27 - 28 - 29 Nisan 2011

1

2

ONUR KURULU Prof. Dr. Mehmet HABERAL (Bakent niversitesi Kurucu Rektr) Prof. Dr. Kenan ARAZ (Bakent niversitesi Rektr)

SEMPOZYUM DZENLEME KURULU Prof. Dr. Adnan TEPECK (Bakent niversitesi - Dzenleme Kurulu Bakan) Prof. Dr. Ayhan Azzem AYDINZ (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Can HERSEK (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Semiha AYDIN (Bakent niversitesi) Do. Dr. Billur TEKKK (Bakent niversitesi) Yrd. Do. Dr. Nuray BAYRAKTAR (Bakent niversitesi) Yrd. Do. Tevfik nan LSULU (Bakent niversitesi) r. Gr. Dr. Eylem TATAROLU (Bakent niversitesi) Ar. Gr. Pnar TRKDEMR (Bakent niversitesi)

SEMPOZYUM BLM DANIMA KURULU Prof. Dr. Haluk ABBASOLU (stanbul niversitesi) Prof. Dr. Hakk ACUN (Gazi niversitesi) Prof. Dr. Uurcan AKYZ (Hacettepe niversitesi) Prof. Dr. mr BAKIRER (Ortadou Teknik niversitesi) Prof. Dr. Tevfik BALCIOLU (zmir Ekonomi niversitesi) Prof. Dr. Mutlu BNARK (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Yksel BNGL (Atlm niversitesi) Prof. Dr. Mge BOZDAYI (TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi) Prof. Dr. Cevat ERDER (Ortadou Teknik niversitesi) Prof. Dr. Nazan ERKMEN (Marmara niversitesi) Prof. Dr. Jale ERZEN (Ortadou Teknik niversitesi) Prof. Dr. Kutgn EYPGLLER (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Zafer GENAYDIN (Hacettepe niversitesi) Prof. Dr. Kymet GRAY (Ankara niversitesi) Prof. Dr. Sibel GNEYSU (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Fevzi GN (Seluk niversitesi) Prof. Dr. Cengiz IIK (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Aye AKIR LHAN (Ankara niversitesi) Prof. Dr. Glseren KURUMER (Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Dr. nder KKERMAN (Mimar Sinan niversitesi) Prof. Dr. Hale KNEN ( Bakent niversitesi) Prof. Dr. Hayati MSMAN (Bilkent niversitesi) Prof. Dr. Cokun ZGNEL (Ankara niversitesi) Prof. Dr. Blent ZPEK (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Vedat ZSOY (TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi) Prof. Dr. Haluk PAMR (Ortadou Teknik niversitesi) Prof. Dr. Hasip PEKTA (Ik niversitesi) Prof. Dr. Ahmet TOLUNG (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Tlay UUZMAN (Bakent niversitesi) Prof. Dr. Tuba VURAL (Gazi niversitesi) Prof. Mezahir AVAR (Seluk niversitesi) Prof. Sevim ZER (Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Zehra OBANLI (Eskiehir Anadolu niversitesi) Prof. Hasan PEKMEZC (Hacettepe niversitesi) Prof. Nazan SNMEZ (Hacettepe niversitesi) Do. Dr. Hlag KAPLAN (Gazi niversitesi) Do. Dr. B.Burak KAPTAN (Eskiehir Anadolu niversitesi) Do. Dr. Emre MADRAN (Ortadou Teknik niversitesi) Do. Dr. Zeynep YASA YAMAN (Hacettepe niversitesi) Do. Mmtaz DEMRKALP (Hacettepe niversitesi) Dr. Hakan GRSU (Ortadou Teknik niversitesi)

3

1. SANAT VE TASARIM ETM SEMPOZYUMU DN BUGN GELECEK BLDRLER KTABI UBAT 2011 YAYIMA HAZIRLAYANLAR Yrd. Do. Dr. Nuray BAYRAKTAR Yrd. Do. Tevfik nan LSULU r. Gr. Dr. Eylem TATAROLU Ar. Gr. Pnar TRKDEMR TASARIM Yrd. Do. Tevfik nan LSULU BASIM DENZBANK

*Her hakk sakldr.4

Bildiriler

- Bildiriler blm balklar altnda alfabetik olarak dizilmitir. - Bildiriler olduu gibi yaymlanmtr. Olas hatalardan yazar(lar) sorumludur.

SANAT VE SANAT ETM ..................................................................................................................................................13Grsel Sanatlar, Kltr ve Sanat............................................................................................................................................15BEERY GRSEL MOTOR ENTEGRASYON TESTNN BE ALTI YALARINDAK TRK OCUKLARINA UYARLANMASI Prof. Dr. Adnan TEPECK, r. Gr. Dr. Aybige DEMRC ........................................................................................................................................................... 16 GELEN TEKNOLOJLER ODAINDA DEEN-DNEN SANAT-SANAT ETM ZERNE BR DEERLENDRME Ar. Gr. Dr. Arzu UYSAL .................................................................................................................................................................. 21 SANAT VE TASARIM ETMNDE YEN ARAYILAR: MODL SSTEMNN BR DEERLENDRLMES Yrd. Do. Dr. Aygl AYKUT ................................................................................................................................................................ 27 MZE ETM PAKETLERNDEN FAYDALANMANIN RETMENLERN MZE ZYARETLERN PLANLAMA SREC ZERNDEK OLUMLU ETKLER Yrd. Do. Dr. Aye ZBAK GLER ................................................................................................................................................... 31 ORTARETMDE SANAT ETMNN BLSEL BOYUTU VE SYS LE LLMES Dr. Bekir NCE ................................................................................................................................................................................. 37 GRSEL SANATLAR TASARIMINDA DUYUSAL ETKLEM VE YARATICILIK r. Gr. Berna STFOLU ORHON .................................................................................................................................................. 41 EL VE KOLLARINI KULLANAMAYAN FZKSEL ENGELL BREYLER N TASARLANAN UYARLAMA ALETLER VE BUNLARIN GRSEL SANATLAR ETM ALANINDA KULLANILMASI Yrd. Do. Dr. Blent SALDERAY, r. Gr. Naile EVK ....................................................................................................................... 45 PLASTK SANATLAR ETMNDE MESLEK LTLER OLMALI MI? Yrd. Do. Cenk BEYHAN .................................................................................................................................................................. 51 TEMEL TASARIM ETM KONULU NTERAKTF ETM CDS ar GM .................................................................................................................................................................................. 55 GZEL SANATLAR ETMNDE, DESEN DERSNE YNELK SORUNLAR VE ZM NERLER Yrd. Do. F. Deniz KORKMAZ EKC ................................................................................................................................................... 59 TRKYEDE ORTA RETMDEN TEMEL TASARIM ETMNE BR BAKI r. Gr. Dr. Dilek AKBULUT............................................................................................................................................................. 63 TRKYEDE SANAT ETM TARHNE GENEL BR BAKI EREVESNDE YEN LKRETM PROGRAMININ DEERLENDRMES -SMAL HAKKI BALTACIOLU/SMAL HAKKI TONGUr. Gr. Dr. Eylem TATAROLU ....................................................................................................................................................... 68 TRKYEDE GRSEL KLTR: ULUSLARARASI RENC KTLESNE YNELK BR UYGULAMA RNE Yrd. Do. Dr. smail zgr SOANCI ................................................................................................................................................. 72 SANAT ETMNDE DSPLNLERARASI YAKLAIM Yrd. Do. Dr. Ltfiye BOZDA, Yrd. Do. Dr. Nurcan PERDAHCI.......................................................................................................... 76 ULUSAL SANAT VE SANAT ETM POLTKASI VEDLKLE OLUTURULMALIDIR Do. Dr. Mahmut ZTRK................................................................................................................................................................ 80 YKSEK RETMDE, GZEL SANATLAR ETM ALAN RENCLERN MGE-TASARIM YETERSZLKLER Yrd. Do. Melek AHNDOKUYUCU .................................................................................................................................................. 84 ANAOKULU RETMENLER TARAFINDAN OCUKLARA YAPTIRILAN GRSEL SANAT ALIMALARININ YARATICILIK AISINDAN DEERLENDRLMES Do. Dr. Meliha YILMAZ, Hsniye ZLER ......................................................................................................................................... 88 GRSEL SANATLAR DERS RETMEN ADAYLARI LE PROJE TABANLI RENME UYGULAMALARI Yrd. Do. Dr. Meltem KATIRANCI ...................................................................................................................................................... 93 TRK SANATINI VE ETMN ALMANYA RNE LE TARTIMAK Yrd. Do. Dr. Muhammet ALAGZ ................................................................................................................................................... 98 OCUKTA SANATSAL HAZZIN BELRLEYENLER r. Gr. Mustafa KBARKAYA ........................................................................................................................................................ 102 SANAT VE TASARIM ETMNDE RENCLERN YAKLAIMI (HTT NVERSTES MYO RNE) r. Gr. Mcella BAYLAVLI, Yrd. Do. Dr. Glen ERENLER AKAR ................................................................................................. 107 DEVLET ETM POLTKALARINDA SANAT VE TASARIM ETMNN YER VE NEM Yrd. Do. Neslihan ZGEN............................................................................................................................................................ 112 SANAT VE TASARIM ETMNDE GRSEL KLTR Yrd. Do. Dr. Nur BALKIR KURU ..................................................................................................................................................... 116 5

GNMZDE VE GELECEKTE TRKYEDEK SANAT VE TASARIM ETMNDE FLM ELETRSNN YER r. Gr. Dr. Okan ORMANLI ......................................................................................................................................................... KLTRN FOTOKOPLET ADA (YAYGIN) SANAT VE RETSN ANLAMAK Ar. Gr. Orun ADIRCI ................................................................................................................................................................ KLTR RETCSN ETMEK; GNCEL SANAT, KLTR VE TEOR Ar. Gr. Rabia zgl KILINASLAN ................................................................................................................................................ GZEL SANATLAR ETMNDE GELEN VE DEEN KAVRAMLAR VE TANIMLAR Yrd. Do. Dr. Serdar YILMAZ ........................................................................................................................................................... TEMEL TASARIM DERSLER VE MULT DSPLNER BR ORTAMDA SANAT ETM Yrd. Do. ive Nee BAYDAR........................................................................................................................................................... SANAT ETMNN BMLER Yrd. Do. mran ZBALCI ARIA .................................................................................................................................................... GZEL SANATLAR ETMNDE NTERNET TEMELL TEORK RETM Ar. Gr. Zehra DOAN ..................................................................................................................................................................

120 123 126 129 133 136 140

Resim Sanat ..............................................................................................................................................................................145FELSEFENN IIINDA RESMN ZAMAN NDE DEEN TEMSL SORUNU Do. Ali Asker BAL ........................................................................................................................................................................ TRK RESM SANATINDA YEREL TEMALAR Do. Burcu ARICI............................................................................................................................................................................ TRK RESM SANATINDA DNSEL VE BMSEL ETKLENMELER Yrd. Do. Dr. Erdem NVER ............................................................................................................................................................ 1950 SONRASI TRKYEDE TOPLUMSAL YAPI VE TRK RESM SANATINA ETKLER Ar. Gr. Evrim ALAYAN ............................................................................................................................................................ RESM ETMNDE BR YNTEM YAKLAIMI OLARAK GSTERGEBLM VE YENDEN ANLAMLANDIRMA Yrd. Do. Dr. K. zlem ALP ............................................................................................................................................................. RESM SANATINDA KENTE DAR SLETLER VE KURGU OLARAK KENT GRNMLER Yrd. Do. Nevin YAVUZ AZER ......................................................................................................................................................... TRK RESM SANATI VE YKNME Serap AKBA.................................................................................................................................................................................. FRANS HALSIN GRUP PORTRELERNDEK KOMPOZSYON YAPILARI Yrd. Do. Dr. eyda ERASLAN, Nedret YAAR ................................................................................................................................ 146 150 155 160 163 167 171 175

Sahne Sanatlar ........................................................................................................................................................................179SAHNE SANATLARI ETMNDE SAHNE GYSS AISINDAN SANAT, TASARIM LE TEKNOLOJ ETMNN KARILATIRILMASI VE TRKYEDEK DURUMUN NCELENMES r. Gr. Glin ORAL .................................................................................................................................................................... 180 TYATRONUN NSAN YAAMINDAK NEM VE CUMHURYET DNEM TYATROSUNUN KLTREL KALKINMADAK ROL Prof. Dr. Mnevver YALINKAYA, r. Gr. Glin ORAL ................................................................................................................ 187 SAHNE VE GSTER SANATLARINDA SANAT, TASARIM VE TEKNOLOJ ETM: SAHNE TEKNSYENL ETM Prof. Dr. Semiha AYDIN, r. Gr. Glin ORAL ............................................................................................................................... 192

Sanat ve Tasarm .....................................................................................................................................................................199DUYUMSAL NESNE VE LEVSEL NESNE BTNL OLARAK SANAT VE TASARIM Okt. Aye NUAK ........................................................................................................................................................................ AIMIZDA PRMTVZM ELM VE SANATILAR/LKEL TOPLUM KLTRNDE VE ADA SANATTA SMGESELLK Yrd. Do. Berna KAYA OKAN ........................................................................................................................................................... GRSEL SANATLARDA ZLEYC TANIKLII VE KAVRAMSAL SANAT ETMNDE BR RNEK OLARAK JOSEPH BEUYSUN TOPLUMSAL HEYKELLER Canan AKIR.................................................................................................................................................................................. SANAT ESTETE KARI Erturul ar KORKMAZ............................................................................................................................................................... SANAT DNYASINDA KADIN SANATILARIN ROLNN RDELENMES r. Gr. Filiz MEN ...................................................................................................................................................................... 200 204

210 214 219

6

JOSEPH BEUYS VE BR EVRM KATALZR OLARAK SANAT Ar. Gr. Gkcen Meryem KILIN, Ar. Gr. Onan Onur RESOLU ................................................................................................. TOPLUMSAL GELTRC / DNTRC OLARAK SANAT, TASARIM, TEKNOLOJ VE ETM Yrd. Do. Hlya BOZBIYIK ............................................................................................................................................................... POSTPARADGMATK PARANOYALAR: POSTMODERN(ST) SANAT ETMNDE MDNN BALANTISIZLII Do. Dr. Metin EKER, Yrd. Do. Dr. Ali SEYLAN, r. Gr. Tamer ASLAN ........................................................................................... KADIN SANATILAR VE SANAT ETM Yrd. Do. Dr. Nimet KESER ..............................................................................................................................................................

222 227 232 239

Sanat ve Felsefe .......................................................................................................................................................................243TASARIMI DNMEK DNMEY TASARLAMAK r. Gr. Sdka Benan ELKEL...................................................................................................................................................... 244 SANAT VE TASARIM ETMNDE FELSEF BLMLERN KONUMU VE NEM r. Gr. Dr. Emir LGER ............................................................................................................................................................... 249 DNYANIN BLMSEL TASARIMINDAN YAAMSAL DNYA DENEYMNE: TASARIMA FELSEF BR BAKI Ar. Gr. Pnar ALYAUT ................................................................................................................................................................ 254

Sanat ve Sosyoloji ....................................................................................................................................................................259SANAT VE TOPLUM ETKLEMNDE DN TRENLER TEMASI Yrd. Do. Dr. Anl ERTOK ATMACA .................................................................................................................................................. ATASZ VE DEYMLERDE RENK TASARIMLARINA HALK BLMSEL BR YAKLAIM Yrd. Do. Dr. Aye DUVARCI .......................................................................................................................................................... MEVLEV KLTRNDEK MGELERN ADA TASARIMLARDA KULLANIMI Yrd. Do. Dr. Emine NAS, Yrd. Do. Dr. Glizar ELEBLK ................................................................................................................ GEMTEN GNMZE: AMAN-TASAVVUF BREBR ETM VE YARATICILIK Yrd. Do. Faruk ATALAYER .............................................................................................................................................................. 260 264 268 272

Sanat Tarihi ve Mzecilik .......................................................................................................................................................279MZE ve GALER ETM; LONDRA SERPERTNE GALER RNE Ar. Gr. Banu OLAK ................................................................................................................................................................... DNDEN BUGNE MZAYEDELER, MZELER VE SANAT GALERLER Ar. Gr. Mehmet Emin KAHRAMAN ............................................................................................................................................. GELENEKSEL EL SANATLARI ETMNDE MZENN NEM VE BR RNEK ALIMA Yrd. Do. Mine CAN ....................................................................................................................................................................... SANAT TARH RETMNDE DUYUSAL ALANIN NEM Dr. Nuray MAMUR ......................................................................................................................................................................... SANAT TARH DERSLERNDE AKTF RENME ORTAMININ OLUTURULMASININ GRSEL SANATLAR RETMEN ADAYLARININ AKADEMK BAARILARINA ETKS Dr. Ouz DLMA ........................................................................................................................................................................... 280 284 287 291

298

Seramik ve Ssleme Sanat ...................................................................................................................................................303ZEL SERAMK, ZEL RETM. HELENSTK KENT EFESN KABARTMALI SERAM Asuman LAETZER LASAR .............................................................................................................................................................. DNDEN BUGNE SERAMK OYUNCAKLAR r. Gr. Deniz ONUR ERMAN ....................................................................................................................................................... SELUKLU DNEM SSLEME SANATLARININ GNMZ TASARIM ANLAYIIYLA YORUMLANMASINA KONYADAN RNEKLER Yrd. Do. Dr. Glizar ELEBLK, Yrd. Do. Dr. Emine NAS ............................................................................................................... MULA ESENKY (DONT)DE KULLANILAN MLEK ARKI Ar. Gr. rem PALA ....................................................................................................................................................................... TRKYENN SERAMK SANAT VE TASARIM ETM ZERNE Prof. Mezahir AVAR, r. Gr. Dr. Lale SKENDERZADE ................................................................................................................. 304 309 313 318 323

7

TASARIM VE TASARIM ETM......................................................................................................................................329Endstriyel Tasarm.................................................................................................................................................................331EVRM UZAKTAN ENDSTRYEL TASARIM ETM Ara. Gr. Elif ZTRK, r. Gr. Dr. Canan E. NL ..................................................................................................................... 332 TASARIM ETMN LSANS NCESNDEN TEMELLENDRMEK Ar. Gr. Esra BC NASIR ............................................................................................................................................................... 336 ENDSTR RNLER TASARIMI ETMNDE TEKNOLOJNN YER Ar. Gr. Hande AYANOLU .......................................................................................................................................................... 340

Grafik Tasarm ...........................................................................................................................................................................345TELEVZYON REKLAMLARINDA GRAFK TASARIM RNLERNN KULLANIMININ TEKNOLOJK YN Prof. Dr. Adnan TEPECK, r. Gr. zcan DEMR ............................................................................................................................ SOSYAL ERKL AFLERDE SANAT VE TASARIM LKS Aye Derya KAHRAMAN ................................................................................................................................................................ HAREKETL GRAFK TASARIM ETMNDE DERS ERKLER r. Gr. Bar ATKER .................................................................................................................................................................... SUDAK AYAK ZM KAMPANYASI WEB TASARIMININ GSTERGEBLMSEL ZMLEMES Yrd. Do. Berna zlem ZCAN ...................................................................................................................................................... EVREYE DUYARLI VE SRDRLEBLR TASARIM Dr. Blent BNGL ......................................................................................................................................................................... GRAFK TASARIM DERSNDE BR RETM PROGRAMININ TEKNK VE YNTEMLER OLARAK ANALZ (DENEY VE GZLEMLER) Yrd. Do. Dr. Dilek OUZOLU ....................................................................................................................................................... GNMZ ADA GRAFK TASARIM ETMNN TRKYEDE UYGULANABLRLLNN SALANMASI r. Gr. Ekrem etin BGAT.......................................................................................................................................................... GRAFK TASARIM ETMNDE MNYATR ETMNN YERNN NCELENMES Elnra AHMETOVA ........................................................................................................................................................................ TASARIMDA BR NGR ARGMANI OLARAK GSTERGEBLM r. Gr. Hacer HANCI .................................................................................................................................................................. GRAFK TASARIMDA BELLEK VE YARATICILIK ETMNE YNELK GRSEL TAMAMLAMA TEST UYGULAMASI Yrd. Do. Dr. Levent MERCN, Ar. Gr. Mine KK, Ar. Gr. Nazik DEM ................................................................................ TASARIMCI ETM ZERNE KAVRAMSAL BR MODEL Yrd. Do. Dr. Mehtap SAOCAK .................................................................................................................................................... AF ALIMALARINA LKN ORTA RENM RENCLERNN TUTUMLARININ LLMES Mustafa Cevat ATALAY ................................................................................................................................................................... GRAFK TASARIMDA GEM VE GELECEK ARASINDA BR KPR: SAUL BASS (1920-1996) Yrd. Do. Tevfik nan LSULU ........................................................................................................................................................ 346 350 354 358 363 367 370 374 378 381 385 389 392

Mimarlk .................................................................................................................................................................................397TASARIM ETMNDE KAVRAMDAN MEKANA GETE SANATIN ETKS Armaan Seil MELKOLU ............................................................................................................................................................ DEEN PARADGMALAR VE BU DORULTUDA MMARLIK ETMNN EKLLENMES Dr. Arzu ECEOLU .......................................................................................................................................................................... MMARLIK ETMNDE GEOMETRK FORMLAR LE MEKAN ORGANZASYONU ARASINDAK BA Dr. Arzu ECEOLU .......................................................................................................................................................................... SAHNE TASARIMI VE SALON AKUSTNE ETKLER Do. Dr. Aye ERDEM AKNESL ....................................................................................................................................................... MMARLIK ETMNN DN, BUGN VE TRKYEDEK GELECE Do. B. Burak KAPTAN .................................................................................................................................................................. TASARIM ETMNN FARKLI DSPLNLER LE BESLENMES; MEKAN STLLER VE MODA Yrd. Do. Dr. Filiz TAVAN, Ar. Gr. Elif SNMEZ ........................................................................................................................... MMARLIK ETMNDE GELENEK VE YENLK: EL ZM VE BLGSAYAR r. Gr. Funda KURAK AICI, Ar. Gr. zge SEVER SLAMOLU ................................................................................................... MMAR TASARIM ETMNDE YARATICILIK ETKNLKLER Yrd. Do. Dr. H. ebnem UZUNARSLAN, Ar. Gr. Il POLATKAN..................................................................................................... 398 403 408 412 417 421 426 431

8

TASARIM SRECNDE NESNELLK: TASARIM SRECNN ZLENEBLRL ZERNE BR YNTEM DENEMES Yrd. Do. Mesut ELK ................................................................................................................................................................... 435 MZE MEKANLARININ ERLEBLRL VE ENGELSZ TASARIM Yrd. Do. Muna Slav UTKAN ......................................................................................................................................................... 440 MMARLIK ETMNDE BLM ETKNLKLERNN ETME KATKISI; KT MMARLIK BLM RNE r. Gr. Dr. Muteber ERBAY, r. Gr. Betl KINAY AKGL, Ar. Gr. zge SEVER, Ar. Gr. Elif SNMEZ, Ar. Gr. Burcu EFE ZYREK ............................................................................................................................................................. 444 YEN PAZAR BEKLENTLER N YEN BR ETM MODEL; MOBL MFREDAT Yrd. Do. Dr. Osman ARAYICI.......................................................................................................................................................... 449 TASARIM ETMNDE ZAMANLA BOZULAN TEOR PRATK UYUMU VE FETLEEN PRATN TRANLII Yrd. Do. Dr. zkal Bar ZTRK ................................................................................................................................................... 453 MMARLIK ETMNDE MMARLIK ORTAK PAYDASI Yrd. Do. Dr. Saadet AYT.............................................................................................................................................................. 456 TASARIM ETM VEREN KURUMLARDA PROFESYONEL TASARIMCILARLA GEREKLEEN ALITAYLARIN TASARIM ETM SRECNE ETKS Ar. Gr. Seda CANOLU ............................................................................................................................................................... 461 MMAR TASARIMLARINDA NSANLIIN GEMNDEK RENKLER GNMZDEN GELECEE TAIMAK Ar. Gr. Selma TUNALI ................................................................................................................................................................. 465

letiim Tasarm .......................................................................................................................................................................469AYRI BR DSPLN OLARAK BLGLENDRME TASARIMININ GRSEL LETM TASARIMI ETMNDE TASARIMCIYA KAZANDIRDII PERSPEKTF Ar. Gr. Banu nan UYAN DUR ..................................................................................................................................................... LETM TASARIMI ETM YNTEMLERNDE BR DERS FORMASYONU RNE; SANAT VE KLTREL SYLEM ZMLEMELER r. Gr. Hale TORUN ................................................................................................................................................................... GRSEL LETMDE LLUSTRASYONUN BLMSEL VER AKTARIMINDAK ROL Ar. Gr. Mine KK, Yrd. Do. Dr. Levent MERCN ...................................................................................................................... GRSEL LETM SRECNDE ALGI-YARATICILIK LKSNN ETMLE AKTARILMASI Yrd. Do. Dr. yk Ezgi YILDIZ, Ar. Gr. Ceyda DENEL ................................................................................................................. TEKNOLOJYLE BRLKTE GRAFK TASARIMIN DEEN ADI (YZ) LETM VE TASARIM YA DA GRSEL LETM TASARIMI VE DERLER Yrd. Do. Sebahat DEMREL AKKAYA ............................................................................................................................................ GRSEL LETM ARACI OLARAK ARET, PKTOGRAM VE SEMBOLLERN KULLANIM ALANLARINA GRE NSAN DAVRANILARI ZERNDEK ETKLER VE SEMYOTK AIDAN DEERLENDRME r. Gr. Dr. Tark YAZAR................................................................................................................................................................ GRAFK TASARIM VE GRSEL LETM TASARIMI BLMLERNN REKLAM SEKTR BALAMINDA NCELENMES Dr. Tolga ERKAN .............................................................................................................................................................................

470 475 478 481

485

489 495

Mimarlk .....................................................................................................................................................................................499STRKTREL SANAT Do. Dr. Ayin SEV, Prof. Aydan ZGEN ......................................................................................................................................... TASARIM ETMNN DN, BUGN, GELECENN SNEMA PERSPEKTFNDEN DEERLENDRLMES Ar. Gr. Bengi YURTSEVER, Ar. Gr. Sinem KAYA ....................................................................................................................... BLGSAYAR TEKNOLOJLERNN UZAKTAN ERMLE MMARLIK ETMNDE KULLANIMININ SRDRLEBLRLK AISINDAN DEERLENDRLMES Yrd. Do. Dr. Deniz Aye YAZICIOLU ............................................................................................................................................ BR TASARIM STDYOSU DENEYM: FRAKTAL TASARIM Prof. Dr. Glay USTA, Ar. Gr. Dilara ONUR .................................................................................................................................. BR SANAT OBJESNDEN YARARLANARAK TASARLAMA Y. Mimar Hare KILIASLAN, Yrd. Do. Dr. Nilgn KULOLU, Do. Dr. Ali ASASOLU ..................................................................... MMARLIK ETMNDE ETKLEML VE BOYUTLU DJTAL PROTOTP UYGULAMALARININ ETKNLNN DEERLENDRLMES r. Gr. Levent ORUH, Murat alar BAYDOAN ........................................................................................................................ MMARLIKTA TEMEL TASARIM ETM VE RETM Yrd. Do. Dr. Malike ZSOY, Ar. Gr. idem ETNKAYA .............................................................................................................. DNCENN Z: MMARLIK VE SANAT ETMNDE ESKZ GELENE r. Gr. Dr. Mustafa Haluk ZELEF, Emekli r. Gr. Dr. Nihal BURSA, Ar. Gr. Fatma Zehra AKICI ............................................... 500 504

508 513 518 522 529 533

9

KLTR VARLIKLARININ YNETM KONUSUNDA BR ETM PROGRAMI BALATMAK: 2003 TEMPER ALIMALARI Yrd. Do. Dr. Mge BAHEC .......................................................................................................................................................... MMARLIK VE FELSEFE: DERRDANIN DNDRDKLER Ar. Gr. Serap DURMU ............................................................................................................................................................... MEKANSAL KALTE DEERLENDRME VE TASARIM ETMNDE KULLANIM SONRASI DEERLENDRME (KSD) FORMASYONU Yrd. Do. Dr. Seval CMERTLER ...................................................................................................................................................... MMARLIKTA TASARIM ETM VE KB DENEYM Yrd. Do. Dr. Sheyla BRLK ........................................................................................................................................................... ETM PARADGMALARININ KRESELLEME LE DEMES VE EKLLENMES Okt. Tolga ERDEM ......................................................................................................................................................................... MMARLIK ETMNDE BR YNTEM OLARAK SMULASYON OYUNU Do. Dr. Zeynep ONUR, Yrd. Do. Dr. Nuray BAYRAKTAR ...............................................................................................................

539 545 549 553 558 562

Moda ve Tekstil Tasarm .......................................................................................................................................................567TEKSTL YZEY TASARIMI VE ETM PROGRAMLARININ NCELENMES Do. Aysen SOYSALDI, Dr. Zeynep BALKANAL ................................................................................................................................. DOKUMA KUMA TASARIMINDA YARATICILIK Ar. Gr. Havva HALAEL ............................................................................................................................................................. TASARIM - RETM BALAMINDA TEKSTL TASARIM BLMLERNDE STAJ VE STHDAM SORUNU r. Gr. Dr. zlem USLU............................................................................................................................................................... MODA TASARIMI ETMNN DN, BUGN ve GELECE Yrd. Do. Dr. Sdka ARLI ............................................................................................................................................................... 568 575 579 583

Planlama, Kent ve Peyzaj ......................................................................................................................................................587KENT BALAMINDA ALIVER MERKEZLERNN ve YAYA MERKEZLERNN SREKLL lga GREL RESULOLU ........................................................................................................................................................... 588 KENT KMLNDE KLTREL DNMLER KENT TARH MZELER: SAFRANBOLU RNE Yrd. Do. Dr. Esra BLKBAI ERTRK ......................................................................................................................................... 593 OSMANLI DEVLETNN BR ASIRLIK BAKENT EDRNE L, SANAT ESERLER VE KAYBOLAN, KAYBOLMAK ZERE OLAN SOSYO-KLTREL DEERLER Ar. Gr. Hacer Neyir TEKEL YAZICI ................................................................................................................................................ 596 SANAT VE TASARIM ETMNN ARASAL BOYUTLARI Yrd. Do. Dr. Hayat ZENGN ........................................................................................................................................................... 600 PLANLAMADA GRAFK FADE RETS Prof. Dr. Zekiye YENEN, Ar. Gr. Dr. Esin AKTULU AKTAN, Ar. Gr. aatay BLSEL, Ar. Gr. Serkan SINMAZ ........................ 604

DER BALIKLAR .................................................................................................................................................................609AVANOS YRESNDE GEMTEN GNMZE USTA IRAK LKSYLE MLEKLK ETM r. Gr. Betl AYTEPE ................................................................................................................................................................... 610 SERAMK ESERLERN SAYISAL ORTAMDA SUNUMUNUN RDELENMES r. Gr. Filiz MEN, Ar. Gr. Mine KK ................................................................................................................................. 616 ANKARA LNDE DER EL SANATLARI VE GNMZDEK DURUMU Do. Dr. Melda ZDEMR ............................................................................................................................................................... 619 CAD - BLGSAYAR DESTEKL TASARIM VE CAM - BLGSAYAR DESTEKL RETM TEKNOLOJLERNNN KUYUMCULUK ETMNE ETKS VE NEM Yrd. Do. Mine CAN, Abdil SARAOLU ......................................................................................................................................... 624 GEMTEN BUGNE KONYA KEECL r. Gr. H. Nurgl BEG .............................................................................................................................................................. 628 BLGSAYAR VE NTERNET KULLANIMININ 15 YA GRUBU GENLERN GNLK YAAM ETKNLKLER ZERNDEK YANSIMALARI (AKSARAY VE ANKARA LLER RNE) Prof. Dr. Serap BUYURGAN, r. Gr. Naile EVK, retmen Serap TZN ................................................................................... 633 TRKYEDE EL YAZMASI ESERLERN KORUNMASI ETMNDE YAANILAN SORUNLAR VE BRANLAMANIN NEM r. Gr. Dr. Serkan LDEN ............................................................................................................................................................. 639 LETMN KALTESN ETKLEYEN ENGELLER VE BU ENGELLERN GDERLMES Ar. Gr. Tue EDK ELGNLER, Ar. Gr. Tuba EDK FENER ................................................................................................ 643

10

DN, BUGN, GELECEKnsanlk tarihinde sanat ve tasarm eitimi, usta rak ilikisine dayanan ve zanaat boyutunu gemeyen bir uygulama biiminde kendini gstermitir. Avrupada on altnc yzylda balayan Rnesans hareketleri, yeni keifler ve bulularla birlikte sanat eitimindeki geleneksel ilikilere yeni bir bak as eklenmitir. zellikle Onsekizinci yzylda Fransz ihtilalinin ortaya kard toplumsal hareketlere bal olarak, sanat eitimi okullarda akademik anlamda ders olarak okutulmaya balanmtr. Tasarm szcnn ortaya kmasna gereke olarak, retim ve tketim ilikilerindeki yeni kavramlar ileri srlm, sanayi devriminin en nemli etkisi, makine ana giri ve retim eitlilii asndan yeni tasarmlarn dnlmesini zorunlu klmas olmutur. Yirminci yzyln balarnda sanat ve tasarm ilikisinin nemini kavrayan nl Alman tasarmc mimar ve sanat adam Walter Gropius, sanat ve tasarmn birbirinden kopmayacak ikili olduu konusunda yaynlad manifestoda, sanat, tasarmc ve zanaatkarlarn bir araya getirilmesi gerektiini savunarak, bu dnceyi destekleyen bir okul kurmaya karar vermitir. Bauhaus ad verilen okul, an sanat eitimine damgasn vuran bir kurumdur, tm dnyay etkilemitir ve bugn bu etkisi lkemizde de hala devam etmektedir. Bakent niversitesi, Gzel Sanatlar Tasarm ve Mimarlk Fakltesi tarafndan dzenlenen, Sanat ve Tasarm Eitimi balkl sempozyumda, birbirine ok yakn ya da ok uzak gibi duran sanat ve tasarm kavramlar, dn bugn gelecek temas zerine kurgulanmtr. Yirmi birinci yzylda dnyann ve lkemizin, bilgi an yaad bir zaman diliminde, sanat ve tasarm eitimi dn nasld, bugn ne durumda ve gelecekte nasl sorularna ilikin grlerle konuya ilikin sorunlar ve zm nerileri; daha nitelikli tasarmn nasl olmas gerektii, sanat ve tasarmn estetik kavramlaryla nasl buluturulaca ve ihtiyalar prensibinde bu iki kavramn, n ve arka planda yan yana nasl olabileceinin tartmalar sempozyumun ana temasn oluturmaktadr. Bu anlamda lkemizin 150 deerli bilim ve sanat adam, akademisyenleri, dnrleri bir araya gelmeye ve konu hakkndaki grlerini paylamaya karar vermilerdir. Fakltemiz tarafndan dzenlenen Sempozyumun baarya ulamas srecinde, ncelikle niversitemizin kurucusu ve kurucu rektr Prof. Dr. Mehmet HABERAL hocamzn sanat ve tasarma vermi olduu destei her zaman yanmzda hissettik, kendisine sonsuz kranlarmz sunuyorum. Rektrmz Prof. Dr. Kenan ARAZa sempozyumun yaplmasnda bizi cesaretlendirdii ve destei iin teekkrlerimi sunuyorum. Sempozyumun altay ksmnda niversitemizle ortak protokol imzalayan Yenimahalle Belediye Bakan Sayn Fethi YAARa iten teekkr ediyorum. Rektr yardmclarmz Prof. Dr. Mustafa KURU ve Prof. Dr. A. Kadir VAROLU sempozyum hazrlnn her aamasnda yanmzda oldular ve desteklerini hi esirgemediler. Sempozyum kitabnn baslmasnda katkda bulunan Denizbanka teekkr ediyorum. Sempozyumun dnce aamasndan itibaren, zveriyle alan sempozyum kurulundaki arkadalarma da iten teekkr ediyorum. Sayglarmla Prof. Dr. Adnan TEPECK Dekan

11

12

SANAT VE SANAT ETMGrsel Sanatlar, Kltr ve Sanat Resim Sanat Sahne Sanatlar Sanat ve Tasarm Sanat ve Felsefe Sanat ve Sosyoloji Sanat Tarihi ve Mzecilik Seramik Sanat

13

14

SANAT VE SANAT ETMGrsel Sanatlar, Kltr ve Sanat

15

BEERY GRSEL MOTOR ENTEGRASYON TESTNN BE ALTI YALARINDAK TRK OCUKLARINA UYARLANMASIProf. Dr. Adnan TEPECK Bakent niversitesi, Gzel Sanatlar Tasarm ve Mimarlk Fakltesi, Grsel Sanatlar ve Tasarm Blm, ANKARA atepecik@baskent.edu.tr r. Gr. Dr. Aybige DEMRC Gazi niversitesi, Endstriyel Sanatlar Fakltesi, Endstriyel Teknoloji Eitimi Blm, ANKARA aybige@gazi.edu.tr

GR Gnmzde grsel imgelerle dolu bir dnyada yaanmakta ve grsel imajlar gnlk yaantnn byk bir blmn oluturmaktadr. On dokuzuncu yzyln byk lde sz ve yaznn egemen olduu kltrel bir ortam olduu dnlecek olursa, yazya dayal bu kltrel yapnn neredeyse tmyle grsellie dayanan bir kitle kltrne dntn sylemek mmkndr (Gen ve Sipahiolu, 1991: 7). Yaam ve renme grsel uyarclarla dolu bir dnyada devam eder. Grsel yetenek temel bir renme kanal salar ve sosyal dnya hakknda bilgi edinme yollarn oluturur (Whirther ve Acar, 1998: 44). Alglama temel eden olumaktadr. lk e d dnyann alglanmasdr. kincisi, alglanan yeni bilgilerin mevcut bilgilerle btnletirilerek yeniden dzenlenmesidir. ncs ise eski ve yeni bilgilerin btnletirilmesi, yeni duruma gre anlama ve davran gstermedir (Ccelolu, 1991: 32, Yldz ve ener, 2007: 2-3). nsanlar dnyay duyu organlar yoluyla alglarlar; dolaysyla grsel alg, iitsel alg ve dierleri gibi her duyuma ilikin alglar vardr (Morgan, 1998: 265-268). Duyu organlar araclyla elde edilen bilgilerin % 80ni grme organ araclyla gerekletii iin, byk arl grsel alg tamaktadr. Grsel alg, imge ve imgelemi etkiledii iin nemli bir yer tutmaktadr. Grsel alglama; grsel uyarlar tanma, ayrt etme ve daha nceki deneyimlerle birletirerek yorumlama yeteneidir. Bu yetenek, zihinde gereklemektedir. ocuklar grsel alglama yetenekleri yoluyla evreden aldklar duyumlar kullanarak zihinsel yaplar oluturup, her yeni uyaranla zihinde deien yaplar yeniden dzenlenmektedir (Ccelolu, 1991: 98, Ko, 2002: 9). Yzyln bandan itibaren sanat eitim okullarnn etkinlii ve arl artmtr (Tepecik, 2002:12). Bauhaus gibi sanat eitim kurulular, sanat eitiminde en ok duyumlarn eitilmesine nem vermilerdir. Duyularla alglama, bilme ve renmenin de nemli bir blmn oluturduundan, ocuklarn duyarllklarnn eitilmesi, onlara bu yetilerin kullanabilme becerisinin kazandrlmas ve retilmesi hem sanat eitimi hem de genel eitim asndan nemli kabul edilmektedir (San, 1977: 73). Grsel alg geliimi, ocuun bilisel geliimiyle birlikte sosyal, duygusal alanlarnn gelimesinde de byk neme sahiptir. Grsel alglama problemi olan ocuklar, grsel algya dayal alanlarn yan sra dier alanlarda da problem yaayacaktr. Eitimle, doru alglayabilen ocuklar, dier disiplinlerle iliki kurup, aktarabilme becerisi kazanacaklardr. Bu dnemde ocuklarn grsel alg yetersizliklerine ilikin tespitin yaplarak erken dnemde verilerek eitimle bu yetenein gelitirilmesi sz konusu olabildiinden ocuklarn algsal becerilerini deerlendirmeye ynelik lme aralarna gereksinim duyulmaktadr. Bu nedenle bu aratrmada erken dnemde ocuklarn grsel alg becerilerini gelitirmelerine ilikin sorunlarn saptanabilmesi iin kullanlabilecek olan Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin 5-6 yalarndaki Trk ocuklarna uyarlanarak geerlilik ve gvenirliinin yaplmas amalanmtr.16

YNTEM Aratrmann evrenini, Ankara ili, 8 ile merkezindeki Milli Eitim Bakanlna bal dokuz okulda anasnflarna devam eden, aratrmaya katlmaya gnll, be-alt ya ocuklar oluturmutur. Aratrmann rneklemini ise, Ankara ili merkez ilelerinde, Milli Eitim Mdrlklerine bal, dokuz lkretim okulu anasnfna devam eden, be alt ya ocuklar arasndan, tabakal rastgele rnekleme yntemi ile seilen 308 ocuk oluturmutur. Geerlik gvenirlik almasnn evrenini, Ankara ili, 8 ile merkezindeki Milli Eitim Bakanlna bal dokuz okulda anasnflarna devam eden, aratrmaya katlmaya gnll, be-alt ya ocuklar oluturmutur. Okullarda yaplacak geerlik gvenirlie ilikin test uygulamalar iin, Ankara Valiliinden gerekli izinler alnmtr. Beery VMI grsel motor entegrasyon testi, 2007-2008 eitim retim yl gz dneminde anasnfna devam eden toplam 308 ocua uygulanmtr. Kullanlan lein okullarn bulunduu ilelerin sosyo-ekonomik yapsndan etkilenecei dnlerek, geerlilik ve gvenirlik analizlerinde, tabakal rasgele rnekleme yntemi kullanlmtr. Tabakal rnekleme yntemi, basit tesadf rneklemeye gre geree daha yakn sonular vermektedir. Bu yntemde, ana ktle birbirine benzeyen ve homojen olan birimlerin bir tabakada toplanmasn salamakta ve farkl tabakalarn oluturulmas ile farkl zelliklere sahip birimlerin seilme ans oalmaktadr (akr, 2000: 242). Bu almada, her bir ile bir tabaka olarak dnlmtr. Tabakal rasgele rnekleme yntemi ile en gvenilir sonuca ulaabilmek iin tabaka iinde homojenlik, tabakalar arasnda heterojenlik salanmtr. lelerden seilen okullardaki renci says farkl olduundan her bir ile iin okullar arlkl (byklk ile orantl) olarak rasgele seilmitir. Arlkl seim ok sayda birim ieren tabakadan ok, az sayda birim ieren tabakadan az sayda rnekleme yapmak demektir. Aratrmaya katlan ocuklarn ailelerini tanmaya ynelik genel bilgi formu, Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin Uygulanmas, Beery Grsel Motor Entegrasyon Testi uygulanan be alt ya ocuklarndan elde edilen verilerin analizi yer almaktadr. Aratrmac tarafndan aratrmaya alnan ocuklarn anne babalarnn ya, renim durumu, alma durumu, meslek ve gelir durumuna ilikin sorulardan oluan genel bilgi formu hazrlanmtr. Beery VMI eitim materyali kullanlarak grsel alg eitimi verilen be-alt ya ocuklarnn grsel alg geliimlerine etkisini deerlendirmek amacyla Beery VMI grsel motor entegrasyon testi kullanlmtr. Testin veri toplama arac olarak kullanmna ilikin, NCS Pearson tarafndan gerekli izinler alnmtr. Beery VMI Beery Grsel Motor Entegrasyon Testi ve standart ek testler ayn lkeden 2512 birey zerinde standardize edilmi; geerlik ve gvenirlik analizleri yaplmtr. Standart puanlar iki ve drt aylk aralklarla salanmtr. lk defa 1967 ylnda yaynlanan Beery VMI Beery Grsel Motor Entegrasyon Testi, Amerika Birleik Devletlerinde ve dnyann dier lkelerinde ocuklar zerinde uygulanmtr. Aratrmalar Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon testinin kltrle ilikili olmadn gstermitir. Farkl gemileri olan ocuklarn alfabe ve saylarla ilgili deneyim dzeyleri farkl olduu iin, Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon testi, harf veya saysal form yerine geometrik biimlerden olumaktadr. Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon Testi ve onun iki Standard Ek Testi olan grsel ve motor koordinasyonu, okulncesinden yetikinlik yana kadar kullanlabilen en geerli grsel motor gzlemleme dizisidir (Beery ve Beery, 2006: 14-15). Beery VMI, Grsel Motor Entegrasyon Testi birey ya da grup deerlendirme amacyla ocuklar ve yetikinler iin geerli bir ekilde kullanlabilir. Bu almada kullanlan Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon Testi uzun formu optometrik ve eitim almalarnda yaygn ekilde uygulanr ve detayl bir puanlama sistemine sahiptir (Kulp, 1999: 159). Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon Testinin ilk blmnde ocuklarn ad soyad, cinsiyet, doum tarihi, kronolojik ya bilgilerinin yer ald ocuklar tanmaya ynelik sorular ve uygulanan okul, snf ve testin uyguland tarih yer almaktadr. Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon Testi kalem ve kt ile taklit edilen veya kopyalanan17

kolaydan zora doru giden geliimsel geometrik formlar sralamasdr. 218 yalar iin uygun olan Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon Testi tam formu, 30 maddeden olumaktadr. Yaklak 1015 dakika sreyle grup veya bireysel olarak uygulanabilir. Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon Testi bireylerin, kendi grsel ve motor yeteneklerini btnletirebilecekleri boyutu deerlendirmek iin tasarlanmtr. Eer bir ocuk, Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinde kt performans gsterirse, bu onun grsel ve/veya motor yeteneklerinin kusurlu olduunu veya yeterli dzeyde olan grsel alglama ve/veya motor becerilerini henz btnletiremediini ve/veya koordine etmeyi renemediini gsterir. Bu yzden testi uygulayanlar, ocuun grsel alglama ve motor yeteneklerini gz nnde bulundurarak deerlendirmeyi takip etmelidir. Beery VMI Grsel Motor Entegrasyon testinin uygulanmas, puanlanmas, geliimsel yorumlar, ya standartlar, retim nerileri, yzdelik deerler ve standart puan karlklar iin ynergeleri kapsayan bir kitap iermektedir (Sweetland ve Keyser, 1991: 101). Bu kitapta yer alan ynergeler takip edilmezse veya orijinal test materyalleri kullanlmazsa normlar geersiz olabilir (Beery ve Beery, 2006: 14). Bu dorultuda Beery Grsel Motor Entegrasyon Testi rnekleme dahil edilen 308 ocua bizzat aratrmac tarafndan uygulanmtr. Be-alt ya ocuklarnn sorumlu olduu test maddeleri ve bu maddelerin puanlandrlmas kronolojik yaa gre deikenlik gstermektedir. ocuklarn ya ve ay gruplarna gre yapmalar gereken madde saylar aadaki tabloda verilmitir. Ya ve Ay Gruplarna Gre ocuklarn Yapmalar Gereken Madde Saylar Aylar 01 ay 23 ay 45 ay 67 ay Yalar 5 ya 124 124 325 426 6 ya 527 528 628 729

89 ay 426 729

Test uygulanan ocuklar, Beery VMI Ynerge kitapnda yer alan puanlama kriterlerine gre baarl ya da baarsz olarak deerlendirilmitir. Baarl ise, puan ya ve ay gruplarna gre hesaplanm ve test kitapnda bulunan kayt ve puanlama sayfasna kaydedilmitir. Bu aratrmann amac, be alt yalarndaki Trk ocuklar iin Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin geerlik gvenirliini test etmektir. Bu ama dorultusunda Ankara ili, ile merkezlerinde anasnflarna devam eden, aratrmaya katlmaya gnll, be-alt ya ocuklar olmak zere toplam 308 ocuktan veri elde edilmitir. Beery grsel alg testinde yer alan her bir maddenin puan ocuklarn ay gruplarna gre deiiklik gstermektedir. ocuklar ynerge kitapnda bulunan deerlendirme kriterleri dorultusunda puan almlardr. Aratrma verilerinin deerlendirilmesinde SPSS (Statistical Package for Social Sciences, Version 16.0) paket programndan yararlanlmtr. almaya katlan ocuklarn kiisel bilgi formlarnda yer alan, ocuklara ve ailelerine ilikin genel bilgilerden oluan her sorunun say ve yzde deerleri hesaplanmtr. Beery Grsel Motor Entegrayon Testinin geerlilik gvenirliini tespit etmek amacyla, test, szel ve ekilsel btnl korunarak ngilizceden Trkeye evrilmitir. Testin uygulanabilirlii ve ngilizceTrke dil geerliliine ve deerlendirme kriterlerine ilikin form dzenlenerek yedi uzmandan gr alnmtr. Uzman grlerinde en ok tekrar eden cevaplarn yzdeleri dikkate alnarak istatistiksel deerlendirme yaplmtr. Test, uzman grleri dorultusunda tekrar dzenlenerek uygulamaya hazr hle getirilmitir. Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin geerlilik gvenirlilik analizleri iin faktr analizi, korelasyon deerleri Cronbach alfa deerine baklmtr.18

BULGULAR ve TARTIMA Bu blmde, verilerden elde edilen bulgular ve yorumlar sunulmutur. Aratrmadan elde edilen veriler dorultusunda analizler yaplarak, bulgular tablolar halinde verilmitir. Tablo 1. ocuklara ilikin genel bilgilerin dalm ocuklara likin Genel Bilgiler Ya N 5 ya 238 6 ya 69 Toplam 308 Cinsiyet N Kz 169 Erkek 139 Toplam 308

% 77.3 22.4 100.0 % 54.9 45.1 100.0

Aratrmaya katlan ocuklarn %77.3 5 yanda, %22.4 6 yandadr. ocuklarn %54.9u kz, %45.1i erkektir (Tablo 1). Aratrmaya alnan ocuklarn % 31.7sinin babalarnn 35-39 ya grubunda, ocuklarn %40.4nn annelerinin 30 ya ve daha kk yata olduu grlmektedir. ocuklarn anne (% 44.5) ve babalarnn(% 38.0) yksek oranda lise mezunu olduklar belirlenmitir. Babalarn %38inin ii olarak alt, annelerin ounluunun (% 80.2) almad belirlenmitir. ocuklarn ailelerinin gelir dzeyine bakldnda yksek oranda %29.5inin gelirinin 900-1350 TL.dir. Tablo 2. Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin aylara gre gvenirlik analizi sonular Cronbachs Alpha Aylar N Madde says deerleri 5.45.5 52 0.756 23 5.65.7 60 0.731 22 5.85.9 48 0.811 23 5.105.11 39 0.586 22 6.0-6.1 33 0.766 23 6.26.3 25 0.847 24 6.46.5 11 0.716 23 Tablo 2de aylara gre gvenilirlik katsaylar incelendiinde 0.586 ile 0.847 arasnda deitii grlmektedir. En dk deer 0.586 ile 5 ya 10 ve 11 aylk ocuklara aittir. Ancak, literatr incelendiinde, bu deerin orta dzeyde, kabul edilebilir snrlarda yer ald, dier aylara ait deerlerin ise, iyi dzeyde kabul edilebilir snrlar ierisinde yer ald grlmektedir. Ayrca, Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin geerliliini saptamak amacyla yaplan faktr analizi sonularna gre maddelerin korelasyon deerlerinin.31 ile .91 arasnda tek faktrl yapda toplandnda varyansn (dalmn) deitii ve maddelerin tmnn %22.97 sini aklad tespit edilmitir. lgili literatre gre,.25 ve zerinde korelasyon deerine sahip maddeler geerli kabul edilmektedir. Buna gre, lein 5.0 -6.5 ya aralndaki Trk ocuklar iin geerli ve gvenilir olduu kabul edilmitir.

19

SONU ve NERLER Aratrma sonucunda, Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin 5-6 ya ocuklar iin geerli ve gvenilir olduu bulunmutur. Bu sonu dorultusunda, 1.Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin Trkiye norm almas yaplabilir. 2.Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin farkl yalar iin geerlilik gvenirlilik almas yaplabilir. 3.Beery Grsel Motor Entegrasyon Testinin farkl yalar iin grsel alg eitiminin deerlendirilmesinde kullanlabilir. 4.Beery Grsel Motor Entegrasyon Testi ile ya, cinsiyet vb. deikenlere gre ocuklarn grsel alg becerileri aratrlabilir. KAYNAKLAR Beery, E. K. and Beery N., A. (2006). The Beery Buktenica Developmental Test of Visual Motor Integration Administration, Scoring and Teaching Manual. (5th Edition). U.S.A: NCS Pearson, Inc. Ccelolu, D. (1991). nsan ve Davran. (2. Basm). stanbul: Remzi Kitabevi. akr, F. (2000). Sosyal Bilimlerde statistik. stanbul: Alfa Basm. Gen, A. ve Sipahiolu, A. (1991). Grsel Alglama: Sanatta Yaratc Sre. zmir: Sergi Yaynlar. Ko, E. (2002). Grsel Alg Becerilerinin Geliimine Ynelik rnek Bir Program Modelinin Hazrlanmas ve Ana Snf ocuklarnda Grsel Alg Geliiminin Etkisinin ncelenmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Ankara. Kulp, M. T. (1999). Relationship Between Visual Motor Integration Skill and Academic Performance in Kindergarten Through Third Grade. Optometry and Vision Science, 76(3), 159-163. Morgan, T. C. (1998). Psikolojiye Giri. Karaka, S., (Editr). (ev. H. Arc, O. Aydn, R. Bayraktar, O. mamolu, S.Karaka, I. Savar, S. Topu, P. Uman, S. Hovardaolu, D. ahin, B.Tegin, R. Eski, A. Glerce, G. Acar, R. otur, . Din, G. Uraz) Ankara: Hacettepe niversitesi Psikoloji Blm Yaynlar, 1. San, . (1977). Sanatsal Yaratma, ocukta Yaratclk. Ankara: Trkiye Bankas Kltr Yaynlar. Sweetland, C. R., D, J. Keyser. (1991). Tests: a Comprehensive Reference for Assesments in Psycology, Education, and Business. (3rd Edition). Austin, Texas: Pro-ed. Tepecik, A. (2002). Grafik Sanatlar: Tarih-Tasarm-Teknoloji (1.Basm). Ankara: Detay&Sistem Ofset. Whirter, M. J., Acar, V. N. (1998). ocukla letiim. stanbul: Milli Eitim Bakanl Yaynlar, 3120. Yldz, F. , ener, T. (2007). Okulncesi Dnemde Yaratclk Eitimi ve Yaratc Etkinliklerde Kullanmak iin Materyal Hazrlama I-II. (2.Basm). Ankara: Nobel Yaynclk.

20

GELEN TEKNOLOJLER ODAINDA DEEN-DNEN SANAT-SANAT ETM ZERNE BR DEERLENDRMEAr. Gr. Dr. Arzu UYSAL Aksaray niversitesi, Eitim Fakltesi, Gzel Sanatlar Eitimi Blm, Resim- Eitimi Anabilim Dal, AKSARAY arzuguldali@yahoo.com

evreyi Saran Grnt Bombardman ve Sanat Gnmzde, dnyann birok yerinde, zellikle gelimi lkelerde, sanat kavramnn kabuk deitirdii grlmektedir. Bilgisayara ve teknolojiye bal yeni sanat dallar ve sanatsal almalar dikkati ekicidir. Bu balamda dnldnde, evreyi saran grntleri deerlendirme ve alglama, srekli deiim ve geliim iinde olmalar nedeniyle gn getike zorlamaktadr. Yeni anlatm olanaklaryla sanatta kkl deiikliklere neden olan grnt reten teknolojilerin en yaln olarak ortaya koyduu kavram bilgi adr. Bilgi Toplumu, bilgi retimi ve iletiminin yaygnlat, bilginin temel sermaye, ana g olduu ve bilgi ii ile uraanlarn ounlukta olduu, renmenin hayatn bir paras haline geldii bir toplumsal yaam biimi olarak tanmlanabilir. (Fndk, 1996: 26). Bilgi anda sanat, bilginin geliim hzyla neredeyse paralel olarak geliim gstermektedir. 20. yzyln balangcndan gnmze, zellikle Dada sanatlarndan, performans sanatlarna, Yeni Davurumculara ve dierlerine uzanan sreteki sanat oluumlarna bakldnda, bu oluumlarn bilgi ann hzl ve arpc geliimlerine verilen tepkiler ya da yantlar olduu sylenebilir. rnein, teknolojinin geliimindeki hzn sanatta yz bulduu, grnr klnd bir sre olarak Pop-Artn imgeleri, kresel kltr olarak bilinen tketimcilik ve onun topluma etkisi zerine ekillenmitir. Teknolojinin rettii birok ey gibi (Coca Cola ieleri, Campbells orbalar, Heinz ketaplarnn kutular vb.), kitle iletiim aralar da (filmler, fotoraflar, reklamlar vb.) onlar iin esin kayna ya da malzemesi olmutur. Krug (2003), Pop-Artn tarihi, toplumsal ve siyasal artlar, ideolojisi, gncel objeler ve imgeler olan grsel kltr ile i ie gemitir diye belirtir. Andy Warholun izleyicinin imgeye farkl ekilde bakmasn zorlayan sanat biiminde izlenen popler kltr yaklamnda olduu gibi. Fotoraf teknolojisinin geliimi ve imgenin kullanld mekanlarn dier kitle iletiim aralaryla (Televizyon, bilgisayar teknolojisi-internet, yazl basn, reklam panolar vb.) genilemesiyle, kltrel retimin-sanatn (pop art rneinde olduu gibi) ve toplumsal evrenin bu teknolojiler zerinde biimlenmeye balad sylenebilir. Grnt reten teknolojiler doann kopyasn sunmakla birlikte, oaltlabilir olmas ile de dikkat ekici olmutur. Resim sanatna kar bir tehlike olarak grlen fotoraf teknolojisi, aslnda resim sanatnn nn aan bir geliim olarak nitelendirilebilir. zlenimci sanatlarn yaptlarna yeni anlamlar yklemeleri ve sradan konulara kayma eilimlerinin, Kbistlerde nc boyuta ulama gibi yeni dncelerin ortaya k ve ard ardna gelen dier akmlarn douunun bu gelimeden kaynakl olduu dnlmektedir. Doal bir sonutur ki, iletiim teknolojisindeki gelimelerin oda grme ve grnt aktarmaya doru kaym ve bu uralarn sonucunda da Sartorinin (2004: 9) dedii gibi, fotoraf, sinema, televizyon ve bilgisayar teknolojileri yaama girmitir. Bilginin bilgiyi rettii ve her gn yeni bir bilginin dierini olumsuzlad ya da gelitirdii a, sanatnn bunlara paralel-tepkisel almalar retmesiyle srekli bir devinim ierisindedir. Shiner (2004), fotoraf teknolojisi kullanan sanatlar sanat fotoraflar eken fotoraflar ve sanatlarn yapmak iin fotoraf tekniini kullanan sanatlar olmak zere iki blmde inceler.

21

Artk fotoraflk iki ekilde mzeye giriyordu: Birincisi kendine zg saf fotorafik benzersizlie ve bayapt kanonuna sahip bir ortam olma vasfyla fotoraflk olarak; ikincisi ise pozla oluturulan sahneleri, karanlk oda mdahalelerini, kolaj ve daha yaknlarda ise, dijital resimleme ve bilgisayar desteini kullanarak dz fotorafln kurallarn ihlal etmekte bir saknca grmeyen sanatlarn yaptklar postmodern multimedyadeneylerinin bir paras olarak (Shiner, 2004: 422).

Cindy Sherman, Barbara Kruger, Sherrie Levine, Yasumasa Morimura, Robert Mapplethorpe gibi sanatlarn yapmak iin fotoraf tekniini kullanarak yeni bir dil yetisi yaratan sanatlar, var olan fotoraflar farkl mdahalelerle tekrar kullanmaya balamlardr.

Fotoraf 1.1. Sherrie Levine, Walker Evanstan Sonra: 2, 1981, Jelatin Gm Bask, 9,6x12,8 cm, Metropolitan Sanat Mzesi, New York. Kaynak: http://www.metmuseum.org/toah/works-ofart/1995.266.2 Postmodern olarak adlandrlan dnemle birlikte fotoraf, gerekliin yeniden retimi ve eklektik bir yapyla kendini sunar. Bilinli olarak oluturulan, deitirilen, kurmacalatrlan sanat fotoraflarnn stratejisi, fotorafn geree belirgin balln ona kar kullanmakta, iine anlatsal bir boyutun ilendii kusursuz bir gereklik grnm yoluyla kiisel kurmacalar yaratmaktadr (Crimp, 2002: 128). Bylece kumaca dzen gerein yerini alm ve imgeler snrsz sayda dolamyla izleyiciye sunulmutur. Fotoraf teknolojisinin ardndan televizyon ve buna bal olarak gelien video teknolojisi gndeme gelmitir. Akan grntler ve bu imgelerin ard ardna oluturduu devinim, gerekliin ekran zerinden temsili sunumu izleyiciyi etki altnda brakmaktadr. Ekranda sunulan ile gerek yaam arasndaki ince izgi arasndaki ayrm izleyiciyi sarsmaktadr. Anlatlara balanan izleyici olay iselletirerek kimi zaman gerek mekan ve duygudan uzaklamakta, kimi zamanda izledii eyden kendini ayrma ve uzak tutma gerei duymaktadr. Burnetta (2007) gre, televizyon ekrannn snrlarndan tamaya alarak birok farkl eden oluan paralar, televizyon ekrann ok boyutlu bir haritaya dntrmtr. zleyiciler de bu srekliliin paras konumundadrlar. Bu konumlandrl, ekrandan yaamn iine uzanan grntler, hem grme hem de grmeme biimidir (Robins, 1999: 114). Teknolojinin hzl geliimi sonucu olarak televizyon kadar etkili gelien bir dier teknoloji ise video teknolojisidir. Mitchell (1994: 15) bu geliim ortamn yle betimler:Yirminci yzyln ikinci yarsnda bir ikilemle karlalmtr. Bir taraftan benzeri grlmemi derecede gl yeni biimler ortaya kmakta, video ve sibernetik teknolojisi dnemiyle, elektronik yeniden retim andaki yanlsamalar ve grsel simlasyonlar, bu yeni biimlerin geliimini hzlandrmakta; te yandan da, imgenin bu kadar egemen olmasnn yaratt korku ve endienin ortaya k.

Televizyon veya sinemann bir alt tr olarak video teknolojisi, hareketli imgelere dayaldr.22

Video, film ve sinema ile paralellik gsterir ancak farkl bir teknoloji olarak ilev grmektedir. ekildii anda oynatlabilir zellii ve maliyetinin daha az oluu nedeniyle daha ok tercih edildii sylenebilir. 1960 ve 70lerde video sanatnn en etkili dnemini yaad ve gnmzde de baka ortam ve aralarla birletirilerek kullanld bilinmektedir. rnekse; yerletirme-enstalasyon ya da performans sanatnn bir paras olarak kullanlabilmektedir.

Fotoraf 1.2. Bill Viola, The Quintet of Remembrance/Beli Anma, 2000, Video YerletirmeEnstalasyon; Karanlk Odada Geni Ekranda Geriden-Gsterim Renkli Video, Metropolitan Sanat Mzesi, New York. Kaynak: http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/2001.395a-I Geleneksel sunum biimlerinde (fotoraf, bask vb.) ya da ortam (retiminden sunumuna kadar her aamada; film, video, yerletirme ve animasyon, internet ve a sanat, yazlm sanat-software art, sanal gereklik gibi) olarak kullanlan bilgisayar teknolojisi ise, hem kolajlamay kolaylatrmakta hem de sadece bilgisayar araclyla elde edilebilecek grnt, hareket ve seslerin sanatsal amal kullanm salamaktadr. nternetin yaratt sktrlm dnyalar, salad snrsz eriim, dijital imgelerin yaratt bu karmak a sisteminin her eyi etkisi altna ald gibi sanatn da ilevini, malzemesini ve duygusunu deitirerek izleyiciye farkl bir dnya sunduu dnlmektedir. Dempseye (2002) gre, sanatlar iin internet, benzersiz zelliklere sahip yeni bir ara ve yeni bir ortam sunmaktadr. rnekse; nternet sanats Olia Lialina, 1997de HTML 3.2 iinde Netscape 3 ve 4 iin yazlan Agatha Appears-te Agatha adl bir net dramas yaratmtr.Bu interaktif-etkileimli hikayenin ana zelliklerinden biri hikayenin adyla ayn olan kahraman avatarn1 internet zerindeki gezintisidir. Kz sadece ortalkta dolanyor, fakat eserin sihirli yn avatarn hikayedeki balantlara tklandnda ve kiinin adres ubuu baka bir balantya getiinde bile sabit kalyor grnmesidir. Fakat ayn zamanda hikayenin yazld hem browser-gz gezdirici hem de kod ve Agathann bal olduu dosya ve linkleri daha nceden sunan siteler ortadan kaybolduka, eser aa kmaya balyor. Kltrmz srekli olarak aralara, platformlara ve kodlara srklendike, byle senaryolarn internet sanatn etkileyecei kesindir. Pek ok sanat eski eserlere izin verip vermemeyi veya bu eserleri yeni sistemlerle rekabet edebilecek hale getirmek iin nasl ve nereye kadar gncellemenin mmkn olduunu tartmaktadr. Bu arada hem makine kartlar hem de yenilikleri sevenler ansllar nk te Agatha daha da etkin hale getirildi. Budapetede kltr ve iletiim merkezinde alan restorasyoncu Ela Wysocka tarafndan 2008 ylnda, ses problemleri ve kod uyumsuzluklar, dosya bozulmalar ve kaybolmalar gibi sorunlar amak iin bir takm almalar yapld ve sonunda sre hakknda bir rapor hazrland. Bu arada yeni ibirlii yapacak siteler eseri geri dndrmek iin srece katld. Bylece savatan eve dnen erkek arkada gibi, Agatha imdilerde izleyicilerine ballnn bir gstergesi olarak yepyeni bir a sunmaktadr (http://rhizome.org/editorial/2479).

1 Avatar: a) internette bir kullancy tanmlamaya yarayan grafik izim/resim (Bilgisayar) b) Hindu mitolojisinde bir tanrnn insan veya hayvan eklinde yeryzne inmesi (Mitoloji) Kaynak: http://www.seslisozluk.net/?word=avatar 23

Fotoraf 1.3. Olia Lialina, Agatha Appears, 1997, Kaynak: http://www.c3.hu/collection/ agatha/big_city_night_street.html Yukarda sz edilen fotoraf, televizyon-video, bilgisayar teknolojilerinin yan sra yazl basn, reklam panolar ve afiler gibi grnt bombardmanna maruz brakan ve sanat da etkisi altna alan dier kitle iletiim aralar da tartlabilir ve rnekleri incelenebilir. Ksaca deinmeye allan; bu teknolojiler ve aralarn sanat etkiledii ve daha nce de bahsedildii gibi kabuk deiimine neden olduudur. Gnmzde sanatsal retimlerde kavramlarla dnmenin yan sra malzemeyle dnmeye kayan bir eilim sz konusu olmutur. Geleneksel yntemlerle (izgi, desen, boya, ini mrekkebi, yal boya, akrilik, pastel boya), fotoraf, dijital malzemeler ve sokak malzemelerinin ya da video, yerletirme gibi trlerin bir arada ayn sanat tarafndan ayn dzlemde kullanld bilinmektedir. Gnmzde eilimler aras geie olanak veren, bir sanaty herhangi sanat akmna aitmi gibi gstermenin zorlat, farkl imgeleriyle sylem-tavr boyutunun deitii-dnt bir sanattan sz edilebilir. Gelien Teknolojiler ve Sanat Eitimi Gelien teknolojiler ve bu balamda grnt teknolojilerinin gnlk yaam her geen gn daha da iine ald ortamda, imgenin kltrel alandaki youn kullanm sz konusudur. Bu durum, kltrel alann gn getike grsel hale dnmesinin bir gstergesi olarak kabul edilebilir. Kltrel alann grsel hale gelmesinin kabulne ilikin tartmalarn grsel kltr bal altnda yeni bir alma alann gndeme getirdii bilinmektedir. u anda lisans dzeyinde sanat ve sanat eitimcisi yetitiren kurumlarda sanat eserleri inceleme dersi verilmektedir. Bu dersin yan sra, grsel kltrn imgelerini de tartan ve uygulamal olarak rencilerin deneyim kazanaca derslerin programlarda yer alyla bu konudaki an giderilebilecei sylenebilir. lkemizde devlet ve vakf niversitelerinin sanat ve tasarm, sanat ve soysal bilimler, iletiim, fen-edebiyat gibi faklteleri ya da devlet niversitelerinin gzel sanatlar faklteleri (ad ksmi deiiklikler gsteren ama ierikleri ayn) ve birka eitim fakltesinin lisans ve lisansst dzeyinde okutulan Grsel Kltr dersinin, lkemiz genelinde tm gzel sanatlar ve eitim faklteleri resim ve resim-i eitimi blmleri lisans dzeyinde de okutulmas gerektii dnlmektedir. Ayrca az nce de deinildii gibi bir disiplinleraras sanat atlyesi dersinin de bu balamada dnlmesi gerekmektedir. Geleneksel yntemlerle srdrlen eitim modellerine kar, grnt teknolojileri araclyla srdrlen bir eitim modeli olmas gereklilii zerine birok tartma yaplmaktadr. Bu aratrma, sz edilen tartmalarn yan sra az nce de deinildii gibi, lisans dzeyinde verilen sanat ve sanat eitimi derslerinin yer ald programlarda grsel kltrn-grnt teknolojilerinin yaratt imgeleri tartan-yorumlayan grsel kltr dersi ve rencilerin bu teknolojilerin yaratt imgeleri zerine yaplan tartma ve yorumlar uygulamal olarak deneyimleyebilecei disiplinleraras sanat atlyesi dersi nermektedir. Bu konuyla ilgili aratrmalar unu gsteriyor ki, srekli geliiminin yaand24

bu ada sanat eitimi alannda da rencilerin bu teknolojilerden bamsz eitimi etkili bir eitim modeli olamayacaktr. zellikle bilgisayarla birlikte tm medyann dijitalletii, grlebilir olanlarn yan sra yapay gerekliklerinde iinde bulunduu sanal ortamn gnmzde toplum yaamnn her alannda varln ve etkisini hissettirdii aktr. Klasik yaama biimlerini, deer yarglarn deitiren; hayata yeni kavramlar, yeni uralar getiren, kltr farkl balamlarda zenginletiren bilgisayar teknolojisinin-iletiim ann, sanat eitimi alan rencilerin yaamlarnda da nemli bir etkiye sahip olduu yaplan bir aratrma zerinden rneklendirilecek olursa; Arzu Uysaln* (2009) Dokuz Eyll niversitesi, Anadolu niversitesi ve Mustafa Kemal niversitesi Eitim ve Gzel Sanatlar Fakltelerinde doktora dzeyinde yapt aratrmaya gre; sanat eitimi ve sanat alannda yetitirilen lisans dzeyinde 3. ve 4. snfta okuyan 147 renciyle yapt grme sorularndan biri olan internetin resimlerdeki imgelere etkilerine ilikin grme sonucunda, rencilerden % 85,9u, internetin resimlerindeki imgelere olumlu etkilerinin olduunu belirtmilerdir. Bu gr orannn % 31,9u resimlerdeki imgelerde internetteki Grsellerin (Sanat eserleri, fotoraflar vb.) ve Yazl Metinlerin Etkisi (Sanat haberleri vb.)nin daha ok olduunu gstermektedir. Aratrmada, rencilerin resimlerindeki imgelerde grsel kltr ya da grnt reten teknolojilerden zellikle internetin etkisinin arpc sonucu, rencilerin resimlerindeki imgelerde bu balamda deiimlerin yaandna tankla zorlamaktadr. Aratrmada bu deiimlerin yaandn kantlar nitelikteki dier veriler (renci resimlerinden toplanan grseller, rencilere yneltilen resimlerinizde en ok hangi imgeleri kullanyorsunuz? grme sorusuna verilen yantlar), rencilerin resimlerindeki imgelerde gelenekten kopma, yaygn imge tketiminin dna kma, oto portreler, erotik imgeler, yalnzlama imgeleri gibi imgelerin daha ok kullanld sonucuna gtrmektedir. Ayrca, gnmz tekno-an getirisi olarak yaam bu denli etkisi altna alan bilgisayar teknolojileri ile rencilerin resimlerine; imgenin dnm, fotoraf transfer teknikleri ve bylece fotorafn yeniden retimi, ayrca dijital imgelerin kullanm gibi deneysel araylar eklemlenmitir. zellikle imge retiminde Photoshop tekniinin yaygn olarak kullanmnn ok nemli olduu grlmektedir. Hatta gnmzde dijital bask tekniklerinin sanat diline dnmesi ve kabul grmesi ile geleneksel malzeme kullanmnn azald grlmektedir. Yukarda verilen aratrma sonularndan, grsel kltrn-grnt teknolojilerinin rencilerin resimlerindeki imgelere nemli etkileri olduu sonucuna ulald grlmektedir. Bu aratrma sonularndan hareketle, grsel kltr alannn hem kuramsal olarak hem de uygulamal olarak sanat ve sanat eitimi veren kurumlarda allmas ve tartlmas gereklilii nemle vurgulamaktadr. Sonu Grsel Kltr adl sanat teorisinin, 1960lardan bu yana ada lkelerde gelitirildii ve hala tartld bilinmektedir. lkemizde ise yksekretim dzeyinde, baz devlet ve vakf niversitelerinin iletiim ve gzel sanatlar faklteleri vb. eitim programlarna dahil edilen bu alann, istenilen dzeyde yerine oturmad sylenebilir. Zaten yurtdndaki lkelerde de hala tartlan bir alan olduu dnlrse bu durumun normal olduu gzlenmektedir. Grsel kltrn reklam, fotoraf, film, televizyon gibi dier alanlar da iinde barndrd gnmzde, plastik sanatlarn da bu alan iinde tartld bilinmektedir. Lisans dzeyinde sanat ve sanat eitimcisi yetitiren kurumlarda sanat eletirisi dersinin yan sra grsel kltr adl kuramsal ders ve disiplinleraras sanat atlyesi dersi (edebi metinlerden, mzik, film, video, fotoraf gibi ok disiplinli alanlardan beslenerek allan bir atlye) ile grsel kltr retmek, uygulamal olarak deneyimlemelerini salamak, bir sanat ve sanat eitimi programn gelitirebilir ve zenginletirebilir. Bu yalnzca rencilerin grselin sosyal/politik balamlarn anlamasn salamayacak, ayn zamanda kendilerini kltrlerinin bir yaratcs ve aratrmacs olarak tasarlamalarn salayacaktr. Ayrca, disiplin temelli sanat eitiminin disiplinsel yapsn besleyen bir mfredat iin, kuramsal ynyle yeni bir felsefi temel de salayacaktr. Bu balamda sanat ve sanat eitimi, hedeflerin tekrar tanmland ve alan almasnn gzden geirildii, kapsaml bir mfredat ihtiyacna iaret etmektedir.25

Deien dnya ile birlikte sosyo-kltrel olgularn deiimi gibi sanat eitimi de deimek ve gncellenmek durumunda. zellikle sanat eitimi veren retim elemanlarnn dnce yaps, projeleri, nerdikleri malzemelerinde kendisini gncellemesi gerekmektedir. Tekno-an yaratt yeni grme biimlerine ilikin kapsaml bir sanat eitimi modelinin tartlmas, bu yndeki aratrmalarn lkemiz sanat eitimi ortamna kazandrlmas ve bunlara ilikin yaynlarn eviriler yoluyla gncelletirilmesi gerekmektedir. Son sz olarak; rencilerin gelecein teknolojisine hazr olarak yetitirilmesi sanat ve sanat eitimi adna ok nem tamaktadr. KAYNAKA Burnett, R. (2007), mgeler Nasl Dnr? (Gsal Pusar, ev.), Metis Yaynlar, stanbul. Crimp, D. (2002), Postmodernizmin Fotoraf Etkinlii (Kemal Atakay, ev.), Sanat Dnyamz, 84, 121129. Dempsey, A. (2002), Styles, Schools and Movements, Thames&Hudson Ltd. London. Fndk . (1996), Bilgi Toplumunda Yneticilerde Kendini Gelitirme, Kltr Koleji Eitim Vakf Yaynlar, stanbul. Krug, D, H. (2003), Why Not Visual Culture? Symbolic Culture and Art Education, Art Education, 56 (2), 1319. (March). Mitchell, W. J. T. (1994), Picture Theory, The University of Chicago Press. Chicago and London. Sartori, G. (2004), Grmenin ktidar (Gl Batu ve Bahar Ulukan, ev.), Karakutu Yaynlar, stanbul. Shiner, L. (2004), Sanatn cad-Bir Kltr Tarihi, Ayrnt Yaynlar, stanbul. Uysal, A.. (2009), ada Grsel Kltrde Resimsel mge ve Sanat Eitiminde Yeni mge Dzenleri, Yaynlanmam Doktora Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Olson, Marisa, Rhizome at the New Museum, (21.11.2010), http://rhizome.org/editorial/2479 Sesli Szlk, (21.11.2010), http://www.seslisozluk.net/?word=avatar * Arzu Uysal. (2009). ada Grsel Kltrde Resimsel mge ve Sanat Eitiminde Yeni mge Dzenleri. Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Yaynlanmam Doktora Tezi. Arzu Uysaln aratrmasnda, grsel kltrn-grnt teknolojilerin renci resimlerindeki imgelere etkilerine ilikin gelitirilen grme sorular ve bu sorulardan elde edilen bulgular-yorumlar ve sonularna dair bilgiler ok kapsaml baka bir alma gerektirdiinden burada yer verilmemitir.

26

SANAT VE TASARIM ETMNDE YEN ARAYILAR: MODL SSTEMNN BR DEERLENDRLMESYrd. Do. Dr. Aygl AYKUT Erciyes niversitesi, Gzel Sanatlar Fakltesi, KAYSER aaykut@erciyes.edu.tr

Giri Dnyada 20. yzyln son eyreinde hzlanan, bilgiye dayal kresel ekonomik yar ile birlikte biliim ve iletiim teknolojilerinde yaanan nemli gelimeler, lkelerin her alanda olduu gibi yksekretim alannda da sistemlerini yeniden deerlendirmelerini ve gelimeler nda yeniden yaplandrmalarn beraberinde getirmitir. Avrupa lkelerinin bu kapsamda, etkin ortak bir Avrupa Yksekretim Alan (AYA) ve Avrupa Aratrma Alan (AAA) oluturma almalar Bologna sreci ile ekillenmi ve bunu takip eden sreler ile desteklenerek gelitirilmitir. Bu kapsamda yrtlmekte olan almalarn ierisinde, Avrupa yksekretimin glendirilmesi, kalite dzeylerinin ykseltilmesi ve ortak kabul grm belirli standartlarda yksekretim sistemlerinde kalite gvence sistemlerinin oluturulmas ynndeki almalar en nemli gndem maddesi haline gelmitir. Bu nedenle yksek retimde kapsaml deiiklikler olmutur. Hkmet politikas renci saysndaki art iin gereken nlemleri almaya alrken, diploma yeterlikleri alannda verimli bir ekilde esnek etkili bir sistem yaratan rencilerin niteliklerini kaybetmeden ba edebilecek gerekli deiiklikleri tartmaya ihtiya duyulmaktadr. Yksek retimde toplam kalite ynetim kuram uygulamalar kaliteyi azaltan eksikliklerin (renci hatalar, snavlar) nceden tespiti ve standart bileenlerini harekete geirmekten ok srekli retim sistemi olarak diploma derecelerinin iyilemesi iin ihtiyalar tespit etmektedir. Bologna sreci yksekretimde renme-retme etkinlikleri kendi-kendine renme olana salayacak tarzda, kendi iinde btnl olan birbirlerini ilevsel olarak tamamlayacak biimde bamsz renme elemanlar eklinde dzenlenmesini ngrmektedir. renme-retme etkinliklerinin ifade edildii renme elemanna modl, modler birim, nite, ie dnk birim, gibi adlar verilmektedir. Bu renme elemanna dayal olarak gelitirilen bir programa modler program ad verilmektedir. Modler Program Kavram Modl bir renme birimidir. rencinin belirli yeterlii kazanmas iin, kendi iinde btnlk gsteren ve belirli bir sistematik iinde dzenlenmi retim yaantlarndan oluur. Modl, geleneksel snf eitimindeki konu balklarna denk gelen bir ifadedir. Modller, oluturan her bir anlaml grntye de ders denir. Modler retim: renci merkezli, bireyselletirilmi bir renme retme yaklamdr. Esnek yaps nedeniyle yaam boyu renme ilkesine uygundur. erik ve yaps itibariyle lkedeki sosyoekonomik gereksinimlere duyarl, eitim ve meslek standartlar gzetilerek tasarlanmaktadr. Modler program kavram, eitim teknolojisinde grlen yeni teknolojik gelimelerden program dzenleme konusu ile ilgili bir uygulamadr. Modl ad verilen bu renme elemanlarnn temel nitelii, btnlk, davransal olarak belirlenmi renme hedefleri, sonu hakknda bilgi ve deiik renme durumlarna uyarlanabilmektir. Dier bir deile, modl ulalacak renme hedeflerini davransal olarak gsteren, hedeflere eriebilmek iin gerekli etkinlikleri belirleyen, hedeflere ne derece eriildiini kontrol etme olana27

veren deiik renme koullar iinde bulunan bireylerin retiminde etkili biimde kullanabilme zellii tayan kendi ierisinde btnl olan bir renme elemandr. 1. Modler Bir Sistem Geleneksel eitim programnn yaps (ierii deil) bir yl boyunca retmenlerin grevlerini ve rencilerin etkinliklerini belirler. Toplumun talepleri dikkate alndnda bunun az ok modas gemitir. Bu geleneksel sistem esnek, etkin ve verimli deildir ve ok da pahaldr. Sistem bazen belli sosyal gruplarn katlmn engeller. nsanlarn maruz kaldklar bilgi younluuna bakldnda, izole bir renme sreci rencinin btnsel geliimine katkda bulunmaktan ok, ket vuracaktr. Eitim programnn yapsnn ok daha uygun dzenlenmesi gerekir. Belirli (eitsel, sosyal, ekonomik) snrlar ierisinde renci istedii konuyu, istedii yerde ve kendine uygun bir hzda renebilmelidir. Modern iletiim aralar buna olanak tanmaktadr. Eitsel amalar toplumun, endstrinin ve hizmet kurumlarnn taleplerine uygun olarak dzenlemek, eitim programnn esnek yapda olmasn gerektirmektedir. Eitim Programnn modler hazrlanmas iyi bir seenek olabilir. Fakat unutmaynz ki modler program, geleneksel programlarn paralara blnmesinden ibaret bir ey deildir. 1.1 Modler Sistem Nedir? Modler sistem eitim programnn tutarl (coherent) paralara blnmesidir. Blmler hiyerariktir veya belirli bir sra takip eder.

Bir modler sistem oluturmak isterlerse bunu birden fazla ders iin yapmak gerekir. Birden fazla fakat birbirinin yerini almayacak bir yol izleyen modler sistemin yle bir grnm olacaktr.

Her blm deerlendirilmelidir, nk bu modle aktarlan bilgi ve beceriler baka modller iin art olabilir. Bu demektir ki, bilgi ve becerilerin belirlenmesi modler sistemin nemli paralardr. Fakat modler sistemi tutarl (coherent) bir eitsel tasarm yapan baka zellikler bulunmaktadr. renme srecinin (veya rencinin geliiminin) ok net bir ynetim ekli vardr, bu da okul etkinliklerinin ve ynetiminin yaps zerinde etkili olmaktadr. Dier zellikler ise kurallar, standartlar, serim, deerlendirme, rehberlik, belgeleme, her modln yaps ve tm sistemin srdrlmesidir. 1.2. Neden Modler Sistem? Eitim programlarnn esneklii veya modlerletirilmesi kavramlar da sanat eitim sistemleri zerindeki basklar balamnda anlalmaldr. Bu basklar: 1. Ekonomik Basklar: Drt eittir. Birincisi dnya ekonomisinin uluslar aras hale gelmesi ve ancak insan kaynaklarn gelitirerek sanat alannda da rekabet edebilir olmasdr. kincisi, yeni ekonomik dinamikler sanatta yeni beceriler gerektirmektedir. Yksekretimin bu becerileri28

kazandrmas beklenmektedir. ncs, sanat eitimi kurumlarnca belirlenen yeterlikler ile alanda kazanlmas gereken beceriler arasndaki balant genel olarak zayf, en azndan belirsizdir. Son olarak ve belki de hepsinden nemlisi, beceri gereksinimleri sratle deimektedir. 2. Sosyal Basklar: Bu basklar gen insanlarn sanat eitiminden beklentilerinin artmasndan ve demografik deiikliklerin bunu daha da artrmasndan kaynaklanmaktadr. Sanat eitimi kurumlarnn eitlilii ve rekabetin artmas da bu basklar artrmaktadr. Fakat tabi ki pek ok lkede eitim politikalar ynetimlerin zel ilgisini gerektirmektedir, nk eitim onlarn asimilasyonunu hzlandracaktr. 3. Ynetimden gelen basklar. Bunlar sanat eitimi alannda kurumsal, yerel, blgesel, ulusal ve uluslar st ynetim dzeyleri arasnda giderek daha fazla karmaklaan ilikilerden kaynaklanmaktadr. Pek ok lkede ynetimlerin farkl kademeleri eitim ve yetitirmenin farkl sektrlerini denetlemektedir. 4. Bireysel basklar: Bunlar sanat eitimi alan bireylerin glendirilmesi ve genlerin hem renme srecine hem de kazandrd becerilere sahip kmalarnn salamasndan kaynaklanmaktadr. Modler programlama kavramnn eitimde program dzenlemede yeni bir teknoloji olarak gelimesinin temel nedeni bilimsel ve teknolojik gelimeler karsnda karmak bir nitelik kazanan eitim uygulamalarnn daha etkili ve verimli biimde programlanmas gereksinimidir. Bu yntemle; 1. erik deiik koullarda bulunan bireylerin durumlarna ve gereksinimlerine uyarlanabilir esneklik ve nitelikte dzenlenebilmektedir. 2. Bireylere renme durumunda renme ieriini ve yntemini semede zgrlk getirilmektedir. 3. Kaliteli standart renme elemanlarna dayal olarak ihtiyaca uygun program dzenlemeleri yaplabilmektedir. 4. Deiik programlar arasnda gei yapabilme olana yaratlmaktadr. 5. Kendi-kendine renme ve eitim olana yaratlmaktadr. 6. Hzla gelien ve deien eitim ihtiyalarna kaliteli ve ilevsel programlarla annda cevap verebilmek olana yaratlmaktadr. 7. Eitim uygulamalarna bilimsel ve evrensel bir nitelik kazandrmak mmkn olmaktadr. Modler programlar renci ve retmen iin klavuzlar retim ara ve gereleri, retim iin gerekli renme elemanlar program hedefleri ile uyumlu deerlendirme testlerini ieren paketler ya da retim eklinde hazrlanmaktadr. Programlar meslek, i, grev, beceri ya da ierik analizlerine ve renme bankalarna dayal olarak gelitirilmektedir. Modler programlamada: 1) alann analizi, 2) lgili ilemlerin belirli bir ilev etrafnda gruplanmas, 3) Hedef davranlarn belirlenmesi, 4) lme aralarnn hazrlanmas, 5) Gerekli konu ve uygulamalarn belirlenmesi aamalar yer almaktadr. Trkiyede Durum Eitim teknolojisi ile ilgili kurumlar arasnda niversiteler, bilimsel aratrma kurumlar M.E.B ve eitli zel kurumlar yer almaktadr. Trk yksekretiminde sanat ve tasarm eitimi veren kurumlarn yaplanmalar eitim teknolojileri ve programlama etkinlikleri yap, ierik ve yntem asndan incelendiinde Bologna sz edilen srece yansmalarnn henz bir oluum aamasnda bulunduu dikkati ekmektedir. Bologna srecinde kredi sistemiyle ilgili dzenlemelere ncelik verilerken, zellikle gzel sanatlar faklteleri baznda programlarn yaplandrlmas almalar renme hedefleri, yntemleri ve ktlar asndan bir belirsizlik gzlenmektedir.29

Sonu Grld gibi modler programlama kavram eitim teknolojisinin r bilimleri boyutu ile ilgili ve program dzenleme konusunda yeni bir teknolojiyi ifade etmektedir. Bu teknoloji: 1) Geni kapsaml eitim programlar planlama, 2) programlamada standart pre-fabrik birimler olutura, 3) Merkezi bir yerden ynetilebilme, 4) retim sresini ksaltma, 5) kaynaklar tasarruflu kullanma, 8) zel hedeflere ynelik olma, 7) verimlilik ve etkililik salama, 8) retim standartlatrma, 9) bireye gre hazrlanabilme, gibi zgn niteliklere sahip bulunmaktadr. Bu gereksinimler karlanrken uygulamaya snrl almalarla balamal, sistemde mevcut teknolojilerin durumu dikkate alnmal, var olan koullarla btnleme ve uzmanlama yolar aranmaldr. almalarda deiik uzmanlk alanlar arasnda ibirlii salanmal, ncelik alanlar belirlenmeli, uzun vadede eitimde maliyeti drme verimi arttrma hizmeti yaygnlatrma ve kaliteyi ykseltme esas alnmaldr. KAYNAKLAR Chrosciel, E. The Cocept of Modules of Employable Skill (MES) Training and its Application National Symposium. Ankara.Turkey 16-17 feb. 1988 SEGEM(Trke evirisi mevcut)

30

MZE ETM PAKETLERNDEN FAYDALANMANIN RETMENLERN MZE ZYARETLERN PLANLAMA SREC ZERNDEK OLUMLU ETKLERYrd. Do. Dr. Aye ZBAK GLER Krkkale niversitesi, Gzel Sanatlar Fakltesi, Resim Blm, Resim Anasanat Dal, KIRIKKALE ayse77guler@yahoo.com

GR Mze koleksiyonlar farkl deneyimler iin zengin birer kaynak olutururlar. ada anlayla mze, bireye, koleksiyonunda barndrd nesnelerin/eserlerin anlamn, yararn ve deerini kavratarak; bilgisini gelitirme yollarn reten bir eitim kurumu ilevini stlenmitir (Atasoy,1999:147). Mzelerde eitim, mzecilik anlayn toplumla btnletirmesi, kltrel deerlerin ve sanatn yaygnlatrlmas yannda insan yaratclnn korunup ileriye aktarlmas asndan yirminci yzyln ikinci yarsnda nem kazanmtr (Atagk, 1999a:95). Gnmzde artk ocuklarn, genlerin ve yetikinlerin artistik duyarllklarn gelitirmek iin de nemli olan mzeler (zsoy, 2002:59), kiilerin zevk alarak renmesini salayan meknlar haline gelmitir (Buyurgan ve Mercin, 2005:31). Bu meknlarn eitimle btnletirilebilmesi iin gezilerin belli bir plan dhilinde yaplarak eitli eitim etkinlikleriyle desteklenmesi gerekmektedir. Bu tr etkili gezileri daha verimli ve elenceli hale getirebilmek iin hazrlanan ok eitli materyaller bulunmaktadr. retmen eitim paketleri, bilgilendirici cd. ve brorler, mze dkknlarndan temin edilebilecek eserlerin kopya numuneleri bunlardan bazlardr. zellikle erken yalarda kazanlmas gereken mze gezme alkanlnn, bilinli ve retici gezilerle gelitirilip pekitirilmesi ok nemlidir. ocuklarn yaratclklarnn gelimesine ynelik hazrlanacak eitli eitim materyallerinin programl mze gezilerini planlama srecine olumlu etkilerinin olduu dnlmektedir. Mze eitimcilerinin retmenlerle ortaklaa hazrlayabilecekleri eitim paketleri gibi ynlendirici klavuzlar birok sorunu zmeye yardmc olacaktr. Birok retmen, mzeyi yeni kullanmaya baladklarnda, nelerin yaplabilecei konusunda net deildir ve amalar genellikle tam olarak oluturulmaz. Okul ziyaretlerinin hepsi mze personelinin yardm ile organize edilmediinde; kimi retmenler tamamen kendi balarna ziyaretleri planlamay tercih ederler (Hooper-Greenhill,1999:134,146,174). Elbette retmenlerin mze ile ibirlii ierisinde olmas, yapmay planladklar mze ziyaretini planlarken ihtiya duyacaklar bilgi ve etkinlikleri ieren eitim paketlerinden yararlanmalar herhangi bir ziyareti dorudan yapmak yerine programlama bilgisinin gelimesine sebep olacaktr. Mzeleri eitim amal kullanabilmek ancak iyi planlanan belli hedeflere ynelik dzenlenen gezilerle mmkndr. Bu tr gezileri ounlukla tek bana gerekletirmek zorunda kalan retmenlerimiz gezilerini destekleyici, klavuz niteliinde eitli eitim materyallerine ihtiya duymaktadr. lkemizdeki mzelerin ounda kendi koleksiyonlarna ynelik retmenlerin etkili mze gezileri hazrlamasna yardmc eitim paketlerinin bulunmay ve retmenlerin bir zorunluluk olarak ylda birka kere gerekletirdikleri gayesiz ve yorucu mze gezilerinde yaadklar skntlar aratrmann problemi olarak grlmtr. Aratrmann amac etkili mze ziyaretlerinin planlanmasnda eitici ve nitelikli eitim paketlerini kullanmann retmenlerin mze ziyaretini planlama sreci zerindeki olumlu etkilerini saptamaktr. Aratrma modeli olarak alanyazn incelemesinden yararlanlm, veriler genel tarama ile elde edilmitir. Aratrmadaki veriler yerli ve yabanc kaynaklardan tarama yolu ile toplanm, gemite ve gnmzde konu ile ilgili yaplan almalar incelenmitir. Karasar, tarama modelinin gemite ya da hlen var olan bir durumu var olduu ekliyle betimlemeyi amalayan bir yaklam olduunu belirtmitir (77:1999).

31

PLANLI BR MZE ZYARET Gnmzde mzeler gzlem, mantk, yaratclk, hayal gc ve beeni duygusunun gelimesine katkda bulunabilecek eitim kurumlardr (Atagk,1999b:137). Greenhill (1999:43-44,126-127) mzelerde gerek nesnelerle almann; karlatrma yapmak, iliki kurmak, snflandrmak, sorgulamak, somut gzlemlerden soyut kavramlara gemek, bilinenden bilinmeyene uzanmak gibi yeni renim olanaklar sunduunu, duygularn, olgularn iletilmesinden daha nemli olduunu belirtmitir. ocuklarn mzelerden yaralanlmasnn grdklerini kitap bilgileriyle karlatrma alkanl kazandrmas gibi bir etkisi de vardr (Abac, 2005:33). renme sadece snflarda olmayp yaam boyu sren bir servendir. Deweye gre eitimde neyi dnecei deil, nasl dnecei retmek ve uygulamaya arlk verilmek nemlidir (Bender, 2005:15-16). zellikle bilim ve teknoloji mzeleri renciler iin, snflarda mmkn olmayan duyma, grme ve dokunma gibi olanaklar sunmaktadr (Davies,1997, Akt:Bozdoan ve Yaln, 2009:233). Eer kitaplarn soyut metinleri mzenin somut ve grsel yaps ile birletirilebilirse, retim daha ilgin olmaktadr (Seidel ve Hudson, 1999: 23-28). G