Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Aanpak van diabetes bij de
geriatrische zorgvrager
Avondsymposium
Zorgprogramma voor de
Geriatrische patiënt
AZ Sint-Lucas
De artsen van AZ Sint-Lucas hebben deze presentatie met zorg opgemaakt. De inhoud ervan is echter algemeen en indicatief.AZ Sint-Lucas en de artsen zijn niet aansprakelijk voor eventuele vergissingen, tekortkomingen of onvolledigheid van deze presentatie.
Soetkin Theunynck
Diëtiste geriatrie en nefrologie
AZ Sint-Lucas Gent
2019
Zin en onzin van dieet bij de
geriatrische zorgvrager met diabetes
1. Geriatrische zorgvrager
2. Geriatrische zorgvrager met diabetes
3. Ondervoeding
4. Aangepaste richtlijnen
5. Vragen
Indeling
AZ Sint-Lucas Gent
Geriatrische zorgvrager - indeling
• Onafhankelijk Algemene goede status, weinig comorbiditeiten
Geriatrische zorgvrager
• Onafhankelijk Algemene goede status, weinig comorbiditeiten
• Fragiel kwetsbare ouderen met meerdere comoribiditeiten
maar zonder complexe zorg- en ondersteuningsbehoeftes
Geriatrische zorgvrager
• Onafhankelijk Algemene goede status, weinig comorbiditeiten
• Fragiel kwetsbare ouderen met meerdere comoribiditeiten, maar
zonder complexe zorg- en ondersteuningsbehoeftes
• Afhankelijk zeer kwetsbaar, ernstige achteruitgang, bevindt zich in
WZC met complexe zorg- en ondersteuningsbehoeftes
*bron: Vladio
Geriatrische zorgvrager
• Onafhankelijk Algemene goede status, weinig comorbiditeiten
• Fragiel kwetsbare ouderen met meerdere comoribiditeiten, maar
zonder complexe zorg- en ondersteuningsbehoeftes
• Afhankelijk zeer kwetsbaar, ernstige achteruitgang, bevindt zich in WZC met
complexe zorg- en ondersteuningsbehoeftes
ELK verschillend behandelingsplan + verschillende
voedingsvraag
Geriatrische zorgvrager met diabetes
* Bron: diabetes.be
Diabetes dieet
Diabetes type 1 versus
Auto-immune aandoening
Beta-cellen pancreas worden aangevallen
Geen productie insuline
diabetes type 2
Insulineresistentie
Defect beta-cellen
Verminderde gevoeligheid insuline
Geriatrische zorgvrager met diabetes
• Diabetes type 2 is meest frequente pathologie bij geriatrische
zorgvrager
Hoogst bij mannen en vrouwen tussen 75-85 jaar
• 15-20% van de 70-plussers heeft diabetes type 2
• Behandeling via samenwerking medicatie, beweging/levensstijl en
aangepaste voeding
* Bron: diabetes.be
Geriatrische zorgvrager met diabetes
Doelstellingen:
• Onafhankelijke oudere
- Levensverwachting > 10 jaar
- HbA1c < 7,5% / Nuchtere glycemie 90-130 mg/dL
Gezonde voeding voor diabeten
• Fraile oudere
- levensverwachting <10 jaar
- HbA1c ≤ 8% / Nuchtere glycemie 90-150 mg/dL
Afhankelijk van glycemie, diabeet zonder dieet of geen vrije suikers
• Ahankelijke ouderen met beperkte prognose
- HbA1c < 8,5%
- Gemiddelde glycemie 200 mg/dL – 250 mg/dL
Diabeet zonder dieet (afhankelijk glycemie + behandelplan)
* Bron: Vladio
Geriatrische zorgvrager met diabetes
Diabetes dieet
AVVZ SUIKERARM / VRIJ
ter preventie hart- en vaatziekten acuut ifv glycemie
noodzaak? Aanpassen ifv patiënt
afhankelijk populatie
Afbouwen bij geriatrische patiënt
Geriatrische zorgvrager met diabetes
Essentie wanneer passen we wat toe?
Aftoetsen standaard diabetes dieet
• Geen enkelvoudige suikers, aangepaste hoeveelheden koolhydraten,
geen tussendoortjes,…
• Of diabeet zonder dieet, maar zonder vrije, enkelvoudige suikers
• Geen dieet (ifv ondervoeding)
≠AFHANKELIJK VAN TOESTAND ZORGVRAGER
3. Malnutritie
* Bron: Toshihiko et al, Schematic representation of the pathophysiological relationship between sarcopenia/frailty and diabetes,
* Bron: Vladio
Minder vet & minder suiker
Verminderde energiedensiteit
Minder smaak & minder variatie
Verminderde voedingsinname
Te strenge invulling diëten
Onevenwichtige voeding
Verminderde energie &
nutriëntenintake
ONDERVOEDING
* Bron: UC Leuven-Limburg
Malnutritie
In woonzorgcentra/ziekenhuizen is ondervoeding een omvangrijk
probleem
Uit onderzoek in 2013 blijkt:
13% van de Belgische ouderen in WZC zijn ondervoed
50% een risico loopt op ondervoeding
* Bron: cursus geriatrie door P. Bernaert & artikel: Malnutrition in the elderly: A narrative review
Malnutritie
Blijvend voorkomende problematiek
Hogere indicatie bij ouderen in WZC of ziekenhuissetting dan thuis
Gevolgen malnutritie
• Sneller autonomie- en mobiliteitsverlies
• Langere hospitalisatie
• Verminderde kwaliteit van leven
• Hogere kosten
• Hogere mortaliteit
• Significante voorspeller van overlijden
* Bron: artikel: Malnutrition in the elderly: A narrative review
Oorzaken malnutritie
• Verminderde voedselinname
• Smaakveranderingen
• Verteringsproblematiek
• Slikproblematiek
• Mondinfecties
• Pijn – niet meer kunnen kauwen
• Strenge diëten
• Diverse pathologieën zoals diabetes
Screening ondervoeding
NRS (nutritional risk screening)
1. > 10% lichaamsgewicht kwijt in 6 maand
2. > 5 % lichaamsgewicht kwijt in 1 maand
3. BMI < 18.5 kg/m²
Ongewenst gewichtsverlies!
Patiënten met overgewicht (cave diabetes) kunnen ook
ondervoed zijn
Ondervoeding ≠ mager
Aangepaste richtlijnen dieet
Richtlijnen dieet bij geriatrische zorgvrager
• Dieet: gevaar voor minder variatie
• Dieet zonder medische evidentie afbouwen!
• Directe invloed van de voeding op het lichaam blijft van belang
CAVE glutenvrij/ dialyse
• Voeding aanpassen aan grootste doelgroep
WZC geriatrische populatie nut AVVZ?
energierijk
Hartvriendelijk <-> energierijk
Richtlijnen dieet bij geriatrische zorgvrager
• Nefrologie = zout-, kalium-, fosfor- & vochtbeperking
• Glutenvrij = geen aanwezige gluten
• Diabetes = vet- & suikerarm
• Natriumarm
• Vetarm, lichtverbeerbaar
evidence based?
meerwaarde?
Richtlijnen
• Wel of niet toepassen van een dieet is patiëntafhankelijk
• Methode =
• Screening ondervoeding via NRS
• Laboresultaten
• Aanpassing voeding ifv resultaten
• Opvolging gewicht, eetlust, labo
• In overleg met geriater, endocrinoloog, MDO
Casus
• Casus geriatrische diabetes patiënt
• 89 jaar
• Reden van opname: heupfractuur
• Voorgeschiedenis: diabetes - CNI – coronair lijden – anemie
• Verblijft reeds 2 jaar in WZC
• Vaak opname op geriatrie en SP diensten
• Opname in mei 2019: gewicht 50,9 (bmi 20,4)
- Goede eetlust, aangepaste consistentie (zacht) + bijvoeding ter
ondersteuning
Casus
• Casus geriatrische diabetes patiënt
• 89 jaar
• Reden van opname: heupfractuur
• Voorgeschiedenis: diabetes - CNI – coronair lijden – anemie
• Verblijft reeds 2 jaar in WZC
• Vaak opname op geriatrie en SP diensten
• Opname mei ‘19: gewicht 50,9 kg (bmi 20,4)
- Goede eetlust, diabetes dieet, aangepaste consistentie (zacht) + diabetes
bijvoeding ter ondersteuning
• Opname september ’19: gewicht 40,4 kg (bmi 16,4)
- Geen eetlust! Sterke vermagering
Casus
• Opname september ’19: gewicht 40,4 kg (bmi 16,4)
- Geen eetlust! Sterke vermagering
score NRS = ondervoeding
• Plan van aanpak:
- In kaart brengen inname (via voedingsbalans, bevraging)
- Aanpassen dieet!!! en voeding
- Evaluatie glycemies
Casus
• Standaard dagmenu diabetes + zacht
5 sneden bruin brood zonder korst
Minarine
Suikerarme confituur
Soep
Puree, vetarme groenten, vetarm vlees (gemixt)
+ saus
Dessert zonder suiker
5 sneden bruin brood zonder korst
Minarine
Vetarm beleg
Casus
• Standaard dagmenu diabetes + zacht
3 sneden bruin brood zonder korst
Minarine
Suikerarme confituur
Soep
Puree, vetarme groenten, vetarm vlees (gemixt)
+ saus
Dessert zonder suiker
3 sneden bruin brood zonder korst
Minarine
Vetarm beleg
Dessert zonder suiker
Minieme inname maximum 200 kcal 15 gram suiker
Casus
• Menu aangepast naar patiënt EN+, zacht
2 sneden wit brood zonder korst/ melkbrood zonder korst
Boter
Confituur
+ bijvoeding diabetes
Energierijke soep
Puree, gewone groenten, gewoon vlees (gemixt) – 0,5 portie
+ saus
Energierijke fruitmoes
2 sneden wit brood zonder korst/ 1 sandwich
boter
Smeerkaas + confituur
Volle yoghurt + S
Casus
• Menu aangepast naar patiënt EN+, zacht
2 1 sneden wit brood / melkbrood zonder korst
Boter
Confituur
+ bijvoeding diabetes
Energierijke soep – 0,5
Puree, gewone groenten, gewoon vlees (gemixt) – 0,5
portie
+ saus
Energierijke fruitmoes
1 sneden wit brood zonder korst/ 1 sandwich
boter
Smeerkaas + confituur
Volle yoghurt + S – 0,5p
Inname:± 1000 kcal60 gram suikers
TIPS
• Regelmatig wegen
• Rekening houden met voedselbeleving
• Koekjes gewone soorten met minder suiker
petit beurre, madeleine, rachel, maria,… ipv SA koek
• Biertje, frisdrank, vruchtensap suikers maar ook EN+
• Bijvoeding afhankelijk van patiënt – ondersteunend
• Volle melkproducten preventie hart- en vaatziekten ondergeschikt
ESSENTIE
• GERIATRISCHE SETTING (ZH – WZC)
Goed gevoede patiënt > ondervoede patiënt
zonder dieet strenge dieetrichtlijnen
Goede levenskwaliteit geen plezier in eten en drinken
Dieet afbouwen waar nodig en waar mogelijk
Preventie < acute interventies
Vragen?
Bedankt