Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Diagnostiek voor volwassenen met (vermoeden van)
autisme spectrum stoornissenIntersectorale werkgroep diagnostiek volwassenen met ASS
Samenwerkingsverband Autisme Overijssel
April 2009
Colofon
Diagnostiek autisme spectrum stoornissen voor volwassenen
Uitgave van het samenwerkingsverband Autisme Overijssel
Eindredactie
Céline Toussaint, coördinator autismehulpverlening Overijssel
Ontwerp, opmaak en druk
Studio Wegener SpeciaalMedia
Onderdeel van Wegener Huis-aan-huisMedia bv
Met medewerking van
Afdeling Communicatie Dimence, Deventer
Oplagen
1000
April 2009
- 2 -
- � -
INHOUD
Voorwoord 4
1. Doelstellingvanderichtlijn 5
2. Doelgroep 5
3. Aandachtspuntenbijderichtlijn 5
3.1Richtlijnversusprotocol 5
3.2WiesteltdediagnoseASS? 5
3.3TijdsnormwaarbinnendediagnoseASSwordtgesteld 6
3.4Evaluatievanderichtlijn 6
4. Derichtlijn 6
4.1Case-finding1elijn–verwijzingnaardeGGZ 6
4.2Algemeneintake 6
4.3MultiDisciplinairOverleg(MDO) 6
4.4Specialistischonderzoek 7
4.5Tussenevaluatie 8
4.6AanvullendOnderzoek 8
4.7Verslag 9
4.8MultiDisciplinairOverleg(MDO) 9
4.9Behandeladvies 9
5. Schemadiagnostiekautismespectrumstoornissenvolwassenen 10
Literatuur 11
SamenwerkingsverbandAutismehulpverleningOverijssel 12
- � -
VOOrwOOrD
Op3oktober2007vonddewerkconferentie‘Deuitdaging,naareenintersectoraalprogramma
voormensenmetautismeinOverijssel’plaats.Deelnemersaandezeconferentiewarenbestuurs-
leden,managersenprofessionalsvanuitdeorganisatiesdiezichhebbenaangeslotenbijhet
samenwerkingsverbandautismeOverijssel.
Alséénvandebelangrijkstedoelstellingenvoor2008-2012werdindezeconferentiehetopstel-
lenvanrichtlijnenvoordiagnostiekvanautismespectrumstoornissen(ASS)voorjeugdigenen
voorvolwassenen,vastgesteld.Indeprovinciewordtdoormeerdereinstellingendediagnose
‘autismespectrumstoornis’doordeskundigengesteld.Hetisonvoldoendebekendwatde‘state-
of-the-art’isalshetgaatominstrumentenenwerkwijzeomdediagnoseASSgoedtestellen.
Deregionale,intersectoraleASSnetwerken(RIAN)inTwenteeninWest-Overijsselhebbenin
maart2007naaraanleidingvanderesultatenvandewerkconferentietweeintersectoralewerk-
groepeningesteld:eenintersectoralewerkgroepmetdeopdrachteenrichtlijndiagnostiekvoor
kinderenenjeugdigenmet(vermoedenvan)ASSoptestelleneneentweedeintersectorale
werkgroepomhetzelfdetedoenvoorvolwassenenmet(vermoedenvan)ASS.Portefeuillehouder
indezeisdeheerE.deVries,managerJeugd&AutismeDimence.
Voordesamenstellingvandewerkgroepzijnregionaleexpertsophetgebiedvandiagnostiekbij
(vermoedenvan)ASSbenaderduitverschillendegeledingen.
LedenvandewerkgroepdiagnostiekASSbijkinderenenjeugdigenzijn:
• Mw.J.Nieuwenhuis,kinder-enjeugdpsychiater’tCentrum,Dimence;voorzittervande
werkgroep
• Mw.C.Rolefes,GZ-psycholoogMediant,
• Mw.B.vanLaar,klinischpsycholooginopleidingDimence
• Mw.I.Terhalle,GZ-psycholoogMFC’tHoolt
• Mw.J.Duiven,gedragswetenschapper/praktijkleiderBureauJeugdzorgOverijssel
• Mw.R.Migchelbrink,GZ-psycholoogDimence
• Dhr.B.Nusselder,kinder-enjeugdpsychiaterKarakter
• Mw.C.Toussaint,coördinatorautismehulpverleningOverijssel,ambtelijksecretarisvande
werkgroep.
LedenvandewerkgroepdiagnostiekASSbijvolwassenen:
• Dhr.B.Sizoo,psychiaterDimence,voorzittervandewerkgroep
• Mw.R.vandenBrenk,GZ-psycholoogDimence
• Mw.C.Huijbregts,GZ-psycholoogMediant
• Mw.M.Hekert,orthopedagoog/GZ-psycholoogDimence
• Mw.B.Kemps,GZ-psycholoogDimence
• Mw.C.Toussaint,coördinatorautismehulpverleningOverijssel,ambtelijksecretarisvande
werkgroep.
Dewerkgroepenhebbenindeperiodejunit/mdecember2008invijfbijeenkomstendeopdracht
verkendenuitgewerktindeonderhavigerichtlijnen.Deconcept-versiesvanderichtlijnvoor
kinderenenjeugdigenenvoorvolwassenenzijnvervolgensdoordevoorzittersvanbeidewerk-
groepenbesprokenenopelkaarafgestemd.
Derichtlijnenzijngebaseerdopbeschikbarelandelijkerichtlijnen:derichtlijnautismevanhet
landelijkexpertisecentrumkinder-enjeugdpsychiatrieenderichtlijnvanhetConsortiumAutisme
SpectrumStoornissenvoorVolwassenen(CASS18+).
1. DOELSTELLINGVANDErICHTLIJN
Dewerkgroepheeftzich,opgrondvandetaakopdrachtvanhetRIAN,devolgendedoelengesteld:
Bijkomendedoelstellingenzijn:
2. DOELGrOEP
Volwassenenvanaf18jaarmeteenvermoedenvaneenautismespectrumstoornis(ASS)eneen
hoge/normalebegaafdheidtoteenlichteverstandelijkebeperking.Voorcliëntenopdeleeftijds-
grensvanjeugdnaarvolwassenheidwordt,afhankelijkvanhetemotioneleontwikkelingsniveau
overwogenofdecliënthetbestebinnenhetjeugdcircuitofvolwassenencircuitgediagnosticeerd
kanworden.
3. AANDACHTSPUNTENBIJDErICHTLIJN
3.1 Richtlijn versus protocol
Dezerichtlijnisgeenprotocol:protocollenwordengemaaktdoordeberoepsgroepofde
organisatiezelf.Dewerkgroepdiagnostiekvolwassenenheefteenrichtlijngemaakttenbe-
hoevevanhetdiagnostischprocesvoorvolwassenenmet(vermoedenvan)eenautismespec-
trumstoornis.DerichtlijnbiedtdeGGZ-convenantpartnersenvrijgevestigdeGGZ-behande-
larenhandvattenvoordeinrichtingvanhetdiagnostischprocesvoorvolwassenenmetASS
envoorde‘best-practice’instrumentenomtoteengoedonderbouwdediagnosetekomen.
3.2 wie stelt de diagnose ASS?
Voorwaardevooreengoedediagnostiekisdatbetrokkendisciplines(psycholoog,sociaal
psychiatrischverpleegkundige(SPV),psychodiagnostischwerker(PDW)kennisvanenerva-
ringmetautismehebben.VolgensdewetBIGzijnalleenpsychiaters,klinischpsychologen
enGZ-psychologenbevoegdtothetstellenvaneendiagnose.Derichtlijnenzijnzoopge-
stelddathetspecialistischonderzoek(zoalsbeschrevenonderpuntD)ookdoorSPV-ers
metspecifiekekennisvanASSkanwordenuitgevoerd,waarbijdediagnosedefinitiefwordt
gesteldnaeenconsultbijdepsychiaterofinhetmultidisciplinairoverleg(MDO).
Inhetmultidisciplinairoverleg(MDO),waarvanuitverschillendedisciplines(SPV’er,PDW’er,
psychologen)inputwordtgeleverdomtotdiagnosetekomen,isderolvandeeindverant-
woordelijkeGZ-psycholoogofpsychiatergerichtop:
- hetformeelvaststellenvandediagnose;
- hetvergrotenvanexpertiseophetgebiedvanASSbijcollega’s.
SamenstellenvaneenrichtlijndiagnostiekvoorvolwassenenmetASS,die:
a. gebaseerdisophuidigewetenschappelijkeinzichtenof,bijhetontbrekenvanevidence-based
diagnostischeinstrumenten,opdehuidiggeldendeconsensusbinnendeberoepsgroep;
b. efficiëntenklantvriendelijkisgoedteimplementerenindepraktijk.
c. DelenvankennisenkundewaardoordiagnostiekvoorvolwassenenmetASSkwalitatief
opeenhogerniveaukankomenende‘autismegevoeligheid’bijdiagnosticien
hulpverlenersverhoogdwordt.
d. Meteeninhoudelijkeonderbouwingkanhetdiagnostischprocesaanbijvoorbeeld
financiersverantwoordworden.
- 5 -
- � -
3.3 Tijdsnorm waarbinnen de diagnose ASS wordt gesteld
Voorhetuitvoerenvandiagnostiek(vanintaketotenmetverslagleggingenbehandel-
advies)isnaastdeskundigheidookvoldoendetijdnodig.DehuidigeTREEK-normen
stelleneisenaandewachttijdenindeaanmeld-endiagnostiekfase.Bijdeimplementatie
vanderichtlijnmoeternaarwordengestreefdhetdiagnostischprocesvlot,althansbin-
nen6weken,afteronden.
3.4 Evaluatie van de richtlijn
Derichtlijnissamengesteldopbasisvandewetenschappelijkeinzichtenenlandelijke
richtlijnendieinjanuari2009beschikbaarwaren.Derichtlijnwordtin2010geëvalueerd
en,indiennodig,bijgesteld.
4. DErICHTLIJN
Indezeparagraafwordteentoelichtinggegevenophetstroomschemazoalstoegevoegdisbij
dezerichtlijn.
4.1 Case-finding 1e lijn – verwijzing naar de GGZ
OnderdiagnostiekbijvolwassenenmeteenASSiseenprobleem(C.Kanet.al,‘Zorg-
programmaautismespectrumstoornissenbijnormaalbegaafdevolwassenen’2004).
Case-findingkaneenzinvolinstrumentzijnomonderdiagnostiekbijvolwassenentegen
tegaan.Tegelijkertijdgeldtdathetzekernietwenselijk,nochethischis,omiedereenmet
ASStewillenidentificerenalszodanig.Decase-findingrichtzichopdiemensenwaarbij
onderliggendeASSproblematiekleidttotsignificantdisfunctioneren.
- Case-findingvanautismespectrumstoornissenbijvolwassenenkanplaatsvindeninde
huisartspraktijkenandere‘vindplaatsen’(MEE,verzekeringsartsen,politie,justitie,1e
lijnshulpverlening,verslavingszorg).Eenvoldoendebetrouwbaarinstrumentdatverwij-
zersindeeerstelijnkunnengebruikenomeeneerstevermoedenvanautismespectrum
stoornisbijvolwassenentekunnenbevestigenisechternietbeschikbaar.
- Inplaatsvaneeninstrumentisdeskundigheidsbevorderingvanhuisartsenenandere
eerstelijnswerkersdoordeGGZ,volgensdewerkgroepeeneffectiefmiddelomcase-
findingtebevorderen.Hierdoorverbetertdeherkenningvansignalenenhoofdkenmer-
kendiekunnenwijzenopASS,evenalskennisvanderoutingvoorverwijzingnaarde
tweedelijnindeeigenregio.
- Case-findingbinnenGGZvoordeurteamsenspecialistischeteams:aandachtvooren
hetverhogenvanASS-‘gevoeligheid’ondercollega’siswenselijk;ookbinnendeGGZis
sprakevanonderdiagnostiekophetgebiedvanASS.
4.2 Algemene intake
AlseencliëntverwezenisnaareenGGZ-instelling,wordtonderzochtofdeaanmelding
gepaardgaatmetvoldoendeinformatievandeverwijzer.Indienergeenofonvoldoende
voorinformatiebeschikbaaris,dienteersteenalgemeneintakeplaatstevinden,waarbijnaast
destandaardonderdelenvandeintake,afnamevandeMINI-plusenbiografieplaatsvindt..
4.3 Multi Disciplinair Overleg (MDO)
Resultatenvandeintake-fasewordenbesprokeninhetmultidisciplinairoverleg(MDO).
ConclusiesvanhetMDOkunnenzijn:
- ErzijnonvoldoendeaanwijzingenvoorASS,maarwelvooreenanderewerkhypothese.
Cliëntwordtverwezennaareenanderzorgprogramma.
- EriseengegrondvermoedenvanASS-problematiek;cliëntwordtaangemeldvooreen
specialistischonderzoek.
- � -
IndiendediagnoseASSreedsisgesteldmaareenheldereargumentatieen/ofeenbe-
schrijvendediagnoseontbreekt,kanbeslotenwordenomnaderspecialistischonderzoek
teverrichtenteneinde:
1.dediagnosebeargumenteerdaldannietovertenemenen
2.meerzichtteverkrijgeninhoedeproblematiekzichuitenwatditbetekentvoorde
behandeling/begeleiding.
IndiennaastdehypotheseASSeraanleidingisvooreenalternatievehypothese(bijvoor-
beeldopASII)wordtdediagnostiekuitgevoerddooreenGZ-psycholoog/klinisch
psycholoog,waarbijnaasthetspecialistischonderzoekzoalsgenoemdonder4.4tevens
eenpersoonlijkheidsonderzoekwordtverricht.
4.4 Specialistisch onderzoek
Specialistischonderzoekwordtuitgevoerd:
- indiendeaanmeldingvergezeldgaatvanvoldoendevoorinformatie.Deintakefasekan
danwordenovergeslagen.
- indienhetMDOaanleidinggeefttoteengegrondvermoedenvanASSproblematiek.
HetspecialistischonderzoekheefttotdoeldehypotheseASSteonderzoekeneninzicht
teverschaffenindeontwikkelingsgeschiedenis,hetdagelijksfunctionerenendezelf-
redzaamheid,metdenadrukopcommunicatie,socialewederkerigheid,stereotypieën,
rigiditeitenverbeelding.
Hetspecialistischonderzoekwordtverrichtdoor(ondersupervisievan)eengeschoolde
enervarenclinicusindeproblematiekvanautismespectrumstoornissen(GZ-psycholoog,
klinischpsycholoog,psychiater).Hetbestaatuitdevolgendeonderdelen:
- Anamnese:beschrijvingproblematiekvanuitperspectiefvandecliënt
- Heteroanamnese:beschrijvingproblematiekvanuithetperspectiefvanpartner/ouderof
eenandere‘veilige’betrokkenediedecliëntgoedkent.
- Ontwikkelingsanamnese:reconstructievandeontwikkelingslijnmetinformatievan
personendiedecliëntalskindgoedhebbengekend.
- Gedragsobservatiesdoordeonderzoeker,metextraaandachtvoordeASS-kenmerken
(wijzevancommuniceren,woordgebruik,wederkerigheidinsocialeinteractie,schakel-
vaardigheid,verbeelding,fantasie-realiteitsscheiding,stereotypegedrag,motoriek).
- Beschikbareinformatievoorgeschiedenis:integrerenvaninformatieuitdiversebronnen
(bijvoorbeeldpsychologischeonderzoeken,schoolrapporten,fotoboekene.d)
- Psychiatrischonderzoek:eenpsychiatrischeevaluatievandeproblematiekentoe-
standsbeeldmetaandachtvoorcomorbiditeitendifferentiaaldiagnostischeopties.
Derichtlijnbeveelteenaantalinstrumentenaanvoordezefase:
- MINI-plus(indiennognietverricht):methetoogopcomorbiditeitendifferentiaal
diagnostiek(ASI).
- AutismeSpectrumQuotiënt,nederlanseversie(AQ-NL):landelijkwordtdezeversiegebruikt
alszelfinvullijst.Dewerkgroepbeveeltaanomdelijstondersupervisietelateninvullenen
nietvooraftoetesturen.Deinterpretatievandescoredientmetomzichtigheidtegebeuren.
- DeRimlandiséénvandeinstrumentenomdeontwikkelinggesystematiseerduittevra-
gen.Voordejuisteinterpretatieisgoedekennisvaneennormaalontwikkelingsprofiel
eenvereiste.Andereoptieszijn:DiagnosticInterviewforSocialandCommunicative
Disorders(DISCO),AutismDiagnosticInterview-R(ADI-R).
- Daarnaastkangebruikwordengemaaktvaneenhuisbezoek,hetFormulierCompetentie
Analyse(UMCRadboudNijmegen),deInventarisatielijstFunctioneren(Accare)ende
VinelandAdaptiveBehaviourScales(VABSvoorjongvolwassenen).
- � -
Derichtlijnbeveelteenaantalinstrumentenaanvoordezefase:
- MINI-plus(indiennognietverricht):methetoogopcomorbiditeitendifferentiaal
diagnostiek(ASI).
- AutismQuestionnaire:landelijkwordtdezeversiegebruiktalszelfinvullijst.Dewerk-
groepbeveeltaanomdelijstondersupervisietelateninvullenennietvooraftoete
sturen.Deinterpretatievandescoredientmetomzichtigheidtegebeuren.
- DeRimlandiséénvandeinstrumentenomdeontwikkelinggesystematiseerduittevra-
gen.Voordejuisteinterpretatieisgoedekennisvaneennormaalontwikkelingsprofiel
eenvereiste.Andereoptieszijn:DiagnosticInterviewforSocialandCommunicative
Disorders(DISCO),AutismDiagnosticInterview-R(ADI-R).
- Daarnaastkangebruikwordengemaaktvaneenhuisbezoek,hetFormulier
CompetentieAnalyse(UMCRadboudNijmegen),deInventarisatielijstFunctioneren
(Accare)endeVinelandAdaptiveBehaviourScales(VABSvoorjongvolwassenen).
4.5 Tussenevaluatie
NadeeerstefasevanhetspecialistischonderzoekvolgteenevaluatiemetandereASS-des-
kundigeninwatinhetstroomschemahet“autismeteam”wordtgenoemd.Devoordelen
vaneengetraindendeskundigautismeteamzijnevident,maarderealiseerbaarheidvanzo’n
teamhangtafvandemogelijkhedenperinstelling.Dewerkgroepbeveelthierbijaandat
binneneenvoornoemdautismeteamdeskundigeaandachtisvooralternatieveverklaringen
voorcontactueleproblemen(zoalsvroegehechtingsproblematiek,verwaarlozing,schizo-
freneontwikkeling,etcetera).Hetdoelvandetussenevaluatieisomkokervisieenblinde
vlekkenbijdeonderzoekeroptesporen.Alshetteamdezenietkanvinden,kandeonder-
zoekerovergaantothetschrijvenvanhetverslagofaanvullendonderzoeklatenuitvoeren.
4.6 Aanvullend Onderzoek
Hetdoelvanaanvullendonderzoekisom,opindicatie,dediagnostiekverderteonder-
bouwen:
- IQprofiel:hierbijwordtaangeradenomeenvolledigeWAISIIIteverrichtenomdatdit
eenprofieloplevertmetsterkeenzwakkevaardigheden.
- AutismDiagnosticObservationSchedule(ADOS)module4(of3):deADOSgeeftgeen
informatieoverdeachterliggendeproblematiek,maarislouterobservationeel.Hetkan
voorkomendatdeADOS-diagnosedusafwijktvandealgehelediagnose,bijvoorbeeld
alsheteenbuitengewoongoedsociaalgecompenseerdindividubetreft,diedooraan-
geleerdgedraglaagscoortopdeADOS.Voorafnameiseentrainingvereist.
- Persoonlijkheidsonderzoek:hierbijligthetaccentookmeerophetpersoonlijkheids-
profieldanophetclassificerenvaneen“persoonlijkheidsstoornis”.Meerdereinstrumen-
tenzijngeschikt:NVM,MMPI,TCI
- Neuropsychologischonderzoek:hiermeewordtopindicatieonderanderehetexecutief
functioneren(werkgeheugen,flexibiliteit,planning,responsinhibitie),deaandacht-
functiesenanderemodaliteitenvastgelegd.Deinterpretatievanderesultatenmoet
dooreenASS-deskundige(neuro)psycholoogplaatsvinden.
- Zintuigprofiel:hiermeewordendesensorischehypo-enhypergevoelighedensystema-
tischgeïnventariseerd.
- Projectievetesten:ominzichtteverschaffenindedenkwijzeensocialeoriëntatie.
- Procesdiagnostiek:alsdediagnoseonvoldoendeduidelijkisinditstadium,kaneen
(deeltijd-)klinischeopnamemeerinzichtgeveninhetfunctionerenvandecliëntbinnen
eengestructureerdesetting.Decontextisdanmeernaturalistischdanindeéén-op-één
situatievanhetlaboratoriumofdespreekkamer.
- Bio-medischonderzoek:hierbijwordtgedachtaanopeengegrondvermoedenge-
richtklinischlaboratoriumonderzoek(hematologie,klinischechemie,allergologisch,
- 9 -
medicatiespiegels,toxologie,karyotypering,genotypering),ofbeeldvormendonder-
zoek(EEG,ECG,CT,MRI,fMRI).
4.7 Verslag
Hetverslagisdekroonophetdiagnostischwerkendientaaneenaantaleisentevoldoen.
- Uithetverslagmoetdecontextueleprobleemdefinitieheldernaarvorenkomen:
waaromisdezetoestandvoordezecliëntindezesituatieproblematisch.
- Vervolgensmoetduidelijkwordenomschrevenwelkeverwachtingendecliëntheeft,
eneventueelhoedezeverwachtingenafwijkenvandievanzijnofhaaromgeving
- Hetverslaggeeftduidelijkaanvanwelkecomorbiditeitsprakeisenomschrijftde
invloedvandiecomorbiditeitopdeproblematiek.
- Dedifferentiaaldiagnosebevatalternatievemogelijkhedendienognietuitgesloten
kunnenwordeninditstadiumvanonderzoek.
- Declassificatie:deDSM-IVclassificatiemoettebegrijpenzijnopgrondvandebevin-
dingenvandeonderdelenvanhetdiagnostischproces.Declassificatieheeftzijneigen
bestaansrecht,maarkannimmervolstaanalsenigebasisvooreenbehandeladvies;
daarvoordientdebeschrijvendediagnose.
- Beschrijvendediagnose:hierbijwordteenverklaringsmodelbeschreven,waarbijnaast
eencompetentieanalysevandecliëntenzijnofhaarontwikkelingsgeschiedenis,derol
vanhetbetrokkensysteem,decontextvandeomgevingenhettoekomstperspectief
uitvoerigwordttoegelicht.Destresserendeenprotectievefactorenwordendaarbij
toegelicht.
- Conclusie:eenkorteenbondigesamenvattingvandebeschrijvendediagnoseenant-
woordopdeonderzoeksvraag.
4.8 Multi Disciplinair Overleg (MDO)
Hetverslag,metdiagnoseenclassificatie,wordtuiteindelijkintercollegiaalgetoetstinhet
MDO.
4.9 Behandeladvies
Dediagnostischeonderzoeksfasemondtuitineenbehandeladviesvoordecliënt,waarbij
deoorspronkelijkehulpvraaginbegrijpelijketermenwordtbeantwoord.Hetverslagdient
alsbasisvooreenbehandeladvies,waarinaandachtwordtgeschonkenaandeknelpunten
ensterkepuntendieinhetonderzoeksverslagzijnbeschreven.
Onderwerpendieinhetbehandeladvieswordenbesproken:
- Behandel-begeleidingsvoorstel,DSMIV-classificatie;
- Afsprakenm.b.t.startbehandeling/begeleidingofafsluitingcontactofverlengdediag-
nostiek;
- Planningeersteevaluatie;
- Praktischezaken(indicatie,afstemmingmetwerk/onderwijs,etc.).
- 10 -
Aanvullend onderzoek Opindicatie:•IQprofiel(volledigeWAISIII)•Observationeelautismeonderzoek(ADOS)•Persoonlijkheidsonderzoek•Neuropsychologischonderzoek•Zintuigprofiel•Projectievetesten•Procesdiagnostiek
Verslag•contextuele
probleemdefinitie•hulpvraaganalyse•comorbiditeit•differentiaaldiagnose•DSM-IVclassificatie•beschrijvendediagnose•conclusie
BEHANDELADVIES
MULTIDISCIPLINAIR OVERLEG
1 Aanbeveling1:naaanmeldingwordt,
mettoestemmingvandecliënt,actief
onderzoek verricht naar eventuele
eerderebehandelcontacteneldersen
bijbehorendedocumentatie.
2Aanbeveling 2: een specialist op het
gebied van ASS bepaalt de diagnos-
tiekrouteopgrondvandebeschikbare
voorinformatie
AANMELDING VOLwASSENE MET VRAAGSTELLING: ASS, CONTACTSTOORNIS? 1
Algemene intake•MINIplus•Algemeneklachtenlijst•Biografie
Specialistisch onderzoek
Geen of onvoldoende voorinformatie? 2
Vermoeden van ASS op grond van voldoende voorinformatie 2
Tussenevaluatie in ‘autisme team’
Doel:•onderzoekenhypotheseASS
Methoden:•anamnese•hetero-anamnese•ontwikkelingsanamnese•gedragsobservaties•beschikbareinformatievoorgeschiedenis•psychiatrischonderzoek
Instrumenten:•MINI+(indiennognietverricht)•AutismQuotient(AQ-NL)•Rimland
MULTIDISCIPLINAIR OVERLEG
Gemotiveerdeverwijzingnaaranderzorgprogramma
geen ASS
Gegrond vermoeden
ASS
5. SCHEMADIAGNOSTIEKAUTISMESPECTrUMSTOOrNISSENVOLwASSENEN
- 11 -
LITErATUUr
‘Handleiding voor de diagnostiek set: Ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen’
‘Handleiding voor de diagnostiek set: Ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen’
werkgroep ADHDenautismebijvolwassenen,ZwolsePoortenRIAGGZwolle
‘Autisme Spectrum Stoornissen bij normaal begaafde volwassenen’
ErnstHorwitz,CeesKetelaarsenAnnevanLammeren,2edruk2008,VanGorcum
(ISBN9023239997)
http://vgorcum.nl/nl/snpage.asp?ID=4041
‘Richtlijn diagnostiek volwassenen autisme spectrum stoornis’(eersteversie);werkgroep
diagnostiekvolwassenen,RIANRotterdamRijnmondZuid-HollandZuid,maart2008
http://www.autismerijnmondzhz.nl/viewobje.asp?obj_id=730
‘CASS 18+ Richtlijn ASS diagnostiek bij volwassenen met een normale begaafdheid’
C.C.Kan,12-07-2006
http://www.kcan.nl/content/default.aspx?code=P9cZDdtTEj9CCAsM4yZbVtjHx9xGUXY3
Vragenlijsten
M.I.N.I. Internationaal Neuropsychiatrisch Interview;
NederlandseVertalingMINIplus:I.M.vanVliet,H.Leroy,H.J.G.M.VanMegen,2000
http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/meetinstrumenten/download.php?id=90
ADOS Autisme Diagnostisch Observatie Schema;
Nederlandsevertaling:AnneliesdeBildt,MarethadeJonge
http://www.hogrefe.nl/site/?/test/show/26/
Autisme Spectrum Quotiënt (AQ-NL)
Nederlandsevertaling:RosaHoekstra,2008
http://www.autismresearchcentre.com/tests/aq_test.asp
Diagnostic Interview for Social and Communication Disorders (DISCO)
Auteur:L.Wing,Nederlandsevertaling&training:
UniversiteitLeiden,vakgroepOrthopedagogiek
Vineland Adaptiver Behaviour Scales (VABS)
Auteurs:Sparrow,Balla&Cicchetti,1984,Nederlandseversie:UniversiteitLeiden,
vakgroepOrthopedagogiek.
http://www.fsw.leidenuniv.nl/pedagogiek/orthopedagogiek/vineland-cursus.jsp
SAMENwErKINGSVErBANDAUTISMEHULPVErLENINGOVErIJSSELApril2009
Contactpersoon Céline Toussaint, coördinator autismehulpverlening Overijssel
Email [email protected]
Website www.autismeoverijssel.nl
Twente