kar arlk patenlerini skmek ve takmak

Raylarn kontroln yapmak

Kar arlk kontroln yapmak

Reglatr halatnn kontroln yapmak

Kuyu dibi reglatrnn kontroln yapmak

Parat sisteminin kontroln yapmak

TOPLAM PUAN

DEERLENDRME

Performans denetim listesinde, kazandnz davranlar retmeniniz tarafndanbelirlenen deer leine gre deerlendirilecektir. Yukardaki lee gre kendinizideerlendirip yetersiz bulduunuz faaliyeti tekrar ediniz.

MODL DEERLENDRME


68/71

62

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1 DORU2 DORU3 YANLI4 YANLI5 DORU

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 DORU2 YANLI3 DORU4 DORU5 DORU

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1 DORU2 DORU3 YANLI4 YANLI5 YANLI


1 DORU2 DORU

3 YANLI4 DORU


1 YANLI2 DORU3 DORU4 YANLI5 DORU

CEVAP ANAHTARLARI


69/71

63

RENME FAALYET-6NIN CEVAP ANAHTARI

1 DORU2 DORU3 Y4 DORU5 DORU

RENME FAALYET-7NN CEVAP ANAHTARI

1 DORU2 YANLI3 DORU4 DORU5 DORU


70/71

64

evrenizdeki asansr firmalar

Asansr malzemeleri kataloglar

nternette asansrlerle ile ilgili i yapan firmalar

Asansr Dnyas isimli dergi

Asansr hakknda yazlm kitaplar iin yayn evlerinin internet siteleri

NERLEN KAYNAKLAR


71/71

KAYNAKA MMO (Makine Mhendisleri Odas). Asansr Avan ve Uygulama ProjeleriHazrlama Teknik Esaslar, zmir 2005.

Asansr Dnyas Dergisi, Aylk Dergi.

EMO ve MMO Asansrlerin Yllk Kontrolleri Eitim Semineri Notlar, zmirubeleri, zmir 2001.

IMRAK C. Erdem, R. smail GERDEMEL, Asansrler ve YryenMerdivenler, Birsen Yaynevi, stanbul 2000.

KAN brahim Gndz, Asansr Teknii Cilt I-II, Birsen Yaynevi, stanbul1996.

TAVASLIOLU Serdar, Asansrlerde Pratik Bilgiler, EMO Yayn, zmir2003.

KAYNAKA

Documents

ASANSÖR KUYU DONANIMLARI