View
212
Download
0
Embed Size (px)
& b 83 Hei che de
can tar un
. con to-- -
Heiche de contar un contode vinte e cinco mentiraspolo mar andan as lebrespolo monte andan sardias.
Polo mar andan as lebres,polo monte andan as troitas;se che parece mentiracoma estas haiche moitas.
Polo mar andan as lebres,polo monte andan anguaspolos labrados os peixespolo mar as cotovas
Hei-che de can - tar un con - to
Heiche de cantarun conto.
Manuel Rico
Cancioneiroinfantil de tradicin oral de Galicia
ndicePrimeira edicin do cancioneiro infantil de tradicin oral de Galicia Heiche da cantar un conto, editado por Supermercados Gadis como agasallo para os seus clientes.
Manuel Rico Verea 2016
Producido en GaliciaDepsito Legal C 466-2016Deseo: desescribir Impresin: Agencia GrficaEncadernacin: Legatoria
O cancioneiro infantilBibliografaPara dicir e contarPara dicir, contar e cantarPara cantar e narrarPara cantar e bailarCiclos festivosOutras cancins
9161836547290108
No ano 2014, con motivo da celebracin do Da das Letras
Galegas, publicamos unha escolma do cancioneiro popular
de Galicia, Eu non canto por cantar, que compendia 128
cancins tradicionais representativas dos diferentes xneros
musicais tradicionais: alals, cantos de labor, pandeiradas,
muieiras, xotas, foliadas e outras cancins que fan referen-
cia canto, baile, comida e bebida ou tamn amor e
s sas circunstancias.
No ano 2015, con motivo da celebracin do Da das
Letras Galegas, publicamos unha escolma dos Cantos de
berce tradicionais. Cos cantos de berce as criaturas son
receptoras das mensaxes poticas e musicais que lles can-
tan os seres queridos coa dobre funcin de arrolalas e de
lles transmiti-las emocins mis ntimas.
Con motivo da celebracin do Da das Letras Galegas
deste ano 2016 complementmo-lo corpus coa publicacin
do cancioneiro infantil Heiche de cantar un conto. Con este
material lrico-musical os nenos e as nenas pasan de seren
os receptores a seren axentes activos que xogan e inter-
pretan rimas, cancins, frmulas mxicas, contos mnimos,
recitativos, dilogos e outras prosodias deste suxestivo
apartado do cancioneiro infantil de tradicin oral.
Nunha lia de continuidade, coa edicin de vinte e seis
mil doucentos cincuenta exemplares deste novo ttulo, Gadis
e o autor, queren afondar no estudo, na conservacin e
na difusin deste tesouro literario e musical de Galicia e,
mesmo tempo, posibilitar que nenos, pais e docentes dispo-
an dunha escolma deste material de tradicin oral.
8 Heiche de cantar un conto
Para facilita-la lectura e a execucin das partituras no
momento de seren cantadas, unmo-lo grupo rtmico e
mtrico. A velocidade indicada na parte superior esquerda
en cada cancin corresponde pulso bsico aproximado.
Polo carcter divulgativo desta obra buscmo-la mellor
maneira de facilita-la sa lectura, permitindo, de forma
visual, unha mellor asociacin do verso musical e literario.
Os versos literarios e musicais, xa que logo, represn-
tanse completos en cada pentagrama, sempre que sexa
posible, anda que s veces foi necesario subdividi-lo ltimo
comps. Cando se realiza esta subdivisin, o final e o prin-
cipio do pentagrama seguinte aparecen sen barra ou lia
divisoria para indica-la sa complementariedade.
caracterstica do cancioneiro a utilizacin do e para-
gxico que representamos en cursiva no texto da partitura.
O corpus tradicional do cancioneiro infantil ofrece a posi-
bilidade de diferentes clasificacins. Unha destas posibili-
dades permitiunos agrupar baixo cantos de berce aquelas
composicins destinadas a arrola-los nenos e as nenas.
Complementamos agora este material coa publicacin
de xogos iniciticos, rimas e cancins que parten do grao
mis elemental ata lograr unha maior complexidade.
Nesta nova publicacin do cancioneiro infantil tradi-
cional, Heiche de cantar un conto, prescindimos, xa que
logo, dos cantos de berce e presentmo-las composicins
lrico-musicais nas que a criatura, que comeza participando
nos xogos iniciticos, se transforma en intrprete activo
de forma progresiva. Esta publicacin vai estruturada nos
seguintes captulos:
O Cancioneiro infantil de tradicin oral de Galicia presnta-
nos unha coleccin de rimas, recitativos e cancins creadas
en funcin dunha educacin integral que se desenvolva no
mbito social e familiar antes de comeza-la escolarizacin.
Neste espazo ldico de transmisin oral aprendanse
formas de ser, de estar e de vivir nun mundo cultural propio;
desenvolvanse as capacidades psicomotrices de cada
neno ou nena; adquiranse as ferramentas bsicas para
seren donos da palabra e transformaban este acto de
transmisin ldico-afectivo nun forte vnculo de unin entre a
infancia dos pais e a dos fillos.
Na actualidade, ningn pedagogo musical descoece-
dor do poder evocador de cada unha destas composicins
para traballa-la lingua, a psicomotricidade, o ritmo silbico
e a interaccin, fin, da lingua e da msica.
A accin pedagxica, con este material lrico-musical,
era aplicada no fogar de forma intuitiva con cada neno ou
nena de maneira que, de forma progresiva, an asimilando
a poesa, a meloda e o ritmo con cada unha das composi-
cins e, con elas, o acento, a altura dos sons, os intervalos, o
pulso, o ritmo, a tonalidade e o valor das palabras.
A presenza deste material lrico-musical tradicional nas
escolas de educacin infantil actuais, con profesorado cuali-
ficado, posibilita que a adquisicin das destrezas sinaladas,
segundo a sa etapa madurativa, acaden un efecto mis
positivo na evolucin integral do educando.
As partituras deste cancioneiro foron transcritas a partir
dos cancioneiros citados na bibliografa, da audicin directa
dos intrpretes e dos arquivos de investigacin do autor.
O cancioneiro infantil
9 Cancioneiro infantil
10 Heiche de cantar un conto
Neste captulo primeiro presentmo-las rimas, os recitati-
vos, os dilogos e os xogos iniciticos que na sociedade
tradicional se utilizaban para dicir frmulas mxicas, para
designa-las partes do corpo, para aprender a contar, a
bota-las sortes ou para saltar e para realizar actividades
sensoriais, ou simplemente para realizar exercicios prosdi-
cos ou exercitar frmulas dialogadas.
Estas rimas exectanse de tres formas bsicas:
a) Utilizando estruturas rtmicas definidas, sen lia mel-
dica, que se adaptan a calquera composicin.
b) Utilizando estruturas rtmicas con modelos meldicos
sinxelos de mbito reducido que permiten diferentes
variantes na sa realizacin definitiva.
c) Tamn se din como exercicio prosdico con toda a
carga emotiva e expresiva da fala.
Estas sinxelas composicins, amais desta execucin rt-
mico-meldica, tamn se poden transformar nun xogo de
psicomotricidade temporal, espacial ou sensorial, para intro-
duci-las criaturas no mundo da fantasa. Xoania voa, voa
rectase cando se atopa unha xoania. Tamn se pode ima-
xinar esta xoania na palma da man do neno ou da nena. O
ser querido faille as cxegas mentres recrea ritmicamente
a frmula mxica ata que a xoania voa imaxinariamente
para emprende-la sa viaxe na busca dunha boa nova.
Para comprende-lo alcance de cada frmula mxica cm-
pre aproximarnos a datos etnogrficos e culturais e mesmo
coece-las diferentes variantes de cada lugar.
Neste segundo captulo inclumos outras rimas que comple-
tan a serie de recitativos e prosodias que se utilizaban para
dicir frmulas mxicas, para designa-las partes do corpo,
para contar, para bota-las sortes ou para realizar activida-
des motrices e sensoriais: os cantos dialogados, os cantos
enumerativos, os cantos acumulativos e outros cantos estr-
ficos ou contos mnimos versificados.
Estas composicins literarias que se narran ou se cantan
indistintamente, presntannos os fenmenos atmosfricos,
o Sol e a La, os animais do contorno coecido, personaxes
mticos e os espazos.
Algns cantos exectanse con diferentes variantes
dos modelos meldicos vistos no primeiro captulo; outros
exectanse con melodas mis elaboradas que nos inician
nos xneros musicais tradicionais da xota ou da muieira, ou
presentan melodas fixas e identificadas co texto.
Compendiamos nestes dous captulos, xa que logo, os
cantos e prosodias infants que se deben utilizar, no fogar e
na escola, durante a etapa da adquisicin progresiva da lin-
guaxe. Desta forma, partindo do acervo cultural de tradicin
oral de Galicia, fomentamos o coecemento do contorno, a
organizacin do espazo e do tempo, a linguaxe, o gusto pola
poesa e tamn, dunha forma intuitiva, os elementos rtmicos
e meldicos da linguaxe musical.
Para dicir e cantar Para dicir, contar e cantar
11 Cancioneiro infantil
12 Heiche de cantar un conto
As composicins lrico-musicais dos cantos de labor, en
xeral, indican o traballo que estn asociadas.
Subdivdense e
