Boston College Diên đan sơ hưu tri tuê va công nghê http://www.bciptf.org

CHỈ DẪN ĐỊA LÝ: HƯƠNG ĐI NAO CHO ASEAN?

Malobika Banerji *

I. Lơi mơ đâu

"Chỉ dẫn địa lý" (viêt tăt la GIs) trong các khia cạnh liên quan tới thương mại của quyền sơ hưu tri tuê (viêt tăt la TRIPS) đã la chủ đề của các cuộc tranh luận học thuật sôi nôi trên toan thê giới trong thập kỷ qua. TRIPS la nội dung đa phương đâu tiên cung cấp một sư bảo vê toan diên cho GIs.1 Hiêp định nay cung cấp (a) bảo hộ cấp cơ sơ cho các chỉ dẫn địa lý liên quan đên tất cả các sản phâm; (b) bảo hộ bô sung cho rượu vang va rượu mạnh; va (c) bảo hộ bô sung đăc biêt chỉ danh cho rượu vang. Bảo hộ "bô sung đăc biêt" danh cho các loại rượu vang đã lam bung nô các cuộc tranh cãi va thảo luận lớn. TRIPS chỉ thị cân phải chấp thuận bảo hộ cho từng GI đối với rượu vang trong trương hợp của chỉ dẫn đồng âm va thiêt lập một hê thống đa phương để thông báo va đăng ký chỉ dẫn địa lý đối với rượu vang được bảo hộ trong khu vưc

phạm vi quyền hạn của các thanh viên WTO tham gia hê thống nay.

Tuy nhiên, chỉ thị nay đã không được đưa vao hiêu lưc ngay cả khi đã được một thập kỷ kể từ các cuộc thảo luận đâu tiên về vấn đề nay tại Hội nghị Bộ trương WTO lân thứ tư tại Doha vao tháng 11 năm 2001. Viêc thiêu sư đồng thuận của các thanh viên WTO về vấn đề nay vao năm 2001, va tại các cuộc họp tiêp theo diên ra năm 2003 va năm 2005 không thể quy kêt cho sư tranh gianh giưa "các quốc gia thê giới cũ" đứng đâu la Liên minh châu Âu va "các quốc gia thê giới mới" đứng đâu la Hoa Kỳ.

Măc du sư tranh gianh giưa thê giới cũ va thê giới mới du sao cũng chịu trách nhiêm cho viêc tạo ra một hê thống thứ bậc của viêc bảo hộ GI ơ giai đoạn đâu tiên nhưng lý do cho sư bê tăc hiên nay la một măt, một số nước châu Á, châu Âu va châu Phi đang tìm cách mơ rộng rộng sư bảo hộ “bô sung đăc biêt” cho các sản phâm khác ma có thể giúp thúc đây viêc xuất khâu các sản phâm có giá trị va ngăn chăn biển thủ tham ô; nhưng măt khác, các nước như Hoa Kỳ, Úc, Philippines, Nhật Bản va New Zealand đi theo quan điểm cho rằng sư bảo hộ cao hơn cho tất cả các sản phâm GI sẽ lam tăng lên các chi phi hanh chinh cũng như có khả năng cản trơ nhập khâu.

Chinh trong bối cảnh nay bai viêt sẽ giúp ngươi đọc hiểu về các khuôn khô pháp lý của chỉ dẫn địa lý (theo TRIPS) từ góc nhìn của Hiêp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) va xem xét các vấn đề khác nhau dẫn đên bê tăc nay. Mục đich của bai viêt nay la xác định khả năng có

hay không để các nước ASEAN có một vị tri ơ một trong hai bên.

Để hiểu ro về bối cảnh, bai viêt nay sẽ băt đâu bằng viêc giới thiêu về chê độ bảo hộ cho GI, tiêp theo la thảo luận về các quan điểm khác nhau của các nước thanh viên WTO về viêc thưc hiên của các hê thống đa phương nay. Cuối cung, bai viêt sẽ tìm ra vị thê thich hợp nhất với ASEAN ma phu hợp vao hoan cảnh cụ thể của các nước thanh viên (trong ASEAN)

1 Albrecht Conrad, Bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong Hiêp định TRIPs, 86 TMR 11, 46 (1996).

2. Hiêp định về các khia cạnh liên quan tới thương mại của quyền sơ hưu tri tuê điều 22, 15 Tháng tư 1994, 1869 U.N.T.S. 299, 33 I.L.M. 1197 [sau đây gọi Hiêp định TRIPS].

3 Hiêp định TRIPS art.23, supra note 2, 1205.

4 Hiêp định TRIPS điều 23, khoản 2, 1205.

5 Bernard O "Connor, LUẬT CHỈ DẪN ĐỊA LÝ 51 (Cameron tháng 5 năm 2007).

6 Hiêp định TRIPS điều 23.4 va 25.1, khoản 2, 1206-1207.

7. Tô chức Thương mại Thê giới, Tuyên bố của Bộ trương 14 tháng 11 năm 2001, WT / MIN (01) / DEC / 1, 41 ILM 746 (2002) [sau đây Tuyên bố Doha].

8 Tô chức Thương mại Thê giới, Tuyên bố của Bộ trương 23 tháng 9 năm 2003, WT / MIN (03) / 20 (2002).

9 Các Website chinh thức của Hiêp hội các quốc gia Đông Nam Á, http://www.asean.org/18619.htm (ghé thăm cuối cung ngay 28 Tháng 12 2011).

 

II. Định nghia chỉ dẫn địa lý

“Chỉ dẫn địa lý la dấu hiêu dung để chỉ một sản phâm có nguồn gốc từ một khu vưc cụ thể”. Vi dụ, "hạt tiêu Sarawak " của Malaysia va "gạo thơm Khao Hom Ma-li thung Kula Ronghai" của Thái Lan la chỉ dẫn địa lý. TRIPS định nghia chỉ dẫn địa lý trong các điều khoản sau đây:

"... Trong Hiêp định nay chỉ dẫn địa lý la nhưng chỉ dẫn về hang hoá băt nguồn từ lãnh thô của một Thanh viên hoăc từ khu vưc hay địa phương thuộc lãnh thô đó, có chất lượng, uy tin hoăc đăc tinh nhất định chủ yêu do xuất xứ địa lý quyêt định."

Nói cách khác, GIs la dấu hiêu của xuất xứ dung để xác định nguồn gốc địa lý của hang hoá ma mang đên thuộc tinh nhận dạng được chinh xác cho hang hoá. Như vậy, một "chất lượng xác định", "danh tiêng" hay "đăc tinh khác" của một hang hoá có thể la một điều kiên đủ (với các yêu tố khác không thay đôi) để bảo hộ như một chỉ dẫn địa lý.

A. Các yêu tố va đăc trưng của GIs theo TRIPS

Các đăc điểm đăc trưng độc đáo của GIs theo Điều 22 của Hiêp định TRIPS la như sau:

1. Bao gồm “Tên gọi xuất xứ” va “chỉ dẫn nguồn gốc”

(VD: "Gạo Hải Hậu"; "Nước măm Phú Quốc")

Định nghia của GIs trong TRIPS la rộng trong phạm vi của GIs hơn "tên gọi xuất xứ" nhưng hẹp so với "chỉ dẫn nguồn gốc". Để minh họa, chỉ dẫn địa lý có thể chỉ ra bất kỳ các thuộc tinh nói trên của “hang hóa” bằng các từ, cụm từ , ký hiêu va các loại tương tư. Tuy nhiên, "tên gọi xuất xứ" được giới hạn cho các tên địa lý của lãnh thô xuất xứ va chỉ liên quan đên "chất lượng" va "đăc điểm" của "sản phâm". Vi dụ, "gạo Hải Hậu" va "nước măm Phú Quốc" la “tên gọi xuất xứ” từ Viêt Nam. Măt khác, "chỉ dẫn nguồn gốc" mơ rộng đên mức la một dấu hiêu ám chỉ trưc tiêp hoăc gián tiêp đên một nước xuất xứ va không yêu câu các điều kiên như trên. Nói cách khác, “chỉ dẫn nguồn gốc” trên một sản phâm nhất định, chỉ la vấn đề điều kiên rằng sản phâm nay có nguồn gốc từ một địa điểm xác định ma không cân có chất lượng hay liên kêt đăc trưng.

Tuy nhiên, trọng tâm vẫn la hai khái niêm truyền thống được dung lam phương tiên để tạo thanh phạm vi của chỉ dẫn địa lý theo TRIPS.

2. Diên đạt “Chỉ dẫn trưc tiêp” va “Chỉ dẫn gián tiêp”:

(VD: “Rong biển Sabah” va “Tra Long Tỉnh”)

Vì GIs la "các chỉ dẫn để tìm cách nhận biêt" nguồn gốc, GIs có thể la chỉ dẫn trưc tiêp như tên địa lý thưc chất, va

la chỉ dẫn gián tiêp như chỉ dẫn thể hiên qua tên hoăc ký hiêu. Vi dụ về chỉ dẫn trưc tiêp la "rong biển Sabah" từ Malaysia va "trứng muối Chaiya" của Thái Lan với cả hai từ Sabah va Chaiya la tên địa lý trưc tiêp đề cập đên sản phâm. Măt khác, tra Long Tỉnh (龙 井 茶), còn được gọi la Tra Giêng Rồng, la các loại tra xanh rang từ Hang Châu, tỉnh Chiêt Giang ơ Trung Quốc nhưng tên của chinh loại tra nay không cung cấp bất kỳ chứng nhận địa lý nao.

3. So sánh với nhãn hiêu thương mại (trademarks): “Dấu hiêu xuất xứ” nhưng biểu thị của sản xuất tập thể

Măc du chức năng quan trọng của cả hai la dung như một "Dấu hiêu xuất xứ", trademark chỉ xác định các nha sản xuất, không xác định nguồn gốc địa lý. Điều 15 của Hiêp định TRIPS quy định một danh mục minh họa các dấu hiêu, có thể dung như trademark vi dụ “các từ, kể cả tên riêng, các chư cái, chư số, các yêu tố hình hoạ va tô hợp các mâu săc cũng như tô hợp bất kỳ của các dấu hiêu đó” Khi kêt hợp với Điều 1 (2) của Công ước Paris, có ve la măc du các tên địa lý của khu vưc có thể sư dụng như một phân của trademark nhưng dấu hiêu "độc quyền bao gồm của dấu hiêu hay chỉ dẫn có thể sư dụng trong thương mại để xác định địa điểm xuất xứ "ro rang la đã bị từ chối bảo hộ.

Đây la một cách để ngăn chăn viêc đăng ký các tên địa lý không biểu hiên nguồn gốc hoăc chưa phát triển được ý nghia thứ hai trong tâm tri ngươi tiêu dung. Vi dụ, mục 7 (2) của luật Thái Lan về nhãn hiêu hang hoá điều BE 2534 quy định rằng một nhãn hiêu bị cho la phân biêt nêu nó không có bất kỳ quy chiêu trưc tiêp đên các đăc điểm hay chất lượng của hang hóa va không được quy định như một chỉ dẫn địa lý theo Bộ trương Thương mại.

Điều 22 (3) của Hiêp định TRIPS tiêp tục thừa nhận mối liên hê giưa nhãn hiêu hang hoá va chỉ dẫn địa lý; va được xem la sư bô sung hợp lý cho Điều 22 (2) (a) bằng cách mơ rộng sư bảo hộ của GIs tới khu vưc của nhãn hiêu hang hoá. Điều luật nay chỉ ra nghia vụ băt đối buộc với các nước thanh viên phải từ chối hoăc huỷ bỏ hiêu lưc đăng ký nhãn hiêu hang hoá có chứa hoăc được cấu thanh bằng một chỉ dẫn địa lý dung cho hang hoá không băt nguồn từ lãnh thô tương ứng, nêu viêc sư dụng chỉ dẫn đó trên nhãn hiêu hang hoá cho nhưng hang hoá như vậy tại nước Thanh viên đó khiên công chúng hiểu sai về xuất xứ thưc.

4. GIs la sơ hưu tri tuê: Liêu có đúng với dư luật?

Theo TRIPS, GIs la một phân nhỏ của quyền sơ hưu tri tuê, nhưng như đã nói ơ trên, phân tich các yêu tố cấu thanh chỉ ro quyền bảo hộ thuộc về "phạm vi công độc nhất" hơn la trong tư nhân. Do đó, ngươi thụ hương trong

trương hợp chỉ dẫn địa lý hâu như thương la một hiêp hội hay một nhóm các nha sản xuất trong các linh vưc cụ thể chứ không phải la một nha sản xuất cá nhân. Hơn nưa, măc du các nhánh khác của sơ hưu tri tuê được xác định bơi yêu tố không gian va thơi gian nhưng GIs xuất hiên để sản phâm được bảo hộ bơi quyền không giới hạn để loại trừ vinh viên các điều khác.

Như vậy, trong khi bằng sáng chê, bản quyền, nhãn hiêu hang hoá va bản quyền thiêt kê có các điều kiên cụ thể của sư bảo hộ, GIs không bị giới hạn bơi bất kỳ điều kiên như vậy. Điều nay chứng tỏ chỉ dẫn địa lý có thể phân biêt với các nhánh còn lại của sơ hưu tri tuê như bằng sáng chê, bản quyền va nhãn hiêu hang hoá. Tuy nhiên, măc du các lý do cho sư hợp nhất của GIs vao TRIPS vẫn còn mơ hồ nhưng quyền loại trừ viêc sư dụng của các sản phâm không chứa GI nay được thừa thận bơi cộng đồng quốc tê trên cơ sơ chinh sách chung" cho các khu vưc địa lý riêng biêt để các khu vưc nay có thể duy trì chất lượng sản phâm va đâu tư của địa phương.

Căn cứ B. Kinh tê va Cơ sơ văn hoá cho Bảo hộ chỉ dẫn địa lý

Raison de etre cho viêc bảo hộ của GI băt nguồn từ các minh chứng bằng kinh tê va văn hóa. Như đã trình bay thich đáng bơi CARROS, "GIs được sư dụng như công cụ đảm bảo sư trung thanh của ngươi tiêu dung bằng cách thiêt lập các liên kêt giưa thuộc tinh sản phâm va nguồn

gốc địa lý. Về măt kinh tê, chỉ dẫn địa lý cơ bản cho phép các nha sản xuất tăng giá dưa trên sư phân biêt sản phâm, nghia la một hình thức “cạnh tranh độc quyền” đang phô biên trong nền kinh tê hiên đại, nơi có cả yêu tố của độc quyền va cạnh tranh hoan hảo.

Thứ hai, liên kêt theo nhận thức ngươi tiêu dung giưa chỉ dẫn, địa điểm, hang hóa, chất lượng va tinh chất của hang hoá, va các nha sản xuất đã nâng cao dấu hiêu địa lý từ các mức độ "nhận dạng nguồn gốc phân biêt" ma có chức năng để phân biêt một nguồn gốc sản xuất với các nguồn gốc sản xuất khác khi sư dụng trên hang hóa nhất định”. Như vậy, theo WIPO chỉ ra “sư dụng sai các chỉ dẫn địa lý của các bên bất hợp pháp sẽ bất lợi cho ngươi tiêu dung va nha sản xuất hợp pháp” Trong khi ngươi tiêu dung mang niềm tin rằng họ đang mua hang có thuộc tinh đăc biêt, họ cỏ thể bị lừa mua hang giả. Điều nay sẽ lam tôn hại đên kinh doanh va uy tin của nha sản xuất.

Thứ ba, ý nghia của Bảo hộ chỉ dẫn địa lý cũng được cung cấp bằng yêu tố văn hóa.

Điều độc đáo la các nha sản xuất hoăc chê tạo sản phâm la một tập thể, một nhóm ma sản phâm có đăc trưng, đăc tinh hoăc chất lượng thống nhất vốn có ma họ cố găng để bảo hộ.

Tương tư như vậy, bảo hộ chỉ dẫn địa lý chú ý đên truyền thống va số thê hê găn với sản xuất thưc phâm hoăc đồ uống. Theo quan niêm như vậy, Daphne Zografos, một nha bình luận hang đâu về giá trị va tâm quan trọng của chỉ dẫn địa lý trong tăng trương kinh tê, lập luận rằng các biểu hiên văn hóa truyền thống theo hình thức thủ công mỹ nghê cũng có thể được công nhận theo phạm vi chỉ dẫn địa lý vì sư liên kêt biểu tượng giưa các sản phâm thủ công va nền văn hoá chịu ảnh hương.

Sau khi xem xét phạm vi địa lý theo Điều 22 (3), bây giơ chúng ta có thể chuyển sang tìm hiểu của các tiêu chuân hiên hanh về bảo hộ theo Hiêp định.

III. PHẠM VI BẢO VỆ

Một chức năng độc đáo của GIs theo Hiêp định nay la có sư phân biêt giưa các mức độ bảo vê đối xư danh cho hang hóa nói chung va "rượu vang va rượu mạnh."

Điểm khơi đâu la có một tiêu chuân bảo hộ tối thiểu áp dụng cho tất cả các GIs với bất kì tinh chất, chủng loại hang hoá.

Điều nay cho phép các nước thanh viên cá nhân của WTO xác định phương pháp thich hợp nhất để bảo hộ với tiền

đề cơ bản la GI không được lừa dối công chúng về nguồn gốc thật sư của nó.

Một mức độ bảo hộ cao hơn danh cho rượu vang va rượu mạnh nói chung va bảo hộ “bô sung dăc biêt” cho chỉ dẫn địa lý của rượu. Viêc sư dụng chỉ dẫn địa lý xác định các loại rượu vang hoăc rượu mạnh ma không băt nguồn từ lãnh thô tương ứng với GI la bị cấm,  kể cả trương hợp có nêu chỉ dẫn về xuất xứ thật của hang hoá hoăc chỉ dẫn địa lý được sư dụng dưới dạng dịch hoăc được sư dụng  kèm theo các từ như "loại", "kiểu", "dạng", "phỏng theo" hoăc nhưng từ tương tư như vậy.

Điều nay không cân thiêt phải chỉ ra ngươi tiêu dung có thể bị lừa hay viêc sư dụng tạo ra cạnh tranh không lanh mạnh. Đối với các loại rượu vang, TRIPS quy định bảo hộ mạnh hơn cho mỗi GI của rượu vang trong trương hợp chỉ dẫn đồng âm va thanh lập một đăng ký đa phương đối với chỉ dẫn địa lý của rượu vang.

Hê thống thứ bậc của bảo hộ nay la bằng chứng của sư cạnh tranh giưa "các nước thê giới cũ", nhưng nước muốn tiêu chuân cao hơn cho tất cả GIs va "các nước thê giới mới" nhưng nước không đồng ý với nhưng đề xuất sau nay vì không có bất kỳ chỉ dẫn địa lý quan trọng nao để bảo vê va như vậy họ không sẵn sang chấp nhận nâng cao tiêu chuân tối thiểu.

A. GIs chung: Gây hiểu nhâm va cạnh tranh không lanh mạnh

Điều 22 (2) la quyền “tiêu cưc” của viêc ngăn chăn hơn la quyền “tich cưc” để sư dụng GI như trương hợp trong bảo hộ nhãn hiêu hang hoá. Explication de texte có thể la sư khuyêt thiêu của hê thống đăng ký ơ mức độ đa phương.

Các nước thanh viên được trao quyền dư thảo các phương tiên pháp lý để cho phép các bên liên quan ngăn ngừa a) viêc sư dụng bất kỳ phương tiên nao để gọi tên hoăc giới thiêu hang hoá nhằm chỉ dẫn hoăc gợi ý rằng hang hoá đó băt nguồn từ một khu vưc địa lý khác với xuất xứ thưc, với cách thức lừa dối công chúng về xuất xứ địa lý của hang hoá;

b) bất kỳ hanh vi sư dụng nao cấu thanh một hanh vi cạnh tranh không lanh mạnh theo ý nghia của Điều 10bis Công ước Paris (1967).

Điều nay nghia la điều khoản nay không ngụ ý tạo ra một quyền tồn tại riêng biêt, ma để các nước thanh viên tuỳ nghi định đoạt để thưc hiên theo pháp luật quốc gia của họ. Kêt quả la, các nước cung cấp sư bảo vê theo chê độ pháp lý khác nhau, hoăc la hoạt động một mình hoăc kêt hợp với nhau, vi dụ, luật về cạnh tranh không lanh mạnh, bảo vê ngươi tiêu dung, bảo hộ nhãn hiêu chứng nhận va luật sui generis tức la, các chỉ dẫn địa lý của hang hóa

( đăng ký va bảo hộ) theo Đạo luật năm 1999 quy định về đăng ký va bảo hộ chỉ dẫn địa lý thuộc về Ấn Độ.

Trong bối cảnh của viêc lừa dối công chúng va cạnh tranh không lanh mạnh, TRIPS vạch ra cơ chê tư vê tại các Điều 22 (4) va 24 (8). Theo đó, viêc sư dụng chỉ dẫn địa lý đồng âm la bị cấm, ngay cả "măc du đúng theo nghia đen về lãnh thô, khu vưc hoăc địa phương la nơi xuất xứ của hang hoá, nhưng lại lam công chúng hiểu la hang hoá đó băt nguồn từ lãnh thô khác." Tương tư như vậy, Điều 24 (8) cũng được áp dụng khi tên một ngươi tương tư chỉ dẫn địa lý va được sư dụng theo cách thức lừa dối công chúng.(Các quy định của Mục này không được làm ảnh hưởng đến quyền của bất kỳ người nào được sử dụng trong hoạt động thương mại, tên của mình hoặc tên của người chuyển nhượng hoặc để thừa kế doanh nghiệp cho mình, trừ trường hợp tên đó được sử dụng theo cách thức lừa dối công chúng.)

Như vậy, yêu tố quyêt định trong viêc bảo hộ GIs la liêu công chúng đang bị lừa dối hoăc xảy ra cạnh tranh không lanh hay không. Điều nay dẫn đên viêc bảo hộ khác nhau cho cung một GI ơ các nước khác nhau. Vi dụ, gạo basmati va pho mát Parmesan được đăng ký chỉ dẫn địa lý ơ châu Âu, nhưng được coi la thuật ngư chung trong ơ Mỹ.

B. Chỉ dẫn địa lý của rượu vang va rượu mạnh: Tăng cương bảo vê

Điều 23 (1), măt khác, xem xét mức độ bảo hộ cao hơn đối với rượu vang va rượu mạnh va "nghiêm cấm viêc sư dụng sai các chỉ dẫn địa lý va bô sung nghiêm cấm viêc sư dụng hiêu chỉnh" cho vi dụ, "kiểu", "dạng" vv . Theo đó, điều nay chỉ ra:

“Mỗi Thanh viên phải quy định nhưng biên pháp pháp lý để các bên liên quan ngăn ngừa viêc sư dụng một chỉ dẫn địa lý của các rượu vang cho nhưng loại rượu vang không băt nguồn từ lãnh thô tương ứng với chỉ dẫn địa lý đó hoăc sư dụng chỉ dẫn địa lý của rượu mạnh cho nhưng loại rượu mạnh không băt nguồn từ lãnh thô tương ứng với chỉ dẫn địa lý đó, kể cả trương hợp có nêu chỉ dẫn về xuất xứ thật của hang hoá hoăc chỉ dẫn địa lý được sư dụng dưới dạng dịch hoăc được sư dụng  kèm theo các từ như "loại", "kiểu", "dạng", "phỏng theo" hoăc nhưng từ tương tư như vậy”.

Vì vậy, sẽ la vi phạm Điều 23 (1) nêu một loại rượu được dán nhãn la “Rượu Bordeaux sản xuất tại Hồng Kông”.

Điều nay biểu hiên mục đich la tạo ra sư bảo hộ gân giống với “bảo hộ thay thê cho nhãn hiêu hang hoá” ma thiêu trong trương hợp của chỉ dẫn địa lý khác. Sư đối xư phân biêt nay đã gây ra sư phẫn nộ với nhưng ngươi chỉ trich cho rằng "nhưng thanh kiên không biên hộ được" chống lại "các nha sản xuất hang hoá khác có trình độ đồng đều".

IV. THÚC ĐÂY NHIỆM VU CUA WTO

Điều 23 (4) của Hiêp định TRIPS quy định viêc Hội đồng sẽ cung cấp một diên đan cho các cuộc đam phán về một hê thống đa phương để thông báo va đăng ký chỉ dẫn địa lý đối với rượu vang va rượu mạnh.

Nhưng cuộc đam phán nay băt đâu từ Hội nghị Bộ trương lân thứ tư tô chức tại Doha năm 2011.

Các vấn đề thưc hiên trong chương trình nghị sư cũng được lưu ý về vấn đề liên quan đên viêc mơ rộng tăng cương bảo vê các sản phâm ngoai các loại rượu vang va rượu mạnh.

Măc du thơi hạn ban đâu cho viêc kêt luận của các cuộc đam phán đã được thiêt lập tại Hội nghị Bộ trương lân thứ năm trong năm 2003, không có quyêt định được thông qua ngay cả ơ Hội nghị Bộ trương Potsdam vao tháng Sáu năm 2007. Bê tăc đã được gây ra do bất đồng quan điểm về các vấn đề sau: ( i) Một rang buộc so với phương pháp tiêp cận tư nguyên để đăng ký đa phương đối với rượu vang va rượu mạnh; va (ii) Các vấn đề dư tinh kéo theo viêc mơ rộng tăng cương bảo vê các sản phâm khác.

A. V thanh lập một hê thống đa phương để thông báo va đăng ký các chỉ dẫn địa lý dung cho rượu vang cân được bảo hộ tại các nước Thanh viên tham gia hê thống đó.- Điều 23 (4)

Cân chú ý rằng TRIPS đòi hỏi phải đam phán ro rang viêc đăng ký đa phương chỉ duy nhất cho "Rượu vang", nhưng kể từ khi vấn đề nay được thu hút bằng tiêu đề "Bảo hộ bô sung của chỉ dẫn địa lý cho rượu vang va rượu mạnh" tại Điều 23, coi như la Rượu mạnh cũng được thêm vao.

Các cuộc đam phán đã chủ yêu dẫn đên sư vẫn tuân của hai đề xuất chinh: (i) "Đề xuất EU" - được hỗ trợ bơi Sri Lanka, Bulgaria, Thụy Sỹ, Iceland, Malta, Mauritius, Moldova, Nigeria, Romania, Cộng hòa Slovak; (ii) "Tai liêu chung của Mỹ" - được hỗ trợ bơi Honduras, Cộng hòa Dominica, Argentina, Australia, Chile, Colombia, Canada, Costa Rica, Ecuador, El Salvador, Nhật Bản, New Zealand, Guatemala, Namibia, Philippines, Trung Quốc va Đai Loan.

Đề xuất thứ ba có ý định kêt hợp các khia cạnh tich cưc của hai kiên nghị trên được đề xuất bơi Hồng Kong.

1. Hê thống đăng ký băt buộc: Đề xuất EU

Cộng đồng châu Âu đề xuất một Phụ lục cho TRIPS ma sẽ bô sung đây đủ Điều 23 (4) va cung cấp một hê thống đa

phương để thông báo va đăng ký chỉ dẫn địa lý bao gồm các loại rượu vang va rượu mạnh va cũng có các sản phâm khác. Đề xuất nay thiêt lập quy trình như sau:

(a) Mỗi thanh viên WTO sẽ thông báo GIs ma đáp ứng các yêu câu của Điều 22 (1) va được bảo hộ tại nước xuất xứ. Ban Thư ký WTO sẽ lưu hanh các thông báo nay với tất cả các thanh viên va cũng xuất bản nội dung trên Internet.

(b) Các nước thanh viên sẽ có 18 tháng để đê đơn giư chỗ đăng ký cho GI đã được thông báo với một trong các lý do sau:

a. Không phu hợp với định nghia của GI theo TRIPS; hoăc la

b. Đúng theo nghia đen nhưng gây hiểu lâm; hoăc la

c. GI đã trơ thanh một tên chung.

Trong trương hợp đăng ký giư chỗ, các Thanh viên liên quan sẽ băt đâu các cuộc đam phán song phương nhằm giải quyêt bất đồng.

(c) Cuối cung, các GI đã được khai báo nay sẽ được đăng ký vao một cơ sơ dư liêu trưc tuyên có thể tìm kiêm ma mọi ngươi đều truy cập được. Đăng ký như vậy sẽ có hiêu lưc pháp lý của “giả định có thể bác bỏ” (rebuttable presumption) rằng các GI đủ điều kiên để bảo hộ ơ tất cả các nước, kể cả nhưng nước chưa khai báo GIs trong hê thống.

Thiêu sót lớn của đề nghị nay la hiêu lưc rang buộc pháp lý ơ các nước không phải thanh viên va gánh năng chi phi ma các nước khai báo phải chịu.

2. Hê thống tư nguyên đăng ký: Mỹ, Canada, Chile va Nhật Bản

Đề xuất nay vạch ra một cơ sơ dư liêu không rang buộc thông tin ma các nước thanh viên có thể tham khảo trong quá trình đăng ký GI liên quan đên rượu vang va rượu mạnh. Các nước thanh viên sẽ gưi thông báo cho ban thư ký WTO để lập một cơ sơ dư liêu tìm kiêm trưc tuyên va miên phi. Nhưng quốc gia thanh viên ma không tư nguyên tham gia sẽ được khuyên khich để tham khảo cơ sơ dư liêu trong khi đăng ký các loại rượu vang va rượu mạnh theo luật pháp quốc gia của họ, nhưng điều nay không

mang nghia vụ pháp lý. Gánh năng của viêc thưc thi sẽ rơi vao nhưng ngươi năm giư GIs ma không phải la chinh phủ va vì thê đây sẽ la một hê thống giá re.

Măc du đề nghị trên xuất hiên để tạo thuận lợi cho các nước đang phát triển từ quan điểm của nghia vụ pháp lý va gánh năng tai chinh, đề xuất nay đã bị chỉ trich la không đáp ứng được nhiêm vụ của TRIPS va cũng không thêm bất kỳ giá trị nao cho các kê hoạch trước đó của TRIPS.

3. Phương pháp thay thê do Hồng Kông đề xuất

Trong đề xuất nay, các thanh viên sẽ được miên phi để tham gia va khai báo GIs được bảo hộ trong lãnh thô của họ va viêc đăng ký sẽ chỉ rang buộc về nhưng thanh viên sẽ tham gia vao hê thống. Cơ quan quản lý sẽ chỉ thưc hiên các thủ tục kiểm tra, không cân kiểm tra thưc chất va GI đăng ký sẽ có sẵn trên trang web của WTO. Lân đăng ký đâu tiên sẽ có thơi hạn trong khoảng mươi năm, sẽ được gia hạn khi thanh toán chi phi cân thiêt sau mỗi mươi năm.

Cách tiêp cận nay dương như la it phiền ha hơn cho các nước đang phát triển va hoan toan khả thi trong thưc tê.

B. Tăng bảo hộ chỉ dẫn địa lý cá nhân theo Điều 23 - Điều 25 (1)

Điều thú vị la các nước ủng hộ rang buộc đăng ký đa phương đối với rượu vang va rượu mạnh cũng đã được hỗ trợ để phát triển hướng tới một mức độ bảo hộ cao hơn cho các sản phâm khác. Nhưng lập luận của cả hai bên về vấn đề nay sẽ được xem xét sau đây:

1. Lập luận cho viêc mơ rộng tăng cương bảo vê các sản phâm khác: EU

Lập luận chinh liên quan đên viêc "bảo hộ sản xuất", ma dư định để bảo hộ đăc biêt cho GI từ thay thê va sư dụng miên phi trên danh tiêng của các nhánh khác.

Viêc bảo hộ hiên nay được cho rằng không hiêu quả va vấn đề mất nhiều thơi gian để đăt tên cho sản phâm bên ngoai địa điểm truyền thống sẽ không chỉ ảnh hương đên danh tiêng khu vưc ma chất lượng kém của hang hoá nay có thể la mối đe dọa tiềm tang đên GI truyền thống.

Mơ rộng bảo hộ cũng sẽ hạn chê lừa dối thương mại. Một vi dụ điển hình trong bối cảnh nay la trương hợp của Gạo Basmati bản địa với tiểu lục địa Ấn Độ. Các nha sản xuất

Mỹ đã cố găng thúc đây với "thiên chi to lớn va sư công nhận của khách hang với gạo Basmati”.

Ơ một mức độ thứ hai la khẳng định viêc mơ rộng bảo hộ sẽ có lợi cho các nước đang phát triển bằng cách "tăng cương cơ cấu kinh tê trong cộng đồng nông nghiêp thông qua sư xuất hiên của các nganh công nghiêp bô sung va khuyên khich chất lượng.”

Kêt quả la, nhiều nước đang phát triển đã thừa nhận GIs trong nông nghiêp, thưc phâm va thủ công mỹ nghê ma có thể mang lại lợi nhuận cho họ - vi dụ, Kenya, Cuba, Cộng hòa Séc, Honduras, Ấn Độ, Indonesia, Nicaragua, Pakistan va Sri Lanka. Lý do chủ đạo la để "đơn giản hoá viêc phân biêt thị trương cho các măt hang phô biên như chè, ca phê, va gạo" ma sẽ đảm bảo cơ hội cho các nền kinh tê mới nôi sư dụng luật sơ hưu tri tuê để nâng cao mức sống bằng cách tạo ra sư giau có cho ngươi dân, bảo tồn di sản văn hóa va cảnh quan của họ.

Cuối cung, viêc tăng cương bảo hộ cũng sẽ mang đên "an toan sản phâm" vì nha sản xuất sẽ dê dang bị nhận biêt va phải chịu trách nhiêm về chất lượng hang hoá. Kêt quả la, họ sẽ đâu tư nhiều hơn nưa để nâng cấp các tiêu chuân va duy trì lợi thê cạnh tranh trong thị trương.

Phải lưu ý rằng các ngoại lê trong Điều 24 cũng sẽ tư động mơ rộng cho GIs khác va viêc sư dụng nay được cho phép với các măt hang tương đương hoăc tương tư nêu nước thanh viên đó đã sư dụng GI liên tục tối thiểu mươi năm trước ngay 15 tháng 4, 1994, hoăc  trên cơ sơ thiên chi va ngay tình trước ngay đó.

2. Lập luận chống lại viêc mơ rộng bảo hộ cho các sản phâm thưc phâm: Mỹ

Họ cho rằng rất nhiều các sản phâm thưc phâm, trong đó có thể có lịch sư băt nguồn từ một khu vưc cụ thể, đã phát triển thanh nhưng thuật ngư chung va các nha sản xuất trong khu vưc sẽ được độc quyền va bóp nghẹt cạnh tranh nêu bảo hộ được mơ rộng cho các sản phâm thưc phâm va các điều khoản chung quy về nguồn gốc lịch sư. Hơn nưa, cái nhìn về thưc dân va di dân qua nhiều thê kỷ qua không chứng minh được nguyên nhân cho viêc mơ rộng bảo vê.

Vì nhiều ngươi châu Âu tiên tới Úc va Hoa Kỳ, họ đã sư dụng "các điều khoản va sản xuất sản phâm ma có nguồn gốc châu Âu trong “ngôi nha mới” va đã lam như vậy lâu dai nên chúng đã trơ thanh thuật ngư chung cho các nước nay.” Đây la một trong nhưng căn cứ chủ yêu để Mỹ va Úc thách thức các Quy chê EU về viêc mơ rộng bảo hộ đối với chỉ dẫn địa lý cho nông sản va thưc phâm ma đã có hiêu lưc pháp lý ơ các nước thanh viên WTO khác”. Các Báo cáo của Ban hội thâmvề vấn đề nay, tuy nhiên,

đều thuận lợi cho cả hai bên. Cân lưu ý rằng măc du viêc yêu câu có đi có lại (hỗ huê) va viêc đăng ký chỉ dẫn địa lý đã được phân biêt, va phải được áp dụng phu hợp với TRIPS, sư tồn tại của GIs "cung với tất cả nhưng la dấu hiêu nôi bật nhất" la lơi xác nhận đây logic.

Thứ hai, các lý lẽ chống lại viêc mơ rộng được cho la do chủ nghia bảo hộ thương mại châu Âu, ma sẽ dẫn đên "viêc can thiêp không có cơ sơ của chinh phủ" va không nhằm vao mục đich tiêp cận thị trương cho các nganh công nghiêp mới nôi. Ngoai ra, “tái dán nhãn” va tái đóng gói” các sản phâm hiên có ma đã trơ thanh “sản phâm chung” sẽ đòi hỏi đâu tư lớn từ các nha sản xuất, ma sẽ không chỉ lam tăng chi phi của ngươi tiêu dung ma còn gia tăng hiểu nhâm ơ họ.

Thứ ba, măc du mơ rộng bảo hộ sẽ lam bồi đăp sư chăc chăn ơ vị tri pháp lý nhưng điều nay cũng sẽ kéo theo nhưng rủi ro cao hơn ơ viêc tranh chấp giưa các thanh viên WTO.

3. quan điểm học thuật về vấn đề mơ rộng bảo hộ các sản phâm khác

Các học giả bay tỏ rằng "văn bản hiên hanh của Hiêp định TRIPS quy định bảo hộ mạnh mẽ cho GIs đã được thương mại hóa hoăc có danh tiêng trên thê giới, nêu được thưc hiên đúng cách.”

Vì vậy, họ khuyên rằng thay vì đam phán lại Hiêp định TRIPS cho viêc mơ rộng bảo hộ cho các sản phâm thưc phâm trong nước va các măt hang khác, các học giả đã cho rằng "cân chú trọng đên viêc thúc đây hê thống đăng ký trong nước ma có hiêu quả chi phi, có hiêu lưc, công khai, minh bạch va công bằng cho cả chủ sơ hưu GI trong nước va ngoai nước”. Họ quả quyêt rằng các hê thống đăng ký đã tồn tại trong các văn phòng “nhãn hiêu hang hoá” quốc gia, va do đó viêc thúc đây nên để “thưc hiên nghia vụ TRIPS cho GIs, nhãn hiêu hang hoá, đối xư quốc gia va bảo hộ tối huê quốc, cũng như nghia vụ thưc thi ma không cân tái phát minh bộ máy”.

Một mô hình hưu ich cho các nước đang phát triển được quy định bơi Luật “chỉ dẫn địa lý về hang hoá” của Ấn Độ (viêc đăng ký va bảo hộ) năm 1999. Luật nay quy định viêc cung cấp sư bảo hộ pháp lý cho GIs Ấn Độ sẽ đây mạnh xuất khâu va thúc đây sư thịnh vượng kinh tê cho ngươi sản xuất hang hoá sản xuất trong lãnh thô kinh tê. Do đó, viêc đăng ký được cấp trên cơ sơ tái hiêu lưc mươi năm một lân. Qua viêc nay, chúng ta hãy nói đên vị tri đề xuất cho ASEAN trong vấn đề nay.

V. VI TRI CUA ASEAN

Cuộc tranh luận ơ trên cho thấy viêc mơ rộng bảo hộ sẽ có lợi cho các nước ma phụ thuộc chủ yêu vao nông nghiêp hoăc đã thanh lập "truyền thống địa phương trong sản xuất các sản phâm khác nhau."

Do đó, "sư mơ rộng hợp lý của Điều 23 va viêc sáng tạo nên đăng ký GI quốc tê cuối cung có thể chứng minh la cái lợi nhiều hơn cái hại cho tất cả các bên liên quan”.

Liên quan đên ASEAN, vị tri phu hợp nhất được đề xuất sẽ phải được đánh giá với tham chiêu la hoan cảnh cụ thể của các nước thanh viên.

A. Thanh lập đăng ký đa phương dung cho rượu vang va rượu mạnh: nhất tri với đề xuất của Mỹ

Vì hâu hêt các nước không sản xuất rượu nên lợi ich của họ không bị tôn hại qua viêc xây dưng một hê thống ma áp đăt gánh năng quá mức thông qua chi phi cao, va hiêu lưc rang buộc pháp lý. Như đã nêu trên, đề xuất Châu Âu sẽ có hiêu lưc ngay cả đối với các nước không phải thanh viên va điều nay đăc biêt không công bằng với nhưng nước đang phát triển. Do đó, các nước ASEAN tốt hơn la

đồng tình với đề xuất của Mỹ cho một hê thống tư nguyên, ma sẽ không chỉ it tốn kém còn không gây ra ảnh hương năng nề.

B. Mơ rộng bảo hộ cho các sản phâm khác: Hỗ trợ cho đề xuất EU

Nền tảng chung la các nước đang phát triển có diên tich lớn va phụ thuộc vao hang hoá như Ấn Độ, Ai Cập, hay Kenya, sẽ được hương lợi với bảo hộ tăng cương cho các sản phâm nông nghiêp, thưc phâm, thủ công mỹ nghê truyền thống.

Ngoai ra, do các định nghia rộng của GIs, "các quốc gia đang phát triển có phạm vi thu nhập thấp dưới trung bình, đên trung bình, có thể dung GIs tạo ra cơ hội để phân biêt măt hang nông sản không đồng nhất va giá cả qua các nha cung cấp nước ngoai va trong nước.”

Các nước ASEAN gồm Malaysia, Indonesia va Thái Lan cũng có chung một nền tảng tương tư với các nước đang phát triển khác va do đó tăng mức độ bảo hộ sẽ thuận lợi cho nền kinh tê của nhưng nước nay. Kể từ khi các nguồn tai nguyên thiên nhiên va kiên thức truyền thống hình thanh các yêu tố cơ bản cho sư phát triển của nền kinh tê cơ sơ, chỉ dẫn địa lý có thể được sư dụng như cách tiêp thị hiêu quả cho giá trị kinh tê.

Một minh chứng cho lợi ich tiềm năng ma có thể tich luỹ được la vi dụ của nước măm Phú Quốc lam từ cá cơm muối lên men trong thung gỗ. Họ sản xuất khoảng 10 triêu lit nước măm trong đó chỉ có ½ triêu được xuất khâu do sư xâm nhập thị trương ơ Nhật Bản va EU của nước măm nhãn hiêu Phú Quốc giả mạo cho la thuộc sơ hưu của doanh nghiêp Thái.

Tương tư như vậy, ca phê Toraja ơ Indonesia la một trong nhưng loại ca phê đăc sản tốt nhất trên thê giới. Ca phê thuộc nhóm Arabica va chủ yêu được nông dân trồng nhỏ le ơ Tana Toraja hoăc Toraja, một vung ơ đảo Sulawesi của Indonesia. Tuy nhiên, trong nhưng năm gân đây, các nha sản xuất ca phê Toraja ơ Indonesiađã đối măt với sư cạnh tranh gay găt trong thị trương xuất khâu với các công ty đên từ Nhật Bản va Ha Lan ma marketing ca phê theo kiểu như Toraja.

Nêu bảo hộ cao hơn danh cho các sản phâm thưc phâm thì sau đó các nganh công nghiêp trong nước sẽ có thể tận dụng lợi thê của các thị trương mới va do đó lam tăng chất lượng va năng suất. Điều nay sẽ mang lại tăng trương kinh tê ơ các nước đang phát triển. Đ

Bảo hộ GI được thừa nhận la có giá trị cho nền kinh tê dưa vao nông nghiêp bằng cách tăng thêm giá trị cho sản xuất trong nước, đăc biêt đối với các sản phâm như ca phê va tra (va ngay cang tăng la chocolate) - măt hang thương

được trồng ơ các nước đang phát triển, va nơi tiêp thị (va ngươi tiêu dung) đang băt đâu được phân biêt giưa các sản phâm từ nguồn gốc khác nhau. Một sản phâm GI sẽ mang lại thu nhập hơn viêc xuất khâu các hang hóa nguyên liêu truyền thống. Ơ Malaysia, các sản phâm tư nhiên nganh nông nghiêp đóng góp đáng kể vao sư tăng trương va phát triển của nền kinh tê Malaysia. Do đó, họ có nhu câu bảo hộ để đảm bảo sư bền vưng của sản phâm nay.

Tóm tăt ngăn gọn tác dụng va lợi ich của viêc mơ rộng viêc bảo hộ như sau:

(a) Mơ rộng điều kiên cho bảo hộ va thưc thi các chỉ dẫn địa lý, kể từ khi "kiểm tra viêc gây nhâm lẫn" va / hoăc bằng chứng cho trương hợp cạnh tranh không lanh mạnh sẽ không cân chứng minh. Viêc mơ rộng do đó có thể coi la tiêt kiêm chi phi cho các cơ quan tư pháp va hanh chinh cũng như đối với nhưng ngươi có quyền sư dụng chỉ dẫn địa lý va quan tâm tới viêc thưc thi quyền của họ chống lại sư lạm dụng;

(b) Mục đich của viêc mơ rộng không phải la để giúp cho nhưng nước thanh viên có nhiều chỉ dẫn địa lý hay la nhưng nước có it. Mục đich la để đạt được một sân chơi bình đẳng trong TRIPS cho tất cả các chỉ dẫn địa lý, tạo điều kiên cho tất cả các nước thanh viên va các sản phâm

của họ được hương lợi từ viêc bô sung, bảo hộ hiêu quả hơn;

(c) Viêc chỉ dẫn địa lý trơ nên chung chung thông qua viêc lạm dụng chỉ dẫn đó trong dịch thuật hoăc qua viêc phi bản địa hoá sẽ bị ngăn chăn bằng viêc mơ rộng bảo hộ nay.

VI. LỜI KẾT

Hiên nay, có nhưng hê thống đăng ký có sẵn cho GIs trong các nước ASEAN sau - Indonesia, Malaysia, Thái Lan, va Viêt Nam. Tại Singapore, chỉ dẫn địa lý được bảo hộ như một hạng mục mới của quyền sơ hưu tri tuê, nhưng lại không có hê thống đăng ký. Viêc bảo hộ chỉ dẫn địa lý cũng chỉ được đảm bảo theo hê thống nhãn hiêu thương mại (trademarks) ơ Philippines.

Do đó, ơ cấp quốc gia, các nước ASEAN đã nhận ra tâm quan trọng va lợi ich của viêc bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Tuy nhiên, viêc mơ rộng mức độ bảo hộ cao hơn cho tất cả các sản phâm GI va viêc tạo ra đăng ký GI cấp quốc tê sẽ giúp các quốc gia nay đạt được nhưng lợi ich tốt nhất của bảo hộ chỉ dẫn địa lý

Cân nhớ lại nhưng lập luận của Michelle Agdomar cho mức độ bảo hộ dư đoán đối với sản phâm văn hóa la “không có như vậy thưc sư sẽ cản trơ nhưng lợi ich từ Hiêp định TRIPS”. Michelle Agdomar lập luận rằng ngươi năm giư sản phâm văn hóa phải có mức độ bảo hộ dư đoán cho hang hoá của mình, vì không lam như vậy sẽ lam biên dạng dòng chảy thương mại va lam suy yêu lợi ich từ Hiêp định TRIPS. Trong khi đó, viêc tăng cương bảo hộ chỉ dẫn địa lý la phương tiên để đạt được mục tiêu nay bằng cách đảm bảo tương hỗ lẫn nhau về mức độ bảo hộ giưa các nước thanh viên.

81 G.R. 51 (2007).

82 Đạo luật 602 (2000).

83 B.E. 2546, siêu lưu ý 22.

84 Luật Sơ hưu tri tuê (số 50/2005 / QH11)

85 Luật số 44 năm 1998, Luật Chỉ dẫn địa lý (1998). Cân lưu ý rằng ơ Singapore, pháp luật chỉ bảo hộ GI của một quốc gia la thanh viên của WTO, một thanh viên của Công ước Paris, hay một quốc gia theo chỉ định của Chinh phủ Singapore la một quốc gia vòng loại.

86 luật số 8293 (1998).

87 Agdomar, supra lưu ý 30 tại 558.

88 Agdomar, supra note 30, tại 558.

 

Copyright © 2012 Trương Đại học Boston Sơ hưu tri tuê & Technology Forum, 11

Malobika Banerji