Kinh teá Moâi tröôøng

Baøi giaûng 8

Thueá vaø trôï caáp phaùt thaûi(Các chính sách khuyến khích kinh tế)

A. Phaân loaïi thueá oâ nhieãm

B. Thueá Pigou (Pigouvian Tax)

C. Thueá phaùt thaûi (Emission Tax)

D. Trôï caáp moâi tröôøng (Subsidy)

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû (Deposit – Refund)

Ñeà cöông ñeà nghò:

Thueá saûn phaåm (Product charge)

Thueá phaùt thaûi (Effluent/Emission charge)

Phí söû duïng (User charge) Phí haønh chính

(Administrative charge)

A. Phaân loaïi thueá oâ nhieãm (pollution tax/charge)

Muïc tieâu: Noäi hoùa chi phí ngoaïi taùc

do oâ nhieãm gaây ra trong quaù trình saûn xuaát (Chi phí söû duïng haøng hoùa moâi tröôøng)

Xaùc ñònh möùc thueá Pigou (tP): tP = MECQs

(chi phí ngoaïi taùc bieân taïi möùc saûn löôïng hieäu quaû xaõ hoäi)

B. Thueá Pigou (Thueá saûn phaåm)

ps

pe

0 Qs Qe Giaáy (taán)

Giaù ($)

S = MPC

St = MPC + t

MSC = MPC + MEC

D = MPB = MSB

MEC

v

s

u

B. Thueá Pigou

Caùc vaán ñeà quan taâm: Laøm sao cô quan chöùc naêng

coù theå quyeát ñònh möùc thueá hôïp lyù?

Taùc ñoäng phaân phoái cuûa thueá laø gì? (Ai phaûi chòu thueá: Ngöôøi saûn xuaát hay ngöôøi tieâu duøng?)

Chi phí haønh chính ñeå thu thueá?

=> Neân ñaùnh giaù caån thaän

B. Thueá Pigou

Öu ñieåm: Döïa vaø saûn löôïng saûn xuaát neân deã thöïc hieän vaø giaùm saùt vieäc thu thueá

B. Thueá Pigou

Nhöôïc ñieåm: Döïa vaøo saûn löôïng chöù khoâng

phaûi löôïng phaùt thaûi neân coù theå khoù ñaït möùc chaát löôïng moâi tröôøng nhö mong muoán. Ñeå keát quaû phuø hôïp vôùi möùc toái öu chaát löôïng moâi tröôøng caàn phaûi:Bieát roõ moái quan heä giöõa saûn löôïng & löôïng phaùt thaûi

Giaû ñònh raèng moái quan heä naøy töông ñoái oån ñònh

B. Thueá Pigou

Nhöôïc ñieåm (tt): Coù theå khoâng thoûa maõn

nguyeân taéc (PPP) Khoâng taïo ñoäng cô khuyeán khích

caûi tieán coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm

Khoù xaùc ñònh möùc thueá chính xaùc vì coù khaû naêng seõ daãn ñeán möùc thueá quaù cao hôn möùc thueá mong muoán neân chaát löôïng moâi tröôøng quaù cao so vôùi möùc toái öu

Khaû naêng daãn ñeán thaát baïi chính saùch

B. Thueá Pigou

Phöông phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm döïa treân cô sôû khuyeán khích kinh teá/taøi chính nhaèm laøm thay ñoåi haønh vi phaùt thaûi

Coù theå thöïc hieän theo hai caùch: Ñaùnh theá treân ñôn vò

phaùt thaûi Trôï caáp treân ñôn vò phaùt

thaûi ñöôïc caét giaûm

1. Kinh teá hoïc cô baûn cuûa thueá phaùt thaûi

2. Thueá phaùt thaûi vaø hieäu quaû chi phí

3. Thueá phaùt thaûi so vôùi tieâu chuaån

4. Thueá phaùt thaûi vaø hoån hôïp phaùt thaûi khoâng ñoàng nhaát

5. Thueá phaùt thaûi vaø ñoäng cô khuyeán khích

6. Thueá phaùt thaûi vaø chi phí thöïc thi

7. Taùc ñoäng phaân phoái cuûa thueá phaùt thaûi

C. Thueá phaùt thaûi

Chuû theå gaây oâ nhieãm coù theå phaùt thaûi bao nhieâu tuøy muoán, nhöng löôïng phaùt thaûi cuûa hoï seõ ñöôïc ghi nhaän, ño löôøng vaø phaûi noäp thueá/moãi ñôn vò phaùt thaûi ra moâi tröôøng

Coát loãi cuûa phöông phaùp thueá phaùt thaûi laø taïo ra ñoäng cô khuyeán khích kinh teá ñeå chính ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi töï tìm ra caùch toát nhaát ñeå giaûm löôïng phaùt thaûi, thay vì cô quan quaûn lyù moâi tröôøng xaùc ñònh neân giaûm nhö theá naøo

Thueá phaùt thaûi laø gì?

Thueáphaùt thaûi chæ laø moät bieán daïng cuûa thueá Pigou, … Khaùc bieät duy nhaát giöõa hai phöông phaùp naøy laø ôû choå thueá Pigou ñöôïc xaùc ñònh theo ñôn vò haøng hoùa hay dòch vuï trong khi ñoù thueá phaùt thaûi laïi tính theo ñôn vò phaùt thaûi ra moâi tröôøng

Thueá phaùt thaûi laø gì?

Giaû söû ta coù MAC = 200 – 4EThueá = $100/taán/thaùng

Toång chi phí tö nhaân cuûa vi65c thöïc thi thueá phaùt thaûi laø toång chi phí giaûm oâ nhieãm vaø tieàn thueá phaûi noäp

Chuû theå gaây oâ nhieãm toái thieåu hoùa toång chi phí tö nhaân baèng caùch giaûm thaûi ñeán khi thueá suaát baèng chi phí giaûm oâ nhieãm bieân

Khía caïnh kinh teá hoïc cô baûn cuûa thueá phaùt thaûi

c

Qui taéc:Giaûm phaùt thaûi ñeán khi naøo MAC = Möùc thueá/leä phí oâ nhieãm

Toång chi phí xí nghieäp phaûi chòu (TC) = Toång chi phí kieåm soaùt (TAC) + Thueá

Khía caïnh kinh teá hoïc cô baûn cuûa thueá phaùt thaûi

Caùc coâng ty gaây oâ nhieãm thích coâng cuï tieâu chuaån hôn thueá phaùt thaûi, ngöôïc laïi xaõ hoäi laïi thích coâng cuï thueá hôn tieâu chuaån?

Khía caïnh kinh teá hoïc cô baûn cuûa thueá phaùt thaûi

Heä thoáng thueá seõ toán keùm cho caùc haõng nhieàu hôn so vôùi CAC. Vôùi moät tieâu chuaån, haõng coù cuøng toång chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm nhö thueá phaùt thaûi, nhöng cô baûn haõng vaãn söû duïng dòch vuï moâi tröôøng mieãn phí, trong khi ñoù vôùi thueá haõng seõ phaûi traû cho vieäc söû duïng caùc dòch vuï moâi tröôøng naøy

Khía caïnh kinh teá hoïc cô baûn cuûa thueá phaùt thaûi

Ñoà thò haøm MAC caøng doác, thì caøng ít giaûm phaùt thaûi khi aùp duïng thueá

Möùc thueá caøng cao, löôïng phaùt thaûi caøng giaûm nhieàu, vaø ngöôïc laïi

Vaäy möùc thueá neân ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo cho hieäu quaû xaõ hoäi?

Khía caïnh kinh teá hoïc cô baûn cuûa thueá phaùt thaûi

MAC = 200 – 4E MDC = 4E

Cho MAC = MDC, ta coù thueá suaát laø $100/taán

Tính toång thieät haïi giaûm? Tính toång chi phí giaûm oâ

nhieãm? Tính lôïi ích xaõ hoäi roøng? Thueá? Coù phaûi laø chi phí

xaõ hoäi khoâng?

Möùc thueá hieäu quaû xaõ hoäi?

Toång chi phí = (a + b + c + d) + e Theo quan ñieåm cuûa haõng

gaây oâ nhieãm, caû hai ñeàu laø chi phí thöïc cuûa mình

Theo quan ñieåm xaõ hoäi, e laø chi phí xaõ hoäi thöïc, coøn phí oâ nhieãm chæ laø khoaûn thanh toaùn chuyeån giao=> khi xem xeùt chi phí xaõ hoäi cuûa moät chöông trình thueá (CBA), neân loaïi tröø khoaûn thueá phaùt thaûi

Möùc thueá hieäu quaû xaõ hoäi?

Töø e0 -> e* Chi phí thieät haïi giaûm = e + f Phaàn thieät haïi coøn laïi = b + d <

khoaûn thueá haõng phaûi traû neân traùi vôùi yù töôûng “heä thoáng thueá phaùt thaûi döïa vaøo quyeàn söï duïng taøi nguyeân moâi tröôøng” neân neáu duøng moät suaát thueá cho taát caû caùc möùc phaùt thaûi (flat tax) seõ bò caùc haõng chæ trích

Caùch giaûi quyeát nhö theá naøo cho thoûa ñaùng coù theå laø heä thoáng thueá hai phaàn, …

Möùc thueá hieäu quaû xaõ hoäi?

Neáu khoâng bieát MDC thì laøm sao xaùc ñònh ñöôïc möùc thueá phaùt thaûi? Quaù trình thöû sai roài quan

saùt phaûn öùng cuûa ngöôøi gaây oâ nhieãm thoâng qua (1) chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh (2) möùc ñaàu tö coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm; hoaëc

Tröôùc khi quyeát ñònh neân tieán haønh moät nghieân cöùu ñeå coù yù töôûng sô boä veà hình daïng cuûa MAC vaø MDC

Möùc thueá hieäu quaû xaõ hoäi?

Taïi sao thueá phaùt thaûi ñaït hieäu quaû – chi phí? Vì thoûa nguyeân taéc caân baèng bieân teá

Thueá phaùt thaûi daãn ñeán tyû leä giaûm phaùt thaûi lôùn hôn ñoái vôùi caùc haõng coù MAC thaáp hôn. Ngöôïc laïi, caùc haõng vôùi MAC doác hôn seõ giaûm ít hôn

Thueá phaùt thaûi vaø hieäu quaû chi phí

a

Emissions (tons/month)

5 10 15 20

10

b

A

MACA

20

30

40

50

c

Emissions (tons/month)

5 10 15 20

10d

B

MACB

20

30

40

50

tk = 33

$ $

Thueá phaùt thaûi vaø hieäu quaû chi phí

t

tac

Muïc tieâu giaûm löôïng phaùt thaûi xuoáng coøn 100kg/thaùng CAC: Moãi nguoàn chæ ñöôïc pheùp

thaûi 50kg/thaùng. Thueá: $200/kg

Keát quaû nhö sau:

=> CAC vi phaïm nguyeân taéc caân baèng bieân => khoâng hieäu quaû

Thueá phaùt thaûi vaø tieâu chuaån

Khi MAC khaùc nhau, vôùi cuøng moät muïc tieâu phaùt thaûi, chi phí thöïc thi xaõ hoäi cuûa thueá luoân thaáp hôn chi phí cuûa tieâu chuaån ñoàng nhaát

Thueá phaùt thaûi ñaït hieäu quaû chi phí thaäm chí cô quan quaûn lyù khoâng bieát gì veà MAC, trong khi ñoù ñeå ñaït hieäu quaû trong tröôøng hôïp duøng CAC caàn phaûi bieát chính xaùc MAC

Thueá phaùt thaûi vaø tieâu chuaån

Cho ñeán ñaây ta chæ xeùt caùc nguoàn gaây oâ nhieãm coù taùc ñoäng bieân nhö nhau leân chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh. Treân thöïc teá khoâng phaûi luùc naøo cuõng vaäy

Neáu aùp ñaët cuøng moät möùc thueá leân caùc nguoàn khaùc nhau seõ khoâng hieäu quaû. Vì moät suaát thueá duy nhaát chæ giaûi quyeát vaán ñeà khaùc bieät ôû MAC, chöù khoâng phaûi khaùc nhau ôû chi phí thieät haïi

Thueá phaùt thaûi vaø chaát thaûi khoâng ñoàng nhaát

Heä thoáng thueá theo vuøng: AÙp duïng moät möùc thueá trong cuøng moät vuøng cho taát caû caùc nguoàn, vaø caùc vuøng khaùc nhau seõ chòu möùc thueá khaùc nhau

Thueá phaùt thaûi vaø chaát thaûi khoâng ñoàng nhaát

Öu ñieåm cuûa thueá/leä phí oâ nhieãm laø coù tính khuyeán khích caûi tieán coâng ngheä raát cao

Thueá phaùt thaûi vaø khuyeán khích caûi tieán coâng ngheä

Thueá phaùt thaûi vaø ñoäng cô cho R&D

0

t

e2

ab

c

Emissions (tons/year)

d

e

MAC

e1

1

MAC 2

200

160

100

4020

MAC1

MAC2

Thue

80

15

AB

C

Tröôùc khi caûi tieán coâng ngheä (e1): Chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm

= d + e Tieàn noäp thueá oâ nhieãm

= a + b + c Sau khi caûi tieán coâng ngheä

(e2): Chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm

= b + e Tieàn noäp thueá oâ nhieãm

= a=> Giaûm c + d

Thueá phaùt thaûi vaø khuyeán khích caûi tieán coâng ngheä

Hai khaùc bieät giöõa ñoäng cô thay ñoåi coâng ngheä cuûa thueá vaø tieâu chuaån: Với thuế nỗ lực R&D của công ty sẽ giảm

được nhiều chi phí liên quan đến kiểm soát ô nhiễm hơn khi áp dụng công cụ tiêu chuẩn

Với thuế, công ty sẽ tự động giảm phát thải bởi vì công ty sẽ tìm cách dịch chuyển hàm số chi phí giảm ô nhiễm biên xuống dưới, trong khi công cụ tiêu chuẩn không cho phép thực hiện cơ chế này

Thueá phaùt thaûi vaø khuyeán khích caûi tieán coâng ngheä

Chi phí giaùm soaùt vaø thöïc thi coù theå lôùn, ñaëc bieät khi nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm phaân taùn.

Ai thöïc söï laø ngöôøi chòu thueá? Taùc ñoäng ñeán phaân phoái thu nhaäp ra sao.

Hieäu quaû chi phí, nhöng khoâng nguï yù hieäu quaû kinh teá (toái öu) => Caàn phaûi xem xeùt caû MAC & MDC

Xaùc ñònh thueá baèng caùch “Thöû-Sai” neân khoâng chaéc chaén, Caùc vuøng khaùc nhau coù möùc thueá khaùc nhau.

Quan ñieåm “cöù gaây oâ nhieãm ñi, roài traû tieàn” laø khoâng phuø hôïp

Haïn cheá cuûa thueá phaùt thaûi

1.Giôùi thieäu

2.Trôï caáp thieát bò giaûm oâ nhieãm (trôï caáp Pigou)

3.Trôï caáp giaûm oâ nhieãm

D. Trôï caáp moâi tröôøng

Chính phuû seõ traû cho ngöôøi gaây oâ nhieãm moät soá tieàn nhaát ñònh ñeå khoâng gaây oâ nhieãm. Trôï caáp moâi tröôøng hoaït ñoäng nhö theå: moät khoaûn tieàn thöôûng vì

giaûm phaùt thaûi moät daïng chi phí cô hoäi

Ñoäng cô cho doanh nghieäp gioáng nhö tröôøng hôïp thueá Moät daïng thueá aâm (negative

tax)

1. Giôùi thieäu

Coù hai loaïi chính: Trôï caáp thieát bò giaûm

oâ nhieãm

(abatement equipment subsidies)

Trôï caáp giaûm oâ nhieãm

(pollution reduction subsidies)

1. Giôùi thieäu

Trôï caáp thieát bò giaûm oâ nhieãm nhaèm giaûm chi phí coâng ngheä giaûm oâ nhieãm

Caùc trôï caáp thieát bò giaûm oâ nhieãm ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc khoaûn tieàn trôï caáp, caùc khoaûn vay laõi suaát thaáp, caùc khoaûn tín duïng thueá ñaàu tö nhaèm taïo cho ngöôøi gaây oâ nhieãm ñoäng cô ñaàu tö coâng ngheä giaûm oâ nhieãm

2. Trôï caáp Pigou

Coá gaéng noäi hoùa ngoaïi taùc tích cöïc lieân quan ñeán tieâu duøng cho caùc hoaït ñoäng giaûm oâ nhieãm

Ñeå ñaït möùc caân baèng hieäu quaû, khoaûn trôï caáp phaûi baèng lôïi ích ngoaïi taùc bieân (MEB) ñöôïc tính taïi möùc saûn löôïng hieäu quaû xaõ hoäi

2. Trôï caáp Pigou

2. Trôï caáp Pigou

SC Hình 5.5

Ta coù: MSC = 70 + 0.5Q MPB = 350 – 0.9Q

MEB = 56 – 02QMSB = 406 – 1.1Q

QC = 200, PC = 170

QE = 210, PE = 175

MEB taïi QE = 56 – 0.2*210 = 14 Giaù ñoái vôùi ngöôøi gaây oâ nhieãm

laø 175 – 14 = 161

2. Trôï caáp Pigou

Haïn cheá: Ño löôøng MEB Coù theå laøm cheäch caùc

quyeát ñònh cuûa ngöôøi gaây oâ nhieãm veà vieäc giaûm nhö theá naøo laø toát nhaát(khoâng khuyeán khích caûi tieán, ñoåi môùi)

Taøi trôï töø ñaâu: thueá hay vay möôïn => phaân phoái laïi thu nhaäp

2. Trôï caáp Pigou

Chính phuû ñoàng yù traû cho ngöôøi gaây oâ nhieãm moät khoaûn trôï caáp cho moãi ñôn vò giaûm oâ nhieãm (s) döôùi moät möùc ñöôïc xaùc ñònh tröôùc hoaëc tieâu chuaån (ZST)

Toång trôï caáp = s(ZST – Z0)

Z0 = Möùc oâ nhieãm thöïc söï Ñoà thò gioáng nhö thueá

phaùt thaûi

3. Trôï caáp giaûm oâ nhieãm

Coù vai troø khuyeán khích giaûm phaùt thaûi cuûa moãi nguoàn phaùt thaûi rieâng bieät, nhöng thöïc ra toång phaùt thaûi seõ taêng

=> coù khaû naêng löôïng phaùt thaûi/xí nghieäp giaûm nhöng soá xí nghieäp trong ngaønh taêng => toång löôïng phaùt thaûi coù theå taêng => ñaây laø haïn cheá lôùn nhaát cuûa trôï caáp kieåm soaùt oâ nhieãm

3. Trôï caáp giaûm oâ nhieãm

Söï keát hôïp giöõa thueá vaø trôï caáp Thueá = Kyù quyõ (deposit) Trôï caáp = Hoaøn traû

(refund) Vai troø thueá: nhaèm thu

tieàn ñeå traû trôï caáp hôn laø nhaèm giaûm tieâu duøng

Phuø hôïp trong tröôøng hôïp saûn phaåm phaân taùn, khoù hoaëc khoâng theå kieåm soaùt söï phaùt thaûi

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû

Kinh teá hoïc cuûa heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû: Buoäc ngöôøi gaây oâ nhieãm

tieàm naêng tính ñeán caû MPC vaø MEC cuûa vieäc phaùt thaûi khoâng ñuùng ñaén

Muïc ñích laø taäp trung vaøo ngöôøi gaây oâ nhieãm tieâm naêng thay vì phaït nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm thöïc teá

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû

Kinh teá hoïc cuûa heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû: Kyù quyõ coù chöùc

naêng gioáng nhö thueá phaùt thaûi

Hoaøn traû seõ ngaên caûn vieäc phaùt thaûi khoâng ñuùng ñaén

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû

Nhaät xeùt: Khuyeán khích haønh vi

phaûn öùng thaân thieän vôùi moâi tröôøng maø khoâng caàn toán chi phí giaùm saùt vaø tuaân thuû

Coù theå ñöôïc söû duïng ñeå khuyeán khích söû duïng nguyeân lieäu thoâ hieäu quaû hôn

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû

AÙp duïng phoå bieán: Phaùt thaûi voû chai

nöôùc giaûi khaùt Phaùt thaûi loáp xe ñaõ

söû duïng, bình aéc qui

E. Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn traû