Bản Tin Vật Lý tháng 4 - 2011

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

1/50

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

2/50

W W W . T H U V I E N VAT LY. C O M

Bn Tin Vt LThng 4 - 2011

Th Vin Vt Lwww.thuvienvatly.com

[email protected] 4 nm 2011

Ni dung: Trn Nghim [email protected] Quc - [email protected]

Bin tp: Trn Triu Ph [email protected] k: Bch Triu, V VCng mt s Cng tc vin khc

Trong bn tin c s dng hnh nh v cc bi dch t cc tp ch ni tingPhysics World, Nature Physics, New Scientist, cng mt s tp ch khc.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

3/50

N i dungHi u ng Doppler ngh ch ..................................................................................... 1Ti n b m i v s nh l a nhi t h ch laser .......................................................B nh bi n i pha tr nn linh ho t hn ...........................................................Cc nh v t l Nh t B n kh c ph c h u qu ng t .......................................

ng t Nh t B n c th lm ngy ng n l i, lm d chtr c quay c a Tri t ............................................................................................L en i sao c th th i b t thin h ...............................................................

ng t Nh t B n lm d ch chuy n bng h Nam C c .................................LHC c th s l c my th i gian u tin c a th gi i ....................................

c a v i t photon hn .......................................................................................Dng laser ngn c n s va ch m v tr ................................................................Michio Kaku v tng lai c a v t l h c ...............................................................19/3: M t trng trn siu c n i m .......................................................................Phi thuy n Messenger i vo qu o Th y tinh .................................................RHIC t o ra ph n helium-4: ph n h t nhn n ng nh t ........................................

i n h t nhn khng nguy hi m hn i n than ....................................................Php o l ng t ph v gi i h n Heisenberg ......................................................Lm ch s tn x nh sng graphene ...............................................................S n xu t i n t n c ...........................................................................................Nh t B n mu n ng d ng tr thng minh nhn t o cho tn l a ...........................LHC l n u tin quan st th y m t h t hi m c m t ngay sau Big Bang ..........NASA cng b nh ch p b m t Th y tinh .........................................................S siu d n t h v ...............................................................................................Khi no m t ti u hnh tinh khng cn l ti u hnh tinh? ......................................Vn mn b n vnh sao M c v sao Th ..............................................................o tng hnh b nh c p kh i phng th nghi m ................................................

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

4/50

http://thuvienvatly.com 1

Hi u ng Doppler ngh ch

Bi u th hi n hi u ng Doppler ngh ch. nh sng pht ra t m t ngu n ang chuy n ng t ph i (vng trn mu v vng) b l ch xu ng pha t n s th p hn (sng mu ) v c o b i m t myn theo h ng chuy n ng ( a bn tri). Tuy nhin, p d ng chuy n ng theo h ng ng c l i (sb l ch sang t n s cao hn (sng mu xanh). y chnh xc l ci ng c l i c a hi u ng Doppler thn( nh:Nature Photonics)

S l ch Doppler c a m thanh ho c sngnh sng pht ra t m t ngu n ang chuy n

ng tr nn quen thu c i v i cc nhv t l cng nh nh ng ng i khc. Nay ccnh nghin c u Trung Qu c v Australiav a nhn th y m t s l ch Doppler ngh ch,k l hn, nh sng i qua m t ch t li uch t o t nh ng thanh silicon nh xu. Hcho bi t k t qu trn c th lm tng thmcng d ng c a hi u ng Doppler trong m ilo i ng d ng, t thin vn h c cho n ykhoa.

Trong hi u ng Doppler thng th ng, t ns c a sng pht ra, hay ph n x kh i, m tv t ang chuy n ng tng ln khi v t angchuy n ng v pha ng i quan st vgi m i khi v t ang chuy n ng ra xa.

y l v tr ng h p th nh t sng tr nnb nn khi chng truy n v pha ng i quanst v trong tr ng h p sau th sng bgin ra.

Nm 1968, nh v t l X Vi t Victor Veselago d on r ng sng i n ttruy n qua nh ng ch t li u c h ng s imi m v t th m m s x y ra hi nt ng ng c l i. T n s s gi m i vngu n ang chuy n ng v pha ng iquan st v tng ln khi ngu n chuy n

ng ra xa. y l v l n c a hi u ngDoppler t l v i chi t su t c a mi trm sng truy n qua. Trong khi chi t su tc a khng kh v nh ng mi tr ng tnhin khc u l n (ho c b ng) m t, thchi t su t c a cc ch t li u nhn t o vVeselago xt n c gi tr m.

Hi u ng Doppler ngh ch c hai nhv t l Anh quan st th y t n s v tuyvo nm 2003. Cng vi c ny lin quan

n vi c i u ch nh tnh ch t phn tn cm t ng dy truy n i n, sau choph n x m t xung v tuy n kh i m t xun

i n ang chuy n ng bn trong dy v s l ch t n s c a sng.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

5/50


Hi u ng Doppler quang ngh ch u tin

M t i khoa h c h p tc, ng u lSonglin Zhuang tr ng i h c Khoah c v Cng ngh Th ng H i, v Min Gu

tr ng i h c Cng ngh Swinburne,Australia, nhn th y hi u ng trn t ns quang h c. Cc nh nghin c u chi um t chm laser h ng ngo i qua m t m ngl i g m cc thanh silicon ng knh 2

m g n v i m t ci ang chuy n ngv ghi l i s l ch t n s c a nh sng r ikh i m ng. L m t tinh th l ng t , m ngl i trn c d i khe nng l ng c trngngn c m s i qua c a m t ng ng h pb c sng, v cc nh nghin c u cho bi tb ng cch i u ch nh cng su t pht c alaser c a h sao cho b c sng c a n phh p v i ra c a d i khe nng l ng th hc th cho khc x m tnh nh sng laser trn.

Ci kh l ch ng minh r ng nh sng bl ch Doppler ngh ch khi n i qua tinh thl ng t trn. Khng th nh v tr ngu nv my thu bn trong tinh th , cho nn ccnh nghin c u ph i tm m t phng phplo i tr s l ch Doppler bnh th ng mnh sng tun theo khi n truy n qua khngkh bn ngoi m ng. lm vi c ny, hs d ng php o giao thoa. H tch chmtia t laser pht ra thnh hai thnh ph n v

i u ch nh quang trnh c a chm tia khngi qua tinh th l ng t sao cho n ch u s

l ch Doppler thng th ng gi ng nhchm tia i qua tinh th . T n s phch thu c t s giao thoa c a hai chm tia cho

bi t s l ch t n s ch l do hi u ngDoppler ngh ch.

Theo Gu, th thu t l s p x p cc thanhsilicon sao cho m b o chm tia laser itheo l trnh n gi n nh t qua tinh thl ng t . Tuy nhin, cho bi t, vi c tnhra l ch Doppler ngh ch nh mong mu n

l r t kh v do khng th so snh lthuy t v i th nghi m c. i nghinc u cng th c hi n th nghi m trn, sd ng m t lng knh th y tinh bnh th ngthay cho tinh th l ng t , v nhn th

s l ch Doppler th ng nh trng i.Nh ng ng d ng th c ti n

Gu cho bi t k t qu c a nhm ng c t mquan tr ng v m t khoa h c, m t ph n vvai tr c b n c a hi u ng Doppler trongv t l h c v m t ph n v n cung c p thb ng ch ng th c nghi m cho hi n t ngkhc x m m ng i ta v n cn angtranh lu n. Ngoi ra, nghin c u m i nycn c nh ng ng d ng th c ti n. Th d ,ng ni, n c th a n nh ng phn tc i ti n c a vng tu n hon mu, v i vis d ng hi u ng Doppler thu n l n hi u

ng Doppler ngh ch c kh nng chia is php o ph i th c hi n khi o t c nh ng dng mu ph c t p.

Vladimir Shalaev t i tr ng i h cPurdue M m t nghin c u trn l m

t ph quan tr ng cho th y m t hi nt ng c b n c th t bi u hi n nh thno theo m t ki u khc th ng. ng chobi t th nghi m trn hi kho lo v thcth c v m t k thu t, n i h i ph i ol ch nh xu c a t n s (kho ng ch ng10Hz, so v i t n s trung tm ch ng1013Hz). V nhn d i gc ng d ngth c ti n, ng tin r ng nghin c u trn cth p d ng cho b t k k thu t no hi n nkhai thc hi u ng Doppler thng th ngth d nh s lm l nh Doppler c a ccch t kh nguyn t .

Tham kh o thm t iNature Photonics doi:10.1038/nphoton.2011.17.

Ngu n: physicsworld.com

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

6/50


Ti n b m i v s nh l a nhi t h ch laser

Cc nh nghin c u t i C s nh l a Qu c gia M v a ti n thm m t b c n a h ng n s nhivi c thu c cc i u ki n nhi t v s c nn c n thi t cho m t ph n ng t duy tr.

Cc nh v t l t i C s nh l a Qu c gia(NIF) M cho bi t h v a ti n thm m tb c quan tr ng trong n l c s n sinh nngl ng nhi t h ch b ng nh ng laser c cm nh. B ng cch t p trung 192 chm tialaser c a NIF ln trn m t bnh ch a vngnh xu, cc nh nghin c u d thu c

i u ki n nhi t v s c nn c n thi t chom t ph n ng nhi t h ch t duy tr m tc t m c h hi v ng s v t qua c trongnm t i.

T a l c t i Phng th nghi m qu c giaLawrence Livermore California v chnhth c m c a h i nm ngoi, NIF s cung

c p d li u cho s th nghi m v kh h tnhn ng th i th c hi n nghin c u c b n trong lnh v c thin vn v t l v v t plasma. C s trn cn nh m t i m c tiuh p nh t cc ng v deuterium v tritiumc a hydrogen ch ng minh tnh kh thic a s nhi t h ch laser cho s s n xu tnng l ng.

Nh ng ng v hydrogen ny s c chtrong nh ng qu c u beryllium nh b ngh t tiu, t chnh gi a m t bnh tr rb ng vng di m t inch g i l hohlraum.Khi lm nng ph n bn trong c a hohlraucc chm laser c a NIF s pht ra tia X l

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

7/50


cho cc qu c u beryllium n tung v, dos b o ton ng l ng, deuterium vtritium b nn l i nhanh. M t sng xungkch t v n lan ra khi lm tng nhi t

c a v t ch t b nn n m c cc h t

nhn v t qua l c y tng h c a chngv h p nh t l i.

M t trong nh ng m c tiu chnh c a NIF lthu c s nh l a, ngha l nh ngph n ng nhi t h ch s n sinh nhi tl ng tr nn t duy tr. Cc nh nghinc u hi v ng r ng b ng cch t cht ch ng20-30% nhin li u bn trong m i qu c u,th cc ph n ng s mang nng l ng nhi ug p 10 n 20 l n nng l ng do cc laser cung c p.

Nng hn c M t tr i

NIF l n u tin b t u th nghi m ccchm laser h i nm ngoi v hi n nay hainhm t i Lawrence Livermore cho bi t hc th thu c nh ng i u ki n nh mongmu n bn trong hohlraum. H lm cnh v y b ng cch s d ng cc qu c uplastic ch a helium, thay cho nh ng vinnhin li u th t s , v nh ng qu c u ny dphn tch hn, v b ng cch k t h p ccphp o th c nghi m c a h v i cc mph ng trn my tnh, cc nh nghin c unh n th y hohlraum bi n i g n 90% nngl ng laser thnh tia X v n nng ln t ich ng 3,6 tri u Celsius. H cn nh nth y qu c u b nn r t ng u, ngknh c a n co l i t ch ng 2 mili mtxu ng kho ng m t ph n m i mili mt.

Nh ng k t qu ny cn t t hn c cichng ti hi v ng, ng ch NIF Edward

Moses pht bi u. M i ng i lo ng ir ng chng ti s khng th thu c nhi

v hnh d ng nh mong mu n, nhngnh ng lo ng i khng x y ra. Mosecho bi t b c ti p theo s l thay th cc

qu c u plastic b ng nh ng qu c uberyllium ch a nh ng l ng deuterium vtritium khng u nhau, nghin c ucch chuy n sang s d ng nh ng vinnhin li u th t s , chng s ch a nh ngl ng b ng nhau c a hai ng v hydrogv ng i ta hi v ng l s nh l a.

Moses cho bi t ng hi v ng s nh l a sx y ra vo nm 2012. Nhng ng khng kv ng g thm, v ng i ta ph i x l qunhi u v n k thu t k t khi s xy dNIF b t u h i nm 1997. Th t v y, ngv cc ng s d on h i thng nmngoi r ng s nh l a s thu c vocu i nm 2010. Chng ti s c th t s nh l a kho ng ch ng ma xun homa h nm t i, ng ni. Nhng trongkhi ch i, t t nhin c r t nhi u v n v t l chng ta ph i gi i quy t tr c .

David Hammer, m t nh v t l plasma t itr ng i h c Cornell New York, chobi t r ng nh ng k t qu m i trn l ngkhch l . Tuy nhin, ng c nh bo r ngnghin c u trn c th c hi n m khngc s hi u tr n v n cc ph n ng x y ragi a nh ng chm laser v plasma bn tronhohlraum v r ng nh ng tng tc nh vc th ph v s i x ng r t chnh xc cvin nang nhin li u dnh cho s nh l a


8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

8/50


B nh bi n i pha trnn linh ho t hnCc ch t li u bi n i pha c s d ng

lu tr d li u trn cc a re-write,nhng yu c u cng su t tng i cao c achng khi n chng khng th c ti n chovi c s d ng trong i n tho i di ng cngnh ng d ng c di ng khc. Nay cc nhnghin c u M v a tm ra m t phngphp lm gi m th tch c a ch t li u bi n

i pha trong m t bit nh , c t gi m nhuc u cng su t i 100 b c l n so v inh ng d ng c t t nh t c m t trn thtr ng ngy nay.

Ch t li u bi n i pha l ch t li u ho t tnhtrn a DVD re-write v th ng ch t o tcc ch t chalcogenide nh germaniumantimony telluride vi t t t l GST. Sd ng nh ng xung i n p t o ra nhi t,nh ng ch t li u ny chuy n qua l i gi atr ng thi v nh hnh (off) v tr ng thik t tinh (on). Tr ng thi v nh hnh c

i n tr r t cao v tr ng thi k t tinh th ci n tr r t th p.

Nhanh hn Flash

Nh ng tr ng thi ny m b o m t khinng l ng ng t, th cc ch t li u trnth t l t ng cho vi c ch t o b nh khbi n i tng t nh a flash ho c ac ng. Ngoi ra, cc pha c th chuy n qual i ch trong vi nano giy, nhanh hnnhi u so v i Flash. Tuy nhin, ci kh lth ng c n n nh ng m c cng su ttng i cao chuy n qua l i gi a cctr ng thi v nh hnh v tr ng thi k ttinh trong cc bit nh GST.

gi i quy t v n ny, Eric Pop v ccc ng s t i tr ng i h c Illinois Urbana-Champaign s d ng ng nano carbon

xy nh cho cc bit nh GST c nanomt. H b ng cch t o ra nh ng khe tr ngnh xu bn trong ng nano, s d ng m tphng php g i l nh th ng i n. K thu t n gi n ny t o ra nh ng khe tr nc kch c bi n thin t 20 n 300 nm th ng trong ph n gi a c a ng nano. Titheo, cc nh nghin c u l p y khe nan

b ng m t l ng nh GST.

nh ch p hi n vi i n t mu gi ny cho th y bang nano carbon, m i ng c m t t bi pcm gi

Cc t bo pha trn v pha d i tr ng thi oncn t bo gi a th tr ng thi off. ( nh: FengXiong v Alex Jerez)

D ng c trn ban u tr ng thi off v cbit GST khi l ng ng l v nh hnh, v

i n tr cao ch ng 50 M . Khi thi t l pi n p gi a hai u ng nano (tc d ng

nh m t ti p xc ho c m t m i n i), thm t i n tr ng sinh ra trong khe nano vchuy n bit GST sang tr ng thi k t tinh.

i n tr c a pha k t tinh th p hn kho n100 l n, ch ng 0,5 M .

Tiu th cng su t c c th p

S chuy n tr ng thi ch x y ra trong lnh ch t li u ch a bn trong khe nano.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

9/50


i u ny c ngha l s tiu th nngl ng c c th p so v i cc d ng c tin ti ns d ng cc dy kim lo i l n hn nhi u k t n i ch t li u bi n i pha, Pop gi ithch.

Theo cc nh nghin c u, nh ng k t qutrn l r t quan tr ng, b i v cc ch t li ubi n i pha l cng ngh tri n v ng nh ttrong vi c thay th b nh Flash my tnhxch tay, i n tho i di ng v nhi u ngd ng di ng khc. S gi m tiu th cngsu t 100 l n c th ko di tu i th pin vtnh di ng nhi u l m, v r t cu c cn c

th a n nhi u ng d ng m i l n ai nghin c u cho bi t.

M c d cc nh nghin c u Illinois lmgi m s tiu th cng su t i hai b c

nhng c kh nng s khng th t t igi i h n c b n th p hn cho m t cngngh nh v y. Chng ti s tm cch lmgi m thm n a cng su t l p trnh (chngti ngh gi m thm 10 l n n a l c th ) v

ng th i c i thi n tin c y lu di c acc bit nh , Pop pht bi u.


Cc nh v t l Nh t B n kh c ph c h u qu ng t

Ph c h p Nghin c u My gia t c Proton Nh t b n (J-PARC) tr gi 1,5 t la, n m cch Sendai 200 h ng nam. Sendai l m t trong nh ng khu v c b nh h ng n ng n nh t b i tr n ng t. J-PARCho t ng trong t nh t ba ngy n a trong khi cc th t c ki m tra an ton ang c tri n khai.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

10/50


Cc nh v t l Nh t B n ang nh gitnh tr ng c a cc c s nghin c u c aqu c gia sau h u qu cn d ng t v sngth n hm th su r i. Cn ng t 8,9 Richter, v i tm ch n n m ngoi khi cch

b bi n pha ng Nh t B n 130 km, anggy tn ph kh c li t i v i vng b bi npha ng n c ny. Khi thin tai v a l ng,nay cc nh khoa h c ang b t u ctnh m c thi t h i i v i h t ngnghin c u c a qu c gia.

Hi n nay, Ph c h p Nghin c u My giat c Proton Nh t b n (J-PARC) tr gi 1,5 t

la, thi t b i vo ho t ng cch y hai nm, v n trong tnh tr ng ng c a vs ng ng ho t ng t nh t l ba ngy n atrong khi ng i ta ti n hnh ki m tra tnhtr ng an ton. N m b bi n pha ngNh t B n, cch Sendai m t trong nh ngkhu v c b nh h ng n ng n nh t c atr n ng t - ch ng 200 km v pha nam,c s nghin c u ny hi n c i nnhng v n cha c n c ch y. J-PARC lc s s n xu t nhi u lo i h t nh neutron,muon, kaon v neutrino t ba my gia t c:m t my gia t c th ng 200 MeV; m tsynchrotron proton 3 GeV; v m tsynchrotron proton 50 GeV.

Tuy nhin, theo gim c J-PARC, ngShoji Nagamiya cho bi t th phng thnghi m trn khng b nh sng b i sngth n v c s c xy d ng v i s cch ng ch u v i con sng cao 10 m. Th tmay l khng ai J-PARC b thng,Nagamiya cho bi t. Cng ch ng c v n b c x tr c tr c no.

M t nh gi s b t pha cc nh nghinc u chi n u hng gi ng h t ic s trn hm ch nh t cng cho bi t r ngtr n ng t khng gy thi t h i ng k

i v i cng trnh xy d ng t i J-PARCnh cc tiu chu n xy d ng nghim kh c.Tuy nhin, ng i quanh khu nghin c ub h ng nghim tr ng v i nh ng v t n tr ng n 50 cm. Nagamiya cho bi t ng

khng ch c l ph i m t bao lu n a th cs trn m i h i sinh v ho t ng tr l i.

Masatoshi Arai, gim c i di n c a Cs V t li u S ng (MLF) J-PARC, c

quan i u hnh ngu n ph v neutron c ac s trn, cho bi t thm r ng khng cvin ch c MLF no b thng trong tr n

ng t. Tuy nhin, ng cho bi t t m bith y ngn dng s n sinh neutron bd ch ch 30 cm v m c d quy m thi t hcho n nay l cha r, nhng c th msu thng n a th MLF m i tr l i nh bnth ng.

Cc k t qu b hon l i

Trong khi , th nghi mTokai to Kamioka (T2K), th nghi m s n sinh neutrino tsynchrotron proton 30 GeV c a J-PARC vg i chng n my d h t kh ng lSuperKamiokande n m cch xa 300 kmtrong m t m qu ng d i lng t thnph Hida, d ng nh v n bnh an v s .David Wark, tr ng Imperial CollegeLondon v l c u pht ngn vin qu c tc a T2K, cho bi t th nghi m trn v n ach y lc ng t, nhng n cng ng ngay v k t hm v n cha c kh i ng l i.

Tnh tr ng c a th nghi m v cc my git c l cha r rng, ng ni. C m t sthi t h i bn ngoi i v i cc ta nh vm t s thi t h i i v i ng x v ccd ch v do ng t gy ra. Tuy nhin, cc s chnh c tr v ng trn nh ng cnh i ch m t i n n bn d i cho nn hv ng s thi t h i s t thi. Cho n naycha c nh nghin c u no i vo cc tanh trn, cho nn khng th nh gi thi th i i v i cc th nghi m.

Wark cho bi t tr n ng t hm th sutu n tr c x y ra ch vi ba pht tr c kcc nh nghin c u T2K chu n b trnh bnh ng k t qu u tin c a h thu c c s ny. Nh ng k t qu s cng b

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

11/50


vo th t ngy mai t i m t h i ngh knhthin vn neutrino Venice.

Trong khi , phng th nghi m v t l nngl ng cao KEK, n m cch Tokyo 50 km v

pha ng b c, Tsukuba, thnh l pm t i ng c u kh n c p ng t, ngu l Atsuto Suzuki, t ng gim c KEK.i s b t u th m tra cc c s trong

tu n ny. Trong m t bi pht bi u, phngth nghi m trn cho bi t h c m t s thi th i v nh c a v c s , tuy nhin khngc bo co no v tnh tr ng thng vongt i a i m trn.

Hitoshi Murayama, gim c Vi n V t lv Ton h c V tr (IPMU), c quan c trs t i tr ng i h c Tokyo, cho bi tkhng c s thi t h i i v i c s v t ch tc a tr ng h c trn v ta nh IPMU. Tuy

nhin, Murayama r t quan tm n cc nhnghin c u t i tr ng i h c Tohoku Sendai, ngi tr ng n m su 10 km trong

t li n. Trong khi ti bi t khng c ss p cng trnh xy d ng no, nhng s

thi t i n, n c v kh t, v s thi u hth c ph m ang tr nn c p thi t.

Cu i cng, ba nh nghin c u J-PARC,cng nh ng nh khoa h c ni khc, c g i n l ph n ng Fukushima

ti n hnh kh o st phng x . K t tr nng t hm th su, c hai v n x

ra t i c s trn. Cc k s hi n ang bmn c bi n vo l ph n ng ngn ch ntan ch y c th x y ra c a nhin li u h tnhn.


ng t Nh t B n c th lm ngy ng n l i, lm d ch

tr c quay c a Tri tHm 11 thng 3 v a qua, cn a ch t 9,0 Richter Nh t B n c l lm ng n di c a m i ngy Tri t v lm d ch chuy n tr c quay c a n. Nhng b n khng nv b n s ch ng th y s khc bi t g u.S d ng m t c tnh c a C c a ch t Lin bang Hoa K v s tr t t trong m t ch n, nh nghin c u Richard Gross t i Phng th nghi m S c y Ph n l c c a NASPasadena, California, p d ng m t m hnh ph c t p th c hi n m t tnh ton l tb v m c nh h ng c a tr n ng t v a qua Nh t B n tr n ng t lt nm 1900 i v i chuy n ng quay c a Tri t. Cc tnh ton c a ng cho th ythay i phn b kh i l ng c a Tri t, cn a ch n Nh t B n lm cho Tri

nhanh hn m t cht, lm chi u di ngy ng n i ch ng 1,8 micro giy (m t micro giyph n tri u c a m t giy).Cc tnh ton cn cho th y cn a ch n Nh t B n lm d ch chuy n v tr tr c hnTri t (tr c m qua kh i l ng c a Tri t cn b ng) i kho ng 17 cm, v pha133 ng. Tr c hnh h c c a Tri t khng trng v i tr c b c nam c a n; chng nhau kho ng 10 m. S d ch chuy n ny tr c hnh h c c a Tri t s lm cho Tri

o i m t cht khi n quay trn, nhng n s khng lm d ch chuy n tr c Tri t tkhng gian, duy ch nh ng l c bn ngoi nh l c ht h p d n c a m t tr i, m t trnghnh tinh m i c th tc d ng nh th .

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

12/50


nh Tri t nhn t Ph B cx k Ch p nh Phn gi iTrung bnh c a NASA g n trnv tinh Terra. nh: NASA

C hai php tnh c kh nng s thay i khi d li u v tr n ng t c tinh ch so snh, sau tr n ng y 8,8 Richter h i nm ngoi Chile, Gross c tnh tr

t Chile s lm ng n chi u di c a ngy i kho ng 1,25 micro giy v lm d ch chuyhnh h c c a Tri t i ch ng 8 cm. M t php tnh tng t th c hi n sau tr n ng Richter h i nm 2004 trn o Sumatran cho bi t cn a ch n lm ngy ng

micro giy v lm tr c hnh h c c a Tri t d ch chuy n 7 cm. M t tr n ng t n chuy n ng quay c a Tri t nh th no l ty thu c v c l n c a n, v

v chi ti t c a v t n t a ch t b tr t.Theo Gross nh n xt, trn l thuy t, b t c nguyn nhn no lm phn b l i kh i l nTri t cng s lm thay i chuy n ng quay c a Tri t.Chuy n ng quay c a Tri t lun thay i l k t qu khng ch c a nh ng tr n m cn c a nh ng tc ng l n hn nhi u c a cc bi n i v gi trong kh quy n vch y i dng, ng ni. Trong th i gian m t nm, chi u di c a ngy tng ln v gkho ng m t mili giy, hay kho ng b ng 550 l n m c bi n i gy ra b i cn a B n. V tr c a tr c hnh h c c a Tri t cng lun lun thay i, kho ng 1 m trong hay kho ng b ng su l n s bi n i do ng t Nh t B n gy ra.Gross cho bi t trong khi chng ta c th o l ng cc tc ng c a kh quy n v i dchuy n ng quay c a Tri t, th nh h ng c a ng t, t nh t l cho n nay, vqu nh m o l y. S bi n i chi u di c a ngy theo tnh ton do ng t gyhn nhi u so v i chnh xc m cc nh khoa h c hi n nay c th o s bi n i chc a ngy. Tuy nhin, v v tr c a tr c hnh h c c th o c n chnh xc kho

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

13/50


cho nn s d ch chuy n 17 cm nh c tnh t tr n ng t Nh t B n th t s c thqsneeus nh cc nh khoa h c c th lo i b tng x ng nh ng tc ng l n hn c aquy n v i dng ra kh i cc php o chuy n ng quay c a Tri t. ng v nhkhoa h c khc s nghin c u v n ny khi c thm nhi u d li u m i c cng b

Phn tch S thay i TerraSAR-X c a khu v c Sendai, Nh t B n. B n cho th y khu v c duyn h i nh h ng b i tr n ng t 9,0 Richter kch ho t con sng th n gy ph ho i kh ng khi p, gi

nghn sinh m ng cha c cng b v e d a s an ton c a m t s l ph n ng h t nhn Nh t. nhDeutsches Zentrum fur Luft- und Raumfahrt (DLR) - German Aerospace Center

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

14/50


Gross cho bi t nh ng s bi n i chuy n ng quay v tr c hnh h c c a Tri t dogy ra s khng nh h ng g n cu c s ng th ng nh t c a chng ta. Nh ng thay trong chuy n ng quay c a Tri t l hon ton t nhin v lc no m ch ng x y rani. M i ng i khng nn lo l ng v chng.Ngu n: JPL/NASA, PhysOrg.com

L en i sao c th th i b t thin h

nh minh h a nh ng b t tia gamma do Knh thin vn v tr Tia gamma Fermi khm ph h i nm ngoi.NASA)

Nh ng ci b t kh ng l ch a cc ch t li upht x tia gamma bao xung quanh D iNgn h c t o ra b i l en n m t itrung tm c a thin h c a chng ta v n

r t thm n sao l k t lu n c a m t inh thin vn qu c t .

H i thng 11 nm ngoi, cc nh thin vns d ng Knh thin vn v tr Tia gammaFermi cng b cc chi ti t c a m t c utrc kh ng l tr c y cha t ng trngth y bng ra t li c a D i Ngn h (xemhnh). Tr i ra ch ng 25.000 nm nh sng

ln pha trn v pha d i a chnh c athin h c a chng ta, g bao s c nt c ahai ci b t pht x tia gamma ny g i m t s gi i phng nhanh v quy m l n

c a nng l ng l nguyn nhn sinh rachng.

M t s nh thin vn cho r ng l ensiu kh i n m t i tm c a thin h c achng ta ang c p nng l ng cho nh ngci b t b n trn, nhng qu trnh chnhxc th v n cha ai r. Nay m t i g mcc nh nghin c u ng u l K S Chen

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

15/50


t i tr ng i h c Hong Kong v a sngt o ra m t m hnh gip gi i quy t v n trn.

B t gi cc sao

Ti ang lm vi c v i Vladimir Dogiel,thu c Vi n V t l P N Lebedev Moscow,v m i lin h gi a nh ng hi n t ng nngl ng cao b t th ng t i trung tm thin hv s b t gi sao do l en trung tm gyra, Cheng pht bi u. Khi chng ti nhnth y s khm ph ra cc b t h i nm ngoi,chng ti nh n ra r ng cng l m thi n t ng c th bao g p trong m hnhc a chng ti.

L en t i tm c a D i Ngn h l m t v tth k ch x v i kh i l ng g p b n tri ul n kh i l ng c a M t tr i. N n i ti ng lnu t g n h t b t k ci g bn m ng n qug n, v m hnh c a Cheng xu t r ng nnu t l y cc ngi sao t c 100 saotrong m i 3 tri u nm. Cc nh thin vnh c tin r ng ch c 50% kh i l ng c angi sao b l en n th t; cn phn n akh i l ng cn l i b n ra khng gianv tr tr c khi t t i i m khng thquay tr l i.

S hi ny th i ra nh ng dng plasma r tnng v i nng l ng kho ng 10 keV vo qu ng thin h bao xung quanh, lmtng nhi t xung quanh. Khi nng ln,qu ng thin h gin n . M hnh c aCheng m t lm th no, khi l en ti p

t c n th t sao, cc sng xung kch ct o ra khi plasma nng lin t c v u c bm vo qu ng thin h. Chng t

s d ng s tng t c a vi c M t tr i phgi m t tr i vo h m t tr i, Cheng ni.

Khi gi m t tr i th i tung plasma, n cnsinh ra m t ci b t: l nh t quy n.

Cc my gia t c h t

M i sng xung kch tc d ng nh m t mgia t c, lm tng t c c a cc electronbn trong plasma n g n t c c a nhsng. Th t v y, Cheng hi v ng r ng nngl ng c a sng xung kch pha tr c t itm thin h l l n g p 100 l n nng l nt o ra b i m t v n sao siu m i. Nh ngelectron t c cao ny tng tc v i ccphoton trong qu ng thin h, a m t sh t trong chng ln n nng l ng tiagamma quan st th y cc b t.

S xc nh n l thuy t c a Cheng c th sdi n ra. Chng ti hi n ang ch y chtrnh m ph ng ti p theo c a mnh vchng ti hi v ng c c m t b n lthuy t c a s phn b tia gamma trongqu ng thin h. B n c a chng ti khi

c th snh v i nh ng b n xy d nqua cc quan st b ng knh thin vn,Cheng gi i thch. Cng vi c ang tri nkhai nhng chng ti hi v ng c m t s kqu trong su n chn thng t i.


8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

16/50


ng t Nh t B n lmd ch chuy n bng h NamC cTr n ng t l n Nh t B n hm th sutu n tr c lm cho m t dng bng hkh ng l Nam C c nh t th i tng t c.

Khi nh ng con sng a ch n m t do tr nng t gy ra truy n i kh p th gi i,

chng gy s c p ln dng bng hWhillans Ty Nam C c, lm cho n tr t

i ch ng n a mt.Chuy n ng c pht hi n b i JakeWalter tr ng i h c California, SantaCruz, v cc ng nghi p c a ng. H theodi kh i bng h t xa California. Hcho bi t s ki n trn l m t ci nhn thv , nhng n s khng lm m t n nhdng bng h trn.

Dng bng h Whillans d n bng t T ng

Bng Ty Nam C c vo Th m Bng Ross.K t nm 2007, Walter v cc ng s s d ng cc tr m vng GPS trn t ng bngtrn theo di s chuy n ng c a n. Hcho bi t dng bng tng t c ln g p

i trong m t ngy trong nh ng s ki ntr t ko di ch ng 30 pht.

Kh i bng h trn th ng d ch i t c trung bnh kho ng m t mt m i ngy.Nhng trong m t s ki n tr t, n tr t ikho ng n a mt m i t. Nh ng s tr t

t ng t lin quan n th y tri u, v chng m nh sinh ra nh ng sng a ch n c

th ghi l i b i cc tr m t C c Nam vThung lng Kh Nam C c.

C l cn a ch n 9,0 Richter lm rungchuy n n c Nh t hm th su tu n tr c

l nguyn nhn lm kh i bng h tr t itheo m t ki u tng t nh v y.

Dng bng h tr t nhanh. ( nh: NASA/LIMA)

Khi Walter v cc ng s c a ng phntch d li u GPS t dng bng h hm thhai, h m t s ki n tr t x y ra s mhn trng i. Phn tch chi ti t hn choth y n s ng khi nh ng cn sng ach n m t do tr n ng t Nam Phi vlan t i Nam C c.

c bi t, nh ng tr n ng t l n sinh nh ng sng a ch n c th lan truy n khhnh tinh vi vng tr c khi bi n m t.

Tr n ng t Chile h i nm ngoi cc m t tc d ng tng t i v i dngbng h Whillans, Walter pht bi u. lm t ci nhn th v nh m tm hi u xemnh ng tr n ng t l n c th nh hnh th no i v i chuy n ng bng h

Walter v cc ng s mu n kh o st dli u t nh ng tr n ng t l n khc hi u xem nh ng tr n ng t c linquan n nh ng s ki n tr t c a dngbng h Whillans hay khng.

Ngu n: New Scientist

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

17/50


LHC c th s l c myth i gian u tin c a thgi i

N u nh l thuy t m i nh t c a TomWeiler v Chui Man Ho l ng, thMy Va ch m Hadron L n (LHC) cmy va ch m h t l n nh t th gi i ivo ho t ng th ng xuyn h i nmngoi c th s l c my u tin ckh nng lm cho v t ch t du hnhng c dng th i gian.

Hai nh v t l l thuy t Thomas Weiler, ph i, v

Chui Man Ho. nh: John Russell / i h c Vanderbilt

L thuy t c a chng ti l m t pht ndi, Weiler th a nh n, ng l gio s v t lt i tr ng i h c Vanderbilt, nhng nkhng vi ph m b t k nh lu t v t l hayrng bu c th c nghi m no.

M t trong nh ng m c tiu chnh c a LHCl tm ra boson Higgs v n hay l ng trnh:h t m cc nh v t l vi n d n gi i thcht i sao cc h t nh proton, neutron velectron l i c kh i l ng. N u nh c myva ch m thnh cng trong vi c t o ra bosonHiggs, th m t s nh khoa h c d onr ng n s ng th i t o m t h t th haig i l h t n Higgs.

Theo l thuy t c a Weiler v Ho, nh ng hn ny s c kh nng nh y vo m t ch

kch b sung th nm trong chng cth di chuy n t i lui trong th i gian v xuhi n tr l i trong tng lai ho c qu kh

M t trong nh ng ci h p d n v i phnphp du hnh th i gian nh th ny l ntrnh c ton b nh ng ngh ch l quantr ng, Weiler ni. V du hnh th i gianb h n ch v i nh ng h t c bi t ny, cnn khng c kh nng cho m t ng i ing c dng th i gian v gi t ch t cha mmnh tr c khi b n thn anh ta cho i,ch ng h n. Tuy nhin, n u cc nh khoah c c th i u khi n s s n sinh cc hn Higgs, th h cng c th g i tin nh

n qu kh ho c tng lai.

Bc tch brane

Vi c ki m tra l thuy t c a cc nh nghinc u trn s l cc nh v t l theo di xemc my va ch m c b t u nhn th y cch t n Higgs v cc s n ph m phn h yc a chng c xu t hi n t pht hay khngN u c th Weiler v Ho tin r ng chng s c t o ra b i cc h t i ng c th i gia

xu t hi n tr c khi cc va ch m t o rchng.

L thuy t c a Weiler v Ho xy d ng trnl thuy t M, m t l thuy t c a t t c . Mnhm nh cc nh v t l l thuy t phttri n l thuy t M n ch n c th dungd ng tnh ch t c a m i h t h nguyn tv l c bi t, k c l c h p d n, nhng

i h i 10 ho c 11 chi u thay v b n chiquen thu c c a chng ta. i u ny d n t

xu t r ng v tr c a chng ta c thgi ng nh m t ci mng hay m t braneb n chi u tri n i trong m t khng-th igian a chi u g i l bulk.

Theo quan i m ny, nh ng vin g ch ctrc c b n c a v tr dnh ch t vnh vi nvo brane v v th khng th i vo nh nchi u khc. Tuy nhin, c m t s ngo i l

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

18/50


M t s ng i cho r ng l c h p d n, ch ngh n, y u hn nh ng l c c b n khc v nkhu ch tn sang nh ng chi u khc. M tngo i l c kh nng n a l h t n Higgsnh xu t, h t ph n ng v i s h p d n

nhng khng ph n ng v i b t k l c c b n no khc.

Cu tr l i n m cc neutrino?

Weiler b t u nghin c u s du hnh thgi i cch y su nm tr c gi i thchnhng d th ng quan st th y trong m tvi th nghi m v i cc neutrino. Neutrinom nh danh l nh ng h t ma qu v chngr t hi m khi tng tc v i v t ch t bnhth ng. Hng t neutrino i qua c th c achng ta trong m i giy, nhng chng tach ng n chng v chng lao quanhng khng nh h ng n chng ta.

Weiler cng cc ng nghi p Heinrich Psv Sandip Pakvasa t i tr ng i h cHawaii i n m t l i gi i thch c a ccd th ng d a trn s t n t i c a m th t gi thuy t g i l neutrino v sinh. Trnl thuy t, neutrino v sinh cn kh phthi n hn neutrino bnh th ng v chng chtng tc v i l c h p d n. K t qu lneutrino v sinh l m t h t khc n a khngg n v i brane v v th c kh nng i quanh ng chi u b sung.

Weiler, Ps v Pakvasa xu t r ngneutrino v sinh truy n nhanh hn nhsng b ng cch i t t qua cc chi u bsung. Theo thuy t tng i t ng qutEinstein, c nh ng i u ki n nh t nh

trong s chuy n ng nhanh hn t c nh sng l tng ng v i s chuy n

ng ng c th i gian. i u ny a ccnh v t l n v i th gi i suy on c a sdu hnh th i gian.

Nh ng t ng mang tnh khoa h c vi nt ng

H i nm 2007, cc nh nghin c u trn,cng v i nghin c u sinh Vanderbilt,James Dent, ng m t bi bo t a Du hnh th i gian neutrino trn websiteb n th o, mang l i l ng theo di kh

ng.

Quan i m c a h lt ng cho h vo hai quy n ti u thuy t khoa h c vi nt ng.L thuy t T i h uc a Mark Alpert c t p ch New York Times m t l

phin b n g c v t l c aM t m DaVinci, vi t trn t ng c a cc nhnghin c u trn v nh ng neutrino i t tvo cc chi u b sung. Tc ph mC myTh i gian Tnh c c a Joe Haldeman vi tv m t chng sinh vin MIT i du hnhth i gian v trong c ph n lu c a tgi m t m i lin h gi a quy n ti uthuy t v i lo i du hnh th i gian m DentPs, Pakvasa v Weiler m t .

Ho l nghin c u sinh cng lm vi c v iWeiler. L thuy t c a h m t trong m tbi bo ng trn webiste b n th oarXiv.org hm 7 thng 3.

Ngu n: i h c Vanderbilt, PhysOrg.com

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

19/50


c a v i t photon hn

C ng c a nh sng c n thi t c dli u t m t a quang c th gi m i ngk b ng cch s d ng cc photon v ngvu l theo l i m t nh v t l Anhqu c. Quan i m trn, cho n nay cha c xc nh n b ng th c nghi m, c th

cho php lu tr nhi u d li u hn trn cca CD ho c DVD v a n nh ng lo i

mi tr ng lu tr quang re-write m i.

nh sng v ng vu c kh th tng thm hi u su tDVD hay khng?

S v ng vu l m t tnh ch t c l ng tcho php cc h t c m i quan h g n gihn ci m v t l c i n cho php. M t thd n i ti ng c a hi n t ng ny l s tnglin Einstein-Podolsky-Rosen (EPR) gi av tr v xung l ng c a cc c p photon.

i u ny khng gi ng v i nh sng laser dng c cc a quang thng th ng,

chng khng c m i tng lin m nh nhv y gi a cc photon.

nh sng EPR c th t o ra trong phng tnghi m v Stefano Pirandola tr ng h c York, Anh qu c, tnh c r ng nc th mang l i m t phng php m i

c d li u t cc a quang. Pirandola n t ng trn khi ang xem xt m t b

nh g m m t t p h p nh ng t bo, m i bo c hai su t ph n x kh d. Su t phx cao bi u di n 1, v su t ph n x thbi u di n 0.

o c ng sngTrong h do ng xu t, nh sng i t i bo nh v m t detector ghi l i c ng c a nh sng ph n x . nh sng cng g i tr c ti p t ngu n pht n detector,t o ra nh ng mode m ph thu c c ttng c ng kh nng c c a cc t bob ng cch khai thc nh ng tng lin cth c bn trong cc tn hi u (xem hnh bd i). Chng ti khng bi t mode m c

l c n thi t hay khng, Pirandola th anh n.

ng tin r ng khu ch i thng tin skhc bi t v thng tin trch xu t b i m tngu n EPR v m t ngu n c i n t tnh t c th g n nh 100%. Khi khu ch i b ng 100% c ngha l ngu nEPR h i ph c ton b thng tin m t cchhon h o, trong khi t t c nh ng ngu n c

i n khng th c c b nh trn.

Trong a s tnh hu ng, vi c t o ra m t hth c ti n d a trn nh sng v ng vu lc c k kh khn, v s tng tc v i mitr ng lm ph h y s v ng vu. Theophn tch c a Parandola, h c a ng skhng ph i ch u s ph n . Cc tnh tocho th y cc php o su t ph n x t bokhng b suy y u b i cc photon cn l i

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

20/50


bn t ng h i t i detector sau khi b tn xb i mi tr ng.

a l thuy t vo th c t

Thch th c l n nh t i v i vi c xy d ngm t h th c t d a trn tnh ton c aPirandola l vi c ch t o m t ngu n EPR thch h p. Nhng kh khn ny ch ng ph il n lao g l m, v nh ng ngu n nh v y c t o ra nhi u phng th nghi m

quang h c l ng t . Cng vi c ny cth c hi n trong m t qu trnh g i l bi n

i tham s d i, nh nh sng pht rat m t laser bm i t i m t tinh th phituy n c bi t mang l i cc c p photon

v ng vu.Pirandola cho r ng m t h th c t c th sd ng ch vi ch c photon c m i t bo.Tuy nhin, i u ny khng c ngha l c nthi t ph i c cc detector m photon cthn, t ti n. Thay vo , tn hi u ph nx t cc t bo c th k t h p v i tn hi ut laser bm, tr c khi b tch thnh haiph n, m i ph n tc ng ln quang detector c a ring chng. Nh c c u ny, tn hi u

vo c khu ch i thnh m t tn hi u v m tr c khi c o l y.

Tuy nhin, cho d c ch ng minh cm t h nh v y l t t hn nhi u trong vi c

c d li u CD v DVD, nhng kch c vchi ph c a n khi n n khng th c ti n iv i ng d ng ny. Kh khn l n nh t lvi c hi n th c ha nh ng ngu n nh sngEPR nh v hi u qu . M t cng nghtri n v ng l s pht x hai photon t cc

ch t bn d n, Pirandola ni. [M t ngunh v y] c th t o ra cc photon tnglin t c r t cao, v ng th i c kchc nh

S cch th c s d ng nh sng EPR c dli u t m t a quang. B c g m m t b truym t u c (d i), v m t tn hi u sng EPR (Sph n x t m t bit nh (trn). nh sng ph n x c g i n b nh n cng v i tn hi u m (I).

( nh:Physical Review Letters)

Nh ng k t qu b t ng

M t nh nghin c u ch ng b t ng g trnh ng k t qu c a Pirandola l Seth Lloy

Vi n Cng ngh Massachusetts (MIT).C c u c xem xt r t g n v i s r isng l ng t , v chng ti xc nh nr ng s r i sng l ng t khng th lmcng vi c d tm pht hi n t t hn nh ngc c u c i n.

ng cho bi t nghin c u c a Pirandola lr t quan tr ng, n cung c p m t th dhi m g p c a m t php o c l ng t lt ng k tr c khi m t php o c i n


8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

21/50


Dng laser ngn c n s vach m v trCc v tinh trn qu o xung quanh Tri

t c nguy c va ch m v i nh ng v t thc xu t x v tr , chng l m nh v c anh ng s m nh v tr ho c sinh ra trongcc va ch m v tinh. Nhng nay m t ig m cc nh nghin c u t i NASA tin r ngh c th tm ra m t gi i php tng i rti n x l nh ng ph th i v tr ny chi u m t laser cng su t trung bnh vo vtr v thc p b t k v t th no s p vach m ra kh i ng i nguy hi m .

Tri t chng ta b vy quanh b i hngnghn v t th nhn t o b v t b , t nh ngt ng tn l a qua s d ng cho n nh ngh t n c sn. Ngay c m t m nh v n r tnh cng c s nguy h i i v i cc v tinh

ang ho t ng v chng ang chuy n ng t c hng ch c nghn km m i gi . H i

nm 2009, m i e d a va ch m v tinh lm nh m trn bo ch khi m t v tinhqu c c a Nga lm ph h y m t v tinhvi n thng Iridium khi n cho s l ngm nh v n cn nhi u thm.

Cc m ph ng trn my tnh cho th y trongnh ng qu o Tri t t m th p thngd ng nh t ( cao ch ng 800 n 1000km), t c nh ng m nh v m i sinh raqua cc va ch m v t qu t c ccm nh v ri tr xu ng Tri t. i u nyc ngha l khng c n phng thm s m nhm i no n a th s l ng m nh v v trv n c ti p t c tng thm. y chnh lh i ch ng Kessler do nh khoa h cNASA Don Kessler l n u nh n ra vonm 1978.

Cc xu t phng n lo i tr cc m nhv v tr th ng l tm cch a chng vonh ng qu o ngy m t th p hn. Th d

nh t ng dng r bt y cc v t thxu ng g n Tri t hn v dng cc chlaser m t t truy n l c li l i cho v t thb i vi c lm bay hi v t ch t b m t c aM i xu t c th tiu t n hng ch c tri

la tri n khai v do nguy c m nh ve d a v tinh v n l tng i th p, cho

nn ch ng c c nhn, t ch c no mu nchi ti n th c hi n.

nh minh h a cc m nh v nhn t o trong qu Tri t t m th p, Kch th c tng i c a ccm nh v v Tri t khng v theo t l . ( nh: Cquan V tr chu u)

Nay m t i khoa h c, ng u l JameMason Trung tm Nghin c u Amesthu c NASA v Hi p h i Nghin c u Vtr Cc tr ng i h c California, v a

n m t phng php khc. H khng chr ng vi c nh b t m t v t th ra kh i q

o i h i m t chm laser c cng su thng tri u watt. Thay vo , h xu t d ng m t laser vi kilowatt lm thay v n t c c a v t th qu o v a n ra kh i ng i c a m t v t th ths p va ch m. S thay i d dng x yb i xung l ng c a cc photon trong chmlaser.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

22/50


K ho ch s l lin t c lo i tr c h i vach m gi a hai m nh v v tr b t k c ng knh 5cm ho c l n hn, s d ng d

li u radar do M ng Gim st V tr M cung c p. Cc v t th trn hnh trnh va

ch m s c theo di b ng m t knh thinvn quang h c v chm tia laser s cchi u theo quang trnh chnh c a knh thinvn vo trong v tr .

S d ng m t m ph ng trn my tnh,Mason v cc ng s tnh c nguy c c a hn n a s va ch m c th x y ra trongqu o Tri t t m th p c th gi m i

ng k b ng cch s d ng m t laser thng m i 5 kW g n trn m t chi c knhthin vn 1,5m t u g n hai a c c(v a s cc v t th trong qu o g n

a c c). C kh nng tiu t n khng hnn a ch c tri u la, tnh lun chi ph thi tb quang thch ng, h cho bi t phngphp ny c th l m t gi i php thay th rhn nhi u cho vi c lo i b tr c ti p ccm nh v v tr , v h tnh c r ng t c

va ch m th p hn nhi u s mang n sl t ng c h i ch ng Kessler trong vng vith p k .

Tuy nhin, thnh vin i WilliamMarshall, cng Trung tm Ames NASAv Hi p h i Nghin c u V tr Cc tr ng

i h c, cho bi t c m t s sai s nh t nh

trong m hnh trn, m t trong s chng lb n ch t chnh xc c a nh ng v t th troqu o. ch ng minh tnh kh thi c ak ho ch trn s i h i l p rp m t lasethch h p v chi u n qua m t knh thin

vn hi n c, ng th i cho ch y cc mhnh m nh v v tr xem k ho ch trth t s c th o ng c h i ch ng Kesstrong th i gian lu di hay khng. Cc nhnghin c u cho bi t s h u thu n qu c t

tri n khai k ho ch c a h l h t s c thi t, v vi c chi u nh ng chm laser votrong v tr th ng khi n ng i ta lo ngv v n an ton.

Kessler nay l m t c v n t v m nh vv tr v ng ni v cng trnh nghin c um i ny nh sau: th t ng khch l xem xt nh ng t ng m i c th ngc n s tng tr ng dn s m nh v qu hay khng. Nhng ng cho bi t m t lasecng su t kilowatt ch c th lm thay qu o c a nh ng v t th kh nh v do

n s khng c tc d ng trong vi c ngc n nh ng v va ch m tn kh c nh t thd nh s va ch m c a hai v t th l n, cnguyn v n. H ny c th lm gi m ms nhu c u lo i b m nh v , nhng nkhng ph i l m t gi i php tr n v n, nni.


8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

23/50


Michio Kaku v tng laic a v t l h c

L ng i ng sng l p ra l thuy t tr ngdy, Michio Kaku l m t tc gi vi t schn i ti ng, ng i d n chng trnh truy nhnh v nh ph bi n khoa h c c nhi ung i bi t t i. Tc ph m m i nh t c a ng:V t l h c c a Tng lai: Khoa h c s lmthay i cu c s ng c a chng ta nh th no vo nm 2100 c vi t d a trnnh ng cu c ph ng v n v i hn 300 nhkhoa h c thu c t p u trong lnh v cnghin c u c a h . Aaron Leonard g png t i phng lm vi c c a ng tr ngCao ng Thnh ph New York trao iv ci nhn tng lai c a ng v lm thno ng l i thnh t trong lnh v c khoah c v truy n thng.

Khoa h c s mang l i nh ng l i ch gcho m t ng i bnh dn trong tng lai?

Ngy nay, m t chi c my MRI bnhth ng chi m m t khng gian ch ng b ngcn phng lm vi c ny, lm h n ch nin c th c l p t v s d ng. y lv c n c nh ng cu n dy kh ng l sinh rat tr ng cng m nh cng t t thu l ynh ng hnh nh tuy t di u c a bn trong c th . S d ng cng ngh my tnh, ci hara chnh l v t l ng d ng, ngy nay b nc th b l i cho tnh khng ng nh t c at tr ng . My MRI nh nh t th gi i,do cc nh v t l c ch t o, cao ch c m t foot (c 30,5 cm). Cu i cng [trong

tng lai] n s c kch c c a chi c i ntho i di ng v c th s d ng m i ni.

Chng ta cng s h ng l i t cc chipADN s d ng cng ngh Thung lngSilicon nh v t bo ung th s m hngth p k tr c khi chng hnh thnh m. Tbo ung th khi s c i u tr b ngcng ngh nano. G n y, ti c n tra

v i m t trong nh ng nh nghin c u hngu th gi i v h t nano. C y lm vi c

Vi n Y t Qu c gia Washington v sd ng cc phn t nh bom thng minh

tiu di t cc t bo ung th. Chng ta anni t i m t cu c cch m ng trong nghinc u ung th. Trong tng lai, ha h c trli u trng s ban s nh con a ht muv y.

Michio Kaku. ( nh: Andrea Brizzi)

ng vi t r ng nh lu t Moore l thuy t ni r ng t c my vi tnh tngln g p i trong ch ng m i hai nm khng cn ng i v i cc d ng csilicon trong bao lu n a, ng c th gi ithch g khng?

Chng ta ang ch ng ki n s b t u kthc c a nh lu t Moore v hai nguyn dsau. M t l nhi t sinh ra l h qu c a vith c hi n qu nhi u php tnh i n t trom t khng gian qu nh b. Hai l s r rl ng t - nguyn l b t nh Heisenbergcu i cng u i k p cc nh thi t k chTrong nh ng m ch i n nh xu, nguyn b t nh cho bi t b n khng th no bi

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

24/50


chnh xc h t electron ang u. V n ub n thu nh kch c transistor xu ng cnvi ba nguyn t , th b n thn cc nguynt c th r r . Cc nh v t l chng ta hi n

ang li u lnh t o ra k nguyn h u silicon:

my tnh l ng t , my tnh nguyn t ,my tnh phn t .

Bi t r ng cng ngh v ti chnh l h nch , v y ng nhn nh n nh th no vtng lai c a N n V t l L n?

H i nm 1993, N n V t l L n ch u m tn au v nh ng k ho ch xy d ng Siu

My va ch m Siu d n M b h y b .Hi n nay, cc n c chu u ang h ngl i t m t my va ch m nh hn nhi u,My Va ch m Hadron L n. Cc nh v t lmu n ti n sang th h ti p theo n a v xyd ng My Va ch m Th ng Qu c t , nhngcu i cng ton th x h i m i c quy na ra quy t nh v th t khng may, cc

nh v t l l i ch ng c quan h v i x h ir ng l n .

Khoa h c ang ngy m t t n km hn vcng chng c th khng d g tn thnh.

l nguyn do v sao chng ta ph i ti pxc v i ph n cn l i c a x h i. l m tl do khi n ti vi t sch. M c d cc nhv t l chng ta khai sinh ra ki n trc c ath k th 20, nhng cng chng khng bi t

i u . Cng chng ch nhn nh n v n theo h ng ai chi m h u ng ti n. Nh ngng i mang l i s th nh v ng qua nh ngth nh transistor v laser th a s ch ngai bi t t i.

Lm th no ng nhn th y s giao thoac a khoa h c, chnh tr v x h i trongtng lai?

Khoa h c l m t thanh gm hai l i.L i tch c c c th c t t s ngu d t, b ncng v b nh t t. L i tiu c c c th r tnguy h i khi n m trong tay nh ng n n cti, nh ng n n qun ch x u xa, nh ngchnh ph mu n chi m d ng ti nguyn

c a ng i khc v n d ch h . Hy nhn lhai cu c chi n tranh th gi i, i cng v i

l ch t kh c, bom nm t p trung vv kh h t nhn. Cc nh khoa h c t o rathanh gm v chng ta l nh ng ng

ph i giao ti p v i x h i v gi i thch chai l i gm l ci ti ngh chng t l nh qun m t. Ci ti ngh th t

s r t bu n.

L m t nh ph bi n khoa h c khngm t m i i h i ph i c nhi u th i gian.Cng vi c nh h ng n nghin c uc a ng ra sao?

Ti l m t nh v t l l thuy t. N u ti lm t nh v t l th c nghi m v ci bmchn khng c a ti b h ng, ti s ph ibung xui m i th v bay v New York

s a n. Phng th nghi m c a ti l trtu c a ti v ti lun c nh ng m ngphng trnh trong u c a mnh. N uchng khng kh p thnh d ng th c thchh p, th ti ph i n n chng, lm ch chntch chng ra v h p chng tr l i.

Vi c i l i khng nh h ng g nhi u l mn qu trnh ny ti c th lm vi c

trong khi ti ang th h n t c a s mybay ho c c a s khch s n. M t ng itng t l ng i nh c s. Ng i nhc nh ng giai i u t ng ph n nh y matrong u h . Khi cc giai i u b t u hl i th h i t i ch n piano v kh y vn t, sau h tr l i v i gi c m gi a bngy v cc giai i u. a s cng vi c cng i nh c s c lm m khng ngch m g n n piano h t.

ng c l c quan nh v y v tng laikhng?

Ti ngh chng ta t ng nghe ni t i nvn minh lo i I, m t n n vn minh c phnh tinh ni con ng i c th lm nh ngth vi c nh i u khi n th i ti t v khaithc ton b nh sng n t m t tr i. Nvn minh lo i II l n n vn minh c p sao

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

25/50


th i u khi n nng l ng c a ton b ngisao. Lo i III l n n vn minh c p thin h

i u khi n cng su t pht c a 100 t ngisao, chi cng cc l en v i l i kh pthin h.

Tc ph m m i nh t c a Michio Kaku.

Ngy nay, chng ta l lo i 0 v nng l nc a chng ta s d ng c ngu n g c t cyc ch t, d u m v than . Khi ti mbo ra c, ti nhn th y s day d t ra c a n n vn minh lo i I. Th d , Internet l

s kh i u c a m t h th ng i n tholo i I. Chng ta c c quy n sinh s n ch ng ki n s ra i c a m t cng ng

lo i I m t h th ng vi n thng c p hntinh thng minh ch th c. Ni chung, tikh l c quan. Ti ngh chng ta s ti nsang lo i I. Ci nguy hi m l gi a lo i 0 vlo i I; l khi b n c s c m nh phh y ton b s s ng trn hnh tinh c a b

Cu n V t l h c c a Tng lai v a cnh xu t b n Doubleday pht hnh M hm 15 thng 3.


19/3: M t trng trn siuc n i mNgy mai, b n ng b l m t c h i hi mc ng m m t trng trn v i kch c vv p hi m th y m c ln pha ng lchong hn. N l m t m t trng siu c n

i m m t trng l n nh t trong g n 20nm qua.K trng trn to v g n Tri t m i ynh t x y ra h i thng 3 nm 1993.

M t trng trng th t l n khi nhn n qua cc v t tic nh l o gic m t trng. nh: NASA

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

26/50


Nh ng k trng trn thay i kch th c ldo hnh d ng oval c a qu o m t trng.N l m t elip v i m t pha (c n i m) g n

Tri t hn pha bn kia (vi n i m)kho ng 50.000km.

Trng c n i m to hn kho ng 14% v sng hn 30% so v i trng xu t hi n pha vic a qu o m t trng.Trng trn hm 19 thng 3 x y ra cch c n i m cha t i m t gi - m t s trng h p hon h o ch x y ra 18 nm m t l n.Trng trn c n i m mang l i th y tri u c n i m c c cao, nhng i u ny ch ng lo ng i c . a s m i ni, l c h p d n m t trng t i c n i m ht n c th y tri u m c bnh th ng m t vi cm. a hnh c trng c a a phng c th khu ch i

ln t i 15cm ni chung, khng c nguy c l l t no c .Th t v y, tri v i m t s bi bo bn tn xn xao trn Internet, trng trn c n i m khho t th m h a thin nhin no h t. Siu m t trng vo thng 3 nm 1983, ch ng h nqua m t cch bnh yn. V m t trng trn g n nh hon h o vo thng 12 nm 2008 cv h i.Vng, m t trng to hn ngy th ng n 14%, nhng th t ra b n c th s khc bi t khng? Kh khn y. Ch ng c ci th c no tri n i trn b u tr i o ng kntrng. Treo l l ng cao trn u m khng c i m tham chi u no mang l i c m gc , k trng trn no cng trng nh nh ng k trng trn no m thi.Th i i m quan st t t nh t l khi m t trng g n ng chn tr i. l khi s chiha h p v i th c t i mang l i ci nhn th t s tuy t v i. V nh ng nguyn do m cthin vn hay cc nh tm l h c khng hi u r cho l m, m t trng treo th p trng l n bth ng khi nhn chng qua cy c i, nh c a v nh ng v t ti n c nh khc. Vo ngy 19t i sao ta l i khng o gic m t trng khu ch i m t m t trng trn l n thm nnhn nh ? Thin th cng to m c ln pha ng lc hong hn trng c v g n n mh u nh c th a tay ra v ch m vo n.

ng lo l ng. Cho d l trng siu c n i m, th n v n cch chng ta 356.577km.Ngu n: Science@NASA

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

27/50


Phi thuy n Messenger i vo qu o Th y tinh

nh minh h a phi thuy n Messenger ang i vo qu o Th y tinh.

Phi thuy n u tin quay xung quanh saoTh y b t u quay trn xung quanhhnh tinh nh nh t v c bi t t i t nh tc a h m t tr i vo sng s m hm 18 thng3, trong m t s m nh m cc nh khoa h cg i l mang tnh l ch s , sau m t hnhtrnh ko di 6,5 nm v t ch ng ng7,9 t km.

Lc 12:45 sng GMT ngy th su, 18/3,cc b y chnh trn phi thuy nMessenger c a NASA b t u phngh a, lm n ch m xu ng m c 0,862 km/snn n c th b b t gi b i Th y tinh,hnh tinh c v n t c thot l 4,25 km/s.

Sau 15 pht t nhin li u hon t t vphi thuy n t nh v l i truy n tn hi uv Tri t, cc nh i u hnh s m nh t iPhng th nghi m V t l ng d ng i h cJohns Hopkins (APL) b ra 10 pht lou phn tch tn hi u b c x l ng tr c,xc nh n s ng ng t nhin li u trndanh ngha tr c khi tuyn b r ngMessenger i vo qu o sao Th y m tcch thnh cng.

Lc 1:45 sng GMT, phi thuy n quay vh ng Tri t v b t u truy n d li u.

Vi c thu c qu o Th y tinh cho nay l c t m c quan tr ng nh t k t khiMessenger c phng ln cch y sunm v tr c, pht bi u c a nh i u hd n Messenger Peter Bedini APL.Thnh t u ny l lin quan c a s lao

ng khng m t m i c a b ph n o hd n h ng v i u khi n, v cc i ihnh s m nh, nh ng ng i chm nomphi thuy n trong su t hnh trnh c a n.

Ni m vui m i b t u t y

Lc 6:47 sng, Messenger b t u vngqu o tr n v n u tin c a n xungquanh Th y tinh, v ch ra m t ng i emang n n cch b m t hang h v nhic u trc hnh kim c a hnh tinh trn c 200 km tr c khi lao v t tr ln 15.193km

cao m nhi t ph n x t b m t hnhtinh l t nh t. Cc thi t b trn phi thuy ns p c kch ho t vo hm 23/3, v i phkhoa h c chnh c a s m nh b t u vngy 4 thng 4. Trong nm t i, phi thuy ns hon t t m i vng quay nh v y trongm i 12 gi Tri t, th c hi n t ng c ng730 vng quay tr c khi s m nh k t ththeo l ch trnh.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

28/50


Trong th i gian ny, cc thi t b trn phithuy n n ng n a t n, tr gi 446 tri u laM s thu th p nh ng l ng d li ucha c ti n l v cc c i m b m t vthnh ph n c a Th y tinh, cng nh t

tr ng v b u kh quy n m ng manh c an. Theo nh nghin c u chnh Messenger,Sean Solomon, t i Vi n Khoa h c Carnegir

th Washington, nh ng d li u ny smang l i thng tin m i v m t s b n l nnh t c a Th y tinh th d nh kh nng lhnh trinh trong cng c a h m t tr i c achng ta, ni nhi t b m t c v t qu700K, c th t ng c nh ng l ng nhn c ng bng trn cc vng c c c a n.

Nh ng v khch khng th ng xuyn

Messenger l phi thuy n u tin n thmsao Th y k t gi a th p nin 1970, khi tukh o st Mariner 10 bay qua y ba l n. Sm nh y mang l i m t s khm ph thv - nh t tr ng v kh quy n pha ngoic a Th y tinh nhng n ch l p b n 45% b m t c a hnh tinh v l i nhi ucu h i cha c tr l i.

Messenger b sung thm cho kho tngki n th c ny tr c cu c h i ng c a ngyhm nay, nh qu o ph c t p c a n.

t t i v n t c v v tr thch h p i voqu o Th y tinh, phi thuy n ny bayqua hnh tinh Th y ba l n vo nm 2008v 2009, s d ng l c h p d n c a hnh tinh

n n qu o c a n. Trong nh ngchuy n bay qua ny, camera c aMessenger ghi l i a s nh ng th mMariner b l , trong khi cc quang ph kth thu th p d li u v thnh ph n c a saoTh y v m t t k th phn tch hnh d ngt tr ng c a hnh tinh.

B t ch p nh ng thnh cng s m ny, iv i nhi u nh khoa h c, bu i sng ngy18/3 v a qua m i l lc nh d u s b t

u th t s c a s m nh Messenger. Bachuy n bay ngang qua sao Th y m t cchthnh cng c a Messenger vi t l i sch

gio khoa v v lng gi ng g n gi nh t M t tr i, pht bi u c a Daniel Baker, mnh nghin c u s m nh trn. Nhngchng ti ngh r ng cn c nhi u ci n a

h c h i c l chng ti ch m i s t

qua b m t m thi.Gi i m nh ng b n c a Th y tinh

M t trong nh ng cu h i l n nh t cn t nng l t tr ng c a Th y tinh, l m

b n l n k t khi phi thuy n Mariner khm ph ra n, Solomon cho bi t. Ttr ng n i t i c a Th y tinh l y u, v ic ng l ng c c y u hn c ng l ng c c c a Tri t g n nh 1000 l nTuy nhin, v nh ng hnh tinh l n hn nhH a tinh v Kim tinh r t cu c ch ng ctr ng l ng c c n i no h t, cho nn st n t i c a m t tr ng cho d l y u trnTh y tinh l th t b t ng .

M t cu h i c lin quan n a l t tr ng cngo i h ng c a Th y tinh, 5,3g/cm3 l ttr ng l n trong b t k hnh tinh no trongh m t tr i. c t tr ng cao nh v y,ph n li n ng, giu kim lo i c a Th y tinph i chi m 60% kh i l ng c a n, so v30% i v i li Tri t, H a tinh v Kimtinh. S c m t c a t tr ng cng choth y ph n li ny t nh t ph i m t ph n tch y. Tuy nhin, c u trc v c ch ngl c h c c a li Th y tinh c hi u bi tngho nn, v hi n ang c nh ng l thuyc nh tranh nhau l gi i v sao n l i l n nhv y so v i ph n cn l i c a hnh tinh.

Phi thuy n Messenger mang theo b y thib khoa h c trong c m t cao k th i l camera, t k , v b n quang ph k- s b t u tr l i nh ng cu h i ny vngy 4 thng 4 t i, sau khi phi thuy n iqua m t lo t ki m tra xc nh xem nc ho t ng t t hay khng trong mitr ng nhi t kh c li t c a Th y tinh.

Cc nh khoa h c d n quen v i snh n n i ch i. Khi Messenger c

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

29/50


phng ln h i nm 2004, c t m c nyd ng nh l m t ci g r t di, r t xaxm, nh nghin c u Bill McClintock Phng th nghi m V t l Kh quy n v Vtr , tr ng i h c Colorado, pht bi u.

Nhng cu i cng chng ta c th s nsng i gi i m t s trong nhi u b n trungi v Th y tinh.


RHIC t o ra ph n helium-4:ph n h t nhn n ng nh tCc nh v t l v a thnh cng trong vi ct o ra m t d ng ph n v t ch t m i thu clo i n ng nh t v ph c t p nh t m ng ita t ng th y. H t nhn ph n helium, m ih t ch a hai ph n proton v hai ph nneutron, c t o ra v pht hi n t iMy Va ch m Ion N ng Tng i tnh(RHIC) Upton, New York.

Cc ph n h t c i n tch tri d u v i cch t v t ch t bnh th ng (ph n neutrontrung ha i n th c u t o g m nh ng ph nquark c i n tch tri d u v i i tc quark bnh th ng c a chng). Chng h y khiti p xc v i v t ch t, khi n r t kh tm vlm vi c v i chng. Cho n g n y, nv ph c t p nh t c a ph n v t ch t t ng c trng th y l i tc c a h t nhn

helium-3, h t nhn ch a hai proton v m tneutron.

Nhng cc th nghi m t i RHIC ang lmthay i i u . RHIC cho va ch m nh ngh t nhn nguyn t n ng nh ch v vng

t o ra nh ng qu c u l a vi m, trong nng l ng c gi ghm ch t n m cnhi u h t m i c th c t o ra.

H i nm ngoi, RHIC cng b vi c t ora m t bi n th m i c a ph n v t ch t. G il ph n hypertriton, n g m m t ph nproton, m t ph n neutron, v m t h tkhng b n g i l ph n lambda. Ph nhypertriton khi l ph n h t n ng nh t

c bi t t i, nhng 18 h t nhn ph nhelium-4 c trng th y t i RHIC l n n

ph k l c .

Ph n b ng tu n hon ha h c

Chng a chng ta ti n ln nguyn tti p theo trong ph n b ng tu n hon hah c, pht bi u c a Frank Close thu ctr ng i h c Oxford Anh.

Nhng ng cho bi t thm, N khng achng ta ti n g n hn n cu h i l n l sao v tr quy m l n l i khng ch a yph n v t ch t? Th t v y, cc l thuy tchnh th ng cho bi t v t ch t v ph n vch t c t o ra v i l ng ngang nhavo nh ng th i kh c u tin c a v tr ,nhng v nh ng l do ch ng r, v t ch t chi m u th .

M t th nghi m g i l Quang ph k Ttnh Alpha (AMS), s p phng ln Tr m Vtr Qu c t vo thng 4 t i, s n l c i

p n cho v n . Ng i ta bi t phproton xu t hi n t nhin v i s l ng nhtrong s nh ng h t nng l ng cao g i ltia v tr ch m t i Tri t.

AMS s tm ki m nh ng ph n h t n nghn. Nhng n u ph n helium ch c tra hi m hoi trong cc va ch m, nh RHICcho th y, th AMS s khng pht hi n raph n helium. N u n tm th y hm l ngcao hn c a ph n helium, th i u c t

ng h m t l thuy t cho r ng ph n v t ckhng b phn h y hon ton trong v trs khai, m ch b tch ring ra m t b

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

30/50


ph n khc c a v tr , ni n khng ti pxc v i v t ch t.

Nguyn t ph n v t ch t n ng nh t ti ptheo, ph n lithium, trn l thuy t c th

hnh thnh ph n v t ch t d ng r n nhi t phng nhng n s kh t o ra hn.i RHIC tnh c r ng ph n lithium s

xu t hi n trong cc va ch m c a h v i tcha t i m t ph n tri u so v i ph n helikhi n n n m ngoi t m v i c a cc myva ch m hi n nay.

Tham kh o:arxiv.org/abs/1103.3312 Ngu n: New Scientist

i n h t nhn khng nguyhi m hn i n than

Tr c tnh hnh kh ng ho ng h t nhn Nh t B n, n c c t m th i chong ng ho t ng 7 trong s cc l ph n

ng c a n c ny v Trung Qu c, n cang xy d ng nhi u nh my i n h t

nhn hn c ph n cn l i c a th gi i c ngl i, d ng ph chu n m i c s h t nhnm i. Nhng ph n ng ny c l mang ngc chnh tr nhi u hn l n i e ng i thi t h ich t chc gh g m. N t nhi u an i chonh ng ng i ang sinh s ng quanh vngFukushima, nhng cng b ng m ni, i nh t nhn gi t h i t ng i hn nhi u so v icc ngu n nng l ng khc theo nh n xtc a C quan Nng l ng Qu c t (IAE).

Joseph Romm, m t chuyn gia nng l ngt i Trung tm Pht tri n Hoa K th Washington, pht bi u, Khng nghi ng g c . Khng g gi t ng i t i t hn lnhin li u ha th ch.

M t b n nh gi h i nm 2002 c a IAE k t h p nh ng nghin c u hi n c so

snh cc r i ro trn n v nng l ng s nsinh ra i v i vi ngu n nng l ng hng

u. C quan trn tnh chu k s ng c am i lo i nhin li u t d ng m i trch xu tcho n d ng s d ng l i v tnh lun sthng vong do tai n n cng nh do snhi m x lu ngy. Nng l ng h t nhn

c x p h ng nh t, v than l ngu nnng l ng ch t chc nh t.

L i gi i thch n m s l ng l n nh ngci ch t do s nhi m gy ra. l tonb chu trnh s ng d n t i con ng t nthng, b nh t t v ch t chc, pht bi uc a Paul Epstein, ph gim c Trung tmY t v Mi tr ng Ton c u t i Khoa YHarvard. Nh ng h t b i m n thot ra tnh ng nh my i n t than gi t ch t tnh ch ng 13.200 ng i m i nm ch tnring n c M theo bo co c a i cnhi m Lm s ch Khng kh c tr s Boston. Nh ng r i ro khc pht sinh t skhai thc v v n chuy n than , v nh nd ng nhi m khc i cng v i than .Tri l i, C quan Nng l ng Nguyn tQu c t v Lin hi p qu c c tnh r ngthi t h i ch t chc do ung th sau th m h1986 t i Chernobyl n m con s kho ng9000.

Th t v y, nh ng con s trn cho th y r ni n h t nhn khng ph i l nguyn nhn

gy ch t chc hng u. Hn phn n a s

t vong l do khai thc uranium, theo IEANhng ngay c khi tnh g p c con s nth s t vong t ng c ng v n th p hn k so v i nh ng ngu n nhin li u khc.

V y t i sao ng i ta l i d ch ng v i ih t nhn? T than , chng ta c ci chpht tri n d n d n theo nm thng m t cv hnh, th d nh b nh tim, trong khi m

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

31/50


s c i n h t nhn quy m l n l m t ski n tn kh c t c th nn chng ta lo ng il h p l, pht bi u c a James Hammitt Trung tm Phn tch R i ro Harvard Boston.

Nhng m t l n n a, s nh n th c c a cngchng l sai l m, H i nm 1975, khi 30 ci

p mi n trung Trung Qu c lin ti p bv , gy ng p l t nghim tr ng, c tnh230.000 ng i thi t m ng. Ch tnhring s thi t h i t s ki n ny, th con st vong do th y i n gy ra v t xa s

ci ch t do m i ngu n nng l ng khc.Ngu n: New Scientist

Php o l ng t ph v gi i h n Heisenberg

Cc nh nghin c u Barcelona cho bi t chng ta khng hi u h t lm th no p d ng nguyn l b t ti ng c a Werner Heisenberg cho nh ng h nhi u h t. ( nh: American Institute of Physics/Science Photo

M t nhm nh v t l Ty Ban Nha v a trnh by cch th c hi n m t php o l ng tqu gi i h n lin quan n nguyn l b t nh Werner Heisenberg. Cc nh nghin c uxc nh n m t tin on l thuy t v phng th c ph v gi i h n Heisenberg b ng cd ng cc photon ang tng tc o spin nguyn t , v h cho bi t phng php cth d n t i nh ng tm ki m nh y hn i v i nh ng g n sng trong khng-th i gian gsng h p d n v c l cn c i thi n php ch p nh no.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

32/50


Gi i h n chu n i v i chnh xc mm t php o l ng t c th th c hi n ldo sai s th ng k i cng v i vi c mnh ng h t r i r c ch khng ph i nh ngl ng lin t c. Cho nn, th d , khi o

l ch pha gi a hai sng g i theo hai cnhtay c a m t giao thoa k , th sai s il ng ny s t l v i cn b c hai c a t ngs photon c o, N. V tn hi u t l v iN, nn t s tn-hi u-so-v i-nhi u cng t ltng t nh v y. Hay, ni cch khc, nh y c a php o, ngha l tn hi u t ithi u c th o v i m t m c nhi u chotr c, s t l v i 1/N 1/2.

Tuy nhin, ng i ta c th c i thi n s t lny b ng cch lm v ng vu cc photon.S v ng vu nh v y cho php cc php

o t t i ci g i l gi i h n Heisenberg,ngha l nh y t l v i 1/N. Cho n g n

y, ng i ta v n cho r ng s t l ny thhi n m t gi i h n tuy t i i v i nh yc a cc php o l ng t .

B t vo b y

Tuy nhin, h i nm 2007, m t nhmnghin c u ng u l Carlton Caves t itr ng i h c New Mexico M d

on r ng gi i h n Heisenberg c th bph v b ng cch a vo cc tng tcphi tuy n gi a cc h t ang c o. D

on hi n nay t ra l ng, nh m t thnghi m th c hi n b i Morgan Mitchell vcc ng s t i Vi n Khoa h c QuangL ng t Barcelona. Nhm c a Mitchell

chi u nh ng xung laser vo m t m unguyn t rubidium c c l nh gi trong m tb y quang v o xem xung l ng gc spinc a nguyn t lm cho tr c phn c c c acc photon quay i nh th no.

Trong m t php o tuy n tnh, m i photons tng tc c l p v i cc nguyn t ,mang l i m t tn hi u tng i y u.Nhng ci cc nh nghin c u trn lml th c hi n nh ng php o phi tuy n, tngc ng c a cc xung laser cho m i

photon, ng th i ghi l i tr ng thi t cm t nguyn t , cn lm bi n i c u trc

i n t c a nguyn t . i u ny ha r l i d u v t c a n trn s phn c c c

photon ti p theo, cho nn khu ch i tn

hi u ln. Chng ti c m t tn hi ukhng ph thu c vo ci chng ta angnh m t i, nhng ph thu c vo ci chngti g i vo, thnh vin i MarioNapolitano gi i thch.

Theo Napolitano, khng r trn th c t mtn hi u c th khu ch i theo cch nyhay khng v ng i ta bi t r ng s phituy n lm tng tn hi u nhng ng th icng lm tng s nhi u. Nhng i c a

c th x l s phi tuy n m t cchtng ng, b ng cch t p trung s tngtc gi a cc nguyn t v photon n m tvng khng gian r t nh v i u chnh rchnh xc t n s c a laser sao cho n khhon ton v i c u trc i n t c a ccnguyn t . Khi , b ng cch o quayphn c c c a cc photon b ng m t giaothoa k , o nhi u v o s photon, sau

l p l i qu trnh ny v i nh ng sphoton khc nhau, cc nh nghin c u c th ch ng t r ng nh y t l v i sphoton t t hn s t l c a gi i h nHeisenberg. Th t v y, h thu c nh y t l v i 1/N 3/2.

ng h v no c th h ng l i

Napolitano cho bi t k t qu ny khng h r ng nguyn l b t nh Heisenberg l snhng n cho th y chng ta khng hi u

ng lm th no p d ng nguyn l chnh ng h nhi u h t. ng cng tin r ngcng trnh nghin c u trn cu i cng c thc nh ng ng d ng th c ti n ng k , thd nh c i ti n cc ng h nguyn t , br ng nh ng d ng c nh v y ho t ng trn nguyn l giao thoa. Ngoi ra, m t snhm nghin c u khc hi n ang kh o skh nng o nh ng bi n i i n t tronno b ng cch s d ng nh sng kh ost t tnh c a cc nguyn t t g n no

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

33/50


v nghin c u m i trn c th c i thi n k thu t ny.

Jonathan Dowling, m t nh v t l l thuy tt i tr ng i h c Bang Louisiana M,

cho bi t cng trnh m i nh t trn cn c thgip tm ki m cc sng h p d n. Cc nhnghin c u hi v ng ghi c s bi n d ngc a khng-th i gian do sng h p d n gyra b ng cch o s chnh l ch quang trnhm hai chm laser truy n d c theo hai ngtr c giao nhau c a m t giao thoa k tuntheo. Dowling cho bi t n u my d sngLIGO M c th ho t ng v i nh y tl v i 1/N 3/2 thay v v i 1/N 1/2 th nh yc a n c th tng ln ng k , ho c cngsu t laser c n thi t c a n gi m i nhi u,trnh c s nng ln v bi n d ng c acc thi t b quang c a my.

Tuy nhin, Barry Sanders, m t nh v t ll ng t t i tr ng i h c Calgary Canada, th c nh bo: Th nghi m trnch ng t r ng gi i h n Heisenberg c thb ph v trong th gi i th c. Nhng nh

ng d ng th c ti n l khng c kh nngtrong tng lai g n v nh ng thch th c kthu t c n thi t ph i v t qua, c bi t lnhi u. Chng ta v n ang trong giai o nkh o st c s v t l c a vi c s d ng cti nguyn l ng t dng cho cc php ochnh xc.

Nghin c u cng b trn t p ch Nature.


Lm ch s tn x nh sng graphene

Feng Wang bn c nh bi u th hi n vi c h th p nng l ng Fermi lm lo i tr cc ng d n l ngraphene nh th no (gc d i bn tri). th pha trn th hi n khi cc ng d n l ng t giao thb ch n m t, th c ng tn x Raman tng ln nhi u (hng ro ng mu xanh, k hi u G). V i s tt , v nh ng gi tr c bi t c a nng l ng Fermi, th th hi n s pht x electron nng (k hi

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

34/50


Cc nh nghin c u t i Phng th nghi mqu c gia Lawrence Berkeley v tr ng ih c California M v a xu t m t k thu t m i i u khi n phng th c nh sngtn x trong graphene. H cho bi t t ph

trn c th gip lm sng t thm thng tinv c u trc c a ch t li u th n k v c thd n t i s pht tri n c a nh ng d ng cnano nh cc b c m bi n y khoa.K thu t trn s d ng quang ph h c tn xnh sng phi n h i. N yu c u chi u nhsng laser ln trn m t ch t li u thu nh tthng tin v ph n bn trong t nh ngchuy n ti p l ng t trong . Cc photon

i t i m u tr c tin kch thch m t t p h pnh ng tr ng thi i n t trung gian, t o ra

cc phonon (dao ng c a m ng tinh th )v ci g i l cc photon chuy n d ch nngl ng (nh ng photon c nng l ng caohn ho c th p hn nng l ng c a photont i). Do , nh ng kch thch i n t trunggian y gi vai tr quan tr ng l ng d nl ng t trong s tn x nh sng phi nh i.Feng Wang Berkeley v cc ng s l n

u tin quan st th y s giao thoal ng t trong s tn x Raman c a nhsng m t d ng tn x nh sng phi nh i t graphene. Cc nh nghin c uch ng t c r ng s pht x nh sng tgraphene c th i u khi n b ng cch thaotc v i cc ng d n giao thoa nh c utrc i n t c nh t v nh c a ch t li utrn. Nh ng ng d n l nh ng tr ngthi kch thch b quang kch thch b i ccphoton t i v nh ng kch thch ch cth x y ra n u nh nh ng tr ng thi i n tban u c l p y (b i m t h t nhelectron ch ng h n) v nh ng tr ng thi

i n t cu i (chng n m trn m c Fermi)l cn tr ng.Chng ti c th i u khi n nh ng ng d n kch thch trong graphene b ng

cch pha t p n b ng phng php tnhi n p d ng i n p a v nng

l ng Fermi v lo i tr cc tr ng thi c

ch n l c, Wang ni. M t i u b t ng v i graphene l nng l ng Fermi c a nc th b chuy n d ch nhi u b c l nv i nh ng v t li u thng th ng. R t cuth y c th l do tnh hai chi u c a

graphene v cc d i i n t b t th ng cn.i nghin c u thnh cng trong vi c

h th p nng l ng Fermi c a grapheneb ng cch trng ln ch t li u trn m t chgel ion c bi t ch a m t ch t l ng d nm nh trong m t ma tr n polymer. i n tc

graphene c i u ch nh b ng cch tl p i n p ln ch t gel.B ng cch i u ch nh i n p, chng t

lm gi m nng l ng Fermi c agraphene, h qu l lm gi i phng nh ngelectron nng l ng cao hn, Wang gi ithch. Vi c lo i tr cc electron, t nh nnng l ng cao nh t xu ng, lm lo i trhi u qu cc ng d n, m khi b va chb i nh ng photon t i, c th h p th chnv sau pht ra cc photon tn xRaman.Vi c lo i b t ng ng d n l ng t mnh th ny lm thay i cch th c chng

giao thoa. Nh ng thay i ny c th xcnh b ng cch o c ng tn x Rampht ra b i m u khi n c chi u sngb ng m t chm nh sng laser h ng ngog n. Trong th nghi m c a Wang v cc

ng s , c ng th t s tng ln khcc ng d n kch thch b lo i b , tri ci c trng i t v t l c i n. Wan

t tn cho hi n t ng m i quan stth y ny l m t d u hi u chnh c ng cs giao thoa l ng t tri t tiu.

Ni ng n g n, n u nh cc ng d n nl ng th p hn ho c cao hn giao thoatri u tiu nhau graphene th vi c lo i bm t trong hai lm tng sng c a nhsng pht ra.

i khoa h c cng pht hi n ra ci g il s pht x electron nng c c ng m nh hn 100 l n so v i tn x Raman.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

35/50


nh sng pht x ny c ngu n g c tnh ng electron kch thch nh y ln nh ngd i cha c l p u trong m u, ni nngl ng Fermi c a graphene h th p.Nh ng electron nng ny ch c th ri tr

xu ng nh ng d i nng l ng th p hn n uchng pht xa m t photon c t n s thchh p.Vi c c th i u khi n s tn x nh sngphi n h i theo ki u ny c th d n t inh ng s tn x nh sng phi n h i t iu ha nh ng ch t li u nano dng chocc b sinh c m bi n v cc ng d ngquang i n t . N cng c th l m t cng

c h u hi u kh o st c s v t l m i c p nano i v i graphene, v c

nh ng ch t li u khc n a. Nh th hi nt ng pht x electron nng cng c th tthnh m t cng c nghin c u c gi tr

Wang cho bi t thm, c bi t cho snghin c u ng l c h c electron c cnhanh, m t trong nh ng c i m khcth ng chnh c a graphene.Nghin c u ny cng b trn t p chNature.Ngu n: physicsworld.com

S n xu t i n t n c

nh: J. Am. Chem. Soc., 2009, 131 (11), trang 3838-3839. DOI: 10.1021/ja900023k

S n xu t i n t n c. Ti dm c c r ng khi ti ni nh v y, trong u cc b n s m t con p ho c m t tuabin kh ng l c quay b i hng trm nghn lt n c, t t c

ang lm vi c t c c c kh ng. l hnh nh p, v chnh xc, v s pht i n Nhng nh th khng c ngha l cch duy nh t c th s n xu t i n t n c.Cc nh nghin c u thu c Nhm Tata ang lm vi c v i Daniel Nocera, m t nh khoa MIT v l ng i sng l p SunCatalytix, v a tm ra m t phng php m i l y i nn c. N u b n cn nghi ng th hy c ti p ph n d i y nh.

i nghin c u t m t t m silicon nhn t o trng cobalt v phosphate vo trong m t bn c. i u ny t o ra m t hi u ng tng t nh s quang h p. S phn tch hydrogkh i n c c dng khai thc nng l ng t nh sng m t tr i. Th t th v , kc th t o ra nhi u nng l ng hn c th h hi n nay c a cc t m pin m t tr i.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

36/50


Theo cc nh nghin c u, k thu t ny c th s d ng v i n c c, v c th dng ccho m t thi t b nho nh nh ci t l nh. T t nhin, nh ng k ho ch c th thay nghin c u ny th t s ch m i nh ng giai o n u tin c a n. Vo nm t i, i hi v ng c th c p i n cho m t ngi nh nh ch v i m t ci chai ch a phn n a n t ng nghe th t s h p d n. M c tiu c a nhm Tata l thng m i ha cng ngh

ng nhu c u c n thi t cho nh ng ng i c thu nh p th p.Tham kh o: http://www.suncata om/tech.html

Ngu n: PhysOrg.com

Nh t B n mu n ng d ngtr thng minh nhn t ocho tn l a

ti t ki m chi ph khi s d ng tn l a,cc nh nghin c u Nh t ang nh m t ivi c ch t o ra m t tn l a thng minh.V i s s d ng tr thng minh nhn t o, hhi v ng ch t o c m t tn l a c khnng ch n on, v trong m t s tr ngh p cn s a ch a, nh ng h ng hc hth ng c a ring n.

L nh i u ph i d n cho tn l a Epsilonhi n nay v l gio s t i Vi n Khng gianv Khoa h c V tr t i JAXA (C quan vtr Nh t B n), Yasuhiro Morita ang lnh

o s n l c h ng n cc tn l a tr tunhn t o.

Cc tn l a hi n nay c trang b nh nb c m bi n g n tr c ti p trn thn, nhnnh ng d ng c ny c nhi m v ch ng ghn l thng bo cho tr m i u khi n m

t bi t c nh ng tr c tr c c th anx y ra v i tn l a. Gi ng nh n hi u

ng c c a xe hi, lo i d ng c ny chlm g hn l a ra m t thng bo v str c tr c. M c tiu c a vi c s d ng trthng minh nhn t o cc tn l a l khnch nh n ra tr c tr c, m cn a ra gi iphp v, khi c th , kh c ph c tr c tr c ngay t c th.

Tn l a Epsilon m i hi v ng s d ng m ts tr thng minh nhn t o c b n trongchuy n hnh trnh u tin theo k ho chc a n vo nm 2013. t ng l cc bc m bi n c a Epsilon s ho t ng gi nh t nh m t b no, ch n on tr c tr c nguyn nhn gy h ng hc, v tri n khaigi i php kh c ph c n a th cng t t.

Trong m t th d , cc nh nghin c u trnh

by v nh ng dng i n i u khi n nh nb y chnh c a tn l a. Nh ng yny i u khi n h ng c a tn l a, v n uc s qu t i i n th tn l a s i ch chkh i qu o hnh trnh. Tn l a Epsilonm i s c th kh c ph c nh ng s qu tny, ho c trong tr ng h p qu t i, n s

i u ch nh l i dng i n v duy tr h nhnh trnh c a tn l a.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

37/50


Kh nng nh ng tn l a thng minh nyth c hi n nh ng ki m tra v b o tr c nthi t c a ring chng cn m ra kh nngc t gi m chi ph v s c ng i hi n nay

i u hnh m t i i u khi n m t t. Cc

i i u khi n s m nh hi n nay hng tng i trong m t c s r ng l n. Hi v ngl b ng cch s d ng tr thng minh nhnt o v s truy n thng i n t , cc i i ukhi n s m nh c th c t gi m xu ng chcn vi ba ng i lm vi c v i laptop vkhng c n dng t i nh ng c my tnh s nh hi n nay.

V i nhi u ng i quan tm n t ng vnh ng tn l a thng minh nhn t o t ikhi n, cc nh nghin c u Nh t B n angd n ti n thm m t b c n a trong s phtri n tr thng minh nhn t o. Tuy nhin,

t ng v nh ng tn l a c kh nng t dh ng v hon thnh s m nh bay c achng s khng cha tr thnh hi n th ctrong vi ba nm t i.

Ngu n: PhysOrg.com

LHC l n u tin quan stth y m t h t hi m c m tngay sau Big BangKhng bao lu sau nh ng th nghi m MyVa ch m Hadron L n (LHC) t i phng thnghi m CERN g n Geneva, Th y S, b t

u thu v d li u khoa h c h i ma thunm ngoi, m t nhm nh khoa h c, ng

u l m t nh v t l thu c tr ng i h cSyracuse, tr thnh nh ng ng i utin quan st th y s phn h y m t h thi m c m t ngay sau Big Bang. B ng cchnghin c u h t ny, cc nh khoa h c hiv ng gi i c b n nguyn do v sao vtr ti n ha l i c nhi u v t ch t hn ph nv t ch t.

ng u l Sheldon Stone, m t nh v t lt i tr ng Cao ng Khoa h c v Nghthu t, i h c Syracuse, cc nh khoa h ctrn quan st th y s phn h y m t lo tmeson B c bi t sinh ra khi nh ng protonchuy n ng g n t c nh sng lao vonhau. Cng trnh trn l m t ph n c a hainghin c u cng b trn s ra ngy 28thng 3 c a t p chPhysics Letters B.Stone lnh o nhm v t l nng l ng caoc a tr ng i h c Syracuse, m t b ph nthu c m t nhm nh khoa h c ng hn

(nhm h p tc LHCb) i u hnh m t thnghi m t i CERN.Th t n t ng khi trng th y m t k t quv t l hng u nh v y c c khng blu sau khi d li u b t u c thu th pt i LHC, pht bi u c a Moishe Pripsteingim c chng trnh V t l H t S c pNh ng k t qu ny l t ng ph m dnh cs ti tnh c a chng trnh h p tc qu c c a cc nh khoa h c v kh nng khmph c a LHC.Cc nh khoa h c ang hm h ng inh ng meson B c bi t ny v kh nngc a chng mang l i thng tin v m i linh gi a v t ch t v ph n v t ch t nh nth i kh c ngay sau BigBang, cng nhnh ng l c cho n nay cha c m tgy ra s l n t c a v t ch t so v i ph n ch t.Chng tan u bi t khi v tr hnh thnht Big Bang, n c l ng v t ch t v phv t ch t ng b ng nhau, Stone ni.Nhng chng ta s ng trong m t th gi ido v t ch t l n t, do , ph i c s khcbi t trong s phn h y c a v t ch t l nph n v t ch t i n k t thc l s thtr c a v t ch t.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

38/50


Ton b v t ch t c u t o t cc nguyn t ,chng g m cc proton (tch i n dng),electron (tch i n m) v neutron (trungha i n). Proton v neutron c u t o tnh ng h t cn nh hn n a g i tn l quark.

Ph n v t ch t c u t o g m cc ph n proton,positron (ph n h t c a electron), ph nneutron v, do , ph n quark. Ph n v tch t th ng xu t hi n u i i v i cc h th nguyn t , nhng n cng c th xu thi n d ng nh ng nguyn t l n hn, thd nh hydrogen ho c helium. a s ng ita tin r ng cc quy lu t v t l p d ng nhnhau cho c v t ch t v ph n v t ch t v chai xu t hi n v i l ng b ng nhau trong vtr . T i sao chng khng b chi ph i b inh ng quy lu t gi ng nhau hay xu t hi nv i l ng b ng nhau l hai trong nh ng biton l n nh t cha c gi i trong ngnhv t l h c ngy nay.Meson B l m t nhm con c bi t v hi mg p c a h hng meson c u t o g m m tquark v m t ph n quark. Trong khi mesonB c m t d i do sau Big Bang, th ng ita khng tin chng xu t hi n trong t nhinngy nay v ch c th sinh ra v quan stth y d i cc i u ki n th nghi m LHC

ho c nh ng c my va ch m nng l ngcao hn. V nh ng h t ny khng b chi

ph i b i nh ng quy lu t v t l gi ng nh s v t ch t khc, cho nn cc nh khoa htin r ng meson B c th gi m t vai trquan tr ng trong s l n t c a v t ch t sov i ph n v t ch t. Nh ng h t ny c th

cung c p manh m i v b n ch t c a nhl c d n t i s thi u i x ng ny tronv tr .Chng ti mu n tm hi u b n ch t c anh ng l c nh h ng n s phn h y cnh ng h t [meson B] ny, Stone ni.Nh ng l c ny t n t i, nhng chng takhng bi t chng l ci g. N c th gipgi i thch t i sao ph n v t ch t phn h ykhc v i v t ch t.H i nm 2009, nhm v t l nng l ng cath c nghi m c a tr ng i h c Syracus

nh n c hn 3,5 tri u la t QuKhoa h c Qu c gia M (NSF) thng quachng trnh Hnh ng Khi ph c v T

u t M (ARPA) dnh cho nghin c uc a nhm l m t ph n c a chng trnhh p tc LHCb t i CERN. LHCb, m t tronb n my d h t l n t i trong vnh ai LH c dnh ring tm ki m nh ng lo i

l c s c p m i trong t nhin.

Ngu n: i h c Syracuse, PhysOrg.com

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

39/50


NASA cng b nh ch p b m t Th y tinh

Lc 0920 GMT, ngy 29/3/2011, phi thuy n Messenger ch p b c nh l ch s ny c a Th y tinh. nhNASA/Phng th nghi m V t l ng d ng i h c Johns Hopkins/Vi n Carnegie Washington

Vo th ba hm qua (29/3), NASA cng b b c nh ch p u tin c a b m t Thphi thuy n qu o Messenger c a c quan v tr M th c hi n.

Sng s m hm nay, lc 5:20 am EDT (0920 GMT), Messenger ch p b c nh l ch c a Th y tinh, NASA cho bi t.

Phi thuy n ch p 363 b c nh trong hn su gi ti p sau , v ng i ta trng i Ncng b nhi u b c nh hn trong ngy th t hm nay v i m t cu c h p bo chuyn gby v nh ng k t qu m i nh t trn.

Ph n pha trn c a b c nh cho th y m t mi ng h va ch m v t t i, khc th ng nDebussy, trong khi ph n pha d i th hi n m t ph n c a Th y tinh g n c c nam ctr c y cha t ng c phi thuy n no trng th y.

Phi thuy n Messenger c a NASA vi t t t t c m t MErcury Surface, Space ENviroGEochemistry, and Ranging (B m t Th y tinh, Mi tr ng V tr , a ha h c, v T tr thnh phi thuy n u tin quay xung quanh Th y tinh vo hm 17 thng 3 r i.

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

40/50


Messenger c phng ln cch y hn su nm, i qua h m t tr i nhm trong v thnh ng chuy n bay ngang qua Tri t, Kim tinh v Th y tinh.

L phi thuy n NASA u tin nghin c u Th y tinh k t s m nh Mariner cch y th p k tr c, Messenger c th g i v m t t m b n t ng ph n c a b m t

c a hnh trinh trn ch sau m t vi l n bay qua.Ngu n: AFP

S siu d n t h vTrong vng m t tu n n a thi, cc nh

khoa h c s k ni m m t th k khm ph ras siu d n: khm ph vo nm 1911 r ngm t s ch t li u khi l nh xu ng g n khng

tuy t i s cho php i n tch ch y im khng b c n tr . Nhng nay m t nhv t l tin r ng s siu d n c th xu t hi nkhi khng c ch t li u no c .

Theo Maxim Chernodub thu c tr ng ih c Franois-Rabelais Tours Php, ssiu d n c th xu t hi n cho tr c m tt tr ng r t m nh trong chn khng c akhng gian tr ng r ng. N u Chernodub l

ng, th hi n t ng trn c th gi i thchngu n g c c a nh ng v t t tr ng tr i ditrong v tr . i u ny cho th y s siud n chn khng l r t khc th ng, ngni. N c m t s tnh ch t h t s c h pd n khng t n t i nh ng ch t siu d nthng th ng.

nh ng ch t siu d n bnh th ng, i ntch ch y m khng b c n tr v t t c cch t mang i n ngha l cc electron ngng t vo cng m t tr ng thi. Ccnh v t l gi i thch hnh tr ng ny v i cig i l l thuy t BCS, l thuy t m t cchth c cc electron chuy n ng trong m ngtinh th c a ch t siu d n. Khi m t electrondi chuy n, n lm bi n d ng m ng tinh th ,ht l y i n tch dng. Electron ti p theokhi ht l y i n tch dng ny, v v

th tr nn ghp c p v i electron th nhCng v i nhau, t t c nh ng electron ghc p hnh thnh nn m t ngng t chuy n

ng nh m t n th c th .

Cc nh khoa h c gi i thch r t t t c v t l c a cc ch t siu d n bnh th ng, d nh ch, n ph i c lm l nh xu ngg n khng tuy t i trong t tr ng yNhng cng c nh ng ch t siu d n t n t

nh ng nhi t tng i cao, ch ng30K ho c cao hn, v i v i nh ng chsiu d n ny, cc nh v t l v n ang i tl i gi i thch th a ng.

Cc ion ch ang va ch m nhn qua my d h tALICE t i LHC. Nh ng va ch m nh v y c t o m t tr ng thi siu d n hay khng? ( nh: CERN)

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

41/50


Hi n t ng k l nh t?

Tuy nhin, trong m t bi bo s p ng trnt p chPhysical Review Letters, Chernodubb sung thm m t lo i siu d n c l l l

nh t t tr c n nay. Khng gi ng nh ssiu d n bi t tr c y, n s t n t i nh ng nhi t r t cao, c l l hng t .N cng s t n t i cng v i nh ng ttr ng m nh v, c l k l hn h t th y, ns khng c n m t ch t li u no t n t i m ch c n m t chn khng!

V y lm th no s siu d n pht sinh th v, khi m r rng khng h c h tmang i n no c ? Th t ra, ngay c chnkhng thu n khi t nh t cng c ch a cch t mang i n. Theo c h c l ng t , chnkhng l m t mn sp g m nh ng h t ot n t i trong th i gian ch p nhong, th dnh cc quark v ph n quark. M t quark up v m t ph n quark down c th k t h pthnh m t meson rho tch i n dng,nhng meson ny th ng khng b n chonn n s phn h y ngay t c th.

Chernodub ngh r ng trong m t t tr ngm nh, cc quark s bu c ph i chuy n ngtheo nh ng ng s c t - v i u ny slm cho meson rho tr nn b n hn nhi u.Ngoi ra, spin ring c a meson rho stng tc v i t tr ng ngoi, lm gi mkh i l ng hi u d ng c a h t xu ng b ngkhng cho nn n c th chuy n ng tdo, nh trong m t ch t siu d n. Cc tnhton c a Chernodub, d a trn m t m hnh

bi t r trong s c ng l c h c l ng t(QCD), cho th y t tr ng ngoi c n thi tcho s siu d n ny t nh t ph i l 1016 T.

M t t tr ng r t m nh

l m t t tr ng r t m nh. Nh ng namchm m nh nh t trn Tri t v c lth t tr tru, chng l i s d ng nh ng cu ndy siu d n c th thu c t tr ngch g n n 30 T, trong khi v t th b tha m nh nh t trong v tr , m t lo i sao

neutron c bi t n v i ci tn sao namchm, c kh nng t t i nh ng t tr ncng ch 1010 T.

Nhng Chernodub tin r ng b ng ch ng c

s tin on c a ng c th tm th y gqu hng Tri t, t i My Va ch mHadron L n (LHC) t t i Geneva, ho cMy Va ch m Ion N ng Tng i tnh(RHIC) t i Phng th nghi m qu c giaBrookhaven New York. H i thng 11nm ngoi, nh ng ion ch u tin vach m nhau t i LHC. V nh ng ion nh v

ang chuy n ng,cho nn chng sinh ra tr ng, v Chernodub ngh r ng m t ss t qua g n c a hai ion c th t i ra ttr ng 1016 T c n thi t c l ch tronth i gian ch ng m t yocto giy (10-24s).N u s siu d n chn khng th t s phtsinh t i LHC ho c RHIC, th ng hi v ngn s l i v t tch c a cc meson rho t

i n.

Hi n t ng ny th c t ra sao, ti th t skhng th ni g vo lc ny c , pht bic a Igor Shovkovy, m t chuyn gia vQCD t i tr ng i h c bang Arizona M. M t trong nh ng s r c r i trongnh ng va ch m nng l ng cao l s t nt i r t ng n c a t tr ng sinh ra b i nhion ho c proton ang i qua. V n n as kh khn c a vi c l c ra nh ng tin him h phn bi t hi n t ng ny trong snh ng hi n t ng khc.

t ng h p d n

Volodya Miransky, m t nh v t l h t t itr ng i h c Ty Ontario Canada, gtin on c a Chernodub l m t t ngh p d n nhng ng b sung thm r ngv n ng i ta c th quan st hi n tny hay khng l cn b ng , ti ngh v yv kh nng ny ng nghin c u.

Tuy nhin, s siu d n chn khng c lkhng lun lun c n n cc my gia t ch t. Chernodub ngh r ng v tr s khai c

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

42/50


l t ng c nh ng t tr ng m nh, vnh ng siu-dng i n sau c l gieonn nh ng t tr ng v m b n nhn th ytrn ton ci v tr ngy nay. Nghe c v

nh m t t ng in r , nhng n u nng th sao nh ?, ng ni.


Khi no m t ti u hnh tinh khng cn l ti u hnh tinh?

nh th hi n m hnh c a hnh tinh m m Vesta, s d ng d on t t nh t hi n nay c a cc nh khoa hm t c a hnh tinh nh b ny. nh: Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/PSI

Ngy 29 thng 3 nm 1807, nh thin vnh c ng i c Heinrich Wilhelm Olbers pht hi n ra Vesta l m t m sng nh

trn b u tr i. 204 nm sau, khi phi thuy nDawn (R ng ng) c a NASA chu n b b t

u quay xung quanh th gi i k th ny,cc nh khoa h c gi m i bi t th gi i ny

c bi t nh th no, m c d c m t s

tranh lu n xem nn phn lo i n nh thno.

Vesta th ng c g i l m t ti u hnhtinh v n n m trong nhm m nh v qu

o g i l vnh ai ti u hnh tinh chnhgi a H a tinh v M c tinh. Nhng a scc v t th trong vnh ai chnh c kh il ng nh , b r ng ch ng 100km ho c n

8/7/2019 Bn Tin Vt L thng 4 - 2011

43/50


hn, th so v i Vesta, n c b ngang trungbnh n 530km. Th t v y, r t nhi u m nhv nh c a Vesta b b t ra b i s va ch mv i nh ng v t th khc c nh n d ngtrong vnh ai chnh.

Ti khng ngh nn g i Vesta l m t ti uhnh tinh, pht bi u c a Tom McCord,nh nghin c u Dawn Vi n Bear Fight,Winthrop, Washington. Vesta khng chl n hn nhi u, m n cn l m t v t th ti n tri n, khng gi ng nh a s nh ngth chng ta g i l ti u hnh tinh.

C u trc phn l p c a Vesta (li, l p baov l p v ) l m t c i m tiu bi u khi nVesta gi ng v i cc hnh tinh nh Tri t,Kim tinh v H a tinh hn so v i nh ngti u hnh tinh khc. Gi ng nh cc hnhtinh, Vesta c v a ch t li u phng xbn trong khi n h p l i thnh m t kh i,gi i phng nhi t lm tan ch y v chophp nh ng l p nh hn n i ln bn trn.Cc nh khoa h c g i qu trnh ny l sphn l p.

McCord v cc ng nghi p l nh ngng i u tin pht hi n th y Vesta c khnng phn l p khi cc my d c bi t trncc knh thin vn c a h h i nm 1972 nh n ra d u hi u c a basalt. i u cngha l v t th trn t ng c l n b tanch y.

Ni chnh th c th Vesta l m t hnh tinhnh m t v t th quay xung quanh m ttr i nhng khng ph i l m t hnh tinhchnh th ng ho c sao ch i. Nhng c hn540.000 hnh tinh nh trong h m t tr ic a chng ta, cho nn tn g i khngmang l i s phn bi t r rng i v i Vesta.Cc hnh tinh ln trong c Ceres,m c tiu th hai c a phi thuy n Dawn lm t phn lo i khc n a, nhng Vestakhng p ng m t trong nh ng tiu chu nc a n. M t l do l Vesta khng l n chol m.

Cc nh khoa h c Dawn thch xem Vesta lm t m m hnh tinh v n l m t v t th phn l p quay xung quanh m t tr i v kh

u theo ki u gi ng nh Th y tinh, Kimtinh, Tri t v H a tinh, nhng v l do g

m n cha bao gi pht tri n tr n vTrong l ch s bu i u y bi n ng ch m t tr i, nh ng v t th tr thnh hnhtinh b ng cch h p nh t v i nh ng v t thc Vesta khc. Nhng Vesta cha bao gitm th y m t i tc no trong cu c khiuv quy m l n , v th i kh c quan tr n

b b l . N c th b nh h ng b ic m t c a M c tinh g n ; s c ht hd n c c m nh c a ng i lng gi ng to l

lm nhi u qu o c a cc v t th

Documents

Bản Tin Vật Lý tháng 4 - 2011