JİNEKOLOJİDE JİNEKOLOJİDE AKUT KARINAKUT KARIN

Prof. Dr. Atilla YILDIRIMProf. Dr. Atilla YILDIRIMD4 DersiD4 Dersi

20092009

Akut BatınAkut Batın: : Çeşitli nedenlere bağlı, ölümcül potansiyel Çeşitli nedenlere bağlı, ölümcül potansiyel taşıyabilen, akut, ağrılı karın patolojilerinin taşıyabilen, akut, ağrılı karın patolojilerinin tümünü ifade eder.tümünü ifade eder.Olaya peritonitin katıldığı major bir intra-Olaya peritonitin katıldığı major bir intra-abdominal patolojidir.abdominal patolojidir.

Eşlik eden bulgular:Eşlik eden bulgular:Ani başlayan ağrıAni başlayan ağrıPalpasyonla hassasiyetPalpasyonla hassasiyetBarsak seslerinin azalması /duyulmaması Barsak seslerinin azalması /duyulmaması Rebound duyarlılıkRebound duyarlılık

KARIN AĞRISIKARIN AĞRISIVisseral ağrı:Visseral ağrı:

Visseral peritonun kasılması, gerilmesi veya iskemisi Visseral peritonun kasılması, gerilmesi veya iskemisi sonucu oluşur.sonucu oluşur.Otonom sinir sistemi aracılığıyla iletilir ve beyinde, Otonom sinir sistemi aracılığıyla iletilir ve beyinde, talamusta algılanır.talamusta algılanır.Tam lokalize edilemez.Tam lokalize edilemez.

Parietal ağrı:Parietal periton irritasyonu sonucu oluşur.Patolojik organla ilgili kolayca lokalize edilir.Hareketleri kısıtlar.

Yansıyan ağrı:Yansıyan ağrı:Hastalıklı organdan uzakta, ancak onunla aynı nöral Hastalıklı organdan uzakta, ancak onunla aynı nöral segmentten innerve olan bölgelerde hissedilen ağrısegmentten innerve olan bölgelerde hissedilen ağrıÖr: Diafragma irritasyonunda omuz ağrısıÖr: Diafragma irritasyonunda omuz ağrısı

AĞRI TİPLERİAĞRI TİPLERİ

1. İnflamatuar ağrı: 1. İnflamatuar ağrı: (Ör:Akut appendisit,akut kolesistit,akut (Ör:Akut appendisit,akut kolesistit,akut pankreatit) Ağrı başlangıçtan itibaren yavaş yavaş gelişir. pankreatit) Ağrı başlangıçtan itibaren yavaş yavaş gelişir. Zirveye vardığında süreklilik kazanır. Zirveye vardığında süreklilik kazanır. 2.Kolik ağrı:2.Kolik ağrı: (Ör: Renal, bilier kolik, mekanik barsak (Ör: Renal, bilier kolik, mekanik barsak obstrüksiyonu) Düz kas spazmına bağlı aralıklı ağrı. Kısa obstrüksiyonu) Düz kas spazmına bağlı aralıklı ağrı. Kısa sürede zirveye varır, genellikle bir dakikadan kısa sürer, daha sürede zirveye varır, genellikle bir dakikadan kısa sürer, daha sonra kaybolur.sonra kaybolur.3. İskemik ağrı: 3. İskemik ağrı: (Ör. Mezenter arter tıkanıklığı)(Ör. Mezenter arter tıkanıklığı)

Damar tıkanır tıkanmaz sıfır noktasından derhal zirveye çıkar Damar tıkanır tıkanmaz sıfır noktasından derhal zirveye çıkar ve aynen devam eder. ve aynen devam eder. 4. Perforan ağrı:4. Perforan ağrı: (Ör. Peptik ülser perforasyonu) Genellikle (Ör. Peptik ülser perforasyonu) Genellikle ‘bıçak saplanır tarzda’ diye tanımlanan ve çok iyi lokalize ‘bıçak saplanır tarzda’ diye tanımlanan ve çok iyi lokalize edilen ağrıdır.edilen ağrıdır.5. Birleşik ağrı:5. Birleşik ağrı: (Ör. Strangüle hernide önce kolik sonra (Ör. Strangüle hernide önce kolik sonra inflamatuar ağrı) Birden fazla tipte ağrı bir arada bulunur. inflamatuar ağrı) Birden fazla tipte ağrı bir arada bulunur. Akut karın tablosuna yol açan hastalığın komplike bir hal Akut karın tablosuna yol açan hastalığın komplike bir hal aldığını ve cerrahi girişimin hızlandırılması gerektiğini aldığını ve cerrahi girişimin hızlandırılması gerektiğini düşündürür.düşündürür.

Alt karın ağrısı / Akut karın nedenleri Alt karın ağrısı / Akut karın nedenleri A) JİNEKOLOJİK NEDENLERA) JİNEKOLOJİK NEDENLER1) Gebelik komplikasyonu1) Gebelik komplikasyonu a) Ruptüre ektopik gebelika) Ruptüre ektopik gebelik b) Düşük tehdidi veya inkomplet abortusb) Düşük tehdidi veya inkomplet abortus c) Leiomyoma dejenerasyonuc) Leiomyoma dejenerasyonu2) Akut infeksiyonlar2) Akut infeksiyonlar a) Endometrita) Endometrit b) Pelvik enflamatuar hastalık b) Pelvik enflamatuar hastalık c) Tubo-ovaryan absec) Tubo-ovaryan abse3) Adneksial bozukluklar3) Adneksial bozukluklar a) Hemorajik fonksiyonel over kistia) Hemorajik fonksiyonel over kisti b) Adneks torsiyonub) Adneks torsiyonu c) Fonksiyonel veya neoplastik over kist c) Fonksiyonel veya neoplastik over kist rüptürürüptürü4) Tekrarlayıcı pelvik ağrı 4) Tekrarlayıcı pelvik ağrı a) Mittelschmerz (siklus ortası ağrı)a) Mittelschmerz (siklus ortası ağrı) b) Primer dismenoreb) Primer dismenore c) Sekonder dismenorec) Sekonder dismenore

Alt karın ağrısı / Akut karın nedenleriAlt karın ağrısı / Akut karın nedenleriB) NONJİNEKOLOJİK NEDENLERB) NONJİNEKOLOJİK NEDENLER1) Gastrointestinal1) Gastrointestinal a) Gastroenterita) Gastroenterit b) Akut apandisitb) Akut apandisit c) Barsak tıkanıklığıc) Barsak tıkanıklığı d) Divertikülitd) Divertikülit e) İnflamatuar barsak hastalığıe) İnflamatuar barsak hastalığı f) İrritable barsak sendromuf) İrritable barsak sendromu2) Genitoüriner2) Genitoüriner a) Sistita) Sistit b) Pyelonefritb) Pyelonefrit c) Üreterolithiazisc) Üreterolithiazis3) Kas-iskelet3) Kas-iskelet a) Karın duvarı hematomua) Karın duvarı hematomu b) Hernib) Herni4) Diğer4) Diğer a) Akut porfiriaa) Akut porfiria b) Pelvik tromboflebitb) Pelvik tromboflebit c) Anevrizmac) Anevrizma d) Abdominal anginad) Abdominal angina

Karın ağrısı / Akut karın??

Her karın ağrısı akut batın tablosu Her karın ağrısı akut batın tablosu oluşturmaz.oluşturmaz.Akut karın tek başına bir hastalık değil, Akut karın tek başına bir hastalık değil, çeşitli hastalıklara bağlı olarak gelişebilecek çeşitli hastalıklara bağlı olarak gelişebilecek bir klinik tablodur.bir klinik tablodur.Kadın hastada akut batın tablosu genel Kadın hastada akut batın tablosu genel cerrahi ve KHD ‘nin multidisipliner cerrahi ve KHD ‘nin multidisipliner yaklaşımını gerektirir.yaklaşımını gerektirir.Ani başlayan karın ağrısı ile karakterizeAni başlayan karın ağrısı ile karakterize

ACİL CERRAHİ GEREKTİREBİLEN klinik ACİL CERRAHİ GEREKTİREBİLEN klinik tablodur.tablodur.

TANITANIANAMNEZANAMNEZ

Karın ağrısı:Karın ağrısı:- Nasıl başladı?- Nasıl başladı?- Ne kadar süredir?- Ne kadar süredir?- Ne tür bir ağrı? (künt, keskin, kolik vs..)- Ne tür bir ağrı? (künt, keskin, kolik vs..)- Ne şiddette? - Ne şiddette? - Ağrıyı artırıp / azaltan?- Ağrıyı artırıp / azaltan?- Ağrıya eşlik eden?? ( bulantı, kusma, Ağrıya eşlik eden?? ( bulantı, kusma,

ateş, senkop, vaginal akıntı, kanama??)ateş, senkop, vaginal akıntı, kanama??)Bu sorulara ek olarak Bu sorulara ek olarak ayrıntılı menstrüasyon ayrıntılı menstrüasyon

öyküsüöyküsü alınmalıdır. alınmalıdır.

Fizik ve Pelvik BakıFizik ve Pelvik BakıVital Bulgular: Vital Bulgular: Olgunun hemodinamik stabilitesini yansıtır. Olgunun hemodinamik stabilitesini yansıtır. İnspeksiyon: İnspeksiyon: Hastanın genel görünümü, Solunum tipi, Karın Hastanın genel görünümü, Solunum tipi, Karın distansiyonu, Dehidratasyon distansiyonu, Dehidratasyon Oskültasyon: Oskültasyon: Barsak sesleriBarsak sesleriPalpasyon: Palpasyon: Duyarlılık, Rebound (=peritoneal Duyarlılık, Rebound (=peritoneal irritasyon), Müsküler defans, Rijidite(=tahta karın irritasyon), Müsküler defans, Rijidite(=tahta karın = cerrahi endikasyon)= cerrahi endikasyon)Perküsyon: Perküsyon: Lokalize veya yansıma tarzındaki Lokalize veya yansıma tarzındaki rebound rebound Rektal bakı: Rektal bakı: Mutlaka yapılmalıdır.Mutlaka yapılmalıdır.PelvikbakıPelvikbakı: :

- Dikkatli bir pelvik muayene ayırıcı tanıda önemli ipuçları - Dikkatli bir pelvik muayene ayırıcı tanıda önemli ipuçları verir.verir.

Laboratuar İncelemeleriLaboratuar İncelemeleriTam kan sayımı: Tam kan sayımı:

Gebede mevcut olan lökositoz akut batında var olan lökositozu Gebede mevcut olan lökositoz akut batında var olan lökositozu maskeler.maskeler.

* 14 000 * 14 000 * progresif artış inflamasyon lehinedir.* progresif artış inflamasyon lehinedir. * sola kayma* sola kayma * sedmentasyon * sedmentasyon

Biyokimya: Elektrolitler değerlendirilmeli, gerekli replasman Biyokimya: Elektrolitler değerlendirilmeli, gerekli replasman yapılmalıyapılmalıTİT: Asemptomatik bakteriüri, perfore apendisit’in pyürisinden TİT: Asemptomatik bakteriüri, perfore apendisit’in pyürisinden ayırt edilmelidir.ayırt edilmelidir.PT, aPTTPT, aPTTGEBELİK TESTİGEBELİK TESTİ

Radyolojik İncelemelerRadyolojik İncelemeler

*ADBG: Visseral perforasyonda diafram altı serbest hava; Barsak *ADBG: Visseral perforasyonda diafram altı serbest hava; Barsak obstrüksiyonunda (yaygın hava sıvı seviyeleri)obstrüksiyonunda (yaygın hava sıvı seviyeleri)

*YDBG: Ürolithiazis*YDBG: Ürolithiazis*Akc. Grafisi: Pnömoni, pnömotoraks, diafram altı serbest hava*Akc. Grafisi: Pnömoni, pnömotoraks, diafram altı serbest hava*USG: Akut apendisit, kolesistit, ektopik gebelik, kist rüptürü vs..*USG: Akut apendisit, kolesistit, ektopik gebelik, kist rüptürü vs..*BT: Abse, pankreatit, peritonit, vasküler hastalık*BT: Abse, pankreatit, peritonit, vasküler hastalık*Kontrastlı grafiler: Barsak obstrüksiyonları.*Kontrastlı grafiler: Barsak obstrüksiyonları.*Anjiografi: Abd. aorta ruptürü, mezenterik infarktüs*Anjiografi: Abd. aorta ruptürü, mezenterik infarktüs

Diğer İncelemelerDiğer İncelemelerKuldosentezKuldosentezDiagnostik laparoskopiDiagnostik laparoskopi

Karın ağrılarında hissedildiği kadranlara Karın ağrılarında hissedildiği kadranlara göre lokalizasyon-organ ilişkisigöre lokalizasyon-organ ilişkisi

Tablo akut karında ayırıcı tanıTablo akut karında ayırıcı tanı

Jinekolojide Akut Batına Yol Açabilen Jinekolojide Akut Batına Yol Açabilen Hastalıklarla İlgili Bazı AnımsamalarHastalıklarla İlgili Bazı Anımsamalar

Ektopik gebelikEktopik gebelikSemptomlar:Semptomlar: * Adet gecikmesi * Pelvik veya abdominal ağrı (%95) * Vajinal kanama * GİS semptomları * Gebeliğin subjektif semptomları * Baş dönmesi ve senkop * Omuz ve sırt ağrısı (karın içi kanama)

Fizik bulgular:Fizik bulgular:--RRuuptptüüre olmamre olmamış iış issee bulgular nonspesifiktir bulgular nonspesifiktir :: Vital bulgular normaldVital bulgular normaldiirr.. Karında duyarlılık Karında duyarlılık yok veya hafif yok veya hafif duyarlıduyarlı RebReboound (-) veyaund (-) veya (+)(+) Uterusta normal gebeliUterusta normal gebeliğğe ait bulgular veya hafif e ait bulgular veya hafif

büyümebüyüme Serviks hareketlerinde hassasiyetServiks hareketlerinde hassasiyet (+) veya(+) veya (-)(-) %50 vakada adneksiyal kitle palpe edilir%50 vakada adneksiyal kitle palpe edilir- - RüptürRüptüree olmu olmuşş ise ise akut karakut karıın bulgularn bulgularıı olu oluşşur:ur: TaTaşişikardi, hipotansiyonkardi, hipotansiyon Barsak sesleri azalmBarsak sesleri azalmışış veya kaybolmu veya kaybolmuşş KarKarıında nda duyarlılık duyarlılık (+), rebound(+), rebound (+), defans(+), defans (+)(+) Serviks hareketleri Serviks hareketleri ağrılıağrılı

Beta HCG ile ektopik gebeliğin ilişkisini gösteren bir Beta HCG ile ektopik gebeliğin ilişkisini gösteren bir çalışmada serum beta HCG düzeylerinin tek başına tubal çalışmada serum beta HCG düzeylerinin tek başına tubal gebelik ruptürünü saptamada yetersiz olduğu bulunmuştur. gebelik ruptürünü saptamada yetersiz olduğu bulunmuştur. Ruptür için sınır beta HCG değeri saptanmamıştır.Ruptür için sınır beta HCG değeri saptanmamıştır.

((Galstyan K, Kurzel RB: Int J Fertil Womens Med. 2006 Jan-Int J Fertil Womens Med. 2006 Jan-Feb;51(1):14-6.)Feb;51(1):14-6.)

CA-125 ile ektopik gebeliğin ilişkisini inceleyen bir CA-125 ile ektopik gebeliğin ilişkisini inceleyen bir çalışmada klinik izlem ya da medikal tedavi ile izlenen çalışmada klinik izlem ya da medikal tedavi ile izlenen rüptüre olmamış ektopik gebelik izleminde seri CA-125 rüptüre olmamış ektopik gebelik izleminde seri CA-125 ölçümlerinde saptanan yükselmenin tubal rüptürün erken ölçümlerinde saptanan yükselmenin tubal rüptürün erken tanısında kullanılabileceği belirtilmiştir.tanısında kullanılabileceği belirtilmiştir.((MalatyalMalatyalıoğluıoğlu E E, , ÖzÖzer Ser S, , KKöökkçüçü A A, Cetinkaya MB, Alper T, , Cetinkaya MB, Alper T, Tosun M: J Obstet Gynaecol Res. 2006 Aug;32(4):422-7.Tosun M: J Obstet Gynaecol Res. 2006 Aug;32(4):422-7. ))

Kuldösentez (Culdecentesis= Douglas Kuldösentez (Culdecentesis= Douglas ponksiyonu)ponksiyonu)

İğİğne ile posterior forniksten girilerek ne ile posterior forniksten girilerek yapılanyapılan aspirasyondur.aspirasyondur.

Pıhtılaşmayan kan gelirse ve Pıhtılaşmayan kan gelirse ve HHtc 5-10tc 5-10 üstünde ise üstünde ise ; ; eektopik gebeliği ktopik gebeliği destekler.destekler.

Cerrahi TedaviCerrahi TedaviKonservatif Cerrahi:Konservatif Cerrahi:Fertilitenin korunması amaçlanmıştır.Fertilitenin korunması amaçlanmıştır.

1-Salpingostomi1-Salpingostomi2-Salpingotomi2-Salpingotomi3-Segmental salpenjektomi ve anastomoz3-Segmental salpenjektomi ve anastomoz4-Milking yöntemi4-Milking yöntemi

Radikal Cerrahi:Radikal Cerrahi:--Hastanın çocuk isteği yoksa,Hastanın çocuk isteği yoksa,--Tuba ciddi şekilde hasar görmüşse,Tuba ciddi şekilde hasar görmüşse,-Kontrol edilemeyen kanama varsa yapılır.-Kontrol edilemeyen kanama varsa yapılır.1-Salpenjektomi1-Salpenjektomi2-2-SalpingoooferektomiSalpingoooferektomi

Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID)Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID)KliniğiKliniği- Endometrit- Endometrit- Salpenjit- Salpenjit- Ooforit- Ooforit- Myometrit- Myometrit- Pelvik peritonit - Pelvik peritonit - Birleşik formlar- Birleşik formlar

PID’de Sık Rastlanan YakınmalarPID’de Sık Rastlanan Yakınmalar1)Yaygın alt kadran ağrısı1)Yaygın alt kadran ağrısı2)Adnekslerde hassasiyet2)Adnekslerde hassasiyet3)Titreme ve ateş(%30-40 olguda 383)Titreme ve ateş(%30-40 olguda 38°°C ’nin üzerinde)C ’nin üzerinde)4)Bulantı-kusma4)Bulantı-kusma5)Dizüri ve üretrit5)Dizüri ve üretrit6)Kötü kokulu vaginal akıntı6)Kötü kokulu vaginal akıntı7)Adneksiyal dolgunluk ve adneksiyal kitle7)Adneksiyal dolgunluk ve adneksiyal kitle8)Metroraji 8)Metroraji

TanıTanıAnamnez (Alt abdominal ağrı,Anormal vaginal kanama, Anamnez (Alt abdominal ağrı,Anormal vaginal kanama, Vaginal akıntı, Bulantı-kusma, Üriner semptomlar, Cinsel eş Vaginal akıntı, Bulantı-kusma, Üriner semptomlar, Cinsel eş sayısı, Semptomlu eş ile ilişki, Birden fazla cinsel sayısı, Semptomlu eş ile ilişki, Birden fazla cinsel eş/semptomlu eş + RIA kullanma öyküsü)eş/semptomlu eş + RIA kullanma öyküsü)FM (Her iki alt kadranda duyarlılık,Direkt-indirekt rebound, FM (Her iki alt kadranda duyarlılık,Direkt-indirekt rebound, 3838°°C üzeri ateş, Karın hafif distandü, Barsak sesleri hipoaktif)C üzeri ateş, Karın hafif distandü, Barsak sesleri hipoaktif)PM (Skene ve Bartholin bezlerinde inflamasyon, Servikal PM (Skene ve Bartholin bezlerinde inflamasyon, Servikal pürülan akıntı, Bimanuel muayenede aşırı duyarlılık)pürülan akıntı, Bimanuel muayenede aşırı duyarlılık)Laboratuvar (Lökositoz, CRP, Gram boyama, Kültür, Laboratuvar (Lökositoz, CRP, Gram boyama, Kültür, Endometrial biyopsi, Serum HCG düzeyi)Endometrial biyopsi, Serum HCG düzeyi)

KuldosentezKuldosentezCinsel partnerin muayenesiCinsel partnerin muayenesiUSG USG

Tubo ovaryen abse tanısında yeri vardır.Tubo ovaryen abse tanısında yeri vardır.USG’ nin pelvik abselerin tanısında doğruluk oranı yüksektir.USG’ nin pelvik abselerin tanısında doğruluk oranı yüksektir.

(%90)(%90)Abseleler; kistik , solid ya da sıvı seviyesi gösterebilir.Abseleler; kistik , solid ya da sıvı seviyesi gösterebilir.

LaparoskopiLaparoskopi

Akut PID’de Hastaneye Yatırma ÖlçütleriAkut PID’de Hastaneye Yatırma Ölçütleri

Peritoneal irritasyon bulguları(+)Peritoneal irritasyon bulguları(+)3838°°C nin üzerinde ateşC nin üzerinde ateşPelvik apse şüphesiPelvik apse şüphesiAyaktan antibiyotik tedavisine yanıtsızlık Ayaktan antibiyotik tedavisine yanıtsızlık Nullipar olgularda ilk PID durumundaNullipar olgularda ilk PID durumundaRİA’sı olan olgular (öz. nulligravid RİA’lılar)RİA’sı olan olgular (öz. nulligravid RİA’lılar)PID+gebelik / kuşkusuPID+gebelik / kuşkusuOral tedaviyi tolere edemeyen olgulardaOral tedaviyi tolere edemeyen olgulardaAkut apendisit yada ektopik gebeliğin ekarte edilemediği yada Akut apendisit yada ektopik gebeliğin ekarte edilemediği yada kesin tanıya gidilememiş olgulardakesin tanıya gidilememiş olgularda

Tedaviye Yanıt ÖlçütleriTedaviye Yanıt Ölçütleri

Ateşin düşmesiAteşin düşmesiRebaund ve hassasiyetin kaybolmasıRebaund ve hassasiyetin kaybolmasıBeyaz küre sayısının normale dönmesiBeyaz küre sayısının normale dönmesiPelvik organlardaki hassasiyetin azalmasıPelvik organlardaki hassasiyetin azalması

Cerrahi tedavi endikasyonları:Cerrahi tedavi endikasyonları:Akut olgular:Akut olgular:

Diğer cerrahi aciller ekarte edilemiyorsaDiğer cerrahi aciller ekarte edilemiyorsa Ruptür/yaygın peritonitRuptür/yaygın peritonit Mekanik ileus tablosuMekanik ileus tablosu Medikal tedaviye rağmen tablonun giderek kötüleşmesiMedikal tedaviye rağmen tablonun giderek kötüleşmesi

Kronik olgular:Kronik olgular: Enfeksiyonun sık tekrarıEnfeksiyonun sık tekrarı İzole over absesi ve organ fistülleriİzole over absesi ve organ fistülleri Sterilite olgularıSterilite olguları

Cerrahi tedavi:Cerrahi tedavi:Drenaj: Vajinal/abdominalDrenaj: Vajinal/abdominalEksizyon: Salpenjektomi, Salpingooferektomi, Eksizyon: Salpenjektomi, Salpingooferektomi, Histerektomi+SalpingooferektomiHisterektomi+Salpingooferektomi

Destekleyici tedavi:Destekleyici tedavi:HidrasyonHidrasyonYatak istirahatiYatak istirahatiAnaljezik-antienflamatuarAnaljezik-antienflamatuarCinsel ilişki yasağı Cinsel ilişki yasağı

OVER KİST VEYA TÜMÖRLERİNİN OVER KİST VEYA TÜMÖRLERİNİN RUPTÜRÜRUPTÜRÜ

Fonksiyonel over kistleri (follikül kisti/CL Fonksiyonel over kistleri (follikül kisti/CL kisti)kisti)Endometrioma Endometrioma Teka lutein kistleriTeka lutein kistleriDermoid kist Dermoid kist Kist adenomKist adenomKist adenokarsinomKist adenokarsinom

Follikül kistleriFollikül kistleriGençlerde en sık rastlanan kistlerin başında gelir. GeliGençlerde en sık rastlanan kistlerin başında gelir. Gelişşen folen folllikülün ikülün çatlamaması ve büyümeye devam etmesi nedeni ile olduçatlamaması ve büyümeye devam etmesi nedeni ile olduğğu u düşünülmektedirdüşünülmektedir. . Büyüklükleri Büyüklükleri nadiren 4 cmnadiren 4 cm..yi aşar. yi aşar. GGenelde belirti enelde belirti vermezler. Çatlaması ya da kendi etrafında dönmesi ve akut batın vermezler. Çatlaması ya da kendi etrafında dönmesi ve akut batın tablosu yaratması tablosu yaratması çok nadirdir. çok nadirdir. Bazen östrojen hormonu salgılayarak Bazen östrojen hormonu salgılayarak adet düzensizliğine neden olabiliradet düzensizliğine neden olabilir..

Korpus Korpus LLuteum uteum KKistiistiGenelde 3-4 cm büyüklüGenelde 3-4 cm büyüklüğğündedir. ündedir. P P salgılasalgıladığı dığı için adet için adet gecikmesinegecikmesine yol açabilir. Kist içine kanama olursa kasıklarda a yol açabilir. Kist içine kanama olursa kasıklarda ağğrı rı görülebilir. Bazen patlayıp karın içine kanamaya yol açabilir.görülebilir. Bazen patlayıp karın içine kanamaya yol açabilir. Ruptüre CL kisti kanaması en sık rastlanan ve hemoperitoneuma Ruptüre CL kisti kanaması en sık rastlanan ve hemoperitoneuma neden olan kist ruptürüdür. neden olan kist ruptürüdür.

Klinik bulgular:Klinik bulgular:Hafif veya şiddetli tek taraflı ağrı, bulantı, kusma Hafif veya şiddetli tek taraflı ağrı, bulantı, kusma Fizik bakıda adneksiyel kitle palpe edilebilir.Fizik bakıda adneksiyel kitle palpe edilebilir.Hemoperitoneum gelişirse baş dönmesi, senkop ve hipovolemi Hemoperitoneum gelişirse baş dönmesi, senkop ve hipovolemi gözlenebilir.gözlenebilir.Ortostatik hipotansiyon, anemi,Ortostatik hipotansiyon, anemi,Kuldosentez sıvısında Hct > %16 bulunur.Kuldosentez sıvısında Hct > %16 bulunur.

Corpus luteum'un içine kanama sonucu oluşmuş bir Corpus luteum'un içine kanama sonucu oluşmuş bir "Corpus luteum kisti" = CL hemorrhagicum"Corpus luteum kisti" = CL hemorrhagicum

EndometriomaEndometriomaEEndometriumndometrium dokusunun overlerde görülmesidir dokusunun overlerde görülmesidir her adet her adet döneminde kanayarak kistleşmesi sonucu oluşur. döneminde kanayarak kistleşmesi sonucu oluşur. Kist içi çukulata kıvamında bir sıvı ile doludur ve bu nedenle Kist içi çukulata kıvamında bir sıvı ile doludur ve bu nedenle çukulata kisti de denir.çukulata kisti de denir.Endometriosis semptomlarında akut yaygın ağrı olması Endometriosis semptomlarında akut yaygın ağrı olması ruptüre endometrioma (kimyasal peritonit) akla getirir. ruptüre endometrioma (kimyasal peritonit) akla getirir.

Teka Lutein KistleriTeka Lutein KistleriAşırı gonadotropin salgısına bağlı olarak ortaya çıkar. Aşırı gonadotropin salgısına bağlı olarak ortaya çıkar. Hemen hemen her zaman çift taraflıdır ve 20 cm kadar Hemen hemen her zaman çift taraflıdır ve 20 cm kadar büyük olabilirler.büyük olabilirler.

Dermoid kistDermoid kistEn sık görülen germ hücreli over tümörü olmasının yanısıra En sık görülen germ hücreli over tümörü olmasının yanısıra 20 ya20 yaşşından genç kızlarda en sık karından genç kızlarda en sık karşşılaılaşşılan over ılan over tümörüdür. Kitlenin içinde saç, deri, ditümörüdür. Kitlenin içinde saç, deri, dişş, kıkırdak parçaları, , kıkırdak parçaları, kemik, sinir hücreleri gibi kemik, sinir hücreleri gibi dokudokular lar görülebilir. görülebilir.

Dermoid kist varDermoid kist varllıığğında torsiyon görülme sıklıında torsiyon görülme sıklığğı %3.2-16 ı %3.2-16 arasındadır. Kistin büyüklüarasındadır. Kistin büyüklüğğü arttıkça torsiyon riski de artar.ü arttıkça torsiyon riski de artar.Dermoid kist, spontan ruptüre olabileceği gibi, travma, Dermoid kist, spontan ruptüre olabileceği gibi, travma, koitus, veya bimanuel bakı da ruptürü provoke edebilir. koitus, veya bimanuel bakı da ruptürü provoke edebilir. Hazırlayıcı faktörler de, tromboz, nekroz, torsiyon’dur. Hazırlayıcı faktörler de, tromboz, nekroz, torsiyon’dur. RRuuptür aniden oluptür aniden oluşştutuğğunda genelde unda genelde şşok geliok gelişşirir..İçerdiİçerdiğği yai yağğllıı sıvı ve di sıvı ve diğğer dokular er dokular peritonuperitonu irrite ederek irrite ederek kimyasal peritonite neden olabilirkimyasal peritonite neden olabilir..

Semptomları: Semptomları: AsemptomatikAsemptomatikAni başlayan ve artan yaygın karın ağrısıAni başlayan ve artan yaygın karın ağrısıAkut karın semptomlarıAkut karın semptomları

Fizik bakı:Fizik bakı: Taşikardi, deride, soğuk terleme ve peritoneal Taşikardi, deride, soğuk terleme ve peritoneal irritasyona bağlı rebound duyarlılık dikkati çeker.irritasyona bağlı rebound duyarlılık dikkati çeker.

Lab:Lab:Kanama olursa hemoglobin ve hematokrit düşer.Kanama olursa hemoglobin ve hematokrit düşer.Lökosit sayısı genelde normaldir.Lökosit sayısı genelde normaldir.Ateş nadirdir.Ateş nadirdir.Gebelik testi Gebelik testi Kuldosentez (Kist dışı kanamalarda, ovaryan ektopik gebeliği ekarte Kuldosentez (Kist dışı kanamalarda, ovaryan ektopik gebeliği ekarte

etmek için yapılır.)etmek için yapılır.)

Kuldosentez sıvısı özelliği ve olası tanıKuldosentez sıvısı özelliği ve olası tanıTaze kan Korpus luteumTaze kan Korpus luteumÇukulata renkli sıvı EndometriomaÇukulata renkli sıvı EndometriomaSebase sıvı Benign kistik teratom (dermoid kist)Sebase sıvı Benign kistik teratom (dermoid kist)Pürülan sıvı PID ve TOAPürülan sıvı PID ve TOA

TedaviTedavi

Ortostatik veya anemik olmayan ve cul de sac Ortostatik veya anemik olmayan ve cul de sac sıvısında az miktarda kan bulunan hastalar sıvısında az miktarda kan bulunan hastalar sıklıkla cerrahi girişim olmaksızın hastanede sıklıkla cerrahi girişim olmaksızın hastanede izlenebilirizlenebilirHemoperitoneum düşünüldüğünde cerrahi tedavi Hemoperitoneum düşünüldüğünde cerrahi tedavi gerekir.gerekir.

Over torsiyonuOver torsiyonu hemen her zaman tek taraflıdır ve daha hemen her zaman tek taraflıdır ve daha çok sağda görülür.çok sağda görülür. Over torsiyonu sağ overde sol, sol overde sağa rotasyon Over torsiyonu sağ overde sol, sol overde sağa rotasyon şeklindedir.şeklindedir.Over neoplazmları veya enflamatuar kitleler yapışıklıklar Over neoplazmları veya enflamatuar kitleler yapışıklıklar nedeniyle ender olarak torsiyone olur.nedeniyle ender olarak torsiyone olur.Dermoid kist (benign kistik teratom) uzun pedinküllüdür ve Dermoid kist (benign kistik teratom) uzun pedinküllüdür ve en sık torsiyone olan neoplazmdır.en sık torsiyone olan neoplazmdır.Over torsiyonu cerrahi girişim gerektiren tüm jinekolojik acil Over torsiyonu cerrahi girişim gerektiren tüm jinekolojik acil durumlar arasında 5. sırada yer alırdurumlar arasında 5. sırada yer alır Jinekolojik aJinekolojik acil durumların yaklaşık % 2.7'si over torsiyonu cil durumların yaklaşık % 2.7'si over torsiyonu nedeniyledirnedeniyledir..Over torsiyonu olgularının %51-80'ninde neden dermoid kisttir Over torsiyonu olgularının %51-80'ninde neden dermoid kisttir Yardımcı üreme teknikleri (KOH)Yardımcı üreme teknikleri (KOH)GebelikGebelikEnder de olsa over tümörleri over torsiyonuna neden Ender de olsa over tümörleri over torsiyonuna neden olabilmektedir.olabilmektedir.

Semptomlar:Semptomlar:1. Ağrı1. Ağrı* Ani başlayan abdominal veya pelvik ağrı* Ani başlayan abdominal veya pelvik ağrı* İntermittan ağrı* İntermittan ağrı* Ağrısız periyotla birliktelik* Ağrısız periyotla birliktelik*Hastalar erken dönemde ağrıyı lokalize edebilirken peritoneal *Hastalar erken dönemde ağrıyı lokalize edebilirken peritoneal

irritasyon olduğunda lokalize edemezler.irritasyon olduğunda lokalize edemezler.2. Bulantı-kusma2. Bulantı-kusmaTanı:Tanı:1.Fizik muayene: Yüksek ateş, taşikardi, hipovolemi, hipotansiyon, 1.Fizik muayene: Yüksek ateş, taşikardi, hipovolemi, hipotansiyon,

lokalize veya yaygın ağrılokalize veya yaygın ağrı2. Pelvik bakı:Uterus normal, tek taraflı adneksiyal hassas kitle2. Pelvik bakı:Uterus normal, tek taraflı adneksiyal hassas kitle3. Lab: Lökositoz, ESR artışı3. Lab: Lökositoz, ESR artışı4. Görüntüleme yöntemleri:4. Görüntüleme yöntemleri:USG’de normalden büyük, kistik bir over görülmesiUSG’de normalden büyük, kistik bir over görülmesiDoppler Doppler USG dolaşımın değerlendirilmesi içinUSG dolaşımın değerlendirilmesi içinOver torsiyonun kesin tanOver torsiyonun kesin tanııssıı L/S L/S ile direkt gözlenerek konur.ile direkt gözlenerek konur.Tedavi:Tedavi: Detorsiyon ve kistektomi / OoforektomiDetorsiyon ve kistektomi / Ooforektomi

Ovaryan Hiperstimülasyon Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS)Sendromu (OHSS)

İki klinik durumda izlenir:İki klinik durumda izlenir:1.1. Mol hidatiform olgularında birden fazla teka Mol hidatiform olgularında birden fazla teka

lutein kistleri ile oluşan form.lutein kistleri ile oluşan form.2.2. İyatrojenik form: Ovulasyon indüksiyonu İyatrojenik form: Ovulasyon indüksiyonu

uygulanan infertil olgularda oluşan çok sayıdaki uygulanan infertil olgularda oluşan çok sayıdaki kistik foliküllerden kaynaklanır.kistik foliküllerden kaynaklanır.Basit bir over büyümesinden, akut karın Basit bir over büyümesinden, akut karın tablosu, assit ve periferal yaygın ödeme kadar tablosu, assit ve periferal yaygın ödeme kadar uzanan şiddetli klinik tablolar yaratan geniş bir uzanan şiddetli klinik tablolar yaratan geniş bir spektrumdur.spektrumdur.

AKUT KARIN NONJİNEKOLOJİK NEDENLERİAKUT KARIN NONJİNEKOLOJİK NEDENLERİ

GİS KaynaklıGİS Kaynaklı

A.apendisitA.apendisitA.kolesistitA.kolesistitA.pankreatitA.pankreatitMide/ barsak Mide/ barsak perforasyonlarıperforasyonlarıİntestinal obst.İntestinal obst.Strangule herniStrangule herniTravmalarTravmalarÜlseratif kolitÜlseratif kolitCrohn hastalığıCrohn hastalığı

Damarsal KaynaklıDamarsal Kaynaklı

Abd. aort anevrizma Abd. aort anevrizma rüptürürüptürüAkut mezenterik infarktüsAkut mezenterik infarktüs