4

CChhnngg 11 :: TT NNGG NNGG NNGGUUNN DD TTRR (( TTDD ))

1.1. ngha ca TD i vi nhng h tiu th quan trng cn phi cung cp in lin tc. Nu cung

cp in theo mch kn s i hi nhiu thit b, s bo v v phng thc vn hnh rt phc tp. V vy trong li in phn phi ch dng s cung cp in theo mch kn cho nhng ph ti c bit quan trng v cng sut ln.

Nu cung cp in bng mt ngun dn ti, v l do no m mch in h hng, h tiu th s mt in gy nhiu tn tht kinh t, nht l mch in t dng ca nh my in. Khi mt in t dng c th lm cho ton b nh my mt in ko theo gy nh hng xu n qu trnh sn xut in nng.

Trong mt s trng hp, nu khng dng mch kn i vi nhng h quan trng cn phi c ngun d tr. Bnh thng ngun d tr ny trng thi ct v phi t b phn t ng ng ngun d tr (TD). Cng c th t ngun d tr bnh thng vn lm vic, nhng khi ngun lm vic b hng n c nhanh chng tng cng a vo lm vic .

1.2. Yu cu c bn i vi TD Tt c cc thit b TD cn tha mn nhng yu cu c bn sau y :

1.2.1. Ch c ng my ct trn mch d tr sau khi m my ct trn mch ang lm vic V d trong s hnh 1.1, khi ngn mch trn ng dy lm vic D1 th bo v ng dy ch ct 1MC cn 2MC vn ng, nu TD tc ng ng ng dy d tr D2 th c th ngn mch s xut hin li. V vy, ch c ng my ct 4MC sau khi m my ct 2MC. Thc hin yu cu ny cng loi tr kh nng ng khng ng b hai ngun cung cp.

Hnh 1.1 S nguyn l TD

1.2.2. S TD phi tc ng khi mt in p trn thanh gp h tiu th v bt c l do g.

Thanh gp ca h tiu th b mt in c th do cc nguyn nhn sau: chng hn nh khi ct s c, ct nhm hay khi ct t pht my ct ca ngun lm vic, cng nh khi mt in p trn thanh gp ca ngun lm vic

V mc ch m bo tnh cung cp in lin tc v an ton nn TD cn phi ng ngun d tr khi mt in trn thanh gp ca h tiu th vi bt c l do no.

1.2.3.Thit b TD ch c tc ng mt ln trnh ng ngun d tr nhiu ln vo ngn mch ang tn ti.

V d : Nu ngn mch trn thanh gp C (hnh 1.1) th khi TD ng 4MC, bo v li ct ra, iu chng t ngn mch vn cn tn ti, do vy khng nn cho TD tc ng ln th hai .

TD

Ph ti Ph ti

Ph ti

1MC

2MC

3MC

4MC

D1 D2

C

A B

5

1.2.4. gim thi gian ngng cung cp in, vic ng ngun d tr cn phi

nhanh nht c th c ngay sau khi ct ngun in. Thi gian mt in tm ph thuc vo cc yu t sau :

tm < ttk (1-1)

ttk : khong thi gian ln nht t lc mt in n khi ng ngun d tr m cc ng c ni vo thanh gp h tiu th cn c th t khi ng.

tm > tkh ion (1-2)

tkh ion: thi gian cn thit kh mi trng b ion ha do h quang ti ch ngn mch (trng hp ngn mch trn thanh gp C - hnh 1.1).

1.2.5. tng tc ct ngun d tr khi ngn mch tn ti, cn tng tc tc ng ca bo v ngun d tr sau khi thit b TD tc ng.

iu ny c bit quan trng khi h tiu th mt ngun cung cp c thit b TD ni vi ngun d tr ang mang ti. Ct nhanh ngn mch lc ny l cn thit ngn nga vic ph hy s lm vic bnh thng ca ngun d tr ang lm vic vi cc h tiu th khc .

1.3. Mt s nguyn tc thc hin trong s TD 1.3.1 B phn khi ng thit b TD. 1.3.1.1. Khi ng bng r le bo

v: C th dng bo v my bin p hoc

bo v thanh gp khi ng thit b TD (hnh 1.2).

Khi c ngn mch trong my bin p hoc trn thanh gp C ca h tiu th, bo v s tc ng ct my ct 2MC. Tip im ph ca my ct ny ng li lm khi ng thit b TD, sau thit b TD a tn hiu i ng my ct 3MC v 4MC.

Nguyn tc khi ng ny n gin, khng cn thm rle lm nhim v khi ng, nhng c nhc im l nu ng dy ni t ngun n thanh gp A b hng th TD khng khi ng c.

1.3.1.2. Khi ng bng rle km p:

Nu v mt l do no m thanh gp C b mt in, th rle gim p RU< s tc ng lm khi ng rle thi gian RT (hnh1.3). Sau mt thi gian chm tr cn thit, tip im RT ng a tn hiu i ct my ct 2MC v do khi ng TD.

So vi nguyn tc khi ng bng bo v rle th nguyn tc ny c u im l khi ng TD vi bt c l do g khi cc h tiu th ni vo thanh gp C b mt in, k c trng hp h hng MBA hoc h hng ng dy ni t ngun n thanh gp A .

TD

RLBV

1MC 3MC

4MC 2MC

A B

C

Hnh1.2 Khi ng TD bng rle bo v

TD

1MC 3MC

4MC

A B

C

RU< RT

2MC

Hnh1.3 Khi ng TD bng rle km p

TU

6

1.3.2. phng s lm vic sai khi t cu ch mch p: B phn khi ng bng rle in p

gim cn c thc hin nh th no n ch tc ng khi mt in v khng tc ng khi t mch p. Mch th cp ca TU c t cu ch bo v (hnh 1.4). Nu ch c mt rle in p gim th khi t cu ch, tip im rle ng li lm khi ng nhm thit b TD. trnh nhc im ngi ta t 2 rle km p c cc tip im ni ni tip vi nhau.

Nu thanh gp C b mt in, pha th cp ca TU s khng c in p lm cho c hai tip im ca RU< ng ng thi v thit b TD s khi ng.

Cn khi t cu ch mt mch rle RU (hnh 1.5) v c cung cp t my bin in p (2TU) ni vi mch d tr. Nu ngun d tr c in th rle RU> s lun lun trong trng thi tc ng v TD c th khi ng c khi mt in ngun lm vic .

1.3.4. phng s TD tc ng nhiu ln: Sau khi thit b TD lm vic, my ct mch d tr ng li. Nu ngn mch trn thanh gp ca h tiu th khng t tiu tan th bo v rle ca mch d tr s ct my ct ra. Thit b TD li tc ng ng my ct li. Chu k ng ct my ct mch d tr tip tc din ra cho n khi my ct hng.

trnh tnh trng nu trn, mch ng my ct ca ng dy d tr c ni qua b phn kha chng tc ng nhiu ln RGT (hnh 1.6 ).

RU< RU<

Ti RT

CC CC

TU

C

Hnh 1.4 S dng hai rle km

p c tip im lp ni tip nhau

TD

RU< RT RU>

1TU 2TU

4MC 2MC

Hnh 1.5 S dng rle qu

p kim tra ngun d tr

D tr Lm vic

Lm vic D tr

RGT

2MC 4MC C 2 3

Hnh 1.6 S dng rle RGT chng ng lp li

7

Trong ch lm vic bnh thng, my ct 2MC ng, my ct 4MC m, tip im ph 2MC2 ng, 2MC3 m. Rle RGT c in, tip im ca n ng nhng mch ng ca my ct 4MC cn h do tip im ph 2MC3 m. Khi xy ra NM trn thanh gp ca h tiu th, my ct 2MC m ra, tip im ph 2MC2 m mch in ca rle RGT nhng tip im ca RGT cha m ngay. Tip im ph 2MC3 ng, lm cho cun ng C ca 4MC c in, my ct ca 4MC ng li.

Sau tip im ca RGT m ra, do vy nu ngn mch tn ti, thit b bo v rle s ct 4MC ra nhng 4MC khng th ng li c na v kha ngun .

1.4. S thit b TD ng dy

1.4.1. S : Th hin trn hnh 1.7

1.4.2. Nguyn l lm vic ca s thit b TD ng dy:

S thit b TD ng dy khi ng bng rle km p RU.

Trong ch vn hnh bnh thng, ng dy AC l ng dy lm vic (1MC, 2MC ng), ng dy BC l ng dy d tr (3MC ng, 4MC m). Rle RGT c in, tip im ca n ng. Nu v mt l do no thanh gp C mt in (v d do ngn mch trn ng dy AC, do thao tc nhm ...), tip im ca cc rle RU s ng mch cho rle thi gian RT (ng dy d tr BC ang c in). Sau mt thi gian chm tr do yu cu chn lc ca bo v rle, tip im RT ng li. Cun ct CC ca my ct 2MC c in, my ct 2MC m ra. Tip im ph 2MC3 ng, cho dng in chy qua cun ng C ca my ct 4MC v ng dy d tr BC c ng vo cung cp cho cc h tiu th.

RGT

+

RU > RU< RU<

RT

2TU 1TU

+

+

C

CC

4MC

3MC 1MC

2MC

A B

C

D tr

Lm vic

1 2 3 4

N1

N2 N3

5MC 6MC

Hnh 1.7 S thit b TD ng dy

8

1.4.3. Tnh ton tham s ca cc phn t trong s :

1.4.3.1.Thi gian lm vic ca rle RT : Khi ngn mch ti im N1 hoc N2, in p d trn thanh gp C c th gim

xung rt thp lm cho cc rle in p RU< khi ng. Mun TD trnh tc ng trong trng hp ny cn phi chn thi gian ca rle RT ln hn thi gian lm vic ca cc bo v t ti my ct 1MC v 5MC:

tRT = tBVA + t

tRT = tBVC + t Trong : - tBVA, tBVC : thi gian lm vic ln nht ca cc bo v phn t ni vo thanh gp A v thanh gp C.

- t : bc chn lc v thi gian, bng (0,3 0,5)giy. Thi gian lm vic ca rle RT c chn bng tr s ln hn khi tnh theo biu thc (1-3). Tuy nhin, thi gian ny cng nh th thi gian ngng cung cp in cho cc h tiu th cng b, v vy khi tnh chn cn phi t iu kin th no thi gian ca ca rle RT l nh nht c th c.

1.4.3.2.Thi gian lm vic ca rle RGT : m bo thit b TD tc ng vo my ct 4MC ch mt ln, cn chn : tRGT = t(4MC) + td tr (1-4)

Trong : - t(4MC) : thi gian ng ca my ct 4MC . - td tr : thi gian d tr .

Nu thit b TD tc ng ng ngun d tr khi NM tn ti v bo v rle ct n ra th rle RGT s ngn nga vic ng tr li vo ngn mch mt ln na. Trong trng hp ny thi gian ca rle RGT chn theo (1-4) tha mn iu kin :

tRGT = t(4MC) + tBV + tC(4MC) (1-5)

Trong : - tBV : thi gian lm vic ca bo v t ti my ct 4MC ca mch d tr

- tC(4MC) : thi gian ct ca my ct 4MC

1.4.3.3. in p khi ng ca rle gim p RU< :

in p khi ng ca rle gim p RU< c chn theo 2 iu kin:

iu kin 1: Rle RU< phi khi ng khi mt in thanh gp C, nhng khng c khi ng khi ngn mch sau cc khng in ng dy (im N2) hoc sau cc MBA (im N3) ni vo thanh gp C:

Trong : -UNmin : in p d b nht trn thanh gp C khi NM im N1 hoc N2 -kat : h s an ton, vo khong 1,2 - 1,3 -nu : h s bin i ca my bin in p 1TU

iu kin 2: Rle RU< khng c khi ng khi c s t khi ng cc ng c in ni vo thanh gp C sau khi khi phc ngun cung cp:

UTK : in p nh nht trn thanh gp C khi cc ng c in t khi ng .

UNmin

kat.nu UKRU< =

(1-3)

UTK

kat.nu UKRU< = (1-7)

(1-6)

9

1.4.3.4. in p khi ng ca rle tng p RU>: Rle RU> khng c tr v khi trn mch d tr c in p cao hn in p

lm vic cc tiu Ulv min :

Trong : + nU : h s bin i ca my bin in p 2TU. + Ulv min l in p nh nht m cc ng c cn c th t khi ng c.

1.5. S t ng ng my bin p d phng

1.5.1. S : Th hin trn hnh 1.8

cc trm bin p ngi ta s dng cc loi TD khc nhau nh: TD my bin p, TD my ct phn on, TD my ct ni ... S TD my bin p d phng khi ng bng c hai phng php: Khi ng bng rle gim p RU< v rle bo v . B phn kim tra in p ngun d phng gm: 2TU v rle qu p RU>.

1.5.2. Nguyn l lm vic ca s : Bnh thng MBA-1T lm vic cn MBA - 2T d phng, cc my ct 3MC,

4MC trng thi m. Khi h hng MBA-1T, bo v r le tc ng ng tip im RLBV, rle trung gian 3RG tc ng cho tn hiu i ct 1MC v 2MC. My ct 2MC m s ng tip im ph 3 v m tip im ph 2 v nh r le 5RGT m chm nn 6RG tc ng cho tn hiu i ng cc my ct 3MC v 4MC. Khi tip im ph 2 m nn 5RGT mt in v sau thi gian (0,5-0,8) giy s m tip im ca n ct mch vo cun dy 6RG v lm cho mch ng 3MC v 4MC mt in. Nu ngn mch trn thanh gp th cp, bo v qu dng ca MBA -1T lm vic ct 1MC v 2MC. Sau khi t ng ng MBA d phng 2T vo lm vic, nu ngn

Ulvmin

kat.ktv nU UKRU< =

(1-8)

5RGT

+

RU >

RU< RU<

4RT

2TU

1TU

+

+

C

CC

4MC

3MC 1MC

2MC

A B

C

1 2 3 4

+

+

RBV

C

+

2T 1T

3RG 6RG

Hnh 1.8 S TD my bin p d phng

+

CC

10

mch cn duy tr, bo v qu dng ca MBA-2T s ct my ct 3MC v 4MC v MBA-2T khng c php ng li v r le 5RGT tr v. Nu v l do no mt in trn TG-A hoc TG-C th tip im ca cc r le RU< v RU> s ng mch cho 4RT, sau mt thi gian r le trung gian 3RG tc ng cho tn hiu i ct 1MC v 2MC. trnh ng MBA d phng vo MBA lm vic khi b s c nng cn phi ct ng thi c hai my ct 1MC v 2MC cng mt lc trc khi ng 3MC v 4MC. thc hin nhim v ngi ta ni lin ng gia cun ct ca 2MC vi tip im ph ca my ct 1MC. Ngoi ra cn khc phc nhc im thi gian khi phc in p chm do ct nhm my ct 1MC.

Vic chn cc tham s ca cc phn t trong s TD my bin p d phng tng t nh s thit b TD ng dy.

i vi MBA d phng m thi gian ngng vn hnh ko di th phi ch cc iu kin sau m bo tnh trng tt nht cho MBA:

- Mi thng mt ln ng khng ti trong thi gian 8 gi sy MBA. - H thng rle cnh bo mc du ca MBA d phng vn phi v tr pht

tn hiu kp thi pht hin mc du h thp. - Nu trong thi gian ngng vn hnh ko di trn ba thng th phi c kim

tra mt s hng mc cn thit nh: in tr cch in, in tr mt chiu, th mu du, th tc ng ca h thng r le bo v trc khi ng in a MBA vo vn hnh.

1.6. S TD my ct phn on 1.6.1. S : Th hin trn hnh 1.9

CC 1 2 3 4 1 2 3 4 CC

C

2T 1T

1MC

2MC

3MC

4MC

5MC

P1 P2

RGT

Hnh 1.9 S TD my ct phn on

11

1.6.2. Nguyn l lm vic ca s : Bnh thng c hai MBA lm vic, my ct phn on 5MC m, ph ti PT1 v

PT2 nhn in ln lt phn on P1 v P2 ca hai MBA 1T v 2T. Gi thit MBA - 2T b h hng, thit b bo v rle tc ng my ct 3MC v 4MC, sau thit b TD s khi ng v ng my ct 5MC. Lc ny MBA-1T s lm nhim v cung cp cho ph ti PT1 v ph ti PT2 c hai phn on.

Lu l nu my bin p 1T c thit k ch cung cp cho ph ti phn on P1 th trong thit b TD cn phi c thm mch a tn hiu xung i ct bt nhng ph ti khng quan trng c hai phn on P1 v P2 trc khi ng 5MC.

ct nhanh my ct phn on khi ngn mch tn ti trn thanh gp h p ca trm, trong s TD cn c thm b phn tng tc tc ng ca bo v my ct phn on sau TD (khng v b phn ny trn hnh).

Khc vi s TD ng dy xt trc y, trong s TD my ct phn on khng c b phn khi ng in p gim v khng cn thit trong trng hp ny. C hai my bin p u c cung cp t mt thanh gp cao p chung ca trm, khi mt in trn thanh gp ny tc ng ca TD l v ch.

Trong s , mch in m my ct 4MC v qua tip im ph ca 3MC nhm mc ch: Khi m 3MC ng thi m c 4MC, lm nh vy tit kim thi gian m my ct 4MC .

Khi MBA -1T b h hng, mch TD ca my ct phn on pha MBA-1T cng tng t nh mch TD ca my ct phn on pha MBA-2T.

Cu hi n tp chng 1:

Cu 1/ Phn tch nhim v v cc yu cu c bn i vi TD?

Cu 2/ Trnh by cc nguyn tc khi ng v cc bin php lm tng hiu qu ca

TD

Cu 3/ Trnh by s thit b TD ng dy v cc thng s chnh nh ca cc

phn t trong s .

Cu 4/ Trnh by nguyn l lm vic ca s thit b TD my bin p

Cu 5/ Trnh by nguyn l lm vic ca s TD my ct phn on

12

Chng 2: T NG NG TR LI NGUN IN ( TL )

2.1. ngha ca thit b TL Kinh nghim vn hnh cho thy, a s ngn mch xy ra trn ng dy truyn ti

in nng u c th t tiu tan nu ct nhanh ng dy bng thit b bo v rle. Ct nhanh ng dy lm cho h quang sinh ra ch ngn mch b tt v khng gy nn h hng nghim trng cn tr vic ng tr li ng dy. H hng t tiu nh vy c gi l s c thong qua. Nhng h hng thong qua nh vy thng xy ra do s b phng in b mt, do st nh hoc do gi mnh lm dy dn chm nhau hoc chm phi cc vt bn cnh...ng tr li mt ng dy c h hng thong qua thng l thnh cng.

Nhng h hng trn ng dy nh t dy dn, gy tr, v s ... khng th t tiu tan, v vy chng c gi l h hng duy tr. Khi ng tr li ng dy c xy ra ngn mch duy tr th ng dy li b ct mt ln na, vic ng tr li nh vy l khng thnh cng .

gim thiu thi gian ngng cung cp in cho cc h tiu th, thao tc ng tr li ng dy cn c thc hin mt cch t ng nh cc thit b T ng ng tr li (TL). Thit b TL cng c th tc ng c khi my ct ra do thao tc nhm ca nhn vin vn hnh hoc do thit b bo v rle lm vic khng ng .

p dngTL c hiu qu nht l nhng ng dy c ngun cung cp mt pha, v trong trng hp ny TL thnh cng s khi phc ngun cung cp cho cc h tiu th. mch vng, ct mt ng dy khng lm ngng cung cp in, tuy nhin p dng TL l hp l v lm tng nhanh vic loi tr ch khng bnh thng v khi phc s mng, m bo vn hnh kinh t v tin cy. Kh nng TL thnh cng nhng ng dy ti in trn khng vo khong (70-90)%. v (40-60)% cho ng cp ngm.

Ngn mch thong qua c th xy ra khng nhng ng dy m cn c thanh gp ca trm. V vy nhng trm c t bo v thanh gp tc ng nhanh ngi ta cng s dng TL ng in tr li thanh gp trong trng hp n b ct ra bi bo v rle.

Hiu qu ca thit b TL thanh gp rt cao v nu thnh cng s ngn nga c vic ct s c ton b hoc mt s phn t trong trm.

Thit b TL c trang b cho cc my bin p v TL my bin p c thc hin sao cho n tc ng khi my bin p c ct ra do bo v qu dng in. ng tr li khi h hng bn trong my bin p thng khng c thc hin .

2.2. Phn loi thit b TL Trong thc t ngi ta c th p dng nhng loi thit b TL sau: TL 3 pha, thc hin ng c 3 pha ca my ct sau khi n b ct ra bi bo v

rle. TL 1 pha, thc hin ng my ct 1 pha sau khi n b ct ra bi bo v chng

ngn mch mt pha. TL hn hp, ng 3 pha (khi ngn mch nhiu pha) hay ng 1 pha (khi ngn mch mt pha).

Ring thit b TL 3 pha c phn ra thnh mt s dng: TL n gin, TL tc ng nhanh, TL c kim tra in p, TL c kim tra ng b....

Theo loi thit b m TL tc ng c: TL ng dy, TL thanh gp, TL my bin p, TL ng c in.

Theo s ln tc ng c: TL mt ln v TL nhiu ln. Theo thng k, hiu qu ca TL trn ng dy trn khng theo s ln TL l:

13

- Thit b TL ln 1 thnh cng 65-90% - Thit b TL ln 2 thnh cng 10-15% - Thit b TL ln 3 thnh cng 3-5%

` Theo cch thc tc ng n c cu truyn ng ca my ct c: Thit b TL in v thit b TL c kh.

2.3. Cc yu cu c bn i vi thit b TL

Ty iu kin c th, s thit b TL dng cho ng dy hoc nhng thit b in khc c th khc nhau nhiu. Nhng tt c cc thit b TL phi tho mn nhng yu cu c bn sau:

2.3.1. Thit b TL phi tc ng nhanh: Thi gian tc ng ca TL cn phi cng nh cng tt m bo thi gian ngng cung cp in l nh nht. cc ng dy c ngun cung cp t 2 pha tc ng nhanh ca TL cn thit rt ngn thi gian khi phc tnh trng lm vic bnh thng ca mng in. Tuy nhin thi gian TL b hn ch bi iu kin kh ion hon ton mi trng ti ch NM, khi ng li th im ngn mch khng th xut hin tr li, nhm m bo thit b TL thnh cng:

tkhion < tTL < ttk

Bng 1.1: Bng thi gian kh ion ti ch ngn mch nh sau:

in p truyn ti kV

Thi gian kh ion

Chu k Giy

< 3,5 4 0,08

110 7,5 0,15

230 14 0,28

400 25 0,5

Ngoi ra thi gian tc ng ca thit b TL cn b gii hn bi thi gian cn thit phc hi kh nng truyn ng ca my ct khi ng n tr li v kh nng ct nu ngn mch tn ti.

2.3.2. Thit b TL phi t ng tr v v tr ban u sau khi tc ng chun b cho cc ln lm vic sau. Thi gian hi phc ttv ca thit b TL l khong thi gian t khi thit b khi ng n khi tr v v tr ban u. Thi gian tr v ca TL phi hp l.

2.3.3. Thit b TL cn phi m bo s ln tc ng nh trc cho n v khng c tc ng lp i lp li nhiu ln. Ph bin nht l loi thit b TL mt ln, trong mt s trng hp ngi ta cng s dng thit b TL hai ln v thit b TL ba ln.

2.3.4. Khi thao tc my ct bng tay: - Khi m my ct bng tay th thit b TL khng c tc ng, v lc ny m

my ct l c ch nh, khng mun cho thit b lm vic trong thi gian no . - Khi ng my ct bng tay lc ng dy ang c s c th thit b TL

khng c tc ng. Khi ng my ct bng tay nu n b ct ra ngay lp tc bi bo v rle, chng t ng my ct vo lc ngn mch ang tn ti, lc y chc chn vic ng tr li s khng thnh cng.

2.3.5. Thit b TL phi c cc ch kho hay cm lm vic trong cc trng hp c bit, v d trng hp sa cha ng dy ang c in, trng hp bo v so lch MBA tc ng khi c s c bn trong MBA .

14

2.4. Cc phng php khi ng thit b TL

2.4.1. Khi ng bng bo v rle: Khi c ngn mch, bo v rle tc ng a xung i ct my ct ng thi a

xung i khi ng thit b TL (hnh 2.1). Phng php ny c nhc im l trong mt s trng hp my ct b ct ra khng phi bi bo v rle (v d ct t pht).

2.4.2. Khi ng bng s khng tng ng gia v tr ca my ct v v tr ca

kha iu khin. Trong ch vn hnh bnh thng, my ct ng, tip im ph thng kn

MC1 ca my ct m ra (hnh 2.2). V mt l do no my ct b ct ra, tip im ph MC1 ca n s ng li. Lc ny kha iu khin KK vn ang v tr ng 2, do vy thit b TL s khi ng. Phng php khi ng ny m bo ng tr li my ct khi n b ct ra khng nhng trong trng hp ngn mch m c trong cc trng hp ngu nhin khc. cc phn sau chng ta ch kho st nhng s khi ng TL bng s khng tng ng.

2.5. Thit b TL ng dy c ngun cung cp 1 pha

2.5.1. Gii thiu cc phn t ca s :

Trn hnh 2.3 l s ca thit b TL ng dy tc ng mt ln khi ng bng phng php khng tng ng gia v tr ca kha iu khin v v tr ca my ct.

2.5.2. Hot ng ca s trong mt s ch lm vic ca mng in:

ch vn hnh bnh thng, kha iu khin KK v tr ng , tip im KKIV m, rle 3RG c in phn nh v tr ng ca MC, tip im KK1 ng, t C c np y in qua in tr np R. Trong khi , do my ct ang ng nn tip im ph ca n MC2 m ra v rle 2RG khng c in. S ang trong tnh trng sn sng tc ng : Khi xy ra ngn mch, thit b bo v rle BVRL tc ng ct MC, tip im ph MC2 ng li, rle 2RG c in v ng tip im ca n ng mch khi ng TL (in tr R1 hn ch dng trong mch va 2RG lm vic nhng khng my ct ng li). Rle RT c in, sau mt thi gian tRT t trc tip im RT1 khp li. T C phng in qua cun dy in p ca rle 1RG, tip im

1RG1 ca n khp li v cun ng C ca my ct c in theo mch: (+) KKI

1RG1 cun dng 1RG1 Th N 4RG2 MC2 C (-). Lc ny my ct s c ng tr li.

BVRL TLL

MC

~

Hnh 2.1 Khi ng thit b TL

bng bo v rle

MC1 TLL

C1 C0 C

0 1 7

KK

Hnh 2.2 Khi ng thit b TL bng s khng tng ng

15

- Nu ngn mch t tiu tan, my ct sau khi c TL ng li s gi nguyn v tr ng, t C li c np y a s tr li trng thi ban u chun b cho cc ln lm vic sau.

- Nu ngn mch tn ti, bo v rle li tc ng ct my ct v TL li khi ng nh trnh t nu trn. Nhng v t C phng ht in trong ln tc ng trc, n lc ny cha c np nn khng th lm cho rle 1RG tc ng c v my ct s khng th ng li. iu m bo cho TL ch tc ng mt ln nh nh trc cho n.

- Khi m my ct bng tay (chuyn KK sang v tr C1) tip im KK1 m ra ct ngun vo RT v ngun np t, tip im KKII ni t C vo in tr phng R4, nng lng tch lu t C s phng qua R4 bin thnh nhit nng v tiu tn R4. Nh

Relay TL

KK

C2C1 12

I

II

KK

C2C1 12

Cm TL

1

2 5

3

4

6

2RG RT

RT2

R3

C R

RT1 1RG

U R4

1RG1 1RG

I

1RG2

Th

N

Tn hiu

4RG2

U 4RG1

4RG2 MC2 C

KK

C2C1 12

R1

MC1 CC 4RG1

I

3RG R2

C2C1 12

IV

BVRL

Mch TL

Mch chng ng MC lp

i lp li

Mch ng MC

Mch phn nh v tr ct ca MC

Mch ct MC

Mch bo v r le

Mch phn nh v

tr ng ca MC

Hnh 2.3 S thit b TL mt ln ng dy c ngun cung cp 1 pha.

16

vy m bo TL khng th tc ng khi m my ct bng tay. Trong mt s trng hp, tip im "cm TL" ng li, t C phng in v TL cng khng th lm vic

- Khi ng my ct bng tay (KKIII v tr 1) t C bt u c np in, nu my ct li m ra th TL cng khng tc ng c v cho n lc ny t C vn cha np .

2.5.3. c im ca s : - S khi ng theo phng php khng tng ng gia v tr ca kho iu

khin (tip im KK1) v v tr ca my ct (tip im 2RG ca rle phn nh v tr ca my ct)

- Tip im RT2 v in tr R3 ni song song tng lc khi ng ban u ca RT v khi duy tr th cun dy r le RT khng b pht nng nh R3 cn bt dng.

- Rle 1RG c hai cun dy, khi RT khp, t C phng qua cun dy in p 1RGU, cun dy dng in 1RGI lm nhim v t gi v t C ch cung cp mt xung ngn hn khi ng 1RG ch khng duy tr c.

- Rle 4RG c hai cun dy, chng my ct ng lp i lp li khi ngn mch tn ti v hng hc TL. V d khi hng tip im 1RG1 (dnh) v xy ra ngn mch, cun ct ca my ct c in, ng thi cun dng 4RG1 cng c in. My ct m ra v cc tip im 4RG1 ng li, 4RG2 m ra. Nu tip im 1RG1 b dnh th ngay lp tc cun p 4RGU c in duy tr trng thi ca cc tip im 4RG1, 4RG2. Do vy mch cun ng ca my ct b h v my ct khng th ng lp i lp li.

TL thnh cng

TL khng

thnh cng

TL khng

thnh cng

TL thnh cng

MC ct MC ng, ng dy c in

MC ng, NM tn ti MC ct

RT1 ng

tBV tC tTL t

tBV tC tTL tTL tBV tC t

U ngun

UC

Hnh 2.4 Biu thi gian trong chu trnh TL mt ln

2M

C

2M

C

2M

C

2M

C

17

2.6. S thit b TL ng dy c 2 ngun cung cp i vi nhng mng in c 1 ngun cung cp, yu cu ca TL l ch c php ng li MC khi h quang ti ch NM c dp tt v tnh trng cch in ca mi trng ni xy ra NM c phc hi. Cn i vi ng dy (Z) c hai ngun cung cp, ngoi nhng yu cu trn ta cn phi ch n tnh ng b ca cc ngun cung cp khi ng tr li MC. Do vy trong s thit b TL cn lp thm b phn kim tra tnh ng b ca in p hai u Z v b phn kim tra in p trn Z . Xt mt h thng gm hai phn lin lc vi nhau qua ng dy AB (hnh 2.5). Ti mi u Z u t thit b TL c kim tra ng b. Khi vn hnh, mt u ca Z cho b phn kim tra ng b RK lm vic. R le RKU ch cho php TL khi ng sau khi Z hon ton b mt in .

Khi xy ra NM trn ng dy, cc MC 2 u ng dy m ra. ng dy khng cn in p nn r le 2RKU khi ng thit b 2TL v ng my ct 2MC tr li. Nu NM t tiu tan th 2MC vn v tr ng v ng dy li c in. Mun ng 1MC cn phi kim tra tnh ng b ca in p 2 pha ca my ct ny, iu c thc hin nh r le 1RK. R le 1RK nhn in p t cc my bin in p 1TU, 2TU. Khi in p pha th cp cc TU ng b, tip im ca r le 1RK ng li khi ng 1TL v my ct 1MC c ng li . Theo cch b tr nh trn 2MC lun lun ng trc, nu NM tn ti 2MC li m ln th 2, nh vy 2MC phi thao tc nhiu ln hn so vi 1MC nn chng phi sa cha hn. khc phc nhc im , ngi ta t TL c s nh nhau 2 u ng dy (gm RKU v RK). Mun cho TL pha no tc ng trc ta ch cn chuyn kha i ni 1N v 2N.

2.7. Phi hp tc ng gia bo v r le v thit b TL

2.7.1 Hin tng tc ng mt chn lc do TL

Gi s ta t bo v 1I> ti my ct 1MC lm vic vi thi gian t1 v t bo

v 2I> ti my ct 2MC lm vic vi thi gian t2 = t1 + t (hnh 2.6). Nu ti 1MC c t thit b TL th khi NM ti N bo v 2I> c th tc ng mt chn lc .

Hnh 2.5 S nguyn l ca thit b TL c kim tra ng b

A B

1MC

1TU 1TL

1RKU 1N 2N

1RK 2RK

2RKU

2TL 2TU 3TU 4TU

18

Khi NM ti N, cc ng c trn thanh gp B s t hm, sau thi gian t1 my ct 1MC ct v bo v 2I> tr v. Nhng do t khi ng ng c, nn bo v 2I> cha kp tr v. Sau khi 1MC c thit b TL tc ng ng li, nu NM cn duy tr th bo v 2I> vn tip tc khi ng trong lc bo v 1I> bt u khi ng li. V

thng c: 2t1+ tTL> t1+t nn bo v 2I> s ct my ct 2MC khng chn lc.

trnh nhc im trn ta c th cho TL tc ng chm li bo v 2I>

kp tr v hoc chn thi gian ca bo v sao cho t1+ t >2t1+tTL. Nhng v thi gian mt in lu, thi gian tn ti NM ko di nn thc t t dng . Hin nay ngi ta thng dng bin php tng tc tc ng ca bo v sau TL hoc dng bin php tng tc tc ng ca bo v trc TL.

2.7.2 S tng tc tc ng ca bo v sau TL

Sau khi bo v rle ct chn lc ng dy b h hng, thit b TL tc ng ng my ct tr li, ng thi ni tt b phn to thi gian ca bo v, nh vy m bo ct nhanh my ct trong trng hp ng tr li ng dy khi NM cn tn ti.

Khi xy ra NM ti N, tip im 51 thuc bo v qu dng 1I> ng mch cho cun dy RT, tip im RT1 ng tc thi, nhng v tip im TL1 trng thi m (do thit b TL cha tc ng), nn cun dy RG khng c in.

Sau thi gian chnh nh ca RT, tip im RT2 ng mch cun dy RG i ct 1MC. Lc ny thit b TL s a xung i ng li 1MC, ng thi ng nhanh tip im TL1 mch tng tc.

Nu NM tn ti th tip im 51 ng, rle RT li khi ng v tip im RT1 ng li lm RG c in, 1MC li c ct ra v bo v 2I> cha kp tr v. Nu NM tiu tan (TL thnh cng), th sau mt thi gian ng chc chn 1MC tip im TL1 m ra v bo v 1I> li lm vic vi thi gian t trc cho n. Nh vy tng tc tc ng ca bo v sau TL cho php ta rt ngn thi gian ct tr li ca mt h hng tn ti. Tuy nhin trng hp ny, dng khi ng ca bo v cng cn c cp n t khi ng ca cc ng c .

RT 51

RT1 TL1

RG

RT2

RG Ct 1MC

Hnh 2.7 S tng tc tc ng ca bo v sau TL

/C

2.I>

A

B C

PT

2MC

1.I> TL

N

Hnh 2.6 S mch in tc ng mt chn lc do TL

1MC

/C

19

2.7.3 S tng tc tc ng ca bo v trc TL

phng php tng tc tc ng ca bo v trc TL th thit b TL c b tr on ng dy u tin, khi NM bt k on no trn ng dy, bo v ct nhanh khng chn lc t on u ct trc, tc l tc ng khng chn lc. Nu h hng t tiu tan v TL thnh cng, th tc ng khng chn lc trc s c khc phc sa cha bng chnh thit b TL. Nh ct nhanh NM s to cho kh nng TL thnh cng hn.

Ta xt mng in hnh tia c mt ngun cung cp (hnh 2.8 a), u mi on b tr bo v qu dng I> c c tnh thi gian c lp. tc ng chn lc thi gian ca bo v chn theo nguyn tc bc thang, nn thi gian on gn ngun kh ln.

Khi NM xy ra trn on no , h quang in c thi gian gy h hng nng ch NM v NM t thong qua tr nn chuyn sang NM duy tr. khc phc nhc im ny ngi ta dng nguyn tc: Tng tc bo v trc TL (hnh 2.8 b).

Trong s hnh 2.8b, tip im 50 l ca bo v ct nhanh khng chn lc 3.I>>, tip im 51 l ca bo v qu dng cc i 3.I>, thit b TL c t on ng dy AB (hnh 2.8 a). Khi NM bt k on no ca ng dy, v d ti N on ng dy CD, lc u 3.I>> tc ng khng thi gian i ct 3MC. Sau thit b TL s khi ng v ng 3MC li, ng thi a tn hiu i kha 3.I>>. Nu NM cn tn ti th cc bo v 1I>, 2.I>, 3.I> lm vic mt cch chn lc theo c tnh thi gian ca chng chn. Trong trng hp ny bo v qu dng cc i 1.I> c thi gian lm vic nh nht s tc ng ct 1MC. Lc ny 3.I>> c kha bi tip im ca TL. Nhc im ca phng php tng tc tc ng trc TL l nu xy ra trng hp thit b TL hoc 3MC hng th tt c cc h tiu th trn ng dy u b mt in d NM c th xy ra ch on cui

3.I>> 3.I>

TL

D N

3MC 1MC

A B C

2MC

2.I> 1.I>

a)

Hnh 2.8 S tng tc tc ng ca bo v trc TL

a) S mng in b) S tng tc bo v trc TL

RT 51

RT

TL

RG

RG Ct 3MC

b)

50

20

2.7.4 Thit b TL theo th t

Trong cc mng in bao gm nhiu on ng dy ni tip nhau, c th thc hin ct nhanh ngn mch tn ti cng nh thong qua nh phi hp tc ng ca bo v ct nhanh, v tc ng theo th t ca thit b TL t ti my ct ca nhng on k nhau.

Xt s mng in hnh 2.9, ti cc my ct 1MC, 2MC, 3MC tng ng c trang b: cc thit b t ng ng tr li 1TL, 2TL, 3TL; cc bo v ct nhanh khng chn lc 1I>>, 2I>>, 3I>> v cc bo v dng in cc i tc ng chn lc 1I>, 2I>, 3I>.

Dng khi ng ca bo v ct nhanh c chn ln hn dng khi ngn mch sau cc my bin p 1B, 2B; v vy vng bo v s bao gm ton b on ng dy c bo v v mt phn on k.

Thi gian lm vic ca cc thit b TL c chn tng dn theo hng t ngun tr i:

t3TL < t2TL < t1TL

Hnh 2.9 TL th t

21

Khi xy ra ngn mch ti im N trn on BC, cc bo v ct nhanh 2I>> v 3I>> tc ng ct 2MC v 3MC. Thit b 3TL c thi gian nh hn nn tc ng trc ng tr li 3MC. V on AB khng h hng nn TL thnh cng. Sau 2TL s tc ng ng 2MC li. Nu ngn mch l thong qua th TL thnh cng. Nu ngn mch tn ti, bo v ct nhanh 2I>> s tc ng ct 2MC ca on ng dy h hng BC v cho n thi im ny bo v ct nhanh 3I>> ca on AB b kha li (xem biu thi gian trn hnh 2.10).

Cu hi n tp chng 2:

Cu 1/ Trnh by cc yu cu c bn v cc phng php khi ng i vi TL?

Cu 2/ Trnh by thit b TL ng dy c 1 ngun cung cp khi ng theo phng

php khng tng ng?

Cu 3/ Trnh by thit b TL ng dy c hai ngun cung cp v c kim tra tnh

ng b ca in p?

Cu 4/ Trnh by cch phi hp v s tng tc tc ng ca bo v sau TL?

Cu 5/ Trnh by cch phi hp v s tng tc tc ng ca bo v trc TL?

Hnh 2.10 Biu thi gian TL th t

22

33..11 KKhhii nniimm cchhuunngg vv tt nngg iiuu cchhnnhh iinn pp

33..11..11 nngghhaa vv nnhhiimm vv ccaa vviicc iiuu cchhnnhh iinn pp..

3.1.1.1 ngha ca vic iu chnh in p.

in p l mt ch tiu c bn ca cht lng in nng. lm vic bnh thng, hu ht cc thit b in u yu cu duy tr in p gi tr nh mc. in p gim thp qu mc c th gy nn trt qu ln cc ng c khng ng b, qu ti v cng sut phn khng ngun in. in p gim thp cng lm gim hiu sut pht sng ca cc n chiu sng, lm gim kh nng truyn ti ca ng dy v nh hng n n nh ca cc MF lm vic song song. in p tng cao lm gi ci cch in ca thit b in (tng dng r), thm ch c th nh thng cch in v lm h hng thit b.

in p ca h tiu th ph thuc vo in p ca ngun pht, duy tr in p ngun pht ngi ta dng kh ph bin my t ng iu chnh in p.

3.1.1.2 Nhim v ca vic iu chnh in p. Nu kch t ca MF khng thay i, khi ph ti thay i, in p ca MF s

thay i. Mun gi cho in p ca MF khng thay i ta phi iu chnh kch t nh bin tr t trong mch kch thch ca MF 1 chiu. Thc hin iu chnh kch t c th bng tay do nhn vin trc nht iu chnh, hoc dng thit b t ng. Khi c s c xy ra yu cu phi iu chnh kch t nhanh, do khng th dng tay m phi dng thit b t ng TK. Nhim v ch yu ca t ng iu chnh kch t l: - Gi cho in p u cc my pht khng thay i khi vn hnh bnh thng - Nng cao tnh n nh ca cc MF lm vic song song khi xy ra ngn mch ngoi li. - Nng cao kh nng truyn ti cng sut trn nhng ng dy - Nng cao nhy ca bo v r le - Phc hi nhanh chng in p sau khi ct ngn mch, m bo lin tc cung cp in cho cc h tiu th.

3.1.2 Cc nguyn tc thc hin iu chnh kch t.

My pht in c c trng bi sc in ng EF v in khng XF. in p u cc my pht c xc nh theo biu thc:

UF = EF - IF.XF (3-1)

S thay th v th vc t in p ca my pht c v nh hnh 3.1:

EF XF UF IF

EF

UF

IF

IFXF

Hnh 3.1 S thay th v th vc t in p ca my pht in

CChhnngg 33::TT NNGG IIUU CCHHNNHH IINN PP VV CCNNGG SSUUTT PPHHNN KKHHNNGG

23

T biu thc trn, nu EF = const, khi ph ti thay i (tc IF thay i) lm cho IF.XF thay i, cui cng in p my pht UF thay i. gi cho UF = const th phi thay i EF tc l thay i kch t my pht. Thng thng ta c hai cch iu chnh kch t nh sau:

Thay i kch t my pht nh thay i RKT trong mch cun kch t WKT ca my pht kch thch KT mt cch t t nh con trt (hnh 3.2-a) hoc ni tt mt phn RKT theo chu k (hnh 3.2-b).

Thay i kch t MF nh dng kch t ph IKTf t l vi U hoc IF hoc c

hai i lng U v IF. Dng kch t ph c th a vo kch t chnh WKT (hnh 3.2-c) hoc cun kch t ph WKTf (hnh 3.2-d) ca my pht kch thch.

3.2 Thit b t ng iu chnh kch t my pht in

3.2.1 Thit b kch t nhanh

in p ca h tiu th khng b gim nhiu khi h thng xy ra NM th cc MF ng b u t trang b t ng kch t nhanh, tc l sau khi h thng xy ra NM th trong thi gian rt ngn tng nhanh dng kch t ca my pht ln t 1,5 2 ln.

TK

MF KT

RKT WKT

WKTF

TU

a)

TK

MF KT

RKT WKT

WKTF

TU

b)

Hnh 3.2 Cc nguyn tc thc hin TA a) Thay RKT t t b) Ni tt RKT c) Bm dng kch t ph vo kch t ca MF kch thch d) Bm dng kch t ph vo kch t ca MF chnh

TK

MF KT

RKT

WKT WKTF

TU

IKT

TI

TK

KT

RKT

WKT WKT

F

IKT

TI

WKTf

TU

c) d)

MF

24

3.2.1.1 T ng tng nhanh kch t a. Nguyn tc thc hin: Ni tt Rkt trong mch kch t ca MF kch thch

khi in p u cc my pht xoay chiu gim nhiu, nhm tng nhanh kch t n tr s gii hn phc hi nhanh chng in p u cc MF khi c ngn mch.

b. S : S t ng tng nhanh kch t MF c trnh by hnh 3.3

c. Nguyn l lm vic: Khi in p ca MF bnh thng th tip im ca rle1RU< v 2RU< m.

Khi in p MF gim thp nhiu th cc rle km p 1RU< v 2RU< tc ng ng tip im, do cc rle trung gian 1RG v 2RG c in, sau , tip im ca 3RG ng ni tt bin tr iu chnh Rkt ca my kch t KT. Khi dng in kch t trong cun dy kch t WKT tng ln mnh lit v lm in p my pht tng ln.

Khi in p MF khi phc bnh thng th tip im ca cc rle km p 1RU< v 2RU< m ra, 1RG v 2RG mt in v m tip im ca 3RG lm dng kch t gim v tr s ban u.

Dng hai rle km p v dng hai tip im ca 1RG, 2RG ni tip nhau, nhm m bo cho thit b tc ng khng nhm khi t cu ch trong mch ca bin p. Cc rle km p c ni vo in p dy m bo cho thit b lm vic tt khi ngn mch gia cc pha. in p khi ng ca rle km p c chn theo:

Utvat

mFkdRU

nkk

UU

.. (3-2)

Trong : kat=1,2; ktv=1,05-1,15

d. Nhn xt: - u im: Thit b n gin nn c t hu ht cc my pht in v my b ng b. - Nhc im: Khng c tc dng iu chnh in p trong vn hnh.

Hnh 3.3 S t ng kch t nhanh MF

MC

3 RU >

MF

1TU

WRoto

2 RU< 1 RU<

2RG 1RG Tn hiu t cu ch

4RG

3RG

KT WKT

RKT

Rf

3RG

2TU

4RG

25

3.2.1.2 T ng gim nhanh kch t

a. Nguyn tc thc hin: a nhanh Rf vo mch kch t ca my pht kch thch khi in p u cc my

pht xoay chiu tng nhiu.

b. S : S t ng gim nhanh kch t MF c trnh by nh hnh 3.3 c. Nguyn l lm vic:

Khi ct ph ti ca cc my pht thy in, tc tng (20-25)% tc nh mc v in p tng. Mc d trong trng hp ny c thit b t ng iu chnh kch t. Tuy nhin vn trang b thit b gim kch t nhanh gm 3RU> v 4RG c tip im thng ng cng vi Rf trong mch kch t. Khi in p tng, 3RU> tc ng, lm 4RG c in, m tip im 4RG a Rf vo mch kch t .

in p khi ng ca rle qu p c xc nh theo iu kin rle phi tr v khi in p u cc my pht phc hi v gi tr nh mc UmF:

U

mFmF

Utv

atkR

n

UU

nk

kU 3,1

. (3-3)

Trong : kat=1,05; ktv= 0,8 d. Nhn xt: Thit b gim nhanh kch t c trang b cho my pht tuabin

nc.

3.2.2 T ng iu chnh in p MF kiu Kompun dng

3.2.2.1 Nguyn tc lm vic ca Kompun dng in

Dng in ca my pht IF l mt trong nhng yu t chnh lm thay i in p u cc MF: Khi dng in my pht IF thay i, v d tng ln, in p my pht UF b gim theo, nhng nh thnh phn dng in kch t ca my pht kch thch c thit b Kompun (t l vi IF) a ti tng ln, nn sc in ng ca my pht xoay chiu tng ln. Kt qu l in p ca my pht c duy tr mc cn thit.

3.2.2.2 S nguyn l ca thit b Kompun dng

Thit b Kompun dng bao gm: b chnh lu CL; my bin p Kompun BA v bin tr t R .

F KT

TI

Wkt

WRot

o

Rkt

R

IRk

t

Ikt

I

K

I

S

I

T

CL

BA

I

F

I

2

Hnh 3.4 S iu chnh dng kch t theo kiu Kompun dng

26

Bin p BA cch ly mch kch t ca my kch thch vi mch th cp ca bin dng in TI. Nu chn t s bin i thch hp th c th phi hp gia dng th cp I2 ca TI vi dng Kompun IK.

Bin tr t R dng thay i mt cch u n dng IK khi a thit b Kompun vo lm vic cng nh ct n ra t t .

Dng kch t ca my kch thch gm 2 thnh phn: IKT = IRkt + IK (3-4)

Trong : - IRkt : thnh phn dng kch t ca my kch thch qua bin tr kch thch. - IK : thnh phn dng do thit b Kompun cung cp. Khi ph ti my pht in tng t bin hoc khi ngn mch, in p my pht

b gim, nhng nh thnh phn dng in kch t IKT ca my kch thch c thit b Kompun a ti tng ln, nn sc in ng ca my pht tng. Kt qu l in p u cc MF c duy tr mc cn thit .

Khi ph ti gim, dng in IK cng gim v gim kch t my pht in. Nu khi ph ti gim ti mc IF < IFmin, do in p th cp ca my bin p Kompun BA nh hn in p ca cun kch thch nn chnh lu CL b kha v UKT ngc chiu chnh lu, do dng Kompun IK = 0. Dng IFmin gi l ngng ca Kompun, thng IFmin=(10-30)%Im.F. Thc t MF thng khng lm vic vi ph ti nh nh vy, nn nhc im ny khng cn quan tm.

Nh tc dng ca Kompun vic iu chnh bng tay nh nhng hn, tuy nhin phi i hi s theo di thng xuyn ca ngi trc, mt khc phi iu chnh bng tay khng kp thi, chnh xc khng cao.

Nh ta bit cng c gi tr dng IF nh nhau, nhng ph ti no c cos nh s lm cho in p MF gim nhiu hn (hnh 3.5). Tc dng ca Kompun ch ph thuc vo gi tr IF do tt nhin s khng th duy tr in p nh nhau i vi nhng ph

ti c cos khc nhau, mc d c cng gi tr dng IF. Hay ni khc i, Kompun

khng phn ng theo s thay i ca in p v cos, do vy khng th duy tr mt in p khng i trn thanh gp in p my pht. l nhc im c bn ca thit b Kompun dng.

Hnh 3.5 c tnh thay i in p ca

my pht ng vi cc cos khc nhau

27

3.2.3. T ng iu chnh in p kiu corrector

Do thit b kompun c nhc im c bn l n khng th gi c in p my

pht n nh khi ph ti thay i ng vi cc gi tr h s cng sut khc nhau, nn ch

c dng nhng my pht in c ph ti t thay i cos. khc phc nhc

im ngi ta dng b iu chnh in p kiu corrector in p.

Corrector in p l thit b iu chnh in p t ng phn ng theo lch

ca in p so vi gi tr nh mc. B iu chnh s pht hin lch UF v trit tiu lch . Sau y ta nghin cu cu trc ca corrector in p kiu in t. Corrector in t bao gm hai b phn chnh: b phn khuch i K v b phn o lng L.

3.2.3.1 B phn khuch i K: ch yu l khuch i t

a. Cu to. Li st ca khuch i t gm c 3 tr:

Hai tr bn qun cun dy lm vic Wlv. tr gia qun cun dy iu khin Wk v cun dy t W.

b. Nguyn l lm vic Dng in xoay chiu i qua ph ti v

cun dy lm vic Wlv:

22 )()( LRR

UI

pt

xc

(3-5)

Trong : R, L l in tr v in cm ca cun

dy lm vic Wlv Rpt -in tr ca ph ti

Thng L ln hn rt nhiu so vi R, nn vi Uxc v Rpt l hng s th tr s ca Ixc ch ph thuc vo in cm L, m in cm L

li ph thuc vo thm t ca li thp theo cng thc:

8

2

10.

...4,0

M

Mlv

l

SWL (3-6)

Trong : -Wk: s vng cun dy lm vic (cun xoay chiu) - SM: tit din dn t li thp - lM : chiu di trung bnh li thp

Mt khc : H

B

..4,0 (3-7)

T ng cong quan h B=f(H) ta thy: khi cha c dng vo cun dy iu

khin (ik = 0), ngha l H0 = 0l

Wi kk v B0= 0. im lm vic ti im 0 ca ta .

Hnh 3.6 Cu to khuch i t

Uxc

ik

U

Uk

I

Wxc

W

Wk

Rpt

28

Khi c dng vo cun Wk ngha l

H 0, ng vi mi gi tr B ta c gi tr H. (Hnh 3.7).

Nu im N nm vng bo ha, vi cng mt bin B khng i, khi

bin H tng t ngt th thm t ca li thp cng gim t ngt theo cng thc 3-7.

V vy, khi thay i dng in iu khin ik, t thm ca li thp thay i, cm khng thay i, kt qu l dng in lm vic (Ixc) cng thay i, mc d in p xoay chiu ca ngun khng i.

ng c tnh ni ln gia quan h

v dng t ha ik c tnh by trn hnh 3.8:

Mt khc L ph thuc vo , do L cng s ph thuc vo ik (hnh 3.8). Nu Uxc khng i, th Ixc s ph thuc vo ik

Quan h X v Ixc vi (iW)k c trnh by trn hnh 3.9, trong ta nhn c cc ng cong i xng, ni cch khc cc quan h trn khng ph thuc chiu ca (iW)k

T cc ng cong (hnh 3.8 v 3.9) ta c nhn xt:

Khi dng in iu khin ik nh, c gi tr ln, tc l li thp cha bo ha. L c gi tr ln, nn dng lm vic Ixc nh.

Khi dng in iu khin ik ln, c gi tr nh, tc l li thp trng thi bo ha. L c gi tr nh, dng lm vic Ixc ln.

Vy nguyn l lm vic ca khuch i t: Dng mt bin thin cng sut nh trong cun iu khin th c th iu chnh (khng ch) c bin thin ca mt cng sut xoay chiu ln trn ph ti.

c.H s khuch i:

H

B

H1 H2 H3 H4 0

N

H1

H2

H3

H4

Hnh 3.7 Quan h ga B v H ca li st

Hnh 3.8 Cc c tnh , L, theo ik

+ik

, L

-

ik

X

X = f(iW)k

+(iW)k -(iW)k

Ixc = f(iW)k

Ixc

Hnh 3.9 Biu din quan h

h gia X v Ixc vi (iW)k

29

H s khuch i ca khuch i t c c trng bi t s gia thay i cng sut mch ph ti so vi thay i tng ng cng sut mch iu khin.

k

pt

pP

PK

(3-8)

Trong :

- Ppt : thay i cng sut ph ti.

- Pk: thay i cng sut tng ng trong mch iu khin. T hnh 3.9, ta thy h s khuch i cn c c trng bi dc ca c

tnh Ixc =f(ik). Ngha l c tnh cng dc th h s khuch i Kp cng ln.

d.Tc dng ca cun t:

Cun dy t W dng xc nh v tr ban u ca ng c tnh Ixc=f(ik) ca khuch i t. Khi I trong cun t W l hng s th ngay vi ik = 0 trong tr gia ca khuch i t sn c mt lng t thng, ch khi I = -ik th t ha trong li st mi l nh nht. Do khi thay i tr s v chiu ca dng t th ta s dch chuyn c tnh Ixc=f(ik) sang tri v sang phi trc tung (hnh 3.10). V vy cun t cn c gi l cun dch chuyn.

e. Khuch i c phn hi:

V h s khuch i c c trng bi dc ca c tnh Ixc=f(ik). Mun thay i h s khuch i ca khuch i t ta phi thay i dc ca c tnh Ixc=f(ik). t c mc ch trn ta a vo khuch i t cun dy phn hi Wph.

Dng xoay chiu trong mch chnh c chnh lu thnh dng in mt chiu qua cun phn hi t ha li thp.

- Nu sc t ng ca cun dy phn hi cng chiu vi cun iu khin, ta c phn hi dng.

Khi tng ik, dng ph ti v sc t ng phn hi tng ln. Nh c thm sc t ng phn hi dng ph ti cng c tng thm. V cng nh c cun phn hi m h s khuch i tng ln nhiu hn khi khng c cun phn hi.

- Nu sc t ng ca cc cun dy iu khin v phn hi ngc chiu nhau th lp lun tng t, ta thy h s khuch i gim, v ta c phn hi m.

Trong cun phn hi, dng in c chiu xc nh, cn ik c th dng hoc

Uxc

ik

Uk

Wxc

Wph

Wk

Rpt

Hnh 3.11 Khuch i t c phn hi

Ixc

Khng c

phn hi

C phn hi

Hnh 3.10: c tnh Ixc=f(ik) khi thay i I

I=0 I>0

ik

Ixc

30

m, li st c t ha nh c hai dng ny, nn sc t ng tng ca khuch i t l:

(iW) = (iW)Ph (iW)k Vy, v mt pha ca trc tung khi c

Iph th sc t ng tng (iW) tng lm cho c tnh Ixc=f(ik) dc hn, do h s

khuch i tng. Ngc li v pha kia (iW) gim, c tnh choi ra nn h s khuch i gim (hnh 3.12).

3.2.3.2 B phn o lng o lng L

a. Nhim v:

B phn o lng c nhim v to ra sc t ng cun iu khin (iW)k khng ch b phn khuch i t l vi lch in p so vi nh mc.

b. Cu to:

B phn o lng gm hai phn t: phn t tuyn tnh (iRWk1) v phn t khng tuyn tnh (iXWk2), hnh 3.13:

lm c iu ny ta chia cun iu khin thnh hai na Wk1 v Wk2, mun dng in trong cun Wk1 t l tuyn tnh vi in p my pht ta a vo mch mt in tr R, cn dng in trong cun Wk2 ph thuc mt cch khng tuyn tnh vo in p my pht ta a in khng X vo mch. Khi chiu qun ca Wk1 v Wk2 ngc nhau th cc dng in tuyn tnh iR v khng tuyn tnh iX sinh ra cc sc t ng c hng ngc chiu nhau. Lc ny sc t ng iu khin tng:

(iWk) = iRWk1 - iXWk2

Nu chon R va X thch hp sao cho:

Khi UF =UFm th (iWk) = iRWk1 + iXWk2 = 0

Khi UF iX Wk2 va (iWk) > 0

Khi UF >UFm th iRWk1 < iXWk2 nn (iWk)< 0

U UFm

iWk

(i.Wk)

(iRWk1) (iXWk2)

0

Hnh 3.14 Quan h (i.Wk)=f(U)

Uab = UF

Wk2

R Wk1

X

iX

iR

Hnh 3.13 B phn o lng ca KT c hai cun iu khin

31

Vy khi in ap u cc may phat thay i th (iWk) cung thay i ca v tr s

va chiu, nguyn tc nay c ng dung iu khin khuch ai t.

3.2.3.3 Corrector in t

a. S : Th hin trn hnh 3.15

b. Nguyn l lm vic:

Hnh 3.15 S nguyn l ca Corrector in t

F KT

Wkt

WRto Rkt

IRkt

ikt

Wktf-1

iR

KT1

X

R

CL1

Wk1

Wk2

Wlv

Wph

iX

Wktf-2

TU iktf-1

iR

KT2

X

R

CL2

Wk1

Wk2

Wlv

Wph

iX

32

- Corector thun: corrector thun, sc t ng cun kch t ph WktF1 trong my kch thch do dng corector iktf-1 to nn cng hng vi sc t ng ca cun kch t chnh Wkt ca my kch thch.

Trong KT corrector thun KT1, sc t ng phn hi cng hng vi sc t ng iu khin Wk1 do dng in tuyn tnh iR to nn.

Do c:

(iW)1 = (iW)ph + [(iW)k1- (iW)k2]

Hay sc t ng ca KT1 :

(iW)1 = (iW)ph+ (iW)k

V vy trong vng m iR nh hn dng khng tuyn tnh iX (vng UF < UF1) trong khuch i t c phn hi dng, h s khuch i ln (hnh 3.16.a). im lm vic ng vi Um ca my pht nm phn thay i theo ng thng v l on c dc ln nht (h s khuch i cao nht) ca khuch i t.

Khi in p gim UF < Um, v sc t ng do b phn o lng cung cp

(iW)k> 0 v tng ln lm cho dng in u ra iktF1 ca corrector tng ln dn n dng kch t tng ca my pht kch thch tng ln. Kt qu lm tng in p ca my pht in xoay chiu.

Khi in p tng trong gii hn UFiX trong vng m

UFiXWk2 in p t vo CL1 lc ny ngc vi chiu cho dng qua ca CL1.

UFm UF

iktF1

Hnh 3.16 c tnh u ra ca corrector thun

UF UFm

i.Wk

(iRWk1) (iXWk2)

iWph

iWk

UFm UF

iW1

iWk1

UF1

A

a)

b)

c)

33

Khi iR< iX chnh lu CL1 s cho dng qua v nu khng k n in tr thun ca CL1 th nh c mt phn khng tuyn tnh phn nhnh sang mch cun Wk1 nn

sc t ng hai cun iu khin iRWk1= iXWk2, o sc t ng tng (iW)k trit

tiu nhau trong khuch i t. Nh vy dng in corrector s khng tng ln khi

UF>UF1. Nh c chnh lu m sc t ng tng (iW)1 l ng nt t nm ngang (hnh 3.16.b).

Trong corrector thun ngi ta iu chnh cho im ng vi UFm nm v bn tri im A (hnh 3.16.b). ng dng: Corrector thun c dng cho cc MF tuabine hi v loi ny t c hin tng qu in p.

- Corrector nghch:

corrector nghch dng u ra ca khuch i t 2 (KT2) l iktf-2 ngc chiu vi dng kch t ikt trong cun kch t chnh ca my pht in kch thch KT. Sc t ng trong cun phn hi ngc chiu vi sc t ng trong cun iu khin (iW)k1

+ Khi UF >UF1 th (iW)2 tng tng c v tr s, do ca khuch i t 2 (KT2) c bo ha thm, nn iktf-2 tng ln lm cho corrector nghch c tc dng iu chnh gim in p u cc my pht xoay chiu xung.

+ Khi UF < UF1 th dng u ra ca corrector nghch vn tng, corrector nghch iu chnh sai, ng l cn phi tng in p u cc my pht UF th li lm UF gim hn. trnh trng hp ny ngi ta dng chnh lu kha CL2. Khi UF < UF1 th iRWk1> iXWk2, nn

s c mt thnh phn dng in iR chy qua chnh lu CL2, do c:

iRWk1= iXWk2

Nh c CL2 m sc t ng ca KT2 l ng nt t nm ngang. Trong corrector nghch, ngi ta iu chnh cho im tng ng vi UFm nm v pha bn phi im A (hnh 3.17). ng dng: Corrector nghch c dng cho cc MF tuabine nc. V khi my pht b mt ti t ngt, in p u cc my pht s tng.

UF UFm

i.Wk

(iRWk1) (iXWk2)

iWk

i.W2

UF UFm UF1

Hnh 3.17 c tnh u ra

ca corector nghch

A

34

3.3 S lc v iu chnh in p v phn phi cng sut phn khng gia cc

my pht lm vic song song

3.3.1. Khi nim Nh ta bit, nhim v c bn ca iu chnh kch t khng ch l n nh in p trn cc u cc ca my pht, m cn phn phi ti u cng sut phn khng ca cc my pht lm vic song song. Vic thc hin cc nhim v ny ph thuc mt mt vo cc c tnh iu chnh v s lin kt tng h gia cc my pht vi nhau. Khi c tnh iu chnh l ph thuc th ng vi mi gi tr in p u cc my pht s c mt gi tr xc nh ca dng phn khng (hnh 3.18a), cn nu c tnh iu chnh l c lp th ng vi ng vi mi gi tr in p hiu chnh no c v s gi tr dng phn khng Iq (hnh 3.18.b).

Khi ph ti bin i, lm cho in p u cc my pht thay i, b phn TK lm vic khi phc li in p ban u v nh vy s c s thay i cng sut phn khng gia cc my pht vn hnh song song. Khi c my b qu ti v cng sut phn khng, c my li non ti. V vy vn iu chnh kch t ca my pht lin quan cht ch n vn iu chnh v phn phi cng sut phn khng.

Qu trnh t ng iu chnh in p v phn phi cng sut phn khng gia cc my ni thanh gp chung ngi ta s dng TA c c tnh ph thuc thun li cho vic phn phi cng sut phn khng ca cc my pht vn hnh song song.

Di y ta xt trng hp s dng TK t ng ha qu trnh iu chnh in p v cng sut phn khng.

3.3.2. T ng iu chnh v phn phi cng sut phn khng gia cc my pht ni chung nhau thanh gp in p my pht Gi thit c hai my pht ni chung nhau thanh gp in p my pht c trang b cc TA c b iu chnh c tnh (hnh 3.19) vi c tnh iu chnh ca hai my pht l c tnh ph thuc, ngoi ra c cc h s ph thuc Kpti tng ng vi cc my.

Hnh 3.18 Cc c tnh iu chnh in p

UF

Iq

Iq2 Iq1

UF1

UF2

a

)

UF

I

q Iq

1

Iq

2

Iq

3 b)

UTG

35

Gi thit hai my pht c chung in p thanh gp UF1 ng vi cc dng in phn khng Iq1 v Iq2 v dng phn khng tng ca 2 my:

Iq = Iq1+ Iq2

UF2

U

1 2

IF1

Iq1 Iq2 Iq1 Iq2

IF1

IF1(QF1) IF2(QF2)

UF

UF1

Hnh 3.20 c tnh iu chnh in p ca cc

my pht ni trc tip vo thanh gp chung

Hnh 3.19 S khi ca b iu chnh c tnh ca TA

TK

MF KT

RKT

WKT

WKTF

IKT

T

I

WKTf

TU Rb Xb

B iu chinh c tinh

TK

MF KT

RKT

WKT

WKTF

IKT

T

I

WKTf

TU Rb Xb

B iu chinh c tinh

36

Khi ti tng, in p gim n UF2 v tng ng vi dng phn khng l Iq1 v Iq2. Nu dng phn khng tng ca 2 my tng ln, in p thanh gp gim xung, cc my iu chnh in p s lm vic nhm khi phc in p u cc my pht. V cc c tuyn l ph thuc, nn sau khi kt thc qu trnh iu chnh, in p thanh gp khng th khi phc li gi tr UF1 trc m ch t c gi tr UF1 thp hn i cht. Nh vy nu dng phn khng thay i l Iq th in p thay i mt lng l

UF. m bo gi khng i s phn phi cng sut phn khng gia cc my pht lm vic song song theo mt t l nh mc trc, trnh my ny qu ti, my kia non ti v cng sut phn khng th iu kin cn v l :

2

1

1

2

2

1

pt

pt

F

F

K

K

tag

tag

I

I

Trong : Kpt - h s ph thuc, c trng cho dc ca c tnh. Nu Kpt nh th dc

c tnh t v IF ln ngha l cng sut phn khng phn phi t l nghch vi Kpt Ngi ta chng minh c khi cc my lm vic song song c c tuyn

iu chnh ph thuc th tng dng phn khng tng s t ng phn phi gia cc my t l vi h s ph thuc ca c tuyn iu chnh mi my:

pti

n

ipti

q

qi

KK

II

1

1

Trong :

- Iq : thay i dng phn khng tng ca cc my lm vic song song

- Ii: thay i dng phn khng ca my th i - Kpti: h s ph thuc ca my th i

khi phc in p ti gi tr UF1 v phn phi cng sut phn khng ti u ngi ta phi hp vi c tuyn ca my pht bng cch iu chnh c tuyn (thay i dc), lm c iu ngi ta a vo TA b iu chnh c tuyn hay cn gi l b b ph ti. Nh tc dng b m m bo n nh phn phi cng sut phn khng gia cc my pht ni vo thanh gp UF. Nh vy khi cc my pht in ni chung trc tip vi thanh gp v c tuyn

iu chnh ca chng l ph thuc th thay i cng sut phn khng tng Iq s t ng phn phi t l nghch vi h s ph thuc ca c tuyn iu chnh mi my, cn in p trn thanh gp khi cng sut phn khng thay i cng s thay i theo.

3.4 T ng iu khin b t trm

3.4.1. Khi nim Mt trong cc bin php iu chnh in p vn hnh l b cng sut phn khng. Trong thc t, do ph ti lun thay i nn vic a cng sut phn khng vo li cn c s iu chnh hp l sut trong qu trnh b trnh trng hp khi ti gim li ng thm t lm in p tng cao, cn khi ti tng li ct t lm in p cng gim. Mt s nguyn l iu chnh dung lng b thng c p dng l: b theo

in p, b theo dng in lm vic, b theo thi gian, theo cos. Sau y ta xt mt s s b c bn c s dng trn thc t.

37

3.4.2. T ng iu khin t b trm theo in p

3.4.2.1 S v cc b phn chnh.

B phn khi ng iu chnh in p l hai rle in p 1RU v 2RU: rle 1RU tc ng ng thm t khi in p gim, cn 2RU tc ng ct bt t ra khi in p tng.

trnh tc ng nhm khi c dao ng in p ngn hn cn c rle thi gian 1RT v 2RT cho php tr hon thi gian n 2 pht.

3.4.2.2 Nguyn l tc ng:

Khi in p gim qu mc cho php, rle 1RU< tc ng ng tip im cp in cho 1RT, sau khong thi gian tr rle ny khp tip im cp ngun cho cun ng C a mt s t vo lm vic. Khi qu in p rle 1RU< tr v v tr ban u, m tip im mch 1RT, cn rle 2RU> tc ng ng tip im cp ngun cho rle thi gian 2RT, rle ny khp tip im sau thi gian tr cp ngun cho cun ct CC loi bt mt s t. Rle RG c t trong mch ct b t bng bo v rle BVRL. Khi bo v lm vic, RG tc ng v tu thuc vo v tr ca my ct, thc hin ct (nu ang ng) hoc ngn nga vic ng my ct vo li ang c NM t bng tip im RG2

3.4.3. T ng iu khin t b trm theo thi gian 3.4.3.1 S : Th hin trn hnh 3.22 3.4.3.2 Nguyn l lm vic: Xt mt s iu chnh in p bng b t b t trm gim p. Vic iu

khin cc b t c thc hin theo mt chng trnh nh trc, v d nh ng h in H.

Hnh 3.21 S t ng iu khin b t b theo in p

CC

BVRL

C

2RT

RG1

1RU

RG2

RG

2RT

1RT

MC1

AT2 AT3

+ -

MC2

RG

MC1 1RT

MC2 2RU

6-35kV

CD

MC

a b

c

1RU 2RU

N

NC

NK

38

Trn hnh 3.22, khi tip im ca ng h in H ng vo mt thi im t trc th rle thi gian 1RT tc ng ng tip im 1RT1, cun ng C c in, my ct ng li a b t b vo lm vic.

Khi ng my ct th cc tip im ph lin ng ca n cng chuyn mch m mch cun dy rle 1RT v ng mch cun dy rle 2RT sn sng cho thao tc ct b t ra sau .

Hnh 3.22 S t ng iu khin b t b theo thi gian

n thi im cng sut phn khng tiu th gim xung th tip im H li khp, rle thi gian 2RT lm vic v my ct s ct ra.

Hai rle thi gian 1RT v 2RT cn c thi gian ng tr nhm mc ch mi ln ng tip im H ch km theo mt thao tc ng hoc ct b t.

Khi bo v BV ca b t tc ng th rle RG c in, tip im RG2 ng li t gi, tip im RG3 m mch cun ng C ca my ct, tip im RG1 ng a in vo cun ct CC v my ct s ct b t ra. Nt n N gii tr t gi ca rle RG.

3.4.4. T ng iu khin dung lng b theo thi gian kt hp vi in p: 3.4.4.1 S : Th hin trn hnh 3.23 3.4.4.2 Nguyn l lm vic: Thi gian t chng trnh ng ct b t da trn th ph ti, phng php

ny ch p dng khi biu ph ti tng i n nh theo ngy m. Cng tc thi gian ST c chng trnh lm vic sut 24 gi c dng lm c cu khi ng trong s iu chnh t ng cng sut ca cc b t.

n thi im nh, tip im ca cng tc thi gian ST ng li cp ngun cho rle thi gian 1RT, sau khong thi gian tr rle ny khp tip im cp ngun cho cun ng C a mt s t vo lm vic.

Khi ang vn hnh, nu thi gian ct n th tip im ca ST khp cp ngun cho cun dy 2RT, rle ny khp tip im sau thi gian tr cp ngun cho cun ct CC loi bt t ra khi li in.

39

Nh vy dung lng ca t lun c iu chnh theo trnh t xc nh. Song vi s trn rle in p cc tiu RU< loi c hai tip im (thng ng RU1, thng m RU2) s a tn hiu vo hot ng tu theo in p trn thanh gp TG.

Nu sau khi ng t in vo bng ST (15-8; 1-2) m in p trn TG tng th RU2 ct t (17-10; 1- 4). Hoc ngc li thit b ST ct t theo chng trnh nh m in p trn thanh gp vn thp th RU1 li ng t vo (13-8; 1-2)

Ngoi ra rle RU< s ct b t trong trng hp nu in p trn thanh gp tng cao m theo chng trnh cho trc ca ST b t vn cha c ct ra.

Cu hi n tp chng 3: Cu 1/ Nhim v v cc nguyn tc thc hin t ng iu chnh in p MF. Cu 2/ Trnh by ni dung iu chnh in p MF theo nguyn tc kch t nhanh? Cu 3/ Trnh by ni dung iu chnh in p MF theo nguyn tc Kom pun dng? Cu 4/ Trnh by cu to v nguyn l lm vic ca b phn khuch i ca corect

in p? Cu 5/ Trnh by cu to, nhim v ca b phn o lng corect in p? Cu 6/ Trnh by cu to v nguyn l lm vic ca corect in p thun-nghch? Cu 7/ Trnh by s t ng iu chnh dung lng t b theo nguyn tc thi gian;

in p?

6-35kV

CL

MC

a b

c

Hnh 3.23 S t ng iu khin b t b theo thi gian kt hp vi in p

RU<

R

a c b

MC

CC

BVRL

C

2RT

RG1

RU1

RG2

RG

2RT

1RT

MC1

AT2 AT3

+ _

RG

1RT

RU2

ST

ST

1

3

5

7

9

11

13

15

17

19

2

4

6

8

10

12

MC1

MC2

MC2 NC

NK

N