12
Iturria: CARTA ARQUEOLOGICA DE BIZKAIA. PRIMERA PARTE. Yacimientos de cuevas. Egileak: José Luis Marcos Muñoz. Argitaletxea: Universidad de Deusto 1982 1-ELTXOEN HAITZULOA. (2.17. 116. or.) 2-ARRIOTXEKO HAITZULOA. (2.18. 117. or.) Iturria: CARTA ARQUEOLOGICA DE BIZKAIA. SEGUNDA PARTE. Materiales de superficie. Egileak: Javier Gorrotxategi – Mª Jose Yarritu. Argitaletxea: Universidad de Deusto 1984 1-KANPAZAULOKO HARRESPILA. (6-13) 2-SASIBURUKO KOKALEKUA I. 6-15 3-SASIBURUKO KOKALEKUA II. 6-16 4-ARROLETZAKO KOKALEKUA. 6-17 5-GORONILLOKO KOKALEKUA. 6-18 6-AZTARNATEGIAK ETA AURKIKUNTZA BAKARTUAK. 3 - 3 BARAKALDOKO AURREHISTORIAKO AZTARNATEGIAK www.barakaldonaturala.blogspot.com [email protected]

Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

Iturria: CARTA ARQUEOLOGICA DE BIZKAIA.

PRIMERA PARTE. Yacimientos de cuevas.

Egileak: José Luis Marcos Muñoz.

Argitaletxea: Universidad de Deusto 1982

1-ELTXOEN HAITZULOA. (2.17. 116. or.)

2-ARRIOTXEKO HAITZULOA. (2.18. 117. or.)

Iturria: CARTA ARQUEOLOGICA DE BIZKAIA.

SEGUNDA PARTE. Materiales de superficie.

Egileak: Javier Gorrotxategi – Mª Jose Yarritu.

Argitaletxea: Universidad de Deusto 1984

1-KANPAZAULOKO HARRESPILA. (6-13)

2-SASIBURUKO KOKALEKUA I . 6 -15

3 -SASIBURUKO KOKALEKUA I I . 6 -16

4 - A R R O L E T Z A K O K O K A L E K U A . 6 - 1 7

5 - G O R O N I L L O K O K O K A L E K U A . 6 - 1 8

6-AZTARNATEGIAK ETA AURKIKUNTZA BAKARTUAK. 3 - 3

BARAKALDOKOAURREHISTORIAKO AZTARNATEGIAK

[email protected]

Page 2: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

LEHENENGO ATALA. Haitzuloen aztarnategiak

1-ELTXOEN HAITZULOA. (2.17. 116. or.)

-Aurkikuntza: Ernesto Nolte y Aramburuk aurrehistoriako aztarnategi bat aurkitu zuen 1960anazterketa txiki batean.

-Koordenatuak:-Lambert Mapa. 1:20.000. 61. or. x: 654410, y: 961680, z: 250.-Geografiko-katastrala: 1:50.000. 61. mapa, Bilbo. Luzera: 00°40’12’’. Latitudea:43°15’20’’.

-Kokapena: Barakaldotik Mespelerrekako auzorantz abiatu, eta handik Tellituko auzorantz. Auzohonetatik 250 metrotara Arriotxe izeneko haitz-tokia aurki dezakegu, non haitzuloazabaltzen den. Hantxe landare sastrakan barneratzen den bide estu eta kaskarraaurkituko dugu, minutu batzuk eta gero Arriotxeren sarbidean bertan utziko gaituena.Gutxi gora-behera handik 6 metroko altuerara Eltxoen Haitzuloa kokatzen da.

-Deskribapena: haitzuloa Arriotxeko haitz-tokiaren kareharrietan (Urgo-Aptiense) zabaltzen da,Sasiburu mendikateko ipar isurialdean aurkitzen dena.

-Neurriak: sarbideak 2,5 metroko zabalera eta 1,8 metroko altuera du. Meazulo estuak hogei batmetroko jarraipena du.

-Hornidura: silex, lapak eta maskorrak.

-Kronologia: Brontzezko Aroaren amaiera, Santimamiñe Taldearen beranduko garaia (K.a. 1250-750). (Deiker 1984. 013, 092)

-Bibliografia:-Juan María Apellaniz Castroviejo. 1973. Munibe. “Corpus de Materiales de las culturasprehistóricas con cerámica de la población de las Cavernas del País Vasco”. 1.gehigarria. Donostia. 21. or.

-Ernesto Nolte y Aramburu. 1968. “Catálogo de Simas y Cuevas de la provincia deVizcaya”. Bilbo. 13. or.

-Ignacio Barandiaran Maeztu. 1967. “El paleo mesolítico del Pirineo Occidental”.Zaragoza. 168. or.

[email protected]

2

Page 3: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

2-ARRIOTXEKO HAITZULOA. (2.18. 117. or.)

-Aurkikuntza: Ernesto Nolte y Aramburu eta Bilbao Kirol Klubeko Espeleologia-Sailaren kideak.1956.

-Koordenatuak:-Lambert Mapa. 1:20.000. 61. or. x: 654410, y: 961700, z: 245.-Geografiko-katastrala: 1:50.000. 61. mapa, Bilbo. Luzera: 00°40’12’’. Latitudea:43°15’21’’.

-Kokapena: Eltxoen Haitzulotik 6 metrotara kokatzen da.

-Deskribapena: Arriotxeko haitz-tokiaren kareharrietan (Urgo-Aptiense) haitzulo hau zabaltzen da.Atari txiki bat du eta bertako betegarri arkeologikoa hondatuta dago ezezagunenesku-hartzeagatik. Sarbidearen eskuinaldean zenbait solairuko meazuloa hastenda. Bere sarbideak 3,9 metroko zabalera eta 1,75 metroko altuera du.

-Hornidura: meazulo hauetan egindako zenbait azterketetan leizehartzaren (Ursus Spelaeus)hondarrak eta hondar arkeologikoak -dirudienez hilobikoak- aurkitu ziren. Gizakiarenhezurrak (masailezur bat barne), zeramika, silex, maskorrak eta lapak ere topatu ziren.

-Kronologia: zeramikaren apainketak, espatulaz egindako zimur zabalekin, oreek eta formekBrontzezko Aroaren amaieran, Santimamiñe Taldearen beranduko garaian (K.a. 1250-750) kokatzen dute elementua. (Deiker 1984. 013, 092)

-Siglak: PR. 34. planoa. 19. gehigarri kartografikoa.

-Bibliografia:-Juan María Apellaniz Castroviejo. 1973. Munibe. “Corpus de Materiales de las culturasprehistóricas con cerámica de la población de las Cavernas del País Vasco”. 1.gehigarria. Donostia. 20-21. orr.

-Ernesto Nolte y Aramburu:

-1961 (Peña Roche-ko haitzuloaren ikerketarako oharrak. Notas yComunicaciones del Instituto Geológico Minero Español. 61. 21-40. orr.Madrid.)

-1962 (A Spanish cave. The cave of Peña Roche. The british Cavern 35. 15eta 88. orr.)

-1968. “Catálogo de Simas y Cuevas de la provincia de Vizcaya”. Bilbo. 13.or.

-1977. Kobie 7. “Miscelánea Arqueológica”. Bilbo. 9. 27. or.

-1981. Grupo Espeleológico Esparta. Arriotsa, Macizo Kárstico de PeñasBlancas. 1969-1971.

-Babesa: Balizko Arkeologia Gunea izendatuta Eusko Jaurlaritzaren1997ko maiatzaren 5ekoebazpenaren bidez.

[email protected]

Arriotxen aukitutakogiza masailezurra

Arriotxe Haitzuloko sarrera

3

Page 4: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

BIGARREN ATALA. Gainazaleko materialak.

1- KANPAZAULOKO HARRESPILA. (6-13)

-Udalerria: Barakaldo-Gueñes arteko mugan.

-Aurkikuntza: A. Aguirre, 1955. J. M. Apellanizek egindako indusketan 1963an.

-Orrialdea: 79.

-Koordenatuak: x: 602800, y: 959940.

-Altitudea: 522 m.

-Kokapena: Eretza eta Apuko mendien arteko bigarren mailan kokatzen da, Saratxoko auzoamenderatuz. Goi-tentsioko linea elektriko baten azpian aurkitzen da.

-Deskribapena: harrespila bikoitza, nahiko tumularra; krater bat dauka erdigunean, hareharrizkolauza handi eta inklinatu batekin. Antza kanpoko zirkulua 31 lauzak osatzen dute,eta barrukoa 29. Haien artean bereiztea ez da erraza.

-Neurriak: 9 m-ko diametroa.

-Hornidura: harri zabal bat apainduta eta beste bat silexkoa.

-Kronologia: gutxi gora-behera K.a. 700-300.

-Siglak: ER.

-Bibliografia:-A. Aguirre, 1995. “Materiales Arqueológicos de Vizcaya”. Bilbo. 215. or.

-J. M. Barandiaran, 1962. “Los hombres prehistóricos de Vizcaya” en “El hombreprehistórico y el arte ruprestre en España”. Publicaciones de la Junta de Cultura deVizcaya. Bilbo. III. orr.

-J. M. Apellaniz:-1963. “Memoria de la campaña de excavaciones de Vizcaya en1963”. N.AH. Madril. 7, 77 eta 88. orr.

-1973: Munibe. “Corpus de Materiales de las culturas prehistóricas con cerámica dela población de las cavernas del País Vasco meridional”. 1. gehigarria. Donostia.366. or.

[email protected]

4

Page 5: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

2- SASIBURUKO KOKALEKUA I. (6-15)

-Aurkikuntza: Javier Gorrotxategi eta Mª Jose Yarritu. 1980-09-28.

-Orrialdea: 62.

-Koordinatuak: x: 655200, y: 961280.

-Altitudea: 373 m.

-Kokapena: kokalekura heltzeko Apuko mendia, Peñas Blancas eta ondorengo muinoa zeharkatubehar da. Materiala hurrengo ordekan agertu zen, aldapa txiki bat eta gero.

-Deskribapena: Silexko materiala: harri zabal bat apainduta eta foliazeo bat hegal hasiberriekin.

-Kronologia: gutxi gora-behera K.a. 2500.

-Siglak: SB1.

3-SASIBURUKO KOKALEKUA II. (6-16)

-Aurkikuntza: Javier Gorrotxategi eta Mª Jose Yarritu. 1980-09-28.

-Orrialdea: 62.

-Koordinatuak: x: 655820, y: 961440.

-Altitudea: 445 m.

-Kokapena: aurreko kokalekutik bi muino txiki zeharkatu behar dira aldapa txiki batera heltzeko.Han aurkitzen da.

-Deskribapena: silexko materiala: harri zabal bat apainduta.

-Kronologia: gutxi gora-behera K.a. 2500.

-Siglak: SB2.

4-ARROLETZAKO KOKALEKUA. (6-17)

-Aurkikuntza: Javier Gorrotxategi eta Mª Jose Yarritu. 1980-09-28.

-Orrialdea: 62.

-Koordinatuak: x: 656780, y: 961650.

-Altitudea: 450 m.

-Kokapena: Arroletza mendiaren tontorrean.

-Deskribapena: silexko materiala: 4 harri zabal.

-Kronologia: gutxi gora-behera K.a. 2500.

-Siglak: ARL.

[email protected]

5

Page 6: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

3-GORONILLOKO KOKALEKUA. (6-18)

-Aurkikuntza: Javier Gorrotxategi. 1980-06-11.

-Orrialdea: 45.

-Koordinatuak: x: 655670, y: 964140.

-Altitudea: 113 m.

-Kokapena: Errekaortuko auzoa menderatzen duen Goronillo mendiaren SW muinoan.

-Deskribapena: silexko materiala: tailu baten hondarra.

-Kronologia: gutxi gora-behera K.a. 2500.

-Siglak: GO.

4- AZTARNATEGIAK ETA AURKIKUNTZA BAKARTUAK. (3-3)

-Aurkikuntza: Benigno Zaballa.

-Orrialdea: 61.

-Kokapena: Benigno Zaballaren baserri baten baratzean, Tellituko auzoan (Mespelerreka).

-Deskribapena: zehaztu gabeko tresna eta harri-puskak.

-Kronologia: gutxi gora-behera K.a. 2500.

-Siglak: TT.

-Bibliografia: Kobie 9. “Miscelánea Arqueológica”. Bilbo. 141-142. orr. E. Nolte. 1979, 259. or.

[email protected]

Page 7: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

Fuente: CARTA ARQUEOLOGICA DE BIZKAIA.

PRIMERA PARTE. Yacimientos de cuevas.

Autores: José Luis Marcos Muñoz.

Editorial: Universidad de Deusto 1982

1-CUEVA DE LOS MOSQUITOS. ( 2.17. Pag. 116)

2-CUEVA DE ARRIOTXE. (2.18. Pag. 117)

Fuente: CARTA ARQUEOLOGICA DE BIZKAIA.

SEGUNDA PARTE. Materiales de superficie.

Autores: Javier Gorrotxategi – Mª Jose Yarritu.

Editorial: Universidad de Deusto 1984

1-CROMLECH DE KANPAZAULO. 6-13

2-ASENTAMIENTO DE SASIBURU I. 6-15

3-ASENTAMIENTO DE SASIBURU II. 6-16

4-ASENTAMIENTO DE ARROLETZA. 6-17

5-ASENTAMIENTO DE GORONILLO. 6-18

6-YACIMIENTOS Y HALLAZGOS AISLADOS. 3.3

YACIMIENTOS PREHISTORICOSDE BARAKALDO

[email protected]

Page 8: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

PRIMERA PARTE. Yacimientos de cuevas.

1-CUEVA DE LOS MOSQUITOS. ( 2.17. Pag. 116)

-Descubrimiento: Ernesto Nolte y Aramburu en 1960 quien en una pequeña cata de reconocimientolocalizó un yacimiento prehistórico

-Coordenadas:- Lambert Mapa. 1:20.000. Hoja nº 61. x: 654410, y: 961680, z: 250.- Geográfico catastral:1:50.000. Mapa nº 61 Bilbao. Longitud 00º40´12´´. Latitud:43º15´20´´.

-Situación: Desde Barakaldo dirigirse al barrio de EL Regato, y desde aquí al barrio de Tellitu. Aunos 250 mts. de este barrio hay un peñascal llamado de Arriotxe en el que se abrela cueva. Para llegar hasta la misma boca hay un estrecho y penoso camino que discurreentre la maraña vegetal y que a los pocos minutos de incómoda marcha nos deja enla boca de Arriotxe. Media docena de metros más alta está la cueva de Los Mosquitos.

-Descripción: La cueva se abre en las calizas urgoaptienses del peñascal de Arriotxe, situado enla vertiente N. de la Cordillera Sasiburu.

-Dimensiones: La boca tiene unas dimensiones de 2,5 mts. de ancho por 1,8 mts. de alto. Laestrecha galería continúa una veintena de metros.

-Ajuar: Silex, lapas y conchas.

-Cronología: Era del Bronce final, fase tardía del Grupo Santimamiñe (1250-750 a.c.). (Deiker1984. 013, 092)

-Bibliografía: -Juan María Apellaniz Castroviejo. 1973. Munibe. “Corpus de Materiales de las culturasprehistóricas con cerámica de la población de las Cavernas del País Vasco”.Suplemento Nº 1. San Sebastian. Pag. 21.

-Ernesto Nolte y Aramburu. 1968. “Catálogo de Simas y Cuevas de la provincia deVizcaya”. Bilbao. Pag. 13.

-Ignacio Barandiaran Maeztu. 1967. “El paleo mesolítico del Pirineo Occidental”.Zaragoza. Pag. 168.

[email protected]

2

Page 9: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

2-CUEVA DE ARRIOTXE. (2.18. Pag. 117)

-Descubrimiento: Ernesto Nolte y Aramburu, así como miembros de la Sección Espeleológica delClub deportivo Bilbao. 1956

-Coordenadas:- Lambert Mapa. 1:20.000. Hoja nº 61. x: 654410, y: 961700, z: 245.- Geográfico catastral:1:50.000. Mapa nº 61 Bilbao. Longitud 00º40´12´´. Latitud:43º15´21´´.

-Situación: Está situada a media docena de metros de la ya descrita cueva de Los Mosquitos.

-Descripción: En las calizas urgoaptienses del Peñascal de Arriotxe se abre esta cueva que presentaun pequeño portal cuyo relleno arqueológico esta alterado por remoliciones realizadaspor desconocidos. A mano derecha de la entrada comienza una galería que llegaa tener varios pisos en su interior. Las dimensiones de su boca son de 3,9 mts. por1,75 mts de altura.

-Ajuar: En diversas catas realizadas en estas galerías se localizaron restos del oso de las cavernas(Ursus Speleaeus), así como restos arqueológicos al parecer sepulcrales. También fueronlocalizados huesos humanos (entre los que destaca una mandíbula), cerámica, silex,conchas y lapas.

- Cronología: La decoración de la cerámica a base de surcos anchos a espatula, las pastas y lasformas identifican el elemento con la Era del Bronce final, fase tardía del Grupo Santimamiñe(1250-750 a.c.). (Deiker 1984. 013, 092)

-Siglas: PR. Plano Nº 34. Apéndice cartográfico Nº 19.

-Bibliografía: -Juan María Apellaniz Castroviejo. Munibe. 1973. “Corpus de Materiales de lasculturas prehistóricas con cerámica de la población de las Cavernas del País Vasco”.Suplemento Nº 1. San Sebastian. Pag. 20-21.

-Ernesto Nolte y Aramburu.-1961. (notas para el estudio de la caverna de Peña Roche. Notas y Comunicaciones

del Instituto Geológico Minero Español. 61. Pag. 21-40. Madrid.-1962 b (A Spanish cave. The cave of Peña Roche. The british Cavern 35. Pag.

15 y 88).-1968. “Catálogo de Simas y Cuevas de la provincia de Vizcaya”. Bilbao. Pag.

13.

-1977. Kobie 7. Miscelánea Arqueológica. Bilbao. Pag. 9.27.

-1981: Grupo Espeleológico Esparta. Arriotsa, Macizo Kárstico de Peñas Blancas.1969-1971.

-Protección: Declarada zona de Presunción Arqueológica. Resolución de Gobierno Vasco de 5 demayo de 1997.

[email protected]

Mandibula humanahallada en ArriotxeEntrada a la cueva de Arriotxe

3

Page 10: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

SEGUNDA PARTE. Materiales de superficie.

1-CROMLECH DE KANPAZAULO. ( 6-13)

-Municipio: Güeñes límite con Barakaldo.

-Descubrimiento : A. Aguirre 1955. Excavación por J.M. Apel laniz en 1963.

-Hoja 79.

-Coordenadas: x:602800 y:959940

-Altitud: 522 mts.

-Situación: se localiza en el segundo escalón entre el Eretza y el Apuko, dominando el barrio deSaratxo. Se encuentra debajo de una línea eléctrica de alta tensión.

-Descripción: doble cromlech ligeramente tumular con cráter central en el que aparece una losade arenisca grande inclinada. El circulo exterior lo forman aparentemente 31 losasmientras que el interior lo componen 29 aunque la diferenciación de ambos no esfácil.

-Dimensiones: diámetro 9mts.

-Ajuar: 1 lasca retocada y 1 lasca de silex.

- Cronología: Aproximadamente 700-300 a.c.

-Siglas: ER

-Bibliografía: -A. Aguirre 1995. “Materiales Arqueológicos de Vizcaya”. Bilbao. Pag. 215.

-J. M. Barandiaran 1962. “Los hombres prehistóricos de Vizcaya en: EL hombreprehistórico y el arte ruprestre en España. Publicaciones de la Junta de Cultura deVizcaya. Bilbao. III pp.

-J. M. Apellaniz 1963: “Memoria d la campaña de excavaciones de Vizcaya en 1963.”N.AH Madrid. 7 pag. 77 y 88.

1973: Munibe. “Corpus de Materiales de las culturas prehistóricas concerámica de la población de las cavernas del País Vascomeridional”. Suplemento Nº 1. San Sebastian pag. 366.

[email protected]

4

Page 11: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

2-ASENTAMIENTO DE SASIBURU I. ( 6-15)

-Descubrimiento: Javier Gorrotxategi – Mª Jose Yarritu. 28-09-1980

-Hoja: 62

-Coordenadas: x: 655200, y: 961280

-Altitud: 373 mts.

-Situación: Para alcanzar el lugar del asentamiento hay que pasar el monte Apuko, Peñas Blancasy la loma inmediata. El material apareció en el siguiente rellano, después de una cortasubida.

-Descripción: Material de silex: 1 lasca retocada y 1 foliacea con aletas incipientes.

- Cronología: Aproximadamente 2500 a.c.

-Siglas: SBI

3-ASENTAMIENTO DE SASIBURU II. ( 6-16 )

-Descubrimiento: Javier Gorrotxategi – Mª Jose Yarritu. 28-09-1980

-Hoja: 62

-Coordenadas: x: 655820, y: 961440

-Altitud: 445 mts.

-Situación: Desde el asentamiento anterior hay que pasar dos pequeñas lomas para alcanzar ellugar en una pequeña pendiente después de rebasar la última de ellas.

-Descripción: Material de silex: 1 lasca retocada.

- Cronología: Aproximadamente 2500 a.c.

-Siglas: SB2

4-ASENTAMIENTO DE ARROLETZA. ( 6-17 )

-Descubrimiento: Javier Gorrotxategi – Mª Jose Yarritu. 28-09-1980

-Hoja: 62

-Coordenadas: x: 656780, y: 961650

-Altitud: 450 mts.

-Situación: En la cumbre del monte Arroletza.

-Descripción: Material de silex: 4 lascas.

- Cronología: Aproximadamente 2500 a.c.

-Siglas: ARL

[email protected]

5

Page 12: Barakaldoko aurrehistoriako aztarnategiak - Yacimientos prehistóricos de Barakaldo

5-ASENTAMIENTO DE GORONILLO. ( 6-18 )

-Descubrimiento: Javier Gorrotxategi . 11-06-1980

-Hoja: 45

-Coordenadas: x: 655670, y: 964140

-Altitud: 113 mts.

-Situación: En el collado SW del Monte Goronillo que domina el barrio de Errekaortu.

-Descripción: Material de silex: un resto de talla.

- Cronología: Aproximadamente 2500 a.c.

-Siglas: GO.

6-YACIMIENTOS Y HALLAZGOS AISLADOS. ( 3.3 )

-Descubrimiento: Benigno Zaballa

-Hoja: 61

-Situación: En la huerta de un caserío propiedad de Benigno Zaballa en el barrio de Tellitu(Errekatxo),

-Descripción: Útiles y lascas sin especificar.

- Cronología: Aproximadamente 2500 a.c.

-Siglas: TT

-Bibliografia: Kobie 9. “Miscelanea Arqueológica. Bilbao. Pág. 121-142. E. Nolte. 1979, Pág. 259.

[email protected]