1 - 1

Ch­¬ng më ®Çu: 1. VÞ trÝ m«n häc §©y lµ m«n häc kü thuËt c¬ së mµ sviªn cÇn ph¶i n¾m v÷ng ®Ó cã ®­îc kiÕn thøc c¬ b¶n cho viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu c¸c m«n häc kh¸c:

- C«ng tr×nh b¶o vÖ bê - C«ng tr×nh biÓn mÒm (hay c«ng tr×nh biÓn di ®éng) - C«ng tr×nh biÓn cè ®Þnh b»ng thÐp - C«ng tr×nh biÓn träng lùc - §­êng èng biÓn

2. Môc tiªu cña m«n häc: + Cho hiÓu biÕt chung vÒ c¸c yÕu tè vÒ m«i tr­êng biÓn gåm:

- KhÝ t­îng: giã , nhiÖt ®é kh«ng khÝ, ®é Èm, l­îng m­a.. - H¶i v¨n: sãng, dßng ch¶y, thuû triÒu, nhiÖt ®é n­íc biÓn … - §Þa chÊt c«ng tr×nh: cÊu t¹o h×nh thµnh c¸c líp ®Êt ®¸…

+ §i s©u vµo nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña MTB ®èi víi c¸c c«ng tr×nh biÓn ngoµi kh¬i. 3. Yªu cÇu cña m«n häc - N¾m v÷ng kh¸i qu¸t vÒ c¸c yÕu tè khÝ t­îng, h¶i v¨n, c¸c thµnh phÇn n­íc biÓn vµ tÝnh chÊt nÒn ®¸y biÓn liªn quan ®Õn c«ng tr×nh biÓn. - Ph¶i n¾m v÷ng ®­îc c¸c kh¸i niÖm, ký hiÖu, thuËt ng÷ c¬ b¶n ( ®èi víi tõng ngµnh cã ®Æc thï riªng) VD : kh¸i niÖm thÕ nµo lµ sãng giã, sãng lõng,chiÒu cao sãng,chiÒu dµi, chu kú sãng … - N¾m v÷ng c¸c m« h×nh lý thuyÕt ®èi víi c¸c yÕu tè sãng, giã, dßng ch¶y vµ triÒu. S¬ ®å :

• Néi dung m«n häc : + Lý thuyÕt : 60 tiÕt + Bµi tËp lín: vÒ phÇn ch­¬ng 3 (Sãng)

• Tµi liÖu tham kh¶o + M«i tr­êng biÓn t¸c ®éng lªn c«ng tr×nh. PGS.TS. Vò UyÓn DÜnh-2002

Ngoµi ra cã thÓ tham kh¶o c¸c tµi liÖu kh¸c nh­: + Nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p luËn x¸c ®Þnh c¸c ph¶n øng cña ch©n ®Õ DKBC§ chÞu t¸c ®éng cña sãng vµ dßng ch¶y. ViÖn XDCTB-1992

+ Sãng biÓn ®èi víi c¶ng biÓn. PGS.TS. Ph¹m V¨n Gi¸p - 2004

C¸c yÕu tè MTB

C«ng tr×nh biÓn

C«ng tr×nh biÓn

Chän ®­îc kÕt cÊu CTB

T¶i träng

t¸c ®éng X¸c ®Þnh ®­îc

ph¶n øng ctr×nh

1 - 2

Ch­¬ng 1: Kh¸i niÖm vÒ h¶i d­¬ng häc vµ M«i Tr­êng BiÓn t¸c ®éng lªn c«ng tr×nh (3 tiÕt)

1. §èi t­îng nghiªn cøu cña h¶i d­¬ng häc

1.1.. Më ®Çu

T¹i sao ph¶i nghiªn cøu ®¹i d­¬ng vµ biÓn c¶?

Bëi v×:

- §¹i d­¬ng vµ biÓn c¶ lµ kho cung cÊp nguån tµi nguyªn v« tËn

- Con ng­êi sö dông ®¹i d­¬ng vµ biÓn c¶ ®Ó phôc vô cho lîi Ých cña m×nh:

giao th«ng vËn t¶i, khai th¸c tµi nguyªn ( kho¸ng s¶n, sinh vËt biÓn, n¨ng

l­îng…)

- §¹i d­¬ng vµ biÓn c¶ ¶nh h­ëng lín ®èi víi ®êi sãng con ng­êi trªn ®Êt

liÒn : nh­ lµm thay ®æi khÝ hËu, l­îng m­a, nhiÖt ®é…)

H¶i d­¬ng häc (HDH) lµ m«n khoa häc nghiªn cøu c¸c hiÖn t­îng tù nhiªn

cña h¶i d­¬ng (H¶i d­¬ng = BiÓn + §¹i d­¬ng).

HDH lµ n¬i héi tô cña nhiÒu lÜnh vùc khoa häc kh¸c nhau.

BiÓn vµ §¹i d­¬ng chiÕm 7/10 diÖn tÝch bÒ mÆt vá qu¶ ®Êt, tõ nhiÒu thÕ kû nay

®· lµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña con ng­êi.

Mét trong nh÷ng cuèn s¸ch ®Çu tiªn viÕt vÒ ®Ò tµi nµy lµ cña b¸ t­íc

L.F.Marsigli c«ng bè n¨m 1725. Tíi n¨m 1786, Boerhaave dÞch sang tiÕng §øc

vµ hiÖn cßn 1 b¶n l­u ë th­ viÖn cña Tr­êng §¹i häc Leiden.

N¨m 1855, mét sü quan hµng h¶i Mü phô tr¸ch c¬ quan H¶i ®å-«ng

M.F.Maury viÕt cuèn s¸ch ®Çu tiªn vÒ "H¶i d­¬ng häc hiÖn ®¹i". MÆc dï «ng ta

kh«ng biÕt vÒ vËt lý, nh­ng ®· cã nh÷ng quan s¸t vµ ph©n tÝch rÊt hay tõ c¸c sè

liÖu thu thËp qua c¸c cuéc hµnh tr×nh trªn biÓn.

Nghiªn cøu ®Çu tiªn ®Æc biÖt cã hÖ thèng vÒ §¹i d­¬ng lµ cña

H.M.S.Challenger, thu ®­îc qua 1 cuéc hµnh tr×nh b»ng tµu biÓn xuÊt ph¸t tõ

Portsmouth (Anh) ngµy 21-12-1872, kÐo dµi 3,5 n¨m trªn qu·ng ®­êng

100.000km. ¤ng ®· hoµn thµnh 1 b¶n b¸o c¸o 50 tËp, lÇn ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn

viÖc ph©n chia H¶i d­¬ng häc thµnh 4 lÜnh vùc chÝnh lµ: Sinh häc, Ho¸ häc, §Þa

chÊt vµ VËt lý.

1 - 3

1.2. §èi t­îng nghiªn cøu cña HDH

§èi víi kü s­ c«ng tr×nh cÇn quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau trong HDH:

+ Sinh häc h¶i d­¬ng (SHHD-Biological Oceanography):

SHHD nghiªn cøu sinh vËt biÓn (thùc vËt & ®éng vËt) nh»m môc ®Ých:

- Ph©n lo¹i vµ x¸c ®Þnh tr÷ l­îng tµi nguyªn sinh vËt biÓn

- Nghiªn cøu qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña sinh vËt trong MTB

- Nghiªn cøu m«i tr­êng sinh th¸i cña sinh vËt biÓn

VÒ mÆt c«ng tr×nh, sinh vËt biÓn ®ãng vai trß chñ yÕu lµ gi¸n tiÕp, cÇn nghiªn

cøu ®Õn hiÖn t­îng b¸m sinh vËt lªn c«ng tr×nh biÓn, lµm thay ®æi h×nh d¸ng bÒ

mÆt cña c«ng tr×nh, g©y t¨ng lùc c¶n do chuyÓn ®éng cña sãng vµ dßng ch¶y.

+ Ho¸ häc h¶i d­¬ng (Chemical Oceanography):

Nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc cña n­íc biÓn, vai trß cña n­íc biÓn ®èi víi sù

sèng cña sinh vËt biÓn.

§èi víi c«ng tr×nh, c¸c thµnh phÇn ho¸ häc cña n­íc biÓn ®­îc nghiªn cøu kü

ë gãc ®é xÐt ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi vËt liÖu x©y dùng (chñ yÕu lµ bª t«ng vµ

thÐp).

+ VËt lý h¶i d­¬ng (Physical Oceanography):

§©y lµ lÜnh vùc chñ yÕu nhÊt cÇn quan t©m ®èi víi c«ng tr×nh x©y dùng, bao

gåm c¸c nghiªn cøu vÒ khÝ t­îng, thuû v¨n biÓn:

- Nghiªn cøu vÒ ®éng lùc häc biÓn hay c¸c quy luËt vËn ®éng cña MTB (sãng,

giã, dßng ch¶y, thuû triÒu, ®éng ®Êt, kiÕn t¹o ®Þa chÊt trong

lßng biÓn)

- Nghiªn cøu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù t­¬ng t¸c §LH (®é mÆn, nhiÖt ®é..)

- Nghiªn cøu tÝnh chÊt vËt lý cña MTB trong c¸c lÜnh vùc ©m häc, quang häc ..)

+ §Þa chÊt h¶i d­¬ng (Geological Oceanography):

Nghiªn cøu c¸c kho¸ng s¶n d­íi ®¸y biÓn vµ trong lßng ®Êt, còng nh­ c¸c

hiÖn t­îng cÊu t¹o vµ sù vËn ®éng cña ®Þa chÊt h¶i d­¬ng, trÇm tÝch h¶i d­¬ng

v.v... §èi víi kü s­ c«ng tr×nh cÇn quan t©m ®Õn ®Þa chÊt c«ng tr×nh, ®Þa m¹o,

®éng lùc häc ®Þa chÊt biÓn v.v... ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh.

1 - 4

* Môc ®Ých nghiªn cøu HDH ®èi víi ngµnh x©y dùng CTB:

CTB cã thÓ ph©n ra thµnh 3 d¹ng chÝnh:

+ C«ng tr×nh ven biÓn (®ª, ®Ëp ch¾n sãng, c¶ng)

+ C«ng tr×nh ngoµi kh¬i (dµn khoan, ®­êng èng, bÓ chøa, c«ng tr×nh ®Æc biÖt..)

+ C«ng tr×nh biÓn di ®éng (tµu, dµn khoan di ®éng)

§Ó x¸c ®Þnh ®­îc c¸c t¶i träng m«i tr­êng t¸c ®éng lªn CTB th× cÇn ph¶i

nghiªn cøu c¸c yÕu tè MTB t¸c ®éng lªn ctr×nh. Do ®ã nghµnh x©y dùng CTB cÇn

ph¶i quan t©m ®Õn c¸c lÜnh vùc sau:

+ C¬ häc: Nghiªn cøu c¸c hiÖn t­îng t¹o nªn sãng, giã, dßng ch¶y

+ Ho¸ häc: Nghiªn cøu c¸c hiÖn t­îng g©y ra ¨n mßn, x©m thùc tõ ®ã sö

dông lo¹i vËt liÖu thÝch hîp, cã biÖn ph¸p b¶o vÖ c«ng tr×nh.

+ §Þa chÊt: Nghiªn cøu c¸c hiÖn t­îng dÞch chuyÓn cña trÇm tÝch d­íi ®¸y

biÓn vµ bê biÓn - lµ hiÖn t­îng cã ¶nh h­ëng ®Õn nÒn mãng c«ng tr×nh.

Tãm l¹i:

Tuú thuéc vµo c«ng tr×nh mµ c¸c yÕu tè MTB ®­îc xem xÐt, tÝnh to¸n víi møc ®é

kh¸c nhau.

+ C«ng tr×nh ven biÓn: quan t©m ®Õn sù vËn chuyÓn bïn c¸t, sãng vµ dßng

ch¶y ven bê.

+ C«ng tr×nh ngoµi kh¬i: quan t©m ®Õn sãng, giã, dßng ch¶y, ¨n mßn, ®Þa chÊt

®¹i d­¬ng.

2. §èi t­îng nghiªn cøu cña M«i tr­êng biÓn t¸c ®éng lªn c«ng tr×nh

2.1 Kh¸i niÖm vÒ t¸c ®éng cña MTB lªn c«ng tr×nh

M«i tr­êng biÓn bao gåm m«i tr­êng khÝ, n­íc vµ ®Êt cã chøa ®ùng mÆn.

Nghiªn cøu m«i tr­êng biÓn : + vÒ sinh th¸i

+ vÒ x©y dùng ctr×nh

• C¸c yÕu tè MTB :

Theo quan ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh, c¸c yÕu tè cña m«i tr­êng biÓn g©y t¸c

®éng ®Õn ®é bÒn vµ tuæi thä cña c¸c c«ng tr×nh ®­îc xem xÐt theo tõng líp däc

theo chiÒu cao cña c«ng tr×nh tõ trªn mÆt biÓn xuèng ®¸y biÓn, trong ®ã mçi líp

1 - 5

cña m«i tr­êng cã b¶n chÊt rÊt kh¸c nhau.

Cã 5 líp cña MTB theo mÆt c¾t ®øng nh­ sau:

H×nh 1.1. CÊu thµnh cña m«i tr­êng biÓn

+ Líp 1: líp khÝ quyÓn.

Líp nµy chÞu ¶nh h­ëng cña sù t­¬ng t¸c gi÷a giã vµ n­íc, sù trao ®æi nhiÖt

gi÷a kh«ng khÝ vµ n­íc, ®é Èm, nhiÔm mÆn, ...

C«ng tr×nh biÓn trong líp nµy chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c yÕu tè khÝ t­îng.

+ Líp 2: líp mÆt n­íc.

C«ng tr×nh chÞu ¶nh h­ëng cña 2 chÕ ®é khÝ vµ n­íc. T¸c ®éng cña sãng vµ

giã va ®Ëp vµo c«ng tr×nh g©y nªn sù ¨n mßn kim lo¹i. Ngoµi ra, c«ng tr×nh cßn

chÞu t¸c ®éng cña c¸c vËt tr«i næi.

+ Líp 3: Vïng ngËp n­íc biÕn ®éng.

Víi c«ng tr×nh biÓn cè ®Þnh víi ®¸y biÓn th× ph¹m vi c«ng tr×nh ë líp nµy

th­êng xuyªn ë 2 chÕ ®é xen kÏ - lóc ë trong kh«ng khÝ, lóc ngËp n­íc, tuú thuéc

c¸c chu kú biÕn ®éng cña triÒu. HiÖn t­îng nµy g©y ¶nh h­ëng x©m thùc ®Æc biÖt

®èi víi vËt liÖu c«ng tr×nh. MÆt kh¸c, c¸c sinh vËt b¸m vµo c«ng tr×nh còng ph¸t

triÓn m¹nh nhÊt ë líp nµy. (c«ng tr×nh dÔ bÞ h­ háng vïng nµy).

+ Líp 4: Vïng ngËp n­íc hoµn toµn.

ë líp nµy c«ng tr×nh th­êng xuyªn chÞu t¸c ®éng cña mäi yÕu tè cña H¶i

d­¬ng (t¸c ®éng c¬ häc cña khèi l­îng n­íc di chuyÓn do dßng ch¶y, sãng, sinh

1 - 6

vËt biÓn b¸m, ¨n mßn vËt liÖu, ...).

+ Líp 5: Vïng ®Êt ngËp mÆn.

NÒn mãng c«ng tr×nh ®Æt trong vïng nµy. CÇn quan t©m ®Õn tÝnh chÊt c¬, lý,

ho¸ vµ sù båi l¾ng, xãi mßn t¸c dông lªn ch©n c«ng tr×nh khi x©y dùng.

2.2 §èi t­îng MTB

Trªn quan ®iÓm xÐt t¸c ®éng cña m«i tr­êng lªn c«ng tr×nh th× cÇn quan t©m ®Õn

c¸c yÕu tè chñ yÕu sau :

+ M«i tr­êng khÝ: Nghiªn cøu c¸c yÕu tè cña KhÝ t­îng biÓn (Meteorology),

quan träng nhÊt lµ giã (tèc ®é vµ h­íng giã), ¸p suÊt khÝ quyÓn, vµ sau ®ã lµ c¸c

yÕu tè m­a, nhiÖt ®é, ®é Èm t­¬ng ®èi, chÕ ®é giã mïa, s­¬ng mï, tÇm nh×n xa

v.v....

+ M«i tr­êng n­íc: Nghiªn cøu chñ yÕu vÒ c¸c yÕu tè Thuû v¨n biÓn

(Hydrography) - ®ã lµ sãng (chñ yÕu lµ sãng do giã), triÒu, dßng ch¶y.

+ M«i tr­êng ®Êt: Nghiªn cøu ®Þa chÊt c«ng tr×nh biÓn (Geotechnique) phôc vô

cho viÖc x©y dùng nÒn mãng c«ng tr×nh biÓn.

3. H×nh th¸i h¶i d­¬ng :

3.1. Sù ph©n bè lôc ®Þa vµ n­íc trªn tr¸i ®Êt:

Khu vùc mµ ®¹i d­¬ng vµ biÓn chiÕm gäi lµ h¶i d­¬ng

+ H¶i d­¬ng chiÕm 70.8% diÖn tÝch bÒ mÆt qu¶ ®Êt ( = 360.106km2)

+ PhÇn lôc ®Þa chiÕm 29.2% ( =150.106km2)

Tr¸i ®Êt chia thµnh 2 nöa:

- B¾c b¸n cÇu: biÓn chiÕm 60.7%; lôc ®Þa chiÕm39.3%

- Nam b¸n cÇu: biÓn 80.9%; lôc ®Þa 19.1%

ThÒm lôc ®Þa (lµ phÇn n«ng nhÊt cña H¶i d­¬ng) cã ®é s©u: 200-300 m, chiÕm

26,6.106 km2.

3.2. Sù ph©n chia h¶i d­¬ng:

H¶i d­¬ng ®­îc chia thµnh 4 bé phËn: §¹i d­¬ng; biÓn; vÞnh; eo biÓn

a. §¹i d­¬ng:

Cã 4 ®¹i d­¬ng: Th¸i B×nh D­¬ng, §¹i T©y D­¬ng, Ên §é D­¬ng, B¾c B¨ng

D­¬ng

§Æc ®iÓm chung:

1 - 7

+ DiÖn tÝch rÊt réng, xa bê, ®é s©u trung b×nh trªn 3000m

+ §é muèi cao trªn 3.2%o

+ NhiÖt ®é n­íc biÓn æn ®Þnh

+ n­íc mµu lam,

+ HÖ thèng thuû triÒu,h¶i l­u ®éc lËp

+ Kh«ng chÞu ¶nh h­ëng cña to lôc ®Þa

b. BiÓn: chiÕm 11% h¶i d­¬ng

BiÓn lµ phÇn ®¹i d­¬ng bÞ giíi h¹n bëi mÐp lôc ®Þa, c¸c ®¶o vµ vïng cao cña ®¸y

®¹i d­¬ng

Cã ®Æc ®iÓm:

+ DiÖn tÝch nhá

+ §é s©u n­íc < 3000m

+ §é muèi nhá h¬n 3.2%o

+ ChÞu ¶nh h­ëng cña s«ng ngßi

+ kh«ng cã hÖ thèng thuû triÒu, h¶i l­u ®éc lËp

Tuú thuéc vµo vÞ trÝ biÓn ®­îc chia thµnh 4 lo¹i:

- BiÓn ven bê: biÓn cã 3 mÆt hoÆc Ýt nhÊt 1 mÆt trùc tiÕp th«ng víi ®¹i d­¬ng

( hay gäi lµ biÓn më). VD: biÓn §«ng Xieiri biÓn Hoµng H¶i…

- BiÓn gi÷a c¸c lôc ®Þa: th«ng víi ®¹i d­¬ng qua c¸c eo biÓn nhá hÑp

VD: biÓn §Þa Trung H¶i, biÓn Hång H¶i

- BiÓn néi ®Þa ( biÕn kÝn): biÓn n»m hoµn toµn trong lôc ®Þa.

VD: biÓn ®en, biÓn ban tÝch…

- BiÓn gi÷a c¸c ®¶o: biÓn ®­îc bao b»ng chuçi c¸c ®¶o t­¬ng ®èi kÝn.

VD: biÓn Philipine

c. VÞnh:

lµ phÇn mµ ®¹i d­¬ng vµ biÓn ¨n s©u vµo lôc ®Þa, nh­ng vÉn ¨n th«ng víi biÓn

phÝa ngoµi. VÞnh cã 3 mÆt gi¸p ®Êt liÒn, 1 phÝa gi¸p biÓn.

§Æc diÓm vÞnh lµ bê vµ chÊt ®¸y cña vÞnh th­êng bïn c¸t, dÔ bÞ xãi mßn

d. eo biÓn

lµ n¬i biÓn vµ vÞnh nèi víi ®¹i d­¬ng hay nèi víi nhau.

1 - 8

4. §Þa h×nh vµ sù ph©n chia vïng cña ®¸y biÓn

C¨n cø vµo ®é s©u n­íc chia lµm 2 khu vùc:

- khu vùc gÇn bê

- Khu vùc xa bê

4.1. Khu vùc gÇn bê

Khu vùc nµy x¸c ®Þnh phô thuéc vµo sù dao ®éng cña thuû triÒu vµ ®é dèc cña

bê biÓn. Chia thµnh c¸c vïng:

- Bê biÓn: lµ vïng tiÕp gi¸p gi÷a lôc ®Þa vµ biÓn, sãng vµ triÒu kh«ng tíi, ®Þa

h×nh t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng. §©y lµ tuyÕn ngoµi cïng cña c«ng tr×nh x©y

dùng trªn ®Êt liÒn.

- B·i biÓn: lµ vïng tiÕp theo víi bê biÓn, ®Þa h×nh b¾t ®Çu cã ®é dèc. Tuú

thuéc vµo ph¹m vi ho¹t ®éng cña thuû triÒu mµ chia thµnh b·i trong vµ b·i

tr­íc.

+ B·i trong: vïng tiÕp gi¸p víi bê biÓn, giíi h¹n bëi mùc n­íc triÒu cao

nhÊt, sãng vµ triÒu kh«ng tíi ®­îc, nh­ng cã ®é dèc lín h¬n bê biÓn.

+ B·i tr­íc: lµ vïng n»m trong ph¹m vi dao ®éng cña mùc n­íc, øng víi

mùc n­íc triÒu thÊp nhÊt, (tÝnh trung b×nh nhiÒu n¨m), cßn gäi lµ ®­êng c¬

së. Khu vùc b·i tr­íc cßn gäi lµ vïng néi th­¬ng. ë khu vùc nµy c¸c c«ng

tr×nh chÞu t¸c ®éng sãng vì.

- B·i ngoµi: lµ vïng ®¸t ngËp n­íc biÓn ®­îc kÐo dµi ®Õn hÕt khu vùc sãng

vì

H×nh 1.2. Khu vùc gÇn bê

1 - 9

- B·i xa: lµ vïng tiÕp theo cña b·i ngoµi, ®¸y biÓn vÉn cã ®é dèc tho¶i ®Õn

ph¹m vi thÒm lôc ®Þa.

Theo LuËt biÓn th× ph¹m vi B·i biÓn ngoµi + B·i xa = L·nh h¶i, cã bÒ réng trong

vßng 12 h¶i lý.

4.2. Khu vùc xa bê:

Tuú thuéc vµo ®é s©u n­íc chia thµnh c¸c vïng sau:

- ThÒm lôc ®Þa : §é dèc nhá 1÷2o, chiÕm diÖn tÝch t­¬ng ®èi lín, nhiÒu kho¸ng s¶n, ®Þa h×nh bÞ chi phèi bëi ®Þa h×nh cña lôc ®Þa. KhÝ hËu Ýt bÞ ¶nh h­ëng so víi khu gÇn bê. C¸c trÇm tÝch bÞ l¾ng ®äng ë ThÒm lôc ®Þa. - S­ên dèc lôc ®Þa : §é dèc lín, ®é s©u thay ®æi ®ét ngét (~1/50). §Þa h×nh phøc t¹p, cã n¬i bÞ chia c¾t bëi thung lòng biÓn s©u vµ hÑp. - Bê lôc ®Þa : tõ s­ên dèc ®Õn bê ngoµi cña lôc ®Þa, cã ®é dèc tho¶i h¬n s­ên dèc lôc ®Þa (~1/300). - R×a lôc ®Þa : lµ phÇn bao gåm thÒm, dèc vµ bê lôc ®Þa. 4.3. §¸y ®¹i d­¬ng §¸y ®¹i d­¬ng lµ phÇn tiÕp sau bê lôc ®Þa, tuú theo ®Þa h×nh ®­îc ph©n chia ra : - PhÇn lâm cña ®¸y ®¹i d­¬ng: cã c¸c d¹ng lßng ch¶o, khe, l¹ch, thung lòng biÓn. - PhÇn låi cña ®¸y ®¹i d­¬ng: Nói ®¸y biÓn, ®¶o. Ph©n bè diÖn tÝch ®¸y biÓn ®­îc cho trong b¶ng d­íi ®©y: TT Tªn §é s©u (m) % diÖn tÝch 1 ThÒm lôc ®Þa < 200÷300 8 2 S­ên dèc lôc ®Þa 300÷3000 12 3 Lßng ch¶o ®¹i d­¬ng 3000÷6000 77 4 Khe biÓn (vùc) >6000 3

~1/500

~1/50~1/300

H×nh 1.3. Khu vùc xa bê

1 - 10

5. §Þa h×nh bê biÓn

Nãi vÒ tÇm quan träng cña ®Þa h×nh:

+ VÒ x©y dùng c«ng tr×nh

+ Lµm b·i t¾m

+ Nu«i trång thuû s¶n

5.1 MÆt c¾t b·i biÓn

+ §­êng bê biÓn: lµ §­êng giao cña b·i biÓn víi mùc n­íc nµo ®ã, th­êng lÊy lµ mùc n­íc triÒu cao nhÊt b×nh qu©n. D¹ng ®­êng bê phô thuéc vµo qu¸ tr×nh diÔn biÕn cña mÆt c¾t b·i biÓn. §­êng bê biÓn ®­îc quan tr¾c hµng n¨m do cã sù thay ®æi do vËn chuyÓn bïn

c¸t vµ sù xãi mßn

+ B·i biÓn: khu vùc thuû triÒu lªn xuèng, th­êng xuyªn chÞu t¸c ®éng cña sãng

bÒ mÆt; sau thêi gian dµi b·i biÓn ®¹t ®Õn ®é c©n b»ng t­¬ng ®èi

VD: b·i biÓn §å S¬n, SÇm S¬n, Cöa Lß tho¶i; b·i BiÓn Nha Trang rÊt dèc

Cã 3 lo¹i b·i biÓn:

- B·i l¾ng: ®é dèc nhá

- B·i xãi lë: ®é dèc lín

- B·i hçn hîp: xãi + b·i l¾ng

Khi x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i ®­îc quan tr¾c trong nhiÒu n¨m

DiÔn biÕn cña b·i biÓn rÊt phô thuéc vµo ®é dèc cña nã. HiÖn t­îng båi xãi cña

b·i biÓn chÞu ¶nh h­ëng theo c¸c mïa thêi tiÕt trong n¨m. (Xem chi tiÕt trong

m«n häc "C«ng tr×nh b¶o vÖ bê biÓn").

5.2 H×nh th¸i cña bê biÓn:

D¹ng ®­êng bê phô thuéc vµo cÊu t¹o ®Þa chÊt cña vïng biÓn. §­îc chia thµnh 2

khu vùc ®iÓn h×nh:

a. Bê biÓn ®ång b»ng: th­êng lµ bê c¸t

- Bê biÓn b»ng ph¼ng: bê biÓn chÞu t¸c dông th­êng xuyªn, ®Òu cña sãng

nªn cã d¹ng ph¼ng vµ dµi. VD: bê biÓn Cöa Lß, Thiªn CÇm

- Bê biÓn h×nh ®¶o hå (vÞnh): chÞu t¸c ®éng cña sãng ®Ëp vµo b·i biÓn g©y

nªn tÝch tô trÇm tÝch, hoÆc xãi, t¹o thµnh c¸c doi c¸t. Gi÷a c¸c doi c¸t cã

c¸c vïng n­íc ch¶y dµi theo bê, t¹o thµnh c¸c ®¶o hå, vïng n­íc nµy

th­êng hÑp.

b. Bê biÓn vïng nói: lµ vïng cã c¸c d·y nói ch¹y ra ®Õn bê biÓn. Cã thÓ cã

1 - 11

nh÷ng d¹ng bê:

- Bê biÓn däc : cã d¹ng trïng víi ph­¬ng cña c¸c d·y nói, nªn th­êng liªn

tôc, Ýt bÞ ng¨n c¾t.

- Bê biÓn ngang : kh«ng cïng ph­¬ng víi c¸c d·y nói, ®­êng bê khóc

khuûu, hay bÞ ®øt ®o¹n (mét sè ®o¹n bê biÓn ë miÒn Trung ViÖt Nam; VD:

ë ®Ìo H¶i V©n…).

- Bê biÓn d¹ng Eo vÞnh : cã c¸c d·y nói ch¹y däc vµ ch¹y ngang, h¹ thÊp

xuèng, ®ång thêi n­íc biÓn ¨n s©u vµo t¹o thµnh VÞnh (vÞnh Cam Ranh)

6. Bê biÓn ViÖt Nam

Tãm t¾t 1 sè nÐt chÝnh, sviªn ®äc thªm tµi liÖu

Bê biÓn ViÖt Nam dµi kho¶ng 3260km, b¾t ®Çu tõ Mãng C¸i – Qu¶ng Ninh ®Õn

Hµ Tiªn chia thµnh c¸c ®o¹n ®Æc tr­ng nh­ sau:

- §o¹n 1: Mãng C¸i - Cöa Nam TriÖu (B¾c H¶i Phßng) : vïng bê biÓn quanh

co, cao thÊp thÊt th­êng, phÝa b¾c lµ vïng bïn lÇy.

Tõ ®¶o C¸i BÇu ®Õn cöa Nam TriÖu : bê biÓn cã h×nh vßng cung, nªn cao h¬n,

t¹o thµnh c¸c c¶ng (Cöa ¤ng, Hßn Gai, C¸t Bµ, ...).

- §o¹n 2: Cöa Nam TriÖu - Vông n­íc ngät B¾c Quy Nh¬n : bê biÓn b»ng

ph¼ng, thÊp, cã c¸c c¶ng BÕn Thuû, ThuËn An, §µ N½ng.

- §o¹n 3: Tõ Vông n­íc ngät B¾c Quy Nh¬n - Mòi Dinh (ThuËn H¶i): D·y

Tr­êng S¬n ¨n s¸t ra biÓn, nªn bê biÓn khóc khuûu vµ cao, bê biÓn d¹ng nói, cã

c¸c c¶ng Quy Nh¬n, Cam Ranh.

- §o¹n 4: Tõ Mòi Dinh - Hµ Tiªn : ®Þa h×nh ®ång b»ng, bê biÓn thÊp, cã nhiÒu

cöa s«ng ®æ ra biÓn, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng.

7. KÕt luËn

Tãm l¹i, khi nghiªn cøu m«i tr­êng biÓn theo quan ®iÓm xÐt c¸c t¸c ®éng cña

nã lªn c«ng tr×nh biÓn cÇn quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau:

a) M«i tr­êng khÝ quyÓn: Nghiªn cøu c¸c yÕu tè cña KhÝ t­îng biÓn, bao

gåm NhiÖt ®é, ®é Èm, l­îng n­íc bèc h¬i, s­¬ng mï (tÇm nh×n xa), ¸p suÊt, giã

(bao gåm b·o), m­a (bao gåm d«ng).

1 - 12

b) M«i tr­êng n­íc biÓn: Nghiªn cøu 2 lÜnh vùc chÝnh:

- Thuû v¨n biÓn (H¶i v¨n): gåm c¸c yÕu tè ®éng lùc häc biÓn nh­ sãng, dßng

ch¶y, triÒu, n­íc d©ng vµ c¸c yÕu tè kh¸c nh­ nhiÖt ®é, mËt ®é

C¸ch ®äc c¸c ký hiÖu:

α alpha β beta γ gamma δ §elta ε epsilon ζ zeta η eta µ muy ν nuy ξ xi π pi ρ Rho σ sigma θ theta λ lambda τ Tau ϕ phi χ chi ψ psi ω omega