Bai Hoan Chinh

Embed Size (px)

Citation preview

LI M U Li sut l mt trong nhng vn ht sc phc tp, n va l cng c ht sc quan trng v nhy cm trong vic iu hnh chnh sch tin t, va l gi c s dng vn ca hot ng tn dng. V vy, n c tc ng to ln i vi vic tng hay gim khi lng tin lu thng, thu hp hay m rng tn dng to thun li hay kh khn cho hot ng ngn hng. Trong nn kinh t hin nay, lai sut la mt chi s rt quan trong va c theo doi cht che hng ngay. Mi mc lai sut c cng b se anh hng n nhng quyt inh cua ca nhn cung nh doanh nghip; quyt inh u t hay gi tit kim. Va mi quyt inh o du nho nhng cung gop phn tac ng n s phat trin kinh t cua ca mt quc gia. Vit Nam, Ngn hng Nh nc rt linh hot trong vic s dng cng c li sut nhm tc ng tch cc n nn kinh t trong qu trnh chuyn i. Chinh vi nhng ly do o ma t nm 2007 n nay,vn c quan tm nht la lai sut hay cuc ua lai sut gii cac ngn hang thng mai. Khng chi co nhng nha kinh t, cac doanh nghip ma cac ca nhn cung rt quan tm. Xut pht t nhng vn mang tnh thi s trong nn kinh t Vit Nam, da trn c s nhng kin thc hc cng vi nhng kin thc trong khun kh ti liu cho php, nhm em xin trnh by ti: Phn tch vic s dng cng c li sut iu hnh chnh sch tin t ca NHNN Vit Nam t nm 2007 n nay nhm nghin cu su hn v li sut v chiu hng din bin ca n.

1

CHNG I NHNG VN C BN V LI SUT V CHNH SCH LI SUT I. KHI NIM V C IM CA LI SUT 1. Khi nim Li sut bt u xut hin t khi quan h mua bn, trao i hng ho bt u hnh thnh. Li sut l mt trong nhng bin s c theo di mt cch cht ch nht trong nn kinh t. Din bin ca n c a tin hu nh hng ngy trn bo ch, v trc tip nh hng n i sng hng ngy ca mi ngi chng ta. Li sut (hay li sut tn dng) l mt cng c kinh t rt quan trng v nhy cm i vi mi nn kinh t, n ng vai tr quan trng c bit khi nn kinh t ngy cng pht trin, l vai tr n nh v gp phn hon thin chnh sch tin t to ra s kch thch cn thit pht trin nn kinh t mi quc gia v ton th gii. c rt nhiu quan im khc nhau khi a ra khi nim v li sut. Li sut c hiu theo mt ngha chung nht l gi c ca tn dng gi c ca quan h vay mn hoc cho thu nhng dch v v vn di hnh thc tin t hoc cc hinh thc ti sn khc nhau. Khi n hn, ngi i vay s phi tr cho ngi cho vay mt khoan tin di ra ngoi s tin vn gi l tin li. T l phn trm ca s tin li trn s tin vn gi l li sut. Theo Sammuelson: Li sut l gi ca ngi i vay phi tr cho ngi cho vay s dng mt khon tin trong mt khon thi gian xc nh. 2. c im Tnh cnh tranh: Li sut huy ng vn hnh thnh trn c s cnh tranh gia cc Ngn hng thng mi, T chc tn dng Tnh cnh tranh ca li sut cng c th hin r rang khi h thng cc t chc tham gia v cung cp tn dng ngy cng nhiu. Mc li sut phi hp dn th mi thu ht c khch hng tham gia. Do vy, mi ngn hang thng mai, t chc tin dung mun pht trin c h thng ca mnh u phi a ra c mt

2

mc li sut c kh nng cnh tranh i vi cc ngn hang thng mai, t chc tin dung khc nhm li ko khch hng v bn mnh. Tnh linh hot: Li sut tn dng hnh thnh mt cch linh hot, nhy bn, thch ng vi mi hon cnh, i tng. S thay i thng xuyn ca chnh sch tn dng ph hp vi s bin i ca cung, cu v vn vay, t l lm pht, thu chi Ngn sch Nh nc, yu t tm l ca ngi i vay v ngi cho vay trn th trng ti chnh. II. CC LOI HNH LI SUT V CHNH SCH LI SUT 1. Cc loi hnh li sut Li sut c th c nhiu cch phn chia khc nhau nh phn loi theo ni t v ngoi t, phn theo nghip v kinh doanh ca cc TCTD, phn loi theo thi gian hay phn loi theo ni dung kinh t... y, ta chia li sut trn th trng theo cc nhn t tc ng thnh 2 nhm: a. Li sut th trng t do, thay i do nh hng ca quan h cung - cu trn th trng: Bao gm li sut cc loi tn phiu kho bc, tin gi, chng ch tin gi (L/C), li sut trn th trng lin Ngn hng, li sut ca cc khon tn dng ngn hn ca cc NHTM cho cc doanh nghip vay, l mc li sut cao nht trn th trng tin t, li sut ca cc NHTM ln p dng cho cc doanh nghip c uy tn l mc li sut thp nht trn th trng ny v thng gi l li sut cho vay c bn(Prime Rate Bank Loans). b. Li sut do Ngn hng Nh nc cng b: c xc nh da trn quan h cung cu vn trn th trng tin t do Ngn hng Nh nc xc nh tu thuc vo mc tiu chnh sch tin t, chnh sch kinh t v m Bao gm: li sut chit khu, li sut ti cp vn, li sut cho vay qua m, li sut nh hng trn th trng lin Ngn hng, li sut nghip v th trng m 2. Cc loi chnh sch li sut a. Chnh sch li sut trn: Chnh sch li sut trn l chnh sch ch n nh li sut cho vay ti a. Chnh sch ny khuyn khch vic huy ng vn v tng kh nng kim sot ca chnh ph. Chnh ph a ra mt mc

3

li sut nht nh v p t chung cho ton b h thng Ngn hng v cho ton b nn kinh t. b. Chnh sch li sut c nh: Li sut c nh l li sut m Ngn hng Nh nc khng ch NHTM c v li sut huy ng v li sut cho vay. Theo chnh sch ny th s khng c s cnh tranh v li sut trn th trng ti chnh tn dng v do khng thc y s pht trin kinh t. c. Chnh sch li sut t do: Chnh sch t do ha li sut l chnh sch m chnh ph s can thip khi mc li sut vt qu mc li sut chung.Li sut tng gim hon ton do nhng bin i trong cung v cu v vn vay trn th trng.Tuy nhin, n ch thc hin c trong mi trng cnh tranh hon ho. Nh Vit Nam th hin ti chng ta ang s dng chnh sch li sut tho thun. Cc TCTD c s dng c ch li sut tho thun trong hot ng thng mi, thay th c ch iu hnh li sut c bn bng VN. V di hn th vic xo b trn li sut cho vay khin cc TCTD c th m rng phng thc huy ng vn, cho vay v huy ng vi mc li sut ph hp vi cung cu trn th trng tn dng. iu ny c bit c li i vi cc t chc kinh t v ngi sn xut khu vc nng thn, nht l trong bi cnh tng trng tn dng ang nhanh hn nhiu so vi tng trng huy ng vn. Theo nh NHNN, c ch li sut ny s to ra iu kin thun li cho cng cuc ci cch h thng Ngn hng theo nh hng th trng. Theo s xo b nhng d bit trong h thng Ngn hng Vit Nam dn tin ti hi nhp th trng tn dng Quc t. d. Chnh sch li sut u i: Chnh sch li sut u i l chnh sch dnh cho mt s i tng c bit nh ngi ngho, gia nh chnh sch...vi li sut thp. Vic thc hin chnh sch ny lm ngi i vay khng hoc t ch n hiu qu dn n vic dng vn vo nhng d n khng my hiu qu.iu khng gip tng trng vn v phn ln chnh sch ny ly t Ngn sch nh nc.Cc i tng c vay vn vi li sut u i thng l nhng h ngho,cc khu vc vng su vng xa, hi o,

4

min ni... Vic vay vn vi li sut u i tuy to iu kin cho ngi vay, nhng li hn ch pht trin th trng vn vay. III. CC NHN T NH HNG TI LI SUT Trong cc nn kinh t th trng, nh nh nc ch ng vai tr l ngi iu tit v m, th trng ti chnh v cc t chc ti chnh trung gian. Cc nc c nn kinh t th trng ch yu theo ui chnh sch t do ho ti chnh, do vy c ch hnh thnh li sut ch yu da trn c ch th trng. l s thay i v cung-cu ca vn vay nh hng ti s hnh thnh v bin i li sut trn th trng. Cung v vn vay bt ngun t nhng ngi c thu nhp di ra m h mun tit kim v cho vay kim li, qua cho thy rng tit kim l ngun cung v vn vay. Cn cu v vn vay bt ngun t cc h gia nh v cc doanh nghip mun vay tin u t, mua nh t hay xy dng nh my...Nh vy, u t l ngun gc lm pht sinh nhu cu v vn vay. Trn th trng c rt nhiu tc nhn nh hng n s thay i v cung v cu vn vay, di dy ta ch phn tch nhng tc nhn c nh hng quan trng n ng cung v ng cu v vn vay, qua tc ng n li sut. 1. Mc lm pht k vng Khi mc lm pht c d on s tng ln trong mt thi k no , li sut s c xu hng tng. Ta thy rng : Li sut danh ngha = Li sut thc t + T l lm pht Do , duy tr li sut thc t khng gim, khi t l lm pht tng th li sut danh ngha cng phi tng ln tng ng. Bn cnh , khi lm pht tng, cng chng s chuyn phn tit kim ca mnh sang d tr hng ha hoc cc dnh thc ti sn phi ti chnh khc nh vng, ngoi t mnh hn l cho vay. iu lm gim cung v vn vay, qua lm dch chuyn ng cung sang tri v lm li sut tng ln. Ngc li, ta thy rng, nu lm pht d tnh c xu hng gim th s lm cho li sut gim xung.

5

2. Cung cu cua quy cho vay Bt ky s thay i nao cua cung va cu hoc ca cung va cu quy cho vay khng cung mt ti l u se la thay i mc lai sut trn thi trng, mc bin ng cua lai sut cung it nhiu phu thuc vao cac qui inh cua chinh phu va ngn hang Trung ng, song a s cac nc co nn kinh t thi trng u da vao nguyn ly nay xac inh lai sut. T iu nay cho thy ,chung ta co th tac ng vao cung cu trn thi trng vn thay i lai sut trong nn kinh t cho phu hp vi muc tiu chin lc trong tng thi ky: vi du nh thay i c cu vn u t,tp trung vn u tcho cac d an trong im. 3. Thu thu nhp Thu thu nhp lun tc ng n li sut ging nh khi thu tc ng n gi c hng ha. Thng thng ngi ta quan tm nhiu n li nhun sau thu hn l thu nhp danh ngha. Nn khi thu thu nhp tng ln, n lm gim i mt phn thu nhp ca nhng c nhn v t chc cung cp dch v tn dng hay nhng ngi tham gia chng khon. Ngha l khi thu thu nhp tng, phn tit kim ca cc c nhn v t chc s gim i, do lng tin cho vay trn th trng s gim i. Qua lm gim cung v vn vay, ng cung vn vay dch chuyn sang tri, li sut tng ln. Ngc li, khi thu thu nhp gim i s l nhn t lm gim li sut. 4. Ngn sch ca chnh ph Ta bit rng : Tit kim quc dn = Tit kim t nhn + Tit kim Chnh ph. Khi Chnh ph chi tiu nhiu hn thu nhp t thu, tnh trng thm ht ngn sch lm gim tit kim quc dn, cung v vn vay gim, ng cung vn vay dch chuyn sang tri v lm tng li sut cn bng. Bn cnh , Chnh ph bi chi ngn sch nh vy s tc ng n tm l dn chng v s gia tng ca lm pht v n s gy sc p lm tng li sut. 5. Cc yu t khc ca i sng x hi Ngoi nhng yu t trn, s thay i ca li sut trn th trng cn chu nh hng ca nhiu yu t thuc v i sng x hi khc nh: s a

6

dng ca cc cng c ti chnh, s pht trin ca cc th ch ti chnh trung gian, s thay i trong c cu chng khon, hiu sut s dng vn trong cc thi k khc nhau do nhng thay i trong cng ngh v s pht trin mang tnh chu k ca nn kinh t, v c cc bin ng v kinh t, chnh tr,... cng t nhiu nh hng n li sut. IV. VAI TR CUA LI SUT I VI NN KINH T Li sut l mt trong nhng bin s c quan tm cht ch nht trong nn kinh t, bi li sut khng ch nh hng trc tip ti i sng ca mi chng ta m l mt ch s o lng sc khe ca nn kinh t. C th khi qut vai tr ca li sut qua 2 ni dung l vai tr v m v vai tr vi m: 1. Vai tr v m i vi Ngn hng Nh nc th li sut l cc doanh nghip c th tin hnh bt c vic g nu h mun trong khun kh php lut, min l h c phng tin thanh ton.V vy bng cch kim sot gi bn v gia mua quyn s dng tin tc li sut, Ngn hng Nh nc bt ky quc gia no cng c th chi phi dc s tng trng nn kinh t, bng cch tng li sut, Ngn hng Nh nc c th lm yu i nhiu kh nng cho vay ca cc Ngn hng thng mi v do thc hin chnh sch tin t, gim bt khi lng tin cn thit cho vic m rng sn xut kinh doanh v chi tiu ca ngi tiu dng. Cng nh vy, bng cch s dng li sut, Ngn hng Nh nc c th to iu kin cho nn kinh t pht trin. Hoc mun km hm tc pht trin hay y mnh pht trin mt ngnh no ,Ngn hng Nh nc c th tng hoc gim li sut cho vay thu hp hay m rng u t ngnh ny. Bn cnh vai tr hng dn iu hnh nn kinh t, li sut tn dng cn ng vai tr tch cc trong kim ch lm pht. nc ta, thng 5/2008 nh du mc quan trng i vi iu hnh lai sut c ban ca ngn hang Nha nc Vit Nam. Theo Quyt nh 16/2008/Q-NHNN, lai sut c ban c s dng mt cch hiu qu v linh hot trong iu hnh chinh sach tin t ca ngn hang Nha nc. Trc s bin ng ca th trng trong nc

7

v th gii, ngn hang Nha nc phi iu chnh lai sut c ban theo mt bin v tn sut k lc. Sau 10 ln thay i lai sut c ban, t 8,25%/nm ln n 14%/nm v h xung nh hin nay l 7%/nm. Nh vo s iu chnh lai sut c ban ca ngn hang Nha nc lm n nh th trng tin t. Lai sut huy ng ca cc ngn hng thng mi tr v mc hp l hn trong mi tng quan gia t l lai sut v c cu k hn, phn nh ng quan h cung cu vn ca th trng, m bo hi ha li ch gia ngi gi, ngn hng thng mi v doanh nghip vay vn. iu ny khng nh sc mnh ca cng c li sut trong iu tit nn kinh t tm v m .T nm 2007 n nay, chnh sch li sut lun c s dng iu chnh nn kinh t Vit Nam. Sau khi kim ch v gi c lm pht mc n nh, Ngn hng Nh nc ang thc hin h thp dn khung li sut khuyn khch hot ng u t m rng sn xut kinh doanh,khi phc kinh t. C th ni chnh sch li sut l mt b phn ca chnh sch tin t ca nh nc nhm iu ha lu thng tin t, kch thch, iu tit v hng dn sn sut kinh doanh ca cc n v kinh t. Li sut cho vay c s dng m rng cung ng tin t, thu hp u t v kim ch lm pht. Thc hin vai tr n by kinh t, li sut s c iu chnh cho ph hp vi mc tiu kinh t nhng giai on khc nhau. Nhng u i v li sut, v iu kin cung ng tn dng v thanh ton l cng c ca nh nc nhm khuyn khch cc doanh nghip vo cc loi sn phm cn u tin trong chin lc pht trin kinh t. iu ny c ngha quan trng i vi cc nc chm pht trin mun c nhng bc nhy vt i ngay vo cng ngh hin i trong thi i hin nay. Nh vy, c th coi li sut l cng c trc tip ca chnh sc tin t. N nh hng trc tip hoc gin tip n khi lng tin cung ng trong lu thng, t t c cc mc tiu ca chnh sch tin t. Mt s iu chnh trong c ch iu hnh li sut s tc ng n lng tin trong lu thng, c bit l lng tin cung ng ca cc ngn hng vo lu thng v li sut nh hng trc tip n li nhun kinh

8

doanh ca cc ngn hng.Vic m rng khung li sut, hoc tng trn li sut i vi c ch iu hnh li sut c hoc tng li sut c bn trong c ch iu hnh li sut mi u c tc dng lm tng lng tin trong lu thng v ngc li. Mt tc ng khc ca li sut l nh hng ca n ti u t,tit kim. C nhiu kin khc nhau v tc ng ca li sut n s hnh thnh tit kim, nhng hu ht cc nh kinh t u cho rng mc li sut c tc ng n quy m tit kim ca nhn dn. Nu li sut thc t cng cao th s tin gi vo ngn hng cng ln.Vic ny s tc ng n quy m mua sm ti sn ca nhn dn. Khi li sut dng,n s kch thch ngi dn gi tit kim ti ngn hng v n c kh nng sinh li cao v an ton hn vic tch tr ti sn, nh ngun vn ni chung ca ngn hng tng ln v khi lng tin t phc v cho nn kinh t quc dn cng tng ln, nh hng ca li sut thc t dng to iu kin thun li cho vic tit kim ti chnh. Tm li, li sut tc c tc ng n nhiu mt n nn kinh t, n s pht trin v tng trng kinh t. Mt chnh sch li sut hp l s va l iu kin thu ht cc khon vn nhn ri, va thc y u t trong nn kinh t, gip cho nn kinh t tng trng n nh. 2. Vai tr vi m Li sut l yu t thc y kinh doanh c hiu qu ca cc doanh nghip, b p chi ph v em li li nhun cho Ngn hng: Doanh nghip vay vn ca ngn hng phi hon tr ng k hn c vn ln li.V vy, mun m bo c ngun vn tr n, doanh nghip phi quan tm thc s n kt qu sn xut kinh doanh ca mnh. Nu hon tr n khng ng k hn, li sut qu hn cao hn li sut ng hn (bng 1,5 ln li sut ng hn) iu ny thc y cc doanh nghip phi c gng kinh doanh tt, m bo kh nng tr n ng hn. Hot ng ti chnh ca ngn hng kinh doanh v t chc tin dung l huy ng vn cho vay. Khi huy ng vn, ngn hng phi tr li cho ngi gi, khi cho vay s thu li ca ngi vay. Ngn hng phi tnh ton mc li sut cho vay v i vay hp l b p cc khon chi ph nghip v v c li nhun cho mnh.

9

Mt khc, li sut chnh l cng c cnh tranh gia cc t chc tin dung.Thi gian gn y, Ngn hng Nh nc Vit Nam ch khng ch trn ti a v li sut cho vay v mc chnh lch gia li sut tin gi v li sut tin vay nhm m bo cc li ch cho ngi gi, ngi vay v ngn hng kinh doanh c kh nng b p chi ph v mt phn ri ro nu c. Trong kinh t th trng, do yu cu ca quy lut cnh tranh, mi thnh phn kinh t u c s cnh tranh quyt lit v sn phm tiu th, gi bn, phng thc phc v, dch v bn hng. ng vng c trong qu trnh cnh tranh l iu khng n gin. Vi phng chm i vay cho vay, hot ng huy ng v s dng vn ca ngn hng c lin quan cht ch vi nhau. V vy, cc ngn hng thng mi u phi i mi phng thc phc v v huy ng vn huy ng c vn ti a ng thi cng phi y mnh cho vay. Ngoi ra, cc t chc tin dung khc cng cn phn u h thp chi ph, to c s h thp li sutu ra thu ht c nhiu khch hng n m ti khon v vay vn.

10

CHNG II THC TRANG CUA CHINH SACH LAI SUT VA DIN BIN LAI SUT TAI VIT NAM T NM 2007 N NAY. T nm 2007 n nay, chng ta chng khin nhiu s thay i li sut huy ng tin gi VN ca cc ngn hng thng mi ti VN. Nhiu s thay i v li sut do NHNN iu hnh nhm gp phn kim ch lm pht v thc y tng trng kinh t. hiu r hn iu ny chng ta hy theo di s bin ng ca li sut qua tng nm: I. Bin ng li sut nm 2007 1. Thc trng ca chnh sch li sut: Trong giai on t nm 2001-2006, mc tiu ca chnh ph Vit Nam l u tin tng trng kinh t nn chnh sch ti kha v chnh sch tin t lin tc c m rng. T thng 12-2005 n cui 2007, li sut c bn, li sut ti cp vn v li sut chit khu c gi mc 8,25%/nm 6,5%/nm - 4,5%/nm. Cung tin M2 tng trn di 30% mi nm, t l d tr gi nguyn khng i. Cho nn dn n mt h ly l lm pht cao vo u nm 2007, v cc bin php c ban hnh nhm kim ch lm pht. - Cui thng 5-2007, NHNN ban hnh ch th s 03 buc cc ngn hng phi gim d n v chit khu giy t c gi u t kinh doanh chng khon xung di mc 3%. Thi im chm nht l ngy 31-12-2007. - Trong 6 thng u nm 2007, NHNN rt ra khi lu thng 90 nghn t ng, so vi 112 nghn t ng c bm ra mua USD. - 1-6-2007, NHNN iu chnh tng t l d tr bt buc ln gp i i vi c ni t v ngoi t: t 5% ln 10% i vi tin gi VND k hn di 12 thng v t 2% ln 4% i vi k hn t 12 thng n 24 thng, tng t 8% ln 10% i vi tin gi ngoi t k hn di 12 thng v t 2% ln 4% i vi k hn t 12 thng n di 24 thng. - T n cui thng 7-2007 li sut qua m ri t do, ch cn 3,54%/nm, thp hn c li sut cho vay qua m ca ng USD l 5,25%/nm (iu cha tng xy ra trn th trng tin t VN nhiu nm qua).

11

- Thng 11-2007, cu VND y li sut trn th trng lin ngn hng vt ln 17%. NHNN vo cuc, bm thm hn 10.000 t ng vo th trng, li sut dn h v 8%. Lm pht tng vt vo cui nm. 2. Din bin ca li sut:Li sut nm 20079.9 9.8 Li sut 9.7 9.6 9.5 9.4 9.3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Thng

Hnh 1: Li sut huy ng tin gi VN nm 2007 Li sut u nm tng do theo l trnh gim thu c cam kt khi gia nhp t chc thng mi th gii WTO, cc doanh nghip tng nhp hng v cn mt lng ln USD thanh ton. Chnh tn hiu vui t th trng ny khin ng USD t mc d tha hi trc Tt tr nn c gi v cc ngn hng nhn c hi ny gia tng huy ng. Hn na, theo Ngh nh 1141 m Ngn hng Nh Nc va ban hnh, nh bng phi tng t l d tr bt buc t 5% ln 10%. iu ny khin chi ph u vo ca ngn hng gia tng ln ng k v cc nh bng phi au u vi bi ton s dng hiu qu ngun vn huy ng. Nhng n cui nm, li sut li c xu hng tng do trong qu III2007 li sut tit kim b ct gim do cc ngn hng buc nng t l d tr bt buc nn by gi tng li huy ng cng l cch b vo. Cui nm thng l khong thi gian cc doanh nghip hon thnh cc hp ng k, chun b ngun lc tch tr hng ha m gi c nguyn vt liu nhp khu u vo nm sau thng cao hn nm trc nn nhu cu vn thng

12

cao hn. C l y cng l mt trong nhng nguyn nhn khin cc ngn hng chun b mt lng vn ln gii ngn vo thi im ny. II. Bin ng li sut nm 2008 1. Thc trng ca chnh sch li sut u nm 2008, trong mt lot cc bin php kim ch lm pht, Ngn hng Nh nc a ra Quyt nh s 187/2008/Q-NHNN v vic tng t l d tr bt buc ln 1% i vi cc NHTM nhm rt bt tin t lu thng v, ch ng kim sot tc tng tng phng tin thanh ton v tng trng d n tn dng ph hp vi cc mc tiu kinh t v m. Theo Quyt nh, Ngn hng Nh nc s m rng din cc loi tin gi phi d tr bt buc, bao gm cc loi tin gi khng k hn v c k hn, thay cho vic p dng d tr bt buc i vi tin gi khng k hn v c k hn t 24 thng tr xung trong thi gian qua. Trong mt trng thi nhm sit cht tin ng trong lu thng, trit kim ch lm pht, Ngn hng Nh nc ra quyt nh s 346/Q-NHNN v vic pht hnh tn phiu bng tin ng di hnh thc bt buc i vi cc t chc tn dng nhm thu ht 2300 t ng. Ngy 30/1/2008, NHNN thng bo iu chnh tng cc mc li sut c bn 8.75% (trc l 8,25%), li sut ti cp vn 7,5% (trc l 6,5%), li sut chit khu 6% (trc l 6%), p dng t ngy 1/2/2008. Cng thi im ny, Thng c k ban hnh Quyt nh 03 thay cho Ch th 03 v vic cho vay, chit khu giy t c gi u t v kinh doanh chng khon. Cc ngn hng thng mi i mt vi kh khn thiu ht ngun cung tin ng sau nhng quyt nh ca Ngn hng Nh nc. Tnh trng thiu ht tin ng ca cc ngn hng th hin qua vic li sut cho vay qua m ca cc ngn hng trong vng mt thng qua c lc ln n 30%. iu ny y cc ngn hng n ch ua nhau tng li sut huy ng. Trc tnh hnh , Ngn hng Nh nc quy nh trn li sut huy ng l 12%/nm theo cng in s 02/C-NHNN ngy 26/02/2008 nhm hn ch cuc ua ny. n ngy 17/05/2008, Ngn hng Nh nc

13

thng bo nhng iu chnh trong chnh sch iu hnh li sut. chnh l quyt nh s 16/2008/Q-NHNN v c ch iu hnh li sut c bn bng ng Vit Nam, mc trn li sut 12%/nm, m bo s ng b trong iu hnh c ch li sut nhm mc ch iu tit tin t mt cch c hiu qu, Thng c NHNN ban hnh cc Quyt nh thay i c ch iu hnh li sut ti cp vn, li sut ti chit khu c hiu lc thi hnh t ngy 19/5/2008: Li sut ti cp vn l 13,0%/nm; li sut ti chit khu l 11,0%/nm. C ch ny to nn hnh lang gia li sut ti cp vn v li sut ti chit khu (chnh lch 2%) c tc dng gp phn iu tit li sut th trng lin ngn hng; trong , li sut c bn v li sut nghip v th trng m s dao ng trong hnh lang ny. Theo quyt nh ny cc t chc tn dng n nh li sut kinh doanh (li sut huy ng v li sut cho vay) bng ng Vit Nam khng vt qu 150% li sut c bn do NHNN cng b p dng trong tng thi k; quyt nh 546/2002/Q-NHNN ngy 30/05/2002 v vic thc hin c ch li sut tha thun trong hot ng tn dng thng mi bng VN ca t chc tn dng i vi khch hng ht hiu lc thi hnh. Vic huy ng vn bng VN ca cc t chc tn dng ph hp vi quy nh v c ch iu hnh li sut c bn, mc trn li sut huy ng 12%/nm theo cng in s 2/C-NHNN ngy 26/02/2008 cng khng cn hiu lc. Qua , ngn chn c nguy c xo trn th trng tin t v mt kh nng thanh ton ca cc NHTM trong nhng thng cui nm 2008; an ton h thng ngn hng c m bo, cng c lng tin ca cc nh u t, doanh nghip v ngi dn i vi h thng ngn hng. Khc phc c tnh trng cnh tranh khng lnh mnh trong huy ng vn gia cc NHTM. Cng vi din bin lm pht c xu hng gim, kinh t v m n nh v hot ng ca cc Ngn hng thng mi m bo kh nng thanh ton, lm cho th trng tin t v li sut trong nm 2009 tng i n nh. Bin php iu hnh li sut c hiu lc v hiu qu i vi hot ng kinh doanh ca NHTM v li sut th trng, th hin l li sut huy ng v cho vay cu cc NHTM bin ng theo cung - cu v tng, gim

14

theo s thay i ca cc mc li sut iu hnh ca NHNN, tc ng lm thu hp hoc m rng tn dng. Nm 2008 v nhng thng u nm 2009, tng trng tng phng tin thanh ton v tn dng ph hp vi ch trng tht cht hoc ni lng tin t mt cch thn trng. Vic iu hnh linh hot li sut, va l cng c iu tit th trng, va l ng thi pht tn hiu v ch trng ca Chnh ph v gii php iu hnh chnh sch tin t ca Ngn hng Nh nc l tht cht hay m rng tin t, v ang tr thnh mt ch s kinh t quan trng trn th trng ti chnh, tin t, c cc t chc, cc nhn trong v ngoi nc quan tm, theo di, d bo v c phn ng kh nhanh nhy, tch cc v hot ng u t, tit kim v tiu dng. Kt qu ny c ngha rt quan trng, th hin c vai tr v nhng tc ng tch cc ca chnh sch tin t i vi vic kim ch lm pht v iu tit kinh t v m. Ngy 10 thng 6 nm 2008 Thng c Ngn hng Nh nc ra quyt nh s 1434/Q-NHNN nng li sut c bn bng ng Vit Nam t mc 12% ln 14% mt nm, p dng t 11/6, nhm kim ch lm pht. Nh vy, trn li sut m cc ngn hng thng mi cho cc t chc kinh t vay c ni ln thnh 21%, thay v 18% nh hin nay. Li sut chit khu v li sut ti cp vn cng c iu chnh tng thm 2%, ln mc ln lt l 13% v 15% mt nm. Li sut c bn, chit khu v li sut ti cp vn l 3 cng c ca chnh sch tin t, nhm iu tit lng cung tin. Trong li sut c bn m Ngn hng Nh nc cng b l c s cc t chc tn dng n nh li sut kinh doanh (ti a khng qu 150% li sut c bn). L do ca vic tng li sut ln ny l nhm tip tc thc thi chnh sch tin t tht cht, kim ch lm pht v n nh kinh t v m. Cng vi l do tng t, ngy 19/5, Ngn hng Nh nc tng mnh li sut c bn t mc 8,75% mt nm ln 12%. Ngy 20 thng 10 nm 2008 NHNN mnh tay ct gim mt lot li sut v quyt nh thanh ton tn phiu trc hn cho cc ngn hng thng mi. Ring li sut c bn bng ng Vit Nam gim t mc 14%

15

hin nay xung cn 13%, p dng ngay t ngy 21/10, li sut cho vay ca cc ngn hng thng mi s khng vt qu 19,5%. Theo quy nh, li sut cho vay ti a bng 150% li sut c bn. Mc ct gim mt im phn trm (1%) cng p dng vi cc loi li sut khc nh li sut ti cp vn, ti chit khu cho cc ngn hng thng mi v li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng, ln lt xung cn 14%, 12% v 14%. Cng ngy 20/10, Ngn hng Nh nc quyt nh thanh ton trc hn tn phiu bt buc. Trc , ngy 17/3, kim sot lm pht, hn ch tin ra lu thng, Ngn hng Nh nc pht hnh 20.300 t ng tn phiu di hnh thc bt buc. 41 ngn hng thuc din phi mua, nu c nhu cu rt trc hn, s c thanh ton k t ngy 21/10/2008. Quyt nh ca Ngn hng Nh nc c xem nh mt ng thi ni lng dn chnh sch tin t, sau nhiu thng tht cht kim sot lm pht. y l ln u tin trong hn 4 nm qua, li sut c bn bng ng Vit Nam c iu chnh theo xu hng gim. T 1/3/2004 n nay, Ngn hng Nh nc ch iu chnh li sut 5 ln, tt c u l tng. 3 ln tng gn nht dn dp din ra trong 6 thng tr li y, a li sut c bn t mc 8,25% ln 8,5% ri 12% v 14%. Ngn hng Nh nc cho bit cc bin php ni trn c a ra nhm thc hin ch o ca Chnh ph v kim ch lm pht, ch ng hn ch tc ng tiu cc ca khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu, bo m n nh kinh t v m, duy tr tng trng hp l, bn vng. Vi quyt nh ca Ngn hng Nh nc, cc ngn hng c iu kin gim li sut cho vay, thc y u t, sn xut, kinh doanh. Quyt nh gim li sut c bn ca Ngn hng Nh nc khng ch "hp thc ha" m cn l s phn nh xu hng thc t gim li sut ca th trng. Biu li sut ca cc ngn hng thng mi ang thay i hng tun, thm ch hng ngy. Mt bng li tit kim xung di ngng 16%, thp ng k so vi nh cao 19,2% hi thng 6. T 5/11: Li sut c bn tip tc gim thm 1% xung cn cn 12%, li sut ti cp vn gim t 14%/nm xung 13%/nm; li sut ti chit khu

16

gim t 12%/nm xung 11%/nm; li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng v cho vay b p thiu ht trong thanh ton b tr ca Ngn hng Nh nc Vit Nam i vi cc ngn hng gim t 14%/nm xung 13%/nm. T 21/11: Li sut c bn tip tc gim thm 1% xung cn cn 11%, li sut ti cp vn gim t 13%/nm xung 12%/nm; li sut ti chit khu gim t 11%/nm xung 10%/nm; li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng v cho vay b p thiu ht trong thanh ton b tr ca Ngn hng Nh nc Vit Nam i vi cc ngn hng gim t 13%/nm xung 12%/nm. y l ln th 3 lin tip Ngn hng Nh nc h li sut c bn, thc hin ni lng chnh sch tin t ca Ngn hng nh nc nhm i ph vi cuc khng hong ti chnh ton cu. Ngoi ra, quyt nh cn gp phn kch thch sn sut kinh doanh ca cc doanh nghip gp phn tng trng kinh t. T 5/12: Li sut c bn tip tc gim thm 1% xung cn 10%, li sut ti cp vn v li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng t 12%/nm xung 11%/nm, li sut ti chit khu t 10%/nm xung 9%/nm. Ngn hng Nh nc Vit Nam cho php cc t chc tn dng cho vay theo li sut tha thun i vi nhng d n sn xut, kinh doanh c hiu qu cao. T 22/12: Li sut c bn gim t 10% xung cn 8,5%/nm, li sut cho vay ti a ca cc t chc tn dng bng ng Vit Nam i vi khch hng gim t 15%/nm xung 12,75%/nm. Ngoi ra, li sut ti cp vn gim t 11%/nm xung 9,5%/nm; li sut ti chit khu gim t 9,0%/nm xung 7,5%/nm; li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng v cho vay b p thiu ht trong thanh ton b tr ca Ngn hng Nh nc Vit Nam i vi cc ngn hng gim t 11%/nm xung 9,5%/nm. Bn cnh , li sut tin gi d tr bt buc bng ng Vit Nam i vi t chc tn dng gim t 9%/nm xung 8,5%/nm. Li sut tn phiu

17

Ngn hng Nh nc bng ng Vit Nam di hnh thc bt buc gim t 13%/nm xung 4,5%/nm.

Hnh 1: Biu li sut t 11/6/2008 n 22/12/2008 y l ln th 5 lin tip Ngn hng nh nc h li sut c bn t 14%/nm xung cn 8,5%/nm, nhm i ph vi cuc khng hong ti chnh ton cu ang lan rng, h tr cc doanh nghip vt qua giai on kh khn, thc y sn xut kinh doanh, kch thch kinh t trong nc pht trin

2. Din bin ca li sutLI SUT NM 200820 15 NM 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 THNG

Hnh 2: Li sut huy ng tin gi VN nm 2008

6 thng u nm 2008, li sut tng mnh :

18

T mc li sut thng 1 l 8,5%, cc ngn hng bt u vo cuc ua li sut, khi u l cc ngn hng thng mi ngoi quc doanh. Li sut tng cao n nh im vo thng 6 nm 2008 l 18,5%. Hin tng ngi dn rt tin t ngn hng c li sut thp chuyn sang ngn hng c li sut cao xut hin. y l l do c ngn hng buc phi cp tc iu chnh li sut. C nhiu nguyn nhn khc nhau: Nguyn nhn ch yu vn l do ri ro tn dng, ri ro li sut, ri ro th trng do lm pht trong nc cao 19.39% vo 1/2008. nh hng khng hong ti chnh M lm kh nng tr n ca khch hng gim st khin cc NH khng mun y mnh cho vay m ch trng vo vic bo m an ton hot ng. Mc khc kinh t Vit Nam ph thuc qu nhiu vo ngun nguyn vt liu th gii. C sc gi lng thc thc phm, gi du, gi phi thp, gi phn bn khin hng ni a tng gi chng mt trong na u nm 2008. Trc tnh hnh NHNN tht cht chnh sch tin t bng cch tng t l d tr bt buc t 10% ln 11%/nm v nng li sut c bn t 8.25% ln 8.75%/nm k t 01/02/2008 li sut huy ng c lc ln trn 20%, li sut cho vay cng tng ln mc tng ng, rt tin khi th trng thng qua vic pht hnh 20,300 t ng tn phiu bt buc 17/03/2008, ng thi buc Kho bc rt 50.000 t t cc Ngn hng Thng mi lm cho tnh thanh khon ca cc ngn hng b chn t ngt iu ny gy ra tnh trng thiu vn trm trng th hin r qua ln sng ua nhau tng li sut huy ng vn trong ton h thng ngn hng. Mc d ty thuc vo chin lc ca tng ngn hng nhng nhn chung cc ngn hng u gp phi s mt cn i gia cc k hn vn huy ng v cho vay. Trong tng s d tin gi ti cc ngn hng, c ti 80% l tin gi c k hn ngn (di 6 thng). Nhng nhu cu vn cho sn xut, kinh doanh v u t pht trin li rt ln vi k hn thng ko di t 1 nm tr ln. Trong khi , th trng chng khon v th trng tri phiu cha pht trin nn gnh nng v ngun vn trung v di hn ch yu dn ln vai cc ngn hng thng mi. Bi vy, p lc trong cn i ngun vn cc k hn

19

ca cc ngn hng l khng h nh. thu ht ngun vn cc ngn hng tng li sut thu ht vn. Thm vo , s m ln ca th trng chng khon v th trng bt ng sn cng c tc ng nht nh n ngun vn huy ng ca cc ngn hng. Mt ngun vn khng nh dch chuyn t ngn hng sang cc knh u t ny. V cng khng phi ngu nhin c nhng khon vay trong cc chng trnh cho vay tiu dng ca cc ngn hng vi li sut kh cao vo th trng chng khon v th trng bt ng sn. l cha k nhng t sng trn th trng vng v th trng ngoi hi cng khin nh u t st sng tham gia. Khng ch vy vo cui nm 2007 u nm 2008 nhm phc v cho cc nhu cu tiu dng v nhu cu kinh doanh ma cui nm ca khch hng, nu cc ngn hng c phn khng tng li sut s kh thu ht c ngun vn nhn ri trong dn chng, v lm pht tng cao khin ngi gi tit kim phi chu li sut m. Mt khc, do hin nay nn kinh t cha hp th ht dng vn ngoi, trong khi ngun vn u t gin tip vo Vit Nam c d on s tip tc chy vo nn phi tng li sut huy ng ht tin ng. 6 thng cui nm li sut gim mnh: Bt u t thng 7 tr i, cc ngn hng li bc vo cuc ua li sut mi nhng vi xu hng ngc li so vi 6 thng u nm. Cuc ua ban u ch mi nhch nh t 18,5% xung cn 17,5% v bt u gim mnh t thng 10 nm 2008. Nguyn nhn u tin phi k n l do cc ngn hng gi c tnh thanh khon ca dng tin, m bo c an ton cao v tnh ri ro thp. Mt khc, sau 6 thng huy ng c mt lng tin khng l v th nay cc ngn hng gim li sut cho vay kch thch ngi tiu dng trong hot ng sn xut cng nh cho cc doanh nghip vay u t. NH no cng ch mun cho vay khch hng tt, nhng khch hng tt th ch vay khi LS mc hp l (ch c khch hng xu l vay bng mi gi). V vy c vn r khuyn khch nhu cu vay ca DN tt th phi h LS huy ng.

20

Th hai, tn hiu tch cc t lm pht v chuyn bin kinh t v m cng l c s c c s iu chnh ny. Lm pht c chiu hng gim - Do d n tng thp nn vn kh dng VND d tha tng i nhiu, cng thm tnh hnh kinh t c du hiu gim pht, cc NH lin tc h LS tin gi VND. T 16,5%- 17,5%/nm gim v t 10,5%-14,5%/nm. V th ba, trn c s xem xt cc nhu cu tn dng, cn i kh nng huy ng cng nh yu cu qun tr, cc ngn hng c quyt nh ph hp vi trng hp ca mnh, cng nh theo hng chung ca h thng. Trong bi cnh kh khn ca nn kinh t, chi ph u vo tng ln, khi c iu kin cc ngn hng s xem xt c iu chnh hp l, tnh n c mc tiu li nhun ca mnh na, cng vi nhn nh vic gim li sut huy ng s khng nh hng ln ti tc huy ng trong thi gian ti. III. Bin ng li sut nm 2009 1. Thc trng ca chnh sch li sut Qua 8 thng u nm 2009, kinh t nc ta c nhng chuyn bin tch cc trn tt c cc mt. Do , t c mc tiu tng trng kinh t c nm khong 5%; tip tc gi n nh kinh t v m, kim sot v khng ch tng ch s gi tiu dng, ngy 26/8/2009, Thng c Ngn hng Nh nc Vit Nam c Quyt nh s 2024/Q-NHNN v vic quy nh gi mc li sut c bn bng ng Vit Nam nh thng trc. Theo , mc li sut c bn bng ng Vit Nam l 7% nm. Quyt nh ny c hiu lc t ngy 01/9/2009, thay th Quyt nh s 1811/Q-NHNN ca Thng c Ngn hang Nha nc Vit Nam v mc li sut c bn bng ng Vit Nam ban hnh ngy 30/7/2009. 2. Din bin ca li sut Ngay t nhng thng u nm, li sut huy ng ca cc ngn hng tng nh (hnh 3). Mt l gii chc chn cho t iu chnh li sut huy ng mi ca cc NH, vn khng ch dng li khi cc NHTMCP, l nhm chun b mt ngun vn di do trc cc d bo cho rng nhu cu vn ca DN s c bit tng mnh trong nm 2009. Cc iu chnh tng v th c thc hin vi hu ht cc k hn, t k hn tun n k hn 36 thng. Ngy

21

12.3 ca cc NHTM gy ch khi cng b p dng mc li sut huy ng cao nht 8,7%/nm cho k hn 36 thng. Li sut cc k hn ln lt c iu chnh tng, ln mc 8%/nm cho k hn trn 12 thng, 7,32%/nm cho k hn 3 thng, v cc k hn 6 - 9 - 12 thng ln lt nhn c mc li xut 7,44%/nm, 7,524%/nm v 8,004%/nm.

22

T thng 5 n thng 7/2009, ln sng ua tng li sut huy ng Vit nam ng (VND) cc NHTM cha c du hiu dng do nhu cu hp th vn ca nn kinh t tng cao, li sut huy ng VND ang tin st v mc trn cho vay. Nhiu NHTM ch trong 2 tun tng li sut tin gi 2 n 3 ln. Trong tun u tin ca thng 5, li sut giao dch mi ch tng nh. khi NHTM Nh nc, li sut huy ng VND khng k hn ph bin l 2,88%/nm, k hn 3 thng: 7,3%, 6 thng: 7,5%/nm v 12 thng l 7,85%/nm. Ti khi NHTM c phn, mc 2,87%/nm dnh cho khng k hn, cc k hn 3 thng, 6 thng v 12 thng c mc li sut tng ng l 7,59%/nm, 7,75%/nm v 8,04%/nm. n tun cui ca thng 5, ln sng tng li sut huy ng bng VND tng kh mnh. C th, ti Ngn hng An Bnh, hin mc li sut nh ln ti 9,7% khi khch hng gi tit kim bc thang vi k hn di v s tin ln. Vi k hn 18 thng, ngi gi tin c hng li sut 9%/nm; 24 thng: 9,2%/nm; 36 thng: 9,4%/nm; 60 thng: 9,5%/nm. trong tun u tin ca thng 5, li sut giao dch mi ch tng nh, khi ngn hng thng mi Nh nc, li sut huy ng VND khng k hn ph bin l 2,88%/nm, k hn 3 thng: 7,3%, 6 thng: 7,5%/nm v 12 thng l 7,85%/nm. Ti khi ngn hng thng mi c phn, mc 2,87%/nm dnh cho khng k hn, cc k hn 3 thng, 6 thng v 12 thng c mc li sut tng ng l 7,59%/nm, 7,75%/nm v 8,04%/nm. T thng 8 n thng10/2009, cc ngn hng gia tng li sut v nh cao nht ln n 9,5%. C th, Ngn hng Hng hi Vit Nam (Maritime Bank) li sut tng mnh cc k hn di u trn 9% v 36 thng ln n nh 9,5%. Vi Ngn hng Thng mi C phn Pht trin nh TP.HCM (HDBank), ngay khi li sut ca nhiu ngn hng tng mnh, ngn hng nay cng p dng li sut cao nht ln ti 9,5%/nm, k hn 36 thng; cc k hn 18 v 24 thng cng c mc cao, 9,1% v 9,3%. Tip tc sau cc ngn hng thng mi a ra cc mc li sut huy ng c bn nh 15 thng (9,4%), 24 thng (9,8%) hay 36 thng

23

(10,3%/nm) v tip tc tng li xut huy ng 0.3%. c bit, vo ngy 12/8 li sut huy ng vn VND ln ti nh l 10.3%. n u thng 11 nhm NHTM c phn iu chnh tng li sut huy ng VND vi mc t 0,1-0,3%/nm v tng li sut huy ng USD t 0,10,2%/nm hu ht cc k hn, c bit l li sut ngn hn. Hin nay, li sut ca cc ngn hng ln ti 9.99%/nm cho k hn 1 thng. Ngy 25/11/2009, NHNN bt ng cng b quyt nh tng li sut c bn ln mc 8% nm, p dng t ngy 1/12/2009. y l quyt nh kh bt ng, bi trong 11 thng lin tip duy tr li sut c bn mc 7%/nm, NHNN vn khng nh s gi mc ny ti thiu n ht nm 2009. Vi mc li sut c bn mi, trn li sut kinh doanh ti cc ngn hng thng mi s l 12%/nm, thay v mc 10,5%/nm trc . NHNN cng tng mt lot li sut ti cp vn (t 7% ln 8%/nm) v li sut chit khu (t 5% ln 6%/nm). Cc mc li sut mi ny cng s c hiu lc t ngy 1/12, qua gin tip hn ch tn dng bng cch tng chi ph vn ca cc ngn hng thng mi. Vi trn li sut kinh doanh 12%/nm theo mc li sut c bn mi, cc ngn hng s c nhiu la chn hn ko khch hng n gi tin, tng c hi ginh ngun vn t cc knh u t khc nh vng hay chng khon.

Li sut nm 200912 10 Li sut 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 Thng 7 8 9 10 11

24

Hnh 3: Li sut huy ng tin gi VN nm 2009 C th thy, thc t li sut huy ng tng gn st li sut cho vay phn nh s cng thng ngun vn ca cc ngn hng. C nhiu nguyn nhn dn n cc ngn hng tin vo cuc ua li sut vo cui nm. Trc ht l do p lc v vn thc hin chnh sch cho vay u i ca chnh ph v nhu cu o hn cc khon tin gi vo cui nm. Khi ngn hng thc hin h tr li sut, mt yu cu bt buc l khng c t chi cho vay nu i tng iu kin. Hn na, nhng hp ng tn dng k t trc n ngy gii ngn cng l mt p lc v vn i vi ngn hng. Trong bi cnh hin nay, kh khn khng ch n vi ngn hng thng mi m c i vi Ngn hng Nh nc. Bi l, nu gi nguyn hoc h li sut c bn h gi vn cho doanh nghip, h tr chng suy gim kinh t th phi i mt vi p lc cung cu vn trn th trng. V iu ny li mu thun vi vic nng li sut c bn gii ta cn kht vn cho ngn hng. Mt khc, n nh tng trng v kim ch lm pht, chnh ph phi bo v s n nh ca lng tin cung ng tng thm, do thc t, nu pht hnh thm mt ng th vng quay ca mt ng trong mt nm ln ti 4,85 ln. Ngoi ra, do tc ng ca vic ni lng chnh sch ti kho v tin t, nht l c ch h tr li sut trong 10 thng u nm 2009, lm cho vic kim sot tc tng mc hp l ca hai ch tiu trn gp nhiu kh khn, nh hng khng thun li i vi vic kim sot lm pht, n nh li sut th trng trong cc thng cui nm 2009 v s ko di sang nm 2010 do tr ca tc ng tin t.

25

IV. Bin ng ca li sut nm 2010: 1. Thc trng chnh sch li sut NHNN duy tr li sut c bn bng ng Vit Nam n nh mc 8% trong sut 10 thng u nm v thc hin iu chnh ln mc 9% trong hai thng cui nm trc sc p ca lm pht. Din bin li sut iu hnh 2010 cua NHNN Li sut Thi gian Li sut c bn (%/nm ) 8 9 ti cp vn (%/nm ) 8 9 Li sut ti chic khu (%/nm ) 6 7 Li sut cho vay qua m (%/nm) 8 9 Ngun: NHNN Bn cnh , to iu kin cho th trng tin t hot ng theo quy lut th trng, c s qun l ca nh nc, NHNN tng bc b cc quy nh rng buc v cc loi li sut ca cc TCTD. C th l trong nm, NHNN ban hnh Thng t s 03/2010/TT-NHNN; Thng t 07/2010/TTNHNN; Thng t 12/2010/TT-NHNN cho php TCTD c thc hin cho vay bng VND theo c ch li sut tho thun. Tuy nhin trong nm va qua, chnh sch iu hnh cng nh chnh sch li sut vn b chi phi bi chnh sch kinh t a mc tiu, chu p lc ln t bin php kinh t v m ca Chnh ph. V vy, to ra nhng kh khn nht nh trong cng tc iu hnh n nh mt bng li sut ca NHNN. 2. Din bin ca li sut - i vi li sut huy ng VND: Trong nm 2010, duy tr tng ca li sut huy ng vo nhng thng cui nm 2009, li sut huy ng VND v c bn gia tng nhng thng u nm, gim v duy tr n nh trong qu II, qu III v gia tng mnh trong hai thng cui nm. Tnh n cui

1/1 4/11/2010 5/11 12/2010

26

thng 12/2010, li sut huy ng tng 1,96 3,39% cho cc k hn so vi cui nm 2009, tng cao c bit cc k hn ngn t 1 thng n 3 thng. Trong 6 thng u nm li sut tng so vi cng k ca nm 2009 vi hai mc tng tng i n nh. Nu nh trong qu I/2010, li sut huy ng tng bnh qun 0,03 0,07% cho tt c cc k hn cha k n cc hnh thc khuyn mi th bc sang thng u tin ca Qu II, chm dt cc chnh sch tng thng c xem l hnh thc cnh tranh khng lnh mnh, cc NHTM tng bc cng b tng li sut vt ngng 10,5% l t l c duy tr t thng 12/2009 hnh thnh nn mt mt bng li sut mi bin ng xoay quanh ngng 12%. Vic li sut huy ng cao tc ng y mt bng li sut cho vay tng cao trong iu kin p dng c ch li sut tho thun v vy n thng 7/2010 to s thng nht v mt bng li sut huy ng trn th trng, NHNN v Hip hi ngn hng yu cu cc NHTM ng thun gim li sut huy ng vn bng VND gp phn thc hin h mt bng li sut ca th trng theo Ngh quyt 23/NQ CP ngy 7/5/2010 ca Chnh ph, to iu kin cho cc doanh nghip sn xut trong nn kinh t tip cn c vi vn ca khu vc ngn hng khi m tng trng tn dng c xu hng gim hoc tng nh trong nhng thng u nm. V nh vy l sau khi tng dn t u nm, n thng 7 li sut huy ng VND n t iu chnh gim u tin mc 11 11,2% cho cc k hn v duy tr kh n nh cho n thng 10. Cho n ngy 15/10/201, trn bnh din tc huy ng vn c ci thin rt nhiu so vi nm 2009 v trc nhu cu vn cho hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip trong nn kinh t trong bi cnh li sut vay vn ngy cng cao, di s h tr ca NHNN v s ng thun ca cc ngn hng, li sut huy ng mt ln na c iu chnh xoay quanh mc 10,8 11%. Tuy nhin, trc sc p ca lm pht vo nhng thng cui nm, t l li sut huy ng ln iu chnh gim th hai ngay lp tc gia tng sau khi NHNN thc hin iu chnh tng li sut c bn ln 9%. Mt bng li sut huy ng mi c thit lp mc 12%, v tip tc c xu hng gia tng mnh, c thi im giao ng xoay quay mc 17 18%.

27

Trc tnh trng leo thang kh c im dng ca li sut huy ng di nhiu hnh thc, NHNN phi trc tip ln ting yu cu cc ngn hng gim mt bng li sut huy ng, bao gm c khon chi khuyn mi di mi hnh thc, s khng vt qu 14%/nm. Nh vy, mc d cho php cc ngn hng c p dng li sut tho thun nhng trc vic chy ua li sut, NHNN phi can thip bng bin php hnh chnh. Mt bng li sut huy ng trung bnh mt s thi im nm 2010 nh sau:

Ngun: Tng hp v tnh ton ca tc gi

i vi li sut ngoi t: Li sut huy ng v cho vay bng ngoi t trong nm 2010 tip tc tng nh qua tt c cc thng (tnh n cui thng 12, li sut huy ng USD tng khong 0,82 1,36% cho cc k hn so vi u thng 1/2010).

Ngun: Tng hp v tnh ton ca tc gi Li sut huy ng USD mt s k hn ti mt s thi im nm 2010 (n v: %)

28

Ngun: Tng hp v tnh ton ca tc gi Nh vy, c th thy rng, mt bng li sut huy ng chu sc p tng trong nm do mt s nguyn nhn chnh: Nhu cu vn cho u t, sn xut kinh doanh v tiu dng tip tc tng cao trong bi cnh phc hi kinh t; Chu sc p t ch s lm pht do tc ng tr ca cc chnh sch nm 2009 (trong nm 2010, ch s gi tiu dng ch gi c n nh t thng 3 n thng 8, cc thng cn li bin ng tng cao nh hng n nhiu mc tiu kinh t v m ca Chnh ph v cc bin php iu hnh chnh sch tin t ca NHNN); S cnh tranh thiu lnh mnh ca mt vi cc TCTD v tm l, k vng ca ngi dn. Mc d mt bng li sut c nhiu bin ng nhng vn m bo c li ch ca ngi tin trong bi cnh lm pht gia tng vo cui nm, v vy tc ng huy ng vn trong nm 2010 c ci thin r rt so vi nhng nm trc.

Li sut cho vay trong nm 2010 th hin hai im nng l trong nhng thng u nm (trc v sau khi thc hin li sut tho thun theo Thng t s 07/2010/TT-NHNN) v hai thng cui nm th li sut cho vay mc kh cao (khong 14,5 18%).

Ngun: Tng hp v tnh ton

29

ca tc gi Cc thng gia nm, bt u t thng 5/2010, Chnh ph ban hnh Ngh Quyt 23 ngy 7/5/2010 ch o NHNN c bin php ph hp khn trng h li sut huy ng xung khong 10%, li sut cho vay khong 12% v iu hnh t gi mc hp l. Tng tnh thanh khon cho nn kinh t thng qua vic tng tng phng tin thanh ton v tng d n tn dng. thc hin nhim v ny, NHNN tch cc h tr vn cho cc NHTM thng qua hot ng ca th trng m v th trng lin ngn hng nn mt bng li sut cho vay VND c xu hng gim dn (gim khong 1%), mt s i tng v ngnh ngh kinh doanh c mc gim ln hn (gim 2 2,5%) nh: cc khon vay sn xut nng lm ng nghip, doanh nghip xut khu, chi ph sn xut ca doanh nghip nh v va... Tuy nhin, trc nhng din bin khng thun li ca kinh t v m, mt bng li sut tng cao tr li trong hai thng cui nm, giao ng trong khong 13,5 18,5%. V. Bin ng ca li sut nm 2011 n nay 1. Thc trng chnh sch li sut Nm 2010, tc tng trng kinh t c nc t mc 6,78%, vt ch tiu k hoch t ra l 6,5%. Tc tng trng ny c th khng nh Vit Nam vt qua c suy thoi do tc ng ca khng hong ti chnh th gii v ly li c tc tng trng cao gn bng cc mc tng trng ca cc nm trc . Tuy nhin, tng trng kinh t cao nhng cht lng tng trng cn thp. Tng trng kinh t ch yu da vo tng vn u t v lao ng vi cht lng cha cao. T l lm pht nm 2010 ca Vit Nam ln mc hai ch s (11,75%), mc d d kin u nm l 7%. Lm pht tng cao vt qu mc d kin lm cho nhng n lc thc y tng trng kinh t mt i nhiu ngha. Nm 2011, vic tht cht chnh sch ti chnh v tin t nhm n nh nn kinh t lm chm tng trng GDP. Trc thng 3/2011, chnh sch li sut ca Vit Nam khng c nhiu bin ng khi nn kinh t ang trn phc hi. Cc mc li sut c duy

30

tr mc kh thp t sau gi h tr li sut ca NHNN, do vy, c ch li sut trn khng cn cn thit. Chnh v vy, ngy 14/04/2010, NHNN ban hnh Thng t s 12/2010/TT-NHNN hng dn t chc tn dng (TCTD) cho vay bng ng Vit Nam i vi khch hng theo li sut tha thun. Tuy nhin, t thng 03/2011 cho n nay, t l lm pht li tng cao vi s gia tng mnh gi c nhin liu, nng lng v cc hng ha khc. Vi mc tiu kim sot lm pht v n nh nn kinh t, NHNN phi thc thi chnh sch tin t tht cht, iu ny tc ng lm tng li sut tin gi v cho vay ca cc ngn hng thng mi (NHTM). Nhm ngn chn tnh trng cnh tranh khng lnh mnh gia cc ngn hng, NHNN ban hnh Thng t 02/2011/TT-NHNN ngy 3/3/2011 quy nh v mc li sut trn huy ng tin gi l 14% cho cc NHTM. u tin hng u ca NHNN hin nay l gim li sut cho vay i vi cc doanh nghip bng cch kim sot cht ch mc li sut huy ng u vo ca cc ngn hng. Trong thng 9/2011, NHNN c nhng bin php quyt lit nhm tng cng kim sot i vi chnh sch trn li sut huy ng, chng hn nh s sa thi lnh o ngn hng trong trng hp pht hin nhng th thut hay gian ln ca ngn hng trong huy ng tin gi. Tuy nhin, cc NHTM nh ca Vit Nam, vi p lc ri ro thanh khon, vn tm mi cch lch quy nh ca NHNN. Trc nhng nguy c ri ro cao khi mt s NHTM chp nhn huy ng li sut 14%/nm vi c nhng k hn rt ngn (24 gi, 2 ngy, 1 tun, 2 tun...), NHNN phi b sung Thng t s 30/2011/TT-NHNN ngy 28/9/2011 quy nh li sut ti a i vi tin gi bng ng Vit Nam ca t chc, c nhn ti TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi, c th: li sut ti a p dng i vi tin gi khng k hn v c k hn di 1 thng l 6%/nm. Li sut ti a p dng i vi tin gi c k hn t 1 thng tr ln l 14%/nm, ring Qu tn dng nhn dn c s n nh mc li sut ti a i vi tin gi k hn 1 thng tr ln l 14,5%. Ngoi ra, nhm tng cng kh nng kim sot hot ng ngn hng, NHNN thnh lp nhm G12+1 bao gm 12 NHTM ln (Agribank, Vietcombank, BIDV, Vietinbank, ACB, Eximbank, Techcombank, MB, Sacombank, VIB,

31

VPbank, MSB) cng vi NHNN nhm xy dng cc chnh sch qun l tin t hiu qu hn. Vi 85% th phn ca 12 NHTM ln, cc cuc hp ca nhm G12+1 s c th to ra nhng chnh sch phn nh ng thc t v din bin ca th trng hn. Nhm G12+1 s hp t nht mi qu mt ln, trong trng hp th trng c nhng bin ng phc tp, nhm G12+1 s hp bt c lc no x l tnh hnh. 2. Din bin ca li sut Mc ch ca quy nh v trn li sut to ra sc p gim li sut cho vay i vi doanh nghip, tuy nhin, chnh sch ny cho n nay vn t ra cha tht s hiu qu. Theo tnh ton ca Cng ty Stoxplus, li sut huy ng v cho vay vn lin tc tng, mc li sut cho vay trung bnh tng ng k t mc 14,5% vo thng 03/2010 (khi bt u tha thun v trn li sut gia NHNN v Hip hi Ngn hng) ln n mc 18,5% vo thng 06/2011 v 18,73% vo thng 08/2011. Theo bo co ca NHNN, mc li sut cho vay i vi lnh vc phi sn xut bao gm bt ng sn, chng khon hay tiu dng cn cao hn mc li sut trung bnh t 3 - 5%. (Biu 1). Biu 1

32

Ngun: Stoxplus Tuy nhin, k t khi NHNN c nhng ng thi kin quyt trong vic thc hin chnh sch trn li sut huy ng trong thng 11 v thng 12/2011, li sut cho vay cng c nhng tn hiu tch cc. Cc NHTM ln c nhng cng b v h mc li sut cho vay xung 17,5% - 18% i vi doanh nghip. Chnh sch trn li sut t ra khng c hiu lc v kh kim sot trong 10 thng u nm, nhng nhanh chng c nhng chuyn bin tch cc trong cc thng cui nm. Trong khong thi gian t thng 4/2010 n thng 3/2011, chnh sch trn li sut huy ng c thc hin trn c s tha thun t nguyn ca cc NHTM. Tuy nhin, iu ny cho thy s tha thun ny khng c hiu lc trong thc t. Chnh v vy, t thng 3/2011, NHNN ban hnh Thng t 03 ngy 03/3/2011 vi yu cu bt buc thc hin chnh sch trn li sut huy ng i vi cc NHTM. Tuy nhin, quy nh ny vn thng xuyn b xem nh v b cc NHTM tm cch lch lut. n thng 9/2011, ch thn Thng c NHNN Nguyn Vn Bnh phi cng b cc hnh thc x l nu nh pht hin cc NHTM vi phm quy nh v trn li sut huy ng. Tuy nhin, mt ln na, mt s NHTM li tm c cc khe h trong quy nh v trn li sut huy ng ca NHNN i ph vi quy nh ny. T y, NHNN c nhng xem xt mt cch di hn trong chnh sch qun l li sut, trnh tnh trng chnh sch i sau thc t. NHNN cng xy dng chin lc ti cu trc h thng ngn hng vi cc l trnh c th. Mt s NHTM nh ang gp kh khn v thanh khon c nhng ng thi t nguyn v tch cc trong vic ng h chin lc ti cu trc h thng ca NHNN. in hnh l quyt nh u tin v hp nht ba ngn hng: Nht (Ficombank), Vit Nam Tn Ngha (TinNghiaBank) v Si Gn (SCB) trong thng 12/2011 khng lm xo ng n h thng ngn hng cng nh tm l khch hng ca nhng ngn hng ny. Vic gii quyt nhng kh khn c bn ca cc NHTM nh l bin php hu hiu trong vic kim sot

33

li sut v gp phn lm cho li sut ngn hng nhng thng cui nm 2011 tr nn n nh v gim dn. Cuc ua li sut huy ng to ra s chuyn dch vn huy ng t cc NHTM ln sang cc NHTM nh. Thc t cho thy, cc NHTM ln nh Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn, Ngn hng TMCP Cng thng, Ngn hng TMCP Ngoi thng,... c s gim st ng k trong ngun vn huy ng, trong khi , cc NHTM nh c s gia tng mnh vn huy ng k t khi chnh sch trn li sut huy ng 14% c hiu lc t ngy 03/3/2011. Cc chuyn gia ngn hng u cho rng, chnh sch trn li sut huy ng, v c bn, l mt chnh sch c tc ng tch cc nhm lm gim chi ph vn cho c ngn hng v doanh nghip, tuy nhin, chnh sch ny cng to ra nhiu tc ng n nhiu lnh vc. m bo s thnh cng ca chnh sch ny, NHNN cn c cc bin php mnh v nghim khc i vi cc NHTM nh khi khng tun th quy nh ca NHNN. c bit, trong thi gian qua, vn thanh khon ca cc ngn hng c ci thin ng k khi NHNN mua khong 5 - 7 triu USD trong nhng thng va qua v cung cp cc khon cho vay ti chit khu i vi cc NHTM nh nhm gip cc ngn hng ny gii quyt vn thanh khon ca mnh.

34

CHNG III NHN XT V GII PHP I. NHN XT Li sut ti Vit Nam ang mc qu cao m nguyn nhn chnh l do cu tin ln. y l yu t c tnh lch s v c cu khi m t l u t lun duy tr mc rt cao (thng trn 40% so vi GDP). Trong khi nhng thng va qua NHNN hn ch bm tin ra nn kinh t thng qua vic tng cc li sut chnh sch; tin gi t cc t chc dn c cng st gim do lm pht qu cao khin cho vic gi tin vo ngn hng khng cn hp dn. S d li sut ti Vit Nam cao hn phn ln cc nc khc v ko di l do c cu km hiu qu ca nn kinh t. So snh mt cch hnh tng, xem nn kinh t nh mt c my th tin chnh l nguyn liu vn hnh nn kinh t . C my kinh t Vit Nam do tn ti nhiu chi tit cha hon ho v khng ng b dn n vic tiu th qu nhiu nhin liu trong khi hiu sut khng cao khin to ra cht thi l li sut qu cao. Da trn nhng din bin trong c ch iu hnh li sut ca NHNN Vit Nam trong thi gian va qua, c th rt ra mt s nhn xt sau: Li sut c bn do NHNN cng b c tnh cht hnh chnh v n c lm c s xc nh trn li sut cho vay nhng NHNN khong c c ch bo v hu hiu cho mc li sut va cng b nn trong thc t khi th trng khan him vn, cc NHTM tm cch lch trn li sut. Ngc li khi th trng ri vo cnh tha vn, mc trn c tnh t li sut ny khng cn c tc dng (nh mt s thi im trc nm 2002) . Hn na li sut c bn dng nh tch ri khng c lin h ng k vi hai cng c li sut cn li ca NHNN l li sut ti cp vn v li sut chit khu. Mc trn 150% hin ang c hiu lc khng c gii thch mt cch khoa hc v thuyt phc. Trong sut hai nm qua, vic iu chnh LSCB ca NHNN ngay lp tc tc ng trc tip n dn chng v doanh nghip bi n tc ng trc tip n li sut cho vay ch khng tc ng gin tip nh cch iu hnh li

35

sut cc nc pht trin nh M, NHTW Anh (BOE), NHTW Chu u (ECB), NHTW c (RBA), NHTW Nht Bn (BOJ). LSCB do NHNN cng b nn thiu yu t trch nhim c nhn nu nh vic n nh l khng ph hp vi din bin ca th trng. V nguyn tc, c th thy hin nay NHNN ang s dng li sut ti cp vn lm li sut trn cn li sut ti chit khu lm li sut sn iu tit li sut lin ngn hng nm tong bin trn sn, t gin tip tc ng n li sut cho vay ca NHTM. Tuy nhin, trn thc t do vic xc nh quy m tng hn mc chit khu, tng hn mc ti cp vn cha thc s linh hot mt mt bm st vi nhu cu th trng nhng mt khc vn m bo c mc tiu ca mc cung tin. ng thi, cng c nghip v th trng m cha pht huy ng vai tr ca n m mt trong nhng nguyn nhn trng yu l thiu giy t c gi, c bit l cc NHTM nh thng t nm gi cc giy t c gi tham gia giao dch trn th trng m d y chnh l i tng thng kh khn v kh nng thanh ton nn hai cng c li sut ny khng him ln tr nn lc lng, mt vai tr trn/sn ca mnh khi nhiu ln li sut lin ngn hng lin tc vt trn, thm ch gp 2-3 ln li sut trn. Ni cch khc NHNN khng hoang thnh y vai tr ngi cho vay cui cng thng qua cng c li sut. II. GII PHP Cng tc thu thp x l s liu thng k, d bo din bin th trng cn c lm tt hn t c c s khoa hc cho vic thc hin gim st hiu qu hn hot ng tn dng ca cc NHTM thng qua b tiu ch v chun an ton, gii hn t trng cc loi ti sn ca NHTM (khng tp trung qua ln vo cho vay c nhn/doanh nghip hoc u t ti chnh m b qua vic nm gi cc giy t cgi), thm ch khi cn thit trong mt giai on no c th bt buc cc NHTM phi nm gi mt t l nht nh giy t c gi tiu chun giao dch trn th trng m. Thc hin c iu ny, NHNN s gia tng c vai tr v pht huy y tc ng cu nghip v th trng m. Trong iu kin , NHNN s hon ton kh nng dng nghip v th trng m iu tit li sut lin ngn hng tim cn li sut

36

mc tiu (nn la chn li sut chit khu/li sut sn lm li sut mc tiu) t tc ng hu hiu n li sut huy ng vn, li sut cho vay ca cc NHTM m khng cn thit phi s dng trn li sut cho vay thng qua LSCB v bin php hnh chnh thanh tra ton din cc NHTM nu li sut huy ng vt qu trn 14%/nm nh cch lm ca NHNN thi im 2011. NHNN cng cn phi i mi quy trnh v cch thc cng b mc tiu. Theo , nn cng b r lch trnh lm vic cu Hi ng chnh sch tin t quc gia hoc Hi ng thng c (nu lut sa i theo hng ny). Vic xc nh li sut cng b phi da vo kt qu b phiu kn ca cc thnh vin Hi ng mi phin hp. Cc thnh vin b phiu kn v mc li sut mi theo nguyn tc bnh ng, mi thnh vin mt l phiu c gi tr ngang nhau. Kt qu v li sut mi v quyt nh ca mi thnh vin cng s c cng khai trn webside ngay sau mi phin hp. Vi hot ng cng khai ny, thay v chu trch nhim tp th nh hin nay, cc thnh vin ca Hi ng s buc phi c trch nhim hn vi quyt nh ca mnh gi uy tn c nhn nh vy uy tn, trch nhim ca Hi ng s c nng cao. Hng ngy NHNN nn thu thp li sut cho vay di hn ca cc NHTM ln, tnh bnh qun ca cc mc li sut ny v cng b cng khai tng t nh cch cng b LIBOR hay SIBOR lm c s xc nh trn li sut cho vay ngoi khu vc tn dng ca cc trung gian ti chnh. Cch lm ny s m bo c tnh linh hot, hp l ca li sut cng b v n bm st din bin ca th trng, phn nh kp thi quan h cung cu vn trong nn kinh t.

37

KT LUN Li sut Ngn hng l mt phm tr kinh t c tnh hai mt. Nu xc nh li sut hp l, n s l n by quan trng thc y sn xut, lu thng hng ho pht trin. Ngc li mt c ch li sut bt hp l s l nhn t km hm s pht trin kinh t, gy nn nhng cuc khng hong trm trng. Chnh tnh cht v cng quan trng ca li sut m Ngn hng Nh nc Vit Nam nhiu ln iu chnh chnh sch li sut ca mnh cho ph hp vi nhu cu pht trin kinh t. Vt qua nhng bc kh khn ban u trong vic iu hnh li sut n nay Vit Nam la chn cho mnh mt chnh sch li sut da trn c s li sut c bn. C th ni vic thc hin chnh sch li sut c bn l mt bc tin di trong cng cuc i mi nc ta v y l mt chnh sch linh hot nht t trc ti nay. Vic pht trin v hon thin chnh sch iu hnh v xc lp li sut Vit Nam r rng ang cn t ra nhiu vn ng c lu . Nht l trong thi k sau kkhi gia nhp WTO, s thm nhp ca cc cng ty ti chnh, cc Ngn hng ln trn th gii trong khi s yu km trn nhiu mt ca th trng ti chnh v cng c chnh sch li sut ca Vit Nam t ra khng t nhng kh khn thch thc cho nn ti chnh Vit Nam. Thng qua mt s cc bin php hp l, chng ta cn y mnh hp l ho cc cng c v chnh sch li sut nh mt cng c chnh yu trong iu hnh ton b th trng ti chnh. C nh vy mi m bo minh bch ho v sc cnh tranh vi cc tim lc kinh t t nc ngoi

38

TI LIU THAM KHO 1. Giao trinh Tin t Ngn hng v Th trng ti chnh Frederic S.Mishkin NXB. Khoa hc va k thut HN 2001. 2. Gio trnh l thuyt Ti chnh - Tin t - TS. L Th Tuyt Hoa Trng i Hc Ngn Hang TP.HCM 3. Tp ch cng ngh ngn hng s 68 4.Cc ngun khc t Website: Cafef.vn vneconomy.com.vn, thesaigontimes.vn sbv.gov.vn, saga.com, Apsc.com.vn, mhb.com.vn, sggp.or.vn

39

40

41