Upload
others
View
8
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Ainm: ................................................................................................................................................................Rang: ................................................................................................................................................................
Leabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
Beatha le Bua
© T
ime
& L
ife P
ictu
res/
Get
ty Im
ages
Foilseachán de chuid CCEA © 2016
1
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
Nóta don mhúinteoir
Tá an leabhar saothair seo bunaithe ar an tsraith leabhrán Beatha le Bua. Níl an tsraith sin dírithe ar aon aoisghrúpa ar leith agus mar sin is féidir í a úsáid go solúbtha, ag barr na bunscoile ó thuaidh, mar shampla, san iar-bhunscoil ó dheas agus ó thuaidh, nó mar bhunábhar ag leibhéal GCE ó thuaidh. Is é is aidhm don tsraith ábhar suimiúil bunaithe ar bheathaisnéisí gairide a sholáthar le léitheoireacht neamhspleách a spreagadh. Níl an tsraith ceangailte le sonraíocht ná le measúnú ar leith, áfach. Is féidir leis an dalta, mar sin, na leabhráin a léamh ar mhaithe le spraoi nó le spéis amháin. Baineann na beathaisnéisí gairide seo le daoine cáiliúla ar fud an domhain ach tá béim ar leith ar ‘laochra’ na hÉireann a bhain nó a bhaineann le gnéithe éagsúla an tsaoil amhail an spórt, an stair nó cultúr coiteann comhaimseartha an lae inniu. Tá an t-ábhar éadrom agus soléite do dhaltaí agus tá go leor den athrá i dtaca le comhréir agus foclaíocht ann.
Níl sa leabhar saothair seo ach deis cur leis an léitheoireacht sin agus níos mó a fhoghlaim faoin duine, machnamh a dhéanamh ar na téamaí a thagann aníos agus, lena chois sin, an teanga atá in úsáid a fhiosrú. Tá roinnt réamhthascanna sa leabhar saothair le cuidiú leis na daltaí teacht isteach ar an ábhar. Ba chóir na tascanna a dhéanamh faoi threoir an mhúinteora. Tá siad sin leagtha amach de réir fhotheidil an leabhráin. Ní gá gach tasc a dhéanamh. Beidh sé sin ag brath ar chumas agus ar spéis an dalta. Go príomha, cuideoidh an leabhar saothair seo go mór leis an teanga agus leis an fhoclóir atá sa leabhrán a dhaingniú.
AdmhálachaÍomhá chlúdaigh © Time & Life Pictures/Getty ImagesNa híomhánna eile © AFP/Getty Images agus Bloomberg via Getty Images
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
2
Réamhthascanna1. Sa chuid seo, déanfaidh tú do mhachnamh ar chúpla ceist agus déanfaidh tú taighde neamhspleách
sula dtosaíonn tú ar an leabhrán a léamh.
Freagair na ceisteanna seo a leanas:
(a) Cad é a thugann clúdach an leabhráin le fios faoin chineál duine í seo?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(b) Ar chuala tú iomrá riamh ar Aung San Suu Kyi?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(c) Cárb as í?
................................................................................................................................................................................
(d) Luaigh eolas ar bith atá agat cheana féin ar Aung San Suu Kyi:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
3
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
2. Cuir ceisteanna sa bhaile nó ar do chairde nó déan cuardach ar an idirlíon le níos mó eolais a
fháil ar na rudaí thíos.
(a) An fáth a bhfuil clú agus cáil ar Aung San Suu Kyi:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(b) An tír lena mbaineann sí:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(c) An reiligiún atá aici:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(d) An áit ar cuireadh i bpríosún í:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
4
Intreoir agus Cúlra
3. Léigh na codanna seo sa leabhrán. Nuair a bheidh sé sin déanta agat, roghnaigh cé acu fíor nó
bréagach atá na ráitis thíos agus tabhair fianaise le do fhreagra. Féach an sampla thíos.
Ráiteas: Tá ardmheas ar Aung San Suu Kyi.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
Nuair a labhraíonn daoine ar bhanlaochra an domhain sa lá atá inniu ann, is minic gurb í an bhean
uasal sin Aung San Suu Kyi a luann siad.
(a) Ráiteas: Is tír bheag san iarthar é Burma.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(b) Ráiteas: Síleann sí gur chóir an lámh láidir a úsáid.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
5
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
(c) Ráiteas: Is minic a chonaic daoine í ag labhairt le scaifte.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(d) Ráiteas: Bhí a hathair san arm.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(e) Ráiteas: Fuair a hathair bás in 1949.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
6
(f) Ráiteas: Fuair a derfiúr bás go hóg.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(g) Ráiteas: Chaith sí tamall i Sasana.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(h) Ráiteas: Níl sí iontach éirimiúil.
Freagra: Fíor Bréagach
Fianaise sa leabhrán:
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
7
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
Saol na polaitíochta4. Léigh an chuid seo den leabhrán. Nuair a bheidh sé sin déanta agat, líon na bearnaí le focail chuí
ón bhosca leis na habairtí thíos a scríobh ar dhóigh eile.
bhí uirthi géilleadh ar an drochuair
ba ghairid ag déanamh a dhíchill
chomh maith níor ligeadh dó bhuaigh sí
(a) Sa Leabhrán:
Ba le linn an ama sin a chuaigh sí leis an pháirtí polaitíochta a bhí ag obair go crua ar an
daonlathas a bhaint amach don tír.
Dóigh eile lena rá:
Ba le linn an ama sin a chuaigh sí leis an pháirtí polaitíochta a bhí ...............................................
an daonlathas a bhaint amach don tír.
(b) Sa Leabhrán:
Níorbh fhada gur ceapadh í ina ceannaire ar an pháirtí.
Dóigh eile lena rá:
............................................... gur ceapadh í ina ceannaire ar an pháirtí.
(c) Sa Leabhrán:
Chuaigh an t-arm i gceannas ar an rialtas an bhliain sin, áfach.
Dóigh eile lena rá:
Chuaigh an t-arm i gceannas ar an rialtas an bhliain sin, ............................................... .
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
8
(d) Sa Leabhrán:
Ní raibh cead aige cuairt a thabhairt ar Suu Kyi.
Dóigh eile lena rá:
............................................... cuairt a thabhairt ar Suu Kyi.
(e) Sa Leabhrán:
Bhain sí Duais Nobel na Síochána sa bhliain 1991 mar gheall ar an tionchar agus an chur
chuige a bhí aici.
Dóigh eile lena rá:
............................................... Duais Nobel na Síochána sa bhliain 1991 mar gheall ar an tionchar
agus an chur chuige a bhí aici.
(f) Sa Leabhrán:
Ní raibh an rialtas míleata sásta tabhairt isteach.
Dóigh eile lena rá:
Ní raibh an rialtas míleata sásta ............................................... .
(g) Sa Leabhrán:
Dhíol sí go daor as ar go leor dóigheanna eile fosta.
Dóigh eile lena rá:
Dhíol sí go daor as ar go leor dóigheanna eile .................................................. .
9
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
(h) Sa Leabhrán:
Tháinig meath ar a sláinte chomh maith, ní nach ionadh, agus b’éigean di tréimhsí a
chaitheamh san otharlann.
Dóigh eile lena rá:
Tháinig meath ar a sláinte chomh maith, ní nach ionadh, agus ...............................................
tréimhsí a chaitheamh san otharlann.
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
10
Ghéill an rialtas
........................................ .
Tá a lán daoine ag iarraidh
..............................................................
............................................................. .
Bua sa deireadh5. Léigh an chuid seo den leabhrán agus líon na bearnaí sna boscaí thíos:
Bhí suim ag daoine i Suu
Kyi mar go raibh sí
.....................................................
................................................... .
Shíl daoine go ligfí
.................................................. í. Fuair Suu Kyi a lán
............................................
agus í faoi ghlas.
Bhí sí toilteanach
................................................
............................................... .
i bhfách le síocháin
saor
tacaíochta
go mbainfidh sí sa toghchán
seasamh in éadan an rialtais
don bhrú
© A
FP/G
etty
Imag
es
11
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
Tascanna Breise
6. (a) Cuir na heachtraí seo thíos in ord.
Bhain sí Duais Nobel. Ligeadh saor í.
D’oibrigh sí sna Stáit Aontaithe leis na
Náisiúin Aontaithe.Maraíodh a hathair.
Ceapadh ina ceannaire í ar pháirtí polaitíochta. Chuaigh sí go Sasana.
Rinneadh cuid mhór damáiste don teach.
Chuaigh an t-arm i gceannas ar an rialtas.
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
12
(b) Líon isteach an cárta aitheantais do Aung San Suu Kyi:
(c) An síleann tú gur duine fiúntach atá inti? Cad chuige?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Ainm: .......................................................................................
Inscne: .....................................................................................
Dáta Breithe: ........................................................................
Cur Síos Fisiceach: ...............................................................
..............................................................................................................................................................
Náisiúntacht: ....................................................................................................................................
Pearsantacht: ...................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................©
Blo
ombe
rg v
ia G
etty
Imag
es
13
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
(d) Ar mhaith leat féin a bheith cosúil léi?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(e) Déan liosta aidiachtaí a chuireann síos ar Aung San Suu Kyi?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(f) Cad iad na rudaí a thaitin leat faoin leabhrán?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
14
(g) Cad iad na rudaí nár thaitin leat faoin leabhrán?
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
(h) Déan achoimre ar gach caibidil:
Caibidil Luaigh rud suimiúil amháin Focail nua a d’fhoghlaim mé
1
2
3
4
15
Beatha Le BuaLeabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
Nótaí breise:
Ainm: ................................................................................................................................................................Rang: ................................................................................................................................................................
Leabhar Saothair
Aung San Suu Kyi
Beatha le Bua
© T
ime
& L
ife P
ictu
res/
Get
ty Im
ages
Foilseachán de chuid CCEA © 2016