Bài 13

KHÁI NIỆM VỀ MẠCH

ĐIỆN TỬ ĐIỀU KHIỂN

• Các thiết bị âm thanh này có cấu tạo bên trong

như thế nào để chúng có thể hoạt động được?

• Với sự ra đời của các linh kiện điện tử và bán dẫn , ứng dụng của các linh kiện này trong điều khiển ngày càng sâu rộng .Hầu như tất cá các ngành kinh tế kĩ thuật và trong đời sống của nhân dân , điện tử đều có mặt. Khi đề cập đến điện tử , chúng ta có thể cảm thấy rằng đây là một lĩnh vực không có điểm dừng. Để hiểu rõ hơn về điện tử cũng như công dụng của nó trong đời sống hàng ngày, chúng ta sẽ tìm hiểu qua bài KHÁI NIỆM VỀ MẠCH ĐIỆN TỬ ĐIỀU KHIỂN

Chương 3 : MỘT SỐ MẠCH ĐIỆN

TỬ ĐIỀU KHIỂN ĐƠN GIẢN

TIẾT 14

Bài 13: KHÁI NIỆM VỀ MẠCH ĐIỆN

TỬ ĐIỀU KHIỂN

I.Khái Niệm :

II.Công Dụng :

III.Phân Loại :

• Vì sao trước đây , khi ngành điện tử mới ra đời ,

điện tử thường hay được quan niệm là “điện nhẹ”?

• Vì điện áp , dòng điện và công suất nhỏ,

• Chủ yếu chỉ ứng dụng trong lĩnh vực thông tin

và viễn thông

• Quan niệm ấy còn đúng

so với hiện nay hay

không ? Vì sao?

• Ngày nay , các ứng dụng

của điện tử công suất vào

điều khiển làm cho quan

niệm trên đã được thay

đổi , điện tử không được

xem là “ điện nhẹ “ nữa

mà đã điều khiển điện áp

tới hàng nghìn vôn , dòng

điện tới hàng nghìn ampe

• trong chương trình công nghệ 11 các em đã học hệ

thống phun xăng điện tử và hệ thống đánh lửa điện tử

không tiếp điểm , các hệ thống này giúp việc phun

nhiên liệu và đánh lửa đúng thời điểm , và chúng sử

dụng mạch điện tử điều khiển . Vậy theo em như thế

nào được gọi là mạch điện tử điều khiển?

• Những mạch điện tử thực hiện chức năng điều khiển

được gọi là mạch điện tử điều khiển

Thế nào là mạch điện tử ? Mạch điện tử là mạch điện mắc phối hợp các linh kiện

điện tử với các bộ phận nguồn,dây dẫn để thực hiện

một nhiệm vụ nào đó trong kĩ thuật điện tử.

I.Khái niệm về mạch điện tử điều khiển: 1.Khái niệm

• Tín hiệu khi vào mạch điện tử điều khiển sẽ được xử lí như thế nào?

• Khi có tín hiệu điều khiển đưa vào, mạch điện tử điều khiển xử lí , khuếch đại tín hiệu và đưa lệnh tới đối tượng điều khiển

Tín hiệu

vào

2.Sơ đồ khối tổng quát của mạch điện tử điều khiển.

M§T§K

§T§K

Đối tượng

điều khiển

(ĐTĐK)là gì?

Mạch điện tử

điều khiển

(MĐTĐK)là gì?

MĐTĐK:Xử lí,khuếch

đại tín hiệu

ĐTĐK:Chấp

hành lệnh

Hình 13- 2a. M« h×nh ®iÒu khiÓn trong c«ng nghiÖp tõ m¸y tÝnh

Bé ®iÒu khiÓn

§éng c¬ §éng c¬

Bé ®iÒu

khiÓn

Bé ®iÒu

khiÓn

Bé ®iÒu

khiÓn

Mµn h×nh gi¸m s¸t vµ ®iÒu khiÓn

Hình 13 – 2c.Điều khiển động cơ bước

- Về cấu tạo động cơ bước có thể được coi là tổng hợp của hai loại động cơ: Động cơ

một chiều không tiếp xúc và động cơ đồng bộ giảm tốc công suất nhỏ.

- Đéng c¬ bíc ®îc øng dông nhiÒu trong ngµnh tù ®éng ho¸, trong c¸c thiÕt bÞ cÇn ®iÒu

khiÓn chÝnh x¸c. VÝ dô: ĐiÒu khiÓn robot, ®iÒu khiÓn tiªu cù trong c¸c hÖ quang häc, ®iÒu

khiÓn lËp trình trong c¸c thiÕt bÞ gia c«ng c¾t gät...

Trong c«ng nghÖ m¸y tÝnh, ®éng c¬ bíc ®îc sö dông cho c¸c lo¹i æ ®Üa cøng, æ đĩa

mÒm, m¸y in..

• Xu thế chung hiện nay của con người là

giảm bớt sức lao động cơ bắp .Những loại

máy tự động hiện nay đòi hỏi độ chính xác

cao và tác động nhanh.Những yêu cầu đó

không thể thực hiện được nếu không có

điện tử. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này ,

chúng ta tìm hiểu một vài công dụng của

mạch điện tử điều khiển

II.Công dụng

• Khi lưu thông trên đường , đến các ngã tư trong

thành phố các em thường thấy tín hiệu gì giúp

chúng ta thực hiện tốt an toàn giao thông?

• Đèn tín hiệu giao thông

• Ngoài đèn tín hiệu giao thông, mạch điều khiển

tín hiệu còn ứng dụng ở đâu trong quảng cáo?

• Tín hiệu xuất hiện

trong những ví dụ

trên thường là còi hú,

đèn hiệu hoặc chữ số

. Đó chính là công

dụng điều khiển tín

hiệu của mạch điện

tử điều khiển

• 1.Điều khiển tín hiệu

Đèn tín hiệu giao thông Bảng điện tử

• Vì sao các sản

phẩm cơ khí

hiện nay lại

đẹp , bền và số

lượng sản xuất

cao hơn so với

trước kia?

• Việc sản xuất máy móc

hiện nay theo một dây

chuyền khép kín.Để đạt

được điều đó , mạch điện

tử điều khiển còn có công

dụng tự động hóa các

máy móc thiết bị

• 2.Tự động hóa các

máy móc thiết bị

• Trước đây khi sản xuất

máy quạt thì máy quạt

ấy chỉ có thể chạy một

tốc độ mà thôi

• Nhưng hiện nay , máy

quạt có thể chạy với

nhiều tốc độ khác nhau

.Đó là nhờ mạch điện

tử điều khiển ứng dụng

điều khiển các thiết bị

dân dụng hàng ngày

• 3.Điều khiển các thiết bị

dân dụng

• Em hãy kể tên một số

thiết bị điện trong gia

đình có sử dụng

mạch điện tử điều

khiển?

• Máy điều hòa

• Bình nóng lạnh

• Máy giặt

• Bếp từ

• Lò vi sóng

Máy điều hòa Bình nóng lạnh

Máy giặt Lò vi sóng

• Em hãy nêu mạch điện tử

điều khiển dùng để điều

khiển trò chơi giải trí?

• Máy bay điều khiển từ xa

• 4.Điều khiển trò chơi

giải trí

Mạch

Điện

Tử

Điều

Khiển

Điều khiển tín hiệu

Tự động hoá máy móc thiết bị

Điều khiển các trò chơi giải trí

Điều khiển các thiết bị dân dụng

Sơ đồ Công Dụng :

Hình 13 – 3.Các công dụng của mạch điện tử điều khiển

III.Phân loại

• Để ổn định được nguồn

điện lưới quốc gia

không xãy ra những

hiện tượng bất thường

cần phải có mạch điện

tử điều khiển .Trong

trường hợp này gọi là

mạch điện tử có công

suất lớn

• 1.Phân loại theo công

suất

• Công suất lớn

• Em hãy cho ví dụ về

mạch điện tử có công

suất nhỏ?

• Là loại thiết bị điều khiển

có dòng điện hàng đơn vị

ampe và điện áp hàng

đơn vị vôn

• Công suất nhỏ

Nếu phân loại

theo chức năng

thì ta có mạch

điện tử điều

khiển nào?

• 2.Phân loại theo chức

năng

• Điều khiển tín hiệu

• Điều khiển tốc độ

Có một số loại máy tự

động được điều khiển

bằng cơ khí nhờ các

cơ cấu cam.Máy tự

động này được gọi là

máy tự động cứng.

Như vậy máy móc có

thể điều khiển cứng

bằng mạch điện tử

• 3.Phân loại theo mức

độ tự động hóa

• Điều khiển cứng bằng

mạch điện tử

• Máy tiện CNC có đặc điểm gì đặc biệt so với các loại

máy tiện ren vít vận năng về phương pháp sử dụng?

Máy tiện ren vít vạn năng Máy tiện CNC

• Đối với máy tiện CNC

là loại máy tiện điều

khiển số được máy

tính hóa , loại máy

này là máy tự động

mềm mà chương

trình điều khiển được

số hóa và có thể thay

đổi được

• Điều khiển có lập

trình

III. Phân loại

Mạch

điện

tử

điều

khiển

Theo công suất

Theo chức năng

Theo mức độ

tự động hoá

Công suất lớn

Công suất nhỏ

Điều khiển tín hiệu

Điều khiển tốc độ

Điều khiển cứng

bằng mạch điện tử

Điều khiển có

lập trình

Hình 13 – 4.Sơ đồ phân loại mạch điện tử điều khiển.

• Các cách phân loại

trên đây có hoàn toàn

đầy đủ hay chưa?

• Mỗi cách phân loại đều có

thể phục vụ cho một mục

đích nghiên cứu nào đó

• Vd :

• Phân loại theo linh kiện sử

dụng

• +Điều khiển bằng tranzito

• +Điều khiển bằng tirixto và

điot

• +Điều khiển bằng triac

Củng cố

• Câu 1: Mạch điện tử điều khiển trong máy

quạt, máy điều hòa không khí là mạch:

• A. Điều khiển tín hiệu

• B. Điều khiển các thiết bị dân dụng

• C. Tự động hóa các máy móc thiết bị

• D. Điều khiển trò chơi và giải trí

• B. Điều khiển các thiết bị dân dụng

• Câu 2: Mạch điều khiển tín hiệu có ứng dụng gì

trong thực tế?

• A. Thông báo về tình trạng hoạt động của máy

móc, tình trạng của thiết bị khi gặp sự cố

• B. Thông báo những thông tin cần thiết cho con

người thực hiện theo hiệu lệnh

• C. Làm các thiết bị trang trí bằng bảng điện tử

• D. Tất cả các ứng dụng trên • D. Tất cả các ứng dụng trên

CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ

CÁC EM HỌC SINH