Azərbaycanda sosial təminat islahatları:

Müvəffəqiyyətlər və gələcək perspektivlər

Babək HüseynovƏmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi

Sosial təminat siyasəti şöbəsi

Bakı9 aprel 2013

90-cı illərin ortaları: müşahidə olunan problemlər

• bir iqtisadi formasiyadan digərinə transformasiya zamanı iqtisadi böhranın yaranması;

• iqtisadi əlaqələrin itirilməsi; • yeni iqtisadi əlaqələrin qurulmaması• kəskin inflyasiya;• 1.000.000 nəfərdən artıq məcburi köçkün və

qaçqınların mövcudluğunu;

90-cı illərin sonları: atılmış addımlar

• ölkə iqtisadiyyatının tənəzzüldən çıxarılması; • daxili sabitliyin təmin edilməsi; • dövlətçiliyin möhkəmləndirilməsi

90-cı illərin sonları: qəbul edilmiş Qanunlar

• Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında;

• Çernobıl qəzasının ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkmiş vətəndaşların statusu və sosial müdafiəsi haqqında;

• Veteranlar haqqında;• O cümlədən, şəhid ailələrinin, qaçqınların və məcburi

köçkünlərin, Vətən müharibəsi və 20 Yanvar əlillərinin, veteranların sosial təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində çoxsaylı Fərman və Sərəncamlar

2000-2006-cı illər: Sosial siyasətin başlıca istiqamətləri

• Pensiya islahatları; • Sığorta-pensiya sisteminin müavinət sistemindən

ayrılması; • Əmək pensiyaları haqqında Qanun;• Sosial müavinətlər haqqında Qanun;• Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdləri• Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında Qanun.

Aylıq sosial müavinətlər

• Yaşa görə müavinət• Əlilliyə görə müavinət • SİM 18-yaşınadək uşaqlara müavinət• Ailə başçısını itirməyə görə müavinət• Müharibə veteranlarına müavinət• Şəhid ailələrinə kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə gorə

müavinət• Bəzi kateqoriya şəxslərin uşaqlarına müavinət• Qəyyumluğa görə müavinət• Bir yaşınadək uşağı olan aztəminatlı ailələrə müavinət• Dövlət qulluqçularına ömürlük müavinət• Müddətli hərbi xidmətdə olanların uşaqlarına ödənilən müavinət

Birdəfəlik sosial müavinətlər

• Radiasiya qəzası nəticəsində zərə çəkmiş şəxslərə hər il müalicə üçün müavinət

• Dəfn üçün müavinət • Uşağın anadan olmasına görə müavinət• Əmək zədəsi və peşə xəstəliyi nəticəsində sağlamlığı pozulmuş

işçiyə və ya bu səbəbdən həlak olmuş şəxslərə birdəfəlik və aylıq müavinət

• Penitensiar müəssisələrdən cəza çəkmədən azad edilmiş şəxslərə sosial adaptasiya üçün birdəfəlik ödənc

 

Azərbaycan Respubliksı Prezidentinin təqüdü

• Müharibə, 20 yanvar, ÇAES – də hərbi xidmət keçmiş əlillərə prezident təqaüdləri

• Şəhid ailələrinə ödənilən prezident təqaüdü• Xalq və Əməkdar adlara görə ödənilən prezident təqaüdləri• Milli qəhrəmanlara ödənilən prezident təqaüdü• 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına

prezidentinin təqaüdü•  fərdi prezident təqaüdü

Aylıq və birdəfəlik sosial müavinətlər və təqaüdlər, onların ödənişi üzrə statistik məlumat

01 yanvar 2013-cü il tarixinəAylıq və birdəfəlik sosial müavinətlərin,təqaüdlərin və kompensasiyaların cəmi – 473.003 nəfərO cümlədən, Sosial müavinətlər və kompensasiyalar – 437.845 nəfərAzərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdləri – 35.158 nəfər

Xərclənmiş vəsaitSosial müavinətlər və kompensasiyalar – 182,2 mln manatAzərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdləri – 51,3 mln manatCəmi – 233,5 mln manat

Ünvanlı dövlət sosial yardımı

• Ədalətlilik• Bərabərlik• Ünvanlılıq

Ünvanlı dövlət sosial yardımı

• Ünvanlı sosial yardım aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən verilən pul yardımıdır;

• Sosial yardımın məbləği ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq məbləğində hesablanır;

• Ehtiyac meyarı ünvanlı dövlət sosial yardımının təyin edilməsi üçün təsdiq olunan bir həddir və hər il dövlət büdcəsi ilə birlikdə Milli Məclisdə təsdiq edilir.

Ünvanlı dövlət sosial yardımı

Ehtiyac meyarının orta illik məbləğinin artım tempi

2006-cı il 30 manat2007-ci il 37,5 manat 2008-ci il 50 manat2009-cu il 60 manat2010-cu il 65 manat2011-ci il 75 manat2012-ci il 84 manat2013-cü il 93 manat

Ünvanlı dövlət sosial yardımı

Ehtiyac meyarının həddinin orta illik məbləğinin yaşayış minimumuna nisbəti

 2006-cı ildə - 51,7 % (YM – 58 manat)2007-ci ildə - 58,6 % (YM – 64 manat)2008-ci ildə - 71,4 % (YM – 70 manat)2009-cu ildə - 71,4 % (YM – 84 manat)2010-cu ildə - 74,7 % (YM – 87 manat)2011-ci il ildə - 78,9 % (YM – 95 manat)2012-ci il ildə - 77,8 % (YM – 108 manat)2013-cü il ildə - 80,1 % (YM – 116 manat)

Ünvanlı dövlət sosial yardımı

01 yanvar 2013-cü il tarixəÜSY alan ailələrin sayı 136 023 ailə ailə üzvlərinin sayı 548 668 nəfər

Hər ailəyə düşən sosial yardımın orta aylıq məbləği 113.42 manat

Hər bir ailə üzvünə düşən sosial yardımın məbləği 5,68 manat 2012-ci ildə dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsait 207.000.000 manat

Birdəfəlik sosial yardım – Özünədəstək proqramı

İlkin mərhələdə pilot olaraq seçilmiş rayonlarMasallı, İsmayıllı, Xaçmaz rayonları, Bakı şəhəri Nizami rayonu

Növbəti mərhələdə pilot olaraq seçilmiş rayonlar Sumqayıt şəhəri və Daşkəsən, Ağstafa, Qazax, Tovuz, Ağcəbədi, Beyləqan, Fizuli, Ağdam rayonları

Ümumilikdə proqrama 271 ailə cəlb olunmuşdur.

Birdəfəlik sosial yardım – Özünədəstək proqramı

İlkin nəticələrProqramda iştirak edən ailələrin 96 faizi (261 ailə) «Ailənin fəaliyyət planı»nda qeyd olunan şərtləri və ailəni təmsil edən şəxslə bağlanmış “Sosial müqavilə”də əks olunmuş öhdəlikləri uğurla yerinə yetirmişdir. Proqramda iştirak edən ailələrin 2,5 faizi (6 ailə) özlərindən asılı olmayan səbəblərdən (fors-major) öhdəlikləri yerinə yetirə bilməmişlər.Proqramda iştirak edən ailələrin 1,5 faizi (4 ailə) “«Ailənin fəaliyyət planı»nda qeyd olunan şərtləri və ailəni təmsil edən şəxslə bağlanmış “Sosial müqavilə”də əks olunmuş öhdəlikləri pozaraq verilən vəsaiti aidiyyəti üzrə xərcləməmişdir.

Sosial Dəstək Fondu

• Birdəfəlik sosial yardımların maliyyələşdirilməsi;• Aztəminatlı ailələr güzəştli sosial kreditlərin verilməsi;• Mövcud ünvanlı sosial yardım proqramının icrasına ayrılan maliyyə

vəsaiti və ştat vahidləri çərçivəsində formalaşdırılması.

Sosial xidmət haqqında AR Qanunu

Sosial xidmətin formaları:•evdə (səyyar); •yarımstasionar (günərzi); •stasionar; •sosial-məsləhət yardımı;

Sosial xidmət haqqında AR Qanunu

Sosial xidmətin növləri•sosial-məişət;•tibbi-sosial;•sosial-psixoloji;•sosial-pedaqoji;•sosial-iqtisadi;•sosial-hüquqi;•palliativ.

Azərbaycan 2020: atılacaq addımlar

• İşləyən vətəndaşların layiqli həyat səviyyəsini təmin etmək məqsədi ilə iqtisadiyyatın inkişafından asılı olaraq minimum əməkhaqqı məbləğinin tədricən minimum yaşayış standartlarına və Avropa ölkələrində müəyyən edilmiş normativə-orta aylıq əməkhaqqının 60 faizi məbləğinə çatdırılması istiqamətində tədbirlər görüləcək;

• əhalinin ümumi gəlirlərində əməyin ödənilməsi payının artırılması üçün işlərin davam etdirilməsi və sosial müdafiə sahəsində müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi əsasında əhalinin gəlirlər üzrə diferensiasiyasının azaldılmasına nail olunacaqdır;

• qeyri-formal məşğulluğun qarşısının alınması üzrə ciddi tədbirlər görüləcəkdir.

Azərbaycan 2020: atılacaq addımlar

• Əhalinin sosial təminat sistemi daha da təkmilləşdiriləcək; • sosial xidmət göstərən dövlət müəssisələrinin maddi-texniki

bazasının gücləndirilməsi, onların növləri və şəbəkəsinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, bu sahədə fəaliyyət göstərən qeyri-dövlət və qeyri-kommersiya təşkilatları sektoru inkişaf etdiriləcəkdir;

• Sosial müavinətlər unifikasiya ediləcək, onların məbləğlərinin artırılması üzrə həyata keçirilən tədbirlər davam etdiriləcəkdir;

• Uşaqlı ailələrə verilən müavinət sistemi təkmilləşdiriləcəkdir; • Ölkədə müasir sosial müdafiə sisteminin qurulması və yoxsulluğun

azaldılması məqsədi ilə ailələrin sosial yardımlara olan ehtiyacının müəyyən edilməsi qaydaları təkmilləşdiriləcək.

Diqqətinizə görə

təşəkkür edirəm.