1

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 2

3

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

رضوری::لیصفت

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم : وظع:

ہیلعہللتمحارتخ:اصبح:رضحت:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:اعرػ:ابہلل::دجمد:زامہن::: : واظع:

ربوز:دبھ ء1991؍اتسگ::::14ھ::اطمقب::1412؍رفص:ارفظمل:::2 : اترخی:وظع::

دجسم:ارشػ:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف: : اقمؾ:::::::::::::::

ہیلعہللتمحرضحت:دیس:رشعت:لیمج:ریم:اصبح::: رمبت:::::::::::::

ء:ربوز:رعمجات2۱15؍یئم:::21ھ:اطمقب:1436؍ابعشؿ:امظعمل:2 : ااشتع اترخی

رکایچ،2البک::،:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،:نشلگ:اابقؽ،رشن:و:ااشتعہبعش: : زریِ:اامتہؾ

92.316.7771051+،:92.21.34972080+راہطب::11182وپٹس:سکب::

khanqah.ashrafia@gmail.comای:لیم:

ؿ،رکایچ،:اپاتسک2بتک:اخہن:رہظمی،نشلگ:اابقؽ،:::البک:ربمن : انرش

اقرنیئ:ونیبحم:ےس:زگارش

زریِ:رگناین:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:میکح:دمحم:ارتخ::ینپاخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:رکایچ:ا

اخاقنہ:ادمادہی: :رکدہ:مامؾ:باتںو :یک:اؿ:یک:فرػ:بوسنب:نو ے:یک:نام ت:د ات:ے۔عیاصبح:ونر:اہلل:رمدقہٗ:یک:اش

رۃمح:اہلل:ہیلع:یک:فرػ: ت:واال:نو ے:وا ی: یس: یھ:رحتری:ےک: دنتس:اور:رضحعیارشہیف:یک:رحتریی:ااجزت:ےک:ریغب:اش

بوسنب:نو ے:یک:ذہم:داری:اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:یک:ںیہن۔

اس:ابت:یک:یتح:اولعس:وکشش:یک:اجیت:ے:ہک:خیش:ارعلب:وامجعل:اعرػ:ابہلل:دجمد:زامہن:رضحت:ادقس:ومالان:اشہ:

اس:اکؾ:یک:رگناین::! ادمحلہللری:نو۔یک:باتںو :یک:ابطتع:اور:رپوػ:رڈیگن:ایعم:میکح:دمحم:ارتخ:اصبح:ونر:اہلل:رمدقہٗ

اسھت:اینپ:اور:نگل:ےک::رشن:و:ااشتع:ںیم:فلتخم:املعء:اور:امرہنی:دینی:ذجےباخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف:ےک:ۂبعش:ےک:ےیل

ہ:ااشتع:دنیےک:ابووجد:وکیئ:یطلغ:رظن:ٓاےئ:وت:ازراہ:رکؾ:علطم:رفامںیئ:اتہک:ٓا:رسااجنؾ:دے:رے:ںیہ۔:اس دخامت

اجرہی:نوےکس۔:دصۂقےیلںیم:درتس:نو:رک:ٓاپ:ےک:

دمحم:اامسلیع)ومالان(::::::::::::::::::::

اوہفیلخ: ہریبن ہیلعہللتمحرضحت:واال::ز:تعُمج

اخاقنہ:ادمادہی:ارشہیف،انمظ:ۂبعش:رشن:و:ااشتع

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 4

ونعاانت

6 .................................................... ے ریتھک ارث ے یتلکن ابت وج ےس دؽ

7 ............................................. ے یرضور هللا الہ تبحصِ اسھت ےک اجمدہے

8 ............................................................ وہج یک یاندقر یک کشخ املعےئ

9 ......................................................................... ہفیطل کیا رپ ابکب

9 .................................................................... اجمدہہ و تبسن وخوبشےئ

11 ................................................... ستہیک ،میلعت التوت،: ںیہ نیت وبنت اکرِ

11 ................................................وبثت اک ؾایق ےک داراولعلؾ ےس باتب میلعتِ

11 ...................................................... وبثت اک ؾایق ےک اپک رقٓاؿ اکمبتِ

ََوََُّی 12 ................................................ وبثت اک ؾایق ےک اخاقننو ےسَِہَْْیََزکِ

14 ................................................................. ٰیمظع تمعنِ هللا الہ تبحصِ

15 ......................................... اقمؾ اک ہنع اعتٰیل هللا ریض قیدص اںورکب رضحت

یک قیدص رکب اںو رضحتل

ضف ی ا

16 ............................................ وہج یک ت

19 ...................................... ے اکرمثہ داعٕا اور انمتٕا یک اہلل ءاوایل اپاتسکؿ

19 ................................... ے ابتیہ یک املسمون وکحتم رتشمک اسھت ےک افکر

2۱ .............................................. داللئ رپ نو ے ابلط ےک تیوہمجر اقونِؿ

21 ............................................................. ے؟ رماد ایک ےس امظع وسادِ

22 .................................................. مغ و درد اک انجح رٹسم ےیل ےک اپاتسکؿ

ایقِ 22 .................................................... دہج و دج یک املع ےیل ےک اپاتسکؿ ؾ

5

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

ایقِ 23 ...................... دخامت اور زتپ یک ہیلعہللتمح یوھپوپلر رضحت ےیل ےک اپاتسکؿ ؾ

ایق اور وخاب اک ادقس رضحِت ِ 24 ...................................... اشبرت یک اپاتسکؿ ؾ

24 .................................................. ے الضف ےس اکرف ںیم احؽ رہ ومنم

ََْوِمَیَََٰملِِکََتیٓا َالِدّ 25 ............................ میلعت یک رتمح و رفغمت ادیمِ ےسَِنَیْ

27 .................................................................... داع اعرافہن اونیھک کیا

27 ........................................................................ لح اک ؽااکش کیا

28 ............................................................. بیذہت دب بیِذہت یک رپوی

28 ................................................................ ے تکلمم االسیم اپاتسکؿ

ایقِ 31 ......................................... روجع ےس راےئ اینپ اک اخمنیفل ےک اپاتسکؿ ؾ

ایقِ ایق یک ہیلعہللتمح دمین رضحت دعب ےک اپاتسکؿ ؾ

ِ 32 ....................... اتدیئ یک اپاتسکؿ ؾ

33 ........................................................... ے رفک رکان السؾ ًامیظعت وک اکرف

34 ...................................................... واہعق اک تریغ ینید یک زبرگ کیا

34 ....... اشمدہہ اک ونر ےک ہملک وک ہیلعہللتمح یوھپوپلر رضحت ںیم زنیم و ٓاامسؿ ےک اپاتسکؿ

36 ......... واہعق اک اہشدت یک ہیلعہللتمح دیہش اامسلیع ومالان اور ہیلعہللتمح دیہش ادمح دیس رضحت

37 ....................................................... ذلت یک تقشم یک راےتس ےک اہلل

39 .............................................................. ے؟ ایک رکش حیحص اک اپاتسکؿ

ؤؤؤؤ

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 6

االسیم:تکلمم:یک:دقر:و:تمیق

َ ْ ََونَُصِلَّٗالَْکرَََِعٰلََحْنَمُده ْوِِلِ

ُاَبَْعُدََیِْمََرس َاَّمَ

َ ِجََْیٰطِنَفَاَُعْوُذَبِاہلِلَِمَنَالّشَ َْیَِارّلَ

ِحََ ْحٰمِنَارّلَ ْیَِبِْسِمَاہلِلَارّلَ

َمنُواَاتَُّقواَاہلَلََیَۡنَالَِّذََیۤاَیَُّہاِٰد َِا َََوَکُۡونُۡواََمَ ََالّصٰ َ

ۡ1َََی؎

ُہَۡلََنۡہِدََۡیَناَجاَہُدۡواَفََِیَۡنََوَالَِّذَ َاہلَلََیَّنَ لََناَََؕوَِاّنَ ُبُۡسِسِنَس

ُمَََۡلََمَ َال َ

ۡ2ََی؎

ے:ے:ارث:ریتھک:ےس:وج:ابت:یتلکن:دؽ

:ںیم:زییدق:و:اقتم:ےک:ون:ملسم: ے:ارگن:یتہب:ڑب:کیا:اھکی،ٓاپ: ے:د:!:ا یھدووتس

:زییرکرے:ےھت:وت:اؿ:ےک:ارگن:ؿایب ںیم:زیینواگ:ہک:بج:وہ:ارگن:اھکیوت:ٓاپ: ے:د:یک:ریوج:رقت

وہج:ے؟:نج:وک::ایک:ونر:اور:ارث:وسحمس:نوراہ:اھت۔:اس:یک:کیا: یھ:رتہمج:ےک:ریغب:ےک:اافلظ:ںیم

نج:وک:االسؾ:الم:ے:اور:اوہن : ے::تفم:ںیم:ینعیالم،:ااب:املسمؿ،:دادا:املسمؿ،::ںیم:اتثاالسؾ:ور

:نیقیو::امیؿدرد:اور:ا:اور:االسؾ:ںیم:امیؿوت:اؿ:ےک:ا:،یک:تنحم:ںیہن:االسؾ:ےک:احلص:رک ے:ںیم

الم،:ابپ::احتل:ںیم:نج:وک:االسؾ:رفک:یک:،وج:اھٹمس:اؿ:وکٓاےئ:یگ:ٓاےئ:یگ:وہ:اھٹمس:ںیہن:یک

ےس:نج:وک:االسؾ:اطع:نوا:اور:رھپ:اوہن : ے::ولوگ :ںیم:ےسیام :اکرف،:اسرا:اخدناؿ:اکرف،:ا:رف،اک

ہک::اھکیرھگ:نوےئ:اور:ونط:ےس:ےب:ونط:نوےئ:وت:ٓاپ: ے:درھگ:ےس:ےب::،اس:االسؾ:رپ:تنحم:یک

ٓاواز:ھچک:اور::ارث:ے۔:دؽ:یک:اسیک:ںیم:ریرقت:وہج:ےس:اؿ:یک:دؽ:یک:اور:اؿ:ےک:دردِ :نیقیاؿ:ےک:

:اعتٰیل:هللا:ے:ے،:وج:ٓاواز:دؽ:ےس:یتلکن:ٓاواز:ھچک:اور:رگن:ریتھک:ے:اور:زابؿ:یک:رگن:ریتھک

119:التوبۃ ؎1

69َ:العنکبوةَ ؎2

7

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

ہک::ایک:ؿہک:اس:ونملسم: ے:سک:درد:ےس:ایب:اھکی ے:د:اخص:ارث:راھک:ے۔:ٓاپ: ے:اس:ںیم

االسؾ:الات:ے:وت:اسرے::این:۔:اس:اک:ببس:اجمدہہ:اور:تنحم:ے:ہک:بج:وکیئایامہرے:دول :وک:الہد

تہب:ڑبا:اجمدہہ:ے۔:ہیےس:اغبوت:رکات:ے:اور:اسرا:اخدناؿ:اس:وک:اتسات:ے،::اخدناؿ

ے:یرضور:هللالہ:ا ےک:اسھت:تبحصِ :ےاجمدہ

:اصنیحل:تبحصِ:،ںیہن:اجمدہہ:اکیف:اخ ی:ےس:اور:وتنحم :ےس:دؽ:اتنب:وت:ے:نکیل:اجمدہات

اہنت::رفامےت:ےھت:ہک:اجمدہہ:وکیئ:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:اشہ:دبعاینغل:خیش:ےے۔:ریم:یرضور: یھ

:ے:ےسیج:یسیاثمؽ:ا:اہنت:اجمدہہ:رکات:ے:وت:اس:یک:رکاتکس۔:ارگ:وکیئ:ںیہن

ّ

اانپ::ےکارگ:اہنت:اجمدہہ:رک:ت

:الگب:یک:ولکناےل،:نکیل:لیت

ّ

اور:ارگ:ھچک:دؿ:الگب:ےک::اک:لیت:یہ:تبحص:ہن:ااھٹےئ:وت:وہ:رے:اگ:ت

:اانپ:لیت:وخوبش:اےنپ:ادنر:شبےل:اور:رھپ:اجمدہہ:رکے،:وکوہل:ںیم:رہ:رک:الگب:یک:تبحص:ںیم:وھپؽ:یک

:ولکناےئ:وت:اس:اک:انؾ:رونغِ:لگ:نواگ۔:ںوےیل

ّ

ہن::رتبحص:اایتخ:الگب:ےک:وھپول :یک:اصبح!:ارگ:ت

:رونغِ:لگ:نواتکس:ے؟:ایس:رکے:وت:اس:اک:لیت

ّ

ہن:رے:اور:ےہک::تبحص:ںیم:یک:یلیبنچ:فرح:ارگ:ت

:اک:لیت:یلیبنچ ےگ:وت:ذرا:لت:نواجںیئ:رونغِ:یلیبنچ وسپا:ےک:وخد:ہک:مہ:اجمدہہ:رکےک،:اےنپ:وک:وکوہل:ںیم

ّ

رے::تبحص:ںیم:یک:ہک:بج:وہ:ھچک:دؿ:یلیبنچ:اگبج:نو:لیتاک::یلیبنچ:،اک:لیت:نب:ےک:داھکدے۔:ت

ےس:اافتسدہ:: یس:ےیل:رے۔:ایس:تبحص:ںیم:اور:رونغِ:لگ:بج:نواگ:ہک:بج:ھچک:دؿ:الگب:یک

اشہ::خیشےریم:؟ںیہ:ایہتفہک:الف :اصبح:سک:ےک:تبحص::اچےیہ:ولعمؾ:رکانیل:ہیےلہپ::ےک:ےیل

:ںیم:ٓاوغش:ِ:رتتیب:یک:هللا:و ی: یس:اعملوج::رفامےت:ےھت:ہک:ٓاج: یھ:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:دبعاینغل

اڑادے:اگ۔:اعمل:ںیم:کیوخوبش:وک:ا:اس:یک:اعتٰیل:هللاے:وت:ازگراجمدہات:ےس:

:کی!:ایئھب:وھکیرفامےت:ےھت:ہک:د:خیش:ےنو ۔:ریم: اتاور:اثمؽ:د:کیا:اجمدہہ:یک:اب

زج::ےس:وکیئ:وموجد:ے،:ابکب:ےک:ازجابس:اسمہل:ے:اور::ے،:ہیکٹ:ابکب:ے،:رگم:ے:اچک،:ہمیق

:ےس:اغبئ:ںیہن:اس:ںیمک ے،:وہ:وصرًات:ازجاےئ:رت

جی ہب اجمدہے:ےس::ابکب:اک:اجعم:ے:نکیل:ی

اتہک::ے:اور:وکیئ:نویئ:ریھک:ہیکٹ:یچک:،ایگ:رگؾ:رکےک:اس:وک:الت:ںیہن:لیت:ںیم:یہا،:ڑکازگر ںیہن

۔وھچےنٹ:یگل وت:یلتم:ایابکب:اھکول:اور:بج:اچک:ابکب:اھک:!ے:ہک:ول

اثمؽ:دے:رک:رفامےت:ےھت:ہک:امہرے:اپس:ابکب:وت:ے:رگم:اچک:ے،::ہی خیش:ےریم:وت

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 8

ے۔:: اتوج:اھکات:ے:وہ:وھتک:د:ےیل:ے،:ایس:اک:ابکب:وت:ے،:رگم:اچک:ے،:الت:نوا:ںیہن:امیؿا:ینعی

ہرگم:اجمدہ:،اتہک:نو :ہک:ھچک:دؿ:اجمدہہ:رکول،:انگہ:ےس:وچب:یہیوک::وی املسمون :وک،:ومول:ذٰہلا:ںیم

واہ :الص::ںیہ:ریض:اہلل:مہنع:ہک:اہج :اجمدہاِت:احصہب: واول :ےک:وشمرہ:ےس:رکو،:ویک:هللا

اہجد::ریض:اہلل:مہنع:احصہب:یہیاحلص:ے،:ارگ::وکیلص:اہلل:ہیلع:وملس:ٓاوغِش:تبحصِ:روسؽ::اتیمہ

:روسؽ:یلص :وت:احصہب:ہن:یتلم:ٓاوغِش:رتتیب:وملس:اور:ٓاپ:یک:ہیلع:هللا:اور:اجمدہہ:رکےت:اور:تبحصِ

لم:اتکس:اھت۔:اقمؾ:ںیہن:ہی:وک ریض:اہلل:مہنع

وہج:یک:یاندقر:کشخ:یک:املعےئ

ٓاات:ہک:مہ::ںیہن:ٓاات۔:زمہ:اس:ےیل:زمہ:ںیہن:ںیم:ریرقت:یک:وی ہک:ومول:ےتہک:ںیہ:ولگ

:الہ:ا :دزگر ےس:ںیہن:ےمہ:اجمدہ:،ااھٹیئ:ںیہن:هللا ے:تبحصِ اےنپ:وک:اشلم::!:ںیمےیھکیے،

ہہک::ےیل:یہ:ےوت:ریم:ہیہن:ےہک:ہک::ہی اتہک:وکیئ‘‘ ےزگر مہ:ںیہن’’رکےک:ہہک:راہ:نو :ہک:

ے:ہک:اےنپ:وک:::ایاھکس:!:امہرے:زبروگ : ے:ںیمہرخ:ے۔:ںیہن:فرػ یہ:یریم:،رے:ںیہ

ا:ااحؽ:ے:ولوگ :اک:وت: ھجم:ول:ہک:بس:ےس:رُبرُب:ےہک:ہک:ایک:ہیصخش::اشلم:رکو،:ذٰہلا:بج:وکیئ

ے۔:وہنج :زگر وخد:ے،:ذٰہلا:اےنپ:وک:ےلہپ:اشلم:رکو:ہک:مہ:ولگ:اجمدہے:ےس:ںیہن:ہیااسنؿ:

؎ درد:راھک:ے:::ںیم:ریرقت:اؿ:یک: ے:ٓاج: یھ:هللارا،:ا ے:اےنپ:وک:اجمدہے:ےس:زگ

ارا:اس: ےرسحت:ےس:زگ:ئوک:بج:واد:ھجم

الکن ایدر: اک: وخؿ: رمے وم:ےس:: نُبِ:رہ

اؿ::نکیل:ے:نوےئ:ولوگ :رپ:اخک:ڈاںیلزگرعمج:نورک:اجمدہات:ےس::نیےک:احدس:داین:الھک

:دؽ:پھچ:ںیہن:ےک:ٓااتفب:وک:اپھچ:ںیہن:هللاتبسن:عم:ا:یک :اؿ:اک:درِد ااتکس۔:اس:رپ:ریم:ےتکس،

؎::: رعش:نس:ےیجیل:کیا

اجات:رطقہ:وہ:ارگ:نوات:وت:پھچ: یھ:اکی

ایدر اک:: وہل:فرح:اخک:اپھچےئ:یگ:سک

:یرحاؾ:انمتٕا: :اک:وخؿ:رکات:ے،:رُب:وخااشہت:اک،:اینپ:یرُب:اینپ:وک:وخش:رک ے:ےک:ےیل:هللا:وج

وخِؿ:دؽ:اور:وخِؿ:انمت:وک::ایےئاس:ےک:در:تہب:ے:سج:ےک:دؽ:ںیم:ایوخااشہت:ےک:وخؿ:اک:در

واال::هللا اعمل::ریغ:رفامےت:ےھت:ہک:بج:وکیئ:۔رکول:ایدابت::ہی یک:خیش:ےریم:۔اپھچ:اتکس:ںیہن:وکیئ

9

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

:ٰیلع:هللابج:اعمل:ا:ے:وت:وہ:اصِبح:ونر:نواجات:ے،:نکیل:اتنبٌونر:نواجات:ے،::واال:اتنب:ے:وت:وہ:ونر

اور:ذرک:و:رکف:اک:ونر۔:ی اس:ےک:وقت:کیملع:اک:ونر:اور:ا:کیا

ے:: اتاےس:وھتک:د:ے:اور:ٓادیم:نو ے:یتگل:اچک:ابکب:اھکرک:یلتم:!وھکیہک:د:ایرفام:ہی وت

:ریتہ:رضورت:ںیہن:ے،:رھپ:ےنہک:یک:اجیت:وخوبش:لیھپ:ور:کت:اس:یکاجےئ:وت:د:ایارگ:لت:د:نکیل

ے۔:وخوبش:اس:اک:اتپ:اتبیت:اکؿ:ے،:دور:دور:کت:اس:یکود:ابکب:یک:ہک:سک:ےلحم:ںیم

ہفیطل:کیرپ:ا:ابکب

اصبح::اشہ:دبعاینغل:خیش:ےریم:ںیم:دجسم:وجوپنر:ےک:دمرےس:اشیہ:ںیم:دنہواتسؿ

دنہو::کیدوون :زبرگ:ڑپاھےت:ےھت،:واہ :ا:ہیلع:هللا:رۃمح:ویدنبیارغص:د: اور:ایم:ہیلع:هللا:رۃمح

اطبل:وملع ::،دوعت:ٓایئ:اگےئ:ےک:ابکب:یک:ںیم:ےس:دمرےس:دہعف:ںیہک:کیاملسمؿ:نوا،:رھپ:ا

ہک:رھپ:بج:ھچک:دون ::ایوت:اس:وک:اانت:زمہ:ٓا:ایوت:بج:اس: ے:ابکب:اھک:،ے:ریتہ:دوعت:ٓایت:یک

وے:ےیل:ایک ’’ےس:اتہکاھت:ہک:: وت:اسویھت:ٓایئ:کت:دوعت:ںیہن ج

ٹ ٹ

رھپٹ:نو،:ارے!:وہک :ڈاوٹ::ٹ

:دوعت: یھ:ابکب:یک:رھپےت:نو،:ارے!:ںیہک:ےیل:رصػ:باتب:یہ:ایک:ینعی‘‘ ے؟:واوٹ: یھ

لقن:رکےک::زابؿ:یک:وتیلتاس:یک::رۃمحاہلل:ہیلعی:وھپوپلر:ترضح:خیش:ےے؟:وہ:وتالت:اھت،:ریم

؎::: اےنپ:درِد:تبحم:اک:ابکب:دالخ:رکدے امہرے:دول :ںیم:هللارکےت:ےھت۔:ا:ایانس:ںیمہ

اھت: راہ نس: ےس:: ڑبے:وغر زامہن

کھت:ےئگ:دااتس :ےتہک:ےتہک:یہ مہ

وج::ینعیزابؿ:اک:ہلمج:ے،::وپریب:ہی‘‘اس:ےک:رجے:وت:سک:ہن:شبےئ’’ہک:رفامےت:ےھت::خیش:ریمے

۔ہن:اڑے:یگ: وخوبش:ویک:ے:وت:اس:یک: اتالج:ےک:اخک:رکد:ےک:واےطس:اےنپ:وک:دخاےئ:اعتٰیل

تبسن:و:اجمدہہ:وخوبشےئ

۔:ٓاج:ڑبے:وھکیوخوبش:وت:اجرک:د:ومالان:اشہ:دمحم:ادمح:اصبح:داتم:رباکمہت:یک:رضحت

۔:رضحت: ے:ابرہ:اسؽ:ٓاےت:ںیہ:ےنیل:اؿ:ےس:داعںیئ:ڑبے:املعےئ:دنوہ:اؿ:ےک:دقوم :ںیم

وت::رشوع:یک:غیلبت:یک:نیےک:دعب:بج:د ے:اور:اسزگراجمدہات:ےس::،دختم:یک:یک:اےنپ:خیش

؎:: اےنت:اتسےئ:ےئگ:ہک:رفامےت:ںیہ

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 1۱

دانمش رشوِر:: رھپ:رے:ںیہ:ڑبھ

: ایدےس:ے:رف:ھجتِّ دواہج : رب

ااحتم : رھپ اک: ے:قشع راہ نو

و:انس :ریت ےس تمس:: رہ:ںیہ:ٓاےت

؎::: ںیہ:ٓایت: ویک:ںیتبیصم:اورہی

ایع: وجرِ : زسا: یک رپیتس: قح

ا ربمغیپ: تنسِ ًانیقی ے

اہی وہ اتسںیل: رھب:رک:وک:یج:ھجم

اگ:زاب : وھکول : ہن: الخِػ:قح:ںیم

ےس:دوھا :ےک:اےھٹ:اگ:نمیشن:لج

رااگیئ: یریم ہن: یگ: اجےئ ٓاہ

روز:کت::ےک:وتق:ےہک:ےھت،:دونمش : ے:نیت:وج:رضحت: ے:تبیصم:رضحت:ےک:وہ:ااعشر:ںیہ:ہی

ااعشر:رفامےئ۔::ہیرضحت: ے::ںیم:درد:و:مغالم،:اس::ںیہن:روز:کت:اپین:دنب:راھک:اھت،:رضحت:وک:نیت:اپین

۔یگنو:یزگر الم:نواگ:وت:رضحت:اور:اؿ:ےک:ابؽ:وچب :رپ:ایک:ںیہن:دؿ:اپین:ہک:بج:نیت:ٓاپ:اتبےیئ

:اور:تبحصِ:اصنیحل:اجمدہے:ےک:ےیل:ےک:راےتس:ںیم:هللاتہک:نو :ہک:ا:!:اس:ےیلدووتس

تبحص::مسق:یک:کیا:ڑپےنھ:ےس: یھ:ںیم:دمرےس:ایےنلکن:ےس::امجتع:ںیم:نواجٕا:،:یغیلبت:رایت:ےک:ےیل

رضحت::ثیادحل:رضورت:وک:خیش:یک:ے،:خیش:رضورت:ریتہ:اکلم:یک:خیشِ:رھپ: یھ:ے:نکیل:لم:اجیت

:اگلول:رگم::امجتع:ںیم: ے:اھکل:ے:ہک:اچے:یغیلبت:ہیلع:هللا::اصبح:رۃمحایومالان:زرکّالوھک :لّچ

اہمترا::ےلم:اگ،:اس:ےیل:ےس:اخص:قلعت:ںیہن:هللاور:ا:ی وقت:نویگ:ںیہن:بیصن:بج:کت:تبحصِ:خیش

نواجٕا:۔:واےل:ےس:انمتبس:نو:اس:ےس:تع:هللاذٰہلا:سج:ا:،نوان:اچےیہ: یھ:اور:خیش:رمیب:وکیئ

:ہیلع:هللا:رگم:رسور:اعمل:یلصارا: ے:اجمدہات:ےس:وت:زگ:اعتٰیل:هللاوک:ا:مہنع:انیعمج:هللا:رکاؾ:ریض:احصہب

ٓاوغِش:تبحص،:ٓاوغِش: وملس:یک:ہیلع:اعتٰیل:هللا:یلص:ءاالایبن:۔:ارگ:دیسںیم:ٓاوغِش:رتتیب:وملس:یک

:وملس:یک:ہیلع:هللا:اعمل:یلص:اور:رسورِ :رپورش:ہن:اپیت:تیذیملت:یک ریض:اہلل:مہنع:احصہب:ںیم:رتتیب

۔احلص:ہن:نوںیت:رباکت: یھ:دہات:یکاجم:ہن:نوات:وت:اںیہن:اؿ:ےک:االخؼ:اک:ستہیک:تبحص:ںیم

11

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

ستہیک:،::التوت،:میلعتںیہ:وبنت:نیت:اکرِ

باتب:ےس: ۔:میلعتاور:ستہیک:::التوت،:میلعتاکؾ:ےیک:وملس: ے:نیت:ہیلع:اعتٰیل:هللا:یلص:یبن

:اقمئ:نوںیئگ ےس:اخاقنںیہ:اقمئ:نوےئگ:اور:ستہیک:دیظفح:و:وجت:داراولعلؾ:اور:التوت:ےس:اکمبتِ

ا ُُلَََۡۡیَت ََۡیِہََۡعل

ََٰوََٰیِتَکَا

ُُہَُُعلِّمَمََی

ِۡکَۡزکِّۡیِہََۡوَََۃَالِۡکٰتَبََوَاۡل

ُ3َؕؕی

؎

َ

اور:اؿ:وک:باتب:اور:تمکح::ڑپھ:ڑپھ:رک:انسےت:ںیہ:ایتٓا:یک:هللاوملس:ولوگ :وک:ا:ہیلع:هللا:یلص:یبن

۔رکےت:ںیہ:اور:اؿ:اک:ستہیک:ںیہ:ےتید:میلعت:یک

اک:وبثت:ؾباتب:ےس:داراولعلؾ:ےک:ایق:میلعتِ

ََوَ ںیم:تیٓا:اسُُہَُعلِّمُ:رۃمح:دغباد:العہم:ٓاولیس:ے؟:یتفم:ایک:ریسفت:یکالِۡکٰتَبََی

َاََبََِہک:رفامےت:ںیہ:ریسفت:اس:یک:ںیم:روح:ااعملین:ریسفت:ہیلع:هللاَْفََیََُّن َّہِ ُ

َاَََُہَْمَْاُظَفََل

ٗ:ہیلع:هللا:یلص یبن ہ

ےس::تیاس:ٓا۔ںیہ اعمین:ہک:اؿ:ےک:ایک:اھجمسےت:ںیہ:،رکےت:ںیہ:میہفت:رقٓاؿ:یک:وملس:اافلظِ

:میلعت:یک:اپک:ےک:اافلظ:ےک:اعمین:داراولعلؾ:اہج :رقٓاِؿ :ہی ینعیاک:وبثت:اتلم:ے،::ؾداراولعلؾ:ےک:ایق

:هللا:یلص:ءاالایبن:دیس ےک:ابووجد: زابؿ: رعںو :وک:رعیب:،ےک:تحت:اقمئ:ںیہ:تیے،:اس:ٓا:اجریہ:ید

:اعمین:ہیلع ًالثم::اھکسےئ،وملس:وک::ہیلع:هللا:اپک:یلص ے:یبن:اعتٰیل:هللاھکسےئ:وج:ا:وملس: ے:وہ

َمنُواَاتَُّقواَاہلَلََوَ ُۡوََیَۡنَالَِّذََیۤاَیَُّہاتیٓاَََٰلُۡواا

ًََۡ،َسِدیًۡداََ َۡول َالَُکۡمَََلَُکۡمَََیُّۡصِل

ۡ4اَۡع

؎

ْصِلَْںیمَُالَُکْمََی

ْرتہمج: اکہک:اس::ایوملس: ے:اھکس:ہیلع:هللا:اعمل:یلصاک:رتہمج:رسور:َِلَُکْمَاَۡع

َْ ہکلب ے اامعؽ:ںیہن:االصِح ْصِلَُاَََی َالَُکْم

َْاَۡع ْلََْیَلَُکْم َحَسَناتُِکْمََیََتَقّبَ

5؎ :ینعی

ْصِلَْےتھکل:ںیہ:نی۔:رسفموبقؽ:رفامںیل:هللا: ایکین:یاہمترَُاَی

َْاَۡع اک:رتہمج:زابؿ::لَُکْمَلَُکْم

ذٰہلا:اےس:رصػ:تغل:ےس:لح:تم:رکان۔ ،ایگ:ایوک:اھکس ریض:اہلل:مہنع:وبنت:ےس:احصہب

اک:وبثت:ؾرقٓاؿ:اپک:ےک:ایق:اکمبتِ

ََوَاور ُ َُبِیَََّی َک َۃَلَُہْ َاَََْیِفّیَ َدائِہ

6؎ اھکسےت:: یھ:ادایگیئ اپک:ےک:رحوػ:یک اوررقٓاِؿ

129:البقرۃ ؎3 70-71:الحزاب ؎4 المکتبۃَالمدادیۃ،َ بابَاعالنَالنکاج ،10/310َ:رم اۃَالمفاتحی ؎5

بریوة،داراحیا:الرتات،(129)البقرۃ،1/387:المعاینروجَ ؎6

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 12

ے،:اس::لقن:رکان:اتھکیس:رقٔات:یکوملس:ےک:فرز:ِ:ہیلع:هللا:اعمل:یلص:اتنب:ے:وہ:رسورِ :یذٰہلا:وج:اقر:،ںیہ

ایک:ہک:رقٔات:ےک:اعمین:ایرضحت:ومالان:اشہ:اربار:اقحل:اصبح:داتم:رباکمہت: ے:رفام:خیش:ےریم:ےیل

َاََ؟ںیہََْل ُ

َبََِادَُمَْقَِال

ََنَََۃَِ:ََار

َْقََُر َا

َْْرَقَُال

ََٰاَنَاَکَََمََکَََنَا َ

رَُْیَق ََرََا

ََُصَاہلِلََُلَْوَس ََّلَ

َُلَََّسََوَََعلَْیِہَاہلل َ

َم

وملس:ڑپاھ:رکےت::ہیلع:هللا:اعمل:یلصسج:فرح:رسورِ :اپک:وک:اس:فرح:ڑپںیھ:مہ:رقٓاِؿ :ینعی

تنحم::یس:یوھتڑ:ےک:ےیل:اپک:ےنھکیس:اےنپ:دووتس :ےس:اتہک:نو :ہک:رقٓاِؿ :ںیم:ےھت،:اس:ےیل

ےگ۔:ضعب:ولگ:اعمل:نواجےت::ےک:اطمقب:ڑپےنھ:ںیگل:دیاپک:وجت:رقٓاِؿ :هللا،:اؿ:اشء:ارکےیجیل

انتج::،قشم:ےیجیک:رقٔات:نس:رک:دؽ:دھک:اجات:ے۔:اس:یک:وت:اؿ:یک:رگم:بج:امنز:ڑپاھےت:ںیہ:ںیہ

ونر:وسحمس:نواگ۔:بلق:ںیم:ایدہز:اانت:یہ:نویگ:ا:دایگیئ:رتہب:ےس:رتہب:رحوػ:یک

َ َزکِّْیِہُْ اک:وبثت:ؾےس:اخاقننو :ےک:ایقَویَزکِّْیِہََْوَای ے:رفام:اعتٰیل:هللاےک:دعب:ا:اس

ُوملس::ہیلع:اعتٰیل:هللا:اعمل:یلص:رسورِ :ینعیَی

ہیلع:هللا:رۃمح:یتپ:اپین:هللانثء:ا:اقیض؟ںیہ:ٰینعمےک:ایک:ستہیک:،رکےت:ںیہ:اک:ستہیکریض:اہلل:مہنع::احصہب

:ٓاؽ:رمعاؿ:یک:ی،رہظم:ریسفتِ :رفامےت:ںیہ:ؿایب:اعمین:ےک:نیت:ستہیک:ںیم:ریسفت:وسرہ

ََُْیَاََے:::کیےس:ا:اس:ںیم (1َُطِہّرَسابَََی َبَالّصَ

ریہطت:ےک:دول :یک ریض:اہلل:مہنع:ہک:احصہب::ِۃَ ُُُلْ

َفاِسَدَسک:ابت:ےس؟:،رکےت:ںیہ:افصیئ:ینعیَْعَقائِِدَال

ِْتَغاِلَبِغَََۃََِعِنَال

ِْشََِْوال

ْاہللَََِری

دؽےک:اسھت::هللا:اور:ریغ:االصح:رفامےت:ںیہ:یک:و وملس:افدس:دیقع:ہیلع:هللا:ٓاپ:یلص:ینعی

ریض:اہلل:مہنع:وملس: ے:احصہب:ہیلع:هللا:اعمل:یلص۔:رسور:ِےس:اؿ:ےک:ولقب:وک:اچبےت:ںیہ:اگل ے

اہللََُلََےک:ولقب:وکَِاّلَ اور:رصػ::ای،اؿ:رپ:ٓااسؿ:رکد:انیرپ:اجؿ:د:هللاک:دصماؼ:انبرک:اَِاِٰلَ

:ےک:ےیل:ےنیرپ:اجؿ:د:اعتٰیل:هللاریض:اہلل:مہنع::ہک:احصہب:ایہکلب:اتشمؼ:انبد:ںیہن:ٓااسؿ:یہ

امجتع::یغیلبت:ابئن:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:سومالان:اایل:رضحت۔:ےھتےتس:التش:رکےت:را

ےک:راےتس:التش:رکان۔ٓاہ!:ٓاج::ےنیرپ:اجؿ:د:هللاے:ا:فیرعت:حیحص:رفامےت:ےھت:ہک:ہملک:یک

سج::اعتٰیل:هللاجاتکس:ے؟ا:اؿ:ےس:اکِر:وبنت:ایل:ایک:وغشمؽ:ںیہ:ںیم:هللا:نج:ےک:ولقب:ریغ

:،رکےت:ںیہ: اکوم :ےس:افرغ:یرساکر:ریغاس:ےک:بلق:وک:ےلہپ:ںیہ:اکؾ:ےتیل:یےس:رساکر

؎ :رفامےت:ںیہ:ہیلع:هللا:رۃمح:ومالانرویم

13

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

وبکد و:: رتف:در:وکر: ےش افخ رگ

ںود: ہچ را:ابرے::دیہاطلس :د:ابزِ

:ااٹل:اکٹلنوا:نو:وت:اس:رپ:وکیئ:ںیم:ےادنریھ:،:اظمل،:ادناھ،:تملظ:رپتس:ںیہکدڑاگمچ:وکیئ:ارگ

ےک:دعب::ےنھکیوہ:اشہ:وک:د:،نب:ایگ:اور:ابِز:اشیہ:ایل:ھکیسج:ابز: ے:ابداشہ:وک:د:نکیل:بجعت:ںیہن

: اتسنھپ:ے،:اہک:ںیم:و ےس:اٹپل:نوا:ے:وت:وہ:ابداشہ:وک:وھچڑ:رک:اہک :ریغ:ےرمد:ارگ: یس

:رکاؾ:اور:مہ:بس:اک:رفض:ے::،احظف،:وصیف:ی،ومول:اجات:ے۔:اس:ےیل:ںیم:دنگیگ ااسذتہ

: :اک :اےنپ:ولقب :مہ :رانہ::هللا:،واےل:االخؼ:ںیھکیس:اشیہابزِ ،رکاںیل:ستہیکہک ےک:اپس

تفص:ے،:اس::دگھ:یک:ینعیرکسگ::ی۔:رمدہ:وخرےس:اےنپ:دؽ:وک:اچبںیئ:هللاریغ:،ںیھکیس

؎ ::رفامےت:ںیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع:رویم:ومالان۔:ںیےس:اےنپ:دؽ:وک:اپک:رک

م: اطلسمن: ابزِ

گش

م وکین

ی

پّب

از:رمدارؾ:و:رکسگ: ے:اؾ:افرغ

اب:ےک:دصےق:ںیمرۃمح:اہلل:ہیلع:زیی:ربت:نیرضحت:سمش:ادل:واول!:اےنپ:خیش:داین:اے

واول!::نو ،:اے:داین:راتفر:نوایگ:نو ،:کین:نب:ایگ:ابِز:اشیہ:راہ،:اب:ںیم:رکسگ:ںیہن:ںیم

ے۔::ے،:اےس:رمدو :ےس:اجنت:لم:یئاب:رمدہ:اھک ے:ےس:افرغ:نواکچ:نیالجؽ:ادل

ََوَے؟::اک:دورسا:وہفمؾ:ایک:اور:ستہیک (2َُُطِہّر

َذائِِلََی ََعِنَارّلَوملس::ہیلع:هللا:ہک:وضحر:یلص:نُُفْوَسُہْ

۔اعدوت :ےس:اپک:رفامےت:ںیہ:یاجون :وک:رُب:یک ریض:اہلل:مہنع:احصہب

ََوَ (3َُُطِہّر

َقِبََیَْاِلَال

َْۡعَْباِتََوال

َْخَْاِسََوال

َْْنََْعِنَال ِۃَاَبَْدانَُہْ َ

ْ7ْی

؎

:هللا:یلص اعمل:رسورِ :

:۔ے:اامعؽ:ےس:اپک:رکےت:ںیہےک:ااسجؾ:وک:اجنتس:اور:رُبریض:اہلل:مہنع: وملس:احصہب:ہیلع

وملس::ہیلع:هللا:اپک:یلص:اجمدہات:اور:تبحصِ:روسِؽ ۔نوےئگ:ےس:ایک:رضحات:ایک:ہیاس:ےک:دعب:

ول:ہک:اہک :ےس:اہک :چنہپ:ےئگ۔:ھکیےک:احالت:دریض:اہلل:مہنع: احصہب:ےک:دصےق:ںیم

صخش: ے::کیرے:ےھت،:ا:زگرہگج:ےس::کیہنع:ا:اعتٰیل:هللا:نب:وعسمد:ریض:هللادبعا:رضحت

ینعی ہللذاَصاحبَرسولَاٰہََہک:ای ے:اتب:؟ولوگ وکؿ:ںیہ:ہی؟:ذامنَٰہََوپاھچ:ہک

بُلجستانَبکَدبو2/166ََ:التفسریَالمظہریَ ؎7

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 14

الف ::!:ےنہک:ےک:وت:اقلب:ونب:ہک:ںیم ۔:ارے:ایمںیہ:وملس:ےک:اسیھت:ہیلع:هللا:وضحر:یلص:ہی

:اسیھت :ےک:ےیل:اک :اس :ویص:نو ۔ :اشہ باتب::یک:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:هللا:ومالان

::،ڑپےیھ:‘‘وصایف تبسنِ’’ َکاِرََۃََُعاِ َبَزربدتس:باتب:ے:اورِْنْ:اشہ::،ہیڑپےیھ:ال ومالان

رپ:زربدتس:راسہل:اھکل::نیےک:رکنم:ضےک:ویف:هللا ے:الہرۃمح:اہلل:ہیلع: اصبح:هللا:ویص

اس:وک::ہک:ںید:وک:وتقیف: ومالان:رہظم:ایم:اعتٰیل:هللا:،ںیہ:اپس:دوون :باتںیب:ےے۔:ریم

زبروگ :اک:درِد:دؽ:ے۔:ہی ںی،بتک:اخہن:ےس:اھچپ:د

ےگ؟::و:رباکت:احلص:نواجںیئ:ضےک:ویف:هللارصػ:باتب:ڑپےنھ:ےس:الہ:ا:ہک:ایک:اتبےیئ:ٓاپ

:وکیئ:هللاے:وت:ا:بج:باتب:انزؽ:نویت:؟ںیہن:ایرضورت:ے::یک:هللاےک:اسھت:راجؽ:ا:هللاباتب:ا

ہن::یہ:ادیپ:هللاراجؽ:ا اعتٰیل:هللاوت:ا:نویت:اکیف:ےک:ےیل:تیدہا:هللارکات:ے۔:ارگ:باتب:ا:ادیپ: یھ:یبن

:ایگ:ایتبحص:اک:مکح:د:یک:وک:یبن: ے:اور:اویتم:تثعب:باتب:ےک:اسھت:اسھت:نویئ:یک: رکےت۔:ویبن

:ایگ:ایوملس:وک:مکح:د:ہیلع:هللا:اعمل:یلص:ٓارخازلام :رسورِ :یبن:ے،:ےسیج

َسَکََمَ َالَِّذََۡنَف ِِبۡ

ُۡعۡوَنََیَۡنََوَاص

َۡغٰدوَیَد

َۡبِال َََۃََِربَُّہۡ ِ َعِشّ

ۡ8ََوَال

؎

َ

راض::ابعدت:ضحم:اس:یک:اؿ:ولوگ :ےک:اسھت:وج:حبص:و:اشؾ:اےنپ:رب:یک:!:ٓاپ:ربص:رکےک:ےیھٹیبیبن:اے

اسھت::ےارگہچ:ٓاپ:وک:ریم:،تہب:ابعدت:رکرے:ںیہ:ارگہچ:ٓاپ:اےلیک:،رکےت:ںیہ:ےک:ےیل:وجیئ

ےگ؟:اےنپ:سفن:رپ:ربص:رکےک:اؿ:ےک::ںینب:ےسیکریض:اہلل:مہنع: احصہب:ہی ولخت:وبحمب:ے،:نکیل

ارتے۔:اؿ:ےک:بلق:ںیم نیقیاتہک:ٓاپ:ےک:بلق:اک::رےیھک:تبحص:ںیم:اؿ:وک:اینپ:راو:اسھت:ےیھٹیب

تمعنِ:ٰیمظع:هللالہ:ا:تبحصِ

:ا:کیے:ہک:ا:اور:امہ:زیچ:یڑب:تبحص:اینت:وت رمہبت::کیا:ںیم:امیؿصخش:ارگ:احتلِ

:انانیب:ایےل::ھکیوملس:وک:د:ہیلع:هللا:وضحر:یلص رظن:اس:رپ:ڑپاجےئ:وت:وہ:احصیب:یک:یبن:نو:نکیل:وہ

الھک::کیا:،ہیلع:هللا:رۃمح:الھک:اامؾ:اںو:ہفینح:کیاانت:ڑبھ:اجاتے:ہک:ا:امیؿنواجات:ے:اور:اس:اک:ا

:ادٰین:کیفرػ:راھک:اجےئ:اور:ا:کیا:امیؿاک:ا:هللا:ءاور:اسرے:اوایل:ہیلع:هللا:رۃمح:یاخبر:امؾا

28:الہکف ؎8

15

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

ےک::اک:ومجمہع:اس:احصیب:امیؿےک:ا:ءفرػ:راھک:اجےئ:وت:اسرے:اوایل:کیوک:ا:امیؿےک:ا:احصیب

:اپور:اک:بلب:ہک:وہنج : ے:اوناِر:وبنت:اک:دس:رکوڑ:نیلم:اس:ےیل: ؟اپاتکس،:ویک:وک:ںیہن:امیؿا

:وملس:اینپ:ہیلع:هللا:وضحر:یلص:،اپےتکس:ںیہ:واےل:ےسیک:ےنھکیاؿ:وک:دس:زہار:اپور:ےک:بلب:د::ایلھکید

ےھت،:اعشِر:وبنت:اس:احصیب:ےتیل:ھکیدہعف:د:کیاگنہِ:وبنت:ےس:سج:وک:اّ ےک:ذر

ّ:ے:ںیمے:ذر

دالخ::ااسنؿ:ےک:مسج:ںیم:اعشںیع:ٓاج:لک:ارٹلااسٕا:ڈن:ے:ہک:اس:یک:ےسیج:،یھت:دالخ:نواجیت

:وبنت:یک:ایس:ںیہ:یتنواج ےک:بلق:و:اج :ےک:ذرے:ریض:اہلل:مہنع: احصہب:اعشںیع:فرح:عمشِ

نوات:اھت۔::بیصن:امیؿزربدتس:ا:اسیا:،ںیھت:دالخ:نواجیت:ذرے:ںیم

ہنع:اک:اقمؾ:اعتٰیل:هللا:ریض:قیاںورکب:دص:رضحت

:ایوملس: ے:رفام:ہیلع:هللا:ٓاپ:یلص:ہنع:ےک:ےیل:اعتٰیل:هللا:اربک:ریض:قیدص:ےیل:اس

:اجےئ:اور:دورسے:ںیم:ایرھک:د:امیؿاک:ا:قیاںورکب:دص:ےریم:ڑلپے:ںیم:کیہک:رتازو:ےک:ا

:ا:ءاتم:ےک:مامؾ:احصہب:اک:اور:مامؾ:اوایل:یریم اک::ءاوتم :ےک:احصہب:اور:اوایل:یاور:اسر:امیؿاک

ے:ہک:: یھ:اسیرفد:ا:کیٓاپ: ے،:ا:اھکید:ڑبھ:اجےئ:اگ۔:امیؿااک::قیدص:ریمےرھک:ول:وت::امیؿا

:الضف:ںیہن:ےک:دعب:اس:ےس:وکیئ: ویبن

ََُضل

ِْبََاَف

َْنَْاَلئِِقَبَْعَدَال

ْقََِ:ََِیااْل ْ رََِْیِقَبِالّّتَ

ْْوَبَک

ََُِنَاَب ِدّ َالِصّ

َیُْق

ے:اس:رکشل:وک:ریض:اہلل:ہنع:اربک:قیوافت:ےک:دعب:بج:رضحت:دص:وملس:یک:ہیلع:هللا:یلص:وضحر

:سج:یک:اہجد:ےک:ےیل :اچاہ ابمرہک:ںیم:ِت ایح:وملس: ے:اینپ:ہیلع:هللا:ٓاپ:یلص:ریایت:رواہن:رکان

ےس:اہک:ہک:قی:ریض:اہلل:ہنع: ے:رضحت:اںورکب:دصریض:اہلل:مہنع::وت:اسرے:احصہب:یھت:یرفامد

امہرے:ادنر::امہرا:زمخ:اتزہ:ے،:ا یھ:ا یھ:ںیہ،ےل:ےئگ::فیےس:رشت وملس:داین:ہیلع:هللا:وضحر:یلص

:اس:وتق:اہجد:ےک:ےیل:اطتق:ںیہن:اہجد:یک اربک:قیوت:رضحت:دص:رکشل:رواہن:ہن:رفامںیئ:ے،

:ایک:ای ے:رفام:ریض:اہلل:ہنع :ویک:ہک:اہجد :وضحر:یلص: اجےئ:اگ، وملس: ے::ہیلع:هللا:ہک:وج:ڈنھجا

اہجد::ےس:وکیئ:ہک:ارگ:مت:ںیم:اینواتکس:اور:رفام:وہ:رسوگن :ںیہن:اھت:ایوک:د: ریض:اہلل:ہنع:رضحت:ااسہم

اسھت::ےریم:هللاور:ا:اگےرپ:اجؿ:د:هللاہنت:ا:قیاہنت:ولکن :اگ،:دص:اجےئ:اگ:وت:ںیم:ںیہن:ےک:ےیل

:ایوملس: ے:رفام:ہیلع:هللا:ے،:اے:ااحصب!:روسؽ:یلص

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 16

َاہلَلَ َِاّنََۡزنۡ9َََمَعَناَلَََت

؎

َ

:ا:ہشی!:ادنقیدص:اے مت:اس:وتق:واہ :ےھت؟:اس:وتق::امہرے:اسھت:ے:وت:ایک:هللاتم:رکو،

:هللاروسؽ:ا:رصػ:ںیم:؟:اس:وتق:اغِر:وثر:ںیموملس:ےک:اسھت:وکؿ:اھت:ہیلع:هللا:یلص:هللاروسؽ:ا

صن:: اسھت:ےریم:هللاے،:ا:انزؽ:نویئ:ےیل:ےریم:تیٓا:ہیوملس:ےک:اسھت:اھت،:ذٰہلا::ہیلع:هللا:یلص

ََّےس:ے،::یعطق ََسَََدَفََتَقلََْٗیَفہ

َٗثََوْحَده

َ: ے:ولتار:اھبنس یریض:اہلل:ہنع::اربک:قیرھپ:دص:َوَخر

:اربک:قیہک:رضحت:دص:وک:رشح:دصر:نوایگ:مامؾ:احصہباہنت:لکن:ڑپے،:اس:وتق: اور:اہجد:ےک:ےیل

:ہک:اے:ۃفیلخ: ے:رعض:ایکریض:اہلل:مہنع::احصہب:،قح:رپ:ںیہریض:اہلل:ہنع:مل

وا

:!:ٓاپ:حیحصنینمؤ

ےک:اسھت:رکشل:ےک:اسھت:رواہن::امیینا:وجشِ رپ:ےھت،:اس:ےک:دعب:احصہب:اور:مہ:یطلغ:رفامرے:ںیہ

اوہن ::وھکی،وک:وت:د:امیؿےک:اریض:اہلل:ہنع::اربک:قیابت:ے؟:دووتس!:دص:ومعم ی:ہی ۔:ایکنوےئگ

:یرکد:ریسفت:یلمع:یک:تیابلط:ے:اور:اس:ٓا:تیہک:وہمجر:ایدالھکد: یھ:ہی ے:اس:وتق:

10ََؕاہللََِفَِاَذاََعَزۡمَتَفََتَوکَّۡلََعَلَ؎

َ

رپ:رھبوہس:رکےک:اس::هللاوت:ا:ابت:اک:زعؾ:رکںیل:!:بج:ٓاپ:راےئ:ہتخپ:رکےک: یساے:یبن:سپ

:رکڈاال:ےیجیک :وک :اںورکب:دص:تیوہمجر:،اکؾ ہنع: ے:اانپ:لمع::اعتٰیل:هللا:ریض:قیےک:الطبؿ:رپ

۔ایوبثت:دالھکوطبر:ِ

:ےٹیب:ےہک:اے:ریم:ےس:رفامےت:ںیہ:ہنع:اےنپ:ےٹیب:اعتٰیل:هللا:رمع:ریض:رضحت

:یکهللادبعا :دخا :اںورکب:یک:! :ےک:ےیل:اس:دؿ:یک:مسق! :اہنت:اہجد ےلکن:ےھت::ابعدت:سج:دؿ:وہ

ابعدت:ےس:افقئ:اور:ابالرت:ے:اور:سج:رات:وک::ےک:دون :یک:زدنیگ:یاسر:ابپ:رمع:یک:ےریت

ڈاؽ:رک::اجؿ:وک:رطخے:ںیم: ے:اہنت:اینپقی:ریض:اہلل:ہنع:دص:وملس:وک:اںورکب:ہیلع:هللا:یلص وضحر

:ھدنوھ :وملس:وک:اےنپ:ہیلع:هللا:وضحر:یلص:ینعیوبنت:ےک:وزؿ:وک:اےنپ:اورپ:راھک،::،رجہت:رکایئ

ابعدت:ےس:الضف:ے۔:راوت :یک:یک:زدنیگ:یاسر:ابعدت:رمع:یک:رات:یک:اس:رجہت:یک:ای،رپ:اھٹب

:یک قیاںو:رکب:دص:رضحتف ا

ی ل ض

وہج:یک:ت

:ا:ںیہک:ایک وک:ولگ::تبحص:ےس:اتلم:ے۔:اوسفس:ہک:اس:تقیقح:نیقیو::امیؿدووتس!

40َ:التوبۃ ؎9

لَعٰمن ؎10ٰ 159:ا

17

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

رکب:نب::؟یھت:)زادئ(:ابعدت:یک:ہنع: ے:وکؿ:یس:اعتٰیل:هللا:ریض:قیےتھجمس۔:ٓارخ:اںورکب:دص:ںیہن

:اور:دورسے:دحمنیث:رۃمح:اہلل:ہیلع::ی:اقر::یلاک:وقؽ:ے:سج:وک:اّلمرۃمح:اہلل:ہیلع::ازملین:هللادبعا

ے::لقن:ایک: ے: یھ

ََل رَََِمافُِضّ

ْْوبَک

ُاَسََِنَاَب ِۃَالّنَ َ

ٍََْۃََصُٰلَبَِکْث َََلَّوَ

ََََْیاٍمَِصََۃَِبَِکْث

َْلبَِکْث َََََََََََََََََیٍَۃَِرَواَۃَِّوَ

َوََْفَت ََٰیَّوَ

َلِٰکْنَبَِشْ ِفٍََْ:َََوکاََلٍمَّوَ َِ ّر ََّوُ ِره

ْ11َصد

؎

َ

: ریض:اہلل:مہنع:مامؾ:احصہبریض:اہلل:ہنع:ےئگ:اںورکب:ےید:تلیضف:ںیہن اںورکب: ینعیاور:ولوگ :رپ،

:ونالف:یک:ہیوک:وج:قی:ریض:اہلل:ہنع:دص رثکت::الم:اور:روزو :یک:رثکت:ےس:ںیہن:درہج:الم:ے،

لِٰکْنََوَالم::ںیہن:ےس: یھ:ریرقتاور:رثکت:ِ:ی وتفرثکت:ِ:تی،روا:الم:اور:رثکِت :ںیہن: یھےس

َ ِفٍََْ:َبَِشَِْ ّر ََّوُ ِره

ْدرد:اھت،:اؿ:ےک::کیاک:ا:ےنیاور:روسؽ:رپ:اجؿ:د:هللا:ںیم::اؿ:ےک:ےنینکیل َصد

قی:اربک:رضحت:دص:ےیل:اھت،:ایس:ںیہن:اثین:اک:وج:اقمؾ:اھت،:اس:اک:وکیئ:تیقیاور:دص:امیؿا:ںیم:ےنی

ے:سج::وہ:زیچ:،یہیںیہن:اثین:وکیئ:مامؾ:اسہقب:اوتم :ںیم:رگیاور:د:اک:اس:اتم:ںیمریض:اہلل:ہنع:

۔ںیہ:وتبحص :ےس:یتلم:یک:هللالہ:ا:ںیزیچ:،ہیںیہ:الھک:راعکت:یتنب:کی:اےس:دورتعک

: وت:ٓاج:ہشفنب:اور:نویت:ارتخ: ے:ہن:یک:الغیم:یک:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:اشہ:دبعاینغل:ارگ

::زابؿ:اتچیب:اگٕا ابت:ےتنس؟:ٓاپ:ےھجم::یک:نیٓاپ:ھجم:ےس:د:اھت،:رھپ:ایک:میکح:ںیم:ویک :ہکنوات،

:اک:رکش:ادا:رکات:نو :سج:هللآاج:ا:نکیل:۔ےتھکینوےئ:د:زنہل:ےتچیب:ایِؼ وج:اشدنہ:اور:رت:دوااخ ے:ںیم

:یج:ںیم:ےک:اسھت:راھک،:وجاین:ہیلع:هللا:اصبح:رۃمح:رضحت:اشہ:دبعاینغل:ںیم: ے:ےھجم:وجاین

:روینش:اترو :یک:،راوت :ںیم:ی ے:ادنریھ:ںیم:اچاتہ:ے:ہک:وخب:پگ:پش:رکو،:نوا:اھکٕا:،:نکیل

ابعدت::خیش:ےٓاھٹ:ٓاھٹ:ےٹنھگ:ریم:،یھت:نویت:ںیہن:روینش:ے،:بج:وکیئ:ایاک:اسھت:د:اےنپ:خیش:ںیم

اسھت:اس::ےہک:ارتخ:ریم:ؿ:ایکےھت:اور:ارتخ:اؿ:ےک:اسھت:راتہ:اھت۔:رضحت:واال: ے:االع:رکےت

:ہی ے:ھجم:وک::خیش:ے!:ریمهللام :ےک:اسھت:راتہ:ے۔:ادمحل:ہچب:اینپ:دودھ:اتیپ:فرح:راتہ:ے:ےسیج

: ے:باتںو :ںیم:ہک:ںیم:ایاشہ:اربار:اقحل:اصبح: ے:رفام:اثین:خیشِ:ےاور:ریم:،ے:یاشبرت:د

:زدنیگ: ے:ارتخ:یک:وہ:ںیم:ڑپاھ:اھت:ے،:وت:وج:باتںو :ںیم:اجیت:یرپ:سک:فرح:اجؿ:د:ہک:خیش:اھتڑپاھ:

بریوةَ،دارالکتبَالعلمیۃ، بابَمنا بَالعرشۃَریضَاہللَعنہ،11/274:رم اۃَالمفاتحی ؎11

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 18

:ینعیاصبح::ہک:اھبیئ:،ارسار:اقحل:اصبح: ے:انسیئ:ابت:ےھجم:رضحت:ےک:اھبیئ:ہی۔ایل:ھکید:ںیم

۔:ومالان:امگؿ:رےتھک:ںیہ:ڑبا:کین:ومالان:اربار:اقحل:اصبح:داتم:رباکمہت:اہمترے:ابرے:ںیم

ےک::اجےتن:نو،:اس: ے:اےنپ:خیش:ایکارتخ:وک::!:مت:میکح ہک:ایم:ایاربار:اقحل:اصبح: ے:رفام:ہاش

:۔:ںیمایل:ھکیٓاوھکن :ےس:د:وہ:اینپ:ڑپےتھ:ےھت:وج:مہ:باتںو :ںیم:،ںیہ:یک:شیپ: رقاباین:اینتےیل

ہک:ارتخ:: اک:رکش:رضور:ادا:رکات:نو:هللا:اتہک:نکیل:وہک ،:اےنپ:ہنم:ےس:ھچک:ںیہن:اےنپ:ہنم:ےس:ایک

ے،::ے۔:اس:ےک:اہھت:ںیم:یاطعےئ:دخاودن:ذرہ:راتھک:ے:اور:وہ: یھ:کیدرِد:تبحم:اک:ا:ںیم:ےنی

::اس:تمعن:اک:لقتسم:امکل:ںیہن:ےل،:ںیم:بج:اچے:دے:دے،:بج:اچے:نیھچ ہینو ،

انالقئ::رےھک:اور:بج:اچے:کیھب:وہ:بج:کت:اچے:ںیم:دگایئ:ے،:اکۂس:کیھب:یک:قح:اعتٰیل

:دخاےئ:اعتٰیل:ےس:نیھچ ان:یسیا:اچبےئ ںیمہ:ےل،

ق ؤو الی

نھچ::کیھب:ہیےس:ہک:نج:ےس::

اقمئ:رے۔:ہشیمہ:ومیت:ہیاک::هللاقلعت:عم:ا:ںیم:دگایئ:اکۂس:ے!:ریمهللاجےئ،:اے:ا

اور::ںیتنطلس:یک:داین:یاک:رکش:ادا:رکات:نو :ہک:اسر:اعتٰیل:هللا:رعض:رکات:نو :ہک:ںیم:ںیم:وت

اعتٰیل:هللا۔:ےھجم:اںیہن:ایہک:ارتخ:اتکب:ے::وھکیرھک:رک:د:ابداشنو :ےک:تخت:و:اتج:ارتخ:ےک:دقوم :ںیم

اوسفس:ہک::،اگ:ےھکید:ںیہن:فرػ:ٓاھکن:ااھٹ:رک: یھ:ارتخ:اؿ:یک:اعتٰیل:هللارپ:رھبوہس:ے:ہک:اؿ:اشء:ا

:وت:اس:ےک:ےھچیپ:ٓااجےئ:اگ:امؽ:دار ے،:وکیئ:الیچل:ہک:ارتخ: یھ:ےتھجمس:ںیہ:،اچہپےنن:واےل:مک:ںیہ

:یاھجمس:د:تمیق:رتمح:ےس:ےھجم:اےنپ:درد:یک: ے:اینپ:هللارعض:رکات:نو :ہک:ا:رھپ ے:ےگل:اگ،:ںیم

:وت:ارتخ:ٖہلضفب:اعتٰیل:،ںیرھک:د:دقوم :ںیم:ےےک:ابداشہ:اےنپ:تخت:و:اتج:ریم:داین:یے،:ارگ:اسر

ےہک:اگ:ہک:ولچ::ںیہن:ہیوھچڑے:اگ،::دااتسؿ:وک:ںیہن:تبحم:یک:ےک:دردِ :هللاور:ا:ںیہن:اگ: یھ:ےھکید:اںیہن

دااتسؿ:وک::اےنپ:اس:درِد:تبحم:یک:۔:ںیماور:واہ :ٓاراؾ:ےس:رمےغ:اڑاںیئ:ںیھٹیب:م ہف:ںیمداراالخل

ےس:اماتگن:نو ۔:دخاےئ:اعتٰیل:رمع:اسؽ:یک:وس:سیب:کیرکاتنو :اور:ا:ایدرف:ےسهللا:انس ے:ےک:ےیل

ےلم::زابؿ:وک:اکؿ:ںیہن:یاھت۔:اس:وتق:ریم:وپےنھچ:واال:ںیہن:ارتخ:وجاؿ:اھت:وت:وکیئ:بج

ےس:داع:رکات::اعتٰیل:هللانو :وت:رہ:فرػ:ےس:عمجم:اچنھک:الچ:ٓاراہ:ے،:ا:ےھت،:اب:بج:ںوڑاھ:نوایگ

:اےنپ:اؿ:دنبو :ےک:اکون :ےک:دصےق:ںیمهللانو :ہک:اے:ا :وتاانیئ:یریم:! اطع::زابؿ:وک

:ایبؿ،وقِت:ایب،رفامےیئ :ایب:ؿاالخِص:ایب:ؿ،نسحِ اطع::ؿاور:رشِػ:وبقِؽ

اور:ھجم:ےس::رفامی

اہجز:اطع::اسیا:اتہک:نو :ہک:اے:دخا!:ےھجم:وکیئ: یھ:ہی داع:ںیم:۔:ںیماکؾ:ےل:ےیجیل:مل:ںیماسرے:اع

19

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

رک:اسرے::ھٹیب:دوتس:نو۔:اس:ںیم:اریم:اک:نو:اور:اس:اک:اپٹلئ: یھ: رفامدے:وج:اپچن:ھچ:ٓادویم

ٓاابد:اہٰل: اےنپ:زبروگ :ےک:اپسدااتسؿ:انسٕا: ،:بج:اچاہ:قشع:و:تبحم:یک:ےریت:اجاجرک اعمل:ںیم

ےلچ:ےئگ،::ہقیاسٕا:ھت:ارف:ارتےئگ،:بج:اچاہ:رہدویئ:دختم:ںیم:یک:چنہپ:ےئگ،:بج:اچاہ:اےنپ:خیش

رفس:اک:وتق:چب:اجےئ۔:لیے:ہک:وط:ہیبلطم:

رتمح:ےس:ھچک:اکؿ:اطعرفامدے،:وگ:ارتخ::دؽ:اچاتہ:ے:ہک:اے:دخا!:ےھجم:اینپ:یہی!سب

ؼ:و:برب،:لامؽ:و:بونب:ےس:اطع:اکؿ:رش:ےسیرتمح:ےس:ھچک:ا:ضحم:اینپ:ے،:نکیل:قحتسم:ںیہن

:ںیم:اام ت:وک:وج:ارتخ:ےک:ےنی:نو :اور:اےنپ:اس:درِد:تبحم:یک:ےستبحم:ےک:ایپ:رفامدے:وج:ٓاپ:یک

:ںیڑچاھد:اانؾ:ریم:ںی،۔:اکؾ:ٓاپ:انبدںیانبد:اہبہنلقتنم:رفامدے۔:ےھجم::ںیم: ے،:اؿ:ےک:ونیس

۔انبےت:ںیہ:اکؾ:وت:رصػ:ٓاپ:یہ:ویک :ہک ںی،انبد:ہیاجر:دصۂق:ےیل:ےاور:اےس:ریم

انمتٕا: :اور:داعٕا: :اکرمثہ:ے:اہلل:یک:ءاپاتسکؿ:اوایل

اس:،ںیہ:اجریہ:انمیئ: وخایش:یک:یٓازاد:؍اتسگ:ے:اور:اپاتسکؿ:یک14وچ :ہک ٓاج

ایق:ھچک:ابںیت:ںیم:ےیلِاہلل::ءاوایل ڑبے:ڑبے:ؾقلعتم:اتبان:اچاتہ:نو :ہک:اپاتسکؿ:اک:ایقاپاتسکؿ:ےس:ؾ

یک:رۃمح:اہلل:ہیلع: یاصبح:اھتون::ومالان:ارشػ:یلاالتم:دجمد:اتّلمل:اخص:رک:میکح:،انمت:یھت:یک

نو ،: اکرفو :ےک:اتعب:ہن: ٕا: :اور:ونو،:اہج :املسمؿ:دنہ:ایتسر:اگل:االسیم:کیہک:ا:انمت:یھت:ہی

:ے،:میکح:بس:باتںو :ںیم:ہی :لیر:یرفامےت:ےھت:ہک:بج:ریم رۃمح:اہلل:ہیلعاالتم::اپھچ:نوا

ےس:رےتہ:نوےئ:املسمؿ::یے:اور:ٓازاد:یتید:ٓاواز:انسیئ:ے:اور:اذاؿ:یک:یتزگرراوپمر:ےس::ایتسر

:ںیہن:اکؾ:یک:،یھت:انؾ:یک:ایتسر:ہی املسمون :یک:احال :ہکدؽ:وخش:نواجات:ے،::وت رظن:ٓاےت:ںیہ

اچاتہ:ے::یج:اہک:ریم:ایرک:دؽ:وخش:نواجات:ے:اور:رفام:ھکیاعشرئد:ہک:واہ :دنچ:االسیم:ایرفام:نکیل:،یھت

اگل:تنطلس:اقمئ:نو،:وج:دنہوٕا: :ےک:اسھت:ولخمط:ہن:نو۔:کیا:ہک:املسمون :ےک:ےیل

ے:ابتیہ:ےک:اسھت:رتشمک:وکحتم:املسمون :یک:افکر

اور::ھچ:زہار:دنہو:ںیہ:ے،:سج:ںیم:یتسب:ون:زہار:ارفاد:یک:ہک:ارگںیہک:امؿ:ےیجیل:ویک :ہک

:رپ:ووگنٹ:نو:یگ:اعمےلم: یس:ںیم:ےگ:اور:ایلبمس:ولخمط:وکحتم:انبںیئ:ہیوت:بج::زہار:املسمؿ:ںیہ:نیت

:نیتےگ:اور::ھچ:زہار:ووٹ:اکرفو :وک:اجںیئ:ویک :ہکےگ،::اور:ولغمب:رںیہ:املسمؿ:ذلیل:وت:ہشیمہ

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 2۱

:ایدہز:ًانیقیدعتاد::اکرفو :یک:ہک:ووگنٹ:ںیم:ںیہن:ای زہار:املسمون :وک۔:ٓاپ:ولگ: ھجم:رے:ںیہ

: یھ:ےک: یس:نیےگ:اور:د:دنہوٕا: :ےسولغمب:رںیہ:ںیم:وہج:ےس:املسمؿ:رہ:اعمےلم:سج:یک:،نویگ

ولسن ::ایلگ:کت:ہک:اہی دؿ:دبؿ:زواؽ:ٓاات:اجےئ:اگ،::ںیم:نینو:ےکس:اگ:اور:اؿ:ےک:د:مکح:اک:افنذ:ںیہن

۔ ھجم:ےیجیل: یھ:رخایب:ےک:اظنؾ:یک:تیےس:وہمجر:نواجےئ:اگ،اب:ایس:ایبنج:االسؾ:یہ:ںیم

ےک:ابلط:نو ے:رپ:داللئ:تیروہمج:اقونِؿ

:تنعل:ے،:اس:ںیم:یتہب:ڑب:ہیالم:ے،::ےس:ںیمہ:ویرپوج::اور:انشکیل:تیوہمجر:ہی

:ںیم:یتسب:ہک: یس:ٓا:اتکس،:بج:کت:ہک:الہِ:قح:اک:ہبلغ:ہن:نواجےئ۔:رفض:ےیجیک:قح:ںیہن: یھ:یھبک

نواگ::وت:بج:انشکیل:،اہلل:ںیہ:اور:و ی:یےکپ:امنز:اور:وس:ٓادیم:دباکر:رےتہ:ںیہ:ابکیب:زہار:رشایب:کیا

؟وکحتم:اقمئ:نویگ:اگ؟:سک:یک:!:وکؿ:ےتیجاتبےیئ:وت

:ارشػ:یل:رضحت:میکح:اس:ےیل ے:رۃمح:اہلل:ہیلع:ی:اصبح:اھتون:االتم:ومالان

ہک::ے،:رفامےت:ںیہ:ایوک:ابلط:رقار:د:تیےس:وہمجر:دلیل:رقٓاِؿ:اپک:یک:ارقلٓاؿ:ںیم:ؿایب:ریسفت:اینپ

َِفَ ہک:ایرفام:ہی ے:وج::اہلل:اعتٰیل َفَِاذَاََعَزۡمَتَفََتَوکَّۡلََعَلَََوََشاِوۡرُُہۡ َِۚۡرَمَۡاہلَلََال َِاّنَ اہللَِؕ

َ َتَوکِّلََُُِیِّبُ ُمَۡال َ

ۡ12ی؎

راہ::وشمرہ:ےتیل:!:ٓاپ(اؿ:)احصہب(ےس:اخص:اخص:ابوت :ںیم)اے:یبن:اور

)وخاہ:اؿ:ےک:وشمرہ:ےک:::ںیلاجبن(راےئ:ہتخپ:رک:کیےک:دعب(:بج:ٓاپ:)ا:رھپ:)وشمرہ:ےنیل:ےیجیک

:ےسیا:۔:ےب:کش:اہلل:اعت یرپ:اامتعد:)رک:ےک:اس:اکؾ:وک:رک:ڈاال(:ےیجیک:اخمفل:نو(:وس:دخا:اعتٰیل:ایوماقف:نو:

ارقلٓاؿ(:ؿایب:۔)ریسفتواول :ےس:تبحم:رفامےت:ںیہ: ےاامتعد:رک

نواگ،:اچے::اک:ںیہن:تیاک:نو:اگ،:وہمجر:ٓاپ:یہ:ےگ:رگم:ہلصیف:ٓاپ:وشمرہ:وت:ںیل:ینعی

:تیہک:اس:ٓا:ای ے:رفام:رۃمح:اہلل:ہیلع:االتم::اخمفل:نو،:میکح:اینو::ا:س:ےک:قح:ںیم:تیوہمجر

:اؿ:وک:وکحتم:ینلم:ولگ:نو :وج:حیحص:،ابلط:ںیہ:ابلط:ے،:انشکیل:تیےس:اثتب:نوا:ہک:وہمجر

نو :وت:رےتہ::ایدہز:یرےتہ:نو ،:ےب:امنز:ایدہڈنغے:ز:کلم:ںیم:ے:ہک:ارگ: یس:ایک:،ہیاچےیہ

امظع:انبدو۔:ریسب:ڈنغے:وک:وز

12؎ َٰ 159:نلَعٰمَا

21

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

رماد:ے؟:امظع:ےس:ایک:وسادِ

ََاِاتَِّبُعو وج:ے:ہک:ںیم:دحثیََظمَْعَْواَدَال الّسَ

13؎

:امجتع:یک:ریثک:ینعیامظع::وسادِ

:رثکت:رماد:ے،:اچے:اکرفو :یک:رصػ:ولوگ :یک:رماد:ے؟:ایک:وت:وساِد:امظع:ےس:ایک:.اابتع:رکو

اابتع:رکو،::امظع:یک:ضِ ہک:ایب:ںیہ:ہی ٰینعم ہکلب:اس:ےک:!ںیہن:؟افقس:و:افرج:ولوگ :یک:ایرثکت:نو

:قح:یک:ینعی :رۃمح:اہلل:ہیلع االتم:رشح:میکح:وساِد:امظع:یک:۔الہِ :ضِ ے:ہک:دجرھ:ایب:یک:ہی ے::

ولگ:دعتاد::ےسیاابتع:رکو،:وخاہ:ا:اؿ:یک:دجرھ:قح:نو:ینعیونرنو،::ایدہامظع:نو،:دجرھ:بس:ےس:ز

۔وساِد:امظع:ںیہ:ویہ:مک:نو ،:نکیل:ںیم

اگل:ہطخ::کیہک:ا:انمت:یھت:یک:رۃمح:اہلل:ہیلع: یاالتم:اھتون:رعض:رک:راہ:اھت:ہک:میکح:ںیم:وت

ہطخ:اطع:رک:دے:ہک::اسیا:کیہک:اے:دخا!:ا:املسمون :وک:احلص:نواجےئ:اور:رضحت: ے:داع:امیگن

وکشش:رک::یک:یےس:ٓازاد:زیارگن: یھ:سیہک:ارگہچ:اکرگن:ایتنطلس:نو:اور:رفام:اہج :اخصل:االسؾ:یک

:ے،:ہن:لمعِ:وبقمؽ،:اگدنیھ:امیؿواہ :ہن:ا:،ںیہ:ادنیھ:دوون :ٓاںیھکن:یک:سیاکرگن:ے،:نکیل:ریہ

ارگ:اس:وہج:ےس:ہک:اکرف::،ںیہ:ادنیھ:ٓاںیھکن دوون :وہج:ےس:اس:یک:ہن:نو ے:یک:امیؿاکرف:ے،:ا

:ہیاکرف:ےس:مہ::نواجےئ:اور:اؿ:اک:ہبلغ:نواجےئ:وت:اگدنیھ:وکحتم:اکرفو :یک:،ںیہ:ںیم:تیارثک

دوون ::ہک:اس:یک: ویک:،ے،:ذٰہلا:اقونؿ:اس:فرح:نوان:اچےیہ:ایرفام:ہیہہک:ےتکس:ہک:رقٓاؿ: ے::ںیہن

:ایک:،ںیہ:ںیہن:ٓاںیھکن ::ام ے:اگ،:ہکلب:ارگ:وکیئ:رقٓاؿ:اور:املسمون :یک:وہ :ایانداؿ:صخش:اج:رک:رہنو

۔دےتی اپک:وک:اگایل:ٓاِؿ وہ:رق:!ے:وت:وعنذ:ابہلل:ایرفام:ہی ےس:اتہک:ہک:اہلل: ے:رقٓاؿ:ںیم:اگدنیھ

ہملک::نکیل:،ںیہ:ایدہارگہچ:افقس:وافرج:املسمؿ:ز:ںیم:ملسم:گیل:ایےک:ربسکع:ٓاؽ:اڈن:اس

:،ںیہ:ادنےھ:ںیہن:نکیل:،اک ے:وت:ںیہ:ہیٓاھکن:وت:ے،::کیا:یک:امیؿوہج:ےس:اؿ:ےک:اپس:ا:نو ے:یک

:اؿافقس:رمکح:انتک:یہ:۔:ٓاج:اپاتسکؿ:ںیماپک:وک:نس:وت:ےتکس:ںیہ:مک:از:مک:رقٓاِؿ :،ٓاھکن:واےل:ںیہ:کیا

رک:اتکس۔:ںیہن:اتسگیخ:اشؿ:ںیم:رقٓاؿ:یک:!اپک:وک:نس:رک:وعنذ:ابہلل:ے:وت:املسمؿ،:رقٓاِؿ :نو،:نکیل

:رۃمح:اہلل:ہیلعاالتم::میکح ٓاھکن:ےس::کیا:ے،:اکین:روھک:ہک:ملسم:گیل:ایدہلمج::ہیاک::

ے،::اگدنیھ:اک:ابین:سیاکرگن:ویک :ہکے،::دوون :ٓاوھکن :ےس:ادنیھ:سیے:اور:اکرگن:ادنیھ

مؤسسۃَارلسالۃ،بابََفَالعتصامَبالکتابَوالسنۃ،(1030)1/206:کزنالعمال ؎13

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 22

اوہن ::ںیم:ے،:اریخ: یھ:انجح:ے،:وج:ہملک:وگ:ے:اور:ینس:دمحم:یل:اک:ابین:وج:اکرف:ے:اور:ملسم:گیل

ےک:: نو :اور:وینس:ینس:اھت:ہک:ںیم:ایےس:اصػ:ہہک:د:رۃمح:اہلل:ہیلع:ادمح:امثعین: ے:العہم:ریبش

:ڑپاتھ:نو :اور:میکح:ےقیفر :یل:ومالان:ریبش:ےک:ےجیتھبرۃمح:اہلل:ہیلع:االتم::ےک:اطمقب:امنز

: انجح:وک:وینس: ے:دمحم:یل:ہک:ںیم:یک:ؿابت:ایب:ہی ے:ھجم:ےس:وخد:رۃمح:اہلل:ہیلع: یاصبح:اھتون

فرح:امنز:ڑپےتھ:ےھت::یک: اور:وہ:وینس:یک:اتدیک:یک:یاپدنب:یک:زامن:اور:اںیہن:ےک:اطمقب:امنز:اھکسیئ

امنِز:انجزہ: ینو ،:ریم:نو :اور:یفنح:ینس:ہک:ںیم:یک:نوا:وت:وتیص:بیاور:بج:ااقتنؽ:اک:وتق:رق

:انی،انجزہ:تم:ڑپاھ ے:د:ااور:کلسم:واےل:وک:ریم:ےگ،: یس:اصبح:ڑپاھںیئ:ادمح:امثعین:ومالان:ریبش

ے،:ارگ:: رۃمح:اہلل:ہیلع:ادمح:امثعین:ومالان:ریبش:؟اھیئامنِز:انجزہ:سک: ے:ڑپ:یک:اؿہک::ےیجیل:ھکیٓاپ:د

:وک:امنِز:انجزہ:ڑپاھ ے:یک:رۃمح:اہلل:ہیلع:ادمح:امثعین:اور:کلسم:ےس:قلعت:رےتھک:وت:ومالان:ریبش:وہ: یس

اؿ:ےک:اسھت۔:داع:یھت:ہن:رکےت،:ارے!:زبروگ :یک:زگ:وتیصرہ

و:مغ رٹسم:انجح:اک:درد:ےک:ےیل:اپاتسکؿ

:رۃمح:اہلل:ہیلعی:اصبح:اھتون:یل:اصبح:اتم:اک:درد:رےتھک:ےھت۔:ومالان:ریبش:انجح

:ےجب:دمحمیل:ہک:ںیم:ایک:ؿ ے:ھجم:ےس:ایب ی:اچنہپ،:رضحت:اھتون:انجح:ےک:اپس:دیلہ:رات:ابرہ

ہک:اس::اھکی ے:د:اھت،:وت:ںیم:انیطخ:اھت،:وہ:د:یرضور:کیاک:انجح:اصبح:ےک:ان:ؾ:ا:رۃمح:اہلل:ہیلع

ے:::رۃمح:اہلل:ہیلع:االتم:رمہبت:میکح:کیاور:ا:،ےھت:رو:رے:اپاتسکؿ:ےک:ےیل:ںیم:وتق:وہ:دجسہ

تم:وھجمس،:اہلل::ے،:اؿ:وک:ریقح:اھکید:املع:ےک:ابلس:ںیم:انجح:وک:وخاب:ںیم: ے ہک:ںیم:ایرفام

ڑبا:اکؾ:ےل:ےل۔::سج:ےس:اچے:وکیئ

ِ دج:و:دہج:املع:یک:اپاتسکؿ:ےک:ےیل ایقؾ

:ںیم:ؾاور:اپاتسکؿ:ےک:ایق:ایاک:اسھت:د:ڑبے:ڑبے:اہلل:واےل:املع: ے:ملسم:گیل:ذٰہلا

:اصبح::ادمح:امثعین:ومالان:ریبش:اپاتسکؿ:ںیم:بج:اپاتسکؿ:انبوت:رغمیب:انچ :ہچ ،رکدار:ادا:ایک:میظع

:اتسکؿ ے:اپرۃمح:اہلل:ہیلع::اصبح::ومالان:رفظ:ادمح:امثعین:اپاتسکؿ:ںیم: ے:اور:رشمیقرۃمح:اہلل:ہیلع:

:رہلا ومالان:ےس:انجح:اصبح: ے:اہک:ہک:ارگ:رۃمح:اہلل:ہیلع: ادمح:امثعین:ومالان:ریبشاور:ای،اک:ڈنھجا

وت:اپاتسکؿ:ہن:اتنب۔::ےتیاسھت:ہن:د:ااور:ٓاپ:رضحات:ریم:ی:رۃمح:اہلل:ہیلعاصبح:اھتون:ارشػ:یل

23

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

اجراہ:ے۔::ٓاہتسہ:رفاومش:ایک:ٓاج:املع:وک:ٓاہتسہ:نکیل املع:اک:تہب:ڑبا:اہھت:ے۔:ںیم:داینب:اپاتسکؿ:یک

: ے:وخد:اس:ںیم:اک:بس:ےس:ڑبا:االجس:نوا،:ںیم:ملسم:گیل:ایؽ:اڈنٓا :ٓاابد:ںیماسےنم:اہٰل:ےریم

۔:اس:ےک:دعب:اگل:ہطخ:انبان:اچےیہ:کیہک:املسمون :وک:ا:رقار:داد:اپس:نویئ:سج:ںیم:،رشتک:یک

ےک:مامؾ::ملسم:گیل:ایٓاؽ:اڈن:اک:بس:ےس:ڑبا:االجس:نوا،:سج:ںیم:ملسم:گیل:ھ:ںیمامظع:ڑگ

اصبح،::امثعینالان:رفظ:ادمحوماصبح،:ادمح:امثعین:اور:املع:اشلم:ےھت،:ومالان:ریبش:رڑبے:ڑبے:ڈیل

۔ہاخؿ:اور:رٹسم:انجح:وریغ:یل:تقاصبح،وناب:زادہ:ایل:رسحت:وماہین

ِ زتپ:اور:دخامت:یک:ی:ہیلعہللتمحرضحت:وھپوپلر:اپاتسکؿ:ےک:ےیل:ایقؾ

:رۃمح:اہلل:ہیلع:االتم::میکح:،خیش:ریمے :رضحت:ومالان:اشہ:دبع:اینغل:ےک:الج:ہفیلخ:

ےھت:اور:تہب::یرٹیےک:رکیس:ملسم:گیل:ھ:یکوپرے:امظع:ڑگ:رۃمح:اہلل:ہیلع یاصبح:وھپوپلر

ہک:اپاتسکؿ:نب:اجےئ:اور:رضحت:رات::دنھ:اور:رکف:یھت:کیرسرگؾ:ےھت۔:رضحت:وک:ا:ایدہز

:االسیم:کیا:ےس:ٓازاد:اپاتسکؿ:یک:الغیم:یک:رفو اک:اہلل!:ایروےت:ےھت:ہک::رات:رھب:دجسے:ںیم

ت:پ دج:ڑپھ:ےک:وھپوپلر:رضح:االجس:ےک:ےیل:ھ:ےک:ایسامظع:ڑگ:ےیھکی،تنطلس:انب:دے،:اور:د

:ریرقت:ےئگ،:اؿ:یک:وک:ےنیل:رۃمح:اہلل:ہیلع:ھ(:ےس:وگروپھکر:رضحت:ومالان:رفظ:ادمح:امثعین)امظع:ڑگ

:رضحت:اؿ:وک:ےک:وتق:ءاور:دورسے:دؿ:اشع:نویئ۔:پ دج:ےک:وتق:اکر:رواہن:رکا ے:ےک:ےیل

ے:اور::امنز:ڑپاھیئ:یکءپ دج:ےک:ووض:ےس:اشع::: ےہک:ںیم:ایاور:رفام:ڑپاھیئءےل:رک:ٓاےئ:اور:اشع

ہگج:رانک:ڑپ:اجات،:رضحت::ااجنتس:گل:اجات:اور: یس:ویک :ہک ،ایپ:ںیہن:اک:رطقہ: یھ:اپین:کیاسرا:دؿ:ا

امہرے:ااکرب ے:اس::انب ے:ںیم:ؿ۔:اپاتسکرک:واسپ:ںیچنہپاچےتہ:ےھت:ہک:سب:دلج:ومالان:وک:ےل:

۔ںیہ:یک:شیپ: فرح:ےس:رقاباین

:اور:ومالان:رفظ:ادمح:امثعین::رۃمح:اہلل:ہیلعاصبح::ادمح:امثعین:ومالان:ریبش:ںیم:اس:ےسلج:رھپ

:رۃمح:اہلل:ہیلع اصبح وموجد::اس:ںیم: یھ:ںیم:،نوںیئ:ریںیرقت:یک:نیڑبے:ڑبے:امعدئ:ےسیج:

ادمح:::ٓاابد:ےک:دعب:اس:اک:دورسا:درہج:اھت۔:ومالان:ریبشاہٰل:دنہواتسؿ:ںیم:دیاھت،:اانت:ڑبا:ہسلج:اھت:ہک:اش

ذٰہلا:وکحتم::،ولگ:مک:ںیہ:دنیارد:ہک:اس:زام ے:ںیم:ایرفام:ںیم:ریرقت: ے:اینپ:رۃمح:اہلل:ہیلع امثعین

الستم::حیحص:ہیوت::رے:یگ:ںیم:امنیئ ہار:ارگ:املع:یک:نکیل:،رے:یگ:ےک:اہھت:ںیم:وت:اؿ:رٹسمو :یہ

:چنہپ:ںیکس:وت:اسلح:کت:ںیہن:ایےگ:اور:ارگ:اوہن : ے:املع:وک:رظن:ادناز:رکد:اسلح:کت:چنہپ:اجںیئ

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 24

رصمع:ڑپاھ:وج:ٓاپ:وک:انس:راہ:نو ،::کیا ے: رۃمح:اہلل:ہیلعاصبح::ادمح:امثعین:۔:رھپ:ومالان:ریبشےگ

؎ ایرفؼ:ے؟:رفام:ایک::ںیمرصمع:ے:ہک:رٹسم:و:اّلم:بیوبر:بیجع

اتلم:اسلح:ںیہن:اںیہن: یتلم:ںیہن:یتشک:ںیمہ

:ینعیّ:ںیہن:ے،:امہرے:اپس:یتشک::ےب:اچرہ:نیکساور:اّلم:واسلئ:واابسب:ںیہ:یاؿ:ےک:اپس:امد

ولگ::ہی۔:اکش:ہک:راہتس:ولعمؾ:ںیہن:ے:نکیل:راہتس:ولعمؾ:ے:اور:اؿ:ےک:اپس:یتشک:ے:نکیل

اپر:گل:اجےئ:۔::یتشک:وت:اؿ:یک:ںیدے:د:ںیمہ:الچ ے:ےک:ےیل:اور مہ:وک:اھٹب:ںیل:ںیم:یتشک

ادقس:اک:وخاب:اور:ایق:رضحِت ِ اشبرت:اپاتسکؿ:یک:ؾ

ہک:اپاتسکؿ:نب:اجےئ:اگ،::نویئ:اشبرت: یھ:رات:ےھجم:وخاب:ںیم:ےسلج:یک:ایس:ریخ

ی:اصبح:وھپوپلر:اشہ:دبع:اینغل:خیش:ےہک:ریم:اھکید:اہلل:واول :ےک:اس:الغؾ،:ارتخ: ے:وخاب:ںیم

رپ رۃمح:اہلل:ہیلع :،ےل:رے:ںیہ:ےس:رکوںیٹ:ے:اور:رضحت:ےب:ینیچ:اافنؽ:انزؽ:نوریہ وسرہ

:ایک:؟ںیہ: ویک:نیچ ے:وپاھچ:ہک:رضحت!:ٓاپ:ےب::ںیم اافنؽ:اک:زنوؽ:نو:راہ: ٓاپ:ےک:اورپ:وسرہ

:ے؟:ںیم :ںیم:،یھت:ڑپیھ:ںیہن:ریسفت:اافنؽ:یک: ے:اس:وتق:کت:وسرہ

وک::اافنؽ:ےک:اضمنیم:وسرہ

اےنت:: نوا:وت:رضحت:وک:وخاب:انس:رک:وپاھچ:ہک:ٓاپ:ویک:ارےس:دیب:دنین:وت:بج:ںیم،ہن:اھت::اجاتن: یھ

:ےب:نیچ اصبح::ومالان:اشہ:دبع:اینغل:خیش:ےے؟:وت:ریم:ایک:ریبعت:اافنؽ:ےک:زنوؽ:یک:ےھت:اور:وسرہ

:ویک :ہکاہلل:اپاتسکؿ:نب:اجےئ:اگ،::ہک:اب:اؿ:اشء:ید:ریبعت: ے:اس:یک:رۃمح:اہلل:ہیلعی:وھپوپلر

اک:ذترکہ:ے۔:وتفاحت:اور:امِؽ:تمینغ:اافنؽ:ںیم:وسرہ

اکرف:ےس:الضف:ے:رہ:احؽ:ںیم:ومنم

:امظع:نوےئ:ںیہ:ریہک:اصبح!:اپاتسکؿ:ےک:ےنتج:رمکحاؿ:و:وز:ولگ:ےتہک:ںیہ:ضعب

:اؿ:رشاویب:ی،د:وک:وکحتم:ںیہن:وی ومول:،بس:افقس:وافرج:نوےئ:ںیہ ےس:اےھچ:وت:: ذٰہلا

:ا:وت:اس:اک:وجاب:نس:ول،:تیب:،امہرے:دنہواتسؿ:ےک:دنہو:ولگ:ںیہ :یسیاکرگن:کیاہلل:ےک:ادنر

رۃمح:اہلل:ہیلع یاصبح:اکدنولھ:سیالنور:رضحت:ومالان:ادر:ارشہیفاجہعم::ثیادحل:صخش: ے:خیش

ؿ:ےک:اور:دصرو :ےس:وت:امہرے:دنہواتس:ریو ےس:اہک:ہک:ٓاپ:ےک:املسمؿ:افقس:اور:انرفامؿ:وز

: ے:وںیہ:رۃمح:اہلل:ہیلع یاصبح:اکدنولھ:سیوت:رضحت:ومالان:ادر:اےھچ:ںیہ:ریاکرف:دصر:اور:وز

25

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

ِمٌنََخَ ہک:ایوجاب:د:ُاس:وکےس::تیٓا:اپک:یک:رقٓاِؿ :ہبعک:ںیمَّۡمُؤٌٌََوَلََعۡبد

ٍۡکََری ِ

ۡۡنَّمُرش

ِّم

ََبُکۡمَۡلَۡوَاَۡع ّوَ

14؎

انگہ:اگر:نو،:رشمک:اوراکرف:ےس:الضف:اور:رتہب:ے::دنبہ:اچے:انتک:یہ:ومنم

ََبُکْمَََْبُکْمَاور:،ارگہچ:مت:وک:وہ:رشمک:اور:اکرف:ااھچ:اتگل:نو:َولَْوَاَۡع

ْ:َولَْوَاَۡع رفامےت:نوےئ:اس::

لمع:رقٓاؿ::ہیااشرہ:اھت:ہک:مت:وک:اکرف:ااھچ:اتگل:ے:وت:اہمترا::اس:ںیم:ی،رھک:د:رپ:ایلگن:رتعمض:ےک:ےنی

:الےت:نو،:املسمؿ:انتک:یہ:ہک:مت:اکرفو :وک:املسمون :ےک:اقمےلب:ںیم:ای:اور:رفامےک:الخػ:ے

:بج:کت:اس:ےک:دؽ:ںیم:انگہ:ہن:وھچڑے،:نکیل: یھ:اور:دباکر:نو،:وکیئ:انگہ:اگراور::ابکیب:،رشایب

:ڑلپے:ںیم:کیےک:اکرفو :وک:رتازو:ےک:ا:داین:یوہ:رکوڑو :اکرفو :ےس:الضف:ے،:اسر:ہملک:ے

املسمؿ،:ہملک:ڑپےنھ:واےل:وک:رھک:دو:وت:املسمؿ:اک::انگہ:اگر کیا:رھک:دو:اور:دورسے:ڑلپے:ںیم

:زسا:اپ:اجےئ،:نکیل:یس:یوھتڑ:اجےئ:اگ،:اچے:انگنو :یک:تنج:ںیم:ہینو:اجےئ:اگ:اور::یڑلپا:اھبر

زسا::دایمئ ےک:ےیل:ؿاجےئ:اگ:اور:املسم:منہج:ںیم:ےک:ےیل:ہشیمہ:زسا:ے،:اکرف:ہشیمہ:اکرف:وک:دایمئ

نو:اتکس:ے:ہک:رصػ:: یھ:ہیےگ:اور::ںیدالخ:رک:د:اس:وک:تنج:ںیم:ٓارخ:ںیم:اہلل:اعتٰیل ے،::ںیہن

۔ںیاےس:اعمػ:رک:د:وہج:ےس:اہلل:اعتٰیل:یک:امیؿا

:اہلل:یک:اور :ا:ایک:ومنم:رپ :اس:رپ :ا:کیرتمح:ے! صخش: ے:کیواہعق:ے:ہک

رپ::اھت،:ہن:روزہ:دار،:سب:ایس:یہن:امنز:،اور:اس:ےک:ہنم:ےس:اہلل:لکن:ایگ:رکوٹ: ی:ںیم:احتلِ:دنین

اور:وج:اہمترے:ہنم::وسےت:نوےئ:رکوٹ:دب ی:ہک:مت: ے:تلفغ:ںیم:ای ے:اس:وک:شخب:د:اہلل:اعتٰیل

:امکل:ے،:اشنہشہ:ے،:سج:یک ے:وبقؽ:رک:ایل:وہ:ںیم:ایگےس:اہلل:لکن: :وہ :اچے:دنسپ::۔ وج:ادا

:کیا:اوٹن:واےل:یک::دنسپ:رک:ےل:اور:اس:رپ:رفغمت:رکدے۔:بج:ریشرکےل،:وج:ہتکن:اچے

اور:اس:وک:ااعنؾ::تکلمم:ےک:ابداشہ: ے:دنسپ:رک:ایل:یڑب:ویداین:کیاس:ےک:ولسٹ:وک:ا:ینعیادا،:

ہتکن:دنسپ:رک:ےل:اور:اس:رپ::اک:وکیئ:وت:امکل:اکلمل:ے،:وہ:ارگ: یس:وت:اہلل:اعتٰیل:،ایارکاؾ:ےس:وناز:دو

ارتعاض:ے۔:وناز:دے:وت:اس:رپ:ایک

یِْنََتیٓا میلعت:رفغمت:و:رتمح:یک:ےس:ادیمِ ٰملِِکَیَْوِمَالِدََّوہ ََیَْوِمَٰملِِک ::َیِْنَالِدّ :ںیم:ریسفت:ےک:دؿ:اک:امکل:ے،:اس:یک:تماہلل:ایق:ینعیے،

نواگ،:جج:وت:اقونؿ:اک:اپدنب:نوات::ےک:دؿ:اک:امکل:نواگ،:جج:ںیہن:تمہتکن:تہب:امہ:ے:ہک:اہلل:ایق:کیا

221 :البقرۃ ؎14

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 26

ےک:دؿ::تمہک:ایق:ای ے:رفام:ے:اور:وکحتم:اک:الغؾ:نوات:ے،:وخنتاہ:دار:نوات:ے،:ہکبج:اہلل:اعتٰیل

اقونؿ:ےس::اک:امکل:نو :اگ،:سج:وک:اچنو :اگ:اس:وت:ںیم:دعاتل:اقمئ:نویگ:ااصنػ:یک:یبج:ریم

ہملک:نو،:ارگہچ:اقونؿ:ےس:وہ::اس:ےک:دؽ:ںیم:مح:ےس:اعمػ:رک:دو :اگ،:رشبہکیطر:ابال:رت:نو:رک:اشیہ

:اکرف:وک:وت:ںیہن:اعتٰیل:اعمػ:رک:دو :اگ،:اہلل:ےیزسا:د:ریغب:سج:وک:اچنو :اگ:منہج:اک:قحتسم:نو،:نکیل

اہلل: ے:اانپ::املسمؿ:ےک:ابرے:ںیم:انگہ:اگر اگ،:نکیل:اجےئ منہج:ںیم:ےک:ےیل:ےشخب:اگ،:اکرف:ہشیمہ

دے،:اچے:وت:الب:زسا:اعمػ:رکےک:تنج::جیھب:قح:وفحمظ:راھک:ے:ہک:اچے:وت:زسا:دے:رک:تنج:ںیم

نو :اگ،::اقیض:تیثیحب:دؿ:ںیم:ےک:تمہک:ایق:ایرفام:ںیہن:ہی ے::اہلل:اعتٰیل:ےیل:اطع:رفامدے،:ایس

ََیَْوِمَٰملِِکَایہکلب:رفام وت:اقونؿ:اک:اپدنب:نوات:ے،::دعاتل:اک:امکل:نو :اگ۔:اقیض:ںیم:ینعی ،یِْنَالِدّ

اعمػ:رک:اتکس::رمح:ےک:رجمؾ:وک:الب:زسا: یھ:رک:اتکس:ے،:وطبر:اشیہ:ہلصیف:امکل:اقونؿ:ےس:ابال:رت: یھ

ََیَْوِمَٰملِِکََے بس::ہی وکرٹ:ےک:جج:میدعاوتل :ےک:جج،:رپس:یک:داین:۔ے::ریسفتہی یک:یِْنَالِدّ

اہلل:امکل:ے،:اس: ے::نکیل:،ںیہ اور:اقونؿ:ےک:اپدنب::،دعاتل:ےک:المزؾ:ںیہ:ہی ،ںیہ:امکل:ںیہن

نوا:ے:::ایرعِش:امظع:ےک:اسےنم:وھکلا ے::اہلل:اعتٰیل:ےیل:رمح:وفحمظ:راھک:نوا:ے،:ایس:اانپ:اشیہ

َ ََرْحَمِتَََْْسَبَقت 15ََغَضِبْ

؎

َ

۔:اشہ:دبع:ااقلدر:اصبح:رتمح:ٓاےگ:ڑبھ:یئ:یوت:ریم:دوڑ:نویئ:رتمح:اور:بضغ:ںیم:ریمی

ے:رعِش:امظع: ہک:اہلل:اعتٰیل:ےتھکل:ںیہ:(ےک:ےٹیب:رۃمح:اہلل:ہیلعاہلل:اصبح::اشہ:و ی) رۃمح:اہلل:ہیلع

ََےک:اسےنم ََرْحَمِتَََْْسَبَقت تم: ے:ایق:ے:ہک:اہلل:اعتٰیل:ایوھکلا:اتب ے:ےک:ےیل:ہیَغَضِبْ

اشخب:اجےئ:وت:اہلل::اقونؿ:ےس:ہن:رمح:اک:قح:وفحمظ:راھک:نوا:ے،:اتہک:ارگ:وکیئ:اشیہ:ےک:دؿ:ےک:ےیل

::اےنپ:اشیہ :یبقِ :ہیرمح:ےس:اےس:اعمػ:رک:دے، ::از :رسخواہن:ے، :ہلمج:اشہ::ہیرمامحِ اردو

:تمہک:ایق:ایوھکلا:د:ہیرمح:ےک:وطر:رپ:اہلل: ے::اشیہ:ینعیاک:ے،::رۃمح:اہلل:ہیلع: ااقلدر:اصبحدبع

نو:رک::ویسدعاتل:ےس:ام:رجمؾ:ٓارخ:ںیم:یدوین:رمح:وفحمظ:ے،:ےسیج:اشیہ:اریم:ےک:دؿ:ےک:ےیل

رکےت::الیپ:اہر:ےئگ،:اب:مہ:اشہ:ےس:رمح:یک:وکرٹ:ےس: یھ:میرکات:ے:ہک:مہ:رپس:اشہ:ےس:الیپ

اےس::ےسرمح::وت:ابداشہ:اقونؿ:ےس:ابال:رت:نورک:اشیہ:ےیجیاعمػ:رکد:رمح:ےس:ںیمہ:ہک:اشیہ:ںیہ

ظ:راھک:نوا:ے۔رمح:اک:قح:وفحم:اےنپ:اشیہ: ے: یھ:اہلل:اعتٰیل:یہ:ےسیے،:ا: اتاعمػ:رک:د

َتعاٰٰلَبابَ وِلََ،(7601)2/1127:حصحیَالخباری ؎15ٰ یۃالمظہرَۃالمکتب ،نَجمیدبلَہوَ را

27

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

اعرافہن:داع:اونیھک:اکی

:رک:ول:ہک:اے:دخا!:اےنپ:اامعِؽ:دب:اور:اینپ:ںیہی وہ:الیپ:رمح:یک:!اشیہوھکید:اور

ق ؤو انالی

:

مہ::اس:ےیل:،دالخ:ہن:نواجںیئ:مہ:منہج:ںیم:رطخہ:ے:ہک:ںیہک:رو:ےس:ںیمہ:وہج:ےس،:اقونؿ:یک:یک

ہک::دروخاتس:رکےت:ںیہ:رمح:یک:ٓاپ:ےس:اشیہ:ںیم:یہ:دعاتل:اقمئ:نو ے:ےس:ےلہپ،:داین:اشیہ

:یھبک۔امہرے:اامعؽ:تہب:رخاب:ںیہ:ویک :ہکےیجی،رمح:وک:دقمر:رک:د:اےنپ:اشیہ:ٓاپ:امہرے:ےیل

رمح::اشیہےس::اہلل:اعتٰیل ہک::تہب:امہ:ہتکن:ے:اوراتم:وک:اھکسان:اچےیہ:،ہیےیجیک:داع:امگن:ایل:ہی یھبک

:نوات:وت:اصبح: ے:اہک:ہک:اس:فرػ:ذنہ:لقتنم:ںیہن:کی۔:)ارک:ںیل:ںیم:یہ:دروخاتس:داین:یک

لقتنم:نو؟:ذنہ:وت:لقتنم:نوات:ے:بج:لقتنم:رک ے:واول :ےک:اسھت:رے،::ہک(:ذنہ:ےسیک:ایرفام

:ہی ںیم:وترے:،:رھپ:ذنہ:لقتنم:نوات:ے۔:تبحص:ںیم:ھچک:دؿ:اؿ:یک:نج:ےک:ذنہ:لقتنم:نوےت:ںیہ

رکو:ہک:اپاتسکؿ:ےک:املسمون :ےس:وت:دنہواتسؿ:اور:دنلؿ:تم::فیرعت:اکرف:یک: یس:اتب:راہ:اھت:ہک:یھبک

ے۔: ھجم:ول:اس:وک:۔:ہشیصخش:اک:اخہمت:رفک:رپ:نو ے:اک:ادن:ےسیا:،ےک:اکرف:اےھچ:ںیہ

ااکشؽ:اک:لح:اکی

:وک:متخ:رکات:نو ۔:ضعب:ولگ:ےتہک:ںیہ:ریااکشؽ:اک:وجاب:دے:رک:رقت:کیا:ںیم:اب

:ایک:ے:اور:دنلؿ:ںیم:نواجیت:یوچر:ڈاؽ:دو:وت:وہ: یھ: یھ:ریس:کیک:رپ:اڑس:اپاتسکؿ:ںیم:اہی ہک:

:واہ:یدار:امیؿا رگناؿ::ٓادیم:اور:وکیئ:واہ!ارے!واہ :ٹف:اپھت:رپ:اابخر:رےھک:رےتہ:ںیہ:ے،

اس:فرح:اابخر::ارگ:وکیئ:اہی ے:اور:: اترھک:د:وںیہ:اابخر:ااھٹات:ے،:اس:ےک:ےسیپ:وجنوات،::ںیہن

:ٹیب:یک:رمیغ:اک:اپاخہن:اھکات:ے:!وج:اہیھت:اتہکنو :ہک:ےینس:ںیم:،رھک:دے:وت:ولٹ:امر:چم:اجےئ:یگ

:روج:ڑبے:وچ:ویک :ہک ،ےتھجمس:ںیہ:وتنیہ:وک:اینپ:یوچر:رھبات،:وہ:افکر:وھچیٹ:ںیہن:ےس:اس:اک:ٹیپ

اور:رکوڑو :وپڈن:اک:ڈاہک:امرےت::رکےت،:وہ:ڈاہک:امرےت:ںیہ:ںیہن:یوہ:دو:اچر:روےپ:وچر:نوےت:ںیہ

وت:الوھک :زان:نوےئگ:اور:الوھک ::نویئ:لیف:یلجب:ےک:ےیل:رید:یوھتڑ:ںیم:ارماکیرمہبت::کی۔:اںیہ

نوا::ایگ ارماکیاکؿ:رک ے:واال:ود:وس ے:یک:ی،وجاؿ:وجرہ:کیاپاتسکؿ:ےس:ا:اہی ڈاےک:ڑپ:ےئگ۔:

ڈاوکٕا: : ے::راےتس:ںیم:،وک:داھک ے:ےک:ےیل:ےل:رک:اج:راہ:اھت: یس:ویراتاھت،:واہ :وس ے:ےک:ز

۔ایگ:ےک:ےیل:تیزعت:اہی وخد:رموحؾ:ےک::ےل:ےئگ،:ںیم:ویراتر:زاو:یامرد:وگ ی

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم 28

بیدب:ذہت:بیِذہت:یک:ویرپ

ٓاابد::ردیح:ہک:ںیم:ںیہ: یھ:ےک:ہفیلخ:خیش:ےےس:طخ:اھکل،:وہ:ریم:ارماکیصخش: ے::اکی

:یوت:ریم:،ںیہ:وھچےٹ:وھچےٹ:وناہس:ونایس:ےریم:اہی نوا:نو ،::ایٓا:ارماکی اہی ےس::ایدنک:اڈن

دو ::رپ:وفؿ:رک:99ا یھ:ںیم:ںیھکی، ے:اہک:ہک:انان:اجؿ!ذرا:ااب:مہ:وک:امر:رک:وت:د:یچب:اپچن:اسؽ:یک:،ونایس

:کیا:ےس ےک:اخدناؿ:ںیم:یہ رھپ:اؿ:،اور:ااب:وک:رگاتفر:رک:ےک:ےل:اجےئ:یگ:یگٓاےئ:وپسیل:،یگ

ہک:اس::ھکل:رے:ںیہ:اور:وہ:طخ:ںیم:ایرپ:وفؿ:رکےک:اےنپ:ااب:وک:رگاتفر:رکا:د:99 ے::ڑلیک:اسؽ:یک:رہایگ

نوا:ے،:اور:ااب:اک::ایڈولا:ںیم: ے:ااب:وک:لیج:یچب:اسؽ:یک:رہ۔:ایگںیہ:ںیم:کت:لیج:ےک:ااب:اجؿ:ا یھ

اتہک:ے:ہک:مت:اکجل:: ات،د:ھجم:وک:ابرہ:ڑلوک :ےک:اسھت:پگ:پش:رک ے:ںیہن:ہیہک::یہیے؟::رجؾ:ایک

اوالد:رپ:رمح:رکو۔:اجؿ:رپ:اور:اینپ:اج ے:واول!ذرا:اینپ:ارماکینو:؟:اے::یتلم: ےک:ڑلوک :ےس:ویک

اپاتسکؿ:االسیم:تکلمم:ے

ضعب:ولوگ :ےک:دؽ:ںیم:ہی:اک:وجاب:د ات:نو :رھپ:رقتری:متخ۔:سب:اکی:اور:ابت

ایخؽ:ٓاات:ے:ہک:اپاتسکؿ:ےنب:نوےئ:اانت:زامہن:نوایگ:نکیل:االسیم:اقونؿ:انذف:ںیہن:نوا،:ولعمؾ:ںیہن:

فرح:ضعب:ولوگ :یک:فرػ:ےس:ہی:وساؽ: یھ:نوات:ے:ہک::ہک:ہی:االسیم:تکلمم:ے:ای:ںیہن؟:ایس

ایک:اپاتسکؿ:یک:اکی:اچن: یھ:زنیم:یک:افحتظ:ںیم:ارگ:اجؿ:یلچ:یئ:وت:اس:رپ:اہشدت:ےلم:یگ:ای:

:ہک:اؿ:اشء:اہلل:اعتٰیل: ںیہن؟:ےھجم:اؿ:دوون :ابوت :اک:وجاب:دانی:ے:اور:ںیم:ااسی:وجاب:دو :اگ:

اگ:۔:ومالان:ریبش:یل:رموحؾ،:میکح:االتم:ےک:ےگس:ےجیتھب،:اخاقنہِ:اسری:داین:ےک:املعء:وک:امانن:ڑپے:

:رضحت:ومالان:

ملتل

:ا :ہک:ڑبے:ااب:میکح:االتم:دجمد اھتہن:وھبؿ:ےک:ممتہم: ے:ھجم:ےس:رفامای

ے:رفامای:ہک:انداؿ:الہ:ملع:ےتھجمس:ںیہ:ہک:سج:کلم:ںیم:::رۃمح:اہلل:ہیلعارشػ:یل:اصبح:اھتونی::

ؿ:رفام :روا:نو:نکیل:واہ :االسیم:اقونؿ:انذف:ہن:نو:وت:وہ:االسیم:تکلمم:املسمؿ:رمکحاؿ:نو،:املسم

اس:کلم:وک:اکرفو :وک:دے:دو،:ینعی:ارگ:اکرف:اس:رپ:ہضبق:رکںیل:وت:وکیئ::!ںیہن:ے:اور:وعنذ:ابہلل

رحج:ںیہن،:ویک :ہک:وہ:االسیم:تنطلس:ںیہن:ے۔:اس:ےک:وجاب:ںیم:رضحت:میکح:االتم:

:رضحت:ومالان:

ملتل

ے:رفامای:ہک:نس:ول،:االسیم:::رۃمح:اہلل:ہیلع ارشػ:یل:اصبح:اھتونیدجمد:ا

29

دقر:و:تمیق:تکلمم:یک:االسیم

رضحت:یک:ایبؿ:رفومدہ:اس:رشیع:رعتفی:وک:اابخرات:ںیم: یھ:!تکلمم:یک:رعتفی:ایکے،:اکش:

ایک:اجےئ۔:رفامےت:ںیہ:ہک:االسیم:تنطلس:یک:رعتفی:ہی::اشعیایک:اجےئ،:باتںو :ںیم: یھ::اشعی

رک ے:یک:دقرت:راتھک:نو،:اچے::ے:ہک:سج:کلم:اک:رمکحاؿ:املسمؿ:نو:اور:وہ:االسیم:اقونؿ:انذف

نو:وت:وہ:کلم:االسیم:اقونؿ:ےک:اطمقب:االسیم:کلم:اور:االسیم:تکلمم:ے،:اچے::انگہ:اگروہ:انتک:یہ::

ونینم:ای:اطلسؿ:ڑبی:وکحوتم :ےس:ڈر:رک:ای:اےنپ:کلم:یک:رفام :روا،:املسم:ؿوہ::املسم

ؤمل

ؿ:اریم:ا

اغبووت :ےس:ڈر:رک:ای:اینپ:اامیین:زمکوری:ای:رشبی:زمکوری:یک:وہج:ےس:االسیم:اقونؿ:انذف:ہن:رکات:نو:

نکیل:اس:وک:االسیم:اقونؿ:انذف:رک ے:یک:دقرت:ے:وت:ایس:دقرت:یک:انب:رپ:وہ:تکلمم:اور:تنطلس:

السیم:تنطلس:الہکےئ:یگ۔:اپاتسکؿ:ںیم:ٓاج:کت:ےنتج:رمکحاؿ:ٓاےئ:بس:وک:رشتعی:یک:رو:ےس:ا

دقرت:احلص:یھت:ہک:وہ:االسیم:اقونؿ:انذف:رکدںی،:ذٰہلا:اپاتسکؿ:االسیم:تکلمم:ے۔:اس:ےیل:

ارگ:اس:یک:اکی:اچن:زنیم:یک:افحتظ:ےکےیل: یھ:وکیئ:اجؿ:دے:اگ:وت:وہ:دیہش:نواگ۔

:اپاتسکؿ:یک:افحتظ:مہ:رپ:رفض:ے :رےتہ:نوےئ:اپاتسکؿ:ےک:ذٰہلا :اس:ےک:ادنر ،

ںیم:ے:اور:ارگ::اصقنؿ:ےسوج:وخش:نو:مہ:ںیہن:ہہک:ےتکس:ہک:اس:اک:اامیؿ:اور:دنی:سک:درےج

اپاتسکؿ:اک:وکیئ:ڑکٹا:اگل:نواجےئ:اور:وکیئ:اس:رپ:وخیش:انمےئ:وت:اس:صخش:ےک:دنی:ںیم: یھ:کش:

انالوقئ :وک:دہاتی:اطع:رفامےئ۔:ے۔:اےسیولوگ :ےک:ےیل:مہ::یہی:داع:رکےت:ںیہ:ہک:دخا:اےسی:

یئھب!:ہی:رکف:نوان:ہک:االسیم:اقونؿ:انذف:نواجےئ:تہب:ابمرک:ے،:ااسی:نواجےئ:وت:احبسؿ:

:رکش:اجبالںیئ:ےگ::نکیل:اکی:االسیم:رایتس:نو ے:ےک:ابووجد:اپاتسکؿ: یک:تبیغ:رکان،:اہلل،:مہ:وت:دجسہ

:!ابہللےیل:ہی:انمت:رکان:ہک:اس:وک:وعنذ:ؿ:ےکاس:ےک:وٹےنٹ:رپ:وخیش:انمان:اور:اپاتسکاس:یک:ااہ ت:رکان،

دنہو:�