HƏYAT FƏALİYYƏTİNİN TƏHLÜKƏSİZLİYİNİN NƏZƏRİ ƏSASLARI FƏNNİNDƏN TEST SUALLARI

1. Cəmiyyətin müasir inkişaf dövrü insanla onu əhatə edən təbii mühit arasındakı ziddiyətlərin kəskinləşməsi nə ilə xarakterizə olunur?

A) Fövqəladə hadisələrin artmasi tendensiyasi iləB) Fövqəladə hadisələrin azalmasi tendensiyasi iləC) Fövqəladə hadisələrin qarsisinin alinmasi tendensiyasi iləD) Fövqəladə hadisələrinin vurdugu ziyan iləE) Fövqəladə hadisələrə təsir edən amillərlə

2. Təhlükəsizliyin təmin olunması problemi riskin idarə edilməsi üzrə neçə prinsip əsasında həll etmək olar?A) 4B) 3C) 2D) 10E) 6

3. Təhlükəsizliyin təminatı problemi üzrə elmi işlər hansı istiqamətləri əhatə edir?A) Sosial-iqtisadi sistemin inkişafını göstərən dinamik modellərin yaradılması,

məqsədli funksiyanın tərtib edilməsiB) Sosial-elmi, hərbi-iqtisadi sistemin inkişafını göstərən ekonomik

modellərinin yaradılmasıC) Texnogen, təbii, partlayış, yanğın sisteminin inkişafını göstərən dinamik

modellərin yaradılması D) Sosial, texnogen, siyasi, hərbi, ekoloji xarakterli amillərinin təsiri

nəticəsində baş verən sahələriE) Təbii, texnogen və ya digər amillər nəticəsində insanların, heyvanların və

bitkilərin zədələnməsi və məhv olması, obyektlərin, maddi sərvətlərin dağıdılması məsələləri

4. Fövqəlaqdə hadisələrinin qabaqlanması (qarşısının alınması) üzrə siyasəti neçə istiqamətə bölünür?A) 2B) 4C) 5D) 3E) 6

1

5. Fövqəladə hadisələrinin qabaqlanması üzrə siyasətin birinci istiqamətə hansı məsələlər aid edilir?A) Fövqəladə hadisə mənbələrinin yaratdığı risklərin edentifikasyası, risklərin

idarə edilməsi, fövqəladə hadisə mənbələrinin monitorinqi və s.B) Fövqəladə hadisə mənbələrinin monitoronqi, proqnozu, nəticələrinin aradan

qaldırılması,planların işlənməsiC) Fövqəladə hadisələrin törətdiyi risklərin idarə edilməsi, onların qarşısının

alınması, əhalinin maarifləndirilməsi, nəticələrinin qiymətləndirilməsiD) Fövqəladə hadisə və onun nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə oporativ

planlarının işlənib hazırlanması,əhalinin maarifləndirilməsiE) Fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması üçün səmərəli

texnologiyalar və texniki vasitələrinin işlənib hazırlanması

6. Fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması üzrə siyasətin ikinci istiqamətinə aşağıdakılardan hansı məsələ aid deyil?A) Fövqəladə hadisə mənbələrin yaratdığı riskin yüksəldilməsinə yönəldilən

siyasətB) Fövqəladə hadisələrin insanlara və ərazilərə təsirinin nəticələrinin

zəiflədilməsinə yönəldilən siyasətC) Fövqəladə hadisə və onun nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə operativ

fəaliyyət planının işlənilməsiD) Fövqəladə hadisə və onun nəticələrinin zəiflədilməsi tədbirləri burada

əhalinin məlumat və bilik səviyyəsinin yüksəldilməsiE) Fövqəladə hadisə mənbələrinin yaratdığı “ Qalıq” riskler üzrə monitorinq

sisteminin yaradılması, fövqəladə hadisənin proqnozlaşdırılması və qiymətləndirilməsi

7. Aşağıdakı məsələlərdən hansı məsələ həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi elminin nəzəri əsaslarına aid deyil?A) Beynəlxalq humanitar tədbirlərin təşkili və həyata keçirilməsi sisteminin

yaradılması əsaslarıB) Texnosfera şəraitində təsir göstərən neqativ amillərin modelcə

eyniləşdirilməsi və kompleks halında təsirinin əsaslarıC) Texnosferanın ünsürlərinə insanların icazəsiz təsirinin yaranması və

sənədlərinin eyniləşdirilməsinin əsaslarıD) Texniki sistemlərin operatorların və əhaliyə verilən tələblərin

formalaşdırılmasıE) Texnosferanın ekoloji təhlükəsizlik üzrə göstəricilərinin əsasları

2

8. Aşağıda qeyd olunan müddəalardan hansı müddəa həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi elminin vəzifələrini müəyyənləşdirmir?A) Əməli fəaliyyətə və görüləcək işlərə haqq qazandırılması, mühafizələrin

optimallaşdırılmasıB) İnsan- texnosfera sisteminin bir sıra neqativ amillə həmçinin texnosferanın

təbii mühitlə qarşılıqlı fəaliyyəti prosesində də reallaşaraq özündə biruzə verir

C) İnsan- texnosfera, texnosfera- təbii mühit sistemlərində mühafizə edilən obyektlər insan və biosferadır

D) Neqativ təsirlərin meydana çıxmasına təkan verən səbəblər-təbii prosəslərdir, habelə insanların icazəsiz, yalnış fəaliyyəti və texniki sistem qeyri mükəmməl ünsürləridir

E) Neqativ təsiri tamamilə aradan qaldırmaq mümkün deyil, yalnız dairəsini məkan, zaman və ya təsirin təkrar olunması tezliyi üzrə məhdudlaşdırmaq olar

9. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin funksiyalarını reallaşdırarkən nəzərə alınan sanitarya gigiyena tələblərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Bir neqatif təsir ikinci, üçüncü və s. dəfə ardıcıl surətdə təkrar olunan

təsirlər silsiləsi törədə bilərB) Zərərli amillərin yol verilən təsiri haqqında anlayışC) Yol verilən texnogen təhlükə və təbii zədələyici amillərin təhlükəsi

anlayışlarıD) Zərərli amillərin adi və toplanış təsirləri haqqında anlayışE) Zərərli amillərin təsir müddətinə nisbətən mühafizə vasitələrinin tətbiqi

müddətinin üstünlüyü haqqında əsasnamə

10. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyində ekoloji mühafizəsinin reallaşdırılması üçün hansı üsullardan istifadə olunur?A) Neqativ təsirin mənbəyini təkmilləşdirməklə təsiri tonunu azlatmaq, təsir

zonasını insanlar olan zonadan və ya təbii zonalardan ekran vasitəsi ilə təcrid etmək

B) Neqativ təsirlərin, meydana çıxmasına təkan verən səbəblərin, təbii prosəslərin habelə insanların icazəsiz yalnış fəaliyyəti

C) Təhlükənin inteqral, yəni ayrılmaz tam bir halda qiymətləndirilməsiD) Ekoloji sistemlərinin dayanıqlığı, ekosistemlərə göstərə biləcək təsirlərin yol

verilən kəmiyyətlərdən artıq olmasıE) Təbii və texnogen xarakterli fövqəladə hadisə nəticələrinin aradan

qaldırılması üçün nəzərdə tutulan idarəetmə orqanlarının fəaliyyətə hazırlığının təmin edilməsi

3

11. Aşağıdakı prinsiplərdən hansı prinsip təhlükəsizliyin təmin olunması üzrə riskin idarə edilməsi prinsiplərə aid deyil?A) Fövqəladə hadisə və onun nəticələrinin aradan qaldırılması prinsipiB) Əməli fəaliyyətdə və görüləcək işlərə haqq qazandırmaq prinsipiC)Mühafizənin optimallaşdırılması pirinsipiD) Təhlükənin inteqral, yəni ayrılmaz tam bir halda qiymətləndirilməsi pirinsipiE) Ekoloji sistemlərin dayanıqlığı pirinsipi

12. Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə necə nail olunur?A) Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə vahid dövlət siyasətini həyata

keçirməkləB) Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə neqativ təsir mənbələrinin

təkmilləşdirməklə nail olunurC) Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə fövqəladə hadisə mənbələrinin

monitorinqi keçirməklə nail olunurD) Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə ekoloji sistemini yaratmaqla

nail olunurE) Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə sosial iqtisadi sistemini

yaratmaqla nail olunur

13. Fövqəladə hal nəyə deyilir?A) Texnogen təbii və ya digər fəlakətlər, epidomiya, epizotiya, epitotiya, habelə

müasir qırğın vasitələrinin işlədilməsi nəticəsində müəyyən ərazidə insan təlafatina, xeyli maddi itkilərə, ətraf mühitə zərər dəyməsinə səbəb olan və əhalinin normal həyat fəaliyyətini pozan hadisələrə

B) Texnogen, təbii, hərbi və siyasi xarakterli amillər nəticəsində obyektlərin işinin dayanması, avadanlıqların bir hissənin dağılması və adamların zədələnməsinə səbəb olan hadisələrə deyilir

C) Texnogen, təbii, ekoloji, zəlzələlər, daşqınlar nəticəsində avadanlıqların qurğuların dağılması istehsalın pozulması, maddi itgilərin baş verməsi və insanların zədələnməsinə səbəb olan hadisələrinə deyilir

D) Texnogen, ekoloji fəlakətlər, qəzalar , partlayışlar, yanğınlar nəticəsində insanların tələfatına, ətraf mühitə zərər dəyməsinə səbəb olan hadisələrə deyilir

E) Ekoloji hadisələr, müasir qırğın silahlarının işlədilməsi, iqlim dəyişiklikləri, qlobal istiləşmələr nəticəsində müəyyən ərazidə insanların təlafatına, xeyli miqdarda itgilərə, insanların sağlamlığına zərər dəyməsinə səbəb olan hadisələrə deyilir

4

14. Fövqəladə hallar baş verməsinə görə necə təsnif olunur?A) Təbii, texnogen, ekoloji, hərbi, sosial-siyasi xarakteriB) Texnogen, sülh,yanğın, nəqliyyat, hərbi, kriminal xarakterliC) Ekoloji, təbii, zəlzələlər, daşqınlar, partlayışlar, siyasi xarakterliD) Təbii, ekoloji, texnogen, qəza, partlayış, zəhərlənmələr, sosial-siyasi

xarakterliE) Sülh, sosial-siyasi, hərbi, texnogen, təbii ekoloji, kimyəvi, fiziki xarakterli

15. Fövqəladə hallar miqyasına görə necə təsnif olunur?A) Qismən, obyekt, yerli, regional, qlobal miqyaslıB) Qismən obyekt, yerli, rayon, regional, respublika, avtonom, yerüstü miqyaslıC) Lokal, sahə, obyekt, rayon, yerli, təbii, qlobal miqyaslıD) Obyekt, yerli, sahə, rayon, regional, dünya, ekoloji, xarakterliE) Qismən, obyekt, regional, texnogen, qlobal xarakterli

16. Risk nəyə deyilir?A) Hər hansı əməl, yaxud hadisə zamanı baş verə biləcək arzuolunmaz nəticəyə

deyilirB) Şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin həyati əhəmiyyətli mənafelərinin daxili

və xarici hədə-qorxulardan və təhlükələrdən müdafiə olunma nəticəsinə deyilir

C) Hər hansı proses zamanı istehsalatın pozulması nəticəsində yaranan hadisəyə deyilir

D) Hər hansı iş yaxud proses zamanı işçilərin təhlükə ilə qarşılaşma hadisəsinə deyilir

E) Hər hansı iş zamanı şəxsiyyətin, cəmiyyətin təhlükələrindən müdafiə tədbirlərinin işlənib hazırlanmasına deyilir

17. Riskin qiymətləndirilməsi nəyə deyilir?A) Risk ehtimalının və onun dərəcəsinin hansı şərtlərdən aslı olduğunu

müəyyən edən meyarlara deyilirB) Riskin qabaqcadan müəyyən edib onun zəiflədilməsi üçün tədbirlərinin

görülməsi prosesinə deyilirC) Riski müvafiq amillər üzrə qiymətləndirilməsi əsasında idarə edilməsinə

deyilirD) Risk ehtimalının və obyektin müəyyən təhlükəli təsirlərə məruz qalmağa

meyilliyinə deyilirE) Risk obyektin təhlükələrindən təsirlərindən mühafizə dərəcəsinə deyilir

5

18. Riskin dərəcəsi necə qiymətləndirilir?A) Riskin dərəcəsi arzuolunmaz nəticələrin baş verməsi ehtimalına və ya itkilər

gözlənilən miqyasına görə qiymətləndirilirB) Riskin dərəcəsi obyektdə baş vermiş qəzanın xarakterinə görə və

nəticələrinin aradan qaldırılması ilə qiymətləndirilirC) Riskin dərəcəsi arzuolunmaz nəticələrin sosial psixoloji amilləri ilə

qiymətləndirilirD) Riskin dərəcəsi zərərli və zədələyici təsirlərin gerçəkləşməsi, reallaşması ilə

qiymətləndirilirE) Riskin dərəcəsi əhalinin həyat şəraitinin və təsərüfat fəaliyyətinin sürətlə

pozulması ilə qiymətləndirilir

19. Mənşəyinə görə riskin əsas növləri hansılardır?A) Təbii, texnogen, ekoloji, sosialB) Təbii, hərbi, siyasi, sosial, yerliC) Təbii , sülh, ekoloji zəlzələlərD) Lokal, yerli, regional, qlobalE) Texnogen, yanğın, təbii, hərbi

20. Təbii xarakterli fövqəladə halların təsnifatına aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Metroloji, aqrometroloji, hidroloji, kortəbii yanğınlar, insanların,

heyvanların geoloji və bitkilərin yoluxucu xəstəlikləri, geoloji və geofizikiB) Metroloji, hidrodinamik, nəqliyyat-komunal qəzalar, yoluxucu xəstəliklər,

zəlzələlər, torpaq sürüşmələriC) Hidroloji, daşqınlar, sel axınları partlayışlar, güclü təsirli zəhərli maddələrin

yayılmasıD) Aqrometroloji, su mənbələrinin çirklənməsi , radioaktiv çirklənmələr, su

basmalar, tufan, qasırğalarE) Metroloji, yanğınlar, yoluxucu xəstəliklər, qar uçqunları, qəzalar, radioaktiv

çirklənmələr

21. Texnologen xarakterli fövqəladə halların təsnifatına aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Yanğınlar, qəzalar, partlayışlar, güclü təsirli zəhərli və radioaktiv

maddələrin yayılmasıB) Yanğınlar, nəqliyyat qəzalar, hidroloji, geoloji hadisələr, radioaktiv

çirklənmələrC) İstehsalat qəzaları, komunal enerji şəbəkələrində qəzalar metroloji, geofiziki

hadisələrD) Nəqliyyat qəzaları, su anbarlarının dağılması, hidrodinamik hadisələr, sellər,

daşqınlar, zəhərlənmələrE) Yerin, atmosferin, hidrosferin və litosferin vəziyyətinin deyişməsi

6

22. Riskin idarə edilməsi nəyə deyilir?A) Riski qabaqcadan müəyyən edib onun zəiflədilməsi üçün tədbirlərin

görülməsi prosesinə deyilirB) Təbii və texnogen xarakterli fövqəladə halların nəticələrinin aradan

qaldırılması üçün nəzərdə tutulan idarəetme orqanları qüvvə və vasitələrinin fəaliyyətinin hazırlığına deyilir

C) Beynəlxalq humanitar tədbirlərinin təşkili və həyata keçirilməsi sisteminin yaradılmasına deyilir

D) Riski qabaqcadan müəyyən edib onun qarşısının alınması üçün tədbirlərinin görülməməsinə deyilir

E) Fövqəladə hadisə mənbələrinin yaratdığı qalıq risklər üzrə monitorinqin aparılmasına deyilir

23. Təbii fəlakət nədir?A) fövqəladə təbii hadisələrdirki, onların nəticəsində əhalinin həyat şəraitinin,

təsərüfat fəaliyyətinin sürətlə pozulması, maddi sərvətlərin məhv olması baş verir

B) fövqəladə təbiət hadisələridirki, onların nəticəsində xeyli əhalinin və iqtisadiyyat obyektlərinin normal fəaliyyəti pozulsun, ətraf mühitin radioaktiv çirklənməsi, işıq şüalanması və maddi sərvətlərin məhv olması baş verir

C) fövqəladə qəzalar, fəlakət və partlayışlardırki, onların nəticəsində əhalinin həyat şəraitinin və təsərrüfat fəaliyyətinin sürətlə pozulması və maddi sərvətlərinin məhv olması baş verir

D) fövqəladə təbiət hadisələridirki, onların nəticəsində xeyli əhalinin və iqtisadiyyat obyektlərinin normal fəaliyyəti pozulur, maddi sərvətləri məhv olur, müharibələr baş verir və insanların zədələnməsi, ölməsi baş vərir

E) fövqəladə qəzalardırki, onlar nəticəsində iqtisadi obyektlərində iş dayanır, istehsalat pozulur avadanlıqların dağılması, insanların zədələnməsi və ölməsi baş verir

24. Təbii fəlakətlərə hansılar aiddir?A) Zəlzələlər, sel axıntıları, torpaq sürüşmələri, qar uçqunları, qasırğa,

vulkanlar, yoluxucu xəstəliklərB) Zəlzələlər, sel axıntıları, radioaktiv çirklənmələr, qəzalar, tufanlar,

daşqınlarC) Zəlzələlər, daşqınlar, subasmalar, güclü təsirli zəhərli maddələrin

yayılması, partlayışlar, torpaq sürüşmələriD) Zəlzələlər, qar uçqunları, sel axmaları, yoluxucu xəstəliklər, nəqliyyat

qəzaları, hidrodinamik qəzalarE) Zəlzələlər, vulkanlar, tufanlar, yanğınlar, zəhərlənmələr, qasırğalar,

komunal enerji xətlərində qəzalar, su axınları

7

25. Yanğın nədir?A) İnsanın nəzarətindən çıxmış və maddi sərvətləri məhv edən, adamların

həyatı və sağlamlıqları eləcə də kənd təsərrüfatı heyvanları və bitkilərinə təhlükə törədən yanma prosesidir

B) Xeyli miqdarda istilik və işıq ayrılması ilə müşayət olunan itisürətli kimyəvi prosesdir

C)Maddələrin, mayenin elə bir minimal tempraturudur ki, bu tempraturda ona od mənbəyi təsir etdikdə qısa müddətdə alışma prosesidir

D)Maddənin məhdud həcimdə xeyli miqdarda enerjinin azad olması ilə müşayet olunan itisürətli fiziki-kimyəvi prosesdir

E) İnsanın nəzarətindən çıxmış, ətrafa yayılan zərbə dalğalarının təsirindən insanların həyat və sağlamlıqlarına iqtisadi obyektlərinə təhlükə törədən fiziki-kimyəvi prosesdir

26. Fəlakət nədir?A) İnsanların tələbatına, adamların xəsarət almasına, habelə xeyli miqyasda

obyektlerin və digər maddi sərvətlərin məhvinə, ətraf mühitə ciddi zərər dəyməsinə səbəb olmuş kortəbii hadisə və güclü qəzaya deyilir

B) Texnogen mənşəli və ya digər təsadüfi təsir nəticəsində texnikanın, nəqliyyat vasitələrinin, bina qurğularının sıradan çıxmasına eləcə də insanların xəsarət almasına səbəb olan ekstrimal hadisədir

C) Obyektin qəfildən dayanması nəticəsində avadanlıqların, qurğuların dağılmasına istehsalın pozulmasına və insanların xəsarət almasına səbəb olan qəzadır

D) Adamların xəsarət almasına, obyektin avadanlıqlarının və qurğuların dağılmasına, istehsalın pozulmasına səbəb olan ekstrimal hadisədir

E) Adamların həyatına və sağlamlığına xələl gətirən istehsalın pozulmasına səbəb olan, habelə texnikanın bina və qurğularının, nəqliyyatın sıradan çıxmasına səbəb olan hadisədir

27. Partlayış nədir?A) Maddələrin məhdud həcimdə, xeyli miqdarda enerjinin azad olunması ilə

müşayət olunan iti sürətli fiziki kimyəvi çevrilmələr prosesidirB) İnsan nəzarətindən çıxmış, maddi sərvətləri məhv edən, adamların həyatına

və sağlamlığına və ətraf mühit üçün təhlükə törədən yanma prosesidirC) O fövqəladə hadisədirki, onun nəticəsində əhalinin həyatına sağlamlığına,

ətraf mühitə xeyli dərəcədə ziyan dəyir, iqtisadiyyat obyektlərinin işinin pozulması başverən prosesdir

D) Texnogen və digər xarici təsirlər nəticəsində texnikanın, bina və qurğuların dağılması, insanların zədələnməsi və ölməsi baş verməsinə deyilir

E) Hər hansı maddələrin yanması və istiliyin ayrılması ilə müşayət olunan fiziki-kimyəvi prosesdir

8

28. Zədələnmə ocağı nəyə deyilir?A) Təbii, texnogen fəlakətlərinin və müasir qırğın vasitələrinin təsiri

nəticəsində əhalisi, kənd təsərüfatı bitkiləri və heyvanları kütləvi surətdə məhv və ya zədələnməsi, maddi sərvətlərin xeyli miqdarda dağıntılara məruz qalan əraziyə deyilir

B) Təbii, texnogen, sosial, siyasi amiller nəticəsində fəaliyyəti müəyyən şəraitdə əhaliyə və təbii mhüitdə təhlükə törədə biləcək əraziyə deyilir

C) İnsanların fəaliyyətinə bilavasitə və ya dolayı yolla təsir göstərən təbii mühitin yaxud adamların fəaliyyəti sayəsində dəyişilmiş əraziyə deyilir

D) Təbii, texnogen və ya digər fəlakətlər nəticəsində normal fəaliyyəti pozan insanların zədələnməsi və ölməsinə səbəb olan və maddi sərvətləri məhv edən hadisəyə deyilir

E) Texnogen, təbii, ekoloji, sülh xarakterli amillər, zəlzələlər, qasırğalar nəticəsində külli miqdarda insan, heyvan, bitki təlafatı baş verən dağılmalar, yanğınlar, yerin radioaktiv və güclü təsirli zəhərli maddələrlə zəhərlənməsi baş verə bilən amillərə deyilir

29. Təhlükəli obyekt nəyə deylir? A) Fəaliyyəti müəyyən şəraitdə, ətrafdakı əhali və ətraf mühit üçün təhlükə

törədə biləcək müəsisəyə deyilirB) Qəza nəticəsində insanların, tufanların və bitkilərin zədələnməsi, ətraf

mühitin kimyəvi maddələrlə zəhərlənməsi baş verən hadisəyə deyilirC) İnsan təlafatına, adamların xəsarət almasına, maddi sərvətlərin məhvinə və

Ətraf mühitə zərər dəyməsinə səbəb olan kimyəvi, radioaktiv hadisəyə deyilir

D) Kimyəvi, radioaktiv maddələr saxlanılan anbar və ya müəsisələrdə baş verə biləcək qəzaya deyilir

E) Zədələnmiş ərazidə havadakı zəhərli maddələrin miqdarı yol verilən həddən artıq olarkən insanlara, heyvanlara və bitkilərə zərərli təsir göstərə biləcək kimyəvi birləşmələrə deyilir

30. Təlükəsizlik nədir?A) Şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin həyati əhəmiyyətli mənafelərinin daxili

və xarici hədə-qorxudan və təhlükələrdən müdafiə olunmuş vəziyyətidirB) Şəxsiyyətin, cəmiyyətin dövlətin dünya birliyinin müxtəlif xarakterli riskləri

və zərərli amillərinin araşdırılmasıdırC) Texnosferanın vəziyyətini nəzərə almaqla onun yeni yaradılan və ya bərpa

edilən ünsürlərinin ekoloji təhlükələri üzrə ilkin göstəricilərinin formalaşmasıdır

D) Neqativ təsirlərin meydana çıxmasına təkan verən səbəblərin, amillərin formalaşmasıdır

E) Fövqəladə hadisələrin monitorinq və proqnozlaşdırılması sisteminin yaradılmasıdır

9

31. Kollektiv mühafizə vasitələri nədir?A) Bir qurup insanların həyatını və sağlamlığını təhlükəli obyektlərdə və

rayonlarda istehsalat qəzalarının, təbii fəlakətlərinin nəticələrindən habelə müasir qırğın vasitələrindən qorunmaq məqsədi ilə onları daldalandırmaq üçün nəzərdə tutulan mühafizə qurğlarıdır

B) Bir və ya bir neçə nəfərin həyatının və sağlamlığını qəzalardan, təbii fəlakətlərdən və müasir qırğın vasitələrin zədələyici amillərindən mühafizə məqsədi ilə nəzərdə tutulan fərdi mühafizə qurğularıdır

C) Bir qrup insanların tənəffüs üzvlərini zəhərləyici, bakterloji maddələrdən və radioaktiv tozlardan qorunmaq məqsədilə istifadə olunan mühafizə vasitələridir

D) Fövqəladə hallarda insanların həyatını və sağlamlığını havadakı radioaktiv və zəhərləyici maddələrdən, tozlardan qorunmaq üçün istifadə olunan dərinin mühafizə vasitələrinə deyilir

E) Bir qrup insanların həyatını və sağlamlıqlarını təhlükəli qəzalardan, təbii fəlakətlərdən, radioaktiv və zəhərləyici maddələrdən qorunmaq üçün nəzərdə tutulmuş kipləşdirilmiş və hopdurulmuş yardımcı vasitələrdir

32. “İnsan-texnosfera” və “texnosfera-təbii mühit” sistemində mühafizə edilən obyektlər hansılardır?A) İnsan və biosfera B) Texnosfera və litosferaC) İnsan və litorosferaD) Radiasiya kimyəvi təhlükəli obyektlərE) Ozon qatı və parnik effektliyi

33. Neqativ amillər təsir müddətinə görə necə təsnif olunur?A) Fasiləsiz, qısa müddətli, birdən birəB) Davamlı, davamsızC)Məişət, region və rayonD) Fasiləsiz, qısamüddətli, qismənE) Bioloji, kimyəvi, radioaktiv

34. Neqativ amillərin insanlara və biosferaya təsirlərinin nəticələri nədən asılıdır?A) Kəmiyyətindən, əhəmiyyətindən, təsir müddətindən B) Kəmiyyətindən, konsentrasiyasından, qatılığından C) Aşkar oluna bilən müddətdən, təsir müddətindən, texnika sistemindənD) Yayılma zonasından, texniki vəziyyətindənE) Energetik göstərilərindən, enerji daşıyıcılarından

10

35. Neqativ amillərin meydana çıxmasına təkan verən səbəblər hansılardır?A) Təbii proseslər, insanların icazəsiz və yalnış fəaliyyəti, texniki sistemin

qeyri mükəmməlliyiB) Texniki sistemin köhnə olması, işçilərin savadsızlığı, qanunları bilməməsiC) Əhalinin savadsızlığı, mariflənməməsi, zəif olması, informasiya qıtlığıD) Texniki sistemlərin düzgün istismar olunmaması, insanların psixo-mənəvi

hazır olmaması E) Zəlzələnin baş verməsi, sel, daşqın, uçqunların əmələ gəlməsi,

urbanizasiyanın düzgün aparılmaması

36. İnsanların və biosferanın, neqativ amillərin təsirindən mühafizəsi hansı halda vacibdir?A) Təsirlərin kəmiyyəti yol verilən səviyyədən artıq olduqdaB) Təsirlərin nəticələri aradan qaldırılan zamanC) Təsirin kəmiyyəti buraxılabilən hədd daxilində olduqdaD) Təsirlərin keyfiyyətinin normadan az olduqda E) Təsirlərin fəaliyyəti bilavasitə təsir göstərdikdə

37. Əhalinin və ərazilərin fövqəladə hadisələrdən mühafizəsinin təmin edilməsi üçün nə hazırlanmalıdır?A) Normativ-hüquqi bazanın əsaslarıB) Xəbərdarlıq siqnallarının quraşdırılmasC)Mühafizə qurğularının tikilməsiD) Kollektiv mühafizə vasitələrinin hazırlanmasıE) Əhalinin köcürülməsi

38. İnsan-yaşayış mühit sistemində ən çox hansı mühit dəyişikliklərə məruz qalır?A) Yaşayış mühitB) İstehsalat mühitC) Təbii mühitD) Ekoloji mühitE) Texnosfera mühit

39. Biosferdən texnosferaya regional keçid hansı müddət ərzində baş vermişdir?A) Qısa müddət ərzində bir-iki nəslin ömür müddətinə bərabər müddətdəB) Uzun müddət ərzində üç-dörd nəslin ömür müddətinə bərabər müddətdəC) 50 il ərzindəD) 3 əsr müddətində E) Fəsillərlə

11

40. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi elminin nəzəri əsaslarını hazırlayarkən nəyi nəzərə alınmalıdr?A) “İnsan-yaşayış mühit” sistemində məruz qalmış dəyişikliklər, biosferdən

texnosferə regional keçid müddətiB) Neqativ amillərin insanlara təsiri, neqativ amillərin təsirinin azaldılmasıC) Təbii və texnogen hadisələrinin nəticələrinin aradan qaldırılması, fövqəladə

halların idarə olunmasıD) Beynəlxalq humanitar tədbirlərin təşkili əhalinin maarifləndirilməsiE) Fövqəladə hadisələrin riskləri, mühafizənin optimallaşdırılması

41. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində əsas vəzifələrini, funksiyalarını müəyyən edərkən hansı tarixi ardıcıllığı nəzərə almaq lazımdır?A) Neqativ təsirlərin yaranmasının, təsir zonalarının və mühafizə tədbirlərinin

formalaşmasinin tarixi ardıcıllığıB) Texnosferanın ekoloji təhlükəsizlik üzrə göstəricilərinin, texniki sistemlərin

operatorlarına və əhaliyə verilən tələblərin formalaşdırılmasının, tarixi ardıcıllığı

C) “İnsan- texnosfera” və texnosfera təbii mühit sistemlərinin tarixi ardıcıllığıD) “İnsan- texnosfera” sistemində bir sıra neqativ amillərin təbii mühitlə

qarşılıqlı fəaliyyətinin tarixi ardıcıllığıE) Fəlakətlərlə mübarizənin yeni idealogiyası və dövlət stratelogiyası

yaradılması ardıcllığı

42. Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə necə nail olmaq olar?A) Vahid dövlət siyasətini həyata keçirməkləB) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırmaqlaC) Fövqəladə hallar haqqında mətbuata məlumat verməkləD) Təhlükəsizlik məsələlərində hakimiyyət və idarəetmə orqanların cəlb

etməkləE) İxtisaslaşmış dəstələri yaratmaqla

43. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi probləmlərini həll edərkən qərarların nə vaxt qəbul edilməsi vacib şərtdir?A) VaxtındaB) Xəbərdarlıq siqnalından sonraC) Hadisə baş verdikdəD) Fövqəladə halların nəticələrini aradan qaldırarkənE) Neqativ hadisələrin təsiri zamanı

12

44. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinə aid probləmləri neçə cür şərh etmək olar?A) 3B) 2C) 4D) 5E) 7

45. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin problemlərinə aid birinci şərh nədən ibarətdir?A) Əhali, onun əmlakı və təbii mühit üçün mövcud olan təhlükəli, qorxulu

hallarının növləri və xüsusiyyətlərini müəyyən etməkB) Əhali, onun əmlakını mühafizə etmək üçün dövlət siyasətinin əsas

müddəalarını hazırlamaqC) İnsanları və onu əhatə edən mühiti mühafizə etmək üçün mühafizə

qüvvələrinin vasitələrini və ehtiyyatlarını yaratmaqD) İnsan və onu əhatə edən mühit üçün daim fəaliyyət göstərən inşaat texnika

texnosfera sistemini yaratmaqE) Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində vahid dövlət sistemini təşkil

etmək

46. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinə aid problemlərin ikinci şərhi nədən ibarətdir?A) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində dövlət siyasətinin əsas

müddəalarını işlənib hazırlanmalı, ölkənin milli təhlükəsizlik sistemində mülki mühafizənin rolu və mövqeyini təyin etmək

B) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində fövqəladə halların baş vermə səbəblərini, onların növləri və xüsusiyyətlərini müəyyən etmək

C) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində zəhərli islahatlar, texnologiyalar və maddələr invertarlaşdırmaq, təhlükənin dərəcəsinə görə təsnif etmək

D) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sayəsində tələb olunan mülki müdafiə qüvvələrini hazır vəziyyətdə saxlamaq, fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üsullarını işləyib hazırlamaq

E) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində mülki mühafizənin rolu və mövqeyini müəyyən etmək

13

47. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinə aid problemlərin üçüncü şərhi nədən ibarətdir?A) Mülki müdafiə qüvvələri, vasitələri və ehtiyyatlarının daha da

təkmilləşdirilməsi daim hazır vəziyyətdə saxlanmasını əsaslandırmaqB) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində mülki mühafizənin rolu və

mövqeyini müəyyən etməkC) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində təhlükələrin meydana

çıxmasının aşkar etməkD) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində ölkənin social, iqtisadi, ekoloji,

hərbi, informasiya və digər təhlükəsizlik məsələləri üzrə mülki mühafizənin qarşılıqlı əlaqələrini müəyyən etmək

E) Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sayəsində tələb olunan mülki müdafiə qüvvələrini hazır vəziyyətdə saxlamaq, fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üsullarını işləyib hazırlamaq

48.Təhlükəsizlik insanın hansı ehtiyaclarından sonra ən vacib təlabatıdır?A) Təhlükəsizlik insanın qida, su, geyim, mənzil informasiya ehtiyaclarından

sonra ən vacib tələbatıdırB) Təhlükəsizlik insanın gündəlik təlabatlarından ən vacibidirC) Təhlükəsizlik insanın maddi-mənəvi, iqtisadi, siyasi, dini ehtiyaclarından

sonra ən vacib tələbatıdırD) Təhlükəsizlik insanın hərbi, ekoloji, texnoloji ehtiyaclarından sonra vacib

tələbatıdırE) Təhlükəsizlik insanın, qida, milli, dini, ekoloji, maliyyə ehtiyaclarından

sonra ən vacib təlabatıdır

49. Təhlükəsizlik hansı anlayışdır?A) FəlsəfiB) EkolojiC) KimyəviD) BiolojiE) Düşüncə

50. Təhlükəsizlik hər bir sistemin nə kimi əlamətlərində əks olunan ayrılmaz xassəsidir?A) Bütövlük, nisbi sərbəstlik, dayanıqlıqB) Fiziki, kimyəvi, biolojiC)Mexaniki, qaz, quru, fizikiD) Şüur, düşüncə, məntiqi dünya görüşü E) Bütövlük, daimlik, möhkəmlik, mətanətlilik, dəyanətlik, mərdlik

51. Təhlükəsizlik nədən ibarətdir?14

A) Təhlükəsizlik ayrı-ayrı götürülmüş şəraitlərdən, faktorlardan ibarətdirB) Təhlükəsizlik əşya, hadisə və proseslərlə münasibəti təzahür edən

xassələrdən ibarətdirC) Təhlükəsizlik təbii fəlakətlər və qəzalarda texnogen hadisələrin xranoloji

təhlildən ibarətdirD) Təhlükəsizlik risk və təhlükələrin təyin edilməsindən ibarətdirE) Təhlükəsizlik konkret vəziyyətlərdə itki və ziyanların aradan

qaldırılmasından ibarətdir

52. Aşağıdakılardan hansı problem sosial proqresin nəticəsi kimi meydana çıxan qlobal probləmlərə aid deyil?A) Müasir sivilizasiyada təbii hadisələrin artması, iqlim dəyişikliklərinin baş

verməsiB) Müasir sivilizasiyada və onun zərif nöqtələrində ziddiyətlərin yaranmasıC)Müasir sivilizasiyanın inkişafına qarşı təhlükənin yaranmasıD) Hər bir insanın, dövlətin, bütövlükdə bəşəriyyətin həyati maraqlarına

toxunulmasıE) Siyasi, idealoji, milli və başqa social, iqtisadi asılı olaraq ölkələrin,

dövlətlərin və xalqların birgə əmakdaşlığının pozulması

53. Qlobal probləmlər neçə qurupa ayrılır?A) 3B) 6C) 4D) 2E) 5

54. Qlobal problemlərin qruplarına hansılar aiddir?A) İnsanlar arasındakı ziddiyətlər, insana və onu əhatə edən mühitə aid, insan

və cəmiyyət arasındakı münasibət probləmləriB) İnsanlar arasındakı ziddiyətlər, insanlar arasında qarşılıqlı əlaqənin

pozulması, təbii fəlakətlərin artmasıC) İnsan və cəmiyyət arasındakı münasibətlər, texnogen sistemlərin pozulması,

insanlar arasında əməkdaşlıqD) Ölkənin xarici bazarlara daxil olmanın təmini, beynəlxalq münasibətlərin

pozulmasıE) Sosial, siyasi və iqtisadi böhranın aradan qaldırılması, ərzaq çatışmamazlığı

problemləri

55. Qlobal problemlərin sturukturlaşmasında qarşılıqlı əlaqə neçə qrupa bölünür?

15

A) 2 B) 4C) 3D) 5E) 6

56. Qlobal probləmlərin strukturukturlaşmasinda qarşılıqlı əlaqə hansı qruplara bölünür?A) Obyektlər və subyəktlər arasında üfiqi, qlobal probləmlərin həllində şaquli

qarşılıqlı əlaqələrin formalaşmasıB) Cəmiyyətin yaşayışı, obyektin yüksəldilməsində ekoloji mühitin roluC) Elmi texniki tərəqqinin inkişafı ilə cəmiyyətdə sosial və mədəni əlaqələr D) Qlobal problemin miqyasında hər bir strukturlaşmanın nisbi şərti əlaqəsiE) Cəmiyyətdə iqtisadi, sosial və ekoloji tələb arasında qarşılıqlı əlaqələr

57. Cəmiyyətin sabit inkişaf konsepsiyası hansı amillərdən asılıdır?A) Cəmiyyətin yaşayışı,obyektin yüksəldilməsində ekoloji mühitin rolu,ekoloji

problemlərdə daxili iqtisadiyyatın dərk edilməsi,cəmiyyətdə sosial,iqtisadi və ekoloji tələblər, onların qarşılıqlı əlaqəsi, birlik və bərabərlik səlahiyyətlərinin olması

B) Cəmiyyətdə siyasi maraqların toqquşması, ekoloji böhranın aradan qaldırılması, dini, milli maraqların həlli, ölkənin dünya birliyində rolu

C) Dövlətin milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi, ictimai qanunların və əhalinin sosial müdafiəsinin təmini, dövlətin hakimiyyət və güc struktlara bölünməsi

D) Dövlət sturuktlarının və konstitusiya quruluşunun sabitliyinin saxlanması, hüquqi dövlətin və demokratik cəmiyyətin qurulması, ölkəni fəlakətə aparan toqquşmaların hadisələrin artması

E) Cəmiyyətdə iqtisadi, sosial və ekoloji tələblər, onların qarşılıqlı əlaqəsi birlik və bərabərlik səlahiyyətinin olması, millətlərarası qarşıdurmanın nizamlanması

58. Biosfer dedikdə nə nəzərdə tutulur?A) Canlı aləmin mövcudluğu mümkün olan quru, hava və su mühit nəzərdə

tutulurB) İnsan fəaliyyətinin istiqamətləndirilməmiş və nəzarəti olmadan inkişaf etmiş

planetin yeni təkamül dövrü nəzərdə tutulurC) Yer kürəsinin canlı aləmi inkişaf edən su və torpaq təbəqələri nəzərdə

tutulurD) Yer kürəsində canlı aləmi mövcud olan hava və quru sahələr təbəqələri

nəzərdə tutulurE) Canlı orqanizmlər qrupu ilə cansız mühitin ekoloji sistemi kimi birgə

fəaliyyəti nəzərdə tutulur

16

59. Ekosistem dedikdə nə nəzərdə tutulur?A) Canlı orqanizmlər qrupu ilə cansız mühitin ekoloji sistemi kimi birgə

fəalliyyəti nəzərdə tutulurB) Canlı aləmin mövcudluğu mümkün olan quru, hava və su mühit nəzərdə

tutulurC) Canlı aləm yaşayan planetin üst təbəqəsi nəzərdə tutulurD) Yer kürəsinin hər iki təbəqəsi ilə əhatə edən hava qatı nəzərdə tutulurE) İnsanın və təbiətin qarşılıqlı əlaqəsi nəzərdə tutulur

60. Təhlükəsizliyin sistemlə təhlilində məqsəd nədən ibarətdir?A) Təhlükəsizliyin sistemli təhlilində məqsəd xoşagəlməz hadisələrin baş

verməsinin səbəblərini aşkar etmək və onların qarşısını almaqdan ibarətdirB) Təhlükəsizliyin sistemli təhlilində məqsəd xoşagəlməz hadisələr baş

verdikdən sonra yaranmış vəziyyətini öyrənməkdən ibarətdirC) Təhlükəsizliyin sistemli təhlilində məqsəd xoşagəlməz hadisə mənbələrin

risklərini öyrənməkdən ibarətdirD) Təhlükəsizliyin sistemli təhlilində məqsəd iqtisadi səmərəni aşkar etməkdən

ibarətdirE) Təhlükəsizliyin sistemli təhlilində zədələnmələri aşkar etməkdir

61. Təhlükəsizliyin təhlili hansı üsullarla aparılır?A) aprior, aposteriorB) fiziki, kimyəviC) riyazi, praqnozD) monitorinq, mexanikiE) statik, xronoloji

62. Təhlükəsizliyin aprior üsulu ilə təhlili nədir?A) Təhlükəsizlik sisteminə aid potensial mümkün ola bilən xoşagəlməz

hadisələrin seçilməsi və onların baş verməsinə gətirib çıxara bilən müxtəlifmüxtəlif şəraitlər toplusunun tərtib edilməsi

B) Təhlükəsizlik sisteminə aid xoşagəlməz hadisələr baş verdikdən sonra onların təhlili və gələcək üçün tövsiyyələrin hazırlanması

C) Təhlükəsizlik sisteminə aid neqativ amillərin təsirinin araşdırılmasının təhliliD) Təhlükəsizlik sistemin parametrlərinin və sərhədlərinin müəyyən edilməsiE) Təhlükəsizlik sisteminə aid neqativ amillərinin təsirlərinin yumuşaldılması

tədbirlərinin həyata keçirilməsi

17

63. Təhlükəsizliyin aposterior üsulu ilə təhlili nədir?A) Xoşagəlməz hadisələr baş verdikdən sonra və gələcək üçün tövsiyyələrini

hazırlamaqB) Xoşagəlməz hadisələrin mənbələrini tapmaq və ehtimal oluna biləcək

şəraitləri araşdırmaqC) Xoşagəlməz hadisələrin təsir dairəsini təyin etmək və onların təhlükəlik

dərəcəsini müəyyən etməkD) Xoşagəlməz hadisə mənbələrinin törədə biləcək riskləri aşkar etməkE) Yer kürəsində canlı aləmin təbiətə vurduğu ziyanı təhlil etmək

64.Təhlükəsizliyin ən qlobal obyekti hansıdır?A) BiosferB) LitosferC) HidrosferD) AtmosferE) Noosfer

65. Aşağdakı cavablardan hansı təhlükəsizliyin ən əsas obyekti və subyektidir?A) İnsanB) BiosferC) TexnosferD) AtmosferE) Ozon qatı

66.Təhlükəsizlik sisteminin ən səciyyəvi aspektrləri hansılardır?A) Coğrafi, sosial, etnik, texnikiB) Coğrafi, texniki, kimyəvi, regionalC) Ərazi, sosial, lokal, milliD) Coğrafi, bioloji, fiziki, kimyəviE) Sosial, siyasi, iqtisadi, texnogen

67. Təhlükəsizlik sistemin sosail aspektinə nə aiddir?A) Fərdi, ailənin, cəmiyyətin, dövlətin və dünya dövlətlər birliyinin

problemlərinə toxunan bütün təhlükəsizlik obyekt və subyektlərB) Yaşayış, ərazi, əhalinin miqrasiya yolları, cəmiyyət və insan fəaliyyətinin

ekoloji şəraitini müəyyən edən xarici mühit obyektləriC) Planetimizin əhalisi, onun dövlət sərhədləri daxilində və xaricində

yerləşməsi, xalqların yaratmış olduğu mənəvi, mədəni dəyərləri olan genefond

D) Əmək, texnoloji, hərbi fəaliyyətlərinin təhlükəsizliyiE) Fərd, ailə, cəmiyyət, ərazi, dövlət, hərbi, siyasi, informasiya fəaliyyətinin

təhlükəsizliyi

18

68. Təhlükəsizlik sisteminin texniki aspektinə nə aiddir?A) Texnosfer və müəyyən dərəcədə noosfer obyektləriB) Etnosfer, subetnosfer və texnosfer obyektləriC) Texnosfer, litosfer və hidrosfer obyektləriD) Noosfer, etnosfer və atmosfer obyektləriE) Texnosfer, biosfer, hidrosfer obyektləri

69. Milli təhlükəsizliyin obyektlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Genefon və ekoloji şəraitlərB) İnsanların həyatı və sağlamlığıC) Siyasi, sosial, iqtisadi, mədəni azadlıqlarıD) Mədəni, iqtisadi, dini azadlıqlarıE) Cəmiyyətin fəaliyyət şəraitləri, məkan sərhədləri

70. Təhlükəsizlik sisteminin qurulması prinsiplərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Əhalinin artımının populyasiyası və torpaqların deqradasiyasıB) Sosial və psixoloji amillərin nəzərə alınmasıC) Tələbat və mənafelərin məzmununun mümkün qədər dəqiq təyin edilməsiD) Təhlükə və təhditlərin proqnozu, onlara qarşı qabaqlayıcı tədbirlərin

görülməsiE) Təhlükəsizlik sisteminin fəaliyyətinin etibarlılığı və dayanıqlığı

71. Təhlükəsizlik sisteminin fəaliyyətinə hansı məsələlər aid deyil?A) Təhlükə və təhditlər, informasiya, sosial və mədəni təhlükəsizlik haqqında

məlumatların gizli saxlanılmasıB) Təhlükə və qorxu haqqında məlumatların alınması, məlumatların

qiymətləndirilməsiC) İcraçılara müvafiq qüvvə və vasitələrin təbliği haqqında göstərişlərin

verilməsiD) İcraçıların təhdid və təhlükələrin aradan qaldırılması, neytrallaşdırılması və

minimallaşdırılması üzrə apardığı konkret işlərE) Qərarların və əks tədbirlərin işlənib hazırlanması

72. Əhalinin sağlamlığı və inkişafını təmin edən fəaliyyət strategiyasının təməli dövlətin hansı konsepsiyasında qoyulur?

A) Milli təhükəsizlikB) İqtisadi təhlükəsizlikC) Hərbi təhlükəsizlikD) Sosial təhlükəsizlikE) Beynəlxalq təhlükəsizlik

19

73. Sosial-mədəni təhlükəsizlik nədir?A) İnsan fəaliyyətinin mənəvi-psixoloji, əxlaqi, mədəni şəraitlərinin bütövlükdə

müdafiə edilməsidirB) İnsan fəaliyyətinin müxtəlif sahələrində onların tələbatlarını, mənafelərini,

mülkiyyətlərini müdafiə edilməsidirC) İnsanlarin fəaliyyətinin müxtəlif sahələrində siyasi idarəçilik sisteminin,

cəmiyyətin imkanlarına və mənafelərinə uyğun aparılmasıdırD) İnsanların fəaliyyətinin mənəvi-psixoloji, siyasi, iqtisadi maraqlarının

müdafiə edilməsidirE) İnsanların fəaliyyətinin müstəqil surətdə kənardan heç bir müdaxilə təzyiq

olmadan formalaşmasıdır

74. Sosial-mədəni təhlükəsizlikdə həyatın sosial-mədəni şəraitlərini neçə qrupa ayrılır?A) 2B) 4C) 3D) 6E) 5

75. Həyatın sosial-mədəni makroşəraitinə nə daxildir?A) Xalq kütlələrinin ənənələri, adətləri, ictimai şüuru, siyasi münasibətləri,

mədəniyyəti, xarici xarici mədəniyyətlərin, kütləvi informasiya vasitələrininə təsiri daxildir

B) Fərdin, cəmiyyətin ənənələri, qohumluq əlaqələri, yoldaşlıq münasibətləri, hakimiyyətin, yaxın ətrafın təsiri daxildir

C) Xalq kütlələrinin, hakim elitanın, fərdin ailə tərbiyəsi, adətləri, etnik, milli, dini əlaqələri daxildir

D) Ölkənin azsaylı xalqların hüquqi, mədəni, dini azadlıqları, adət və ənənlərini qoruyub saxlanması, ailə qohumluqları daxildir

E) Ölkədə bütün xalqların siyasi, milli, dini hüquqlarının bərabərliyi, ailədə və cəmiyyətdə tərbiyə adət və ənənələri daxildir

76. Həyatın sosial-mədəni mikroşəraitinə nə daxildir?A) Ailədə və cəmiyyətdə tərbiyə, ailə ənənələri, qohumluq əlaqələri, yoldaşlıq

münasibətləri, yerli hakimiyyətin, yaxın ətrafların təsirləri daxildirB) Ailədə, cəmiyyətdə və dövlətdə tərbiyə, xalq kütləsinin adətləri, ənənələri,

ictimai, elmi, rəsmi, ideologiya və siyasi mədəniyyətləri daxildirC) Xalq kütlələrinin adət ənənələri, ictimai şüuru, xarici mədəniyyəti, xalqların

birliyi və s. daxildirD) Ölkənin bütun xalqların bərabərliyi, dini, milli, mətbuat azadlıgı, onların

adət və ənənələrinin qorunub saxlanılması və s. daxildirE) İnsan fəaliyyətinin mədəni-mənəvi ideoloji, əxlaqi, siyasi, iqtisadi kollektiv

keyfiyyətləri daxildir

20

77. Milli iqtisadi təhlükəsizliyin hansı daxili əsasları vardır?A) Maddi və sosial-siyasiB) Mənəvi və əxlaqiC) Sosial-mədəni və informasiyaD) Maddi, maliyə və materialE) Texnogen və ekoloji

78. Sosial təhlükəsizlik nədir?A) İnsanların həyat fəaliyyətlərinin müxtəlif sahələri ilə bağlı olan təhlükəsizlik

növlərinin məcmusudurB) İnsanların həyat fəaliyyətlərinin mənəvi, əxlaqi şəraitlərinin müdafiə

olunmasıdırC) İnsanların həyat fəaliyyətlərinin əxlaqi, ictimai, şüur, elm, ideologiya və

siyasi mədəniyyətlərinin müdafiə olunmasıdırD) İnsanların həyat fəaliyyətlərinin, ailədə, cəmiyyətdə adət ənənələrinin,

qohumluq əlaqələrinin, yoldaşlıq münasibətlərinin mühafizə olunmasıdırE) İnsanların həyat fəaliyyətlərinin, milli, etnik, sinfi, mülkiyyət, siyasi,

iqtisadi, informasiya hüquqlarının müdafiə edilməsidir

79. İqtisadi təhlükəsizlik nədir?A) Dövlət və xalq öz mənafe və meyarlarına xələl gətirmədən, bərabər və

qarşılıqlı fayda şəraitində öz imkanlarını hərtərfli və optimal sürətdə inkişaf etdirilməsidir

B) Dövlət və xalq öz mənafe və meyarlarını təmin etmək üçün təbii və maddi sərvətlərindən maraqları doyana kimi istifadə edilməsidir

C) Mürəkkəb texniki qurğuların layihəlandirilməsi, tikilməsi və onların təhlükəsiz istismar edilməsi üçün sərf olunan maliyə formasıdır

D) Fərdin, cəmiyyətin və dövlətin həyati əhəmiyyətini kəsb edən mənafelərinin təmin edilməsi üçün antropogen təsirlərdən mühafizə edilməsidir

E) İnsanların həyat fəaliyyətlərini təmin etmək üçün istehsalın və texnoloji proseslərin təhlükəsiz idarə olunmasıdır

21

80. Milli iqtisadi təhlükəsizliyin daxili maddi əsası nədir?A) Milli məhsulun daim artan istehsalın natural və dəyər elementlərinin çox

mühüm hissəsini təmin edə bilən istehsal qüvvələrinin kifayət qədər yüksək inkişaf səviyyəsidir

B) Uzun müddətli milli məqsədlər naminə ictimai həmrəyliyin, xalqın əksəriyyəti tərəfindən müdafiə edilən dövlət və sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasını qəbul etməyə imkan verən kifayət qədər yüksək səviyyəsidir

C) Dövlətin öz iqtisadi inkişaf yollarını müstəqil seçmək imkanını və onu həyat keçirmək üçün ehtiyat vasitələrinin kifayət qədər inkişaf səviyyəsidir

D) Xalqın müstəqil surətdə kənardan heç bir müdaxilə və təzyiq olmadan öz iqtisadi və siyasi yolunun formalaşmasıdır

E) Ölkəni iqtisadi böhranlardan çıxarmağa imkan verən şəraiti formalaşdırıb saxlanılması və iqtisadi strukturunun yenidən qurulmasıdır

81. Milli iqtisadi təhlükəsizliyin daxili sosial-siyasi əsası nədir?A) Uzun müddətli məqsədlər naminə ictimai həmrəyliyinin, xalqın əksəriyyəti

tərəfindən müdafiə edilən dövlət siyasəti vasitəsi ilə həyata keçirilən və sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasını hazırlayıb qəbul etməyə imkan verən kifayət qədər yüksək səviyyəsidir

B) Ölkədə milli məhsulun daim artan istehsalını təmin edə bilən istehsal qüvvələrinin kifayət qədər yüksək inkişaf səviyyəsidir

C) Ölkənin iqtisadiyyatının sabit inkişafı və əhalinin yaşayışının və ictimai qanunların və əhalinin sosial müdafiəsinin təmin edilməsi üçün iqtisadi, informasiya, ekoloji və texnoloji təhlükəsizliyin inkişaf etməsi formasıdır

D) Uzun müddət dövlətin iqtisadi inkişaf yollarının müstəqil surətdə seçmək, onu həyata keçirmək üçün istehsal vasitələrinin kifayət qədər yüksək səviyyəsidir

E) Cəmiyyətin və dövlətin, onun müxtəlif təbəqələrinin həyat tərzi, keyfiyyətlərinin strategiyası, sosial, texnoloji, informasiya, təşkilat idarəçiliyin kifayət qədər yüksək inkişaf səviyyəsidir

82. Aşağıdakılardan hansı cavab iqtisadi təhlükəsizliyin sosial-psixoloji amillərinə aid deyil?A) İstehsal sahələrinin və ayrılıqda götürülmüş bir müəssisənin təhlükəsizliyiB) Sosial, siyasi, maliyə, texnoloji, informasiya, gömrük, təşkilat, idarəçilik və

s. sistemlərin vəziyyətiC) Cəmiyyətin, onun müxtəlif təbəqələrinin və ilk növbədə işsizlərin həyat tərzi

və keyfiyyətlərinin stratifikasiyasıD) Sosial institutların vəziyyətləriE) Sosial gərginliyin səviyyəsi

22

83. Texnogen təhlükəsizlik nədir?A) Mürəkkəb texniki qurğuların layihələndirilməsi, tikintisi və istismarının

təmir edilməsi, onların qəzasız işləməsi üçün zəruri olan tələblərə riayət edilməsi və ekoloji şərtlərin yerinə yetirilməsi istiqamətində aparılan işlərin məcmusudur

B) Mürəkkəb texniki qurğuların, avadanlıqların istismarı, tikintisi, onların qəzasız işlənilməsi, insanların həyati maraqlarının təmin edilməsidir

C) Ölkənin müəssisə, elm və maliyə təşkilatlarının, maddi-istehsal, texnika və avadanlıqların qəzasız işləməsi, istismar qaydalarına riayət etməsi, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin vəziyyətinin idarə edilməsidir

D) İnsan fəaliyyəti ilə əlaqədar olan texnogen hadisələrin təbii fəlakətlərdən mühafizə edilməsidir

E) Ölkədə sosial, texnogen, maliyyə, informasiya, hərbi, təşkilati idarəçilik və digər sistemlərin mühafizə olunma vəziyyəti

84. Dünyada texnogen (bədbəxt hadisə, qəza və fəlakətlərin) hadisələrin sayının artması neçə səbəblə izah olunur?A) 3B) 7C) 4D) 2E) 5

85. Dünyada bədbəxt hadisə, qəza və fəlakətlərin sayının artmasının səbəbləri hansılardır?A) İnsanların buraxdığı səhvlər, texnikanın inkişafı və mürəkkəb texnoloji

proseslərin tətbiqi ilə təhlükələrin sürətlə artması, istismar qaydalarını pozmağa meylli olması

B) İnsanların istismar qaydalarını pozmağa meylli olması, planların düzgün tərtib edilməməsi, yeni texnika və texnologiyaya yiyələnməməsi

C) İnsanların buraxdığı səhvlərin sayının artması, texnogen xarakterli risklərin çox olması, monitorinqlərin aparılması

D) Əhalinin, istehsalat fəaliyyətlərinin, təbii mühitin, maddi sərvətlərinin istifadəsinin icazəsiz qaydada aparılması

E) Bütün tikinti, yenidənqurma və hər hansı məhsulun istehsalı üzrə layihələrinin dövlət ekspertizalarından keçirilməsi

23

86. Aşağıdakılardan hansı cavab texnogen təhlükəsizliyi təmin edən tədbirlərə aid deyil?A) Müəssisələrdə və bütünlüklə inzibati-ərazi bölgələrində qəzaların

nəticələrinin ləğv edilməsi və sosial-iqtisadi inkişaf proqrmalarında əhali üçün əlverişli təbii mühitin yaradılmasının işlənməsi

B) Ərazidə texnogen xarakterli bütün risklərin qabaqcadan aşkar edilməsiC) Kompleks qiymətləndirmə üsulları ilə obyektlərin təhlükəli dərəcələri təyin

edilməliD)Müəssisələrin dayanıqlığı, qəzalarsız işini təmin etmək və ekoloji tarazlığı

qorumaq üçün profilaktiki tədbirlərin işlənməliE) İqtisadiyyatın bütün sahələrində yəni təhlükəsiz və qənaətcil

texnologiyaların tətbiq edilməsi, texnoloji proseslərin avtomatlaşdırılması

87. Ekoloji təhlükəsizlik nədir?A) Fərdin, cəmiyyətin və dövlətin həyati əhəmiyyət kəsb edən mənafelərinin

ətraf mühitə antropogen təsiri, həmçinin təbii fəlakət nəticəsində baş verən həqiqi və potensial təhlükələrdən mühafizə olunma vəziyyətidir

B) Fərdin, cəmiyyətin və dövlətin həyati əhəmiyyətli mənafelərin daxili və xarici hədə-qorxu və təhlükələrdən müdafiə olunmuş vəziyyətidir

C) İnsanların fəaliyyətinin bilavasitə və ya dolayı yolla təsiri nəticəsində təbii mühitin və yaxud dəyişilmiş təbiət ünsürlərinin vəziyyətidir

D) Antropogen və təbii təsirlər nəticəsində yaranan, ətraf mühitin neqativ dəyişiklikləri, şəxsiyyətin, dövlətin və dünya birliyinin sosial-iqtisadi inkişafının pozulması vəziyyətidir

E) Əhalinin və təbii mühitin ekoloji təhlükəsizliyini təhdid edən istehsalat fəaliyyətinin və digər işlərin, təbii sərvətlərin istifadəsinin dövlət ekologiya və s. ekspertizalardan keçirilməməsi vəziyyətidir

88. Ekoloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində dövlət və cəmiyyətin fəaliyyətinin əsas prinsiplərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Cəmiyyət, onun təbəqələrinin sosial gərginlik səviyyəsi, işsizlərin həyat təzriB) Dövlət və ictimaiyyət tərəfindən yaşayış mühitinin, ekoloji pozuntu

zonalarında sağlamlaşdırılma tədbirlərinin həyata keçirilməsiC) Dövlət ekoloji monitorinq sisteminin təşkiliD) Ekoloji təhlükəsizlik üzrə beynəlxalq əməkdaşlıqE) Bütün tikinti, yenidənqurma və hər hansı məhsulun istehsalı üzrə layihələrin

dövlət ekologiya, sanitariya-epidemologiya və texnniki ekspertizalarından keçirilməsi

24

89. Yenidənqurma, bütün tikintilər və hər bir məhsulun istehsalı üzrə layihələr hansı ekspertizalardan keçməlidir?A) Dövlət ekologiya, sanitariya-epidemologiya, texnikiB) Dövlət ekologiya, texnogen, tibbi, informasiyaC) Dövlət ekologiya, tibbi, iqtisadi, hərbiD) Sanitar-epidemoloji, texniki, fiziki-kimyəviE) Dövlət və ictimai, fərdi, texnogen, kollektiv

90. Ekoloji təhlükəsizlik sisteminin formatlaşdırılmasının əsas xüsusiyyəti nədən ibarətdir?A) İnsan öz həyatı naminə ətraf mühitə ziyan vurmağa və təbiətə zorakılıq

etməklə bəzilərinin hesabına başqalarının ekoloji hüquqlarını pozmağa imkan verməmək

B) İnsan cəmiyyətlərinin həmrəyliyi, insanla biosfer, texnika ilə texnosfer, cəmiyyətlə təbiət arasında qarşılıqlı şəraitdə yaşamaq

C) İnzibati-ərazi bölgələrin sosial-inkişaf proqramlarında əhalinin yerləşdirilməsi və yaşaması üçün şərait yaratmaq

D) İnsan öz həyatı naminə ətraf mühitdən və maddi sərvətlərdən icazəsiz istifadə etmək

E) Föqəladə ekoloji vəziyyətlərdə, ekoloji fəlakətlər zamanı əhalinin xilas edilməsi üçün xilas etmə xidmətlərini yaratmaq

91. Hərbi təhlükəsizlik nədir?A) Siyasi subyekt üçün ona qarşı hərbi qüvvənin tətbiq və təhdid təhlükələrinin

olmaması və ya hərbi-texniki informasiyadan təcrid olunmaqdan başlamış birbaşa hərbi təcavüzə qədər hansı formada ola bilən hərbi təzyiqlərə zəmanətlə müqavimət görmək qabiliyyətidir

B) Ölkənin iqtisadi, siyasi, sosial problemlərin vaxtında həll edilməsindən və demokratik, hüquqi dövlət prinsiplərinə əsaslanan vətəndaş həmrəyliyi və təzyiqləri dəf edilməsidir

C) Ölkədə hərbi qulluqçuların və mülki heyyətin, hərbi kollektivlərin, obyektlərin, texnikanın, silahların, silahlı qüvvələrin düzgün formalaşdırılması

D) Ölkənin hərbi qüvvələrinin münasibətlərinin dəyişdirilməsiE) Siyasi subyekt üçün ehtimal olunan təhlükə və qorxuların aradan

qaldırılması tədbirlərinin hazırlanması

25

92. Ölkənin daxilində hərbi təhlükəsizlik nədən aslıdır?A) İqtisadi, siyasi, sosial problemlərin vaxtında həll edilməsindən və

demokratik, hüquqi dövlət prinsiplərinə əsaslanan vətəndaş həmrəyliyinə nail olunmasından aslıdır

B) Ölkənin müdafiənin kifayəti üçün milli potensialın hərbi cəhətdən kifayət qədər olmayan dövlətlərdə hərbi ittifaqa daxil olmaq , ikilik siyasətinin aparılmasından aslıdır

C)Müxtəlif siyasi , ekstremist , kriminal qruplar tərəfindən yaradılan, konstitusiyaya zidd olan hərbi və ya hərbiləşdirilmiş dəstələrin zərərsizləşdirilməsindən, beynəlxaq sülhməramlı qüvvələrə arxalanmaq, hərbi qüdrətini yüksəltməməkdən aslıdır

D) İqtisadi, siyasi, texnogen, informasiya, sosial, hərbi problemlərinin çözülməsinə nail olmaq, xarici siyasi münasibətlər sahəsində böyük və qonşu dövlətələrlə əməkdaşlıq edilməməsindən aslıdır

E) Hərbi, siyasi təcavüzü dəf etmək üçün müdafiənin gücləndirilməsi, demokratiyanın inkişaf etdirilməsi, beynəlxalq təşkilatlarla əlaqənin kəsilməsi

93. Hərbi təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin əsas üsullara aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrə arxalanaraq ölkənin hərbi qüdrətinin

inkişaf etdirilməsini dayandırmaqB) Müdafiənin kifayəti üçün milli potensialın yaradılmasıC) Hərbi cəhətdən kifayət qədər güclü olan dövlətlərlə hərbi ittifaqa daxil

olmaq D) Beynəlxalq təşkilatların və institutların sülhməramlı nümayəndələri ilə

istiqamət götürməkE) Beynəlxalq hüququn üstünlüyünə və beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrə

arxalanmaq

94. Hərbi təhlükəsizliyin mühüm aspektlərindən biri nəyi təmin etməkdir?A) Hərbi xidmətin təhlükəsizliyiniB) Mülki müdafiənin təhlükəsizliyiniC)Mütəşəkkil cinayətkarlıqla müdafiəniD) Əhalinin həyati maraqlarınıE) Silahlanmanın qarşısının alınması

26

95. Hərbi xidmətdə təhlükəsizliyin təminatı sisteminin yaradılması zamanı hansı prinsiplər nəzərə alınmır?A) Dünya hadisələrinə təsir göstərən informasiya amillərindən güc amillərinə

keçməliB) Təhlükəsizliyin konseptual modeli yaratmalı və hərbi hissələrdə

təcrübələrdən keçirilməliC) Hər bir texniki layihə fizioloji, sosial-psixoloji və psixoloji ekspertizalardan

keçirilməliD) Təhlükəsizliyin idarə edilməsinə hər hansı bir prosesin idarə edilməsi kimi

yanaşılmalıE) Silah və döyüş texnikası nüvləri hazırlanarkən “insan-amili” unudulmamalı

96. Dövlətin təhlükəsizlik konsepsiyasında hansı məsələ əks olunmur?A) Dövlətin təhlükəsizlik konsepsiyasında müharibələrin ehtimalı məsələləri

əks olunmurB) Konsepsiyada ölkənin, milli, regional və qlobal maraqları dəqiq, aydın

şəkildə əks olunmalıdırC) Konsepsiyada dövlətin təhlükəsizliyinə qarşı mövcud potensial təhlükələrin

təsnifatı və hərəkətli təhlili görünməlidirD) Təhlükəsizlik konsepsiyası dövlətin konstitusiyasına əsaslanmalıdırE) Təhlükəsizlik konsepsiyası dövlətin real imkanlarından yaranmalıdır

97. Dövlətin milli təhlükəsizlik konsepsiyası nədir?A) Dövlətin bütün fəaliyyət sahələrində şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin

xarici və daxili qorxularından təhlükəsizliyin təmin olunmasına baxışla sistemi şərh edən siyasi sənəddi

B) Dövlətin bütün fəaliyyət sahələrində sosial, siyasi, iqtisadi, hərbi, informasiya, ekologiya sahələrində təhlükəsizliyi təmin edən iqtisadi sənəddir

C) Dövlətin bütün fəaliyyət sahələrində lokal, milli, yerli, regional, qlobal səviyyələrdə təhlükəni araşdıran hərbi sənəddir

D)Müasir dünyada dövlətin mövqeyi və rolu, onun sərvətləri, mənafeyi və maraqlarının müdafiə edən texniki sənəddir

E) Dövlətin və xalqın fəaliyyəti və yaşayış aspektləri resursların səmərəli istifadə olunmasını təmin edən iqtisadi sənəddir

98. Milli təhlükəsizliyin subyektləri hansılardır?A) Şəxsiyyət, cəmiyyət, dövlətB) Şəxsiyyət, bəşəriyyət, biosferaC) Cəmiyyət, bəşəariyyət, ailə, kollektivD) Dünya birliyi, beynəlxalq institutlarE) Atmosfer, litosfer, hidrosfer, biosfer

27

99. Milli təhlükəsizliyin istiqamətləri hansılardır?A) Sosial, iqtisadi, siyasi, informasiya ekoloji və s. təhlükəsizliklərB) Sosial, beynəlxalq, hərbi, ibdtidai və s. təhlükəsizliklərC) İqtisadi, hərbi, siyasi, ekoloji, cəmiyyət və s. təhlükəsizliklərD) Fiziki, kimyəvi, bioloji, radioaktiv təhlükəsizliklərE) Ərazi, sahə, lokal, regional, qlobal təhlükəsizliklər

100. Dövlətin təhlükəsizlik konsepsiyasında keçid dövrü üçün aşağıdakı hansı xüsusiyyətlər nəzərə alınmır?A) Ölkənin ərazi bütövlüyünü, torpaqlarını, maddi sərvətlərini təcavüzdən, təbii

fəlakətlərdən qorunmasıB) Sabit inkişaf dövrü ilə müqayisədə, qıtlıq şəraitində ölkənin təhlükəsizliyini

dəyişmə sürəti, miqyası, sayı və b. amillərC) Təhlükəsizliyin təmin olunma məqsədi və vasitələrin sabit dövründən

tamamilə fərqlənməsiD) Ölkəni fəlakətə aparan toqquşmaların, hadisələrin artmasıE) Dövlətin hakimiyyət və güc strukturlarına bölünməsi şəraitində

təhlükəsizliyin təmin olunma rıçaqların şərtləməsi

101. Təhlükəsizlik konsepsiyasında real və potensial təhlükələrin təhlilində təhlükəsizliyi neçə mərhələyə ayırmaq məqsədə uyğundur?A) 2B) 4C) 3D) 5E) 7

102. Real və potensial təhlükələrinin təhlilində təhlükəsizliyin birinci mərhələsi nədir?A) Ölkənin və cəmiyyətin böhran inkişaf dövrü üçün çoxlu sayda real

təhlükələr və lokal, regional xarakterli böhran vəziyyətlərinin sürətlə artması xarakterik olan təhlükəsizlik sisteminin qurulması

B) Ölkınin və cəmiyyətin gələcəyi üçün müddətli satrateji təhlükəsizlik sisteminin qurulması

C) Ölkənin və cəmiyyətin müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü, iqtisadiyyatın sabit inkişafını nəzərə alan təhlükəsizlik sisteminin qurulması

D) Ölkədə demokratiyanın möhkəmlənməsi və reallaşdırılması və şəxsi təhlükəsizlik siteminin qurulması

E) Ölkənin konstitusiya quruluşunun, müstəqilliyinin toxunulmazlığı təhlükəsizlik siteminin qurulması

28

103. Real və potensial təhlükələrinin təhlilində təhlükəsizliyin ikinci mərhələsində nə nəzərdə tutulur?A) Ölkənin gələcəyi üçün uzunmüddətli strateji təhlükəsizlik sisteminin

qurulmasıB) Ölkənin keçmişini xarakterizə edən strateji təhlükəsizlik sisteminin

qurulmasıC) Ölkənin inkişafını təmin edən qısa müddətli strateji təhlükəsizlik siteminin

qurulmasıD) Ölkəni fəlakətə aparan hadisələrini və toqquşmalarını xarakterizə edən

təhlükəsizlik siteminin qurulmasıE) Ölkənin xarici bazara daxil olmasını təmin edən təhlükəsizlik siteminin

qurulması

104. Təhlükəsizlik konsepsiyasında dövlətin inkişafının vacib maraqlarını neçə hissəyə ayırır?A) 2B) 5C) 3D) 4E) 6

105. Təhlükəsizlik konsepsiyasında dövlətin uzunmüddətli yaşayış maraqlarına aşağıdakılardan hansını şamil etmək olmaz?A) Ölkədə millətlərarası qarşıdurmanın, etnik zəminin hərbi münaqişələrinin

saxlanmasıB) Ölkənin ərazi bütövlüyünün və müstəqilliyinin saxlanmasıC) Ölkənin iqtisadiyyatının sabit inkişafı və əhalinin yaşayışının layiqli

səviyyədə təmin edilməsiD) İctimai qanunların və əhalinin sosial müdafiəsinin təmin olunmasıE) Ölkənin xarici bazarlara daxil olmasının təmin edilməsi

106. Təhlükəsizlik konsepsiyasında xüsusi keçid dövründə dövlətin ən vacib maraqlarına aşağıdakılardan hansını şamil etmək olmaz?A) Beynəlxalq münasibətlərdə hegemonluğun əldə edilməsiB) Hüquqi dövlətin və demokratik cəmiyyətin qurulması, sosial-siyasi və

iqtisadi böhranın aradan qaldırılmasıC)Mövcud iqtisadi əlaqələrin saxlanılması və yeni iqtisadi münasibətlərin

yaradılmasıD)Mütəşəkkil cinayətlərə qarşı mübarizənin aparılmasıE) Ölkədə islahatların aparılması üçün əlverişli beynəlxalq şəraitin təmini

29

107. Dövlətin təhlükəsizlik konsepsiyası neçə bölmədən ibarətdir?A) 4B) 2C) 6D) 5E) 3

108. Aşağıdakılardan hansı dövlətin təhlükəsizlik konsepsiyasının bölmələrinə aid deyil?A) Ölkədə silahlı qüvvələrinin saxlanılmasıB) Ölkənin dünya birliyində rolu və mövqeyiC) Dövlətin milli maraqlarıD) Dövlətin milli təhlükəsizliyi üçün əsas təhlükələrin növləri (xarici və daxili)E) Dövlətin milli təhlükəsizliyinin təmin edilməsi

109. Təhlükəsizlik konsepsiyasında sosial sahədə dövlətin milli maraqları nədən ibarətdir?A) Ölkədə xalqın həyat səviyyəsinin təmin edilməsiB) Ölkədə siyasi və dini və dini ekstremizmin meydana gəlməsi səbəblərinin

neytrallaşdırılmasıC) Ölkədə cəmiyyətin əxlaqi dəyərlərinin, vətənpərvərlik və insanpərvərlik

ənənələrinin, milli potensialının görünüb saxlanmasıD) Ölkənin konstitusiya quruluşunun və sabitliyinin, dövlət hakimiyyət

qurumlarının qorunub saxlanılmasıE) Ölkədə ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılması

110. Təhlükəsizlik konsepsiyasında mənəvi sahədə dövlətin milli maraqları nədir?A) Cəmiyyətin əxlaqi dəyərlərinin vətənpərvərlik və insanpərvərlik ənənələrinin

mədəni və milli potensiallarının qorunub saxlanılması və artırılmasıB) Ölkədə müstəqilliyin təmin edilməsi, regionda dövlətin mövqelərinin

möhkəmləndirilməsiC) Bütün ölkələrlə bərabər hüquqi və qarşılıqli faydalı münasibətlərinin inkişaf

etdirilməsiD) Cəmiyyətin və dövlətin terrordan, təbii və texnogen xarakterli fövqəladə

hadisələrdən mühafizəsiE) Ölkədə sosial, siyasi, dini, milli münasibətlərin və terrorizmin

neytrallaşdırılması

30

111. Təhlükəsizlik konsepsiyasında hərbi sahədə dövlətin milli maraqları nədən ibarətdir?A) Ölkənin istiqlaliyyətinin, müstəqilliyinin dövlət və ərazisinin bütövlüyünün

qorunmasından, təcavüzün qarşısının alınmasındanB) Regionda dövlətin mövqelərinin möhkəmləndirilməsi, bütün ölkələrlə

bərabər hüquqlu və qarşılıqlı münasibətlərin inkişaf etdirilməsi, xalqın həyat səviyyəsinin təmin edilməsi

C) Ətraf mühitinin qorunması, sağlamlaşdırılması, dövlət sərhədlərinin etibarlı qorunmasından

D) Ölkədə vətəndaşların konstitusiya hüquqlarının və azadlıqlarının qorunmasından

E) Ölkənin müstəqilliyinin təmin edilməsi, dövlət sərhədlərinin etibarlı qorunmasının təmin edilməsi, mədəni və milli maraqların qorunub saxlanılması

112. Təhlükəsizlik konsepsiyasında ekoloji sahədə dövlətin milli maraqları nədən ibarətdir?A) Ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılması, ekoloji xarakterli fövqəladə

hadisələrin qarşısının alınmasındanB) Ətraf mühitin qorunması, xalqın yüksək həyat səviyyəsinin təmin

etməsindənC) Ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılması, cəmiyyətin əxlaqi

dəyərlərinin, ənənələrinin, milli potensialların qorunub saxlanmasındanD) Ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılması, təbii və texnogen

hadisələrdən, onların nəticələrindən, hərbi əməliyyatlar aparılarkən yaranan təhlükələrdən mühafizə etməsindən

E) Ətraf mühitin qorunması və sağlamlaşdırılması, dövlətin mövqelərinin möhkəmləndirilməsi, iqtisadi və digər növ fəaliyyət göstərilərkən ölkə qanunvericiliyinə və qaydalara riayət edilməsindən

31

113. Milli təhlükəsizlik konsepsiyasına uyğun olaraq şəxsiyyətin maraqları nədən ibarətdir?A) Vətəndaşların və insanların konstitusiya hüquqları və azadlıqlarının

reallaşdırılmasından, şəxsin təhlükəsizliyinin təmin olunmasından, həyat səviyyəsi və keyfiyyətin yüksəlməsindən aslıdır

B) Ölkədə demokratiyanın möhkəmləndirilməsi, hüquqi sosial dövlət yaradılması, siyasi, sosial və iqtisadi sabitlikdən, qanunlara sonsuz riayət olunmasından ibarətdir

C) Ölkənin konstitusiya quruluşunun və müstəqilliyinin, ərazilərinin toxunulmazlığından, şəxsi təhlükəsizliyin təmin olunmasından, bərabər hüquqi və qarşılıqlı faydalı beynəlxalq əməkdaşlıqlardan ibarətdir

D) Vətəndaşların, insanların, cəmiyyətin əxlaqi dəyərlərinin, ənənələrinin mədəni, milli potensiallarının qorunub saxlanması, dövlət sərhədlərinin etibarlı qorunmasını təmin etməkdən ibarətdir

E) Dövlətin müstəqilliyinin təmin edilməsi, regionda dövlətin mövqeyinin möhkəmlənməsi, vətəndaşların konstitusiya hüquqlarının və azadlıqlarının qorunmasından ibarətdir

114. Milli təhlükəsizlik konsepsiyasına uyğun olaraq cəmiyyətin maraqları nədir?A) Ölkədə demokratiyanın möhkəmlənməsi, hüquqi sosial dövlət yaradılması,

ölkənin mənəviyyatca dirçəlməsi, ictimai birliyin saxlanılmasıB) Ölkədə vətəndaşlaın və insanların konstitusiya hüquqlarının, azadlıqlarının

qorunması, dövlətin mövqeyinin möhkəmlənməsi, informasiya resurslarının qorunmasıdır

C) Ölkədə azsaylı xalqların konstitusiya hüquqlarının, əxlaqi dəyərlərinin, ənənələrinin, mədəni və milli potensiallarının qorunub saxlanmasıdır

D) Ölkənin konstitusiyasının, müstəqilliyinin, ərazilərinin toxunulmazlığı, dövlət sərhədlərinin etibarlı qorunması, dövlətə qarşı təcavüzlərinin qarşısının alınmasıdır

E) Ölkənin konstitusiya quruluşunun sabitliyinin və dövlət hakimiyyət qurumalrının qorunub saxlanması, siyasi, dini, etnik seperatizmin meydana gəlməsi səbəblərinin neytrallaşdırılmasıdır

32

115. Təhlükəsizliyin geosiyasi amilləri harada cəmləşir?A) Geosiyasi amillər dövlətin təhlükəsizliyinin təminində dövlət maraqları və

dövlətə baxışlar sistemində cəmləşirB) Geosiyasi amillər dövlətin təhlükəsizliyinin təminində təbii və texnogen

hadisələrinin qarşısının alınması və nəticələrin aradan qaldırılması sistemində cəmləşir

C) Geosiyasi amillər dövlətin təhlükəsizliyinin təminində beynəlxalq terrordan mühafizəsi, ölkənin müstəqilliyinin və ərazilərinin toxunulmazlığı sitemində cəmləşir

D) Geosiyasi amillər dövlətin təhlükəsizliyinin təminində əxlaqi, vətənpərvərlik dəyərlərinin, ənənələrinin saxlanılması sitemində cəmləşir

E) Geosiyasi amillər dövlətin təhlükəsizliyinin təminində xalqın həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi, ekoloji xarakterli təhlükəli hadisələr sistemində cəmləşir

116. Milli təhlükəsizlik üçün təhlükələr və onun mənbələri haradan ola bilər?A) Ölkədən xaricdən və ölkə daxilindənB) Ölkədən xaricdənC) Ölkə daxilindənD) Qlobal iqlim dəyişmələrindənE) Zəlzələlərdən

117. Dövləti təhlükəsizliyini xarakterizə edən amilləri neçə qrupa bölünür?A) 3B) 2C) 5D) 7E) 4

118. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən amil hansıdır?A) Dövlətin vacib həyat maraqlarıB) Şəxiyyətin maraqlarıC) Yaşayış maraqlarıD) Ekoloji maraqlarE) Cəmiyyətin maraqları

119. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən amil hansıdır?A) Təhlükənin xarakteri və mənbəyiB) Şəxsiyyətin marağıC) Fövqəladə hadisələrin nəticələriD) Təhlükənin aradan qaldırılmasıE) Riskin ləğv edilməsi

33

120. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən amil hansıdır?A) Mövcud təhlükələrin hiss etmə ehtimalıB) Ekoloji təhlükələrC) Təbii təhlükələrD) Texnogen təhlükələrE) Riskin qarşısının alınması

121. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən dövlətin vacib həyati maraqlarına nə daxildir?A) Dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü, onun dünya ictimaiyyətinə aktiv və

bərabər hüquqlu daxil olması, ölkənin daxilində sabitlik və demokratik qayda-qanunları və s.

B) Dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü, ictimai münasibətlərdə gərginliyin səbəbləri, siyasi və demoqrafik proseslər və s.

C) Dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü, xalqın həyat səviyyəsi, milli, dini münaqişələr və terrorizim və s.

D) Dövlətin müstəqilliyi, xalqın əxlaqi, mənəvi dəyərləri, ənənələri, dövlətin mövqelərinin möhkəmləndirilməsi

E) Dünya birliyi ölkələrlə bərabərhüquqlu və qarşılıqlı faydalı münasibətləri, xalqın həyat səviyyəsi və s.

122. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən təhlükənin xarakteri və mənbəyi amilinə nə daxildir?A) İnsan münasibətləri institutlarının şəxsi keyfiyyətləri, ayrı-ayrı ölkələrdə və

bütövlükdə dünyada milli, siyasi və demoqrafik proseslər və s. daxildirB) Dövlətin müstəqilliliyi və ərazi bütövlüyü, dünya birliyinə aktiv və

bərabərhüquqlu daxil olması və s. daxildirC) Cəmiyyətin dövlətli və və az təminatlı kütləsi arasında dərin təbəqələşmənin

yaranması, elmi-texniki potensialın zəifləməsi və s. daxildirD) Ölkədə bank sistemində tarazlaşdırmanın pozulması, investiyaların,

inovasiya aktivliyinin zəifləməsi, ölkə əhalisi arasında ziddiyətlərin gərginləşməsi və s. daxildir

E) Dövlətin istiqlaliyyatının, müstəqilliyinin, dövlət və ərazi bütövlüyünün qorunması, dövlətə qarşı təcavüzün qarşısnın alınması və s. daxildir

34

123. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən mövcud təhlükələrin hiss etmə ehtimalı amilinə nə aiddir?A) Dövlətin gücünə, dünyada qüvvələrin balansına, regionda geosiyasi

vəziyyətiB) Dövlətin istiqlaliyyəti, müstəqilliliyi, dövlət və ərazilərin bütövlüyünün

görünməsi, əhalinin həyat səviyyəsiC) Dövlətin milli maraqlarının, şəxsiyyətin, cəmiyyətin terrordan mühafizəsi,

texnogen və təbii xarakterli fövqəladə hadisələrdən mühafizəsiD) Ölkənin inkişaf dinamikası, ekoloji təhlükələrin səviyyəsi, terrorçu

təşkilatlarının fəaliyyətinin aktivləşməsiE) Vətəndaşların və insanların konstitusiya hüquqları, milli azadlıqları, həyat

səviyyəsi

124. Dövlətin milli təhlükəsizliyinə və sabitliyinə təsir edən problemləri neçə əsas aspektə ayırmaq olar?A) 3B) 2C) 4D) 6E) 5

125. Dövlətin milli təhlükəsizliyinə və sabitliyinə təsir edən problemlərin əsas aspektlərindən biri hansıdır?A) İnsan hüquqlarının mühafizəsi üzrə rəhbər orqanlarının fəaliyyətinin əhali

tərəfindən kritik qiymətləndirilməsiB) Həmkərlar təşkilatlarının, insanların müdafiə funksiyalarının fəaliyyətinin

yüksək olmasıC) Ölkənin güc strukturlarının fəaliyyətinin davamlı olmasıD) Ölkədə iqtisadi böhranın baş alıb getməsiE) Təbii, texnogen və ekoloji xarakterli fövqəladə hadisələrinin qarşısının

alınması

126. Dövlətin milli təhlükəsizliyinə və sabitliyinə təsir edən problemlərin əsas aspektlərindən biri hansıdır?A) Həmkarlar təşkilatlarının insanların müdafiə funksiyalarının praktiki olaraq

həyata keçməməsiB) Xırda və azsaylı hüquq müdafiə təşkilatlarının fəaliyyətinin geniş olmasıC) İnsan hüquqlarının rəhbər orqanları tərəfindən müdafiə olunmasıD) Ölkənin silahlı qüvvələrinin və daxili qoşunlarının möhkəm olmasıE) Ölkənin iqtisadiyyatının yüksək olması

35

127. Dövlətin müasir reallıq şəraitində şəxsiyyətin imkanları neçə parametrlə xarakterizə olunur?A) 3B) 4C) 2D) 7E) 5

128. Dövlətin müasir reallıq şəraitində şəxsiyyətin imkanlarını xarakterizə edən parametrlər hansılardır?A) Şəxsi vəziyyətin kəmiyyəti, insan tərəfindən idarə olunan kapitalın miqdarı,

tabeliyində olan fiziki şəxslərin sayıB) İnsan tərəfindən idarə olan kapitalın miqdarı, səhmlərin miqdarı, bankların

sayıC) Tabeliyində idarə, təşkilatların sayı, onların avadanlıqlarının miqdarı,

şəxsiyyətin rolu və mövqeyi, işsizliyin vəziyyətiD) Əhalinin sürətlə artması, onların miqrasiya məsələlərinin həlli, şəxsiyyətin

imkanlarıE) İqtisadiyyat sahələrinin əksəriyyətinin rəqabətə davamlı olmaması

129. Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunmasının prinsipləri hansı əlamətlərə görə qruplaşdırılır?A) İstiqamətləndirici, texniki, təşkilati və idarəetməB) Normallaşdırıcı, fiziki, kimyəvi və biolojiC) Texniki, təşkilatı, kimyəvi, radioaktivD) İdarəetmə, mülki müdafiə, hərbi, informasiyaE) Texnogen, sosial, siyasi, mədəni

130. Geosiyasət nədir?A) Ölkənin coğrafi-təbii yanaşmalara əsaslanan dövlətin doktrinasının əsasını

təşkil edən nəzəriyyədirB) Ölkənin təbii-iqlim, hərbi yanaşmalara əsaslanan dövlətin iqtisadiyyatının

əsasını təşkil edən inkişaf planıdırC) Ölkənin təbii ehtiyatlarına, sərhədlərinə yanaşmalara əsaslanan dövlətin

inkişafının əsasını təşkil edən hərbi sənəddirD) Ölkənin coğrafi-təbii yanaşmalara əsaslanan dövlətin maddi texniki

bazasının əsasını təşkil edən coğrafi sənəddirE) Ölkənin müstəqilliyinə əsaslanan dövlətin keçmiş tarixini əks edən

informasiya sənədidir

36

131. Müasir şəraitdə ölkədə sabitlik ən çox hansı amillərdən asılıdır?A) DaxiliB) XariciC) TexnogenD) EkolojiE) Təbii

132. İnsan ölçüsü siyasi təhlükəsizliyə aparan keyfiyyətcə yeni yanaşmalarına görə təhlükəsizliyin təmin olunması nədən asılıdır?A) İnsandanB) ObyektdənC) İdarə olunmasındanD) Risklərin qabaqlanmasındanE) İstismar qaydalarından

133. Cəmiyyətdə, istehsalatda, ailədə, sosial-psixoloji vəziyyətin sağlamlaşdırılması işinin müəyyən müvəffəqiyyətlərə nail olması hansı şəraitdə mümkündür?A) KollektivçilikB) FermerC) BiznesD) İdarəçilikE) Fövqəladə halların ləğv edilməsi

134. Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunması prinsiplərinin istiqamətləndirici qrupuna nə daxildir?A) Operatorun aktivliyi, hadisələrin sistemləşdirilməsi, təsnifatlaşdırılması,

təhlükələrin azaldılması və s.B) Bloklaşdırma, hermetikləşdirmə, uzaqdan idarəetmə, zəif elementin tətbiqi

və s.C) İşçilərə məlumatların verilməsi, təlimatların aparılması, təhlükəsizlik

nişanlarının, xəbərdarlıq işarələrinin tətbiqi və s.D) İnformasiya normalaşdırma, müdafiə, kadrların seçilməsi, ergonomik,

müdafiə zonalarına bölünməsi və s.E) Nəzarət, məsuliyyət, planlaşdırma, kateqoriyalara bölünməsi və s.

37

135.Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunması prinsiplərinin idarəetmə qrupuna nə daxildir?A) Nəzarət, əks əlaqə, məsuliyyət, planlaşdırma, mükafatlandırma və s.B) Mükafatlandırma, hadisələrin sistemləşdirilməsi, təhlükələrin təsnifatı,

bloklaşdırma və s.C) Planlaşdırma, məsuliyyət, təhlükələrin qarşısının alınması, aradan

qaldırılması, risklərin idarə edilməsi və s.D) Əhaliyə hadisələr haqqında məlumatların verilməsi, informasiya

normalaşdırma, kadrların seçilməsi, uzaqdan idarə etmə və s.E) Təhlükələrin xarakterinə görə obyektlərin siniflərə, kateqoriyalara

bölünməsi, təhlükəsizlik nişanların və xəbərdarlıq işarələrinin tətbiqi və s.

136. Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunması prinsiplərinin texniki qrupuna nə daxildir?A) Bloklaşdırma, hermetikləşdirmə, uzaqdan idarəetmə, zəif elementin tətbiqi

və s.B) Qurğuların hermetikləşdirilməsi, sahələrin sanitariya-mühafizə zonalara

bölünməsi, qorucu klapanla, elektrik qoruyucular və s.C) Təhlükələrdən insanların müdafiəsinin təmini, uzaqdan idarə etmə,

fövqəladə hadisələrin qabaqlanması və s.D) Avadanlıqların bloklaşdırılması, hermetikləşdirilməsi, kadrların seçilməsi,

işçilərin mükafatlandırılması və s.E) Sistemə zəif elementin qoşulması, avtomatik qorucuların tətbiqi,

planlaşdırma, hadisələrin sistemləşdirilməsi və qruplaşdırılması və s.

137. Təhlükəsizliyin təmin olunması prinsiplərinin təşkilat qrupuna nə daxildir?A) Müdafiə, informasiya normalaşdırma, kadrların seçilməsi, erqonomik və s.B) Əhaliyə və işçilərə hadisələr haqqında informasiyanın çatdırılması, mühafizə

vasitələri ilə təchiz olunması, mexanikiləşdirmə və s.C) İşlərin planlaşdırılması, mükafatlandırma, təlimlərin aparılması,

təlimatlandırma və s.D) Təhlükəli obyektlərin qruplaşdırılması, sinifləri, kateqoriyalara

bölüşdürülməsi və s.E) Təhlükəli obyektlərin mühafizəsi, bloklaşdırılması, hermetikləşdirilməsi,

uzaqdan idarəetmə və s.

138. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının neçə prinsipi vardır?A) 4B) 3C) 5D) 7E) 6

38

139. Təhlükəsizliyin təmin olunma prinsipləri hansılardır?A) Normalaşdırma, zəif elementin tətbiqi, informasiya, təsnifatlaşdırmaB) Normalaşdırma, mükafatlandırma, təlimatlandırma, risklərin çoxaldılmasıC) Təsnifatlaşdırma, informasiya, sosial-siyasi, iqtisadi, kollektivD) Texniki, etnik, ərazi, sosial, texnogenE) Planlaşdırma, nəzarət, monitorinq, kadrların seçilməsi, risklərin

zəiflədilməsi, kimyəvi

140. Təhlükəsizliyin təmin olunma informasiya prinsipi nəyə əsaslanır?A) İşçilərə məlumatların verilməsi və öyrənilməsinə əsaslanırB) Sistemə zəif elementin qoşulmasına əsaslanırC) Təhlükələrin xarakterinə uyğun obyektlərin siniflərə və kateqoriyalara

bölünməsinə əsaslanırD) Təhlükələrin yol verilən həddən keçməsinin qarşısının alınmasına əsaslanırE) İşçilərin təhlükələrdən uzaqlaşdırılması, təhlükəsizlik yerlərə köçürülməsinə

əsaslanır

141. Təhlükəsizliyin təmin olunma təsnifatlaşdırma prinsipi nəyə əsaslanır?A) Təhlükələrin xarakterinə uyğun obyektlərin siniflərə, kateqoriyalara

bölünməsinə əsaslanırB) Təhlükələrin buraxıla bilən həddin keçməsinin qabaqlanması, risklərin

azaldılmasına əsaslanırC) Sistemə zəif elementin, avtomatik qoruyucuların qoşulmasına əsaslanırD) İşçilərin təhlükəli yerlərdən təhlükəsiz yerlərə köçürülməsi, mühafizə

vasitələrinin paylanmasına əsaslanırE) İşçilərə məlumatların verilməsi, təlimatların aparılması,maarifləndirilməsinə

əsaslanır

142. Təhlükəsizliyin təmin olunması neçə üsulla əldə edilir?A) 3B) 2C) 4D) 5E) 6

39

143. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının birinci üsulu nədir?A) Homsfera və nokosfera fəzalarının müvəqqəti ayrılmasıdırB) Hadisəni aradan qaldırmaqla nokosferanı normal vəziyyətə gətirməkdirC)Müəyyən əməliyyat və vasitələrinköməyi ilə insanı işlədiyi şəraitə

uyğunlaşdırmaq və onun müdafiəsini artırmaqdırD) İşçilərin peşəyə görə seçilməsi, öyrədilməsi, mənəvi-psixoloji təlimlərin

aparılması, fərdimühafizələrindən istifadə edilməsindən ibarətdirE) Əhalini və işçiləri səs-küydən, zəhərli qazlardan, tozlardan, radioaktiv

zəhərlənmələrdən, zədəlilərin təhlükəli zonalardan köçürülməsindən ibarətdir

144. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının ikinci üsulu nədir?A) Hadisələri aradan çıxartmaqla nokosferanı normal vəziyyətə gətirməkdirB) Homosfera və nokosfera fəzalarının müvəqqəti ayrılmasıdırC) Əhalinin və işçilərin təhlükəli yerlərdən obyektlərdən təhlükəsiz yerlərə

köçürülməsidirD) İstehalatın avtomatlaşdırılması, robotlaşdırılması və məsafədən idarə

edilməsidirE) Müəyyən əməliyyat və vasitələrin köməyi ilə insanı işlədiyi şəraitə

uyğunlaşdırılması və onun mühafizəsini artırmaqdan ibarətdir

145. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının üçüncü üsulu nədir?A) Müəyyən əməliyyat və vasitələrin köməyi ilə insanı işlədiyi şəraitə

uyğunlaşdırılması və onun müdafiəsini artırmaqdırB) İşçilərin təhlükəli təhlükəli obyektlərdən çıxarılmasıdırC) İstehsalatın avtomatlaşdırılması, məsafədən idarə edilməsidirD) Ehtimal oluna biləcək hadisələrin qarşısını almaqla nokosferanı normal

vəziyyətə gətirməkdirE) Homosfera və nokosfera fəzalarını müvəqqəti ayrılmasıdır

146. Təhlükəsizliyin təmin olunması vasitələri hansılardır?A) Kollektiv və fərdi mühafizə vasitələriB) Kollektiv, tibbi və hərbi mühafizə vasitələriC) Tibbi, bioloji və kimyəvi mühafizə vasitələriD) Fərdi və tibbi mühafizə vasitələriE) Metroloji və kollektiv mühafizə vasitələri

147. Dövlətin milli təhlükəsizliyinin təmin olunmasında ən çətin sahələrdən birini nə təşkil edir?A) Şəxsiyyətin təhlükəsizlik tipinin formalaşmasıB) Şəxsiyyətin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasıC) Şəxsiyyətin maarifləndirilməsiD) Şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin hədə və qorxulardan müdafiə olunmasıE) Dövlətin sərhədlərinin və müstəqilliyinin qorunması

40

148. Münaqişə və böhranların əmələ gəlməsinə təsir göstərən amillər əsasən neçə qarşılıqlı səbəbdən aslıdır?A) 3B) 5C) 4D) 2E) 6

149. Münaqişə və böhranların əmələ gəlməsinə təsir göstərən amillər hansı səbəblərdən aslıdır?A) Sosial-iqtisadi münasibətlərində, dövlətlər arası ictimai münasibətlərdə və

ictimai özünüdərketmədə qarşıdurmalarB) Sosial-iqtisadi münasibətlərdə, bazar iqtisadiyyatında, siyasi arenada,

beynəlxalq əlaqələrin pozulmasında qarşıdurmalarC) Sosial-mədəni münasibətlərdə, texnogen hadisələrin təkmilləşdirilməsində

qarşıdurmalarD) Sosial-siyasi, informasiya, hərbi ekoloji sahələrdə qarşıdurmalarE) Dövlətin madii-texniki ehtiyatların yaradılmasında, sərhədlərin

qorunmasında qarşıdurmalar

150.Əhalinin mənəvi-psixoloji hazırlığı insanlarda hansı keyfiyyətlər formalaşdırır?A) Adamlarda dünya görüşü və yüksək mənəvi-psixoloji keyfiyyətlər

formalaşdırırB) İnsanlarda elmi, əxlaqi prinsipləri formalaşdırırC) İnsanlarda elmi, mədəni, psixoloji, dini, inamla fəaliyyət göstərmək, mərdlik

keyfiyyətləri formalaşdırırD) Adamlarda mübarizlik, fədakarlıq, elmi, əxlaqi, etnik keyfiyyətlər

formalaşdırırE) Adamlarda dünya görüşü, cəsarətlik, dözümlük, iradəlik, qorxu keyfiyyətlər

formalaşdırır

151.Mənəvi-psixoloji hazırlıq nədir?A) Ekstremal (böhranlı) şəraitdə qarşıya çıxan məsələlərin müvəffəqiyyətlə

yerinə yetirilməsində əhalidə və şəxsi heyyətdə mənəvi, siyasi və psixoloji keyfiyyətlər əmələ gətirən vahid tərbiyəvi prosesdir

B) Fövqəladə hallarda qarşıya çıxan məsələləri asan həll etmək üçün insanlar arasında təbliğat formasıdır

C) Böhranlı, çətin anlarda insanların özlərini ələ ala bilməsidirD) Fövqəladə hallarda ehtimal olunan hadisələrin qarşısının alınması və aradan

qaldırılması üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsidirE) Ekstremal hallarda hadisələrin qabaqlanması, risklərin aradan qaldırılması

işlərinin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirə bilməsidir

41

152. Təbii fəlakətlər, istehsalat qəzaları və fəlakətlərin ağırlığının nəticələrinin və sayının artmasının əsas səbəblərindən biri hansıdır?A) Əsas istehsalat fondlarının yüksək səviyyədə aşınmasına yol verilməsiB) Sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının, xammalın və hazırlanan

məhsulun keyfiyyətcə normal olmasıC) Ölkənin ərazisində zərərli istehsalatların və təhlükəli obyektlərin yaşayış

zonalarının və onların həyat sistemlərindən uzaqda yerləşdirlməsiD) Qəza və fəlakətlərin aradan qaldırılması, insan tələfatı və maddi itkilərin

azaldılması üzrə görülən tədbirlərinin yerinə yetirilməsi və əlaqələndirilməsiE) İqtisadiyyatın bütün sahələrində təhlükəsiz və qənaətcil texnologiyalarının

tətbiq edilməsi

153. Təbii fəlakətlər, istehalat qəza və fəlakətlərin ağırlığının nəticələri və sayının artamsının əsas səbəblərindən biri hansıdır?A) İri şəhərlərdə və istehsalat meydançalarında yüksək riskə gətirib çıxaran

istehsal qüvvələrinin yerləşdirilməsi və real olmayan siyasətin nəticəsiB) Zərərli və təhlükə potensiallı müəssisələrdə kadrların, xüsusən də ixtisaslı

kadrların yerləşdirilməsi nəticəsində istehsalat mədəniyyətinin aşağı düşməsiC) Təhlükə potensiallı istehsalat sahələrinin və obyektlərin vəziyyətinə

nəzarətin və müşahidənin vaxtında aparılması, onların həyat təminatı sistemlərin və yaşayış zonalarından aralı yerləşdirilməsi

D) İstehalat sahələrində təhlükəsizliyin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi mexanizmin aparılması, iqtisadiyyatın strukturca yenidən qurulması prosesinin uzanması

E) Ölkədə həyat fəaliyyətinin təmin olunması sahələrində elmi-tədqiqat işlərinin aparılması, sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının tətbiqinin aşağı səviyyədə olması

154. Təbii fəlakətlər, istehsalat qəza və fəlakətlərinin ağırlığının nəticələri və sayının artmasının əsas səbəblərindən biri hansıdır?A) Qəza-xilasetmə dəstələrinin yüksək məhsuldarlıqlı texniki ləvazimatlarla

zəif təchiz olunmasıB) Qəza nəticəsində neft dağılan ərazilərdə müşayiət olunan suda həll olunmuş

toksik komponentlərin təsirindən canlı orqanizmlərin məhv olmasıC) Qəza-xilasetmə xidmətlərinin fəaliyyətinin kifayət dərəcədə səmərəli olmasıD) Qəza və fəlakətlərin qabaqlanması və qarşısının alınması, insan tələfatı və

maddi itkilərin azaldılması üzrə görülən tədbirlərinin yerinə yetirilməsiE) Qəza-xilasetmə dəstələrinin öz peşələrinə uyğun işlərinin yerinə

yetirilməməsi, onlar arasında təlimatların aparılması

42

155. Operativ-dispeçer idarə olunması prosesində ehtimal olunan bütün təhlükəli hallar neçə qrupa bölünür?A) Normal, qeyri-normalB) Obyektiv, subyektivC) Fiziki, kimyəviD) Əsas, ikinci dərəcəliE) Texniki, mexaniki

156. Təhlükəsizlik problemi sahəsində metodoloji tədqiqatların qurulması üçün nələri bilmək lazımdır?A) Müasir anlayışların formalaşması, onların struktur, funksional əlaqələrinin

təyin edilməsi və s.B) Təhlil olunan proseslərin formalaşmasının seçilməsi və tədqiqat üsulları

əsasında formalaşmasının hazırlanması, ətraf mühitin kritik vəziyyəti, yəni ekoloji tarazlığın pozulması

C)Müasir anlayışların formalaşması, çətin nəzarət olunan antropogen fəaliyyət və onun təbiətə dağıdıcı təsiri

D) Texnosfera şəraitində təsir göstərən neqativ amillərin modelcə eyniləşdirilməsi və tədbirlərin görülməsi

E) Neqativ amillərin təsiri zonalarının və müvəqqəti təsir göstəricilərinin təyin edilməsi

157. Sabit və təhlükəsiz inkişafına təsir edən ölkə daxilində təhlükələrin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansını aid etmək olmaz?A) Ölkə əhalisinin sosial həyat səviyyəsinin yüksəlməsiB) Ayrı-ayrı iqtisadi qruplar arasında kriminal hadisələrC) Təşkil olunmuş cinayətlərin siyasətləşməsiD) Köhnə münaqişələrin saxlanması və yeni münaqişələrin yaranmasıE) Ekstremizmi və siyasi qrupların çoxalması, xüsusi profesional terrorçuların

artması, qeyri-leqal hərbi birləşmələrin yaranması

158. Ölkə daxili təhlükələrin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansını aid etmək olar?A) Ayrı-ayrı iqtisadi qruplar arasında kriminal hadisələrB) Dünya bazarlarına daxil ola bilməməsiC) Beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrin qırılmasıD) Dünyada inkişaf edən demokratik proses və sabitliyin pozulmasıE) Dünyada dəhşətli dağıdıcı silahların olması, gənc və inkişaf etməkdə olan

ölkələrin həmin silahlarının əldə edilməsinə çalışması

43

159. Ölkədə daxili təhlükələrinin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Təşkil olunmuş cinayətlərin siyasətləşməsiB) Ölkə əhalisinin əsas kütləsinin sosial vəziyyətinin pisləşməsi fonunda yeni

ictimai siyasi, iqtisadi və milli mədəni münasibətlərin yaranmasına nail olması

C) Planlı təsərrüfat sisteminin parçalanması nəticəsində cəmiyyətin güclü təbəqələşməsi, yeni beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin formalaşması

D) Təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün qüvvə və vasitələrin yaradılması və onların hazır vəziyyətdə saxlamaması

E) Fövqəladə hadisələrdən zərər çəkmiş regionlardakı obyektlərin fəaliyyətinin bərpa edilməsi üzrə tədbirlərinin zəif həyata keçirilməsi

160. Ölkədə daxili təhlükələrinin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Ekstermizmi və siyasi qrupların çoxalması, xüsusilə profesional terrorçuların

artması, qeyri-leqal hərbi birləşmələrin yaranmasıB) Dünyada inkişaf edən demokratik proses və sabitliyin pozulmasıC) Ölkə əhalisinin əsas kütləsinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması işlərinin

planlaşdırılmasının zəif olmasıD) Gənc və inkişaf etməkdə olan ölkələrin müasir gərgin silahların əldə

edilməsinə çalışmasıE) Təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün qüvvə və vasitələrinin yaradılması və

onların hazır vəziyyətdə saxlanması

161. Ölkədə daxili təhlükələrin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Köhnə münaqişənin saxlanması və yeni münaqişənin yaranmasıB) Dünyanın müxtəlif ölkələrində artan hərbi münaqişələr və müharibələrC) Dünyada inkişaf edən demoqrafik proses və sabitliyin qozulmasıD) Dünyada dəhşətli dağıdıcı silahların olmasıE) Çətin nəzarət olunan antropogen fəaliyyət, onun siyasətə təsiri

162. Fövqəladə hallarda əsas mühafizə obyekti hansıdır?A) İnsanB) ƏrzaqC) SuD) Şəhər və kəndE) Mühafizə qurğuları

44

163. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Ətraf mühitin böhran vəziyyəti, ekoloji tarazlığın pozulmasıB) Ehtimal olunan fövqəladə hadisələrin nəticələrinin proqnozlaşdırılmasıC) Fövqəladə halların baş verməsi barədə əhalinin xəbərdar edilməsiD) Təhlükəli zona və rayonlardan əhalinin köçürülməsiE) Əhalinin texniki, tibbi, radiasiya və kimyəvi mühafizəsi

164. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Əhalinin fiziki, mexaniki, bioloji, coğrafi mühafizəsiB) Ətraf mühitin vəziyyətinə müntəzəm müşahidə və nəzarətin təşkiliC) Yoluxmuş ərazilərdə əhalinin mühafizəsi üçün xüsusi rejimlərin tətbiqiD) Fövqəladə hallar baş vermiş rayonlarda və ərazilərdə xilasetmə və digər

təxirəsalınmaz işlərin aparılmasıE) Fövqəladə halların yaranma ehtimalına görə maliyyə və maddi ehtiyatların

yaradılması

165. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Resurs qoruyucu texnologiyalarının lazımi dəqiqliyi olmamasından təbii

ehtiyatların tükənməsi qorxusunun yaranmasıB) Əhalinin fövqəladə hallardan mühafizəsinin vəziyyəti, təhlükəsizliyin təmin

edilməsi üzrə tədbirlər, fəaliyyət qaydaları, proqnozlaşdırılan və baş vermiş fövqəladə hallar haqqında əhaliyə əməli surətdə və dəqiq məlumatların verilməsi

C) Əhalinin bütün səviyyələrdə çalışan rəhbərliyin, müəssisə, idarə və təşkilatların, o cümlədən fövqəladə hallar nazirliyinin idarəetmə orqanları və qüvvələrinin fəaliyyətə hazırlığının təşkili

D) Fövqəladə halların zədələyici amillərdən ərzaq və suyun mühafizəsinin təşkili

E) Təhlükəli zonalardan və rayonlardan əhalinin köçürülməsi

166. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Əsas istehsal fondlarını yüksək səviyyədə aşınmasına yol verilməsiB) Fövqəladə halların baş verməsi haqqında əhalinin xəbərdar edilməsiC) Əhalinin texniki, tibbi, radiasiya və kimyəvi mühafizəsiD) Fövqəladə hallar baş vermiş rayon və ərazilərdə xilasetmə və digər

təxirəsalınmaz işlərin aparılmasıE) Ehtimal olunan fövqəladə halların nəticələrinin proqnozlaşdırılması

45

167. Əhalinin mühafizəsinin səmərəli olması üçün həyata keçirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı əhalinin həyat

təminatının ödənilməsiB) Ərazilərdə şəhərsalma və məskunlaşma işləri zamanı əhalinin mühafizəsi

sahəsində mənafelərin nəzərə alınmasıC) Yüksək təhlükə potensiallı ərazilərdə yaşayış məntəqələrinin əlverişli

qaydada yerləşdirilməsiD) Əhalinin fövqəladə hallardan mühafizəsi sahəsində nəzarət və yoxlamaların

həyata keçirilməsiE) Ətraf mühitin monitorinqi

168. Əhalinin mühafizəsinin səmərəli olması üçün həyata keçirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Fövqəladə hadisələrdən zərər çəkmiş ərazilərdəki obyektlərin fəaliyyətinin

bərpa edilməsi üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsiB) İstehsalat obyektlərinin, binaların, texniki qurğuların, mühəndis

şəbəkələrinin və nəqliyyat kommunikasiyalarının layihələndirlməsi və tikilməsi zamanı mülki müdafiənin normativ sənədlərindəki texniki tədbirlərinin nəzərə alınması

C) Yüksək təhlükə potensiallı obyekt və istehsalatların layihələrinin texniki ekspertizadan keçirilməsi və onların icazəli qaydada fəaliyyət göstərməsi

D) Ərazilərdə şəhərsalma və məskunlaşdırma işləri zamanı əhalinin mühafizəsi sahəsində mənafelərin nəzərə alınması

E) Əhalinin fövqəladə hadisələrdən mühafizəsi sahəsində nəzarət və yoxlamaların aparılması

169. Fövqəladə hallar baş verdiyi halda əhali necə fəaliyyət göstərməlidir?A) Müəyyən olunmuş özünüaparma və fəaliyyət qaydalarına uyğun olaraq

xəbərdarlıq siqnalı üzrə fəaliyyət göstərməlidirB) Müəyyən olunmuş qaydaya uyğun olaraq xilasetmə dəstələri işləri görüb

qurtardıqdan sonra əhali fəaliyyət göstərməlidirC) Heç kimə məhl qoymadan əhali fəaliyyət göstərməlidirD)Müəyyən olunmuş qaydalar müvafiq olaraq xəbərdarlıq siqnalı verən kimi

fəaliyyə göstərməlidirE) Fövqəladə hallar zamanı yaranış vəziyyətinə görə heç bir qaydaya riayət

etmədən fəaliyyət göstərməlidir

46

170. Fövqəladə halların ləğvi üzrə tədbirlərdə iştirak edərkən əhali hansı mühafizə vasitələrindən istifadə etmək hüququna malikdir?A) Fərdi və kollektivB) Fərdi və indivudualC) Tibbi və lokalD) Obyekt və lokalE) Kimyəvi və radiasiya

171. Fövqəladə hallar baş verdiyi halda əhali hansı hüquqa malikdir?A) Həyatının, sağlamlığının və şəxsi əmlakın mühafizəsi, fövqəladə halların

nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı vəzifəsini yerinə yetirərkən zədələnmiş, əmək qabiliyyətini və ya ailə başçısını itirmiş ailələrin təqaüdlə təminatına və s.

B) Həyatın sağlamlığının və şəxsi əmlakın mühafizəsi, fövqəladə hallar zamanı zərər dəymiş ziyanın ödənilməsinə, ərzaq və maddi təminat planlarının hazırlanmasına

C) Sağlamlığına və əmlakına görə konpensasiyanın alınmasına, tələb olunan qüvvə və vasitələrinin cəlb edilməsinə, zəruri ərzaq və maddi ehtiyyatların yaradılmasına

D) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırıması zamanı xilasetmə işlərində yaxından iştirak etmək, bu tədbirlərin həlli məsələsinə qarışmaq, fövqəladə halların idarə olunmasında əsas vəzifələrdən birinə sahib olmaq

E) Fövqəladə halların qaldırılması zamanı rəhbər vəzifəsini yerinə yetirmək və bu vəzifəyə görə konpensasiya almaq

172. Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi neçə formada (üsulla) həyata keçirilir?A) Əhalinin mühafizə qurğularında yerləşdirilməsi, köçürülməsi, fərdi və tibbi

mühafizə vasitələri ilə təchiz edilməsiB) Əhalinin kompleks şəklində mühafizəsi, sığınacaqlarda yerləşdirilməsi,

radiasiya və kimyəvi rejimlərdən istifadə edilməsiC) Əhalinin təhlükəli yerlərdən təhlükəsiz yerlərə köçürülməsi, əhalinin ərzaq

və su ilə təmin edilməsi, mühafizə qurğularında yerləşdirilməsiD) Əhalinin köçürülməsi, obyektləri yerləşdirilərkən təhlükəsizlik tədbirlərinin

həyata keçirilməsi, əhalinin maddi nemətlərlə təmin edilməsiE) Əhalinin xəbərdar edilməsi, mühafizə qurğularında yerləşdirilməsi,

obyektlərin təhlükəsiz yerləşdirilməsi, mühafizə vasitələrilə təmin edilməsi

47

173. Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsinin məqsədi nədir?A) Əhalinin zədələnməsinin və zərərçəkməsinin qarşısını almaq və ya

maksimum dərəcədə azaltmaq, həm sülh, həm də hərb mənşəli fovqəladə hallarda mülki müdafiə tədbirlərini tətbiq etməkdir

B) Adamların həyatının qorunması üçün lazımı şəraitin yaradılması, əhalinin mühafizəsinin səmərəli olması, əhalinin köçürülməsi, maarifləndirilməsi və biliklərin öyrədilməsidir

C) Adamların zədələnməsinin qarşısını almaq və ya zədələnmələri maksimal dərəcədə azaltmaq ölkə vətəndaşları üçün müəyyən edilmiş hüquqlara və vəzifələrə əməl etməkdir

D) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zədələnmiş və zərərçəkmiş insanlara konpensasiyanın ödənilməsidir

E) Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizə qurğularında yerləşdirilməsi, mühafizə üsullarının səmərəli olması, zədələnmiş və ya əmək qabiliyyəti, ailə başçısını itirmiş ailənin təqaüdlə təmin edilməsi mühəndis texniki və mülki müdafiə tədbirlərini həyata keçirməkdir

174. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 20-39 yaşa qədər kişi və qadınlar üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?A) 2600 kkalB) 1600 kkalC) 2000 kkalD) 5 kqE) 4 kq

175. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 1 nəfər təqaüdçü üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?A) 1600 kkalB) 2600 kkalC) 3000 kkalD) 2000 kkalE) 1600 kkal

176. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 39 yaşdan yuxarı 1 nəfər üçün hər 10 ildən bir qidanın norması ümumi kaloridən neçə %-i az götürülür?A) 5 %B) 10 %C) 15 %D) 3 %E) 12 %

48

177. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq və maddi təminatın əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatlara tələbatın ilkin qiymətləndirilməsi, yaranan vəziyyətə uyğun olaraq ərzaq və maddi təminat planların təşhis olunması

B) Fövqəladə hallar zonasında dağılmış su kəmərlərinin və qaz xətlərinin bərpa edilməsi, rabitə şəbəkəsinin qurulması

C) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və su mənbələrinin mühafizə edilməsi, onların şüşə və ya politilen qablarda yerləşdirilərək ağzının kip bağlanması

D) Fövqəladə hallar zonasında əhaliyə suyun maşınlarla çatdırılması, onun paylanmasına nəzarətin edilməsi, əhaliyə konservləşdirilmiş yeməklərin paylanması

E) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatların yaradılması, qüvvə və vasitələrin cəlb edilməsi, onların hazır vəziyyətdə saxlanılması

178. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq və maddi təminatın əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Ərzaq və maddi təminat sahəsində cari vəziyyətin fasiləsiz işlənməsiB) Fövqəladə hallar zonasında dağılmış su kəmərlərinin və qaz xətlərinin bərpa

edilməsi, rabitə şəbəkəsinin qurulmasıC) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və su mənbələrinin mühafizə edilməsi,

onların şüşə və ya politilen qablarda yerləşdirilərək ağzının kip bağlanmasıD) Fövqəladə hallar zonasında əhaliyə suyun maşınlarla çatdırılması, onun

paylanmasına nəzarətin edilməsi, əhaliyə konservləşdirilmiş yeməklərin paylanması

E) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatların yaradılması, qüvvə və vasitələrin cəlb edilməsi, onların hazır vəəziyyətdə saxlanılması

179. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq və madii təminatın əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aiddir?A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı ərzaq və maddi

ehtiyatlarında məqsədyönlü və səmərəli istifadəsinə nəzarət və qeydiyyatıB) Fövqəladə hallar zonasında dağılmış su kəmərlərinin və qaz xətlərinin bərpa

edilməsi, rabitə şəbəkəsinin qurulmasıC) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və su mənbələrinin mühafizə edilməsi,

onların şüşə və ya politilen qablarda yerləşdirilərək ağzının kip bağlanmasıD) Fövqəladə hallar zonasında əhaliyə suyun maşınlarla çatdırılması, onun

paylanmasına nəzarətin edilməsi, əhaliyə konservləşdirilmiş yeməklərin paylanması

E) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatların yaradılması, qüvvə və vasitələrin cəlb edilməsi, onların hazır vəəziyyətdə saxlanılması

49

180. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq təminatının növləri hansılardır?A) Hazır halda isti yeməyin təqdim olunması, sonradan fərdi qaydada

hazırlanmaqla ərzaq məhsullarının təqdim olunması, 3 yaşa qədər uşaqlara, xəstələrə, hamilə qadınlara xüsusi qidanın təqdim olunması

B) Hazır halda isti yeməyin təqdim olunması, ilk 13 sutka ərzində quru yemək payı ilə təmin olunması, əhali köçürüləndən sonra ərzağın paylanması

C) Fərdi qayda yeməklərin hazırlanması, istifadəsi hazır olan xüsusi yeməklərin ehtiyatların yığrılması

D) 3 yaşa qədər uşaqlara, təqaüdçülərə, xəstələrə, qadınlara kişilərə verilən yeməkədn əlavə xüsusi qidanın təqdim olunması, ilk 1-3 sutka ərzində onlara quru yemək pozların verilməsi

E) Fövqəladə hallar zonasında yeməkxanaların təşkil edilməsi, isti yeməklərin bişirilməsi, yeməyin bölüşdürülməsinə nəzarətin aparılması

181. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı ərzaq və maddi təminatın məqsədi nədir?A) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılma işlərin aparılma

müddətində zərərçəkmiş əhalinin həyatının və sağlamlığının qorunması, onlara minimal miqdarda ərzaq məhsullarının, içməli suyun və ən zəruri sənaye məhsullarının vaxtında çatdırılmasıdır

B) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərinin yerinə yetirilməsi, fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatlarının yaradılması, bu ehtiyatlardan səmərli istifadə olunmasıdır

C) Fövqəladə hallar zamanı qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin iş qabiliyyətinin saxlanması, minimum istehlak normalarına və tələb olunan keyfiyyətə malik suyun çatdırlması, texniki vasitələrin səmərəli istifadəsini təmin edən şəraitin yaradılmasıdır

D) Fövqəladə hallar zonasında qəza xilasetmə xidmət birləşmələrinin fəaliyyətini təmin etmək üçün mühəndis və digər xüsusi texnika ilə təchiz edilməsi, ehtiyyat və təmin materialları ilə təmin olunmasıdır

E) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin fasiləsiz yerinə yetirilməsi üçün əlverişli şəraitin yaradılması, vaxtaşırı ərzaqla təmin edilməsi, qüvvə və vasitələrinin cəlb edilməsi, onların sağlamlığının qorunmasıdır

182. Ərazi və milli miqyaslı FH nəticələrinin aradan qaldırılmasında ərzaq və maddi təminat üzrə tədbirlərin təşkili kimlər tərəfindən həyata keçirilir?A) Fövqəladə Hallar Nazirliyinin və Fövqəladə hallar üzrə Dövlət komissiyası

tərindənB) Yerli bələdiyyələrin tərfindənC) Yerli icra hakimiyyətləri və bələdiyyələri tərəfindənD)Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi tərəfindənE) Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən

50

183. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 60 yaşdan yuxarı kişi və qadınlar üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?A) Ümumi tələbatdan 10% azB) Ümumi tələbatın 90%-iC) Ümumi tələbatdan 50% azD) Ümumi tələbatın 50%-iE) Ümumi tələbatdan 5% az

184. Fövqəladə hallar baş verdikdə ilk 1-3 sutka ərzində əhalini və xilasedicilərin hansı qida ilə təmin olunmasıdır?A) Quru pay (konservləşdirilmiş) yeməyi ləB) İsti yemək payı iləC) Bişirilmiş duru xörəklər payı iləD) Əhali özü hazırlamalıdırE) Tərəvəz məhsullar

185. Fövqəladə hallar baş vedikdə əhaliyə və xilasedicilərə verilən quru pay qidasına nə aiddir?A) Ət, balıq konservləri, suxari, çay, qəndB) Ət, toyuq, balıq, paştet konservləriC) Ət, balıq, toyuq yeməkləri, soklar, suxariD) Tərəvəz məhsulları, suxari, çay, qəndE) Suxari, su, çay, qənd, konfet, balıq, toyuq konservləri

186. Fövqəladə hallarda əhalinin su təminatının əsas məqsədi nədir?A) Qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin iş qabiliyyətinin saxlanması,

zərərçəkən əhalinin sağlamlığının qorunması, eləcə də minimal istehlak normalarına və tələb olunan keyfiyyətdə malik suyun çatdırılması

B) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin yerinə yetirilməsi zamanı zərərçəkmiş əhalinin həyatının və sağlamlığının qorunması, əhaliyə minimal miqdarda ərzaq məhsullarının və ən zəruri sənaye mallarının vaxtında təqdim olunması

C) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı xilasedicilərin su ilə təmin etmək, qüvvə və texniki vasitələrini cəlb etmək, su kəmərlərini bağlamaq

D) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zədələnmiş adamların həyatının qorunması, onlar su, ərzaqla zəmin edilməsi, ilk tibbi yardımın göstərilməsi

E) Xilasetmə xidməti birləşmələrini şəxsi heyyətinin su ilə təmin edilməsi, fövqəladə hallar zonasına xilasedicilərin və zərərçəkənlərin arasında psixoloji isşlərin aparılması

51

187. Fövqəladə hallarda əhalinin su təminatının əsas vəzifələrinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Fövqəladə hallar zonasında zədələnmiş adamların su ilə təmin edilməsi,

onlar üçün çadırların qurulması, tibbi yardımın göstərilməsiB) Fövqəladə hallar zonasında zərərçəkən, təxliyə olunmuş əhalinin suya olan

tələbatının, su təchizatı sistemlərinin və su mənbələrinin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi

C) Su təchizatı sistemlərin operativ bərpasıD) Su mənbələrinin mühafizəsi üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsiE) Suyun tənzimlənməsi və emalı üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsi, sudan

təhlükəsiz istifadə imkanlarının təmin edilməsi

188. Fövqəladə hallarda əhalinin su təminatı tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Su mənbələrin axtarılması, suyun xlorlaşdırılması, suyun qaynadılması,

qablara doldurulması, yer üstə su mənbələrindən bir başa əhaliyə suyun verilməsi

B) Suötürücüdən suyun bölüşdürmə məntəqəsinə daşınmasıC) Suötürücünün tikilməsi, suyun təmizlənməsi, mühafizəsi, daşınması və

bölüşdürülməsi üçün mümkün su mənbələrinin, avadanlığın və materialların tapılması, bərpa edilməsi və mühafizəsi

D) Suyun keyfiyyətinə və zərərçəkmiş əhali arasında bölüşdürülməsinə nəzarət edilməsi

E) Suyun təmizlənməsi və mühafizəsi

189. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazidə bir nəfər üçün sutkada neçə litr su nəzərdə tutulur?A) 10B) 5C) 3D) 2E) 8

190. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazidə bir nəfər üçün sutkada neçə litr içməli su nəzərdə tutulur?A) 1,5B) 3C) 5D) 8E) 10

52

191. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən uşaq üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?A) 1600 kkalB) 1600 kalC) 2000 kalD) 2600 kkalE) 1000 kkal

192. Ərazi və milli fövqəladə halların nəticlərinin aradan qaldırılmasında su təminatı üzrə tədbirləri kim tərəfindən həyata keçirilir?A) Fövqəladə Hallar Nazirliyi və Fövqəladə hallar üzrə dövlət komissiyasıB) Fövqəladə Hallar Nazirliyi və BələdiyyəC)Müvafiq icra hakimiyyəti və səhiyyə təşkilatıD) Səhiyyə Nazirliyi və Daxili İşlər NazirliyiE) Fövqəladə hallar üzrə dövlət komissiyası və Daxili İşlər Nazirliyi

193. Fövqəladə hallar əhalinin su ilə təmin sisteminin dayanaqlığını yüksəltmək üçün tədbirlər planı nə vaxt hazırlanır?A) Sülh dövründəB) Fövqəladə hallar baş verdikdəC) Fövqəladə hallar ehtimalı yarandıqdaD) Fövqəladə hallar zamanı xilasetmə işləri yerinə yetirərkənE) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılarkən

194. Fövqəladə hallarda enerji və yanacaq təminatının əsas vəzifələrinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırıldığı dövrdə isti yeməyin

hazırlanması və qızdırılması üçün zəruri olan enerji və yanacaq ehtiyatlarından istifadə etməklə qəza xilasetmə xidməti heyyətinin isti paltarlarla təmin edilməsi

B) Fövqəladə hallar zonasında energetika və yanacaq ehtiyatlarına olan tələbatın ilkin qiymətlədirilməsi, yaranmış real vəziyyətə uyğun olaraq energetika və yanacaq təminatı planlarının tərtib edilməsi

C) Enerji və yanacaq təminatı üzrə zəruri tədbirlərinin yerinə yetirilməsi üçün fövqəladə hallar zonasına qüvvə və vasitələrin, energetika və yanacaq ehtiyyatlarının gətirilməsi

D) Enerji sistemlərinin sərbəst işləyən hissələrə bölünməsi və mərkəzləşmiş formada idarə olunması üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsi

E) İkinci dərəcəli istehlakçıların mərkəzləşdirilmiş qaydada şəbəkədən ayrılması tədbirlərinin yerinə yetirilməsi

53

195. Fövqəladə hallar zamanı enerji və yanacaq materialları ilk növbədə hara verilməlidir?A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə tədbirləri yerinə

yetirilən qəza xilasetmə xidmətinin qüvvə və vasitələrinə, tibbi yardım göstərilən obyektlərə, mənzilləri itirmiş əhalinin müvəqqəti yerləşdirildiyi yerlərə

B) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı idarəetmə orqanlara, yeməkxanalara, tibbi məntəqələrə, sağ-salamat qalmış evlərə, köçürülən əhaliyə verilməlidir

C) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı məskunlaşmış əhaiyə, xilasedicilərə, çadır şəhərciklərə, kitabxana-kinoteatr binalara, kafe və barlara verilməlidir

D) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zədələnmiş insanlara, tibbi məntəqələrə, çörək bişirmə sexlərinə, çamaşırxanaya, heyvandarlıq fermalarına verilməlidir

E) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zərərçəkmiş əhaliyə, xəstəxanalara, yeməlxanalara, çörək bişirmə sexlərinə, firmalara, sənaye məhsulu istehsalı müəssisələrə verilməlidir

196. Enerji və yanacaq təminatının ümumi idarə edilməsi kim tərəfindən həyata keçirilir?A) Fövqəladə halların aradan qaldırılmasına rəhbərlik edən şəxsB) Yerli polislər tərfindəmC) İdarə rəhbəri tərfindənD) Növbətçi tərfindənE) Bələdiyyə tərəfindən

197. Fövqəladə hallarda nəqliyyat təminatının əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Qəza, xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərinin yerinə yetirilməsi zamanı

təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət edilməsiB) Qəza xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılması zamanı və hərəkət

marşrutlarında qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin tərkibinə daxil edilmiş nəqliyyat vasitələrinə texniki xidmətin təşkili

C) Fövqəladə hallar rayonunda qəza xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılmasında qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin fəaliyyətinin təmin edilməsi

D) Nəqliyyat təşkilatları ilə birlikdə zərəçəkmiş əhalinin daşınmasının, qəza xilasetmə xidmətinin qüvvə və vasitələrinin qəza xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparıldığı yerə daşınmasının həyata keçirilməsi

E) Nəqliyyat komunikasiyalarında hərəkətin bərpa edilməsi, aerodromlarda uçuş-enmə zolağının, dağılmış nəqliyyat qurğularının bərpa edilməsi

54

198. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazilərdə ictimai asayişin təmin edilməsi tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Fövqəladə halların baş verməsinin və nəticələrinin əhailidən gizlədilməsi və

düzgün məlumatların verilməməsiB) Fövqəladə hallarda dövlət idarəetmə formasının saxlanmasıC) Fövqəladə hallar baş vermiş zonasının təcrid olunması, qəza obyektlərinin,

ərazilərinin, təhlükəli yüklərin mühafizəyə alınmasıD) Humanitar yüklərin mühafizəsi və müşaiyət edilməsiE) Əhali arasında çaxnaşmaya yol verilməməsi və şayələrin yayılmaması üçün

izahat işlərinin aparılması

199. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazilərdə ictimai asayişin təmin edilməsi kim tərəfindən həyata keçirilir?A) Hüquq-mühafizə orqanlarıB) İcra hakimiyyətiC) Bələdiyyə tərəfindənD) Sanepidemiya stansiyasıE) Qeyri-hökümət təşkilatları

200. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin nəzəri əsasları fənninin məqsədi nədir?A) Tələbələrə insanın, cəmiyyətin, dövlətin, dünya birliyinin, müxtəlif xarakterli

təhlükəli və zəhərli amillərdən mühafizəsi sahəsində nəzəri və təcrübi bilikləri öyrətmək

B) Tələbələrə istehsalat amillərin zərərli təsirinin qarşısını alan təşkilatı, gigeyena, texniki-sanitariya tədbirləri və vasitələri öyrətmək

C) Tələbələrə fərdi və dövlət əmlakını mühafizə etməyə yönəldilmiş yanğından mühafizə tədbirləri və vasitələrini öyrətmək

D) Tələbələrə insanın yaşadığı mühitin təhlükəli, zərərli amillərini aşkar etmək, qiymətləndirmək, əhalinin muhafizə qurğularında yerləşdirmək, mühafizə qurğularının istismar qaydalarını öyrətmək

E) Tələbələr insanlar üçün təhlükə və qorxu əmələ gəldikdə onların mənfi nəticələrini aradan qaldırmaq yollarını, həm özünə, həm də ətrafdakılara yardım göstərmək üsulları, təhlükəli yerlərdən əhalinin köçürülməsi üsulları, tullantısız və az tullantılı texnologiyaları öyrətmək

201. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən dövlətin vacib həyati maraqlarına nə daxildir?

A)Dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü, onun dünya ictimaiyyətinə aktiv və bərabər hüquqlu daxil olması, ölkənin daxilində sabitlik və demokratik qayda-qanunları və s.B)Dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü, ictimai münasibətlərdə gərginliyin səbəbləri, siyasi və demoqrafik proseslər və s.C)Dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü, xalqın həyat səviyyəsi, milli, dini münaqişələr və terrorizim və s.

55

D)Dövlətin müstəqilliyi, xalqın əxlaqi, mənəvi dəyərləri, ənənələri, dövlətin mövqelərinin möhkəmləndirilməsiE)Dünya birliyi ölkələrlə bərabərhüquqlu və qarşılıqlı faydalı münasibətləri, xalqın həyat səviyyəsi və s.

202. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən təhlükənin xarakteri və mənbəyi amilinə nə daxildir?

A)İnsan münasibətləri institutlarının şəxsi keyfiyyətləri, ayrı-ayrı ölkələrdə və bütövlükdə dünyada milli, siyasi və demoqrafik proseslər və s. daxildirB)Dövlətin müstəqilliliyi və ərazi bütövlüyü, dünya birliyinə aktiv və bərabərhüquqlu daxil olması və s. daxildirC)Cəmiyyətin dövlətli və və az təminatlı kütləsi arasında dərin təbəqələşmənin yaranması, elmi-texniki potensialın zəifləməsi və s. daxildirD)Ölkədə bank sistemində tarazlaşdırmanın pozulması, investiyaların, inovasiya aktivliyinin zəifləməsi, ölkə əhalisi arasında ziddiyətlərin gərginləşməsi və s. daxildirE)Dövlətin istiqlaliyyatının, müstəqilliyinin, dövlət və ərazi bütövlüyünün qorunması, dövlətə qarşı təcavüzün qarşısnın alınması və s. daxildir

203. Dövlətin təhlükəsizliyini xarakterizə edən mövcud təhlükələrin hiss etmə ehtimalı amilinə nə aiddir?

A)Dövlətin gücünə, dünyada qüvvələrin balansına, regionda geosiyasi vəziyyətiB) Dövlətin istiqlaliyyəti, müstəqilliliyi, dövlət və ərazilərin bütövlüyünün görünməsi, əhalinin həyat səviyyəsiC) Dövlətin milli maraqlarının, şəxsiyyətin, cəmiyyətin terrordan mühafizəsi, texnogen və təbii xarakterli fövqəladə hadisələrdən mühafizəsiD) Ölkənin inkişaf dinamikası, ekoloji təhlükələrin səviyyəsi, terrorçu təşkilatlarının fəaliyyətinin aktivləşməsiE) Vətəndaşların və insanların konstitusiya hüquqları, milli azadlıqları, həyat səviyyəsi

204. Dövlətin milli təhlükəsizliyinə və sabitliyinə təsir edən problemləri neçə əsas aspektə ayırmaq olar?

A) 3B) 2C) 4D) 6E) 5

205. Dövlətin milli təhlükəsizliyinə və sabitliyinə təsir edən problemlərin əsas aspektlərindən biri hansıdır?

A) İnsan hüquqlarının mühafizəsi üzrə rəhbər orqanlarının fəaliyyətinin əhali tərəfindən kritik qiymətləndirilməsi

56

B) Həmkərlar təşkilatlarının, insanların müdafiə funksiyalarının fəaliyyətinin yüksək olmasıC) Ölkənin güc strukturlarının fəaliyyətinin davamlı olmasıD) Ölkədə iqtisadi böhranın baş alıb getməsiE) Təbii, texnogen və ekoloji xarakterli fövqəladə hadisələrinin qarşısının alınması

206. Dövlətin milli təhlükəsizliyinə və sabitliyinə təsir edən problemlərin əsas aspektlərindən biri hansıdır?

A) Həmkarlar təşkilatlarının insanların müdafiə funksiyalarının praktiki olaraq həyata keçməməsiB) Xırda və azsaylı hüquq müdafiə təşkilatlarının fəaliyyətinin geniş olmasıC) İnsan hüquqlarının rəhbər orqanları tərəfindən müdafiə olunmasıD) Ölkənin silahlı qüvvələrinin və daxili qoşunlarının möhkəm olmasıE) Ölkənin iqtisadiyyatının yüksək olması

207. Dövlətin müasir reallıq şəraitində şəxsiyyətin imkanları neçə parametrlə xarakterizə olunur?

A) 3B) 4C) 2D) 7E) 5

208. Dövlətin müasir reallıq şəraitində şəxsiyyətin imkanlarını xarakterizə edən parametrlər hansılardır?

A) Şəxsi vəziyyətin kəmiyyəti, insan tərəfindən idarə olunan kapitalın miqdarı, tabeliyində olan fiziki şəxslərin sayıB) İnsan tərəfindən idarə olan kapitalın miqdarı, səhmlərin miqdarı, bankların sayıC) Tabeliyində idarə, təşkilatların sayı, onların avadanlıqlarının miqdarı, şəxsiyyətin rolu və mövqeyi, işsizliyin vəziyyətiD)Əhalinin sürətlə artması, onların miqrasiya məsələlərinin həlli, şəxsiyyətin imkanlarıE)İqtisadiyyat sahələrinin əksəriyyətinin rəqabətə davamlı olmaması

209. Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunmasının prinsipləri hansı əlamətlərə görə qruplaşdırılır?

A) İstiqamətləndirici, texniki, təşkilati və idarəetməB) Normallaşdırıcı, fiziki, kimyəvi və biolojiC) Texniki, təşkilatı, kimyəvi, radioaktivD) İdarəetmə, mülki müdafiə, hərbi, informasiya

57

E) Texnogen, sosial, siyasi, mədəni

210. Geosiyasət nədir?A) Ölkənin coğrafi-təbii yanaşmalara əsaslanan dövlətin doktrinasının əsasını təşkil edən nəzəriyyədirB) Ölkənin təbii-iqlim, hərbi yanaşmalara əsaslanan dövlətin iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən inkişaf planıdırC) Ölkənin təbii ehtiyatlarına, sərhədlərinə yanaşmalara əsaslanan dövlətin inkişafının əsasını təşkil edən hərbi sənəddirD) Ölkənin coğrafi-təbii yanaşmalara əsaslanan dövlətin maddi texniki bazasının əsasını təşkil edən coğrafi sənəddirE) Ölkənin müstəqilliyinə əsaslanan dövlətin keçmiş tarixini əks edən informasiya sənədidir

211. Müasir şəraitdə ölkədə sabitlik ən çox hansı amillərdən asılıdır?A) DaxiliB) XariciC) TexnogenD) EkolojiE) Təbii

212. İnsan ölçüsü siyasi təhlükəsizliyə aparan keyfiyyətcə yeni yanaşmalarına görə təhlükəsizliyin təmin olunması nədən asılıdır?

A) İnsandanB)ObyektdənC) İdarə olunmasındanD) Risklərin qabaqlanmasındanE) İstismar qaydalarından

213. Cəmiyyətdə, istehsalatda, ailədə, sosial-psixoloji vəziyyətin sağlamlaşdırılması işinin müəyyən müvəffəqiyyətlərə nail olması hansı şəraitdə mümkündür?

A) KollektivçilikB) FermerC) BiznesD) İdarəçilikE) Fövqəladə halların ləğv edilməsi

214. Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunması prinsiplərinin istiqamətləndirici qrupuna nə daxildir?

A) Operatorun aktivliyi, hadisələrin sistemləşdirilməsi, təsnifatlaşdırılması, təhlükələrin azaldılması və s.

58

B) Bloklaşdırma, hermetikləşdirmə, uzaqdan idarəetmə, zəif elementin tətbiqi və s.C) İşçilərə məlumatların verilməsi, təlimatların aparılması, təhlükəsizlik nişanlarının, xəbərdarlıq işarələrinin tətbiqi və s.D) İnformasiya normalaşdırma, müdafiə, kadrların seçilməsi, ergonomik, müdafiə zonalarına bölünməsi və s.E) Nəzarət, məsuliyyət, planlaşdırma, kateqoriyalara bölünməsi və s.

215.Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunması prinsiplərinin idarəetmə qrupuna nə daxildir?

A) Nəzarət, əks əlaqə, məsuliyyət, planlaşdırma, mükafatlandırma və s.B) Mükafatlandırma, hadisələrin sistemləşdirilməsi, təhlükələrin təsnifatı, bloklaşdırma və s.C) Planlaşdırma, məsuliyyət, təhlükələrin qarşısının alınması, aradan qaldırılması, risklərin idarə edilməsi və s.D) Əhaliyə hadisələr haqqında məlumatların verilməsi, informasiya normalaşdırma, kadrların seçilməsi, uzaqdan idarə etmə və s.E) Təhlükələrin xarakterinə görə obyektlərin siniflərə, kateqoriyalara bölünməsi, təhlükəsizlik nişanların və xəbərdarlıq işarələrinin tətbiqi və s.

216. Təhlükəsizlik fəaliyyətinin təmin olunması prinsiplərinin texniki qrupuna nə daxildir?

A) Bloklaşdırma, hermetikləşdirmə, uzaqdan idarəetmə, zəif elementin tətbiqi və s.B) Qurğuların hermetikləşdirilməsi, sahələrin sanitariya-mühafizə zonalara bölünməsi, qorucu klapanla, elektrik qoruyucular və s.C) Təhlükələrdən insanların müdafiəsinin təmini, uzaqdan idarə etmə, fövqəladə hadisələrin qabaqlanması və s.D) Avadanlıqların bloklaşdırılması, hermetikləşdirilməsi, kadrların seçilməsi, işçilərin mükafatlandırılması və s.E) Sistemə zəif elementin qoşulması, avtomatik qorucuların tətbiqi, planlaşdırma, hadisələrin sistemləşdirilməsi və qruplaşdırılması və s.

217. Təhlükəsizliyin təmin olunması prinsiplərinin təşkilat qrupuna nə daxildir?A) Müdafiə, informasiya normalaşdırma, kadrların seçilməsi, erqonomik və s.B) Əhaliyə və işçilərə hadisələr haqqında informasiyanın çatdırılması, mühafizə vasitələri ilə təchiz olunması, mexanikiləşdirmə və s.C) İşlərin planlaşdırılması, mükafatlandırma, təlimlərin aparılması, təlimatlandırma və s.D) Təhlükəli obyektlərin qruplaşdırılması, sinifləri, kateqoriyalara bölüşdürülməsi və s.E) Təhlükəli obyektlərin mühafizəsi, bloklaşdırılması, hermetikləşdirilməsi, uzaqdan idarəetmə və s.

59

218. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının neçə prinsipi vardır?A) 4B) 3C) 5D) 7E) 6

219. Təhlükəsizliyin təmin olunma prinsipləri hansılardır?A) Normalaşdırma, zəif elementin tətbiqi, informasiya, təsnifatlaşdırmaB) Normalaşdırma, mükafatlandırma, təlimatlandırma, risklərin çoxaldılmasıC) Təsnifatlaşdırma, informasiya, sosial-siyasi, iqtisadi, kollektivD) Texniki, etnik, ərazi, sosial, texnogenE) Planlaşdırma, nəzarət, monitorinq, kadrların seçilməsi, risklərin zəiflədilməsi, kimyəvi

220. Təhlükəsizliyin təmin olunma informasiya prinsipi nəyə əsaslanır?A) İşçilərə məlumatların verilməsi və öyrənilməsinə əsaslanırB) Sistemə zəif elementin qoşulmasına əsaslanırC) Təhlükələrin xarakterinə uyğun obyektlərin siniflərə və kateqoriyalara bölünməsinə əsaslanırD) Təhlükələrin yol verilən həddən keçməsinin qarşısının alınmasına əsaslanırE) İşçilərin təhlükələrdən uzaqlaşdırılması, təhlükəsizlik yerlərə köçürülməsinə əsaslanır

221. Təhlükəsizliyin təmin olunma təsnifatlaşdırma prinsipi nəyə əsaslanır?A) Təhlükələrin xarakterinə uyğun obyektlərin siniflərə, kateqoriyalara bölünməsinə əsaslanırB) Təhlükələrin buraxıla bilən həddin keçməsinin qabaqlanması, risklərin azaldılmasına əsaslanırC) Sistemə zəif elementin, avtomatik qoruyucuların qoşulmasına əsaslanırD) İşçilərin təhlükəli yerlərdən təhlükəsiz yerlərə köçürülməsi, mühafizə vasitələrinin paylanmasına əsaslanırE) İşçilərə məlumatların verilməsi, təlimatların aparılması,maarifləndirilməsinə əsaslanır

222. Təhlükəsizliyin təmin olunması neçə üsulla əldə edilir?A) 3B) 2C) 4D) 5E) 6

60

223. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının birinci üsulu nədir?A) Homsfera və nokosfera fəzalarının müvəqqəti ayrılmasıdırB) Hadisəni aradan qaldırmaqla nokosferanı normal vəziyyətə gətirməkdirC) Müəyyən əməliyyat və vasitələrinköməyi ilə insanı işlədiyi şəraitə uyğunlaşdırmaq və onun müdafiəsini artırmaqdırD) İşçilərin peşəyə görə seçilməsi, öyrədilməsi, mənəvi-psixoloji təlimlərin aparılması, fərdimühafizələrindən istifadə edilməsindən ibarətdirE) Əhalini və işçiləri səs-küydən, zəhərli qazlardan, tozlardan, radioaktiv zəhərlənmələrdən, zədəlilərin təhlükəli zonalardan köçürülməsindən ibarətdir

224. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının ikinci üsulu nədir?A) Hadisələri aradan çıxartmaqla nokosferanı normal vəziyyətə gətirməkdirB) Homosfera və nokosfera fəzalarının müvəqqəti ayrılmasıdırC) Əhalinin və işçilərin təhlükəli yerlərdən obyektlərdən təhlükəsiz yerlərə köçürülməsidirD) İstehalatın avtomatlaşdırılması, robotlaşdırılması və məsafədən idarə edilməsidirE) Müəyyən əməliyyat və vasitələrin köməyi ilə insanı işlədiyi şəraitə uyğunlaşdırılması və onun mühafizəsini artırmaqdan ibarətdir

225. Təhlükəsizliyin təmin olunmasının üçüncü üsulu nədir?A) Müəyyən əməliyyat və vasitələrin köməyi ilə insanı işlədiyi şəraitə uyğunlaşdırılması və onun müdafiəsini artırmaqdırB) İşçilərin təhlükəli təhlükəli obyektlərdən çıxarılmasıdırC) İstehsalatın avtomatlaşdırılması, məsafədən idarə edilməsidirD)Ehtimal oluna biləcək hadisələrin qarşısını almaqla nokosferanı normal vəziyyətə gətirməkdirE) Homosfera və nokosfera fəzalarını müvəqqəti ayrılmasıdır

226. Təhlükəsizliyin təmin olunması vasitələri hansılardır?A) Kollektiv və fərdi mühafizə vasitələriB) Kollektiv, tibbi və hərbi mühafizə vasitələriC) Tibbi, bioloji və kimyəvi mühafizə vasitələriD) Fərdi və tibbi mühafizə vasitələriE) Metroloji və kollektiv mühafizə vasitələri

227. Dövlətin milli təhlükəsizliyinin təmin olunmasında ən çətin sahələrdən birini nə təşkil edir?

A) Şəxsiyyətin təhlükəsizlik tipinin formalaşmasıB) Şəxsiyyətin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasıC) Şəxsiyyətin maarifləndirilməsiD) Şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin hədə və qorxulardan müdafiə olunmasıE) Dövlətin sərhədlərinin və müstəqilliyinin qorunması

61

228. Münaqişə və böhranların əmələ gəlməsinə təsir göstərən amillər əsasən neçə qarşılıqlı səbəbdən aslıdır?

A) 3B) 5C) 4D) 2E) 6

229. Münaqişə və böhranların əmələ gəlməsinə təsir göstərən amillər hansı səbəblərdən aslıdır?

A) Sosial-iqtisadi münasibətlərində, dövlətlər arası ictimai münasibətlərdə və ictimai özünüdərketmədə qarşıdurmalarB) Sosial-iqtisadi münasibətlərdə, bazar iqtisadiyyatında, siyasi arenada, beynəlxalq əlaqələrin pozulmasında qarşıdurmalarC) Sosial-mədəni münasibətlərdə, texnogen hadisələrin təkmilləşdirilməsində qarşıdurmalarD) Sosial-siyasi, informasiya, hərbi ekoloji sahələrdə qarşıdurmalarE) Dövlətin madii-texniki ehtiyatların yaradılmasında, sərhədlərin qorunmasında qarşıdurmalar

230.Əhalinin mənəvi-psixoloji hazırlığı insanlarda hansı keyfiyyətlər formalaşdırır?

A) Adamlarda dünya görüşü və yüksək mənəvi-psixoloji keyfiyyətlər formalaşdırırB) İnsanlarda elmi, əxlaqi prinsipləri formalaşdırırC) İnsanlarda elmi, mədəni, psixoloji, dini, inamla fəaliyyət göstərmək, mərdlik keyfiyyətləri formalaşdırırD) Adamlarda mübarizlik, fədakarlıq, elmi, əxlaqi, etnik keyfiyyətlər formalaşdırırE) Adamlarda dünya görüşü, cəsarətlik, dözümlük, iradəlik, qorxu keyfiyyətlər formalaşdırır

231.Mənəvi-psixoloji hazırlıq nədir?A) Ekstremal (böhranlı) şəraitdə qarşıya çıxan məsələlərin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsində əhalidə və şəxsi heyyətdə mənəvi, siyasi və psixoloji keyfiyyətlər əmələ gətirən vahid tərbiyəvi prosesdirB) Fövqəladə hallarda qarşıya çıxan məsələləri asan həll etmək üçün insanlar arasında təbliğat formasıdırC) Böhranlı, çətin anlarda insanların özlərini ələ ala bilməsidirD) Fövqəladə hallarda ehtimal olunan hadisələrin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsidirE) Ekstremal hallarda hadisələrin qabaqlanması, risklərin aradan qaldırılması işlərinin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirə bilməsidir

62

232. Təbii fəlakətlər, istehsalat qəzaları və fəlakətlərin ağırlığının nəticələrinin və sayının artmasının əsas səbəblərindən biri hansıdır?

A) Əsas istehsalat fondlarının yüksək səviyyədə aşınmasına yol verilməsiB) Sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının, xammalın və hazırlanan məhsulun keyfiyyətcə normal olmasıC) Ölkənin ərazisində zərərli istehsalatların və təhlükəli obyektlərin yaşayış zonalarının və onların həyat sistemlərindən uzaqda yerləşdirlməsiD) Qəza və fəlakətlərin aradan qaldırılması, insan tələfatı və maddi itkilərin azaldılması üzrə görülən tədbirlərinin yerinə yetirilməsi və əlaqələndirilməsiE) İqtisadiyyatın bütün sahələrində təhlükəsiz və qənaətcil texnologiyalarının tətbiq edilməsi

233. Təbii fəlakətlər, istehalat qəza və fəlakətlərin ağırlığının nəticələri və sayının artamsının əsas səbəblərindən biri hansıdır?

A) İri şəhərlərdə və istehsalat meydançalarında yüksək riskə gətirib çıxaran istehsal qüvvələrinin yerləşdirilməsi və real olmayan siyasətin nəticəsiB) Zərərli və təhlükə potensiallı müəssisələrdə kadrların, xüsusən də ixtisaslı kadrların yerləşdirilməsi nəticəsində istehsalat mədəniyyətinin aşağı düşməsiC) Təhlükə potensiallı istehsalat sahələrinin və obyektlərin vəziyyətinə nəzarətin və müşahidənin vaxtında aparılması, onların həyat təminatı sistemlərin və yaşayış zonalarından aralı yerləşdirilməsiD) İstehalat sahələrində təhlükəsizliyin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi mexanizmin aparılması, iqtisadiyyatın strukturca yenidən qurulması prosesinin uzanmasıE) Ölkədə həyat fəaliyyətinin təmin olunması sahələrində elmi-tədqiqat işlərinin aparılması, sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının tətbiqinin aşağı səviyyədə olması

234. Təbii fəlakətlər, istehsalat qəza və fəlakətlərinin ağırlığının nəticələri və sayının artmasının əsas səbəblərindən biri hansıdır?

A) Qəza-xilasetmə dəstələrinin yüksək məhsuldarlıqlı texniki ləvazimatlarla zəif təchiz olunmasıB) Qəza nəticəsində neft dağılan ərazilərdə müşayiət olunan suda həll olunmuş toksik komponentlərin təsirindən canlı orqanizmlərin məhv olmasıC) Qəza-xilasetmə xidmətlərinin fəaliyyətinin kifayət dərəcədə səmərəli olmasıD) Qəza və fəlakətlərin qabaqlanması və qarşısının alınması, insan tələfatı və maddi itkilərin azaldılması üzrə görülən tədbirlərinin yerinə yetirilməsiE) Qəza-xilasetmə dəstələrinin öz peşələrinə uyğun işlərinin yerinə yetirilməməsi, onlar arasında təlimatların aparılması

63

235. Operativ-dispeçer idarə olunması prosesində ehtimal olunan bütün təhlükəli hallar neçə qrupa bölünür?

A) Normal, qeyri-normalB) Obyektiv, subyektivC) Fiziki, kimyəviD) Əsas, ikinci dərəcəliE) Texniki, mexaniki

236. Təhlükəsizlik problemi sahəsində metodoloji tədqiqatların qurulması üçün nələri bilmək lazımdır?

A) Müasir anlayışların formalaşması, onların struktur, funksional əlaqələrinin təyin edilməsi və s.B) Təhlil olunan proseslərin formalaşmasının seçilməsi və tədqiqat üsulları əsasında formalaşmasının hazırlanması, ətraf mühitin kritik vəziyyəti, yəni ekoloji tarazlığın pozulmasıC) Müasir anlayışların formalaşması, çətin nəzarət olunan antropogen fəaliyyət və onun təbiətə dağıdıcı təsiriD) Texnosfera şəraitində təsir göstərən neqativ amillərin modelcə eyniləşdirilməsi və tədbirlərin görülməsiE) Neqativ amillərin təsiri zonalarının və müvəqqəti təsir göstəricilərinin təyin edilməsi

237. Sabit və təhlükəsiz inkişafına təsir edən ölkə daxilində təhlükələrin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansını aid etmək olmaz?

A) Ölkə əhalisinin sosial həyat səviyyəsinin yüksəlməsiB) Ayrı-ayrı iqtisadi qruplar arasında kriminal hadisələrC) Təşkil olunmuş cinayətlərin siyasətləşməsiD) Köhnə münaqişələrin saxlanması və yeni münaqişələrin yaranmasıE) Ekstremizmi və siyasi qrupların çoxalması, xüsusi profesional terrorçuların artması, qeyri-leqal hərbi birləşmələrin yaranması

238. Ölkə daxili təhlükələrin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansını aid etmək olar?

A) Ayrı-ayrı iqtisadi qruplar arasında kriminal hadisələrB) Dünya bazarlarına daxil ola bilməməsiC) Beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrin qırılmasıD) Dünyada inkişaf edən demokratik proses və sabitliyin pozulmasıE) Dünyada dəhşətli dağıdıcı silahların olması, gənc və inkişaf etməkdə olan ölkələrin həmin silahlarının əldə edilməsinə çalışması

64

239. Ölkədə daxili təhlükələrinin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A)Təşkil olunmuş cinayətlərin siyasətləşməsiB) Ölkə əhalisinin əsas kütləsinin sosial vəziyyətinin pisləşməsi fonunda yeni ictimai siyasi, iqtisadi və milli mədəni münasibətlərin yaranmasına nail olmasıC) Planlı təsərrüfat sisteminin parçalanması nəticəsində cəmiyyətin güclü təbəqələşməsi, yeni beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin formalaşmasıD) Təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün qüvvə və vasitələrin yaradılması və onların hazır vəziyyətdə saxlamamasıE) Fövqəladə hadisələrdən zərər çəkmiş regionlardakı obyektlərin fəaliyyətinin bərpa edilməsi üzrə tədbirlərinin zəif həyata keçirilməsi

240. Ölkədə daxili təhlükələrinin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A) Ekstermizmi və siyasi qrupların çoxalması, xüsusilə profesional terrorçuların artması, qeyri-leqal hərbi birləşmələrin yaranmasıB) Dünyada inkişaf edən demokratik proses və sabitliyin pozulmasıC) Ölkə əhalisinin əsas kütləsinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması işlərinin planlaşdırılmasının zəif olmasıD) Gənc və inkişaf etməkdə olan ölkələrin müasir gərgin silahların əldə edilməsinə çalışmasıE)Təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün qüvvə və vasitələrinin yaradılması və onların hazır vəziyyətdə saxlanması

241. Ölkədə daxili təhlükələrin baş verməsi mənbələrinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A) Köhnə münaqişənin saxlanması və yeni münaqişənin yaranmasıB) Dünyanın müxtəlif ölkələrində artan hərbi münaqişələr və müharibələrC) Dünyada inkişaf edən demoqrafik proses və sabitliyin qozulmasıD) Dünyada dəhşətli dağıdıcı silahların olmasıE) Çətin nəzarət olunan antropogen fəaliyyət, onun siyasətə təsiri

242. Fövqəladə hallarda əsas mühafizə obyekti hansıdır?A) İnsanB) ƏrzaqC) SuD) Şəhər və kəndE) Mühafizə qurğuları

243. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A)Ətraf mühitin böhran vəziyyəti, ekoloji tarazlığın pozulmasıB)Ehtimal olunan fövqəladə hadisələrin nəticələrinin proqnozlaşdırılmasıC)Fövqəladə halların baş verməsi barədə əhalinin xəbərdar edilməsi

65

D)Təhlükəli zona və rayonlardan əhalinin köçürülməsiE) Əhalinin texniki, tibbi, radiasiya və kimyəvi mühafizəsi

244. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Əhalinin fiziki, mexaniki, bioloji, coğrafi mühafizəsiB) Ətraf mühitin vəziyyətinə müntəzəm müşahidə və nəzarətin təşkiliC) Yoluxmuş ərazilərdə əhalinin mühafizəsi üçün xüsusi rejimlərin tətbiqiD) Fövqəladə hallar baş vermiş rayonlarda və ərazilərdə xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılmasıE) Fövqəladə halların yaranma ehtimalına görə maliyyə və maddi ehtiyatların yaradılması

245. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Resurs qoruyucu texnologiyalarının lazımi dəqiqliyi olmamasından təbii ehtiyatların tükənməsi qorxusunun yaranmasıB) Əhalinin fövqəladə hallardan mühafizəsinin vəziyyəti, təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə tədbirlər, fəaliyyət qaydaları, proqnozlaşdırılan və baş vermiş fövqəladə hallar haqqında əhaliyə əməli surətdə və dəqiq məlumatların verilməsiC) Əhalinin bütün səviyyələrdə çalışan rəhbərliyin, müəssisə, idarə və təşkilatların, o cümlədən fövqəladə hallar nazirliyinin idarəetmə orqanları və qüvvələrinin fəaliyyətə hazırlığının təşkiliD) Fövqəladə halların zədələyici amillərdən ərzaq və suyun mühafizəsinin təşkiliE) Təhlükəli zonalardan və rayonlardan əhalinin köçürülməsi

246. Əhalinin mühafizəsi üçün yerinə yetirilən tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Əsas istehsal fondlarını yüksək səviyyədə aşınmasına yol verilməsiB) Fövqəladə halların baş verməsi haqqında əhalinin xəbərdar edilməsiC) Əhalinin texniki, tibbi, radiasiya və kimyəvi mühafizəsiD) Fövqəladə hallar baş vermiş rayon və ərazilərdə xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılmasıE) Ehtimal olunan fövqəladə halların nəticələrinin proqnozlaşdırılması

247. Əhalinin mühafizəsinin səmərəli olması üçün həyata keçirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı əhalinin həyat təminatının ödənilməsi

66

B) Ərazilərdə şəhərsalma və məskunlaşma işləri zamanı əhalinin mühafizəsi sahəsində mənafelərin nəzərə alınmasıC) Yüksək təhlükə potensiallı ərazilərdə yaşayış məntəqələrinin əlverişli qaydada yerləşdirilməsiD) Əhalinin fövqəladə hallardan mühafizəsi sahəsində nəzarət və yoxlamaların həyata keçirilməsiE) Ətraf mühitin monitorinqi

248. Əhalinin mühafizəsinin səmərəli olması üçün həyata keçirilən tədbirlərə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Fövqəladə hadisələrdən zərər çəkmiş ərazilərdəki obyektlərin fəaliyyətinin bərpa edilməsi üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsiB) İstehsalat obyektlərinin, binaların, texniki qurğuların, mühəndis şəbəkələrinin və nəqliyyat kommunikasiyalarının layihələndirlməsi və tikilməsi zamanı mülki müdafiənin normativ sənədlərindəki texniki tədbirlərinin nəzərə alınmasıC) Yüksək təhlükə potensiallı obyekt və istehsalatların layihələrinin texniki ekspertizadan keçirilməsi və onların icazəli qaydada fəaliyyət göstərməsiD) Ərazilərdə şəhərsalma və məskunlaşdırma işləri zamanı əhalinin mühafizəsi sahəsində mənafelərin nəzərə alınmasıE) Əhalinin fövqəladə hadisələrdən mühafizəsi sahəsində nəzarət və yoxlamaların aparılması

249. Fövqəladə hallar baş verdiyi halda əhali necə fəaliyyət göstərməlidir?A) Müəyyən olunmuş özünüaparma və fəaliyyət qaydalarına uyğun olaraq xəbərdarlıq siqnalı üzrə fəaliyyət göstərməlidirB) Müəyyən olunmuş qaydaya uyğun olaraq xilasetmə dəstələri işləri görüb qurtardıqdan sonra əhali fəaliyyət göstərməlidirC) Heç kimə məhl qoymadan əhali fəaliyyət göstərməlidirD) Müəyyən olunmuş qaydalar müvafiq olaraq xəbərdarlıq siqnalı verən kimi fəaliyyə göstərməlidirE) Fövqəladə hallar zamanı yaranış vəziyyətinə görə heç bir qaydaya riayət etmədən fəaliyyət göstərməlidir

250. Fövqəladə halların ləğvi üzrə tədbirlərdə iştirak edərkən əhali hansı mühafizə vasitələrindən istifadə etmək hüququna malikdir?

A) Fərdi və kollektivB) Fərdi və indivudualC) Tibbi və lokalD) Obyekt və lokalE) Kimyəvi və radiasiya

251. Fövqəladə hallar baş verdiyi halda əhali hansı hüquqa malikdir?

67

A) Həyatının, sağlamlığının və şəxsi əmlakın mühafizəsi, fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı vəzifəsini yerinə yetirərkən zədələnmiş, əmək qabiliyyətini və ya ailə başçısını itirmiş ailələrin təqaüdlə təminatına və s.B) Həyatın sağlamlığının və şəxsi əmlakın mühafizəsi, fövqəladə hallar zamanı zərər dəymiş ziyanın ödənilməsinə, ərzaq və maddi təminat planlarının hazırlanmasınaC) Sağlamlığına və əmlakına görə konpensasiyanın alınmasına, tələb olunan qüvvə və vasitələrinin cəlb edilməsinə, zəruri ərzaq və maddi ehtiyyatların yaradılmasınaD) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırıması zamanı xilasetmə işlərində yaxından iştirak etmək, bu tədbirlərin həlli məsələsinə qarışmaq, fövqəladə halların idarə olunmasında əsas vəzifələrdən birinə sahib olmaqE) Fövqəladə halların qaldırılması zamanı rəhbər vəzifəsini yerinə yetirmək və bu vəzifəyə görə konpensasiya almaq

252. Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsi neçə formada (üsulla) həyata keçirilir?

A) Əhalinin mühafizə qurğularında yerləşdirilməsi, köçürülməsi, fərdi və tibbi mühafizə vasitələri ilə təchiz edilməsiB) Əhalinin kompleks şəklində mühafizəsi, sığınacaqlarda yerləşdirilməsi, radiasiya və kimyəvi rejimlərdən istifadə edilməsiC) Əhalinin təhlükəli yerlərdən təhlükəsiz yerlərə köçürülməsi, əhalinin ərzaq və su ilə təmin edilməsi, mühafizə qurğularında yerləşdirilməsiD) Əhalinin köçürülməsi, obyektləri yerləşdirilərkən təhlükəsizlik tədbirlərinin həyata keçirilməsi, əhalinin maddi nemətlərlə təmin edilməsiE) Əhalinin xəbərdar edilməsi, mühafizə qurğularında yerləşdirilməsi, obyektlərin təhlükəsiz yerləşdirilməsi, mühafizə vasitələrilə təmin edilməsi

253. Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsinin məqsədi nədir?A) Əhalinin zədələnməsinin və zərərçəkməsinin qarşısını almaq və ya maksimum dərəcədə azaltmaq, həm sülh, həm də hərb mənşəli fovqəladə hallarda mülki müdafiə tədbirlərini tətbiq etməkdirB) Adamların həyatının qorunması üçün lazımı şəraitin yaradılması, əhalinin mühafizəsinin səmərəli olması, əhalinin köçürülməsi, maarifləndirilməsi və biliklərin öyrədilməsidirC) Adamların zədələnməsinin qarşısını almaq və ya zədələnmələri maksimal dərəcədə azaltmaq ölkə vətəndaşları üçün müəyyən edilmiş hüquqlara və vəzifələrə əməl etməkdirD) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zədələnmiş və zərərçəkmiş insanlara konpensasiyanın ödənilməsidirE) Fövqəladə hallarda əhalinin mühafizə qurğularında yerləşdirilməsi, mühafizə üsullarının səmərəli olması, zədələnmiş və ya əmək qabiliyyəti, ailə başçısını

68

itirmiş ailənin təqaüdlə təmin edilməsi mühəndis texniki və mülki müdafiə tədbirlərini həyata keçirməkdir

254. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 20-39 yaşa qədər kişi və qadınlar üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?

A) 2600 kkalB) 1600 kkalC) 2000 kkalD) 5 kqE) 4 kq

256. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 1 nəfər təqaüdçü üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?

A) 1600 kkalB) 2600 kkalC) 3000 kkalD) 2000 kkalE) 3600 kkal

257. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 39 yaşdan yuxarı 1 nəfər üçün hər 10 ildən bir qidanın norması ümumi kaloridən neçə %-i az götürülür?

A) 5 %B) 10 %C) 15 %D) 3 %E) 12 %

258. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq və maddi təminatın əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatlara tələbatın ilkin qiymətləndirilməsi, yaranan vəziyyətə uyğun olaraq ərzaq və maddi təminat planların təşhis olunmasıB) Fövqəladə hallar zonasında dağılmış su kəmərlərinin və qaz xətlərinin bərpa edilməsi, rabitə şəbəkəsinin qurulmasıC) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və su mənbələrinin mühafizə edilməsi, onların şüşə və ya politilen qablarda yerləşdirilərək ağzının kip bağlanmasıD) Fövqəladə hallar zonasında əhaliyə suyun maşınlarla çatdırılması, onun paylanmasına nəzarətin edilməsi, əhaliyə konservləşdirilmiş yeməklərin paylanmasıE) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatların yaradılması, qüvvə və vasitələrin cəlb edilməsi, onların hazır vəziyyətdə saxlanılması

69

259. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq və maddi təminatın əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A) Ərzaq və maddi təminat sahəsində cari vəziyyətin fasiləsiz işlənməsiB) Fövqəladə hallar zonasında dağılmış su kəmərlərinin və qaz xətlərinin bərpa edilməsi, rabitə şəbəkəsinin qurulmasıC) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və su mənbələrinin mühafizə edilməsi, onların şüşə və ya politilen qablarda yerləşdirilərək ağzının kip bağlanmasıD) Fövqəladə hallar zonasında əhaliyə suyun maşınlarla çatdırılması, onun paylanmasına nəzarətin edilməsi, əhaliyə konservləşdirilmiş yeməklərin paylanmasıE) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatların yaradılması, qüvvə və vasitələrin cəlb edilməsi, onların hazır vəəziyyətdə saxlanılması

260. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq və madii təminatın əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aiddir?

A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı ərzaq və maddi ehtiyatlarında məqsədyönlü və səmərəli istifadəsinə nəzarət və qeydiyyatıB) Fövqəladə hallar zonasında dağılmış su kəmərlərinin və qaz xətlərinin bərpa edilməsi, rabitə şəbəkəsinin qurulmasıC) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və su mənbələrinin mühafizə edilməsi, onların şüşə və ya politilen qablarda yerləşdirilərək ağzının kip bağlanmasıD) Fövqəladə hallar zonasında əhaliyə suyun maşınlarla çatdırılması, onun paylanmasına nəzarətin edilməsi, əhaliyə konservləşdirilmiş yeməklərin paylanmasıE) Fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatların yaradılması, qüvvə və vasitələrin cəlb edilməsi, onların hazır vəəziyyətdə saxlanılması

261. Fövqəladə hallarda əhalinin ərzaq təminatının növləri hansılardır?A) Hazır halda isti yeməyin təqdim olunması, sonradan fərdi qaydada hazırlanmaqla ərzaq məhsullarının təqdim olunması, 3 yaşa qədər uşaqlara, xəstələrə, hamilə qadınlara xüsusi qidanın təqdim olunmasıB) Hazır halda isti yeməyin təqdim olunması, ilk 13 sutka ərzində quru yemək payı ilə təmin olunması, əhali köçürüləndən sonra ərzağın paylanmasıC) Fərdi qayda yeməklərin hazırlanması, istifadəsi hazır olan xüsusi yeməklərin ehtiyatların yığrılmasıD) 3 yaşa qədər uşaqlara, təqaüdçülərə, xəstələrə, qadınlara kişilərə verilən yeməkədn əlavə xüsusi qidanın təqdim olunması, ilk 1-3 sutka ərzində onlara quru yemək pozların verilməsiE) Fövqəladə hallar zonasında yeməkxanaların təşkil edilməsi, isti yeməklərin bişirilməsi, yeməyin bölüşdürülməsinə nəzarətin aparılması

262. Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı ərzaq və maddi təminatın məqsədi nədir?

70

A) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılma işlərin aparılma müddətində zərərçəkmiş əhalinin həyatının və sağlamlığının qorunması, onlara minimal miqdarda ərzaq məhsullarının, içməli suyun və ən zəruri sənaye məhsullarının vaxtında çatdırılmasıdırB) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərinin yerinə yetirilməsi, fövqəladə hallar zonasında ərzaq və maddi ehtiyatlarının yaradılması, bu ehtiyatlardan səmərli istifadə olunmasıdırC) Fövqəladə hallar zamanı qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin iş qabiliyyətinin saxlanması, minimum istehlak normalarına və tələb olunan keyfiyyətə malik suyun çatdırlması, texniki vasitələrin səmərəli istifadəsini təmin edən şəraitin yaradılmasıdırD) Fövqəladə hallar zonasında qəza xilasetmə xidmət birləşmələrinin fəaliyyətini təmin etmək üçün mühəndis və digər xüsusi texnika ilə təchiz edilməsi, ehtiyyat və təmin materialları ilə təmin olunmasıdırE) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin fasiləsiz yerinə yetirilməsi üçün əlverişli şəraitin yaradılması, vaxtaşırı ərzaqla təmin edilməsi, qüvvə və vasitələrinin cəlb edilməsi, onların sağlamlığının qorunmasıdır

263. Ərazi və milli miqyaslı FH nəticələrinin aradan qaldırılmasında ərzaq və maddi təminat üzrə tədbirlərin təşkili kimlər tərəfindən həyata keçirilir?

A) Fövqəladə Hallar Nazirliyinin və Fövqəladə hallar üzrə Dövlət komissiyası tərindənB) Yerli bələdiyyələrin tərfindənC) Yerli icra hakimiyyətləri və bələdiyyələri tərəfindənD) Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi tərəfindənE) Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən

264. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən 60 yaşdan yuxarı kişi və qadınlar üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?

A)Ümumi tələbatdan 10% az B) Ümumi tələbatın 90%-i

C) Ümumi tələbatdan 50% azD) Ümumi tələbatın 50%-iE) Ümumi tələbatdan 5% az

265. Fövqəladə hallar baş verdikdə ilk 1-3 sutka ərzində əhalini və xilasedicilərin hansı qida ilə təmin olunmasıdır?

A) Quru pay (konservləşdirilmiş) yeməyi ləB) İsti yemək payı iləC) Bişirilmiş duru xörəklər payı iləD) Əhali özü hazırlamalıdırE) Tərəvəz məhsullar

71

266. Fövqəladə hallar baş vedikdə əhaliyə və xilasedicilərə verilən quru pay qidasına nə aiddir?

A) Ət, balıq konservləri, suxari, çay, qəndB) Ət, toyuq, balıq, paştet konservləriC) Ət, balıq, toyuq yeməkləri, soklar, suxariD) Tərəvəz məhsulları, suxari, çay, qəndE) Suxari, su, çay, qənd, konfet, balıq, toyuq konservləri

267. Fövqəladə hallarda əhalinin su təminatının əsas məqsədi nədir?A) Qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin iş qabiliyyətinin saxlanması, zərərçəkən əhalinin sağlamlığının qorunması, eləcə də minimal istehlak normalarına və tələb olunan keyfiyyətdə malik suyun çatdırılmasıB) Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin yerinə yetirilməsi zamanı zərərçəkmiş əhalinin həyatının və sağlamlığının qorunması, əhaliyə minimal miqdarda ərzaq məhsullarının və ən zəruri sənaye mallarının vaxtında təqdim olunmasıC) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı xilasedicilərin su ilə təmin etmək, qüvvə və texniki vasitələrini cəlb etmək, su kəmərlərini bağlamaqD) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zədələnmiş adamların həyatının qorunması, onlar su, ərzaqla zəmin edilməsi, ilk tibbi yardımın göstərilməsiE) Xilasetmə xidməti birləşmələrini şəxsi heyyətinin su ilə təmin edilməsi, fövqəladə hallar zonasına xilasedicilərin və zərərçəkənlərin arasında psixoloji isşlərin aparılması

268. Fövqəladə hallarda əhalinin su təminatının əsas vəzifələrinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Fövqəladə hallar zonasında zədələnmiş adamların su ilə təmin edilməsi, onlar üçün çadırların qurulması, tibbi yardımın göstərilməsiB) Fövqəladə hallar zonasında zərərçəkən, təxliyə olunmuş əhalinin suya olan tələbatının, su təchizatı sistemlərinin və su mənbələrinin vəziyyətinin qiymətləndirilməsiC) Su təchizatı sistemlərin operativ bərpasıD) Su mənbələrinin mühafizəsi üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsiE) Suyun tənzimlənməsi və emalı üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsi, sudan təhlükəsiz istifadə imkanlarının təmin edilməsi

269. Fövqəladə hallarda əhalinin su təminatı tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Su mənbələrin axtarılması, suyun xlorlaşdırılması, suyun qaynadılması, qablara doldurulması, yer üstə su mənbələrindən bir başa əhaliyə suyun verilməsiB) Suötürücüdən suyun bölüşdürmə məntəqəsinə daşınması

72

C) Suötürücünün tikilməsi, suyun təmizlənməsi, mühafizəsi, daşınması və bölüşdürülməsi üçün mümkün su mənbələrinin, avadanlığın və materialların tapılması, bərpa edilməsi və mühafizəsiD) Suyun keyfiyyətinə və zərərçəkmiş əhali arasında bölüşdürülməsinə nəzarət edilməsiE) Suyun təmizlənməsi və mühafizəsi

270. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazidə bir nəfər üçün sutkada neçə litr su nəzərdə tutulur?

A) 10B) 5C) 3D) 2E) 8

271. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazidə bir nəfər üçün sutkada neçə litr içməli su nəzərdə tutulur?

A) 1,5B) 3C) 5D) 8E) 10

272. Fövqəladə hallarda insanın ümümi enerji tələbatına əsasən uşaq üçün sutkada nə qədər qida nəzərdə tutulur?

A) 1600 kkalB) 1600 kalC) 2000 kalD) 2600 kkalE) 1000 kkal

273. Ərazi və milli fövqəladə halların nəticlərinin aradan qaldırılmasında su təminatı üzrə tədbirləri kim tərəfindən həyata keçirilir?

A) Fövqəladə Hallar Nazirliyi və Fövqəladə hallar üzrə dövlət komissiyasıB) Fövqəladə Hallar Nazirliyi və BələdiyyəC) Müvafiq icra hakimiyyəti və səhiyyə təşkilatıD) Səhiyyə Nazirliyi və Daxili İşlər NazirliyiE) Fövqəladə hallar üzrə dövlət komissiyası və Daxili İşlər Nazirliyi

274. Fövqəladə hallar əhalinin su ilə təmin sisteminin dayanaqlığını yüksəltmək üçün tədbirlər planı nə vaxt hazırlanır?

A) Sülh dövründəB) Fövqəladə hallar baş verdikdəC) Fövqəladə hallar ehtimalı yarandıqda

73

D) Fövqəladə hallar zamanı xilasetmə işləri yerinə yetirərkənE) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılarkən

275. Fövqəladə hallarda enerji və yanacaq təminatının əsas vəzifələrinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırıldığı dövrdə isti yeməyin hazırlanması və qızdırılması üçün zəruri olan enerji və yanacaq ehtiyatlarından istifadə etməklə qəza xilasetmə xidməti heyyətinin isti paltarlarla təmin edilməsiB) Fövqəladə hallar zonasında energetika və yanacaq ehtiyatlarına olan tələbatın ilkin qiymətlədirilməsi, yaranmış real vəziyyətə uyğun olaraq energetika və yanacaq təminatı planlarının tərtib edilməsiC) Enerji və yanacaq təminatı üzrə zəruri tədbirlərinin yerinə yetirilməsi üçün fövqəladə hallar zonasına qüvvə və vasitələrin, energetika və yanacaq ehtiyyatlarının gətirilməsiD) Enerji sistemlərinin sərbəst işləyən hissələrə bölünməsi və mərkəzləşmiş formada idarə olunması üzrə tədbirlərinin yerinə yetirilməsiE) İkinci dərəcəli istehlakçıların mərkəzləşdirilmiş qaydada şəbəkədən ayrılması tədbirlərinin yerinə yetirilməsi

276. Fövqəladə hallar zamanı enerji və yanacaq materialları ilk növbədə hara verilməlidir?

A) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə tədbirləri yerinə yetirilən qəza xilasetmə xidmətinin qüvvə və vasitələrinə, tibbi yardım göstərilən obyektlərə, mənzilləri itirmiş əhalinin müvəqqəti yerləşdirildiyi yerlərəB) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı idarəetmə orqanlara, yeməkxanalara, tibbi məntəqələrə, sağ-salamat qalmış evlərə, köçürülən əhaliyə verilməlidirC) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı məskunlaşmış əhaiyə, xilasedicilərə, çadır şəhərciklərə, kitabxana-kinoteatr binalara, kafe və barlara verilməlidirD) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zədələnmiş insanlara, tibbi məntəqələrə, çörək bişirmə sexlərinə, çamaşırxanaya, heyvandarlıq fermalarına verilməlidirE) Fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması zamanı zərərçəkmiş əhaliyə, xəstəxanalara, yeməlxanalara, çörək bişirmə sexlərinə, firmalara, sənaye məhsulu istehsalı müəssisələrə verilməlidir

277. Enerji və yanacaq təminatının ümumi idarə edilməsi kim tərəfindən həyata keçirilir?

A) Fövqəladə halların aradan qaldırılmasına rəhbərlik edən şəxs

74

B) Yerli polislər tərfindəmC) İdarə rəhbəri tərfindənD) Növbətçi tərfindənE) Bələdiyyə tərəfindən

278. Fövqəladə hallarda nəqliyyat təminatının əsas vəzifəsinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?

A) Qəza, xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərinin yerinə yetirilməsi zamanı təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət edilməsiB) Qəza xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılması zamanı və hərəkət marşrutlarında qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin tərkibinə daxil edilmiş nəqliyyat vasitələrinə texniki xidmətin təşkiliC) Fövqəladə hallar rayonunda qəza xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılmasında qəza xilasetmə xidməti birləşmələrinin fəaliyyətinin təmin edilməsiD) Nəqliyyat təşkilatları ilə birlikdə zərəçəkmiş əhalinin daşınmasının, qəza xilasetmə xidmətinin qüvvə və vasitələrinin qəza xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparıldığı yerə daşınmasının həyata keçirilməsiE) Nəqliyyat komunikasiyalarında hərəkətin bərpa edilməsi, aerodromlarda uçuş-enmə zolağının, dağılmış nəqliyyat qurğularının bərpa edilməsi

279. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazilərdə ictimai asayişin təmin edilməsi tədbirlərinə aşağıdakılardan hansı aid deyil?A) Fövqəladə halların baş verməsinin və nəticələrinin əhailidən gizlədilməsi və düzgün məlumatların verilməməsiB) Fövqəladə hallarda dövlət idarəetmə formasının saxlanmasıC) Fövqəladə hallar baş vermiş zonasının təcrid olunması, qəza obyektlərinin, ərazilərinin, təhlükəli yüklərin mühafizəyə alınmasıD) Humanitar yüklərin mühafizəsi və müşaiyət edilməsiE) Əhali arasında çaxnaşmaya yol verilməməsi və şayələrin yayılmaması üçün izahat işlərinin aparılması

280. Fövqəladə hallar baş vermiş ərazilərdə ictimai asayişin təmin edilməsi kim tərəfindən həyata keçirilir?A) Hüquq-mühafizə orqanlarıB) İcra hakimiyyətiC) Bələdiyyə tərəfindənD) Sanepidemiya stansiyasıE) Qeyri-hökümət təşkilatları

281. Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin nəzəri əsasları fənninin məqsədi nədir?A) Tələbələrə insanın, cəmiyyətin, dövlətin, dünya birliyinin, müxtəlif xarakterli təhlükəli və zəhərli amillərdən mühafizəsi sahəsində nəzəri və təcrübi bilikləri öyrətmək

75

B) Tələbələrə istehsalat amillərin zərərli təsirinin qarşısını alan təşkilatı, gigeyena, texniki-sanitariya tədbirləri və vasitələri öyrətməkC) Tələbələrə fərdi və dövlət əmlakını mühafizə etməyə yönəldilmiş yanğından mühafizə tədbirləri və vasitələrini öyrətməkD) Tələbələrə insanın yaşadığı mühitin təhlükəli, zərərli amillərini aşkar etmək, qiymətləndirmək, əhalinin muhafizə qurğularında yerləşdirmək, mühafizə qurğularının istismar qaydalarını öyrətməkE) Tələbələr insanlar üçün təhlükə və qorxu əmələ gəldikdə onların mənfi nəticələrini aradan qaldırmaq yollarını, həm özünə, həm də ətrafdakılara yardım göstərmək üsulları, təhlükəli yerlərdən əhalinin köçürülməsi üsulları, tullantısız və az tullantılı texnologiyaları öyrətmək

Kafedra müdiri: H.O.Ocaqov

Tərtib etdi: Ş.D.Danyalov

A - variantı düzgündür

76