Plauto, Aulularia
EXPOSICIN TERENCIOPlauto, Aulularia
2
PROLOGVSLarfamiliaris
Nequismireturquisim,pauciseloquar.
egoLarsumfamiliarisexhacfamilia
undeexeuntemmeaspexistis.hancdomum
iammultosannosestcumpossideoetcolo
5patriavoqueiamhuiusquinunchichabet.
sedmavoshuiusobsecransconcredidit
thensaurumariclamomnis:inmediofoco
defodit,veneransmutidservaremsibi.
isquoniammoritur(itaavidoingeniofuit),
10numquamindicareidfiliovoluitsuo,
inopemqueoptavitpotiuseumrelinquere,
quameumthensaurumcommonstraretfilio;
agrireliquiteinonmagnummodum,
quocumlaboremagnoetmisereviveret.
15ubiisbiitmortemquimihiidaurumcredidit,
coepiobservare,ecquimaioremfilius
mihihonoremhaberetquameiushabuissetpater.
atqueilleverominusminusqueimpendio
curaremnusquemeimpertirehonoribus.
20itemamecontrafactumest,namitemobiitdiem.
isexsehncreliquitquihicnunchabitatfilium
paritermoratumutpateravosquehuiusfuit.
huicfiliaunaest.eamihicottidie
auttureautvinoautaliquisempersupplicat,
25datmihicoronas.eiushonorisgratia
feci,thensaurumuthicreperiretEuclio,
quoillamfaciliusnuptum,sivellet,daret.
nameamcompressitdesummoadulescensloco.
isscitadulescensquaesitquamcompresserit,
30illaillumnescit,nequecompressamautempater.
eamegohdiefaciamuthicsenexdeproxumo
sibiuxremposcat.ideafaciamgratia,
quoilleeamfaciliusducatquicompresserat.
ethicquiposceteamsibiuxoremsenex,
35isadulescentisilliusestavonculus,
quiillamstupravitnoctu,Cererisvigiliis.
sedhicsenexiamclamatintusutsolet.
anumforasextrudit,nesitconscia.
credoauruminspicerevolt,nesubreptumsiet.
Evclio
Exi,nquam.ageexi.exendumhercltibihincestforas,
circumspectatrixcumoculisemissiciis.Staphyla
Namcurmemiseramverberas?Evcl.Vtmiserasis
atqueuttedignammalamalamaetatemexigas.Staph.
5Namquamenunccausaextrusistiexaedibus?Evcl.
Tibiegrationemreddam,stimulorumseges?
illucregredereabostio.illucsisvide,
utincdit.atscinquomodotibiressehabet?
siherclehodiefustemceperoautstimuluminmanum,
10testudineumistumtibiegograndibogradum.Staph.
Vtinammediviadaxintadsuspendium
potiusquidemquamhocpactoapudteserviam.Evcl.
Atutscelestasolasecummurmurat.
oculosherclegoistos,improba,ecfodiamtibi,
15nemeobservarepossisquidrerumgeram.
abscedeetiamnuncetiamnuncetiamohe,
isticastato.sihercletuexistocloco
digitumtransvorsumautunguemlatumexcesseris
autsirespexis,donicumegoteiussero,
20continuohercleegotededamdiscipulamcruci.
scelestioremmehacanucertoscio
vidissenumquam,nimisqueegohancmetuomale,
nemiexinsidiisverbaimprudentiduit
neupersentiscataurumubiestabsconditum,
25quaeinoccipitioquoquehabetoculospessima.
nunciboutvisamsitneitaaurumutcondidi,
quodmesollicitatplurimismiserummodis.Staph.
Noenummecastorquidegoerodicammeo
malaereievenissequamveinsaniam,
30queocomminisci;tamemiseramadhuncmodum
deciesdieunosaepeextruditaedibus.
nesciopolquaeillunchominemintemperiaetenent:
pervigilatnoctestotas,tumauteminterdius
quasiclaudussutordomisedettotosdies.
35nequeiamquopactocelemerilisfiliae
probrum,propinquapartitudocuiappetit,
queocomminisci;nequequicquammeliustmihi,
utopinor,quamexmeutunamfaciamlitteram
longam,meumlaqueocollumquandoobstrinxero.
Evcl.
Nuncdefaecatodemumanimoegrediordomo,
postquamperspexisalvaesseintusomnia.
redinnciamintroatqueintusserva.Staph.Quippini?
egointusservem?annequisaedesauferat?
5namhicapudnosnihilestaliudquaestifuribus,
itainaniissuntoppletaeatquearaneis.Evcl.
MirumquintuamecausafaciatIuppiter
PhilippumregemautDareum,trivenefica.
araneasmihiegoillasservarivolo.
10paupersum;fateor,patior;quoddidantfero.
abiintro,occludeianuam.iamegohicero.
cavequmquamalienuminaedisintromiseris.
quodquispiamignemquaerat,extinguivolo,
necausaequidsitquodtequisquamquaeritet.
15namsiignisvivet,tuextinguereextempulo.
tumaquamaufugissedicito,siquispetet.
cultrum,securim,pistillum,mortarium,
quaeutendavasasempervicinirogant,
furesvenisseatqueabstulissedicito.
20profectoinaedismeasmeabsenteneminem
volointromitti.atqueetiamhocpraedicotibi,
siBonaFortunaveniat,neintromiseris.Staph.
Poleaipsacredoneintromittaturcavet,
namadaedisnostrasnumquamadit,quamquampropeest.Evcl.
25Taceatqueabiintro.Staph.Taceoatqueabeo.Evcl.Occludesis
foresambobuspessulis.iamegohicero.
discrucioranimi,quaabdomoabeundumestmihi.
nimishercleinvitusabeo.sedquidagamscio.
namnosternostraequiestmagistercuriae
30dividereargentidixitnummosinviros;
idsirelinquoacnonpeto,omnesilico
mesuspicentur,credo,habereaurumdomi.
namnonestverisimile,hominempauperem
pauxillumparvifacerequinnummumpetat.
35namnunccumceloseduloomnis,nesciant,
omnesvidenturscireetmebenignius
omnessalutantquamsalutabantprius;
adeunt,consistunt,copulanturdexteras,
rogitantmeutvaleam,quidagam,quidrerumgeram.
40nuncquoprofectussumibo;postideadomum
merursumquantumpoterotantumrecipiam.
Evnomia
Velmtearbitrrimedhacverba,frter,
meaifideituaiquerei
causafacere,utaequomestgermanamsororem.
quamquamhaudfalsasumnosodiosashaberi;
5nammultumloquacesmeritoomneshabemur,
necmutamprofectorepertamullamesse
authodiedicuntmulieremautulloinsaeclo.
verumhoc,frater,unumtamencogitato,
tibiproximammemihiqueesseitemte;
10itaaequomestquodinremesseutriquearbitremur
etmihiteettibimeconsulereetmonere;
nequeccultumidhabrinequeprmetmmussri,
quinparticipempariteregoteettumeutfacias.
eonncegosecretotedhucforasseduxi,
15uttuamrmegotecumhicloquererfamiliarem.Megadorvs
Dami,optumafemina,manum.Evn.
Vbieaest?quiseaestnamoptuma?Meg.
Tu.Evn.Tneais?Meg.Singas,nego.Evn.
Decettequidemveraprloqui;
20namoptmanullpotesteligi:
alialiapeior,frter,est.Meg.Idemegorbitror,
nctibiadvorsaricertumestdeistacrumquam,soror.Evn.
Dmihperamamab.Meg.Tuast,tereatque
mpera,siqudvis.Evn.
25dquodinrmtuamptumumesserbitror,
tdidmonitumadvnto.Meg.
Soror,mretuofacis.Evn.Fctumvolo.Meg.
Quidstid,sorr?Evn.Quodtibsempitrnum
saltaresit:libersprocrendis
30(itadfaxint)volotexorem
domumdcere.Meg.Eioccid.Evn.Quidita?Meg.
Quiamhimiserocerebrumxcutiunt
tuadcta,soror:lapidsloqueris.Evn.
Heia,hocfacequodteiubetsoror.Meg.Silubeat,faciam.Evn.
35Inremhoctuamest.Meg.Vtquidememoriarpriusquamducam.
sedhslegibssiquamdrevisdcam:
quaecrsveniat,perndieforsferatur;
hislegibsdarevs?cedo:nuptisadorna.Evn.
Cummximapossmtibi,fratr,daredote;
40sedstgrandirnatu:mdiaestmlierisaetas.
eamsiubes,fratr,tibimepscere,poscam.Meg.
Nmnonvismeintrrogarete?Evn.mmo,siquidvs,roga.Meg.
Postmediamaetatemquimediaducituxoremdomum,
sieamsenexanumpraegnatemfortuitofecerit,
45quiddubitas,quinsitparatumnomenpueroPostumus?
nuncegoistm,soror,laboremdemametdeminuamtibi.
egovirtutedeumetmaiorumnostrumdivessumsatis.
istasmagnasfactiones,animos,dotesdapsiles,
clmores,impria,eburatavhicla,pallas,prpuram,
50nilmororquaeinservitutemsumptibusrediguntviros.E.
Dicmihi,quaeso,quiseaest,quamvisducereuxorem?M.Eloquar.
nostinhuncsenemEuclionemexproximopauperculum?Evn.
Novi,hominemhaudmalummecastor.Meg.Eiuscupiofiliam
virginemmihidesponderi.verbanefacias,soror.
55scioquiddicturaes:hancessepauperem.haecpauperplacet.E.
Dibenevortant.M.Idemegospero.E.Quidme?numquidvis?M.Vale.Evn.
Ettu,frater.Meg.EgoconveniamEclionem,sidomiest.
sedeccumvideo.nescioundesesehomorecipitdomum.
Evclio
Praesagibatmianimusfrustrameire,quomexibamdomo;
itaqueabibaminvitus;namnequequisquamcurialium
venitnequemagisterquemdividereargentumoportuit.
nuncdomumproperarepropero,namegometsumhic,animusdomiest.Meg.
5Salvosatquefortunatus,Euclio,sempersies.Evcl.
Diteament,Megadore.M.Quidtu?rectenatqueutvisvales?Evcl.
Nontemerariumest,ubidivesblandeappellatpauperem.
iamillichomoaurumscitmehabere,eomesalutatblandius.Meg.
Aintutevalere?Evcl.Polegohaudperbeneapecunia.Meg.
10Polsiestanimusaequostibi,sathbesquibenevitamcolas.Evcl.
Anusherclehuicindiciumfecitdeauro,perspicuepalamest,
cuiegoiamlinguampraecidamatqueoculoseffodiamdomi.Meg.
Quidtusolustecumloquere?Evcl.Meampauperiemconqueror.
virginemhabeograndem,dotecassamatqueinlocabilem,
15nequeeamqueolocarecuiquam.Meg.Tace,bonumhabeanimum,Euclio.
dabitur,adiuvabereame.dic,siquidopust,impera.Evcl.
Nuncpetit,cumpollicetur;inhiataurumutdevoret.
alteramanufertlapidem,panemostentataltera.
neminicredoquilargeblandustdivespauperi:
20ubimanuminicitbenigne,ibionerataliquazamia.
egoistosnovipolypos,quiubiquidquidtetigerunttenent.Meg.
Damioperamparumper.paucis,Euclio,estquodtevolo
decommunireappellaremeaettua.Evcl.Eimiseromihi,
aurummiintusharpagatumest.nunchiceamremvolt,scio,
25mecumadireadpactionem.verumintervisamdomum.Meg.
Quoabis?Evcl.Iamadterevortar:nuncestquodvisamdomum.Meg.
Credoedepol,ubimentionemegofecerodefilia,
miutdespondeat,seseamederiderirebitur;
nequeilloquisquamestalterhodieexpaupertateparcior.Evcl.
30Dimeservant,salvaresest.salvomestsiquidnonperit.
nimismaltimui.priusquamntroredii,exanimatusfui.
redeoadte,Megadore,siquidmevis.Meg.Habeogratiam.
quaeso,quodtepercontabor,neidtepigeatproloqui.Evcl.
Dumquidemnquidperconterisquodnonlubeatproloqui.Meg.
35Dicmihi,qualimearbitraregenereprognatum?Evcl.Bono.M.
Quidfide?E.Bona.M.Quidfactis?E.Nequemalisnequeimprobis.Meg.
Aetatemmeamscs?Evcl.Scioessegrandem,itemutpecuniam.Meg.
Certeedepolequidemtecivemsinemalaomnimalitia
sempersumarbitratusetnuncarbitror.Evcl.Aurumhuicolet.
40quidnuncmevis?Meg.Quoniamtumeetegotequalississcio,
quaeresrectevortatmihiquetibiquetuaequefiliae,
filiamtummiuxoremposco.promittehocfore.Evcl.
Heia,Megadore,hauddecorumfacinustuisfactisfacis,
utinopematqueinnoxiumabsteatqueabstuismeinrideas.
45namdetenequerenequeverbismeruiutfaceresquodfacis.Meg.
Nequeedepolegotederisumvenionequederideo,
nequedignumarbitror.Evcl.Curigiturposcismeamgnatamtibi?Meg.
Vtproptermetibisitmeliusmihiquepropterteettuos.Evcl.
Venithocmihi,Megadre,inmentem,tedessehominemdivitem,
50factiosum,meautemessehominempauperumpauperrimum;
nuncsifiliamlocassimmeamtibi,inmentemvenit
tebovemesseetmeesseasellum:ubitecumconiunctussiem,
ubionusnequeamferrepariter,iaceamegoasinusinluto,
tumebosmagishaudrespicias,gnatusquasinumquamsiem.
55etteutariniquioretmeusmeordoinrideat,
neutrubihabeamstabilestabulum,siquiddivortifuat:
asinimemordicibusscindant,bovesincursentcornibus.
hocmagnumestpericlum,abasinisadbovestranscendere.Meg.
Quamadprobospropinquitateproximeteadiunxeris,
60tamoptumumest.tucondicionemhancaccipe,auscultamihi,
atqueeamdespondemi.Evcl.Atnihilestdotisquoddem.M.Neduas.
dummodmoratarecteveniat,dotataestsatis.Evcl.
Eodico,nemethensaurosrepperissecenseas.Meg.
Novi,nedoceas.desponde.Evcl.Fiat.sedproIuppiter,
65numgodisperii?M.Qudtibiest?E.Quidcrepuitquasiferrummodo?Meg.
Hicapudmehortmconfodereiussi.sedubihicesthomo?
abiitnequemecertioremfecit.fastiditmei,
quiavidetmesuamamicitiamvelle:morehominumfacit;
namsiopulentusitpetitumpauperiorisgratiam,
70paupermetuitcongrediri,permetummaleremgerit.
idem,quandooccasioillaecperiit,postserocupit.Evcl.
Sihercleegotenonelinguandamdederousqueabradicibus,
imperoauctorqueegosum,uttumecuiviscastrandumloces.Meg.
Videohercleegotemearbitrari,Eclio,hominemidoneum,
75quemsenectaaetateludosfacias,haudmeritomeo.Evcl.
Nequeedepol,Megadore,facio,neque,sicupiam,copiaest.Meg.
Quidnunc?etiammihidespondesfiliam?Evcl.Illislegibus,
cumilladotequamtibidixi.Meg.Spondenergo?Evcl.Spondeo.Meg.
Dibenevertant.Evcl.Itadifaxint.illudfacitoutmemineris,
80convenisseutnequiddotismeaadteafferretfilia.Meg.
Memini.Evcl.Atscioquovossoleatispactoperplexarier:
pactumnonpactumest,nonpactumpactumest,quodvobislubet.Meg.
Nullacontroversiamihitecumerit.sednuptias
numquaecausaestquinfaciamushodie?Evcl.Immoedepoloptuma.Meg.
85Iboigitur,parabo.numquidmevis?Evcl.Istuc.eietvale.Meg.
Heus,Pythodice,sequereproperemeadmacellumstrenue.Evcl.
Illichincabiit.diimmortales,obsecro,aurumquidvalet.
credoegoillmiaminaudivissemiessethensaurumdomi.
idinhiat,eaaffinitatemhancobstinavitgratia.
ubitues,quaedeblateravistiiamvicinisomnibus,
meaemefiliaedaturumdotem?heus,Staphyla,tevoco.
ecquidaudis?vasculaintuspureproperaatqueelue:
filiamdespondiego:hodiehuicnuptumMegadorodabo.
Staphyla
5Dibenevortant.verumecastornonpotest,subitumestnimis.Evcl.
Taceatqueabi.curatafacsintcumafororedeamdomum;
atqueaedisocclude;imegohicadero.Staph.Quidegonuncagam?
nuncnobispropeadestexitium,miatqueerilifiliae,
nuncprobrumatquepartitudopropeadestutfiatpalam;
10quodcelatumatqueoccultatumestusqueadhuc,nuncnonpotest.
ibointro,uterusquaeimperavitfacta,cumveniat,sient.
namecastormalummaeroremetuonemixtumbibam.
Pythodicvs
Postquambsonaviterusetconduxitcoquos
tibicinasquehasceapudforum,edixitmihi
utdispertiremobsoniumhicbifariam.Anthrax
Mequidemhercle,dicamtibipalam,nondivides;
5siquotutotummeirevis,operamdabo.Congrio
Bellumetpudicumveroprostibulumpopli.
postsiquisvellet,tehaudnonvellesdividi.Pyth.
Atqueegoistuc,Anthrax,aliovorsumdixeram,
nonistucquotuinsimulas.sederusnuptias
10meushodiefaciet.Anthr.Cuiusducitfiliam?Pyth.
VicinihuiusEuclionisseniseproximo.
eiadeoobsonihinciussitdimidiumdari,
cocumalterumitidemquealteramtibicinam.Anthr.
Nempehucdimidiumdicis,dimidiumdomum?Pyth.
15Nempescutdicis.Anthr.Qud?hicnonpoteratdesuo
senexbsonarifiliainuptiis?Pyth.
Vah.Anthr.Quidnegotist?Pyth.Quidnegotisitrogas?
pumexnonaequeestaridusatquehicestsenex.Anthr.
Aintandem?Pyth.Itaesseutdixi.tuteexistuma:
20* *
suamremperiissesequeeradicarier.
quindivomatquehominumclamatcontinuofidem,
desuotigillofumussiquaexitforas.
quincumitdormitum,follemobstringitobgulam.Anthr.
25Cur?Pyth.Nequidanimaeforteamittatdormiens.Anthr.
Etiamneobturatinferioremgutturem,
nequidanimaiforteamittatdormiens?Pyth.
Haecmihiteuttibimedaequomest,credo,credere.Anthr.
Immoequidemcredo.Pyth.Atscinetiamquomodo?
30aquamhercleplorat,cumlavat,profundere.Anthr.
Censentalentummagnumexoraripote
abistcseneutdet,quifiamusliberi?Pyth.
Famemhercleutendamsiroges,numquamdabit.
quinipsipridemtonsorunguisdempserat:
35collegit,omniaabstulitpraesegmina.Anthr.
Edepolmortalemparceparcumpraedicas.Pyth.
Censenveroesseparcumetmiserevivere?
pulmentumpridemieripuitmiluos:
homoadpraetoremplorabundusdevenit;
40infitibipostulareplorans,eiulans,
utsibiliceretmiluomvadarier.
sescentasuntquaememorem,sisitotium.
sedutervestrorumestcelerior?memoramihi.Anthr.
Ego,etmultomelior.Pyth.Cocumego,nonfuremrogo.Anthr.
45Cocumergodico.Pyth.Quidtuais?Cong.Sicsumutvides.Anthr.
Cocusillenundinalest,innonumdiem
soletirecoctum.Cong.Tun,triumlitterarumhomo,
mevituperas?fur.Anthr.Etiamfur,trifurcifer.
Pyth.
Tacenunciamtu,atqueagnumhincuterestpinguior
capeatqueabiintroadnos.Anthr.Licet.Pyth.Tu,Congrio,
quemillicreliquitagnum,eumsumeatqueabi
*introilluc,etvosillumsequimini.
5vosceteriitehucadnos.Cong.Hercleiniuria
dispertivisti:pinguioremagnumistihabent.Pyth.
Atnunctibidabiturpinguiortibicina.
isanecumillo,Phrugia.tuautem,Eleusium,
hucintroabiadnos.Cong.OPythodicesubdole,
10hucinedetrustimeadsenemparcissimum?
ubisiquidposcam,usqueadravimposcamprius
quamquicquamdetur.Pyth.Stultusetsinegratiaes.
tibirectefacere,quandoquodfaciasperit.Cong.
Quivero?Pyth.Rogitas?iamprincipioinaedibus
15turbaisticnullatibierit:siquidutivoles,
domoabsteadferto,neoperamperdasposcere.
hicautemapudnosmagnaturbaacfamiliaest,
supellex,aurum,vestis,vasaargentea:
ibisiperieritquippiam(quodtescio
20facileabstinereposse,sinihilobviamest),
dicant:coquiabstulerunt,comprehendite,
vincite,verberate,inputeumcondite.
horumtibiisticnihileveniet:quippequi
ubiquidsubripiasnihilest.sequerehacme.Cong.Sequor.
Pyth.
Heus,Staphyla,prodiatqueostiumaperi.StaphylaQuivocat?Pyth.
Pythodicus.Staph.Quidvis?Pyth.Hosutaccipiascoquos
tibicinamqueobsoniumqueinnuptias.
MegadorusiussitEuclionihaecmittere.Staph.
5Cererin,Pythodice,hassuntfacturinuptias?Pyth.
Qui?Staph.Quiatemetinihilallatumintellego.Pyth.
Atiamafferetur,siaforoipsusredierit.Staph.
Lignahicapudnosnullasunt.Cong.Suntasseres?Staph.
Suntpol.Cong.Suntigiturligna,nequaerasforis.Staph.
10Quid,impurate?quamquamVolcanostudes,
cenaenecausaauttuaemercedisgratia
nosnostrasaedispostulascomburere?Cong.
Haudpostulo.Pyth.Ducistosintro.Staph.Sequimini.
Pyth.
Curate.egointervisamquidfaciantcoqui;
quospolutegohodieservem,curamaxumaest.
nisiunumhocfaciam,utinputeocenamcoquant:
indecctamsursumsubducemuscorbulis.
5siatemdeorsumcomedent,siquidcoxerint,
superiincenatisuntetcenatiinferi.
sedverbahicfacio,quasinegotinilsiet,
rapacidarumubitantumsitinaedibus.
Evclio
Voluianimumtandemconfirmarehodiemeum,
utbenemehaberemfiliainuptiis.
venioadmacellum,rogitopisces:indicant
caros;agninamcaram,carambubulam,
5vitulinam,cetum,porcinam:caraomnia.
atqueeofueruntcariora,aesnonerat.
abeoratusillinc,quoniamnihilestquiemam.
itaillsimpurisomnibusadiimanum.
deindeegometmecumcogitareintervias
10occepi:festodiesiquidprodegeris,
profestoegereliceat,nisipeperceris.
postquamhancrationemventricordiqueedidi,
accessitanimusadmeamsententiam,
quamminimosumptufiliamutnuptumdarem.
15nunctusculumemihocetcoronasfloreas:
haecimponenturinfoconostroLari,
utfortunatasfaciatgnataenuptias.
sedquidegoapertasaedisnostrasconspicor?
etstrepitustintus.numnamegocompilormiser?Congrio
20Aulammaiorem,sipote,exvicinia
pete:haecestparva,caperenonquit.Evcl.Eimihi,
periihercle.arumrapitur,aulaquaeritur.
nmirumoccidor,nisiegointrohucpropereproperocurrere.
Apollo,quaeso,subvenimiatqueadiuva,
25configesgittisfuresthensaurarios,
sicuiinretaliiamsubvenistiantidhac.
sedcessopriusquamprorsusperiicurrere?
Anthrax
Dromo,desquamapiscis.tu,Machaerio,
congrum,murenamexdorsuaquantumpotest.
egohincartoptamexproximoutendampeto
aCongrione.tuistumgallum,sisapis,
5glabrioremreddesmihiquamvolsusludiust.
sedquidhocclamorisoriturhincexproximo?
coquihercle,credo,faciuntofficiumsuom.
fugiamintro,nequidturbaehicitidemfuat.Congrio
ptativirespopulares,ncolae,accolae,dvenaeomnes,
dateviamquafugereliceat,facitetotaeplateaepateant.
nequeegoumquamnisihodieadBacchasveniinBacchanalcoquinatum,
itamemiserumetmeosdiscipulosfustibusmalecontuderunt.
5totsdoleoatqueoppidperii,itamestehabuitsenexgmnasium;
ttat,periihercleegomiser,
peritbacchanal,adest,
squitur.scioquamremgeram:hoc
ipssmagistrmedcuit.
10nequelgnaegousquamgentiumpraebrividiplchrius,
itaquemnisexegitforas,meatquehos,onustosfustibus.
Evclio
Redi.qufugisnunc?tne,tene.Cong.Quid,stlide,clamas?Evcl.
Quiaadtrsvirosiamegodferamnomntuom.C.Quamobrem?Evcl.
Quiacultrumhabes.Cong.Cocumdecet.Evcl.Quidcomminatu's
mihi?Cong.Istudmalefactumarbitror,quiannlatusfdi.Evcl.
5Homonullusttescelestiorquivivathodie,
nequequoigodeindustriampliusmaleplslibensfxim.Cong.
Poletstaceas,palamidquidemest:resipsatestist;
itafustibussummolliormagisquamlluscinadus.
sedquidtibinostactiost,mendicehomo?Evcl.Quaeres?
10etiamrogitas?anquiaminusquamaquomeratfeci?Cong.
Sine,athrclecummagnmalotuo,sihccaputsntit.Evcl.
Polegohaudscioquidpostfuat:tuomnnccaputsntit.
sedinaedibusquidtibimeisnameratnegoti
meabsente,nisiegoiusseram?voloscre.Cong.Tacergo.
15quiavenimuscoctumadnuptias.Evcl.Quidtu,malum,cras,
utrumcrudumancoctumegoedim,nisitumiestutor?Cong.
Voloscire,snasannonsinasnoscoquerehiccenam?Evcl.
Voloscireegoitem,meaedomimeanslvafutura?Cong.
Vtinammeamihimodoauferam,quaedtuli,salva:
20mehaudpaenitet,tuaneexpetam.Evcl.Scio,ndoce,novi.Cong.
Quidestquprohibesnuncgratianoscoquerehiccenam?
quidfecimus,quiddiximustibisecusquamvelles?Evcl.
Etiamrogitas,scelestehomo,quiangulsinomnis
mearumaediumetconclaviummihiperviumfacitis?
25ibiubtibieratnegotium,adfocumsiadesses,
nonfissileauferrescaput:meritoidtibifactumest.
adeouttumeamsententiamiamnoscerepossis:
siadianuamhucaccesseris,nisiiussero,propius,
egotefaciammiserrimusmortalisutisis.
30scisiammeamsententiam.Cong.Quoabis?redirursum.
itamebeneametLaverna,utiteiam,nisireddi
mihvasiubes,ppulohicdifferamanteadis.
qudegonuncagm?neegoedepolvnihucauspicimalo.
nummosumconductus:plusiammedicomercedestopus.
Evclio
Hocquidemhercle,quoquobo,mecumerit,mecumferam,
nequeistiidintantispericlisumquamcommittamutsiet.
itesanenunciamomnes,etcoquiettibicinae,
etiamntroduce,sivis,velgregemvenalium,
5coquite,facite,festinatenunciamquantumlibet.Cong.
Temperi,postquamimplevistifustifissorumcaput.Evcl.
Introabite,operahucconductaestvostra,nonoratio.Cong.
Heus,senex,provapulandoherclegoabstemercedempetam.
coctumego,nonvapulatum,dudumconductusfui.Evcl.
10Legeagitomecum.molestusnesis.ietcenamcoque,
autabiinmalumcruciatumabaedibus.Cong.Abitumodo.
Evcl.
Illichincabiit.diimmortales,facinusaudaxincipit
quicumopulentopauperhominecoepitremhabereautnegotium.
velutiMegadorustemptatmemnibusmiserummodis,
quisimulavitmeihonorismitterehuccausacoquos:
5iseacausamisit,hocquisurriperentmiseromihi.
condigneetiammeusmedintusgallusgallinacius,
quiratanupeculiaris,perdiditpaenissume.
ubierathaecdefossa,occepitibiscalpurrireungulis
cirumcirca.quidopustverbis?itamihipectusperacuit:
10capiofustem,obtruncogallum,furemmanufestarium.
credoedepolegoillimercedemgallopollicitoscoquos,
siidpalamfecisset.exemiexmanumanubrium.
quidopustverbis?factaestpugnaingallogallinacio.
sedMegadorusmeusaffiniseccuminceditaforo.
15iamhuncnonausimpraeterire,quinconsistametconloquar.
Megadorvs
Narraviamicismultisconsiliummeum
decondicionehac.Euclionisfiliam
laudant.sapienterfactumetconsiliobono.
nammeoquidemanimosidemfaciantceteri
5opulentiores,pauperiorumfilias
utindotatasducantuxoresdomum,
etmultofiatcivitasconcordior,
etinvdianosminoreutamurquamutimur,
etillamalamremmetuantquammetuontmagis,
10etnosminoresumptusimusquamsumus.
inmaximamillucpopulipartemestoptimum;
inpaucioresavidosaltercatioest,
quorumanimisavidisatqueinsatietatibus
nequelexnequesutorcapereestquipossitmodum.
15namquehocquidicatquoillaenubentdivites
dotatae,siistudiuspauperibusponitur?
quolubeant,nubant,dumdosnefiatcomes.
hocsitafiat,moresmelioressibi
parent,prodotequosferant,quamnuncferunt,
20egofaximmuli,pretioquisuperantequos,
sintvilioresGalliciscantheriis.Evcl.
Itamediamabuntutegohuncauscultolubens.
nimislpidefecitverbaadparsimoniam.Meg.
Nullaigiturdicatequidemdotemadteadtuli
25maioremmultoquamtibieratpecunia;
enimmhiquidemaequomstpurpuramatqueaurumdari,
ancillas,mulos,muliones,pedisequos,
salutigerulospueros,vehiclaquivehar.Evcl.
Vtmatronarumhicfactapernovitprobe.
30moribuspraefectummulierumhuncfactumvelim.Meg.
Nuncquoquoveniasplusplaustroruminaedibus
videasquamruri,quandoadvillamveneris.
sedhoctiampulchrumestpraequamubisumptuspetunt.
statfullo,phyrgio,aurifex,lanarius;
35cauponespatagiarii,indusiarii,
flammarii,violarii,carinarii;
stantmanulearii,stantmurobatharii,
propolaelinteones,calceolarii;
sedentriisutoresdiabathrarii,
40soleariiastant,astantmolocinarii;
petuntfullones,sarcinatorespetunt;
strophiariiastant,astantsemulsonarii.
iamhosceabsolutoscenseas:cedunt,petunt
treceni,cumstantthylacistaeinatriis
45textoreslimbularii,arcularii.
ducuntur,daturaes.iamabsolutoscenseas,
cuminceduntinfectorescorcotarii,
autaliquamalacruxsemperest,quaealiquidpetat.Evcl.
Compellaremegoillum,nimetuamnedesinat
50memoraremoresmulierum:nuncsicsinam.Meg.
Vbinugivendisressolutaestomnibus,
ibiadpostremumceditmiles,aespetit.
itur,putaturratiocumargentario;
milesinpransusastat,aescensetdari.
55ubidisputataestratiocumargentario,
etiamipsusultrodebetargentario:
spesprorogaturmilitiinaliumdiem.
haecsuntatquealiaemultaeinmagnisdotibus
incommoditatessumptusqueintolerabiles.
60namquaeindotataest,eainpotestateestviri;
dotataemactantetmaloetdamnoviros.
sedeccumadfinemanteaedes.quidagis,Euclio?
Evcl.
Nimiumlubenteredisermonemtuom.Meg.
Anaudivisti?Evcl.Vsqueaprincipioomnia.Meg.
Tamenmequidemanimoaliquntofaciasrectius,
sinitidiorsisfiliainuptiis.Evcl.
5Prorenitoremetgloriamprocopia
quihabent,memineruntseseundeoriundisient.
nequepol,Megadore,mihinequequoiquampauperi
opinionemeliusresstructaestdomi.Meg.
Immoestquodsatisest,etdifaciantutsiet
10plusplusqueetistucsospitentquodnunchabes.Evcl.
Illudmihiverbumnonplacetquodnunchabes.
tamhocscitmehaberequamegomet.anusfecitpalam.Meg.
Quidtutesolusesenatusevocas?Evcl.
Polegoutteaccusemmeritomeditabar.Meg.Quidest?Evcl.
15Quidsitmerogitas?quimihiomnisangulos
furumimplevistiinaedibusmiseromihi,
quimiintromistiinaedisquingentoscoquos,
cumsenismanibus,genereGeryonaceo;
quossiArgusservet,quioculeustotusfuit,
20quemquondamIoniIunocustodemaddidit,
isnumquamservet.praetereatibicinam,
quaemiinterbiberesola,sivinoscatat,
CorinthiensemfontemPirenampotest.
tumobsoniumautemMeg.Polvellegionisatest.
25etiamagnummisi.Evcl.Quoquidemagnosatscio
magiscurionemnusquamesseullambeluam.Meg.
Voloegoextescirequisitagnuscurio.Evcl.
Quiaossaacpellistotust,itacuramacet.
quinextainspicereinsoleeivivolicet:
30itaispellucetquasilanternaPunica.Meg.
Caedundumconduxigoillum.Evcl.Tumtuidemoptumumst
locesfferendum;namiam,credo,mortuost.Meg.
Potareegohodie,Euclio,tecumvolo.Evcl.
Nonpotemgoquidemhercle.Meg.Ategoiussero
35cadumunumviniveterisameadferrier.Evcl.
Nolohercle,nammihibiberedecretumestaquam.Meg.
Egotehodiereddammadidum,sivivo,probe,
tibicuidecretumestbibereaquam.Evcl.Scioquamremagat:
utmedeponatvino,eamadfectatviam,
40posthocquodhabeoutcommutetcoloniam.
egoidcavebo,namalicubiabstrudamforis.
egofaxoetoperametvinumperdideritsimul.Meg.
Ego,nisiquidmevis,eolavatum,utsacruficem.Evcl.
Edepol,netu,aula,multosinimicoshabes
45atqueistucaurumquodtibiconcreditumest.
nunchocmihifactuestoptumum,uttedauferam,
aula,inFideifanum:ibiabstrudamprobe.
Fides,novistimeetegote:cavesistibi,
neinmemutassisnomen,sihocconcreduo.
50iboadtefretustua,Fides,fiducia.
2
