Gãy xương cẳng chân

BS. NGUYỄN ĐỨC LONG

I.Đặcđiểm GP:

1.Xác định thân xương cẳng chân:            Dưới lồi cũ trước xương chày 1cm/dưới khớp gối 3 khoát ngón tay            Đến trên Khớp cổ chân/khớp chày-sên 3 khoát ngón tay( của người bệnh).

I.Đặcđiểm GP:

2.Đặc điểm thân xương cẳng chân:            Gồm xương chày và xương mác,xương chày la chính,xương  mác phụ.            Xương chày:             - Nằm trong,sát da.            - Trên to,hơi cong ra ngoài và tiếp giáp XĐùi và đầu trên xương mác.            - Đầu dưới: Nhỏ,hơi cong vào trong,tiếp xúc với xương sên và đầu dưới xương mác,tạo nên mắt cá trong và mắt cá thứ 3( Deltos).            - Thân xương: 2/3 trên lăng trụ tam giác,3 mặt( trước ngoài-trong và sau),1/3 dưới hình tròn,giao điểm là điểm yếu của xương.           

I.Đặcđiểm GP:2.Đặc điểm thân xương cẳng chân

Xương chày:  - Nằm trong,sát da. - Trên to,hơI cong ra ngoài và tiếp giáp XĐùi và đầu trên xương mác. - Đầu dưới: Nhỏ,hơi cong vào trong,tiếp xúc với xương sên và đầu dưới xương mác,tạo nên mắt cá trong và mắt cá thứ 3( Deltos). - Thân xương: 2/3 trên lăng trụ tam giác,3 mặt( trước ngoài-trong và sau),1/3 dưới hình tròn,giao điểm là điểm yếu của xương. - Là xương chịu áp lực chính từ thân người.- Nên khi chấn thương-> dể gảy nhưng khó liền. - MM nuôi dưỡng xương chày gồm 3 nguồn mạch

I.Đặcđiểm GP:2.Đặc điểm thân xương cẳng chân

Xương chày: 

+Đm nuôi xương( đi và lỗ xương ở mắt sau chổ nối 1/3G và 1/3T xương chày).

+Đm hành xương.

+Đm màng xương( từ đm cơ). Nói chung mm nuôi xương chày rất ngèo,tăng khi về cuối.Do đó gảy xương chày điều tri còn gặp nhiều khó khăn.

Xương mác: Xương dài,nằm ngoài,mảnh,là xương phụ.

I.Đặcđiểm GP:

3.Phần mềm

Các cơ cẳng chân phân bố không đều.

- Mặt trong cẳng chân không có cơ che phủ,xương chày nằm ngay dưới da.

- Mặt ngoài và mặt sau có nhiều cơ che phủ. Vì thể khi gảy 2 xương cẳng chân thường có di lệch gập góc ra ngoài và ra sau.đầu gảy có thể chọc thủng da ở mặt trước trong.Hai xương nối với nhau bởi màng liên cốt rất dày,hẹp ở trên ,rộng ở dưới.Các vách liên cơ ( gồm vách liên cơ trước và ngoài) đI từ bở trước và ngoài xương mác tới cân cẳng chân.

I.Đặcđiểm GP:

3.Phần mềmMàng liên cốt cùng vách liên cơ chia cẳng chân ra làm 4 khoang: Khoang trước,khoang ngoài,khoang sâu sau và khoang sau nông.        - Khoang trước có bó mạch chày trước và thần kinh mác( hông kheo ngoài).       - Khoang sau sâu có bó mạch thần kinh chày say( đm chày sau và thần kinh hông kheo trong).

I.Đặcđiểm GP:

3.Phần mềm:Lớp da vùng cẳng chân sat xương,kém đàn hồi,nên khi gảy

xương cẳng chân da dể bị bầm giập,hoại tữ,và bgây bục lót vết mỗ->VXTX.         

I.Đặcđiểm GP:

3.Phần mềm:         Tuy nhiên lớp da vùng bắp chân lại có mạng mạch hình sao trên cân nên đây là cơ sở của một vạt da cân có cuống mạch nuôi hằng định ở vùng bắp chân đựoc dùng để che phủ khi có khuyết hổng phần mèm ở cẳng chân.            Khu cẳng chân sau có nhiều cơ có “ tiềm năng” làm vạt da che phủ các khuyết hổng phần mềm và xương,các cơ này đều có chức năng gần giống nhau,vì vậy nếu cần phải hy sinhmột cơ nào đó để làm vạt da thì chức năng của chi ít bị ảnh hưởng.

II.Chẩn đoán:1.LS:

            - Đau chói cố định tại vùng tỏn thương.            - Bất lực vận động hoàn toàn.            - Biếm dạng chi.            - Đo độ dài tuyệt đối và tương đối ngắn hơn bên lành.            - Trục chi lệch khi gảy có di lệch/bàn chân đỗ ngoài.            - Do chu vi chi bên tổn thương> bên lành.            - Lậo xạo xương( +).            - Cữ động bất thường( + ).            - Có thể có mất /giảm mạch mu chân – ống gót.

2.CLS:            XQ 2 tư thế thẳng và nghiêng,chụp toàn bộ cẳng chân lấy cả 2 khớp gối và khớp cổ chân-> chẩn đoàn xác định.

III.Biến chứng:

1.Sớm:1.1.Toàn thân:

            - Shock.            - Huyết tắc mỡ.

1.2.Tại chỗ:- Gãy kín-> gãy hở.- Tổn thương mm-tk( đm chày sau khi gảy 1/3T và đầu trên xương chày).- Chèn ép khoang.- Rối loạn dinh dưỡng.

III.Biến chứng:2.Muộn:2.1.Toàn thân.- Có thể gặp ở người bệnh già,găp cả 2 chân, phải điều

trị=bó bột hoặc kéo liên tục như: Nhiễm khuẫn Phổi-tiết niệu-đường mật,loét điểm tỳ…

2.2.Tại chổ:- Chậm liền xương-khớp giả.- Liền lệch.- Rối loạn dinh dưỡng muộn.- Teo cơ,hạn chế vận động khớp cỗ chân,khớp gối.

VI.Điều trị:

1.Bảo tồn:1.1.Bó bột ngay                        1.2.Nắn chỉnh trên khung nắn Bohler rồi bó bột:    - CĐ:

+ Gảy kín 2 xương cẳng chân có đường gảy ngang/chéo vát.

+ Có di lệch nắn chỉnh bằng tay không kết quả( do khi cẳng chân duỗi,cơ tam đầu cẳng chân bị kéo căng).

+Đến muộn,chi sưng nề lớn,cần xuyên đinh kéo liên tục qua xương gót,sau 7-10 ngày mới nắn chỉnh trên khung Bohler rồi bó bột.           

VI.Điều trị:2.PT:

            2.1.CĐ:            - Gảy mở.            - Gảy kín có tổn thương mm-tk và biến chứng chèn ép khoang.            - Gảy mà nắn chỉnh không đạt yêu cầu/gảy không vững,di lệch lớn.            2.2.PP kết xương bên trong:

            *Đóng đinh nội tuỷ Kuntscher,đinh Rush.            *Đinh nội tuỷ có chốt            *Kết xương nẹp vít

VI.Điều trị:2.PT: 

2.3.Kết xương bằng khung cố định ngoài: - CĐ: +Gảy hở từ độ IIIA trỏ đi.           +Gảy hở đến muộn.          +Gảy kín tình trạng phàn mềm xấu. - Ưu:       +Dùng được cho các chỉ dịnh trên( là chỉ định thể hiện tính ưu viết của khung cố định ngoài).      +Gãy hở nhiểm khuẫn vẫn dùng được.- Nhược:      +Dể nhiễm khuẩn chân đinh(Tỷ lệ nhiểm khuẫn chân đinh cao)->Chậm liền xương-khớp giả.- Loại khung cố định ngoài hay dùng:      +Cọc ép ren ngược chiều của GS Nguyễn Văn Nhân.      +Khung của F.E.S.S.A.      +Khung của Ilizarov

Xin chân thành cảm ơn!