Tiết 55-56 HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH

Chương trình lớp 11 ban KHTN

GV thực hiện: Trần Viết Thắng

Trường THPT Chu Văn An Thái Nguyên

x¸c ®Þnh thµnh phÇn n»m ngang Cña tõ tr êng tr¸i ®Êt.

BÀI 37

A. Môc tiªu:1.KiÕn thøc- T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña la bµn tang (®iÖn kÕ tang).- Sö dông la bµn tang vµ m¸y ®o ®iÖn ®a n¨ng hiÖn sè ®Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn n»m ngang cña c¶m øng tõ cña tõ tr êng Tr¸i Đất.- RÌn luyÖn kÜ n¨ng sö dông m¸y ®o ®iÖn ®a n¨ng hiÖn sè.2.Kü n¨ng- Thùc hµnh, thí nghiÖm: bè trÝ thÝ nghiÖm, hiÖu chØnh thÝ nghiÖm, ®o c¸c ®¹i l îng, tÝnh to¸n kÕt qu¶, lµm b¸o c¸o thÝ nghiÖm.- X¸c ®Þnh tõ tr êng Tr¸i Đất lµm c¬ së häc tËp sau nµy.

LA BÀN * Là một kim nam châm có thể quay tự do xung quanh một trục cố định đi qua trọng tâm của nó * Kim nam châm của la bàn luôn nằm theo một hướng xác định không đổi nam_bắc

Acqui

K

Một kim nam châm nhỏ ở gần một thanh nam châm hay một dòng điện, thì có lực từ tác dụng lên kim nam châm đó. Ta nói, xung quanh thanh nam châm hay xung quanh dòng điện có từ trường !

Tương tự, khi ta đặt la bàn tại một vị trí xác định xa các nam châm khác và các dòng điện , kim nam châm của la bàn luôn luôn nằm theo hướng xác định không đổi -> Xung quanhTrái Đất cũng có từ trường!! Trái Đất là một

khối nam châm

khổng lồ !

THEO KHOA HỌCTHEO THÓI QUEN NGÀY NAY

Các từ cực của Trái Đất Từ trường trái đất

* Trái Đất là một nam châm khổng lồ:+ Từ cực N: ở phía cực Nam địa lí.+ Từ cực S: ở phía cực Bắc địa lí.+ 2 từ cực không trùng với 2 cực địa lí.

Cực Bắc

Cực Nam

Cực Bắc

Cực Nam

Trái Đất có hai địa cực được gọi là Bắc cực và Trái Đất có hai địa cực được gọi là Bắc cực và Nam cực. Ngoài ra nó còn có hai từ cực.Nam cực. Ngoài ra nó còn có hai từ cực.

Từ cực Bắc

Từ cực NamTừ cực Nam

. Các cực từ Trái Đất.

Từ cực Nam

Từ cực Bắc

G A L A X YG A L A X Y

NAM

BẮC

Đặt la bàn sao cho phương Bắc Nam của la bàn trùng với phương Bắc Nam địa lý. Khi đó kim nam châm sẽ bị lệch khỏi phương Bắc Nam của la bàn. Góc tạo bởi kim nam châm và phương Bắc Nam của la bàn là độ từ thiên.

Tây

N

S

Bắc địa lý

La bàn từ khuynh

1) Môc ®Ých: SGK2) C¬ së lÝ thuyÕt: SGK3) Ph ¬ng ¸n thÝ nghiÖm

vµ tiÕn hµnh:a) Dông cô: SGKb) C¸c b íc tiÕn hµnh:

+ L¾p ®Æt thÝ nghiÖm: SGK

+ Tăng U... ®o I+ Đảo d©y nèi ...+ TÝnh kÕt quả,

ghi...+ Lµm l¹i thÝ

nghiÖm...+ TÝnh B...4) B¸o c¸o thÝ

nghiÖm: MÉu SGK.

Bµi37: Thùc hµnh: X¸c ®Þnh thµnh phÇn n»m ngang cña tõ tr êng tr¸i ®Êt

Dụng cụ TN:

+ La bàn tang có N = 100, 200, 300 vòng dây ; đường kính d 160 mm. (Hình 37.2-tr 180 SGK)

+ Máy đo điện đa năng hiện số.

+ Nguồn điện một chiều 6 V– 1250 mA.

+ Chiết áp điện tử để thay đổi U

Tiến hành TN:• Điều chỉnh la bàn tang: kim chỉ 00; giữ nguyên

•Mắc nối tiếp cuộn dây có N12=200 vòng.

•Tăng U để kim chỉ 450 ghi giá trị I’(mA). Giảm U về 0

•Đảo cực nối vào la bàn tang (đổi chiều I qua cuộn dây); tăng U để kim chỉ góc 450, ghi giá trị I’’(mA). Giảm U=0

•Tính giá trị trung bình I = (I’ + I’’)/2 và

BT= 4π.10-7NI/dtan

•Lặp lại quá trình trên 2 lần. Tính giá trị trung bình BT; BT

•TN với các cuộn dây: N13 = 300 vòng, N23 = 100 vòng

Báo cáo TN

N12 = 200 I’(mA) I’’(mA) ITB(mA) BT (T) BT(T)

1

2

3

TB

BT = BT ± BT = ………

Báo cáo TN

N13 = 300 I’(mA) I’’(mA) ITB(mA) BT (T) BT(T)

1

2

3

TB

BT = BT ± BT = ………

Báo cáo TNN23 = 100 I’(mA) I’’(mA) ITB(mA) BT (T) BT(T)

1

23

TB

BT = BT ± BT = ………

...............3

321

TTTT

BBBB ...............

2minmax

TT

T

BBB

200 12.7 12.3 12.5 196.3 -0.2612.4 12.57 12.48 196 146.7

300 14.7 14.4 14.55 342.7 -1.17300 14.5 14.4 14.45 340.3 1.18300 14.8 14.2 14.5 341.5 -341

14.67 14.33 14.5 341.5 -341100 0 0 0100 0 0 0100 0 0 0

0 0 0 0 0

Tổng hợp báo cáo kết quả TN

P1. Mét khung d©y trßn b¸n kÝnh R = 10 (cm), gåm 50 vßng

d©y cã dßng ®iÖn 10 (A) ch¹y qua, ®Æt trong kh«ng khÝ. §é

lín c¶m øng tõ t¹i t©m khung d©y lµ:A. B = 2.10-3 (T). B. B = 3,14.10-3 (T).

C. B = 1,256.10-4 (T). D. B = 6,28.10-3 (T).

P2. Tõ tr êng t¹i ®iÓm M do dßng ®iÖn thø nhÊt g©y ra cã

vect¬ cảm øng tõ B1, do dßng ®iÖn thø hai g©y ra cã vect¬

cảm øng tõ B2 hai véc tơ B1 và B2 vuông góc với nhau. §é lín c¶m øng tõ tæng hîp ® îc x¸c ®Þnh theo

c«ng thøc: A. B = B1 + B2. B. B = B1 - B2.

C. B = B2 - B1. D.

22

21 BBB

P3. Tõ tr êng t¹i ®iÓm M do dßng ®iÖn thø nhÊt g©y ra cã vect¬ cảm øng tõ B1, do dßng ®iÖn thø hai g©y ra cã vect¬ cảm øng tõ B2 hai véc tơ B1 và B2 vuông góc với nhau. Gãc hîp bëi vect¬ c¶m øng tõ tæng hîp B víi vect¬ B1 lµ α ® îc tinh theo c«ng thøc:

2

1tanBB

A.1

2tanBB

B.

BB1sin C.

BB1cos D.