Ashabın faziletleri

ASHABIN STNLK DERECELERHatice Ve Aie'nin (R. Anhuma) Faziletleri:Soru:Cevap:Rasulullah'n (s.a.v.) Eleri Ve Aere- Mbeere:Ebu Bekir (r.a.) ve Hzr:Ebu (R.A.) Bekir'in stnl:Soru:Cevap:Ebu Bekir (r.a.) ile Ali (r.a.) Arasmda Bir Karlatrma:Cevap:Ali'ye (r.a) Salat Ve Selam Getirmek:Cevap:Hulefa- Raidin'in Fazilet Dereceleri:Cevap:Osman (r.a) m, Ali (r.a) mi Daha stndr?:

HULEFA-I RAIDIN VE ASHABLA LGL TARTIMA KONULARISahabe Arasndaki Anlamazlklar:Cevap:Hulefa- Raidin Ve Muarzlar :Muaviye'nin (r.a) slam'a Girii:Muaviye'nin am'a Vali Tayin Edilmesi:Muaviye'nin Katld Gazveler:Muaviye'nin Mslman Olarak lp lmedii Meselesi:Muaviye'nin Olu Yezid:Byk Gnah leyenin Durumu:Yezid Hakknda Farkl Grler:Din Ne Zaman Fesada Urad?:

ALT (r.a.) VE EHL- BEYTAli (r.a.) Cinlerle Savat M?:Soru:Cevap:Ali'nin (r.a.) Kabri:Ali'nin (r.a.) ldrl:Ehl-i Beyt'in Esir Edilmeleri;Hseyin'in (r.a.) ldrl;Aure Gn:Baz Trbeler:

SAHABEYE DL UZATMAKEbu Bekir'e Dil Uzatann Tevbesi Kabul Edilir Mi?:bn Me'sud Hakknda:Ebu Hureyre Hakknda:Sahabeye Dil Uzatan Tekfir Edilir Mi?

Sayfa 1 / 82ASHABIN STNLK DERECELER

04.12.2013file:///D:/YEDEKLER/PDF/ashabinfaziletleri/013.htm

ASHABIN STNLK DERECELERHatice Ve Aie'nin (R. Anhuma) Faziletleri:Soru:

Hatice ve Aie'den (r.a.) hangisi daha stndr?[1]

Cevap:Mslman olmada ncelik, slam'n balang dneminde etkinlik ve yardm ile dineballkta Hatice (r.a.) ncedir. Aie (r.a.) veya mminlerin annelerinden(Rasulullah'n elerinden) bir bakas onunla ayn deerde olmamtr. Daha sonraAie'nin (r.a.) etkisi, dini yklenmesi, mmete tebli etmesi ve ilim sahibi olmasndada, ne Hatice (r.a.), ne bir bakas ona ortak deildir.Bu mmetin kadnlarnn en faziletlisi Hatice (r.a.), Aie (r.a.) ve Fatma'dr (r.a.).Birinin dierine stnl ihtilafldr. Bunun ayrntlarnn yeri buras deildir. Hatice(r.a,) ve Aie (r.a.), Rasulullah'n (s.a.v.) elerindendir. Bu itibarla "elerinin btn,kzlarnn btnnden daha stndr" denirse, daha dou oiur. nk elerinin says

daha oktur ve aralarnda faziletli olan, kzlarndan faziletli olandan daha oktur.[2]

Rasulullah'n (s.a.v.) Eleri Ve Aere- Mbeere:Rasulullah'n (s.a.v.) elerinin Aere-i Mbeere (Cennet'le mjdelenen on kii) den

daha stn olduunu sadece Ebu Muhammed bn Hazm[3]

sylemitir. Oysa bu azbir grtr ve ondan nce kimse bunu sylememitir. Sekin alimlerden kimduymusa ona kar kmtr. Kur'an ve Snnet'in naslar da bu grreddetmektedir.Gsterdii delil de yanltr. Kadnn Cennet'te eiyle beraber ayn derecede olacan,Rasulullah'm (s.a.v.) derecesinin de en stn olduunu, bylece elerinin de onunderecesinde bulunacaklarn sylemitir.Halbuki bu gr, Rasulullah'm (s.a.v.) elerinin dier btn peygamberlerden stnolmalarn gerektirmekte, Cennet ehlinden her erkein einin o erkein benzeri olankiiden stn olmasn, Rasulullah'm (s.a.v.) yannda bulunacak ocuklarn veevlenecei hurilerin nebi ve rasullerden stn olmasn gerektirmektedir. Bunungeersizliini de btn mminler bilmektedir. Sahih bir hadiste Rasulullah (s.a.v.)yle buyurmutur:

"Aie'nin kadnlara stnl tiritin dier yemeklere stnl gibidir.[4]

Burada sadece kadnlara stnl sylenmitir. Yine sahih hadiste Rasulullah'm(s.a.v.) yle buyurduu kaydedilmektedir:"Erkeklerden kamil kii oktur, ama kadnlardan kamil olan ok azdr. Bunlar ya iki

veya drttr.[5]



Elerinin ou da o az iinde bulunmamaktadr.Ashabn stn olduunu gsteren hadisler oktur. Mesela:

"nsanlardan dost edinseydim, Ebu Bekir'i dost edinirdim.[6]

Bu da yeryzndeki kadn ve erkeklerin iinde hi kimsenin Ebu Bekir'den (r.a.) dahastn olmadn ifade etmektedir. Yine sahih bir hadiste Ali'nin (r.a.) yle dediikaydedilmektedir:

"Peygamberden sonra bu mmetin en stn Ebu Bekir ve sonra da mer'dir.[7]

Bunun byle olduunu gsteren ve burada sayamayacamz kadar ok nass vardr.zetle bu az bir grtr. Seleften daha nce kimse bunu sylememitir. EbuMuhammed'in, byk ilmine ve ilimdeki derinliine ramen ok gzel grleriyannda byle ho olmayan az grleri de vardr. Bu gr, Meryem'in, Asiye'ninve Musa'nn annesinin nebi olduunu sylemesi gibidir.Kad Ebu Bekir, Kad Ebu Ya'la, Ebu'l-Maali ve bakalar, kadnlardan peygamberolmadna dair icma olduunu sylemilerdir. Kur'an ve Snnet de buna iaret etmek-tedir. Mesela Kur'an'da yle buyrulmaktadr:"Senden nce kasabalar halkndan yalnz kendilerine vahyettiimiz erkeklergnderdik." (Yusuf: 12/109)"Meryem olu Mesih ancak bir peygamberdir. Ondan nce de peygamberlergemitir. Onun annesi dosdorudur." (Maide: S/75)

Annesinin en son derecesi dosdoru (Sddka) olmasdr. Bunu baka yerde akladk.[8]

Ebu Bekir (r.a.) ve Hzr:Ebu (r.a.) Bekir ile Hzr arasndaki stnlk, Hzr'n peygamberlii kanaatinegredir. Alimlerin ou ise peygamber olmad grndedir. Ebu Ali bn Ebi Musave bakalarnn tercihi budur. Buna gre Ebu Bekir ve mer (r.a.) ondan stndr.kinci gre gre Hzr, peygamberdir. Ebu'l-Ferec bn el-Cevzi ve bakalar bugrtedir. Buna gre Ebu Bekir ve mer'den (r.a.) stndr. Ancak Rasulullah ve sa(a.s.). ondan ittifakla stndrler. Rasulullah (s.a.v.) bu mmetin evvelinde, sa (a.s.)

ahirindedir.[9]

Ebu (R.A.) Bekir'in stnl:Soru:ki kii anlamazla dtler. Biri Ebu Bekir (r.a.) ve mer'in (r.a.) Ali'den (r.a.) dahaalim ve fakih olduunu sylerken, dieri Ali'nin (r.a.) ikisinden daha alim ve fakih ol-duunu sylemitir. Bunlardan hangisi dorudur? "En byk kadnz (doru hkm

veren) Ali'dir.[10]

"Ben ilim ehriyim, Ali de onun kapsdr.[11]

Bu hadisler sahihmidir? Sahih iseler, Ali'nin Ebu Bekir ve mer'den daha alim ve fakih olduuna iaret



ediyor mu? Birisi, Ali'nin (r.a.) Ebu Bekir (r.a.) ve mer'den daha alim ve fakiholduunda mslmanlarn icma vardr iddiasnda bulunursa, doru mu sylemi, hata

m etmi olur?[12]

Cevap:Allah'a hamdolsun. Sz dinlenir slam alimlerinden hibiri Ali'nin, Ebu Bekir vemer'den daha alim ve fakih olduunu sylememitir. Hatta sadece Ebu Bekir'den dedaha alim ve fakih olduunu syleyen kmamtr. Bu konuda icma olduunu iddiaeden kimse, insanlarn en cahili ve yalancisdr. Aksine Ebu Bekir'in Ali'den daha alimolduuna dair alimlerin icma olduunu bir ok kii belirtmitir.

Mansur bn Abdilcabbar es-Sem'ani el-Mervezi[13]

bunlardandr. afii'nin ashabndanve Ehl-i Snnet imamlarndan olan bu alim "Takvimu'l-Edille AIa'1-mam" adl kita-bnda, Ebu Bekir'in Aliden daha alim olduuna dair Ehl-i Snnet alimlerinin icmabulunduunu belirtmitir. Tannm herhangi bir imamn buna muhalefet ettiinibilmiyorum.Ebu Bekir (r.a.) nasl daha alim olmasn? Rasulullah'n (s.a.v.) yannda fetva veriyor,emir ve nehiy yapyor, hkm veriyor ve hitap ediyordu. Rasulullah'la beraber halkslam'a armaya ktnda da bunu yapyordu. Hicret gn, Huneyn gn veRasulullah'la beraber bulunduu baka gnlerde yine Ebu Bekir konuuyor,Rasulullah da dinleyip tasvip ediyor ve sylediklerini beeniyordu. Bu mertebebakasna nasip olmamtr.Rasulullah (s.a.v.) ashaptan ilim, fkh ve re'y sahipleriyle dantnda Ebu Bekir'e vemer'e ncelik tanyordu. Konumada ve ilimde ikisi ashabn dierlerinden nde ge-lirlerdi. Bedir esirleri hakkndaki danmasnda olduu gibi. Bu konuda ilk konuanEbu Bekir ve mer'dir (r.a.). Baka konularda da byledir.Hadiste:

"Bir konuda ikiniz anlarsanz ben size muhalefet etmem.[14]

dendii rivayetedilmitir. Onun iin alimlerin bir grne gre, "ikisinin gr" hccettir. mamAhmed'den gelen iki rivayetten biri de bu ekildedir. Ama Osman ye Ali'nin griin byle deildir.Snen kitaplarnda Rasulullah'n (s.a.v.) yle buyurduu kaydedilir:

"Benden sonra Ebu Bekir ve mer'e uyunuz.[15]

Bakas iin byle sylememitir. yle dedii de sabittir:"Benim ve benden sonra raid halifelerin snnetine sanlnz , az dileriyle tutunuz,

ortaya kan eylerden saknnz, phesiz her bidat sapklktr.[16]

Raid halifelerin snnetine uyulmasn emretmitir. Bu da drt halifeyi kapsamaktadr.Ebu Bekir ve mer'e uyulmasn zellikle belirtmitir. Fiillerinde ve mslmanlaragsterdii eylerde kendisine uyulan kiinin mertebesi, sadece gsterdii eylerdekendisine uyutann mertebesinden stndr. Ashabn Rasulullah'la beraber olduu biryolculukta Rasulullati'n yle buyurduu kaydedilir:



"nsanlar Ebu Bekir ve mer'e itaat ederse, doruyu bulurlar.[17]

bn Abbas'm Allah'n Kitab 'yla fetva verdii bir konuda, orada hkm bulamamsaRasulullah'n (s.a.v.) snne-tiyle, orada da bulamamsa Ebu Bekir ve mer'ingryle fetva verdii sabit olmutur. Osman (r.a.) ve Ali'nin gryle ise fetvavermemitir. mmetin deryas, fakihi ve ashabn en alimi olan bn Abbas, Ebu Bekirve mer'in grn ne alyor ve grleriyle fetva veriyordu. Rasulullah'n (s.a.v.):

"Allah'm, onu dinde fakih yap ve tevili ona ret.[18]

buyurduu sabittir.Sonra Ebu Bekir ve mer'in Rasulullah'a yaknl ve onunla beraberlii bakalarnnona yaknlk ve beraberliinden fazladr. zellikle Ebu Bekir'in yaknl ve beraberli-i daha fazladr. Btn, gece onun yannda sohbet eder, Rasulullah ona ilim, din vemslmanlarn maslahatlarndan anlatrd. Nitekim Ebu Bekr bn eybe rivayet ederekEbu Muaviye'nin, A'me'ten, o da brahim'den, o da Alka-me'den, mer'in yledediini kaydetmektedir:"Gece Rasulullah mslmanlarm bir iini Ebu Bekir'in yannda gryor ben deonunla beraber bulunuyordum."Buhari ve Mslim, Abdurrahman bn Ebi Bekr'den unu rivayet etmektedirler:"Suffe ashab fakir kimselerdi. Rasulullah onlarla ilgili yle buyurdu:"Yannda iki kiilik yiyecei olan kii gtrsn yannda drt kiilik yiyecei olanbe veya alt kii gtrsn."Ebu Bekir, kii getirdi. Rasulullah on kii getirdi, Ebu Bekir akam yemeiniRasulullah'm (s.a.v.) yannda yedi ve yats namaz klnmcaya kadar oturdu. Sonra birdaha geldi ve Rasulullah (s.a.v.) uyuklayncaya kadar oturdu. Gece ok ge vakitteevine geldi. Ei ona:"Niin misafirlerine bakmadn?" dedi, o da:"Yedirmedin mi? deyince, yemediler ve senin gelmeni beklediler, dedi, yemekgetirildi ve yenildi."Bir rivayette de:

"Geceyekadar Rasulullah'la sohbet ederdi" denilmektedir.[19]

Hicret yolculuunda Rasulullah'n yol arkada sadece Ebu Bekir'di. Bedir gn deardakda Ebu Bekir'den baka kimse kalmad. Rasulullah (s.a.v,) yle buyurmutur:"Sohbeti ve malyla Ebu Bekir bize herkesten ok ltufta bulundu, insanlardan dost

edinseydim Ebu Bekir'i edinirdim.[20]

Sahih hadis kitaplarnda bu. birok ynden rivayet edilen en mehur hadislerdendir.Buhar ve Mslim. Ebu'd-Derda'dan rivayet ediyorlar:"RasuluHah'in yannda oturuyordum. O anda Ebu Bekir dizi grnecek kadar eteiniekerek kp geldi. Rasulullah (s.a.v.):"Arkadanz hayr nce iledi" dedi. Ebu Bekir selam verdi ve:'bnu'l-Hattab'la aramzda bir durum oldu, acele davrandm, sonra piman oldum vebalamasn istedim, kabul etmedi. Onun iin sana geldim" dedi. Rasulullah defa:"Allah seni balasn" dedi. Sonra mer piman olmu, Ebu Bekir'in evine gitmi,bulamaynca Rasulullah'a kp gelmiti. Rasulullah (s.a.v.) yzn asmaa veierlemee balad. yle ki, Ebu Bekir saknd ve iki defa:"Ben hakszlk yaptm" dedi. Rasulullah yle buyurdu:



"Allah beni size gnderdi. Siz yalanladnz. Ebu Bekir ise tasdik etti, mal ve can ile

destekledi. Arkadam bana brakr msnz?" dedi ve bunu defa tekrarlad.[21]

Oolaydan sonra eziyet edilmedi.Buhari ve Mslim'de bn Abbas'tan yle bir rivayet yer almaktadr:"mer yatana konuldu, kefenlendi ve kaldrlmadan nce halk ona dua etti, vd venamazn kld. Ben de arala-rndaydm. Bir adam beni ok telalandrd. Arkadanomuzlarm tuttu. Dnp baktmda, Ali, mer'e rahmet okuyor ve yle diyordu:"Ameliyle Allah'n huzuruna kabilecek senden daha sevimli kii geriye brakmadm.Allah'a yemin olsun ki, Allah'n seni iki arkadanla beraber-klacan sanyorum.nk ok zaman Rasuhillah'm yle dediini duyardm:"Ben, Ebu Bekir ve mer'le geldik, Ebu Bekir ve mer'le girdik, Ebu Bekir ve mer

1e ktk." Allah'n seni onlarla beraber klmasn sanyorum (veya umuyorum).[22]

Buhar, Mslim ve dier kitaplarda yle kaydedilmektedir:"Uhud gn miislmanlar baarl olamaynca, Ebu Sf-yan:"Muhammed aranzda mdr?" dedi ve bunu defa tekrarlad. Rasululah:"Ona cevap vermeyin" dedi.''Aranzda Ebu Bekir (bnu Ebu Kuhafe) var mdr?" dedi ve bunu defa tekrarlad.Rasululah:"Cevap vermeyiniz" dedi."Aranzda mer (bnu'l-Hattap) var mdr? dedi ve bunu defa tekrarlad.RavSulullah:"Cevap vermeyiniz" dedi. Ebu Sufyan arkadalarna:"Bunlardan kurtuldunuz" dedi. mer dayanamayp yle dedi:"Yalan sylyorsun, Allah'n dman! Saydn kiiler yayor. Holanmadklarnyayor..."Kafirlerin lideri o durumda sadece Rasulullalr, Ebu Bekir'i ve mer'i soruyor. nkbunlarn mslmanlann liderleri olduunu biliyor, Rasululah ve iki veziri!Onun iin Harun Reid, Malik bn Enes'ten Rasulul-lah'm hayatnda Ebu Bekir vemer'in yerini sormu, o da yle demitir:"Rasulullah'in hayatnda onlarn yeri. vefatndan sonra ikisinin yeri gibidir. Tam sevgi,kaynama, dostluk, ilim ve dinde oka birlikte olmak ve beraber bulunmak, ikisininbakalarndan daha ok buna layk olmasn gerektirir. Onlarn durumunu bilen herkesin bu apaktr."Ebu Bekir'e (r.a,) gelince; bakalarnn aciz kald ve kendisinin onlara akladbirtakm fkhi ve ilmi meselelerin stesinden gelmi ve hassa aykr bir gr tesbitedilememitir. Bu da ne kadar gl olduunu gsterir. Bakalarnn ise nassa aykrbirtakm grleri olmutur... nk o nasslar kendisine ulamamtr.mer'in (r.a.). nasslara tevafuk ettii yerler, Ali'nin (r.a.) tevafuk ettiklerindenfazladr. lim meselelerini ve alimlerin bu meseleler hakkndaki grlerini bilenkimseler bunu bilirler. Mesela, kocas len kadnn nafakasnda olduu gibi. Bukonuda bakasnn deil. mer'in gr nassa uygun olmutur. Haram meselehakknda da sadece onun gr nassa uygun olmutur. Bakasnn bu konudakigr ise, nasslara daha yakn olmutur.Buhar ve Mslim'de Rasulullah'm (s.a.v.) yle dedii kaydedilmitir:"Sizden nceki milletlerde muhaddesler vard. mmetimden byle biri varsa, mer



olur.[23]

Yine yle buyurduu Buhari ve Mslim'de kaydedilmektedir:"Ryada grdm ki bana bir bardak st veriliyor, ondan iiyorum ve trnaklarmakadar kanyorum, sonra artan mer'e veriyorum."Bunun sizde tevili nedir, ey Allah'n Rasul? denilince,

"limdir.[24]

buyurdu.Tirmizi ve bakalarnn rivayetinde:

"Ben size peygamber gnderilmeseydim, mer gnderilirdi.[25]

buyurduugemektedir.Yine, Rasulullah (s.a.v.), slam'n direi olan namaz kldrmak iin yerine Ebu Bekir'i(r.a.) grevlendirmitir, Sonra ibadet meseleleri iinde en girift olan hac menasikiniyerine getirmekle de grevlendirmi ve Rasulullah haccetmeden nce, bu menasikiEbu Bekir yerine getirmitir. "Bu yldan sonra hibir mrik haccetmesin ve Kabe'yikimse plak tavaf etmesin." diye ilan etmitir. Mriklerle olan antlamaya sonverildiini bildi m ek iin arkasndan Rasulullah, Ali'yi gndermitir. Onayetitiinde Ebu Bekir:"Amir misin, memur musun?" demi, o da "memur" cevabn yermiti. Bylece EbuBekir, Ali'yi amir yapmtr. Hac, yolculuk ahkam ve baka eylerde RasulullahAli'ye, Ebu Bekir'e itaat etmesini emretmitir. Bu da. Rasulul-lah'n Medine'de Ali'yiyerine brakt Tebk gazvesinden sonra di. Medine'de mnafk, zrl veya suludnda, erkek olarak yalnzca Ali kalmt. Ali, Rasulullah'a gelerek:"Beni oluk ocukla beraber mi brakyorsun?" dedi. Rasulullah ona:"Musa'nn yerine Harun'un bakt gibi benim yerime de sen bakmak istemiyor

musun?" dedi.[26]

phesiz Rasulullah'n Ali'yi savaa gtrmeyip Medine'de yerine (vekil) brakmas,derecesinin dmesini gerektirmez. nk Musa da yerine Harun'u brakmt.Rasulul-iah her zaman yerine adamlar brakrd. Ama Medine'de baka adamlarolurdu. Tebk gazvesinde ise Rasulullah btn mslman erkekleri yannda gtrmve savatan kimsenin geri kalmasna izin vermemiti. nk yol uzun ve dmanbykt. Allah (c.c.) Tevbe Suresini bu sava mnasebetiyle indirmitir.Ebu Bekir'in .sadakalarla ilgili talimat en veciz ve en kapsamldr. Onun iin btnfakihler onunla amel etmitir. Bakalarnn bu konudaki talimat ise, nce veehsuhr. Bu da Ebu Bekir'in nasih snneti daha iyi bildiini gsterir.Buhari ve Mslim'de Ebu Said'den yle rivayet edilmektedir:

"Ebu Bekir. Rasulullah' hepimizden daha iyi biliyordu.[27]

Ebu Bekir'in hilafeti zamannda da. ashab bir meselede anlamazla dtnde, onuEbu Bekir zme balar ve anlamazlk biterdi. Aralarnda anlamazla dp deonun zmyle anlamalmn ortadan kalkmad hibir mesele yoktur. Rasulullah'nvefat, defnedilmesi, miras. same ordusunun gnderilmesi, zekat vermeyenlerlesava gibi byk meseleler buna rnek olarak gsterilebilir. Ra-sululah'n halifesiashabn arasnda idi. onlara retiyor, doruyu gsteriyor ve phelen giderecekaklama yapyordu. Aralarnda olduu srece ihtilaf etmiyorlard.



Ondan sonra hi kimse onun ilim ve kemal derecesine eriememitir. Birtakmmeselelerde, mesela dede ve kardelerin mirasnda, haramda, talak meselesinde veEbu Bekir zamannda ihtilaf etmedikleri bilinen meselelerde ihtilaf etmeleri gibi.Ashab mer. Osman ve Ali'nin birok grlerine muhalefet ettikleri halde EbuBekir'in fetva veya hkm verdii eylerde ona muhalefet etmemilerdi.Ebu Bekir. Rasulullah'n halifesi oldu ve slam' egemen kld. slam'n hibir ynnaksatmad. Mrtedlerden ve bakalarndan muhaliflerin ve yan izenlerin okluunaramen, insanlar ktklar kapdan tekrar slam'a sokmutur. Halkn ilmi ve dinionunla en mkemmel bir ekilde gerekleti ve din tmyle, nceden okluu gibiegemen oklu. Ebu Bekir'i Rasulullah'm halifesi diye anarlard. Ondan sonra mer'i vedierlerini "Emini'I-M'minin" diye anm-lardr. Sheyli ve baka alimler yledemitir:"zlme, Allah bizimle beraberdir." (Tevbe: 9/40) sz. lafzda ve manada EbuBekir'de zahir olmutur. "Muhammed Allah'n Rasul. Ebu Bekir Allah'n Rasul'nnhalifesi" derlerdi. Ebu Bekir'in vefatndan sonra bu lafzi balflik kesildi ve ondansonra kimseye ''Allah Rasul'nn halifesi" denilmedi.Sonra Ali (r.a.) baz snnetleri Ebu Bekir'den (r.a.)'renmitir. Ebu Bekir ise byledeildir. Yani herhangi bir snneti Ali'den renmemitir. Tevbe namazyla ilgili olanve Snen kitaplarnda bulunan mehur hadiste Ali (r.a.) yle demitir:"Rasulullah'tan bir hadis iittiimde, ondan Allah'n diledii kadar yararlanrdm.Bakas bir hadis naklettiinde ona yemin ettirirdim ve ancak yemin ederse onu tasdikederdim. Ebu Bekir bana Rasulullah'm yle dediini nakletti- ki Ebu Bekir dorusyledi-;"Bir gnah iledikten sonra gzelce abdest alp iki rekat namaz klan ve Allah'aistifar eden her mslma-m Allah balar."Bunu gsteren eylerden biri de, mer ve Ali ile beraber bulunmu Alkame, el-Esved,Kad reyh ve baka Kfe alimlerinin mer'in (r.a.) grn Ali'nin (r.a.) grnetercih etmeleridir. Mekke. Medine ve Basra'da bulunan tabiinde ise bu daha ak vemehurdur. Bilindii gibi Ali (r.a.) halifelii boyunca Kufe'de ikamet ettii iin. oradaonun ilmi ve fkh yaygnlamtr. Onunla beraber bulunanlardan hibirinin fkhta,ilimde ve baka eylerde onu Ebu Bekir ve mer'den nde tuttuu bilinmemektedir.Aksine onun yannda dmanlaryla savaanlar dier mslmanlarn yapt gibi EbuBekir ve mer'i ondan nde tutmulardr. Ancak Ali'nin (r.a.) knad ve kar ktkiiler bunun aksini yapmtr ki, bunlar Ali (r.a.) zamannda,ok az ve snkkimselerdi. Bunlar gruptu;Birincisi, Ali (r.a.) hakknda ar gidenler. Onun ilah olduunu iddia edenler gibi. Ali(r.a.) bunlar atete yakmtr.kincisi, Ebu Bekir'e (r.a.) ktlkle dil uzatanlardr. Bunlarn banda Abdullah bnSebe vard. Bu durumu Ali'ye (r.a.) ulatnda onu ldrmek istemi ama bn Sebekamtr.ncs. Ali'yi (r.a.) Ebu Bekir (r.a.) ve mer'den (r.a.) stn tutanlardr. Bu konudaAli (r.a.) yle demitir:"Birinizin beni Ebu Bekir ve mer'den stn tuttuunu duyarsam, onu mfteri cezasile cezalandrrm."Kufe'de cami minberinde yle dedii de seksenden fazla yolla rivayet edilmitir:"Peygamber'den sonra bu mmetin en hayrls Ebu Bekir ve mer'dir."Buhari ve baka kitaplarda, bilhassa Hemedan adamlarnn rivayetiyle Ali'nin (r.a.)



yle dedii kaydedilmitir:"Cennetin kapsnda bir kapc olsaydm, Hemedan'a "selametle" gir, derdim."Sfyan es-Sevri"nin Mnzir es-Sevri'den -ikisi de Heme-dan"ldr- rivayetiyle Buhar.Muhammed bn Kesir'den rivayet etmitir. Bize Sfyan- Sevri, ona Cami bn Seddad.ona Ebu Ya'a Mnzir es-Sevri' Muhammed bn el-Hanefiy-ye'den nakletmi ve yledemitir:"Babama, Rasulullah'tan sonra insanlarn en hayrls kimdir?" dedim."Olum, bilmiyor musun?" dedi."Hayr" dedim."Ebu Bekir (r.a.)". dedi."Sonra kim" dedim,

"mer (r.a.) dedi.[28]

Bunu ekinmedii oluna ve yaknlarna sylyor ve kendisini onlardan stntutanlar cezalandryor. Alak gnll bir kiinin, hakk syleyen herkesicezalandrmas yahut ona mfteri demesi caiz deildir. Faziletlerin banda ilim gelir.Peygamberlerden, ashaptan ve bakalarndan daha stn olanlar dierlerinden dahaalimdirler. Yce Allah yle buyuruyor:"Hi bilenlerle bilmeyenler eit olur mu?" (Zmer: 39/9)Bunun delilleri ve alimlerin bu konuda syledikleri oktur."Kad olarak en stnnz Ali'dir." szn alt hadis kitab sahiplerinden, mehurmsned sahiplerinden hibiri. ne Ahmed bn Hanbel, ne bakas, sahih veya zayf birse-nedle rivayet eden,olmamitr. Sadece mer (r.a.) yle demitir;"En iyi okuyanmz beyy. en iyi kadmz Ali'dir,"Bunu da Ebu Bekir'in vefatndan sonra sylemitir.Tirmizi ve bakasnda RasuIulah'm yle buyurduu kaydedilir:"mmetimden haram ve helal) en iyi Muaz bn Cebel, feraizi de en iyi Zeyd bn

Sabit bilir.[29]

Hadiste Ali'nin ad gememektedir. Ali (r.a.) adnn getii hadiste ise, zayf olmaklabirlikte helal ve haram en iyi Muaz bn Cebel'in. ferazi de en iyi Zeyd bn Sabit'in bil-dii kaydedilmektedir. Bu hadis sahih kabul edilse bile helali ve haram en iyi bileninilminin kaza (yarg) yi en iyi bilenden daha alim olduunu ifade etmektedir. nkyarg, anlamzliklan d grnleriyle zmlemedir. Halbuki meselelerin iyzzahirine aykr olabilir. Nitekim Rasu-Iullah yle buyurmutur:"Bana muhakeme oluyorsunuz, olabilir ki biriniz delilini dierinden daha iyi ortayakoyabilir. Ben ancak duyduuma gre hkmederim. Kimin lehine kardeininhakkndan bir eye hkmedersem, onu almasinn. (ijnk bu durumda) ona ancak

ateten bir para vermi oluyorum.[30]

Rasulullah. yargsnn haram helal etmeyeceini, mslmann bakasnn hakkndan,lehine hkmedilen bir eyi almasnn haram okluunu belirtmitir. Helal ve harambilmek zahiri ve batn kapsar. Onun helal ve haramn bilen, dini en iyi bilen olur.Kaza (yarg) iki trldr:Birincisi: Hasm olan iki tarafn bir eyi kabul etmemeleri durumunda hkmvermektir. Bir taraf bir eyi iddida ederken dier tarafn onu yalanlamas gibi. Budurumda delil ve ona benzer eylere baklarak hkm verilir.



kincisi: Arada inkar edilen bir ey hakknda deil, tasdik edilen, ama her iki tarafa nedecei bilinmeyen bir ey hakknda hkm vermektir. Bir miras taksiminde ikitarafn ihtilaf etmesi, ya da elerden herbirinin dieri zerindeki hakk veya ikiortaktan herbirine decek miktar konusunda ihtilaf etmeleri gibi.Bu ksm helal ve haram konularndandr. kisine de syledii eylere raz olacaklalanbir fetva verirse, bu onlara yeterli olup ve aralarnda hkm verecek bakasnaihtiyalar kalmaz. Sadece karkl olarak bir eyi kabul etmemeleri duYumundahkm verecek birine muhta olurlar. Bu da genellikle hakszlk durumunda veyaunutma halinde olur. Helal ve haram bilgisine ise. salih ve facir herkes muhtatr. Amayargya taalluk eden eylere ancak salih kiilerden bir aznlk muhta olur.Bunun iin Ebu Bekir (r.a.). mer'e (r.a.) insanlar arasnda hkm germesiniemredince. mer (r.a.) bir yl beklemi, karsna herhangi bir konuda muhakemeolacak iki kii kmamtr. Rasulullah'n verdii bu trden hkmler saylacak olursa,ancak on kadar olduu grlr. Bu nerede, helal ve haram hakknda buyurduklarnerede?! nk helal ve haram slam dininin temel talarndan biri olup avam vehavas herkesin bilmeye muhta olduu bir husustur."Hkm vermeyi (kaza) en iyi bileniniz Ali'dir." hadisi sahih kabul edilip delilolacaksa:"Helal ve haf am en iyi bileniniz Muaz'dr." hadisi, hadis alimlerinin ittifakyla sahiholmaya daha yakndr. Bunun senedi ondan daha sahih ve delaleti daha ak olduunagre Ali'nin (r.a.) Muaz'dan daha alim olduu konusunda bunu delil kabul edenkimsenin cahil olduu anlalr. Bu byleyken, Muaz'dan daha stn olan Ebu Bekir(r.a.) ve mer'den daha alim olduuna dair nasl hccet kabul edilebilir?! Kald kiMuaz'n ve Zeyd'in anld hadisi bazlar "zayf sayarken, bazlar "hasen" kabuletmektedir. Ali'nin (r.a.) anld hadis se "zayftr.""Ben ilim ehriyim." hadisi ise daha zayf ve dayanakszdr. Tirmizi rivayet etmisebile, yalan ve uydurmadr. Onun iin bn el-Cevzi, bunu mevzu hadisler arasnda zik-retmi ve btn yollarndan mevzu olduunu sylemitir. Bunun yalan olduu bizzatmetninden anlalr ve senedine bakmaya ihtiya brakmaz. Rasulullah ilim ehri ise,bu ehrin ancak bir tek kaps olur ki. RasululIalVtan teblii sadece bir kiinin yapmolmasn dnmek caiz deildir. Aksine hazr olmayanlar iin kesin ilim ifade edecektevatr derecesinde kiilerin ondan tebli yapm olmas vaciptir. Bir kiinin rivayetiancak baka karinelerle beraber ilim ifade eder. Bu iaretler de ya mevcut deildirveya insanla-" nn ouna gizlidir. Bylece Kuran ve mtevatir snnete dair bilgilerimeydana gelmemi olur. Halbuki mtevatir nakil byle olmayp ilim, avama dahavassa da onunla hasl olur.Bu hadisi, vg yaptn sanan cahil veya zndk biri uy-1 durmutur. Ashaptansadece bir kiinin tebli ettii sylenerek din ilmini iptal etmek iin zndklarnbavurduu bir yoldur.Sonra bu tevatrle bilinenlere aykrdr. phesiz Rasu-lullah'tan, btn m s 1 umanehirlere Ali'den (r.a.) baka yollarla ilim ulamtr. Mekke ve Medine halk iin buapaktr. am ve Basra halk iin de durum byledir. Bunlar Ali'den (r.a.) ancak okaz ey rivayet etmilerdir. Ali'nin (r.a.) ilminin ou Kfe halk arasndayd. Bununlaberaber Kur'an' ve Snnet'i, Ali'nin (r.a.) hilafet zaman bir yana, Osman'n (r.a.)hilafetinden nce renmilerdi.Medine ehlinin en fakih ve en alimleri dini, mer'in (r.a.) hilafetinde renmilerdi.Yemen'de bulunduu sre iinde Muaz bn Cebel'den rendikleri gibi, kendisinden



renenler dnda Ali'den (r.a.) daha nce kimse bir ey renmemitir. Muaz bnCebel'in Yemen halk arasnda ikameti ve onlara retmesi, Ali'nin (r.a.) onlararasnda ikameti ve retmesinden daha oktur. Onun iin Yemen halk Ali veurayh'tan rivayet ettiklerinden ok daha fazlasn Muaz'dan rivayet etmilerdir.Tabiinin byklerinden bakalar da fkh Muaz'dan renmilerdir.Ali (r.a.) Kufe'ye geldiinde urayh daha nceden orada kad idi. Ali'nin (r.a.)hilafetinde kad yine urayh ve Ubeyde es-Selmani olmutur ki, ikisi de fkhMuaz'dan renmilerdir.slam ilmi Hicaz, am, Yemen, Horasan, Msr ve Ma-rip gibi slam ehirlerinde Ali(r.a.) Kufe'ye gelmeden nce yaylm ve Kufe'ye geldiinde sahip olduu btn ilmebaka sahabiler de sahip olmutur' Ali (r.a.) bir ilmi sadece kendisi tebli etmise,ondan bakalar bunun daha fazlasn tebli etmitir.Velayetle Ebu Bekir, mer ve Osman iin hasl olan umumi tebli, Ali (r.a.) iin haslolandan ok daha fazladr. Hususi teblide ise, bn Abbas'n fetvalar, Ebu Hurey-re'nin de rivayetleri onunkinden dahaoktur. Halbuki Ali (r.a.) ikisinden de dahaalimdir. Nitekim Ebu Bekir, mer ve Osman da o ikisinden daha alimdir. phe yokki Raid halifeler, insanlarn daha ok muhta olduklar ilmin umumi tebliini, hususiilmi tebli edenlerin tebliinden daha ok gerekletirmilerdir.Ali'nin (r.a.) ashabn tmnden ayr olarak zel bir ilme sahip olduuna dair yalan vecehalet ehlinin rivayet ettiklerinin tm batldr. Sahih hadiste ona yle denildiisabit olmutur:"Sizde Rasulullah tarafndan verilen zel bir ey var m? nsan yaratan ve daneyyaran Allah'a yemin ederim ki Allah'n Kur'an hakknda kuluna verdii anlay ve usayfa dnda bir ey yoktur, dedi. O sayfada da diyetleri gerektiren, yani diyetiverilmesi gereken deve dileri, esirin kurtarlmas, bir kafire karlk mslmanin ld

itilmeme s i eyleri vard.[31]

"Rasulullalrm halka vermeyip de sadece size verdii bir ey var mdr? Hayr, dedi.rivayeti de vardr. Bunun dnda Rasulullah'm (s.a.v.) sadece kendisine bir ilmi ver-diini iddia edenlerin kendisine iftira ettiklerini ifade eden ve ondan nakledilenhadisler oktur,Baz bilgisizlerin. Ali'nin (r.a.) Ra.sulullalvin ha'snn ykand sudan itii, bunun dakentlisine evvelkilerin ve sonrakilerin ilmini kazandrdna ilikin olarak syledikleriszler ise, ok sama bir yalandr. Zira lnn ykand suyu imek meru deildir veAli de bunu imemitir. Byle bir ey ilim kazandrmayd, orada bulunan herkes busudan ierdi. lim ehlinden hibir kimse bunu rivayet etmemitir.Ebu Bekir. mer ve bakalarndan ayr olarak gizli (batn) bir ilme sahip olduuiddias da, miilhid batmilerin ve onlardan daha kafir benzerlerinin ftirasdr. Hattaonlarda hristiyan ve yahudilerde bulunmayan kfr bulunmaktadr. Ali'nin (r.a.)peygamberliine ve ulubiyetine inananlar, Rasulullah'tan daha alim olduu ve batndaRasulullah'n muallimi olduuna ve ancak an kfr ve ilhad ehlinin syleyecei

benzeri iddialara inananlar gibi. Allahu a'lem.[32]

Ebu Bekir (r.a.) ile Ali (r.a.) Arasmda Bir Karlatrma:Snnete bal olduu halde Rasulullah'n (s.a.v.). Ali'ye (r.a.):



"Sen bendensin, ben de sendenim.[33]

"Senin benim yanmdaki yerin, Harun'un Musa'nn yanndaki yeri gibidir.[34]

"Bayra Allah ve Rasul'n seven birine vereceim..."[35]

"Ben kimin m evlas isem Ali de onun mevlasdir. Allah'n, ona kim dost olursa onun

dostu, kim dman olursa onun dmani ol...[36]

"Ehl-i Beyt'im konusunda size Allah' hatrlatrm.[37]

gibi szleri ve Yce Allah'n:"Gelin, ocuklarmz ve ocuklarnz, kadnlarmz ve kadnlarnz, kendimizi vekendinizi aralm; {hep birlikte) dua edelim ve Allah'n lanetinin yalanclar zerineolmasn dileyelim. (AI-i mran: 3/61)"nsan, zikredilecek hibir ey deilken (ve henz yok iken) zerinden muhakkak birzaman gelip gemitir.". (nsan: 76/1)"te u iki hasm, Rableri hakknda ekimeye girmiler. Kfredenler iin ateten birgmlek biilmitir. Balarnn zerinden de kaynar su dklr."(Hacc: 22/19) ayetlerikarsnda Raid halifenin Ali'ye (r.a.) stnlkleri konusunda pheye denin

durumu eyhlislam'a soruldu.[38]

Cevap:Her eyden nce u husus bilinmeli ki: stn kabul edilen kii. kendisinden stntutulduu kiide bulunmayan birtakm hasletlere sahip olmal ki. stnlk sz konusuolsun. ki kii eit seviyede olur. fakat biri dierinden farkl iyi birtakm zellikleresahip bulunursa, bu farkllklardan dolay ondan stn olur. Ortak meziyetler birinindierine stnln gerektirmez.Durum byle olunca, Ebu Bekir'in (r.a.) temayz ettii ve bu hususlarda kimsenin onaotak bulunmad birtakm meziyetleri vardr. Ali'nin (r.a.) meziyetleri ise. ortakmeziyetlerdir. Nitekim Rasulullah (s.a.v.):

"ayet yeryz halkndan bir dost edinseydim EbU Bekir'i dost edinirdim.[39]

"Ebu Bekir'in kaps hari mescide alan her kap kapatilsm.[40]

"Arkadal ve mal hususunda bana en cmert davranan Ebu Bekir'dir.[41]

buyurmutur.Ebu Bekir'deki ('.'a.) u haslete baka hi kimse sahip deildir.a- Arkadal ve mal hususunda hi kimse Rasuluflah'a Ebu Bekir'den (r.a.)mukaddem deildir.b-"Ebu Bekir'in (r.a.) kaps hari..." sz, bu hususu sadece Ebu Bekir'e (r.a;) tahsisetmektedir. Ba"zi yalanclar. Ali (r.a.) hakknda da bu rivayete benzer bir rivayet uy-durmak istemilerdir. Ne var ki uydurma rivayet sahih rivayete kar koyamaz.c-"ayet yeryznde bir dost edinseydim..." ayet dostluu mmkn olsayd,



beerden baka hibirinin bunu haketmeyeceine dair bir hkmdr. Bakas EbuBekir'den (r.a.) stn olsayd, bunu hak eden o olurdu.Yine hastal sresince mescitte imamlk yapmasn emretmesi, snneti ikame edipcahiliyetin izlerini yok etmesi iin onu Medine'nin hacc emiri olarak tayin etmesi de.onun zel meziyetlerindendir. Ayn ekilde (Aie'ye (r.a.):

"Baban ve kardeini ar ki Ebu Bekir iin bir vasiyet yazaym.[42]

eklindeki sahihhadisle benzeri pek ok hadis sahabe arasnda ona denk birinin bulunmadn beyanetmektedir.Rasulullah (s.a.v.)'n Ali'ye (r.a.):"Sen bendensin, ben de sendenim." demesine gelince, bunu bakalarna, meselaSelman ve E'arilere de sylemitir. Aynca;Yce Allah'n:"Onlar, sizden olduklarna dair Allah'a yemin ediyorlar; oysa sizdendeillerdir." (Tevbe: 9/56)Bu ayetle Rasulullah (s.a.v.)'m

"Bizi aldatan bizden deildir. Bize silah eken bizden deildir.[43]

hadisi, bu bykgnahlar ilemeyenlerin bizden olduunu ifade etmektedir. Ksacas her kamil mminPeygamberdendir ve Peygamber de ondandr. Ayn ekilde Rasulullal'm (s.a.v.)Hamza'mn (r.a.) kzna:"Sen bizdensin, biz de sendeniz." demesi, Zeyd'e:

"Sen kardeimiz ve azadlmzsn.[44]

demesi bunlara has eyler deildir. Aksinebtn azadllar bu durumdadr."Bayra Allah ve Rasul'n seven birine vereceim..." hadisi de bu durumdur. Ali'nin(r.a.) faziletiyle ilgili rivayetlerin en sahihi de budur. Ancak baz yalanclar burivayete:"Ebu Bekir ve mer bayra aldlar ama katlar." szlerini ilave etmilerdir. Halbukimer (r.a.)'in:

"Ancak o gn komutanl sevdim[45]

dedii sahih bir rivayetle sabittir. Aslndahadis. Ali (r.a.) hakknda ileri giden Nasibe'ye reddiyedir ve bu. Ali'ye (r.a.) has birdurum deildir. Aksine her kamil mmin, Allah ve Rasul'n sever ve onlar da onuseverler. Yce Allah yle buyuruyor:"Allah, yle bir kavim getirir ki, kendisi onlar sever onlar da Allah'severler." ( Maide: 5/54)Bu ayette sz konusu edilenler, mrtedlerle savaanlardr ki, onlarn imam EbuBekir'dir.Sahih bir rivayette sahabenin biri. Rasulullala:"nsanlar arasnda en ok sevdiin kimdir?" sorusuna Rasulullah'n:'Aise'dir' cevabn verdii:

"Ya erkeklerden'.'" sorusuna da: 'Onun babasdr' eledii nakledilmektedir.[46]

Bu daEbu Bekir'in (r.a.) stnlk delillerinden biridir. "Yanmdaki yerinin, Harun'un veMusa'nn yanndaki yeri gibi olmasn istemez misin?" hadisine gelince, RasulullahTebk gazvesine ktnda Medine'de yerine Ali'yi (r.a.) braknca bu szsylemitir. Hatta kendisine buzet-tii iin onu Medine'de brakt dedikodusu da



olmutur. Rasululfah (s.a.v.) savaa ktnda mslmanlardan birini Medine'deyerine brakrd. Medine'de bu ii yrtecek mminler mevcuttu. Ancak Tebkgazvesinde, zr bulunanlar hari hi kimseye Medine'de kalma izni vermedi. Sadecezr bulunanlarla emre itaat etmeyenler kald. te bu sebeple Tebk gazvesinektnda yerine brakaca kimsenin grnrde durumu zayft. Yine bu sebepledirki. mnafklar Ali (r.a.) hakknda ileri-geri konumulard. Rasulullah (s.a.v.) da.Ali'ye (r.a.), kendisini Medine'de brakyorsa, yanndaki deerinin eksikliindenkaynaklanmadn, nitekim risalette orta olduu halde Musa'nn Harun'un yerinebaksn diye braktn aklam ve "buna rzan yok mu?" demitir. Bilindii gibidaha nce bakalarna da bu grevi vermitir. Dolaysyla onlar da ayn durumdayd-lar. Eer Tebk gazvesindeki bu grevlendirme, dierlerinden daha nemli olsayd,Ali'nin (r.a.) kendisi de elbette ki bunu anlard ve Rasuluilah'm (s.a.v.) peindenalamazd. Hicretin dokuzuncu ylnda Rasulullah'h (s.a.v.) Ebu Bekir'i (r.a.) Ali'ye(r.a.) de emir tayin etmesi ,'bu sylediklerimizi teyid etmektedir. Antlamalarn sonbulduunu bildirmek zere Ali'yi (r.a.) gndermesi ona has durumlardan deildir.nk adet gerei anlamalara son vermek ve anlama akdetmek ancak Ehl-iBeyt'inden biri tarafndan gerekletirilecekti. Ehl-i Beyt'inden baka herhangi biri debu grevi yerine getirebilirdi. Ancak HaimouElan'nn en faziletlisinin Ali (r.a.)okluunu burada belirtelim. Bu sebeple sair Haimoullan'na takdim edilmesi, onunbir hakkdr.Sonu olarak: "...Buna raz deil misin?" hadisinden sonra Ebu Bekir'in (r.a.) emirtayin edilmesi. Ali'nin (r.a) herynden Harun (r.a.) menzilesinde olmadna delildir.Bu sebeple, her ne kadar Rasulullah. Medine'de onu yerine emir brakmasn Harun'abenzetmise de bu, ona has bir durum deildir.Kald ki Rasulilah (s.a.v.). esirlerle ilgili grlerini belirtirlerken Ebu Bekir'i.brahim (a.s.) ve sa'ya ve mer'i de Nuh (a.s.) ve Musa'ya benzetmitir ve bubenzetmeler. Ali'yi Harun'a benzetmekten ok daha nemlidir. Hibir zaman bu EbuBekir ile mer'in o peygamberlerin menzilesinde olmalarn da gerektirmez. Bir eybaka birine baz ynlerden benzediinde onu. o eye benzetmek hem Kur'an'da. hemsnnette, hem de Arap dilinde ok rastlanan bir durumdur."Ben kimin mevlas isem, Ali de onun mevlas dr. Allah'm! Ona dost olann dostuol." hadisine gelince. Tirmizi dnda dier temel hadis kitaplarnda byle bir rivayetyoktur. Hem Tirmizi'de de hadisin sadede:"Kimin mevlas isem, Ali de onun mevlasdr" ksm mevcuttur. Buna ilave olanksm, hadisten deildir. Nitekim mam Ahmed'e bu ilave sorulmu:"Kufelilerin ilavesidir'1 karln vermitir; Bu ilavenin oydurma okluu birkavecihle sabittir:a- Hak. Peygamber hari hibir zaman belli bir kimsenin yannda olmaz. Eer byleolsayd, her dediine uymak vacip olurdu. Sahabenin ve etbamn nassa aykrlnainandklarndan dolay baz meselelerde ona muhalefet ettikleri bilinen bir gerektir.Mesela hamile olduu halde kocas ltn kadnla ilgili grs bu hususlardandr."Allah'm, ona yardm edene yardm et..." sz vakaya aykrdr. Sfffin vakasndaondan yana savaanlar galip gelmemilerdir. Onun yannda savamayan baz kimselerde malubiyete uramamlardr. Mesela Irak' fetheden Sa'd. onunla birliktesavamamtr. Hatta kendisiyle savaan Muaviye taraftarlar ve meyyeoullan birok kffar beldesini fethetmiler ve Allah onlara yardmda bulunmutur."Allah'm, ona dost olana dost, dmanlk edene de dman ol." sz de ayn



ekildedir; slam'n temeline aykrdr. nk Kur"an- Kerim, birbirleriyle savasalarve birbirlerine hakszlk etseler bile mminlerin karde okluklarn sylemektedir.Aslnda "Ben kimin mevtas isem, Ali de onun mevlasdr." hadisine ta'n eden hadisehli vardr. Mesela Buhari ve bakalar onu tenkit etmitir. Baz hadis ehli ise. onunhasen olduunu sylemilerdir. Ama eer Rasulullah byle bir ey sylemise bundanzel bir dostluk anlalmaz, aksine mterek bir dostluk anlalr. O da, mminlerarasndaki iman dostluudur. Muvalat (dostluk), dmanln zttdr. phesizbakalarna kar mminlere muvalat gereklidir. Bylece hadiste Nasibe'ye reddiyevardr."Ali'nin (r.a.) namaz klarken yzn sadaka olarak verdiini." ifade eden hadisegelince, bu hadisin uydurma olduu konusunda hadis ehli ittifak etmitir. Uydurmaolduu birka vecihten sabit olup bu vecihler baka yerlerde etraflca anlatlma".Gadir-i Huni gn: "Ehl-i Beyt'im konusunda size Allah' hatrlatrm." hadisinegelince, bu tavsiye sadece Ali'ye (r.a.) has deildir. Ehl-i Beyt'in hepsi bu konudaeittir. Bu vasiyete en uzak olanlar ise, Rafzilerdir. nk onlar Abbas (r.a.) vezrriyetie: hatta Ehl-i Beyt'in byk ounluuna dmanlk besler ve onlara karkafirlere yardm ederler.

"Mbahele[47]

ayetine gelince, yine Ali'.ye (r.a.) has bir ey deildir. Aksine Ali(r.a.). Katma ve iki ocuklarm (Hasan ve Hseyin'i) armtr. Bunu yapmas ise,mmetin en faziletlileri olmalar sebebiyle deil. Ehl-i Beyt'inin ha-vass olmalarsebebiyledir. Nitekim bu durum aba ile ilgili u hadisten aka anlalmaktadr:

"Allah'm, bunlar Ehl-i Beyt'imdir. Onlardan pislii (ricsi) gider ve onlar tertemiz kl.[48]

Rasulullah (s.a.v.) onlara dua etmi ve duay onlara tahsis etmitir. el-Enfs"kelimesiyle tek nev' kastedilir. Mesela:"nanan erkek ve kadnlar, kendi nefisleri hakknda en gzel zanda bulundular. (Nur:24/12 )"Nefislerinizi (yekdierinizi) ldrn."(Bakara: 2/54) ayetlerinde anlatlan budur."Sen bendensin, ben de sendenim." hadisine gelince, bundan maksadn Ali"nin (r.a.)Peygamberin zatndan olduunun kastedilmedii aktr. Ama Ali'nin (r.a.) Ehl-i Beytierisinde en stn olduunda da phe yoktur. Onun yle akrabalk ve imanmeziyeti var ki. dier Ehl-i Beyt'te bu meziyet yoktur. Bylece Ali (r.a.) Mbahelekapsamna girmi oluyor. Ancak bu. Ehl-i Beyften olmayanlar arasnda ondan dahafaziletli birinin, ondan daha faziletli olmasna engel deildir. nk Mbahele sadeceakrabalar erevesinde vaki olmutur."te u iki hasm, Rablari hakknda ekimeye girmiler. Kfredenler iin ateten birgmlek biilmitir. Balarnn zerinden de kaynar su dklr." (Hac; 22/19) ayeti desadece (r.a.) hakknda deildir. Ali (r.a.). Hamza ve Ubeyde ve hatta Bedir savanakatlan btn msl-manlar bunda mterektir."nsann zerinden henz kendisinin anlan bir ey..." suresine gelince bu surenin, Ali(r.a.). Batma ve iki ocuklar hakknda indiini sylemek, tamamen yalanpr. nkbu sre Mekki'dir ve Hasan'la Hseyin Medine'de domulardr. Bu grndoruluunu kabul etsek bile, miskin, yetim ve esire yedirenin, sahabenin en faziletlisiolduuna ilikin bir iaret yoktur. Aksine ayet, bu ii yapan herkes hakknda ortaktr.



Her kim bunu yaparsa sevap kazanr. Kald ki, Allah'a man, namaz vaktinde klmak

ve Allah yolunda cihad etmek bundan ok daha faziletlidir.[49]

Ali'ye (r.a) Salat Ve Selam Getirmek:bn Teymiye'ye: "Bakasn Ali'ye stn tutmam." diyen Ali'nin (r.a) ismi anldndasadece ona salat ve selam getiren kimsenin durumu soruldu, sadece ona selam

getirmek caiz midir?[50]

Cevap:RasululJah (s.a.v) hari kimseye ne Ebu Bekir'e, ne mer'e, ne Osman'a, ne Ali 'yesalat ve selam tahsis etmek doru deildir. Bunu yapan bidat ihdas etmi olur. Yahepsine salat ve selam getirecektir, ya da hibiriAksine meru olan:"Allah'm, Muhammed'e ve Muhammed' lat et, brahim'e ve brahim'in aline salat etMuhammed'e ve Muhanime d'in aline mbare rahim'e ve brahim'in aline mbarekkldn gip-he yok ki sen hamidsin (vgler sanadr), mecidsin (azamet sanamahsustur)." demektir."Bakasn Ali'ye stn tutmam." diyen ise, hataldr veer'i delillere aykr bir tavr

ierisindedir. Allahu a'lem.[51]

Hulefa- Raidin'in Fazilet Dereceleri:bn Teymiye'ye soruldu:Ebu Muhammed Abdullah b. Ebi Zeyd'in4'Akide"sinin sonunda, "Nesillerin enhayrls, Rasulullah' (s.a.v) grp ona inananlardr. Sonra onlarn ardndan gelenler,sonra da bunlarn ardndan gelenlerdir. Sahabenin en faziletlileri ise, Hulefa-i Raidin.yani Ebu Bekir. mer, Osman ve Ali'dir" eklindeki grne ne dersiniz? EbuBekir'in mer'den, mer'in Osman'dan ve Osman'n Ali'den stn olduuna delilnedir'.' Eer bu durum delille ispatlanrsa, bunlardan birini kendisinden daha faziletliolana stn tutana bir ceza gerekir mi gerekmezini? Bu somlar ayrntl bir ekilde

aklayn, tnaallah Allah ecrinizi verir.[52]

Cevap:Hamd, alemlerin Rabbi Allah'a mahsustur. Fazilette nce Ebu Bekir'in, sonra mer'in,sonra Osman'n, sonra da Ali'nin geldii gr sahabe, tabiin ve etbauttabiinden i-Hmve dinle hret bulmu mslman mtehidler arasnda ittifak edilen bir grtr.Malik'in ve Medine ehlinin, Leys b. Sa'd'in ve Msr ehlinin, el-Evzai'nin ve amehlinin, Sfyan es-Sevri'nin. Ebu Hanife, Hammad b. Zeyd. Hammacl b. Seleme vebenzeri Irak ehlinin gr budur. afii. Ah-med b. Hanbei. shak. Ebu Ubeyd vebenzeri mmet ierisinde sdk ehli olmakla bilinen imamiar da bu grtedir. Hatta



man Malik, Medine ehlinin bu konuda icma ettiklerini naklederek,gvendiklerimden. Ebu Bekir'le mer'i dierlerine takdim etme hususunda phesiolan birine rastlamadm demektedir.Hatta Emir'l-M'minin Ali b. Ebi Talib'in de bu grte olduu "fistefz" haberlerlenakledilmektedir. Sahih-i Buhari de Muhammed bnu'l-Hanefiyye'nin babas Ali b.EbiTalib"e:"Pabacm, Rasulullah'dan (s.a.vj sonra mmetin en faziletlisi kimdir?" dedii,babasnn:"Ey oul. bunu bilmiyor musun?" dedii."Bilmiyorum" deyince de:"Ebu Bekir'dir", dedii,"Sonra kimdir?" sorusuna da:"mer'dir, karln verdii nakledilmektedir. Bu durum seksen vehe yakn tariklerivayet edilmitir. Hatta Ali'nin (r.a) Kfe mescidinin minberinden yle dediinakledilmitir:"Beni Ebu Bekir ve mer'e stn tutan biriyle karlaacak olsam, onu mfterinincezas olan seksen denekle cezalandrrm."O halde byle bir iddiada bulunan kii Ali'nin (r.a) bu sznn gerei olarak seksendenekle cezalandrlr.Sfyan eg-Sevri: "Ali'yi, Ebu Bekir'den stn tutan. Muhacirlerin deerini drr. Bugrte srar etmeye devam ettii halde Allah'a bir amelinin ykseleceini de san-myorum" demektedir. Tirmizi ve baka hadis kitaplarnda bu btnlk meselesiRasulullah'dan (s.a.v) rivayet edilerek yle buyurduu belirtilmektedir:"Ey Ali, bu ikisi (Ebu Bekir ve mer), nebilerle rasul-ler hari evvelkilerle sonrakiler

dahil Cennet ehlinin olgun yatakilerinin efendileridir.[53]

Buhar, Mslim ve baka hadis kitaplarnda Ebu Said, b-nu Abbas, Cndtib b.Abdillah, bnf z-Zbeyr ve bakalarndan yaplan ve birka vecihten rivayet edilenhadiste RasulullarTm fs.a.v) yle dedii nakledilmetedir:"Yeryzndekilerden bir dost edinseydim Ebu Bekir'i dost edinirdim. Ne var ki

arkadanz -kendisini kastediyor- Allah'n dostudur.[54]

Sahih rivayette Rasulullah (s.a.v)'m minberden yle dedii nakledilmitir:"Arkadal ve mal konusunda insanlardan bana en cmerdi Ebu Bekir'dir.Yeryzndekilerden dost edinseydim, Ebu Bekir'i dost edinirdim. Ne var ki arka-danz kendisini kastediyor- Allah' dost edindi. Bilesiniz, Ebu Bekir'in kaps hari

mescide alan btn kaplar kapatlsn.[55]

Bu hadis, ayet dnyadaki yaratlmlardan dost edinme mmkn olsayd, bunuhakedenin Ebu Bekir olduuna ak bir delildir. Bu duruma gre Rasulullah'm (s.a.v)indinde mmetinin en faziletlisi en ok sevdii Ebu Bekir'dir (r.a)". Yine sahih birrivayette Amrb. el-As'nRasulullah'a (s.a.v):"nsanlardan en sevdiin kimdir?" sorusuna Rasulul-ah'in (s.a.v):"Aie'dir." dedii,"Erkeklerden kimdir?" sorusuna da:"Babasdr." karln verdii nakledilmektedir.Yine sahih rivayette Rasulullah'm (s.a.v) Aie'ye (r.a):



"Bana baban ve kardeini ar ki Ebu Bekir iin bir belge yazaym, benden sonra

insanlar onun hakknda ihtilafa dmesinler.[56]

dedii, sonra da:"Allah da, mminler de Ebu Bekir'den bakasn kabul etmezler." buyurduunakledilmektedir.Yine sahih rivayette bir kadnn Rasulullah'a gelerek:"Ya Rasulailah, tekrar geldiimde ya seni bulamazsam sanki lm olabileceinikastediyordu- demi, bunun zerine Rasulullah (s.a.v):"Ebu Bekir'e gidersin" buyurmutur.Snelilerde:

"Benden sonra Ebu Bekir ve mer'e uyun.[57]

buyurduu nakledilmektedir.Yine sahih rivayette yolculuk esnasnda yle buyurduu nakledilmitir:

"Eer topluluk Ebu Bekir ve mer'e itaat ederlerse doru yolu bulurlar.[58]

Yine Snenler'de de yle dedii rivayet edilmektedir:"Sanki kendimi bir kefeye, mmeti de bir kefeye konmu gibi grdm; ben arbastm. Sonra Ebu Bekir bir kefeye, mmet bir kefeye kondu ve Ebu Bekir ar bast.

Sonra da mer bir kefeye, mmet bir kefeye kondu ve mer ar bast.[59]

Sahih rivayette yine yle nakledilmitir: Ebu Bekir'le mer arasnda bir eylergemiti. Ebu Bekir. mer'den kendisi iin mafiret dilemesini istemi ancak merbuna icabet etmemiti. Bunun zerine Ebu Bekir, Rasulullah (.a.v)'a giderek budurumu haber verdi. Rasulullah (s.a.v):"Otur ya Ebu Bekir, Allah seni balayacaktr. buyurdu. Bu arada mer yaptnapiman olmu, Ebu Bekir'in evine gitmi, bulamaynca da Rasulullah'a (s.a.v)gitmitir. Rasulullah (s.a.v) gayet kzm ve yle buyurmutur:''Ey insanlar, size geldim ve: Ben Allah'n eliisiyim dedim. Siz; "Yalan sylyorsun"dediniz, ama Ebu Bekir: "Doru sylyorsun" dedi. Hala arkadam rahatbrakmayacak msnz? Hala arkadam rahat brakmayacak msnz?"Bu olaydan sonra Ebu Bekir rahatsz edilmedi.Yine Sahih ve Snen kitaplarnda rivayet edilir ki: Peygamber (s.a.v.) hastalnda:

"Ebu Bekir'e syleyin, cemaata namaz kldrsn.[60]

demi ve bunu iki veya defatekrar etmitir. Hatta:"Sizler Yusuf'un etrafndaki kadnlar gibisiniz, syleyin Ebu Bekir'e, cemaate namazkldrsn" demitir.mer. Osman, Ali ve bakalar mevcut olduklar halde imamlk konusunda Ebu Bekiriin Rasulullah'n (s.a.v.) bu tahsis, tekrar ve te'kidi, kendi yannda Ebu Bekir'in,mmetin dier fertlerinden mukaddem olduunu aka beyan etmektedir. Yine sahihrivayette, mer'in cenazesi zerinde namaz klnmak zere cemaatin nne braklncaAli b. EbiTalib'in saflar yararak ne getii ve yle dedii nakledilmitir:"Allah'n seni nceki iki arkadanla beraber klmasn dilerim. nk Peygamberdin(s.a.v.):"Ben, Ebu Bekir ve mer (falan yerden) ktk... Ben, Ebu Bekir ve mer (falan yere)girdik... Ben, Ebu Bekir ve mer (u yere) gittik" dediini pek ok kere duydum."Bu Rasulullah'n (s.a.v.) bir yere giderken, bir yerden ayrlrken ve yolculuunda



beraberliklerim" ifade etmektedir.Bu nedenledir ki Harun Reid, mam Malike:"Ey Abdullah'n babas. Ebu Bekir'le mer'in Peygamberdin yanndaki mertebelerinedir?'' dediinde, man Malik:"'Ey mminlerin emiri. vefatndan sonra mertebeleri ne idiyse hayatnda da oydu,"karln vermitir. O zaman da Harun Reid:''Yeterli cevab aldm ya Malik" demitir. Bu haberler, Ra-sulullah'in (s.a.v.) yanndaonlarn mevkiini, ilerinde onunla beraberliklerini ve onlarla ili-dl olularngsterir. Rasulul-lah'm (s.a.v.) hayatn, sz ve fiilleriyle ashabna kar tavrlarnbilen herkes bu hususlar da zorunlu olarak bilir.Bu nedenle. Rasulullah'n siretinden. snnet ve ahlakndan haberdar olan hi kimsebuna kar kmaz. Kar kan, ya da tereddt eden, baz konularda bilgi sahibi olsada Rasull-lah (s.a.v.) hakknda yeterli bir bilgiye sahip deildir. En azndan birokyalan rivayete muhatap olmutur ve bunlarn hakikatini bilmemektedir. Ancak bu gibisebeplerden tereddte dm veya Ebu Bekir'den bakasn ona tercih etmitir. Oysahavastan ilim ehli bu rivayetlerin uydurma olduunu bilmektedir.Bu husus, bakalar phelense ya da reddetse bile Rasulul-lah'n (s.a.v) snnetinibilenlerce zorunlu olarak bilinen dier durumlar gibidir. Nitekim buna benzer bir okhusus vardr. Mesela Rasulullah'n (s.a.v) efaati, havuzu ile byk gnah ileyenlerincezalarn ektikten sonra Cehenem'den kacaklar. Allah'n sfatlar, kader, uluvv.r"yet ve muhaddislerce ittifak edilen lier itikadi konulara dair hadisler, hadisbilginlerince mtevatir olduklar halde bakalarnca bilinmemektedir. Yine uf'a.davalnn yemin ettirilmesi, evli zaninin rec-medilmesi, hrszlkta nisaba itibaredilmesi ve benzeri baz bidat ehlince kar klan bir ok hkme dair hadislermtehas-sslannca mtevatir kabul edildikleri hakle bakalan bunlar karsndatereddde dmekte ya da onlar reddetmektedirler.Bu nedenle slara mtehidleri. bir ahit! ve yemine dayanarak hkm verilipverilmeyecei, kasam e. kur'a ve benzen tevatr derecesine ulamayan haberlerle-haklarnda hkm verilen itihad meselelerde muhalefet edeni bidat-initelemedikleri halde yukarda saydmz temel meselelerde muhalefet edeni bidati

diye nitelemede ittifak etmilerdir.[61]

Osman (r.a) m, Ali (r.a) mi Daha stndr?:Osman'n (r.a) rai. yoksa Ali'nin (r.a) mi daha stn olduu meselesi. Ebu Bekir'le(r.a) mer'in (r.a) stnlnn altnda bir meseledir. nk bu mesele de ihtilaf haslolmutur. Mesela Sfyan es-Sevri ve Kfe alimlerinden bir topluluk Ali'yi Osman'atercfh etmilerdir. Ancak sonradan Sfyan ve bakalar bu grlerindendnmlerdir. Medine alimlerinden bazs da Osman ve Ali konusunda tevakkufetmilerdir. mam Malik'ten gelen iki rivayeten biri u ekildedir. Dier rivayette ise,Osman. Ali'den stn tutulmutur. Nitekim afii. Ebu Hanife ve talebeleri. Ahmed b.Hanbel ve talebeleri ile sair mtehidler bu grtedir.Hatta bunlar. Ali'yi (r.a) Osman'a (r.a) takdim edenlerin bidat ehlinden olupolmayaca konusunda ihtilafa dm ve iki ayr gre kail olmulardr. Bu konudaAhmed b. Hanbel Men iki rivayet nakledilmitir. Eyyub es-Sahtiyani, Ahmed b.Hanbel ve Darekutni. Ali'yi Osman'a takdim edenler Muhacirlerle Ensar'n deerini



drm olurlar demilerdir. Eyyub es-Sahtiyani, u Ehl-i Snnet'in ve Basrahalknn imam olan zattr. Malik, "Muvatta" nda ondan rivayette bulunmutur.Halbuki Irak ehlinin hibirinden hadis rivayet etmi deildir. Hatta kendisindenEyyub'tan rivayet hususunun sorulduu ve:"Size kimden rivayet nakletmisem Eyyub ondan daha stndr" dedii rivayetedilmektedir. Ebu Hanife de onu anarak yle demitir:"Onu Rasulullah'm (s.a.v) mescidinde otururken grdm. yle bir oturuu vard kibunu hatrladmda (heybetinden) tylerim diken diken olur."Bunun baka bir delili Buhari ve Mslim ile bakalar fbn mer'den naklettikleri urivayettir: bn mer diyor ki:"Rasulullah (s.a.v) zamannda kimin daha stn olduunu aramzda konuurduk. nceEbu Bekir, sonra mer, sonra da Osman derdik." Rivayetlerin birinde de yle de-nilmektedir:

"Bu durum Rasulullah'n (s.a.v) kulana giderdi ve bunu yadrgamazd.[62]

Yine Sahih-i Buhari ve bakalarnn naklettikleri sahih bir rivayette Emir'l-M'min'inmerb. el-Hattab'n hilafeti alt kii arasnda meveretle tayin edilmesini istediindeOsman, AH, Talha. Zbeyr, Sa'd ve Abdurrahman b. Avf setii -Aere-iMbeere'den ve kendi kabilesinden olan Said b. Zeyd'i bu alt kiiye katmad veolu Abdullah'n halife seilmemesi kaydyla ura ehlinden saylmas. lmndensonra bu alt kii, biri zerinde ittifak edinceye kadar namaz Suhayb'n kldrmasnvasiyet ettii sabittir.mer(r.a.) vefat ettiinde bu alt kii minberin yannda toplandlar. Talha:"Ben hakkm Osman'a devrediyorum" dedi. Zbeyr:"Ben de hakkm Ali'ye devrediyorum" dedi. Sa'd:"Ben de hakkm Abdurrahman b. Avf'a devrediyorum" dedi. Bylece kii ekilmive de kalm oldu. Bu kii topland. Abdurrahman b. Avf:"Bizden birimiz ekilsin ve o ekilen, birini tayin etsin" dedi. Hem Osman, hem de Alisustular. O zaman Abdurrah-man:"Ben ekiliyorum" dedi. Ayrca:"kisinden faziletlisini tayin edeceime dair Allah'n ahd ve imsakinin kendi zerindeolduunu" syledii rivayet edilmektedir. Sonra Abdurrahman b. Avf bu youn te-maslarn ifade babnda:" gn boyunca gzlerim uyku yz grmedi" demitir. nc gn olunca daOsman'a:"Seni tayin ettiim takdirde adil davranacana, Ali'yi tayin edecek olursam dinleyipitaat edeceine dair Allah'n ahd ve misakna sz verir misin?" demi, Osman:"Evet" demitir. Sonra Ali'ye:"Seni tayin ettiim takdirde adil davranacana. Osman' tayin edecek olursamdinleyip itaat edeceine dair Allah'n ahd ve misakma sz verir misin?"' demi ve Alide:"Evef demitir. Bunun zerine Abdurrahmah b. Avf:"Grdm ki kimse Osman'dan amyor" demitir. O zaman Ali. Abdurrahman ve sairmslmanlar, hibir ba's-ki ya da kar gzetmeksizin gnl rzasyla Osman'a biatettiler.Bu, Osman'n Ali'ye takdim edilmesine dair onlarn bir icmaldir. Bu nedenledir kiEyyub. Ahmed b. Hanbel ve Darekutni:



"Ali'yi Osman'a takdim eden Muhacir ve Ensar'm deerini drm olur"demilerdir. Bu duruma gre Osman takdim edilmeye daha layk olmad halde onutakdim ederlerken ya fazileti konusunda cahil olduklar, ya da dini bir tercih etmeklezulmettikleri sylenecektir. Onlara cehalet ve zulm isad eden ise, onlarn deerinikltm olur.Onlardan bazlarnn Ali'ye (r.a.) kin besledii, kin besleyenlerin gl olduklar vs.gibi nevasndan konuanlarn ileri srdklerini ileri sren, ashab hakk sylemehususunda aciz olmakla itham etmi ve o dnemde batl ehlinin hak ehline galebealdn sylemi olur ki bu, ashabn en uzak olduklar ve en gl bulunduklar birhususta bir vehimden ibarettir. nk mer (r.a.) vefat ettiinde mslmanlar ylebir kuvvet, izzet ve stnle, birlik ve beraberlie sahip idiler ki, hibir zaman buhususlarda bu duruma ulamamlardr, man ehlinin en stn ve kfrle nifak ehlininen zelil olduklar dnem o dnemdir. Bu konularda en basit bir bilgiye sahip olan bilebunu rahatlkla bilir.Byle bir durumda o dnem mslmanlann cahil, zalim veya hakk ayakta tutmaktanaciz olmakla itham eden, onlarn deerini kltm ve Allah'n:"nsanlar iin karlm en hayrl mmet." eklindeki ehadetine ters bir tavr iinedm olur.Rafizilerin grlerinin temeli budur. Rafzilii ortaya atan da yahudi olup slamklfna girmi bir mnafktr. mann temeline saldran desiselerle cahillerikandrmtr. Rafziliin, nifak ve zndkla alan kaplarn en by ol-masnmsebebi de budur. Kii balangta ntr iken sonra Ali'yi (r.a.) stn klan, sonradierlerine sven, sonra ar giden ve en sonunda da muattileden bir mlhid olur. tebu sebepledir ki, smaili ve Nusayrilerle benzeri Karamita, Batniyye ve Drziyye ileeitli zndk ve mnafklarn ileri gelenleri Rafzilie iltihak etmilerdir.Rasulullah'n (s.a.v.) sohbetinde bulunan nesillerin en hayrlsna saldran,haddizatnda Rasulullah'n kendisine de saldrm olur. Nitekim mam Malik ve bakaalimler bunu yle ifade etmilerdir:"Rasulullah'n (s.a.v.) ashabna saldrp onlar kltenler, bunu yaparken muhatabaunu telkin etmek istiyorlar: Kt kiinin kt arkadalar olur; eer iyi olsayd, ar-kadalar da yi olurdu.Yine Kur'an', slam' ve Rasululah'in (s.a.v) snnetini bize aktaranlar, Ali (r.a.) ilebakalarnn faziletlerini de nakledenler onlardr. Onlar gzden drmek dinkonusunda da naklettiklerine gvenmeme sonucunu dourur. O zaman ne Ali'nin(r.a.), ne bir bakasnn fazileti kalr. Aslnda Rafziler, cahil kimselerdir, ne akllan,ne nakilleri, ne dinleri, ne de mamur dnyalar vardr. Eer Ali'ye buzedenNasibe'den, ya da fkna ve kfrne kail olan Haricilerle benzerlerinden biri onlardanHz. Ali'nin iman ve stnln isbat edecek bir delil getirmelerini isteyecek olursasusar kalrlar. Harici tartmada onlara galip getir. nk Hz. Ali'nin (r.a) faziletlerininakledenler, Rafzile-rin svp saydklar sahabedir. Onlarn metodlarndan gidilecekolursa, Ali'nin (r.a.) belli hibir fazileti ispatlanamaz. Halifelerden kimine, riyasetpeindeydiler ve bunun iin savatlar eklinde iftirada bulunup onlar kltmek is-tiyorlarsa. Haricilerin. Ali (r.a.) hakknda, "savamadan itaat eden" eklindeki benzeriiddialar, tutarl olmaya daha yakn olurdu. Ne var ki Rafziler cahil kimselerdir vezndklarn peine taklm gidiyorlar.Kur'an- Kerim bir ok yerde ashab vmektedir. u ayetlerde olduu gibi:"Muhacirlerden ve Ensar'dan (slam'a girmekte) ilk ne geenler ile bunlara gzelce



tabi olanlar.. Allah on-laradan raz olmutur, onlar da O'ndan raz olmulardr. (Tevbe:9/100)"Elbette iinizden (Mekke'nin) feth (in) den nce (Hak yolunda) harcayan ve savaan(lar, tekilerle) bir olmaz. Onlarn derecesi, sonradan infak eden ve savaanlardandaha byktr. Allah hepsine de en gzel sonucu vaadetmitir." (Hadid: 57/10)"Muhammed Allah'n elisidir. Onun yannda bulunanlar, kafirlere kar iddetli,kendi aralarnda merhametlidirler. Onlarn, rku ve secde ederek Allah'n ltuf verzasn aradklarn grrsn. Yzlerinde secdelerin izinden nisanlar vardr. OnlarnTevrat'taki vasflan ve ncil'deki vasflar da udur: Bir ekin gibidirler ki, filizinikard, onu glendirdi, kalnlat, derken gvdesinin stne dikildi, ekincilerinhouna gider, onlara kar kafirleri de fkelendirir (bir duruma geldi)." (Fetih: 48/29)"Allah u mminlerden raz olmutur ki onlar, aa-cn altnda sana biat ediyorlard.Allah onlarn gnlle-rindeki (doruluk ve vefa)y bildii iin onlarn zerine huzurve gven indirdi ve onlara yakn bir fetih verdi."(Fetih: 48/18)Sahih-i Mslim'de Rasulullah'in (s.a.v) yle buyurduu rivayet edilmitir:

"Aacn altnda biat edenlerin hibiri Cehennem'e girmeyecektir.[63]

Buhar ve Mslim'de Ebu Said'den yle buyurduu nakJ edilmektedir:"Ashabma svmeyin. Nefsimi elinde tutana yemin ederim ki sizden biriniz, Uhud

da kadar altn infak etse, onlardan birinin ne bir md'dne[64]

ne yarsna ulaabilir.[65]

Yine birka tarikten rivayet edilen sahih bir rivayette yle dedii nakledilmitir:"Nesillerin en hayrls, aralarnda gnderildiim nesildir. Sonra onlar takip edenler,

sonra da bunlar takip edenler gelir.[66]

Sahabenin faziletleri onlar vme ve nesillerin dier nesillerden stnlyle ilgili buhadisler mstefiz, hatta mtevatir derecesine ulamtr. Bu sebeple onlara saldrmak.Kur'at ve Snnet'e saldrmaktr. Bu nedenledir ki alimler Rafizileri tekfir etmilerdir.

Bu konuyu baka yerde etraflca anlattk. Allah'u a'leni[67]

HULEFA-I RAIDIN VE ASHABLA LGL TARTIMA KONULARISahabe Arasndaki Anlamazlklar:eyhlislam bn Teymiye'ye, Ali. Muaviye, Talha, Ai-e gibi sahabe arasnda kan

anlamazlklar soruldu: Bundan hesaba ekilecekler mi?[68]

Cevap:Osman (r.a.). Ali. Talha. Ziibeyr ve Aie'nin Cennet ehlinden olduklar sahih nasslarlasabittir. Hatta sahih rivayette "Aacn altnda biat edenlerden kimsenin Cehennem'egirmeyecei" belirtilmektedir.



Ebu Musa el-E'ari, Amr b. el-As ve Muaviye b. Siifyan sahabeden olup birtakmfazilet ve gzel davranlar vardr.Kendileri hakknda sylenenlerin ou yalandr. Dorularna gelince, eer bunlar damctehkl idilerse, mctehid isabet ederse iki ecri, hata ederse bir ecri vardr ve hatalaraffvedilir.Ama diyelim ki. birtakm gnahlar vardr. Gnahlar, mutlak olarak Cehennemcegirmeyi gerektirmez. Ancak Cehennem'e girmeye engel olan u on durumdan birisimevcut deilse, o zaman Cehennem'e girme sz konusu olur:Tevbe, istfar, gnahlar silen iyilikler, gnahlar balatan musibetler, Rasulullah'm(s.a.v.) efaati, bakalarnn efaati, mminin duas, lye balanan sevap, sadaka vekle azad etme, kabir fitnesi ve kyametin korkun halleri bunlardandr.Rasulullah'n (s.a.v):"Nesillerin en hayrls, aralarnda gnderildiim nesildir. Sonra, onlarn ardndangelenler, sonra bunlarn ardndan gelenlerdir." buyurduu Buhar ve Mslim'desabittir.Bu duruma gre sahabeden herhangi biri iin Cehennem'e kesin olarak gtrlecek birgnahnn bulunduunu kesin bir dille syleyen, yalancdr. Biri. hakknda bilgisi bu-lunmad bir konuda bir ey syleyecek olursa sz reddedildiine gre, ya bir okdelilin isbat ettiinin tersini sylyorsa artk ona ne demeli? O halde sahabe arasndakan anlamazlklar gndeme getirip onlar knayan ya da batl bir yolla bir ksmhakknda taassuba saplanan -ki Allah bizi bundan nehyetmitir- zalimdir ve haddiniamaktadr.Sahih rivayette Rasulullah'n (s.a.v) yle buyurduu nakledilmektedir:"Mslmanlar tefrikaya dnce bir frka dinin dna kacak ve iki taifeden hakka

daha yakn olan dinin dna kan bu frkay ldrecek.[69]

Yine sahih bir rivayette Hasan (r.a.) hakknda yle buyurduu nakledilmitir:"Bu torunum efendi -seyyid- dir, Allah onunla msl-manlardan iki byk grubun

arasn slah edecektir.[70]

Buhar ve Mslim'de Ammar'dan:"Bai olan frka onu ldrecektir" buyurduu nakledilmektedir. Ayrca Yce AllahKur'an'da yle buyurmaktadr:"Eer inananlardan iki grup vuruurlarsa onlarn arasn dzeltin; ayet biri tekinesaldrrsa Allah'n buyruuna dnnceye kadar saldran tarafla vuruun. (Allah'nbuyruuna) dnerse artk onlarn arasn dzeltin ve adil. Allah, adalet (le hareket)edenleri sever. (Hucurat: 49/9)Bylece Kur'an, Snnet ve selefin icma ile onlarn mslman ve mmin olduklar veAli (r.a.) ile onunla birlikte olanlarn, karlarnda onlarla savaanlardan hakka dahayakn olduklar sabittir. Allah'u a'lem.eyhlislam bn Teyniyye yle demitir:Ayrca u husus bilinmeli ki: Sahabe arasnda kan anlamazlklara dalmamak, her ikitarafa da mafiret dilemek ve onlara dostluk duygulan beslemek tercih edilmesigereken bir tavr olmakla birlikte taraflardan herbirinin. alimler iin sz konusu olanitihat ve tevilin onlar iin de sz konusu olduuna mutlaka inanmak da gereklideildir. Bilakis onlar arasnda da gnahkar ve ktlk ileyen, itihadna bir neviheva kartrarak kusur ileyen vardr. Ancak, ktlk, bir ok iyilikle birlikte olunca



ikinci plana dm olur ve affedilir.Ehl-i Snnet, hepsi hakknda iyi dnr, onlara rahmet okur ve balanmalarndiler. Ancak hibir zaman masum olup gnah ilemediklerini ve itihadlannda hata et-mediklerini sylemez. Masumiyet sadece Rasulullah (s.a.v.) iin sz konusudur.Gerisinin gnah ilediini ve hata ettiini sylemek caizdir. Fakat sahabe, YceAllah'n u ayette belirttii gibidirler:"Onlar yle kiilerdir ki, yaptklarnn en iyisini onlardan kabul ederiz ve onlarnktlklerinden geeriz, Cennet halk arasndadrlar. Bu (dnyada) kendilerinevaadedilen doru vaad (in gereklemesi) dir." (Ahkaf: 46/16)

Amellerin faziletleri, netice ve sonulan itibariyledir, ekilleri itibariyle deil.[71]

Hulefa- Raidin Ve Muarzlar :Drt Raid halife, kble ehlinden slam'a mensup baz kimselerin dmanlk, lanet, kinve tekfirlerine maruz kalmlardr. Dier gruplar hari Rafziler. Ebu Bekir ve mer'ekin beslemekte, onlara lanet okumakta I ar. Bu nedenledir ki mam Ahmed'eRafzilerin kimler olduu sorulduunda: "Ebu Bekir ve mer'e ovenlerdir."'karln vermitir. Rafzilik ismi buradan gelir. Zeyd b. Ali. Ebu Bekir ve mer'ireddettiklerinden dolay Rafziler ismini aldklar da sylenmektedir,Rafziliin temeli, mnafklarla zndklardr. Rafzilii ilk ortaya koyan, zndk bnSebe'dir. mamet ve hakknda nass bulunduu iddiasyla Ali (r.a.) konusunda arlasapm masum olduunu ileri srmtr. Temeli nifaka dayand iindir ki seleftenbazs: "Ebu Bekir ve mer'i sevmek iman. onlara buz beslemek nifaktr.Haimoulla-rn sevmek iman, onlara buz beslemek nifaktr." demitir.Abdullah b. Mes'ud yle demitir:"Ebu Bekir ve mer'i sevmek , onlarn stnln tanmak snnettendir." YaniRasulullah'm (s.a.v.) emrettii eriatndandir. nk Rasulullah (s.a.v.):

"Benden sonra u iki kiiye: "Ebu Bekir ye mer'e uyun," buyurmutur.[72]

Bu sebeple, onlarn, sonrakilere stnlklerini tanmak. tereddt gsterilmesi caizolmayan bir vaciptir. Oysa Osman ile Ali'nin durumu byle deildir. Hangisinin dahastn olduunda tevakkuf etmenin caiz olup-olmad konusunda iki gr vardr.Ayn ekilde Ali'nin Osman'dan stn olduu grne varmann caiz olup olmadkonusunda da iki rivayet vardr.Birine gre caiz deildir. Kim Ali'yi Osman'dan stn tutarsa Snnet'ten kp bidategirmi olur. nk bu hareketiyle sahabenin icmama ters dmtr. Bu nedenledir ki:"Ali'yi Osman'a takdim eden Muhacir ve Ensar'in deerini kltm olur"denilmitir. Bu gr birok kiiden rivayet edilmitir, Eyubes-Sahtiyani, Ahmed b.Hanbel ve Da-rekutni bunlardandr.kinci gre gre ise. Osman ile Ali'nin durumlarnn birbirine yakn olmalarsebebiyle Ali'yi takdim edene bidat eh-Iindendir denmez. nk snnet, eriattr.eriat da Allah ve Rasulu'nn din olarak ortaya koyduklardr. O da vacip veyanistahab olarak emrettikleridir. Bunun aksini dnmek caiz deildir. Ancakmstahabhn inkar etmemek kaydyla mstahab terketmek caizdir. Mstehablmbilmek ise. farz- kifayedir. Bylece dinden hibir eyin kaybolmamas salanmolmaktadr. Ebu Bekir ve mer'e tabi olmann ve onlar dier sahabeden stn



tutmann vcubiyetine dair er' deliller mevcut olduuna gre bunu terketmek caizdeildir.Osman'a fr.a.) gelince. Rafzilerin yannda Zeydi iiler-le Haricilerden bir grup da onakin beslemi, oha svm ya da onu tekfir etmitir.Ali'ye (r.a.) gelince. Haricilerle meyyeoullan'ndanpek ou ve ona karsavaanlardan meyyeoulian'nm taraftarlar ona kin beslemi, ona svm veya onutekfir etmilerdir. Hariciler Osman (r.a.) ve Ali'yi tekfir etmekle de kamaz saifCemaat Ehlini de tekfir ederler.Hakem olayndan sonraki Ali (r.a,) taraftarlaryla Muavi-ye (r.a.) taraftarlarnagelince, onlarn birbirlerine kar tavrlar karlklyd. Karlkl olarak birbirlerinelanet okuyor ya da birbirlerini tekfir ediyorlard. Ancak Ali'nin fr.a.) taraftarlar neEbu Bekir ve mer'e.diJ uzatyorlard, ne de Ali'yi (r.a.) onlardan stn tutan vard.Hatta Osman'n (r.a.) aleyhinde konumak bile aralarnda yaygn deildi. Birialeyhinde konutu mu, dieri onu savunuyordu.Ayn ekilde Ali'yi (r.a.) Osman'dan (r.a,) stn tutmak da aralarnda yaygn deildi.Ali'ye (r.a.) dil uzatmak ise,Muaviye'nin (r.a.) taraftarlar arasnda yaygnd. Bu nedenledir ki Ali ve taraftarlar,Muaviye taraftarlarndan daha hakl ve hakka daha yakn idiler. Nitekim Buhari veMslim, Ebu Said'den RasuIullalVn (s.a.v.) yle buyurduunu nakletmilerdir:"Mslmanlar tefrikaya dtklerinde onlardan bir frka (dinden) kacak ve iki

gruptan daha hakl olan bu frkay ldrecektir.[73]

Yine sahih bir rivayette:ki gruptan hakka daha yakn olan onlar ldrecek. denmektedir.Ali'nin fr.a.) hilafeti ve ona kar savaanlarn durumu:Ali'ye (r.a.) dil uzatmak ve ona lanet okumak baifik olup bunu yapan grup " et-taifetu'1-baiye" diye isimlendirilmitir. Nitekim Buhari, "Sahihinde Halil el-Hiza'dankri-me'nin yle dediini nakletmektedir: bn Abbas bana ve olu Ali'ye:"Ebu Sairi"e gidin ve onun sylediklerini dinleyin" dedi. Biz de gittik, bir duvarninaatyla meguld. Entarisini toparlad ve konumaya balad. Sz nihayet mescidinnasna geldi ve: Biz birer kerpi tayorduk, Arnmar ise ikier ikier tayordu.Rasulullah (s.a.v.) onun bu halini grnce zerindeki tozu silkeleyerek yle buyurdu;"Vah vah, ya Ammar! Onu bai bir grup ldrecek. Kendisi onlar Cennet'e davetedecek, onlar ise onu Ce-hennem'e davet edecekler.Ebu Said dedi ki: Ammar: "Fitnelerden Allah'a snnn" dedi.Ayn rivayeti Mslim yine Ebu Said'den nakletmitir. Sz konusu rivayette Ebu Saidyle elemektedir:"Benden daha hayrl olan Ebu Katade bana haber verdi ki: Ammar hendek kazarkenRasulullah (s.a.v.) yanma gidip Ammar'n ban silmi ve:

"Vah vah, ey Smeyye'nin olu, onu bai bir grup ldrecektir.[74]

Mslim ayn konuyu mm Seleme'den de nakletmitir. Bu rivayeti mm Seleme,Rasulullah (s.a.v.)'n:

"Ammar' bai bir grup ldrecektir.[75]

buyurduunu nakletmektedir.Bu rivayet de Ali'nin (r.a.) hilafetinin shhatna. ona itaatin vcubuna, ona itaat etmeyedavet edenin Cenet'e. onunla savamaya davet edenin ise velevki mteevvil olsun-



Cehennem e davet ettiine, ayrca Ali'yle (r.a.) saj vamann caiz olmadna delildir.Bana gre ona kar savaan kii. ister mteevvil olsun, ister tevilsiz bai olsun hataierisindedir. Mezhep alimlerimizin iki grnden essah olan budur. Mtevvilbailerle savamay buna dayandran fkh imamlarnn gr de budur.Mesela mam afii. Ali'nin (r.a.) davranndan hareketle mtevvil bailerlesavalaca grndedir. Hatta Yahya b. Main'in, afii'nin bu grne karkarak:"Talha ile Zbeyr'i bai mi sayyor?1'demesi zerine mam Ahmed b. Haribel:"Bu konuda baka bir kaide koymaya bir yetkisi mi vard ki" diyerek afii'yisavunmutur. bn Hanbel bu szyle unu demek istiyordu: Bailerle sava konusundaAli'nin (r.a.) davaranm kendisine rehber edinmeseycli Raid Halifelerin snnetindenbaka bir dayana olmazd.kinci gr ise, "hermetehid isabet eder" grne binaen her iki taraf da isabetetmitir. Mutezile ve Earilerden bir grup kelam ehlinin grbudur.Bu meselede nc bir gr vardr ki, o da: sabet eden bir taraftr ama u taraftreklinde ayniyle tesbit mmkn deildir. bn Hamid ve Kad ile bakalar bu gr zikretmilerdir. Bu son gr, Basra alimleriyle hadis ehli bir de her ikisi deimamd ve bir anda iki halifenin mevcudiyeti caizdir diyen kelam ehlindenKeramiye'nin, Ali'nin (r.a.) hilafeti konusunda tevakkuf edenlerin grne benziyor.Lakin Ahmed b. Hanbel'den nakledilen Ali'nin (r.a.) hilafetinde tevakkuf ecfenin bidatehlinden olduu eklindedir. Hatta tevakkuf eden kimsenin, kendi eeinden daha ap-tal olduunu sylemi ve onunla ilikinin kesilmesini emrederek onunla evlenilrnesinide yasaklamtr. Ne Ahmed, ne de baka bir Ehl-i Snnet imam Ali'nin (r.a.) dahahakl olduu hususunda ne tereddt gstermi ne de bu konuda bir pheleri olmutur.Ayniyle deil de onlardan birinin isabet etmi olduunu sylemek Ali'den (r.a.)bakasnn daha hakl olabileceini caiz grmek neticesini dourur ki bunu, mteevvilde olsa ancak sapk bir bidati. ya da bir nevi Nasibelii bulunan biri syler. Fakatkimileri, taraflardan bilinin hatal olduunu sylemekten, ya da sahabe arasndakianlamazlklarda herhangi bir gr belirtmekten imtina etme kabilinden susabilir.Aslnda bu gr de, her iki tara^ fm isabet ettiini syleyen gre benzemektedir.Snnet imamlar ile hadis ehli, dier taraf zalim ve bai olmakla niteleme hususundapheye dm olsalar bile Ali'nin (r.a.) daha hakl ya da hakka daha yakn olduukonusunda hibir pheye dmemilerdir. Nitekim Naslar da Ali'nin (r.a.) budurumuna iaret etmektedir. Ammar'la ilgili hadise dayanarak kar taraf zalim veyabai olarak niteleyen ise, bu konuda itihad edeni tevil ehlinden saymtr.Geriye yle denilmesi kalyor: Allah, bai grupla savamay emretmitir. Bylecesavata Ali'nin (r.a.) yannda yer alm olmak vacip oluyor. Savaa karmayanlar iseSa'd, Zeyd, bn mer, same, Muhammed b. Mesleme, Ebu Bekre gibi sahabeninileri gelenleridir. Bunlar Rasulullah (s.a.v)'m fitne zamanlarnda savaa katlmamayadair tavsiyeleriyle:"O fitne esnasnda oturan ayaktakinden, ayakta duran yryenden ve yryjen sava

alevlendirenden daha hayrldr.[76]

"O zaman dinini fitnelerden korumak iin mslma-nn en hayrl mal neredeyse

dalarn tepelerinde ve bulutlara dokunduklar yerlerdeki koyun srs olacaktr.[77]

syleri ve fitne esnasnda klc olann:



"Tahtadan bir kl edinmesine.[78]

dair emrini rivayet ederler. Yine Ali'nin (r.a.)yannda savamaya gitmek zere olan Ahnef b. Kays'e Ebu Bekre'nin naklettiiRasulullah'n (s.a.v):"ki mslman kllaryla kar karya geldiklerinde ldren de, ldrlen de

Cehennem'dedir.[79]

szn delil olarak ileri srerler. Ayn ekilde Rasululiah'm(s.a.v.):

"Benden sonra bir ksmnz, bir ksmnn boynunu vuran kafirler olmayn.[80]

sz debuna delildir. Hadis ehli ile Snnet imamlarnn hepsi bu grtedir.Hatta: Alimlerimizin Ali de (r.a.) savaa girmeseydi kendisi iin daha iyi olurdudedikleri nakledilmitir. ZatenAli'nin (r.a.) kendisinin sava aleyhinde konumas, mte-reddid tavrlara girmesi veolu Hasanh:''Seni sakndrmam mydm babacm!" demesi ve kendisinin de: "Allah iin, Sa'd b.Malik ve Abdullah b. mer'in makamlar ne gzeldir. Eer o makam iyilik ise.mkafat ne byktr! Ama gnah ise. hatas ne kktr!" karln vermesinden deaka anlalmaktadr.Btn bunlar ona itaatin vcubna ters eylerdir. Bu sebeple mam Ahmed'in Ali'yi(r.a.) drdnc halife saymamas gerektiine bunu delil gstermilerdir. O bu gr-n izhar edince kimileri ona: "Eer itaati vacip bir imam olduunu sylyorsan,bunda Talha ve Zbeyr'e dil uzatma vardr. nk onlar ona itaat etmemi aksine, onakar savamlardr" demitir Bunun zerine mam Ahmed:"Savalar beni ilgilendirmiyor 'karl vermitir. Yani. Ali'nin (r.a.) kardeleriylearalarndaki anlamazlklar benim iim deil. nk onlarn kendi aralarnda ictihadve yorumlar var ki onlar hu konularda benden ehildirler. Ayrca bu gibi eyler beniilgilendiren ilim meselelerinden deil ki. herbirinin durumunun hakikatini bileyim.Aslnda ben onlara mafiret dilemek, kalbimi onlara kar temiz tutmak, onlar,sevmek ve onlara dost olmakla emrolunmuum. Hem onlarn iyilik rve fazilette ylencelikleri var ki bir rpda tutulup atlamaz. Ancak unu da belirtmeliyim ki;Osman'a (r.a.) itaat ve ona yardmc olmada geri duranlar ve birtakm tevillerle onamuhalefet edenlerin muhalefeti her ne kadar daha ehven i'diyse de. Osman'n (r.a.-)hilafeti son gnlerine kadarna'sl sabit idiyse Ali'nin (r.a.) hilafet ve imamlna,inanmak ta nas ile sabit bir husus olup baz zatlar'onu ter-ketmi olsa bile, uyulmasvaciptir.Selef ve halefin farkl grler ileri srdkleri konu ite budur. Onlardan bir ksm.Ali'nin (r.a.) yannda yer almann vacib olduunu sylemektedir. Nitekim yannda yeralp savaa katlanlarn gr buydu. Bailerle sava konusunda eser veren kelam verey ehlinden bir ounun gr de budur. Bu eserlerinde Ali'nin (r.a.) yanndasavamann, ona itaat etmenin ve bailerle savamann vacip olduunu sylemekte!er.Bu ekilde bir grn tanzimini nce Kfe fakihieri balatm ve bakalar da onlarizlemilerdir.Dierleri ise yle diyorlar: Aksine, fitne dnemlerinde savatan kanlr. Nitekim buhususu ifade eden pek ok mehur nass vardr. Savaa katlmayanlar da bunlaradayanmlardr. Rasulullah (s.a.v.):



"Fitne esnasnda savaa katlmamak daha hayrldr.[81]

"Fitnelerden kamak iin da haslarnda koyun gtmek, fitne esnasnda savamaktan

hayrldr.[82]

buyurmaktadr.Yine fitne esnasnda sahabeden bazsna savaa katlmamalarn tavsiye etmi,odundan bir kl edinmelerini emretmitir. Ayrca Ali'nin (r.a.) kendisi de, savaakatlmayanlar knamam, hatta sonuta bazen onlara imrenmitir.te bu nasslar sebebiyledir ki: "Ali (r.a.) savaa katlma-sayd daha iyi olurdu"grnde alimlerimiz ittifak etmilerdir. nk nasslar, fitne esnasnda oturann,ayaktakine ve savatan uzak durmaya, ona katlmay tercih etmitir. Onlar yledemilerdir: "Bir iin stnl, sonucunun stnlyle belli olur." phesiz, kartaraf sava balatma-sayd, Ali'de (r.a.) karlk vermemi olsayd, itaatinden darkmalar gibi birok ey patlak vermezdi. Ne var ki, savala uranlan belalar aitmi,kan dklm, kalpler birbirlerinden daha da uzaklam. Hariciler ona kar km.hakemlerkarar vermi; yle ki Ali'nin (r.a.) kart Emir'l-M'rmnp diyeadlandrlm; savatan nce mevcut olmayan bir ok bozukluk ortaya km vesavala da belirgin bir maslahat ortaya kmamtr.Bu da, savaa girilmemi olsayd, daha iyi olurdu grnn tercih edilmesine delildir.Amellerin faziletleri, sonularyla anlalr. Kur'an, ancak sava vukubulduktan sonrabai grupla savaimasn ngrmektedir. Yce Allah yle buyurmaktadr:"Eer inananlardan iki grup vuruurlarsa onlarn arasn dzeltin; ayet biri tekinesaldrrsa Allah'n buyruuna dnnceye kadar saldran tarafla vuruun. (Allah'nbuyruuna) dnerse artk adaletle onlarn arasn dzeltin ve adil olun. Allah adalet (leharaket) edenleri sever." (Hucurat: 49/9)Grld gibi Allah'u Teala henz iin banda iki gruptan biriyle savamayemretmiyor. nce bartrmay ve ancak ondan sonra bai tarafla savamayemrediyor.Eer: "Bailik. savan balangcn da ierir, sava sonrasn da" denecek olursa;cevap olarak denir ki; Ayette, taraflardan birinin dieriyle savamasna dair bir emiryoktur. Dier mminlerin bai tarafla savamalar emri vardr. Oysa burada anlatlmakistenen, Ali'nin (r.a.) savamasna dair bir emir olmaddr. Aksine savamamas dahaiyi olurdu. Ama, savalmam olsayd daha iyi davranlm olurdu denmekle birliktesavamasnn caiz olmas, ya da iin batini ynnden caiz olmamakla birlikteitihadna dayanarak savamsa, byle bir durumda bai tarafla savamak vacip mi.yoksa fitne esnasnda savailmamas m gerekirdi? Delillerin att nokta iteburasdr. Kald ki, alimler ve mmin mcahidler Ali (r.a.) ile ballarnn daha haklolduklarna ilikin itihadlan ortaya ktktan sonra da iki eilim sz konusu olabilir.Birincisi: Bai tarafla sava g ve imkan artna baldr. nk bunlarla sava,mrik ve kafirlerle savamaktan daha iyi deildir. Bilindii gibi mrik ve kafirlerlesava bu ata bal bir husustur. Bazen meru maslahat, mal zere anlama ve barakdedip anlamayla salanr. Nitekim Rasu-lullah (s.a.v.) birka defa bu yolabavurmustur. Devlet bakan, daha gl olmann gerekliliine inanr ve bu gctemin edemezse, savamamas daha yararldr.Sz konusu ettiimiz savan ktlnn yararndan ok olduu grne varan kii.bu savan fitne sava olduunu bilir ve dolaysyla bu savata imama itaat vacipdeildir. nk ona itaat, ancak emredilende birmasiyetin bulunmadn nass ile



tesbit ettii zaman kiiye vaciptir. O halde bu savan, terekedilmesi yaplmasndanhayrl olan bir fitne sava olduunu bilen asndan, muayyen ve hass bir nasstansarf- nazar ederek ulu'I-emr'e itaat konusundaki mutlak ve anm bir nassa uymasvacip deildir. Kald ki Yce Allah, anlamazlk esnasnda Allah ve Rasulne mra-caat etmeyi emretmektedir.Rasulullah'n (s.a.v.) kendisinden sonra gelecek idarecilerin zulm ve azgnlklarnhaber vermesi ve haklarndan gelinemeyecei iin onlarla savamaktan sakndrmasda buna delildir. nk byle bir savan zarar yararndan oktur. Nitekim slam'urukdneminde de mslmanlar savamaktan menedilmilerdi. Yce Allah bu hususu uayetinde dile getirmitir:"Kendilerine: Ellerini (savatan) ekin denilenleri grmedin mi?" (Nisa: 4/77)Rasuluah ve ashab Allah'n emri gelinceye kadar mrik ve mnafklarneziyetlerine kar sabretmek, onlar affetmek ve msamahac olmakla emredilmilerdi.kinci vehe gelince: Yeni bir imam tayin ederek ona Emr'l-M'minin ismini verme,hak imam lanetleme ve benzeri davranlarndan dolay o esnada bai olmulard.Bunun kendisi bailiktir. Oysa sava ktktan sonra baligin ortaya kmas bundanfarkldr. Evet, sava bir fitne idi. Yce Allah mminlerden iki grubun savamasn szkonusu ettikten sonra:"Onlardan biri dierine hakszlk ederse." buyurmaktadr. Savan taraflardan birihaddi anca savamay emrettiine gre, savaan taraflardan birinin bir durumda baiolurken baka bir'durumda olmayabileceine iaret etmektedir.Buna gre fitne esnasnda savatan uzak durmay ifade eden nasslar, bailik szkonusu olmazdan nceki durumu ierirler. Bylece Ali'nin (r.a.) yannda savaakatlmak vacipti. nk savatan nce kar taraf bai olmutu. bn mer'in rivayetide buna gre\tevil edilir. O, zaman, yani hakem olay, teayyu' (iileme) ve'bailiinzuhurundan sonra Ali (r.a.) onlarla savamad ve taraftarlar da sava konusundakendisine itaat etmedi. te o zamandan itibaren, vacip olduu halde sava terketmelerinden dolay taraftarlar knand ve o zaman ia ismini aldlar. O vakit itaati vacipimama yani Emir'l-M'minin AH b. EbiTalib'e kar kmalarndan dolay knandlar.Vacip olan yardma yanamamalar sebebiyle de batl ve zulm ehli oldular. nkbatl ve zulm ehli olmak, bazen hakk terketmekten, bazen de hakka saldrmaktandolay olur.te o zaman Muaviye ile birlikte olan Osman (r.a.) taraftarlar Ali'nin (r.a,)taraftarlarndan stn duruma getiler. Bu sebeple de onlara galip geldiler. Yine busebeple Ra-sulullah (s.a.v.):

"mmtimden bir taife daima muhaliflerine galip gelecektir.[83]

buyurmutur.Muaviye de bunu kendisine delil olarak ileri srmtr. Ayrca Malik b. Yuhamir,Muaz b. Cebel"den nakille bu grubun am'da olduunu sylemeye kalkmtr. Ali(r.a.). Raid halifelerdendir. Muaviye ise, meliklerin ilkidir. O halde mesele bu cinstenolup zorba hkmdarlarn adalet ehliyle savamas ve Raid halifelerin siretlerineittib meselesidir. nsanlarn pek ou meseleye bu aceleci tavrla yaklamaktadr.nk bunda adaleti ayakta tutmann gerekletiine inanyor. Halbuki bunun imkand olduunu ve zararnn, yararndan ok olduunu bilmiyorlar.te bu sebeple hadis ehlinin gr; bai meliklerle savaa girmemek ve zulmlerinesabretmek eklindedir. Ta ki iyi kimseye zarar gelmesin, baka bir ifadeyle facirinzararndan korunulsu. Belki de bu. henz iin banda Kur'an'n sava



emretmemesinin srlarndandr; ancak iki grubun savaa tutumalarndan ve onlarbartrma giriiminden sonra hakszlk eden tarafla savamay emretmitir. Hevaehlinden iki grup savaacak olursa -mesela Kays ve Yemenlilerin savamalar gibi,nk ayet buna benzer bir olay zere nmitir- nce onlar bartrmak gerekir. Barsalanamad takdirde sultann ve mslmanlam haksz tarafla savamalar vacipolur. nk onlarn buna gleri vardr. Vacip olmas, onlarn buna glen yettiiiindir. te bu, henz iin banda szle mdahalenin rchani yetini ortayakoymaktadr. Birinci durumda ne savamak iin g yeterlidir, ne de bailik apak birekilde ortaya kmtr. kinci durumda ise bailik ortaya km ve g yetmemedurumu daha da artmtr.Meseleye mutlak olarak bakldnda daha hakl ve hakka daha yakn tarafn Ali'nin(r.a.) taraf olduumla phe yoktur. Kar taraf ise, yukarda naklettiimiz Ebu Saidhadisinden de anlald gibi bai olmakla nitelenmitir.Muaviye (r.a.). Muire ve bakalar am grubunun Muaviye taraftarlarnn-rhaniyetine, Buhari ve Mslim'de geen u rivayeti delil olarak ileri srmlerdir.Bu rivayette Rasulullah (s.a.v.) yle buyurmaktadr:"mmetimden her zaman iin Allah'n emrini ayakta tutacak bir grup bulunacaktr.Kyamet kopuncaya kadar da ona muhalefet edenin ve onlarn yardmna komayann

bu gruba bir zarar olmayacaktr.[84]

Bu rivayet sz konusu edildiinde Malik b. Yulamir ayaa kalkm ve:"Bu grubun am'da olacan Muaz b. Cebel'den duydum" demitir. Bunun zerineMuaviye:'ite Malik b. Yuhamir, Muaz'n: "O grubun am'da olduklarm'' sylediini bizzatduymu" demitir. Buhari ve Mslim'de Muaviye'nin (r,a.) hadisi budur. Muire b.u'be'nin naklettii hadis te buna benzerdir. Sz konusu hadiste Rasulullah (s.a.v.)yle buyurmaktadr:"Allah emri gelip kyamet kopuncaya kadar mmetimden bir grub taife hak zere

olacaklardr.[85]

Bu rivayetlerde am halknn rchaniyetine iki vecihten delil bulunduunu ilerisrerler:Birincisi: Sava ve fitneden sonra galip gelen ve iktidar ele geirenler kendileridir.Nitekim Rasulullah (s.a.v.) muhaliflerinin kendilerine zarar vermeyeceinibelirtmitir. Bu, mmet ierisinde hakk ayakta tutan tarafn galip gelen taraf olmasngerektirmektedir. Bylece galip geldiklerine gre hak ehli kendileri olmu oluyor.kincisi: Nasslar, -mesela Muaz'n sz gibi- hakl tarafn am'da olduklarnbelirtmitir. Yine Mslim'in Ebu Hreyre'den naklettiine gre Rasulullah (s.a.v.)yle buyurmutur:

"Garp ehli daima galip gelecekler.[86]

mam Ahmed garb ehlinden maksadn am halk olduunu sylemitir. nkRasulullah (s.a.v.) Medine'de ikamet ediyordu ve Medine'nin batsna deni bat,dousuna deni de dou olarak isimlendiriyordu. Necd halk ile onlarn dousundakil erini de Merik halk olarak isimlendiriyordu. Nitekim fbn mer: Merik ehlindeniki kii gelmilerdi, birer konuma yaptklarnda Rasulullah (s.a.v.):



"Gzel konumann ylesi var ki, sihirdir.[87]

buyurdu, demitir.Rasulullah'n (s.a.v.) ktln aslnn merik (dou) olduunu sylediine dair pekok rivayet vardr. Dou tarafna iaret ederek:

"Fitne buradadr, fitne buradadr.[88]

"Kfrn ba dou tarafdr.[89]

sz ve benzeri szlerinde olduu gibi. Bylecemmetinden hakk ayakta tutan galip grubun maribte, yani am ve am'n batsndabulunanlar olduunu, fitne ve kflin bann ise douda olduunu haber vermitir.Medine halk, am halkn, "Marib ehli" diye isimlendirmektedir. Evzai iin:"Marib ehlinin imam", Sfyan es-Sevri ve benzerleri iin de: "O. me-riklidir vemerik ehlinin imamdr" diyorlard. nk Medine asndan Frat'a kadar uzananyerler bat, Mekke asndan ise Harran, Rakke ve civar batdr. Bu nedenle de rkniSami'ye ynelmeleri ve kutb-i Sami'yi arkalarna almalar anlamnda kbleleri enmutedil yre halk buralardr. Ne Irak halk gibi sa tarafa, ne de am halk gibi soltarafa meylederler.Dediler ki: Eer bu nasslar mmetinden hakk ayakta tutan ve muhalefet edenleimdadna komayann kendisine zarar vermedii grubun am halk olduuna delaletediyorsa,"Ammar'i bai grup ldrecektir" ve: "Hakka daha yakn olan onlarldrecektir" .szleriyle eliiyor demektir. Her iki taraf eit ve isabet etmi kabuleden, ya da taraflardan birini tercihe yanamayanlarn delillerinden biri de budur.Doruya daha yakn grleni de budur. Onlardan bir ksm, bunlar dierlerine kardelil olarak ileri s'rmler-sede, itibar edilir bir gr olmayp Masibe'nin grlerin-dendir. ia ve Rafizilerin grlerinin kar ynde bir benzeridir. Aslnda bunlar nevaehlidir, bizler ise. ilim ve adalet ehlini muhatap alyoruz.Ama kukusuz bu nasslarn arasnn cemedilip uzlatrlmas gerekir. yle ki:a- Rasulullah (s.a.v)n"Garb ehli galip gelmeye devam edecekler." ve benzeri am ehlinin galipgeleceklerine dair szlerine gelince, vukubulan da budur. Onlar galip olmaya devamettiler.b- "mmetimden bir grup daima Allah'n emrini ayakta tutacaktr." szyle bugrubun galip gelen grup olduunu bildiren szlerine gelince, bu, aralarnda bai olannbulunmayaca ve hakkn bakalarnn yannda da bulunmayacan gerektirmez.Aksine aralarnda bylesi de. ylesi de vardr.c- "Daha hakl olan onlar ldrecektir." szne gelince, Ali (r'a.) ve taraftarlarnndaha hakl olduuna delildir. nk ldrlen kar taraftand. Ayrca ahs veya grupbaz durumlarda dn olsa da bu, Allah'n emrini ayakta tutmasna ve Allah'laRasulullah'a itaatin dnda Allah'n emrini ayakta tutarak galip gelmesine engeldeildir. Bazen de bir davran itaat olur ama bir bakas daha itaatkarca olabilir.Bailikieri balanm bir hata veya balanm bir gnah olmakla birlikte kimidurumlarda bazlarnn bai olmas da. naslarn iaret ettii eye engel deildir. nkRasulullah (s.a.v.) Sara halknn btnnden ve byklklerinden haber vermitir vehi phesiz bir btn olarak ele alndklarnda genel olarak stndrler.Ayn ekilde mer de (r.a.) hilafeti dneminde am halkn Irak halkna stn tutard.Hatta birka defa am'a gittii halde Irak'a gitmemi, gitmesi istendiinde de 'gitmem'



demitir. lmyle sonulanan yaralanma olaynda o zaman mmetin en faziletlileriolan Medine halk nce yanna girmi, sonra am halk, sonra da Irak halk. Yani ya-nma en son girenler Irak halk olmutur. Sahih rivayet bu ekildedir.Ebu Bekir'in (r.a.) de am fethine verdii nem, Irak'n fethine verdii nemdenfazlayd. Hatta ."am'n kylerinden bir ky. Irak'n ehirlerinden birini fethetmektenbana daha sevimlidir." Demitir.Allah'n Kitab ile Rasul'nn ve ashabnn snnetinde am ve Gaip halknn Necd,Irak. ve sair ark halklarna stnlklerine dair nasslar burada zikredilmeyecek kadarpek oktur. Hatta Rasulullah'dan (s.a.v.) rivayet edilmi, ark ehlini knayan o kadarsahih rivayetler ve "Fitne ile kfrn bann buradan olacana dair" bir ok habervardr. Ancak onlar anmann yeri buras deildir. ark halknn onlara stnlsadece Ali'nin (r.a.) aralarnda olmasyd. Bu ise, geici bir durumdu. Bu nedenledir kiAli (r.a.) vefat edip aralarndan ekildikten sonra onlardan ok fitne, mnafklk,irtidat ve bidat durumlar ortaya kmtr. Bu dahi. Garpllarn onlardan stnolduunu gsteren bir delildir.Ayn ekilde ileri gelenleri arasnda am halkndan daha stn alim ve salih kimselerde vard. Mesela Ali (r.a.), bn Mes'ud, Ammar, Huzeyfe ve benzerleri, am'daki birok sahabeden stn idiler. Ne var ki bir btn olarak bir tarafn tercih edilmesi, diertarafn bz ynlerden.stn olmasna engel deildir.Rasulullah (s.a.v.), Allah'n emrini kyamete kadar ayakta tutma hususunda amhalkn dierlerinden ayrm ve kyamete kadar galip grubun aralarnda olduunuhaber vermitir. Bu, okluk ve kuvvetle birlikte srekli devam edecek bir durumuhaber vermedir. am'n dnda herhangi bir slam beldesi iin bu vasf sz konusudeildir. Mesela, imann dou yeri olan Hicaz byle deildir. Son zamanlarda bublgede ilim de, iman da, muzafferiyet de, cihad da eksilmitir. Yemen, Irak veMerik yine ayn durumdadr.am ise byle deildir, onda ilim de iman da vardr. Bunlar uruna savaan da herzaman galip gelmektedir Rasulullah (s.a.v.)'m am halk hakknda sylediklerindenanalalan da Allah'u a'lem budur.Her ne kadar Ali'ye (r.a.) muhalefet edenlere kar Ali (r.a.) daha hakl ve nasslann dabelirttii gibi Ammar'i ldren grup bai ise de bu anlattklarmz am halknn di-erleri karsndaki nceliini gsterir. Bize den, Al

Documents

Ashabın faziletleri