BDK-#63984-v1-Svetislav Kostic Uvod u finansijske derivate Kostic.pdf · Zakonski okvir oporezivanja finansijskih derivata u Srbiji 3 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011

Uvod u finansijske derivate – poreski aspekti

Beograd, 9. jun 2011. godine

Danas sa Vama

mr Svetislav V. Kostić, LL.M

Asistent na Pravnom Fakultetu Univerziteta u Beogradu (Poresko pravo)

Saradnik Deloitte d.o.o. Beograd (Poreske usluge)

©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited

Uvod

• Zakonski okvir i postojeća tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije

• Uporedna praksa

• Ocena postojećeg stanja, moguća rešenja i otvorena pitanja.


Zakonski okvir oporezivanjafinansijskih derivata u Srbiji

3 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011

finansijskih derivata u Srbijii tumačenja Ministarstvafinansija Republike Srbije

Zakonski okvir oporezivanja finansijskih derivata u Srbiji

• Zakon o porezu na dobit pravnih lica

• Zakon o porezu na dodatu vrednost

• Ugovori o izbegavanju dvostrukog oporezivanja

• Osnovno pitanje za utvrđivanje poreskog tretmana - šta je po svojoj prirodi


• Osnovno pitanje za utvrđivanje poreskog tretmana - šta je po svojoj prirodi

finansijski derivat, odnosno na koji način utvrditi njegovu prirodu?

Tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije

• Mišljenje Ministarstva finansija Republike Srbije, br. 430-01-00328/2007-04

od 12. decembra.2007. godine:

U slučaju zaključenja kamatnog swap ugovora, ugovorne strane se obavezuju da plateodređene iznose kamate, pa je obračunat iznos kamate koju rezidentni obveznik treba daplati nerezidentnom obvezniku (iznos koji se dobija primenom ugovorene kamatne stopena iznos glavnice - bruto iznos kamate koja u sebi sadrži porez za obračun i plaćanje) iosnovica za obračun poreza po odbitku, pri čemu eventualna mogućnost prebijanjaugovorom utvrđenih obaveza ne može biti od uticaja na poreski tretman kamate.


• Mišljenje Ministarstva finansija Republike Srbije, br. 430-07-00225/2009-04

od 7. oktobra 2009. godine:

ugovorom utvrđenih obaveza ne može biti od uticaja na poreski tretman kamate.

S obzirom da se, u konkretnom slučaju radi o opcijskom ugovoru (kao vrsti finansijskogderivata) koji je izveden iz drugog (osnovnog) pravnog posla (u ovom slučaju ugovora okreditu zaključenog između rezidentog pravnog lica (primaoca kredita) i nerezidentnogpravnog lica (davaoca kredita), a čiji je predmet zaštita od promene – rasta kamatnestope (ugovorene u osnovnom pravnom poslu – ugovoru o kreditu), te da izvršavanjeprava iz opcije upravo i zavisi od rasta te kamatne stope, mišljenja smo da iznos premije,koju (na osnovu ugovora o opciji), rezidentnog pravno lice - kupac opcije plaćanerezidentnom - pravnom licu prodavcu opcije, u suštini ima prirodu prihoda nerezidenta,koji je, u skladu sa članom 40. Zakona, oporeziv porezom po odbitku.

Tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije – razlike u pristupu

• Mišljenje iz 2007. godine – značaj upotrebe pojma kamata za utvrđivanje

poreskog tretmana.

• Mišljenje iz 2009. godine – značaj osnovnog odnosa iz koga je finansijski

derivat izveden za utvrđivanje njegovog poreskog tretmana.

• Sudska praksa – Viši trgovinskski sud, Rešenje Pž. 10300/07 od 7. maja

2008. godine:


2008. godine:

Sledeća napomena se tiče finansijskih derivata. U ekonomskoj terminologiji finansijski derivatise sreću još i pod nazivom izvedene hartije od vrednosti, pre svega zato što se njihova vrednostizvodi iz vrednosti neke druge osnovne aktive (sredstava - imovine, u obliku robe ili drugihhartija od vrednosti) koja se nalazi u njihovoj osnovi. Za razliku od obveznica ili akcija, finansijskiderivati ne održavaju ni jedan od dva bazična odnosa koji se mogu pojaviti između emitenta(izdavaoca) i investitora ("ulagača") u date hartije - ni dužničko-poverilački, ni vlasnički odnos.One predstavljaju neku vrstu uslovnih - kontigentnih prava na druge oblike finansijske aktive(akcije, obveznice, ostale osnovne hartije od vrednosti, kamatnu stopu, tržišne indekse, deviznikurs, itd.). Osnovno obeležje ovih finansijskih instrumenata je da njihova cena ne zavisiisključivo od odnosa ponude i tražnje za njima, već je od vrednosti više osnovnih varijabila načijoj osnovi su kreirani.

Oporezivanje finansijskih derivata prema tumačenju Ministarstva finansija

Republike Srbije

• Porez po odbitku iz člana 40. stav 1. Zakona o porezu na dobit

pravnih lica.

• Alternativno – oporezivanje po principu stalne poslovne jedinice (član

3. stav 1 Zakona o porezu na dobit pravnih lica).

• PDV tretman u zavisnosti o prirode transakcije – član. 25 Zakona o

PDV (oslobođenja bez prava na odbitak prethodnog poreza).


PDV (oslobođenja bez prava na odbitak prethodnog poreza).

Г Д

Б В

Oporezivanje finansijskih derivata i ugovori o izbegavanju dvostrukog

oporezivanja

• Odredba ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja koja odgovara clanu 11.3 Model-

konvencije OECD:

3. The term ''interest'' as used in this Article means income from debt-claims of everykind, whether or not secured by mortgage and whether or not carrying a right to participate inthe debtor's profits, and in particular, income from government securities and income from bondsor debentures, including premiums and prizes attaching to such securities, bonds or debentures.Penalty charges for late payment shall not be regarded as interest for the purpose of this Article


• Paragraf 21.1 Zvanicnog komentara na clan 11.3 Model-konvencije OECD (u odnosu na koje se

Srbija nije ogradila):

The definition of interest in the first sentence of paragraph 3 does not normally apply topayments under certain kinds of nontraditional financial instruments where there is nounderlying debt (for example, interest rate swaps). However, the definition will apply to theextent that a loan is considered to exist under a “substance over form rule,” an “abuse of rights”principle, or any similar doctrine.

Oporezivanje finansijskih derivata i ugovori o izbegavanju dvostrukog

oporezivanja

• Odnos između domaćeg zakonodavsta i ugovora o izbegavanju dvostrukog

oporezivanja (koliziona priroda normi o izbegavanju dvostrukog

oporezivanja) i sukob u određivanju prirode prihoda.

• Iustracije radi – pojam autorske naknade iz ugovora o izbegavanju

dvostrukog oporezivanja.


• Ukoliko bi prihvatili tumačenja Ministarstva finansija Republike Srbije npr.

kod kamatnih swap ugovora umesto člana kojim se uređuje oporezivanje

kamata, pravo na oporezivanje bi trebalo da se određuje na osnovu člana

koji se odnosi na ostale prihode (član 21. Model-konvencije OECD), a koji

po pravilu uvek dodeljuje isključivo pravo na oporezivanje državi

rezidentstva, odnosno sprečava oporezivanje takvih prihoda nerezidenta po

odbitku u Srbiji.

Uporedna praksa

©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited10 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011

Oporezivanje finansijskih derivata i uporedna praksa

• U najvećem broju uporednih poreskih sistema finansijski derivati imajutretman posebnog predmeta oporezivanja. Drugim rečima poreski tretmanfinansijskih derivata se određuje nezavisno od poreskog tretmana odnosa izkoga su izvedeni (npr. zajam).

• Poreske norme uglavnom prate stepen razvoja finansijskog tržišta.

• Kada je reč o prekograničnim transakcijama, gotovo po pravilu prihodi po


• Kada je reč o prekograničnim transakcijama, gotovo po pravilu prihodi poosnovu finansijskih derivata neće biti podložni oporezivanju po odbitku(oporezivanje po bruto principu), već će biti oporezovani u skladu saprincipom stalne poslovne jedinice (oporezivanje po neto principu kojezahteva određeni stepen neposrednog prisustva nerezidenta u zemljiizvora).

• Srpski poreski propisi omogućavaju barem načelno usaglašavanje sauporednim rešenjima (pred sobom imamo, za početak, problem tumačenja,a ne samih pravnih normi).

Ocena postojećeg stanja,moguća rešenja i otvorena

©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited12 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011

moguća rešenja i otvorenapitanja

Nekoliko stvari koje Vam možda neće prijati

a) Nedostatak sistemske saradnje između privrede (u ovom slučaju

prvenstveno finansijskog sektora) i državnih organa. Ad hoc rešavanje

problema bez uzimanja u obzir širih posledica (primer – utanjena

kapitalizacija).

b) Neophodnost sistemske saradnje između privrede (u ovom slučaju

prvenstveno finansijskog sektora) i državnih organa sa ciljem


prvenstveno finansijskog sektora) i državnih organa sa ciljem

sveobuhvatnog i dugoročnog rešavanja problema.

c) Ulaganje u obuku poreskih organa.

d) Nepostojanje aktivnog pristupa samih poreskih obveznika koji bi bio

zasnovan na suštinskom poznavanju srpskog zakonodavstva.

Ocena postojećeg stanja

• Tumačenja Ministarstva finansija nisu u skladu sa odredbama Zakona o

porezu na dobit pravnih lica (ni ono iz 2007, kao ni ono iz 2009. godine).

• Sklonost poreskih organa ka porezu po odbitku.

• Ogromno opterećenje koje porez po odbitku predstavlja za REZIDENTNE

PORESKE OBVEZNIKE.


PORESKE OBVEZNIKE.

• Značaj finansijskih derivata za srpsku privredu i ograničenja koja pred

razvoj ovog oblika finansijske privrede (pa samim time i privrede uopšte)

postavlja postojeće tumačenje Ministarstva finansija.

Moguća rešenja i otvorena pitanja

• Rešavanje pitanja kroz nova mišljenja Ministarstva finansija – setite se

mišljenja za primenu člana 22a Zakona o porezu na dobit preduzeća i

poreskih bilansa za 2008 i 2009 godinu.

• Primena ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja – član 11 ili član

21?


• Sveobuhvatno uređenje oporezivanja finansijskih derivata kroz obavezujuća

uputstva Poreske uprave, uz odgovarajuće prilagođavanje propisa.

• Zajedno ste jači.

• Ne zaboravite PDV!

©2011 Deloitte Touche Tohmatsu Limited©2011 Deloitte Global Services Limited16

Documents

BDK-#63984-v1-Svetislav Kostic Uvod u finansijske derivate Kostic.pdf · Zakonski okvir oporezivanja finansijskih derivata u Srbiji 3 Deloitte PowerPoint timesaver – March 2011