Begroting 2014 - Gemeente Hardenberg

Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 1

PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG

Inhoudsopgave

PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG ................................................................................................ 1

INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................................ 1

AAN DE RAAD ................................................................................................................................................... 2

TEGEN DE STROOM IN ............................................................................................................................................... 2

ONTWIKKELINGEN .................................................................................................................................................... 3

RUIMTE VOOR NIEUWE RAAD ...................................................................................................................................... 3

LEESWIJZER ........................................................................................................................................................... 4

DE 1E BEGROTINGSWIJZIGING .................................................................................................................................... 4

WIJZE VAN BEHANDELEN ........................................................................................................................................... 5

FINANCIELE POSITIE ...................................................................................................................................... 6

HET FINANCIËLE BELEID ............................................................................................................................................ 6

BEGROTINGSUITKOMST 2014 EN MEERJARENBEGROTING 2015-2017 ................................................................................ 8

BEZUINIGINGEN ..................................................................................................................................................... 13

HET WEERSTANDSVERMOGEN .................................................................................................................................. 17

INVESTERINGSPROGRAMMA 2011-2014 ..................................................................................................................... 18

INVESTERINGSVOLUME NA 2014 ............................................................................................................................... 19

KLEINE EN VERVANGINGSINVESTERINGEN ................................................................................................................... 20

PROGRAMMAPLAN 2014 ............................................................................................................................... 21

VOORZIENINGEN.................................................................................................................................................... 23

WONEN ............................................................................................................................................................... 29

KWETSBARE GROEPEN ............................................................................................................................................ 35

VEILIGHEID EN OPENBARE RUIMTE ............................................................................................................................. 45

ECONOMIE ........................................................................................................................................................... 56

GROENE RUIMTE ................................................................................................................................................... 62

EXTERNE ORIËNTATIE .............................................................................................................................................. 68

OVERZICHT VAN LASTEN EN BATEN VAN DE PROGRAMMA’S ............................................................................................ 74

ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN RESERVES ................................................ 75

VERPLICHTE PARAGRAFEN ............................................................................................................................. 80

LOKALE HEFFINGEN ................................................................................................................................................ 81

FINANCIERING ....................................................................................................................................................... 84

WEERSTANDSVERMOGEN ........................................................................................................................................ 87

ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN ............................................................................................................................ 92

BEDRIJFSVOERING .................................................................................................................................................. 99

VERBONDEN PARTIJEN .......................................................................................................................................... 101

GRONDBELEID ..................................................................................................................................................... 112

BESLUIT ........................................................................................................................................................ 114


AAN DE RAAD

Voor u ligt de begroting 2014 en de meerjarenbegroting 2015 – 2017 van de gemeente Hardenberg.

De voorliggende begroting sluit met een voordelig saldo en ook de meerjarenbegroting is sluitend.

Hiermee wordt voldaan aan de financiële doelstellingen van onze gemeente en de voorwaarden

die de provincie Overijssel stelt aan het zogenoemde repressief toezicht. De financieel zware

tijden, de rijksbezuinigingen, de dalende inkomsten, in combinatie met extra taken binnen het

Sociaal Domein voor de gemeente Hardenberg zorgen echter voor krappere budgetten en vragen

om scherpe keuzes.

Tegen de stroom in

Vanwege de bovengenoemde ontwikkelingen, waarvan de rijksbezuiniging de meest negatieve

invloed heeft, is in het voorjaar van 2013 door het college een omvangrijk bezuinigingspakket

opgesteld met de titel “Tegen de stroom in”. Dit pakket hebben wij voor de zomer met uw raad

besproken en dit heeft tot bijstellingen op diverse terreinen geleid. Wij streven er naar om hiermee

een bedrag van € 12 miljoen aan bezuinigingen te realiseren. Dit bedrag is nodig om de

voorzieningen in Hardenberg op een verantwoord niveau te houden en de financiën van de

gemeente op orde te houden. Naast de bezuinigingsmaatregelen heeft uw raad al eerder besluiten

genomen ten aanzien van het grondbedrijf (uitwerking crisisupdate grondbedrijf). De genomen

maatregelen leiden er toe dat de grondexploitatie in een rustiger vaarwater is gekomen. Wij komen

hier later in deze begroting op terug.

Ambities De afgelopen jaren heeft ons college gewerkt aan de speerpunten die zijn omschreven in het

collegeprogramma ‘Meer met Minder’ voor de jaren 2010 – 2014. Het investeringsprogramma

hieruit is gerealiseerd. Kansen benut om ambities realiseren, werkgelegenheid te stimuleren en

maatschappelijke ontwikkelingen op gang te brengen. De grootschalige kwaliteitsverbetering van het

centrum in Dedemsvaart – inclusief het MFC “De Baron” – de sportboulevard in Hardenberg, de

aanpak van oude wijken en het programma Duurzaam Hardenberg, het Vechtpark, de

startersleningen, het Dienstenbedrijf/voorbereiding op de decentralisaties, de groenblauwe

diensten, het sportpark De Krim, onderwijshuisvesting, diverse verkeersveiligheids- en

infrastructurele maatregelen, het Zomerfestival en de campagne “De kracht van gewoon Doen”,

Stichting Recreatie en Toerisme en het Informatiepunt (IP) regio Hardenberg (voormalig VVV locatie)

zijn daar voorbeelden van.


Het realiseren van de ambities in de toekomst kan alleen als op andere terreinen ook Hardenbergers

verantwoordelijkheid nemen, zoals door uw raad is vastgesteld in de Toekomstvisie 2013 – 2020.

Meer zelfredzaamheid moet ertoe leiden dat de gemeente niet de eerste partner is waar

automatisch een beroep op wordt gedaan.

We steken de hand uit richting organisaties om in de vorm van partnerschap samen te werken aan

de toekomst van een krachtige gemeente. Hiermee scheppen we ruimte om te blijven doen wat

noodzakelijk is en waar mogelijk te investeren in nieuwe ontwikkelingen voor de gemeenschap van

Hardenberg.

Ontwikkelingen

De komende jaren staan in het teken van grote veranderingen voor gemeenten. Het Rijk voelt zich

genoodzaakt om verder te bezuinigen, onder andere vanwege de langer aanhoudende economische

tegenwind. Ook de op stapel staande transitie Sociaal Domein zal grote gevolgen hebben, ook

financieel. De gemeente staat voor een grote uitdaging om de nieuwe taken uit te voeren met de

gekorte budgetten die hiervoor door het Rijk beschikbaar worden gesteld. Pijnlijke beleidswijzigingen

lijken onafwendbaar. De gevolgen van het bovengenoemde vertalen zich rechtstreeks door naar

dalende inkomsten en toenemende uitgaven voor de gemeente Hardenberg. In het programmaplan

(onderdeel kwetsbare groepen) gaan we hier op in.

Ruimte voor nieuwe raad

Tussen het presenteren van de 1e Bestuursrapportage begin juni 2013 en het aanbieden van deze

begroting hebben we kennis kunnen nemen van de meicirculaire eind juni. Daaruit bleek een

voordeel voor 2014, maar een fors financieel nadeel na 2016. Verder bemerken wij inmiddels ook

een structureel nadeel uit een aantal autonome ontwikkelingen zoals leerlingenvervoer, transitie

AWBZ, BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) en legesopbrengsten.

Verderop in de begroting komen we daar op terug.

Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij

te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze

exploitatiebegroting.

Op dit moment is gekozen voor de lijn om geen nieuwe structurele investeringen aan te gaan en ook

geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is aan de nieuwe raad en het nieuwe

college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In de prioritering willen we op de korte

termijn middelen die vrij vallen eerst inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna

wordt wat ons betreft financiële ruimte ingezet voor investeringen.


Wij constateren dat de algemene reserve(s) lager zijn dan het gewenste normbedrag van € 9,6

miljoen. Gelijktijdig met deze begroting doen wij de raad een voorstel om de algemene reserves

begin 2014 op het normbedrag te brengen. Ook geven wij in deze begroting aan welke

mogelijkheden er zijn om ruimte vrij te maken voor nieuwe investeringen.

Het is overigens niet zo dat er helemaal geen nieuwe ontwikkelingen in de begroting zijn

opgenomen. Er zijn enkele uitzonderingen op deze lijn in de begroting opgenomen, waaronder op

het gebied van infrastructuur & bereikbaarheid en de combinatiefunctionarissen.

Leeswijzer

In deze begroting staat het financieel (meerjaren)perspectief centraal. Achtereenvolgens komen de

financiële positie van de gemeente, de begroting 2014 en de meerjarenbegroting 2015-2017 aan de

orde. Daarna volgen de voortgang van het investeringsprogramma 2013-2017 en de voorgenomen

vervangings- en kleine investeringen 2013.

Het programmaplan is ingedeeld naar de in de toekomstvisie vastgelegde indeling naar programma’s.

Per programma is aangegeven wat de ambities binnen het programma zijn en vervolgens wordt

ingegaan op een aantal speerpunten van beleid binnen het programma. Bij deze informatie hebben

3-W-vragen centraal gestaan:

Wat willen we bereiken (onze ambities)

Wat gaan we daarvoor doen (de activiteiten)

Wat gaat het kosten (de begroting)

Aansluitend aan het programmaplan is een financieel hoofdstuk opgenomen. Hierin wordt nader

ingegaan op de algemene dekkingsmiddelen, de post onvoorzien en de toevoegingen en

onttrekkingen aan reserves. Ten slotte is een aantal verplichte paragrafen in deze begroting

opgenomen. In deze paragrafen wordt ingegaan op zaken als het grondbeleid, het onderhoud van

kapitaalgoederen en de risico's.

De 1e begrotingswijziging

In dit boekwerk zijn de ramingen opgenomen van de budgetten bestaand beleid. Daarnaast wordt in

deze begroting een aantal actuele ontwikkelingen en extra bezuinigingsvoorstellen genoemd, die

door middel van de zogenaamde 1e begrotingswijziging in de ramingen zullen worden verwerkt.

De 1e begrotingswijziging, met de daarbij behorende toelichting, zal u afzonderlijk worden

toegezonden.


Wijze van behandelen

Voor de behandeling van de begroting is de volgende planning opgesteld:

verzending begrotingsstukken naar de raad uiterlijk 26 september 2013;

schriftelijke vragenronde. Deze ronde is bedoeld om (financieel)technische vragen te kunnen

stellen, die in principe ambtelijk beantwoord zullen worden. De planning hiervoor zal nog

worden afgestemd met de griffie;

de oriënterende raadsbijeenkomst in bijzijn van alle portefeuillehouders vindt plaats op 5

november 2013. In deze bijeenkomst kunnen beleidsmatige vragen aan de portefeuillehouder

worden gesteld en kunnen fracties elkaar bevragen;

de begrotingsvergadering vindt plaats op 12 november 2013.


FINANCIELE POSITIE

Het financiële beleid

De kern van het financiële beleid is ontleend aan het coalitieakkoord “Meer met minder” en luidt

voor deze periode (2011-2014):

de begroting mag niet negatief sluiten en ook het daarin opgenomen financieel

meerjarenperspectief mag niet negatief zijn;

de algemene reserve van de gemeente, inclusief de algemene reserve grondexploitatie, moet de

minimaal gewenste omvang hebben;

de investeringsruimte van € 16,5 miljoen, genoemd in het collegeprogramma “Meer met

minder”, blijft volledig overeind. Van dit bedrag wordt € 11,5 miljoen ingevuld in deze

raadsperiode, zodat voor de volgende raadsperiode nog € 5 miljoen aanwezig blijft;

de jaarrekening mag niet negatief sluiten.

De begroting 2014 sluit met een voordelig saldo. Ook de meerjarenbegroting 2014 -2017 is sluitend.

Dit is met name mogelijk door een pakket aan bezuinigingsmaatregelen van ruim € 12 miljoen,

waarmee de raad dit voorjaar heeft ingestemd.

Het doel van deze bezuinigingen is het behouden van een gezond financieel meerjarenperspectief,

waarbij er voldoende financiële ruimte is om te kunnen blijven investeren. Dit sluit aan bij de kern

van het financiële beleid van de gemeente, zoals hiervoor genoemd.

In een afzonderlijke paragraaf in deze begroting gaan wij nader in op de uitwerking van het

bezuinigingsprogramma voor 2014.

Het afgelopen jaar heeft – naast de noodzaak om te bezuinigen – voor een groot deel in het teken

gestaan van de noodzakelijke sanering van de grondexploitatie. De genomen maatregelen leiden er

toe dat de grondexploitatie in een rustiger vaarwater is gekomen. Het laat onverlet dat economisch

herstel noodzaak is om de ambities op het terrein van uitgifte van gronden te kunnen halen en

daarmee ook de financiële prognoses te kunnen realiseren. Gelijk met deze begroting ontvangt u de

nota grondexploitatie 2013.

De komende jaren zullen grote veranderingen voor gemeenten met zich brengen. Met name de op

stapel staande transitie sociaal domein zal grote gevolgen hebben, ook financieel. Daarbij zal grote

spanning ontstaan over de vraag of het de gemeente zal lukken om de nieuwe taken uit te kunnen

voeren met de budgetten die hiervoor door het Rijk beschikbaar worden gesteld.


Deze, maar ook andere, ontwikkelingen zorgen er voor dat het van groot belang is om het

weerstandsvermogen op voldoende niveau te hebben. Door de raad is hiervoor als norm een bedrag

van € 9,6 miljoen gesteld. Hiervan heeft € 5,0 miljoen betrekking op de risico’s ten aanzien van de

grondexploitaties en € 4,6 miljoen voor overige risico’s. De norm voor de grondexploitatie is

vastgesteld aan de hand van actuele doorrekeningen van de exploitatie-opzetten. De norm voor de

overige risico’s is nog ontleend aan berekeningen die in 2011 zijn gemaakt, samen met Deloitte

accountants.

De grote veranderingen in het takenpakket en daarmee de financiële huishouding noodzaken tot een

herijking van het risicomanagement en daarmee de norm voor het algemene weerstandsvermogen.

Wij willen de komende maanden – in de aanloop naar het voorjaar 2014 – gebruiken om dit

voornemen handen en voeten te geven.


Begrotingsuitkomst 2014 en meerjarenbegroting 2015-2017

Uitgangspunten

Bij het samenstellen van de (meerjaren)begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

prijscompensatie 2014 2 %

prijscompensatie 2015-2017 1 % (conform meicirculaire)

stelpost loonstijging 2014 1 %

verhoging sociale lasten 2014 0,5%

loonstijgingen 2015-2017 conform uitgangspunten 2014

inflatoire verhoging tarieven 2014 2 %

inflatoire verhoging tarieven 2015-2017 1 % (conform meicirculaire)

reserveren jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangings-

en kleine investeringen

voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000

voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een bedrag opgenomen van € 150.000

voor de berekening van de gemeentefondsuitkering wordt rekening gehouden met de

uitkomsten uit de meicirculaire 2013

de jaarschijf 2014 van de meerjarenbegroting 2013-2016, inclusief de (laatste) jaarschijf 2014 van

het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet”

de jaarschijven 2014 e.v. jaren van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in”

een aantal inwoners per 1 januari 2014 van 59.750 en een jaarlijkse toename in 2014 en de jaren

daarna met 150

een aantal woonruimten per 1 januari 2014 van 25.200 en een jaarlijkse toename van het aantal

woningen in 2014 en de jaren daarna met 100

een rentepercentage voor nieuw aan te trekken leningen van 4 % (2013: 4 %)

Uitkomst (meerjaren)begroting 2014-2017

Voor de zomer hebben wij u een financieel perspectief geschetst, met daarin forse nadelige

uitkomsten voor de komende jaren. Deze uitkomsten waren met name gebaseerd op:

de effecten die het regeerakkoord Rutte II op gemeenten heeft;

de doorwerking van de crisisupdate grondexploitatie in relatie tot de exploitatiebegroting en het

weerstandsvermogen;

het uitgangspunt dat de decentralisaties AWBZ, Jeugdzorg en de Participatiewet budgettair

neutraal worden uitgevoerd;

de wens om voor de komende raadsperiode minimaal € 5 miljoen (incidenteel) beschikbaar te

hebben voor investeringsruimte.


Dit financieel perspectief afgezet tegen de opbrengsten van het bezuinigingsprogramma “Tegen de

stroom in” leidde tot de volgende opstelling:

Bedragen x € 1.000

2014

2015 2016 2017

Meerjarenbegroting na 1e berap 2014 -3.551 -6.480 -7.167 -7.329

Tegen de stroom in (na amendering)

- ambities 2.981 3.935 5.152 5.530

- inkomsten 1.400 2.560 3.435 4.105

- bezuiniging bedrijfsvoering - correctie i.v.m. efficiencykorting

1.703 -700

2.468 -700

2.659 -700

Prognose structureel saldo 830 1.018 3.188 4.266

In dit overzicht is een correctie opgenomen in verband met de efficiencykorting. Deze korting houdt

verband met de efficiencytaakstelling di eis meegegeven bij de vorming van de Bestuursdienst. Deze

bedraagt € 900.000 in 2015 en € 1,05 miljoen vanaf 2016. Het deel van deze korting dat ten gunste

komt van de bijdrage van Hardenberg bedraagt € 700.000 vanaf 2015. In de bezuinigingen voor de

bedrijfsvoering die in het voorjaar zijn gepresenteerd (€ 2,66 miljoen in 2017) is deze

efficiëntiekorting op de bestuursdienst opgenomen. Omdat deze korting financieel al in het

meerjarenperspectief is verwerkt, wordt dit nu gecorrigeerd.

Op de volgende pagina hebben wij in beeld gebracht welke autonome ontwikkelingen hebben geleid

tot het gewijzigde financiële beeld en lichten wij deze ontwikkelingen toe.



2014 2015 2016 2017

Structureel

Prognose 830 1.018 3.188 4.266

Gevolgen meicirculaire en uitwerking uitgangspunten

837 238 -194 -930

Toename kosten leerlingenvervoer -100 -100 -100 -100

Toename kosten bijzondere bijstand -50 -50 -50 -50

Transitie AWBZ -137 -137 -137 -137

LOC-cateringkosten -45 -45 -45 -45

Leges rijbewijzen/paspoorten -70 -70 -70 -70

Investeringen grondexploitatie 107 183 233 239

Begrotingsuitkomsten structureel 1.372 1.037 2.825 3.173

Incidenteel

BUIG -650 -650

Schuldhulpverlening -30

Ondernemersplan jeugdzorg 0-4 jarigen -27

BGT wetgeving -28

Training Hostmanship -8

Incidenteel niet inzetten ruimte voor kleine- en vervangingsinvesteringen

318

Frictiekosten nieuw - frictiebudget - mobiliteitsfunctionaris - kwaliteitsbudget

- 375

- 47 -188

- 1.500

- 47 -188

-1.500

-47 -188

Totaal begrotingsuitkomst inclusief incidenteel

337

-1.348

1.090

3.173

Toelichting op meerjarige perspectief

De begroting 2014 is – evenals de meerjarenbegroting 2015-2017 – structureel sluitend. Rekening

houdende met de incidentele uitgaven, zijn er de komende jaren echter wel tekorten te verwachten.

Hierna geven wij een korte toelichting op de in voorgaand overzicht genoemde bijstellingen.

Gevolgen meicirculaire/ uitwerking uitgangspunten

De uitgangspunten zoals compensatie van de prijs- en looninflatie hebben meerjarig een

kostenverhogend effect. Een aantal andere effecten zoals vrijval van kapitaallasten hebben een

positief effect. Het geheel van deze uitgangspunten zijn meerjarig in deze cijfers verwerkt.

Daarnaast hebben we u door middel van een afzonderlijke notitie (eind juni) geïnformeerd over de

uitkomsten van de mei-circulaire 2013. Voor 2014 en 2015 een plus, maar voor de jaren daarna een

fors nadeel.


Daarbij merken wij wel op dat wij een stelpost van € 700.000 hebben opgevoerd, als anticipatiepost

op mogelijk extra rijksbezuinigingen.

De septembercirculaire is onlangs ontvangen en de eerste indruk is dat deze voor de gemeenten

weer een fors financieel nadeel met zich brengt. Zodra wij over de concrete uitwerking beschikken,

zullen wij u over de uitkomsten van de septembercirculaire informeren.

Toename kosten leerlingenvervoer

Voor het leerlingenvervoer wordt in 2014 een tekort verwacht van € 100.000. Dit tekort wordt

grotendeels veroorzaakt door de contractuele indexering met de vervoerders. De tekorten vanuit

2013 en 2014 komen voort uit de huidige contracten met leveranciers en de hierin opgenomen

indexering op basis van de NEA-norm. Wij hebben dit tekort vooralsnog structureel opgenomen,

maar zien dit wel in samenhang met de bezuinigingen voor 2015 en 2016 waarbij door een bundeling

van de diverse vervoerskosten (WMO, AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) besparingen gerealiseerd

kunnen worden van € 400.000 in 2016 (“Tegen de stroom in”).

Toename kosten bijzondere bijstand

Vanwege de aanhoudende economische crisis stijgt het beroep op de (bijzondere) bijstand. Het

budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen jaren

en de toename van het beroep op deze regelingen – structureel met € 50.000 verhoogd.

Transitie AWBZ

Zoals vermeld in de 2e bestuursrapportage 2013 is het budget dat hiervoor is ontvangen via de

uitkering uit het gemeentefonds in 2013 ingezet als algemeen dekkingsmiddel. Met ingang van 2014

moeten deze middelen beschikbaar zijn voor de transitie.

LOC-cateringkosten

In de 2e bestuursrapportage 2013 hebben wij gemeld dat de kosten van de catering in twee jaar tijd

zijn teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen worden op dit moment niet

mogelijk geacht. Nu wij geen mogelijkheden meer zien om de kosten verder terug te brengen, wordt

dit bedrag structureel opgenomen.

Legesinkomsten rijbewijzen/reisdocumenten

Er is voor rijbewijzen sprake van structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat

het aantal aanvragen vanaf 2016 iets zal stijgen. Met betrekking tot andere reisdocumenten zijn door

het Rijk prijsverlagingen doorgevoerd die leiden € 11.000 lagere inkomsten voor de gemeenten.

Daarnaast is gebleken dat er € 9.000 meer moet worden afgedragen aan het Rijk op basis van de

huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten.

Investeringen grondexploitatie

Uit actuele berekeningen blijkt dat de investeringen voor de grondexploitatie tot een lagere stijging

van de kapitaallasten leiden dan in het financieel perspectief was voorzien.


Diverse incidentele uitgaven

BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten)

De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die

ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de toename van de verwachte rijksbijdrage voor

het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen extra beschikbaar

gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening van de gemeente

komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer van € 360.000. Hiermee is

eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en verder zal

eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht.

Schuldhulpverlening

Wij constateren dat het beroep op schuldhulpverlening is toegenomen. Vooralsnog wordt het budget

in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet worden

bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is.

Overige

Er is een aantal incidentele posten genoemd waartoe reeds eerder is besloten

Ondernemersplan jeugdzorg 0-4 jarigen

BGT-wetgeving

Training hostmanship

Incidenteel niet inzetten ruimte voor kleine- en vervangingsinvesteringen

Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit

in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen

beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we

incidenteel ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene

reserve op peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan.

Frictiekosten nieuw

In de verplichte paragraaf Bedrijfsvoering wordt ingegaan op de frictiekosten.


Bezuinigingen

Hieronder vindt u een overzicht van de jaarschijf 2014 van de lopende bezuinigingen, onderverdeeld

in de bezuinigingsprogramma’s “Toekomst tegemoet” en “Tegen de stroom in”.

Toekomst tegemoet In de begroting 2014 is de jaarschijf 2014 van het bezuinigingsplan De toekomst tegemoet verwerkt.

2014

Programmalijn 1 Voorzieningen 337.500

Programmalijn 2 Wonen 307.500

Programmalijn 3 Kwetsbare Groepen 252.000

Programmalijn 4 Veiligheid en Openbare Ruimte 104.500

Programmalijn 5 Economie 175.000

Programmalijn 6 Groene Ruimte 33.000

Programmalijn 7 Externe Oriëntatie 50.000

Overig bedrijfsvoering 330.000

Totaal Bezuinigingsplan 1.589.500

Van het in 2014 te bezuinigen bedrag heeft een deel betrekking op de bedrijfsvoering, namelijk

€ 412.000. Dit is – in goed overleg met de bestuursdienst – vertaald in een lagere bijdrage aan de

bestuursdienst en ook conform de begroting 2014 van de bestuursdienst.

Van de overige maatregelen is het overgrote deel ingevuld/uitgewerkt in deze begroting, namelijk in

totaal tot een bedrag van afgerond € 1.028.000.

Een aantal maatregelen moet nog nader uitgewerkt worden. Het betreft:

- Besparing op zwembadexploitatie € 29.500 - Vermarkten eigen producten € 50.000 - Kostendekkendheid markten € 10.800 - Verlagen kosten toezicht en handhaving € 18.500 - Voordeel uit samenwerking € 41.000

€ 149.800 Taakstelling zwembaden (29.500)

Voor 2014/2015 zal de bezuiniging gevonden worden in aanpassing tarieven, openingstijden en

zelfwerkzaamheid. Na de opening van het nieuwe zwembad in Hardenberg wordt de bezuiniging

gevonden in de betere exploitatie en in de geïntegreerde receptiefunctie.


Vermarkten eigen producten en diensten naar derden (50.000)

Bij de verkoop of aankoop van een onroerende zaak heeft de kopende of verkopende partij behoefte

aan informatie over het betreffende pand. De gemeente is in de meeste gevallen houder van deze

gegevens en kan deze informatie verstrekken. Het verstrekken van deze informatie gebeurt veelal

digitaal. Het tarief per aanvraag bedraagt € 50.

100% Kostendekkendheid markten (10.800)

De begrote opbrengsten vergunningen APV met betrekking tot evenementen kunnen met € 10.800

opgehoogd worden ten behoeve van de straatmarkten. Deze verhoging heeft geen invloed op de

tarieven.

Verminderen taakveld Toezicht en Handhaving (18.500)

Deze bezuinigingsopdracht is tweeledig ingevuld, namelijk door minder in te huren ten behoeve van

bouwen woningtoezicht en vanuit de ontvlechtingskosten van de Brandweer.

Voordeel uit samenwerking (€ 41.000)

We bezuinigen in 2014 de nog resterende € 41.000 door samenwerking met andere partijen.

Tegen de stroom in

Voor het bezuinigingspakket “Tegen de stroom in” zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

bezuinigingen worden proactief aangepakt. Bezuinigingen moeten zorgvuldig gebeuren, maar

niet onnodig veel jaren in beslag nemen;

bij bezuinigingen worden ineffectiviteit en inefficiëntie van het ambtelijk apparaat als eerste

aangepakt;

bij bezuinigingen worden de kwetsbare groepen zo lang mogelijk ontzien;

waar bezuinigingen nodig zijn in de zorgstructuur en –voorzieningen, moeten de sterkte

schouders de zwaarste lasten dragen. Een bijdrage naar draagkracht is aanvaardbaar.

De jaarschijf 2014 van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” bedraagt € 4.381.250. Van

dit bedrag maakt deel uit € 1.656.000 die eerder is aangewend als dekking voor de kapitaallasten die

voortvloeien uit de crisisupdate grondbedrijf.


De jaarschijf bestaat daarnaast uit de volgende maatregelen:

Omschrijving bedrag

zwembaden € 40.000

bibliotheek € 10.000

subsidie godsdienstonderwijs openbaar onderwijs € 18.000

Wet maatschappelijke ondersteuning € 26.250

inkoop en aanbesteding € 820.000

kostendekkendheid rioolrecht en afvalstoffenheffing € 850.000

afschrijving riolen € 180.000

onroerende zaakbelasting € 550.000

openbaar groen c.a. € 231.000

€ 2.725.250

Toelichting

Sport en accommodaties: Zwembaden (40.000)

Voor 2014/2015 zal de bezuiniging gevonden worden in aanpassing tarieven, openingstijden en

zelfwerkzaamheid.

Kunst Cultuur en Monumentenzorg: Subsidie bibliotheken (Tegen de stroom in 10.000)

Bundeling en samenwerking met bijvoorbeeld scholen kan hier voor de toekomst mogelijk een

verdere oplossing bieden. Voor het jaar 2014 zijn met de bibliotheek afspraken gemaakt over extra

bezuinigingen. In 2014 worden afspraken gemaakt voor 2015 en verder.

Onderwijs: Subsidie godsdienstonderwijs openbaar onderwijs (18.000)

Werkzaamheden inzake subsidie godsdienstonderwijs zijn beëindigd; bezuiniging is verwerkt in de

begroting 2014.

(Wet) Maatschappelijke Ondersteuning WMO (26.250)

Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de

kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op. De

invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder aanvragen. Wmo-consulenten werken

momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er wordt ingezet op het vergroten van deze

competentie.

Inkoop en aanbesteding (820.000)

In 2014 worden alle daarvoor in aanmerking komende budgetten gekort.


Kostendekkendheid riolen en afvalstoffenheffing (850.000)

De kosten van vegen waren niet opgenomen in het rioolrecht. 50% Van die kosten mag daarin echter

wel verwerkt worden. Ook de kosten van BTW (21%) kunnen en mogen aan de gebruikers in rekening

worden gebracht. In Hardenberg wordt momenteel beperkt BTW doorberekend.

Riolering (afschrijving 180.000)

De afschrijvingstermijn van de riolen wordt verlengd van 30 naar 80 jaar. De praktijk wijst namelijk

uit dat het zogenaamde vrijvervalriool een levensduur heeft die aanmerkelijk langer is dan 30 jaar.

Een termijn van 80 jaar wordt hierbij als reëel gezien. Deze maatregel wordt op alle investeringen

inzake vrijvervalriool toegepast. Er vindt geen herwaardering plaats. De boekwaarden per 1 januari

2014 vormen de basis en vervolgens zal de afschrijvingstermijn met 50 jaar worden verlengd.

OZB (550.000)

Betreft tariefsverhoging.

Openbaar groen (onderhoud 205.000 en speeltoestellen 26.000)

Op het onderhoud van openbaar groen en begraafplaatsen kan in kosten door efficiency nog worden

bespaard. Realisatie van de bezuiniging op het openbaar groen betekent dat er minder gesnoeid en

geschoffeld kan worden en ook de vervanging van plantmateriaal e.d. kan niet meer in die mate

gedaan worden zoals tot op heden gebruikelijk was. Desalniettemin zal getracht worden om een zo

hoog mogelijke kwaliteit te realiseren. Daarnaast worden minder nieuwe speeltoestellen geplaatst.

Inspectie en onderhoud van het bestaande areaal blijven op hetzelfde niveau gehandhaafd.


Het weerstandsvermogen

De gemeente Hardenberg wil een bedrag van € 9,6 miljoen aanhouden als ondergrens voor de

algemene reserve(s). Hiervan heeft € 5,0 miljoen betrekking op risico’s grondexploitatie en € 4,6

miljoen voor overige risico’s.

De stand van de algemene reserve(s) verloopt als volgt:

Algemeen Grond- exploitatie

Totaal

Stand per 1 januari 2013 5.115.000 1.301.000 6.416.000

rekeningsresultaat 2012 3.107.000 3.107.000

toevoeging conform 1e berap 2013 747.000 747.000

onttrekking conform crisisupdate grondexploitatie

-222.000 -222.000

resultaatbestemming 2012 -2.678.000 782.000 -1.896.000

rekeningsresultaat BOH 2012 -595.000 -595.000

bijdrage reserve frictie 2013 -990.000 -990.000

uitkomst 2e berap 2013 -1.280.000 -1.280.000

afkoopsom brug Bergentheim -400.000 -400.000

actualisatie grondexploitatie 2013 -210.453 -210.453

resultaat grondexploitatie 2013 2.232.645 2.232.645

Geactualiseerde stand 1-1-2014 2.804.000 4.105.192 6.909.192

saldo begroting 2014 337.000 337.000

bijdrage reserve frictie 2014 -990.000 -990.000

Prognose stand 1-1-2015 2.151.000 4.105.192 6.256.192

De afgelopen jaren is meerdere keren kritisch gekeken naar de benodigde omvang van de reserves.

Dit heeft ook tot resultaat geleid. Deze exercitie nog een keer uitvoeren is naar onze mening niet

zinvol, tenzij de bestemming van de betreffende reserve kan worden opgeheven.

Om op het gewenste niveau te komen en de komende jaren te blijven, is dus een toevoeging nodig

aan de algemene reserve(s) van ruim € 3 miljoen. Wij stellen voor om dit per 1 januari 2014 direct te

realiseren door een deel van de bestemmingsreserves vrij te maken. In de komende maanden zullen

wij in beeld brengen, wat de consequenties van een dergelijke insteek zullen zijn en deze uitwerking

aan de raad ter besluitvorming voorleggen.


Investeringsprogramma 2011-2014

In het collegeprogramma Meer doen met minder is een investeringsprogramma voor 2011-2014

opgenomen van in totaal € 11,7 miljoen. Onderstaand is een overzicht gegeven van de investeringen

die in dit kader zijn uitgevoerd c.q. in uitvoering zijn:

1. aanpak oude wijken (sociale component) 500.000

2. sportboulevard (3e fase) 5.000.000

3. sportpark De Krim 1.000.000

4. uitbreiding sporthal De Citadel 150.000

5. groen/blauwe diensten 200.000

6. duurzaamheid 400.000

7. extra wegenonderhoud 300.000

8. leader plus/Reestkerk Balkbrug 200.000

9. Masterplan kunstgras 850.000

10. Onderwijshuisvesting 1.400.000

11. Extra veld Bergentheim 250.000

12. Verkeersveiligheid 300.000

13. Sociaal domein Dedemsvaart 550.000

14. Marketingcommunicatie 100.000

15. Aankoop voormalig RWZI-terrein 500.000

Totaal 11.700.000

In de begroting 2013 is een aantal grote investeringsprojecten genoemd, waar nog aanvullende

financiering voor nodig is. Genoemd zijn:

• Opwaardering N34/N377 • Spoorwegverbindingen • Onderwijshuisvesting • 3e fase sportboulevard Ten aanzien van de projecten opwaardering N34/N377 en de spoorwegverbindingen kunnen wij

melden dat wij in een vergevorderd stadium met de provincie zijn om hierover een overeenkomst te

sluiten. Naar huidig inzicht wordt van de gemeente een bijdrage gevraagd van € 6,6 miljoen. Dit

bedrag moet de komende jaren in delen beschikbaar worden gesteld. De dekking van het bedrag

vindt voor een deel plaats uit het economisch structuurfonds en voor een deel is de dekking in de

grondexploitatie Marslanden II verwerkt. Voor het laatste deel wordt dekking gezocht zodra er meer

helderheid is ontstaan over de planning. U ontvangt dan van ons een voorstel.


Investeringsvolume na 2014

In het collegeprogramma “Meer met minder” is de ambitie opgenomen om ook voor de komende

raadsperiode een investeringsbedrag van € 5 miljoen beschikbaar te hebben. Wij hechten nog steeds

aan deze ambitie, maar moeten ook constateren dat de realisatie van een investeringsbudget van

deze omvang dat ingezet kan worden als incidenteel dekkingsmiddel, steeds moeilijker wordt.

Temeer daar uw raad eerder heeft uitgesproken dat de bedragen waarmee het investeringsbudget

wordt gevoed, beschikbaar moeten zijn in de raadsperiode waarin het investeringsbudget wordt

besteed.

Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij

te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze

exploitatiebegroting. In de prioritering willen we op de korte termijn de middelen die vrij vallen eerst

inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna wordt wat ons betreft financiële ruimte

ingezet voor investeringen.

Willen we vasthouden aan de lijn om investeringsgeld enkel in te zetten als incidenteel

dekkingsmiddel, dan zal het nog een forse opgave worden om tot de beoogde € 5 miljoen te komen.

Wij achten het gelet op het financieel meerjarenperspectief wel mogelijk om tot een lager bedrag te

komen. Immers als we naar de meerjarenbegroting kijken, dan is er sprake van positieve financiële

ruimte.

Een alternatief is om investeringen af te schrijven en de kapitaallasten op te nemen in de

exploitatiebegroting en het meerjarenperspectief. Als voor dit alternatief wordt gekozen, dan zijn er

mogelijkheden om ook op relatief korte termijn te investeren. Daarmee wordt echter wel een andere

koers ingezet dan het kader dat u als raad eerder hebt neergezet, namelijk de bekostiging van de

investeringen loopt dan over de duur van de raadsperiode heen. Een vuistregel is dat de jaarlijkse

kapitaallasten circa 10% bedragen van de investeringsbedragen. Een investering van € 5 miljoen in de

komende vier jaar, leidt dus in 2017/2018 tot circa € 500.000 aan jaarlijkse extra kapitaallasten. Zoals

blijkt uit de verwachte structurele resultaten is er vanuit het huidig perspectief ruimte om deze extra

lasten te dragen.

Alles overwegend hebben we er als college voor gekozen op dit moment geen nieuwe structurele

investeringen aan te gaan en ook geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is

aan de nieuwe raad en het nieuwe college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In lijn

daarmee pleiten wij er als college op dit moment voor dat ten aanzien van de investeringen de inzet

allereerst gericht moet zijn op een goede afronding van de vele investeringen die gedurende de

raadsperiode 2010-2014 in gang zijn gezet.

Bij de begrotingsbehandeling vernemen wij hierover graag het standpunt van de raad.


Kleine en vervangingsinvesteringen

Aan het slot van dit financiële hoofdstuk informeren wij u over de beschikbare ruimte voor kleine en

vervangingsinvesteringen. Daarbij hebben wij ook in beeld gebracht welke investeringsvoorstellen

zijn gedaan en in hoeverre die inpasbaar zijn binnen de beschikbare ruimte.

In de begroting 2014 is een structureel bedrag van € 318.000 opgenomen voor opvang van lasten

vervangingsinvesteringen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten.

Daarnaast is in de begroting een stelpost van € 100.000 opgenomen voor diverse “kleinere

vervangingen" (tot maximaal € 25.000).

Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit

in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen

beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we

ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene reserve op

peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan.

Wij stellen de volgende incidentele uitgaven voor:

Omschrijving

Investering Jaarbedrag I/S

Visie recreatie en toerisme

(extra middelen 3 jaar in de periode 2013 – 2015)

80.000

I

Bijdrage t.b.v. investering sportpark Westerpark 6.000 I

Informatiezuil/meubilair MFC Dedemsvaart 20.000 I

TOTAAL INCIDENTELE BEDRAGEN 106.000 I

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de nieuwe ruimte voor kleine en vervangingsinvesteringen

voor de komende jaren beperkt is, namelijk:

2015 € 117.000

2016 € 209.000

2017 € 155.000


PROGRAMMAPLAN 2014

Hardenberg is een gemeente met ambities. In de afgelopen raadsperiode(n) hebben we financiële

meevallers gehad, waardoor er veel kon worden gerealiseerd. Sinds enkele jaren is sprake van een

hardnekkige economische crisis. Daardoor is de financiële ruimte voor nieuwe impulsen beperkt en is

in het voorjaar 2011 een ingrijpend bezuinigingsprogramma vastgesteld. Daarbij zijn de kwetsbare

groepen zoveel mogelijk ontzien.

Inhoudelijke kaders

Uitgangspunt voor dit programmaplan is nog de oorspronkelijke toekomstvisie die in 2004 is

vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Dit voorjaar is door uw

raad een nieuwe toekomstvisie 2013-2023 vastgesteld. Met ingang van 2015 zal de begroting op

basis van die toekomstvisie worden opgebouwd.

Toekomstvisie en meerjarenprogramma

De toekomstvisie kent drie doelstellingen:

samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen;

een helder profiel naar buiten toe creëren;

strategische politieke keuzes maken.

Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het

versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid &

eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge

betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de

toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het

kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente.

Samen sterk naar de toekomst

We willen samen met de medewerkers van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg met een open

houding en met het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en

organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken.


Leeswijzer

In het programmaplan volgen wij de indeling van het huidige meerjarenprogramma. Het

meerjarenprogramma is ingedeeld naar de 7 programmalijnen van de oorspronkelijke

toekomstvisie1:

voorzieningen;

wonen;

kwetsbare groepen;

openbare ruimte en veiligheid;

economie;

groene ruimte;

externe oriëntatie.

Per programmalijn hebben wij een opsomming opgenomen van de door de raad geformuleerde

ambities. Deze ambities zijn uitgewerkt voor de belangrijkste programmaonderdelen in een aantal

concrete doelstellingen en speerpunten/activiteiten in het komende jaar.

Als context voor deze doelstellingen is per programmaonderdeel nog aangeven:

trends en ontwikkelingen

nieuwe beleidsontwikkelingen

risico’s

bezuinigingen

Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen.

1 Met ingang van 2015 zal de begroting worden opgebouwd naar de drie programmalijnen uit de toekomstvisie

2013-2023: Wonen, Werken en Welzijn.


Voorzieningen

Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren.

Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook

een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de

eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen

leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van

een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen.

Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te

doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en

centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de

grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine

kernen.

Ambities

1. In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden.

2. De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van

voorzieningen te vergroten.

3. Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van

de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.

Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.

Voor zover de transities hier gevolgen hebben verwijzen wij naar het onderdeel kwetsbare groepen.

Sport en Accommodaties

Trends en ontwikkelingen

Voor de exploitatie van sportaccommodaties wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van

vrijwilligers en zelfwerkzaamheid.

Het beleid van de gemeente is er op gericht de kleedaccommodaties op alle sportparken te

privatiseren. Voor de meeste accommodaties is de privatisering al afgerond, voor een deel moet dit

nog worden uitgevoerd. De laatste drie kleedaccommodaties die nog geprivatiseerd moeten worden

zijn de accommodaties op sportpark De Balk in Balkbrug en De Boekweit (voetbal en korfbal) in

Dedemsvaart. Daarbij is ook de noodzaak van nieuwbouw van de sterk verouderde

kleedaccommodaties vastgesteld.


Korfbalvereniging UNI (Uit Niets Iets) uit Kloosterhaar kan slechts over 2 kleedkamers beschikken en

heeft op basis van de criteria van NOC/NSF “recht op” 2 extra kleedkamers. Uitvoering hiervan kan

plaats vinden als hiervoor geld beschikbaar is.

1. De gemeenteraad heeft in mei 2007 de notitie kunstgras Hardenberg vastgesteld en daarbij de

ambitie uitgesproken op alle sportparken een kunstgrasveld aan te willen leggen. Op 9

sportparken zijn kunstgrasvelden voor voetbal en korfbal aangelegd. Op de sportparken in

Balkbrug, Bruchterveld en Kloosterhaar moet nog een kunstgras voetbalveld worden aangelegd

en op sportpark De Boekweit nog een kunstgras korfbalveld. Uitvoering hiervan kan plaatvinden

als hiervoor geld beschikbaar is.

2. De exploitatie van de buitenbaden wordt na het seizoen 2014 geprivatiseerd naar het model

Heuveltjesbosbad. Voor de binnenbaden zullen maatregelen die leiden tot een

exploitatievoordeel worden geïmplementeerd. In 2014 start de 2e fase van de ontwikkeling van

de Sportboulevard met de bouw van het zwembad in Hardenberg. Wij willen voldoende

zaalruimte om het bewegingsonderwijs en de binnensport te faciliteren. De maximumcapaciteit

is bereikt; een eventuele verdere groei is binnen de huidige beschikbare zalen niet of nauwelijks

nog op te vangen. In 2014 willen wij onderzoeken wat de te verwachten ontwikkeling is en of dit

vraagt om maatregelen in de toekomst.

3. Combinatiefunctionarissen worden vooral ingezet in de brede school gebieden. Het hoofddoel is

het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen in het algemeen, maar vooral van de

meest kwetsbare kinderen. De inzet wordt gedaan in tien gebieden met ongeveer 26 scholen.

Financiering op de huidige wijze is beschikbaar tot 1 juli 2014. Voor 2015 en verder is in de

meerjarenbegroting opnieuw jaarlijks € 100.000 opgenomen. Besluitvorming over de inzet van

combinatiefunctionarissen vindt plaats in het najaar 2014.

Bezuinigingen

Vanuit het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” is een bezuiniging voorzien van

€ 40.000 op stookkosten van de zwembaden. Daarnaast is er € 40.000 geraamd vanwege

harmoniseren van de tarieven (“Tegen de stroom in”) en een taakstelling van € 25.000. Bij het

realiseren van het nieuwe zwembad in Hardenberg zou de receptiefunctie geïntegreerd kunnen

worden. Voor de buitenbaden is een bezuiniging voorzien die nog nader moet worden ingevuld

(amendement tijdens behandeling “Tegen de stroom in”).

Wij onderkennen daarnaast het maatschappelijk belang van sporten en het programmatisch onder

de aandacht brengen van dat belang, maar menen dat – in relatie tot andere gemeentelijke taken en

de forse investeringen die binnen sport zijn gedaan – op dit taakveld meer gevraagd mag worden van

de zelfredzaamheid van verenigingen en deelnemers zelf, welke voor de gemeente een bezuiniging

moet opleveren van € 15.000 (“Toekomst tegemoet”).


Onderwijs


Naast de voorwaardenscheppende gemeentelijke activiteiten op onderwijsgebied (zoals huisvesting

en vervoer) wordt steeds nadrukkelijker ingezet op de daadwerkelijke realisatie van de doelstelling

dat jongeren een startkwalificatie behalen (dat wil zeggen: op havo of mbo-niveau 2) en niet

voortijdig uitvallen. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de

gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.

Aanpak van de doelgroep “harde kern”

Dit betreft voortijdige schoolverlaters die niet werken en geen uitkering ontvangen. Deze taak

kenmerkt zich door een persoonlijke benadering van de betreffende jongeren en een nauwe

samenwerking met diverse partners, zoals de rijksoverheid, onderwijsinstellingen, medewerkers van

aanpalende gemeentelijke beleidsterreinen, Centrum voor Jeugd en Gezin, het UWV, enz. De taken

van het Regionaal melden coördinatiepunt voortijdige schoolverlaters (RMC) zijn zowel preventief

(voorkomen schooluitval) als curatief (terugleiden naar een school of opleidingstraject).

Invoering Passend Onderwijs

De schoolbesturen in de regio zijn druk bezig met de voorbereidingen van de invoering van het

zogeheten Passend Onderwijs. De invoeringsdatum is 1 augustus 2014. Gezamenlijk dienen zij er

voor te zorgen dat er voor elke leerling een passende onderwijsomgeving is. Samenwerking met de

regiogemeente(n) is hierbij van groot belang. Onder meer op het gebied van het Centrum voor Jeugd

en Gezin, de transitie jeugdzorg, het leerlingenvervoer en de onderwijshuisvesting zijn er duidelijke

raakvlakken. Goede samenwerking is hier essentieel.

In de techniek (onder andere de technische maakindustrie) bestaat er al een tekort aan goed

opgeleid personeel. Dit probleem zal de komende jaren groter worden. De gemeente wil samen met

onderwijspartners (waaronder het RTC) en ondernemers nagaan welke oplossingen hier mogelijk

zijn.

Deelname van doelgroepkinderen aan voor- en vroegschoolse educatie

Op grond van het werkplan onderwijskansen van de lokale educatieve agenda 2013-2014 wordt

ingezet op:

- Doorontwikkelen van het aanbod voor Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE);

- Doorontwikkelen van de relatie zorg en voorschoolse voorzieningen;

- Zicht krijgen op resultaten van vroegschoolse educatie.

Zie voor de trends en ontwikkelingen ook de paragraaf Jeugd onder het programma kwetsbare

groepen.


Bezuinigingen

De begroting is aangepast naar aanleiding van het stoppen van de subsidie voor godsdienst-

onderwijs (-€ 18.000 “Tegen de stroom in”).

De bezuiniging op vervoer wordt ingevuld door een bundeling van de diverse vervoerskosten (WMO,

AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) en moet een besparing opleveren van € 400.000 in 2016 (“Tegen de

stroom in”).

Onderwijshuisvesting


Doelstelling is dat de huisvesting van scholen voldoet aan wettelijke eisen (kwalitatief en

kwantitatief). In 2014 vindt uitwerking plaats van de hoogst geprioriteerde projecten uit het Integraal

Huisvestingsplan (IHP) “Stippen op de horizon”. Per 1-1-2015 zal naar alle waarschijnlijkheid de

verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud en aanpassing van de scholen voor primair

onderwijs overgeheveld worden van de gemeenten naar de schoolbesturen. Dit gaat gepaard met

een verlegging van geldstromen. Het Rijk zal de schoolbesturen ten laste van de Algemene Uitkering

compenseren voor de extra taken.

Voorstellen nieuw beleid

In het IHP staat dat de capaciteit van de onderwijsgebouwen moet worden teruggebracht als gevolg

van dalende leerlingenaantallen. Tegelijkertijd willen we de kwaliteit op peil houden of brengen. In

samenwerking met de schoolbesturen gaan we gericht investeren in projecten, die de realisatie van

de bovenstaande doelstelling dichterbij brengen. De kosten worden op projectniveau nader in kaart

gebracht.

Risico’s

Het hervormen van het scholenbestand voor het primair onderwijs zal de nodige investeringen

vragen. Om de noodzakelijke kosten voor de onderwijshuisvesting te bestrijden verhogen wij het

budget met ingang van 2016 met € 500.000 structureel.

Kunst, cultuur en Monumentenzorg


Kunst en cultuur maken ons als gemeente herkenbaar. Doelstellingen daarbij zijn hieronder

weergegeven.

Stimuleren van de samenwerking van culturele organisaties en partijen

Gebruikmakend van de provinciale regeling ‘Cultuurarrangement’ (2013-2016) wordt een jaarlijks

Vechtdal Zomerfestival georganiseerd. Het thema in 2013 was ‘Film en Muziek’. Het Vechtdal

Zomerfestival wordt in 2014 verder uitgebouwd en verbreed. De verbreding heeft betrekking op de

activiteiten, seizoenen, het versterken van de samenwerking met andere sectoren (middenstand,


bedrijfsleven en sector recreatie en toerisme) én het versterken van de samenwerking met de

Vechtdalgemeenten Ommen en Dalfsen.

In 2014 wordt de cultuurmakelaar ingezet ter realisatie van de doelstellingen. De rol van de

cultuurmakelaar is ondersteunend, adviserend en gericht op het bevorderen en borgen van de

samenwerking. De gemeente ontvangt voor de inzet van de cultuurmakelaar een provinciale

subsidie.

Het vergroten van de participatie aan culturele activiteiten

Voor de periode 2013 – 2016 zijn vanwege het Cultuurarrangement prestatieafspraken gemaakt met

de provincie Overijssel. Ingezet wordt op het versterken van de samenwerking met diverse sectoren,

het versterken van de samenwerking met de gemeenten Ommen en Dalfsen en het verhogen van de

deelname aan culturele activiteiten door eigen bewoners, gasten en bezoekers van de gemeente

Hardenberg. De provincie Overijssel verstrekt hiertoe een jaarlijkse subsidie van € 30.000 (2013-

2016). De gevraagde cofinanciering is € 15.000 per jaar en wordt gedekt uit de reguliere middelen.

Kunst, cultuur en cultuurhistorie maakt deel uit van het onderwijs

Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt ingezet op

deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen. Er wordt gestreefd naar

kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op

deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale

mogelijkheden worden benut. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan

de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’.

Risico’s

Bij een vertrek van kunstencentrum Muzerie uit het LOC zal de ruimte die leeg komt opnieuw

verhuurd moeten worden.

Bezuinigingen

In het kader van het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” moest in 2014 nog € 20.000

worden ingevuld, naast een extra bezuiniging van € 10.000 vanuit het programma “Tegen de stroom

in”. Voor 2014 zijn hierover afspraken gemaakt met het openbaar bibliotheekwerk.

Het huidige contract met de Muzerie loopt in 2015 af. De bezuinigingen voor 2014 ad € 90.000 zijn

afgestemd in de afspraken met de Muzerie. Ter voorbereiding op de situatie in 2015 -2016 wordt in

2014 het beleid gewijzigd waarbij in het bijzonder de lokale mogelijkheden worden verkend en

benut. Het jaar 2015 wordt gebruikt als overgangsjaar, waarin wij het nieuwe beleid willen

implementeren. In 2016 kan een bezuiniging van € 295.000 worden gerealiseerd.

Zoals eerder aangegeven zullen bij theater De Voorveghter functies binnen bedrijfsvoering worden

geclusterd, wat een besparing oplevert van € 100.000.


Opsomming lasten en baten programmalijn Voorzieningen

Voorzieningen Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 24.946 20.762 18.831 18.765 19.125 19.040

Baten 5.520 4.647 3.034 3.056 3.080 3.103

Saldo 19.426 16.115 15.797 15.709 16.045 15.937

GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN

BEGROTING MEERJARENBEGROTING


Wonen

Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen.

Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders

gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden.

Ambities

1. De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte.

2. Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%.

3. Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen.

4. Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving.


Volkshuisvesting


De gevolgen van de economische crisis zijn duidelijk merkbaar op de Hardenbergse woningmarkt. Er

worden minder woningen gebouwd en verkocht. De situatie op de woningmarkt van nu is daarmee

een heel andere dan de situatie van zo’n zes jaar geleden. De markt is veranderd van

aanbodgestuurd naar vraaggedreven. De vraag laat zich niet meer vatten in grote, langjarige

planningen. Grote locaties in één keer tot ontwikkeling brengen en woningbouwprognoses zijn

verleden tijd; ze passen niet in deze nieuwe markt.

Uit het bovenstaande blijkt dat een nieuwe woonvisie nodig is. Niet alleen omdat de periode

waarvoor het Woonplan 2008-2012 gold verstreken is, maar ook omdat de nieuwe marktsituatie

vraagt om een nieuwe, andere visie van de gemeente op het wonen en de woningmarkt in

Hardenberg.


In de nieuwe woonvisie wordt gebruik gemaakt van scenarioplanning. Centraal hierin staat de

behoefte van de klant, met als doel dat de mensen met plezier kunnen en blijven wonen in de

gemeente Hardenberg. Bewoners worden actief betrokken bij beleid en ontwikkelingen. Zij worden

daarover geïnformeerd en gefaciliteerd, zodat iedereen inzicht kan krijgen in ontwikkelingen en

daardoor een weloverwogen keuze kan maken, ook op het gebied van wonen. Daarbij willen we

ruimte bieden om eigen verantwoordelijkheid te nemen nu de overheid steeds minder kan doen en

mensen dus steeds meer zelf verantwoordelijk zijn. De bewoner centraal betekent ook dat de

gemeenschap oog heeft voor mensen die het niet (helemaal) zelfstandig redden en zich

geconfronteerd zien met problemen op de huizenmarkt, zoals jongeren, senioren en mensen met

een laag inkomen.

Het aantal woningbouwtransacties is in de eerste helft van 2013 aanzienlijk (37%) gedaald ten

opzichte van de eerste helft van het jaar in 2012. Deze ontwikkeling hebben we ook gemerkt in het

daadwerkelijk aantal verkochte kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse

voor nieuwbouw. Ondanks het ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de

stap tot aankoop van een kavel nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid

ontbreekt en de woning nog verkocht dient te worden.

Daarnaast zijn andere maatregelen op het gebied van wonen voor het komende jaar gericht op de

thema’s zorg en duurzaamheid.

Bouwen op basis van behoefte

- Organisatiebreed implementeren van de nieuwe werkwijze waarbij de behoefte van de

klant centraal staat

- Jaarlijkse monitoring van de woonbehoefte

- Opzetten van een digitaal platform Wonen

- Faciliteren vraaggestuurde ontwikkeling en flexibiliteit door het opstellen van globale

ontwikkelingsgerichte bestemmingsplannen

- Samen met partners de inwoners een realistisch beeld geven van de ontwikkelingen op

de koopwoningmarkt zodat zij een betere afweging kunnen maken over hun

woonsituatie nu en in de toekomst

Bouwen voor doelgroepen

- Om jongeren te behouden in de gemeente Hardenberg worden de startersleningen

gecontinueerd, zodat een koopwoning ook voor hen bereikbaar wordt

- Maken van nieuwe prestatieafspraken met corporaties

Duurzaam bouwen

- Bevorderen en faciliteren van duurzame nieuwbouw in de zin van levensloopbestendig

en aanpasbaar/flexibel bouwen

- De bewustwordingscampagne ‘bewust duurzaam thuis’ uitbreiden door actieve

communicatie over ander gedrag en kleine investeringen alsmede kosten en baten van

duurzame energie opgewekt met zonnepanelen


Verbeteren woon- en ondernemersklimaat en het bevorderen van een veilige en leefbare

omgeving.

- Realisatie van fysieke en sociale voorzieningen in diverse kernen conform de Visie op de

woonservicegebieden

- Het stimuleren van inwoners om hun woning zodanig aan te passen dat men er langer

zelfstandig in kan blijven wonen door de bewustwordingscampagne ‘Lang zult u wonen’

Realisatie gemeentelijk woningbouwprogramma: Uitvoeren van het marketing- en

verkoopprogramma op het terrein van verkoopbegeleiding, productontwikkeling, promotie en

financiering.

Risico’s

Het economisch tij is nog niet gekeerd. De huizenprijzen blijven dalen, de nieuwbouw ligt nagenoeg

stil en de financieringsmogelijkheden zijn beperkt. De huren stijgen en de woningcorporaties hebben

door de heffingen en de aangescherpte regelgeving (o.a. door verhuurdersheffing en borging

Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)) beperkte ruimte om te investeren.

Grondexploitatie


In de Nota Grondexploitatie 2013 is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van

zaken van alle grondexploitaties, voorzieningen en de ontwikkeling van de ARG. Deze nota wordt

tegelijk met de begroting aan de raad aangeboden. Overigens verwijzen wij hier ook naar de

verplichte paragraaf grondbeleid in deze begroting.

Tegengaan permanente bewoning recreatieverblijven


Het tegengaan van permanente bewoning van recreatieverblijven is een wettelijke taak die bij de

gemeenten is ondergebracht. Het resultaat van deze activiteiten moet zijn dat de recreatieverblijven

(weer) beschikbaar komen voor recreatief gebruik.

Het huidige beleid, dat op 1 oktober 2012 is ingezet, richt zicht op de voorzijde. Nieuwe gevallen,

inschrijvingen in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), worden opgepakt. Bestaande gevallen,

ingeschreven voor 1 oktober 2012 hebben, gelet op de huidige economische situatie en de huidige

woningmarkt, zes jaar extra tijd gekregen om het strijdige gebruik van het recreatieverblijf te

beëindigen.


Inzameling afvalstoffen


In het kader van een duurzaam afvalbeheer / grondstoffenbeheer zal de focus nog meer gelegd

worden op enerzijds een sterke reductie van de hoeveelheid huishoudelijk restafval en anderzijds het

zoveel mogelijk scheiden van de waardevolle grondstoffen uit het huishoudelijk afval. De

inzamelstructuur wordt aangepast op bovengenoemde uitgangspunten.

Met ingang van 1 januari 2014 wordt het zogenaamde “omgekeerd inzamelen” gedeeltelijk

ingevoerd. De inzamelfrequentie voor het restafval wordt verlaagd naar 1 keer per 4 weken en voor

de inzameling van het GFT wordt het nultarief ingevoerd. In 2014 wordt vooralsnog geen GFT

ingezameld in het buitengebied. Het particuliere snoeiafval kan gedurende het gehele jaar gratis

worden ingeleverd op Het Bovenveld.

In de loop van 2014 zal een tussenrapportage/-evaluatie worden opgesteld voor wat betreft de

resultaten van het omgekeerd inzamelen in zowel de eigen gemeente, als andere gemeenten die op

een eerder tijdstip zijn gestart met het omgekeerd inzamelen. Mede op basis van deze evaluatie kan

verdere besluitvorming plaatsvinden over onder andere de inzameling van GFT in het buitengebied

en de invoering van fase 2 van het omgekeerd inzamelen.

Bezuinigingen BTW in afvalstoffenheffing: € 120.000 in 2014.

Riool en water


In 2013 is het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) voor de gemeente Hardenberg

geactualiseerd, gelijk met het opstellen van het vGRP van de gemeente Ommen. Dit is gebeurd

tijdens een gezamenlijk planproces met deze gemeenten en de waterschappen, waarbinnen ruimte is

voor specifieke beleidskeuzes per gemeente. Hiermee is de zorgplicht voor het afvalwater en

overtollig hemelwater en grondwater gegarandeerd.

In het vGRP is een aantal doelen omschreven dat wordt nagestreefd.

Zorgen voor doelmatige inzameling van afvalwater

Zorgen voor doelmatig transport van afvalwater

Zorgen voor inzameling en/of transport van overtollig regenwater

Zorgen dat het grondwater een bestemming van een gebied niet structureel belemmert

Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering

In 2010 is een intensieve samenwerking tussen waterschap Velt en Vecht en alle betrokken

gemeenten in het werkgebied van het waterschap (waaronder de gemeente Hardenberg) gestart.


Deze samenwerking moet leiden tot het verminderen van kosten, het verbeteren van de kwaliteit,

het verkleinen van de kwetsbaarheid en het verhogen van de duurzaamheid.

De eerste resultaten zijn inmiddels bereikt. De verwachting is dat dit op termijn zal leiden tot een

totale vermindering van uitgaven van € 2 miljoen voor de gezamenlijke partners.

Baten riool en water

Doel hiervan is het heffen van rioolheffing om opbrengst te genereren als dekking voor de kosten van

inzameling en verwerking van afvalwater en hemelwater en het beperken van nadelige gevolgen

voor de grondwaterstand.

Tijdens het opstellen van de begroting 2013 werd er in de crisisupdate grondbedrijf vanuit gegaan

dat door activering van rioleringswerken € 500.000 aan kapitaallasten kon worden doorberekend in

de rioolheffing. Hierdoor is het rioolrecht met € 25 per aansluiting verhoogd van € 218 (2012) naar

€ 243 (2013). Nu de definitieve cijfers van de activeringsslag bekend zijn blijkt dat € 173.000 niet in

het rioolrecht kan worden doorberekend. Voor 2013 wordt het teveel in rekening gebrachte

rioolrecht (€ 8 per aansluiting) in de (egalisatie)reserve gestort.

Risico’s

Baten riool en water

De rioolheffing bedrijven is gebaseerd op de heffingsgrondslag waterverbruik. Door

bestandsuitwisseling met Vitens worden bedrijven die meer dan 500 m3 water hebben afgenomen

aangeslagen op grond van het verbruik. Een lager waterverbruik leidt automatisch tot een lagere

opbrengst. De leegstand van bedrijfspanden raakt hiermee niet alleen de opbrengst van OZB

gebruikers, maar ook de rioolheffing bedrijven.

Bezuinigingen

In het kader van de bezuinigingsvoorstellen zijn maatregelen voorgesteld die effect hebben op

‘Riolering en gemalen’:

de kosten voor het straatreinigen worden voor 50% (€ 150.000) toegerekend aan de rioolheffing;

het BTW-percentage waarmee gerekend wordt, stijgt met 2% tot 21%;

de afschrijvingstermijn van riolen wordt verlengd naar 80 jaar.

Door de BTW in het rioolrecht (€ 135.000 in 2014) op te nemen en de afschrijvingsduur van de

investeringen te verlengen, moeten besparingen gerealiseerd worden tot in totaal:

2014 € 480.000

2015 € 930.000

2016 € 995.000

2017 € 995.000


Opsomming lasten en baten programmalijn Wonen

Wonen Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 57.131 28.963 27.602 27.629 27.275 27.309

Baten 43.378 26.753 24.630 25.500 25.808 25.855

Saldo 13.753 2.210 2.972 2.129 1.467 1.454




Kwetsbare groepen

Het bevorderen van zelfredzaamheid en afhankelijkheid verminderen is de beste manier om

kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente

(tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen en ondersteuning bieden bij het weer zelfredzaam worden.

De gemeente Hardenberg wil de kwaliteiten van de burgers en samenleving benutten en

versterken. We gaan uit van een betrokken samenleving en zijn daarin een betrokken overheid.

Mensen zorgen in eerste instantie voor zichzelf en elkaar, pas als dat niet mogelijk is, worden

maatregelen getroffen. De gemeente Hardenberg heeft een aantal uitgangspunten opgesteld die

gelden voor het totale sociale domein: meer burger, minder overheid, meer buurt/wijk, minder

centraal, meer preventief, minder curatief, meer integraal, minder versnipperd en meer collectief,

minder individueel. De Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) is een belangrijk wettelijk

kader voor het gemeentelijk beleid.

Vooraf: Transities Sociaal Domein

De komende jaren vinden binnen het Sociaal Domein grote veranderingen plaats. Veranderingen die

te maken hebben met de komende drie decentralisaties, te weten:

- Jeugdzorg: de gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp;

- Participatiewet: deze wet voegt de Wwb, de Wsw en een deel van de Wajong samen;

- Awbz: vanuit de Awbz worden Begeleiding en Persoonlijke verzorging overgeheveld naar de

Wmo.

Ieder onderdeel van deze decentralisaties kent zijn eigen dynamiek en processtappen. Aan de andere

kant is er ook een samenhang tussen deze decentralisaties. De overheveling van taken zal per 2015

plaatsvinden. De drie decentralisaties vragen om regionale samenwerking en afstemming. In het

voorjaar heeft het kabinet en de VNG ons opgeroepen om op dit onderdeel de samenwerking te

versterken. Voornamelijk zullen we het beleid en uitvoering samen met gemeente Ommen

oppakken. Hiervoor is een programma- en projectorganisatie van start gegaan.

Leidende uitgangspunten voor het sociaal domein zullen zijn:

meer burger; minder overheid

meer buurt/wijk; minder centraal

meer preventief; minder curatief

meer integraal; minder versnipperd

meer collectief; minder individueel

Naast maatschappelijke effecten zullen er ook financiële effecten zijn. Gemeenten krijgen – naast de

kortingen op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds – te maken forse efficiencykortingen bij

het overnemen van diverse rijkstaken. De kortingen bij de overhevelingen van AWBZ-taken naar de

WMO, de jeugdzorg en het beperken van de huishoudelijke hulp liggen tussen de 15 % en 40 %. In

financiële zin gaan wij – net als andere gemeenten – in beginsel uit van een budgettair neutrale


overheveling. Het zal geen toelichting behoeven dat hier een grote spanning ontstaat tussen de

financiële mogelijkheden van de gemeente en een verantwoorde dienstverlening aan onze inwoners.

Gemeenten krijgen ook te maken met kortingen op specifieke uitkeringen, waaronder de korting op

het Participatiebudget. Door deze korting worden de mogelijkheden tot instroom in de

Participatiewet beperkt en zullen gemeenten zich meer moeten richten op het handhaven van regels,

het opleggen en innen van vorderingen en het bevorderen van de uitstroom naar regulier werk.

Ambities

1. Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.

2. De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid.

3. Bevorderen van gezonde leefstijlen - meer inactieve mensen komen in beweging

4. Bevorderen van gezonde leefstijlen

- minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek

5. Bevorderen van gezonde leefstijlen - Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen

6. Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe.

7. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen.

8. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam.

9. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk



Volksgezondheid


Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2015 alle taken op het gebied van jeugdzorg (de

jeugdgezondheidszorg, provinciale jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, jeugdreclassering,

jeugdbescherming en licht verstandelijk gehandicapte jeugd) onder te brengen bij de gemeente.

Hiertoe is de Jeugdwet opgesteld. De decentralisatie gaat gepaard met een bezuiniging. Ons doel is

deze taken te integreren in het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). In 2014 zullen we ons zowel

lokaal als in regionaal verband voorbereiden op deze nieuwe taak. Daarvoor stellen we begin 2014

een Implementatieplan op.

Ook de ontwikkeling van het zogenaamd Passend Onderwijs is van invloed op de decentralisatie

Jeugdzorg. In deze decentralisatie wordt nauw samengewerkt met de regiogemeenten. Zie voor een

nadere toelichting ook de tekst onder trends en ontwikkelingen bij paragraaf onderwijs (programma

Voorzieningen).

De informatie over en hulp bij het opvoeden en opgroeien van kinderen moet laagdrempelig

aanwezig zijn voor de kinderen/jongeren, hun ouders en professionals. Hiervoor ontwikkelen we het

Centrum voor Jeugd en Gezin door, met als uitgangspunt de visie Transformatie Jeugdzorg (inzet

eigen kracht, de hulp in de directe leefomgeving van het gezin en een integrale benadering).

De signalering van zorgen/problemen is zodanig georganiseerd, dat in een vroeg stadium hulp kan

worden gegeven. Hierbij uitgaande van de eigen kracht, de inzet van de hulp in de directe

leefomgeving van het gezin en een integrale benadering. We zoeken hierin nauwe samenwerking

met de voorschoolse voorzieningen / het onderwijs enerzijds en onder andere huisartsen anderzijds

om de integrale benadering te verbeteren.

Vanaf 1 april 2013 wordt de integrale Jeugdgezondheidszorg voor 0-19 jarigen door één organisatie

uitgevoerd (GGD). In 2014 voeren we een nieuwe manier van werken in (meer risicogericht) en

concentreren we het aantal consultatiebureaus. Verder voert de GGD het basistakenpakket uit

conform de Wet Publieke Gezondheid.

Nog in 2013 wordt het vierjarig Lokaal Gezondheidsbeleidsplan vastgesteld. Hierin worden de

prestaties/activiteiten voor 2014 opgenomen. Onderdeel van het lokaal gezondheidsbeleid is in ieder

geval:

Alcoholmatigingsbeleid

Vitaal Vechtdal


Voor uitvoering van het alcoholmatigingsbeleid is in 2014 nog incidenteel geld beschikbaar. In 2015

is geen geld meer beschikbaar voor uitvoering van dit beleid.

Onder de noemer ‘Vitaal Vechtdal’ worden vier programma’s nader uitgewerkt en geïmplementeerd.

Het gaat om de programma’s:

‘Vroeg er bij’; gericht op het bevorderen van een optimale start voor ouder en kind.

‘De vitale werknemer”; gericht op duurzame en stimulerende arbeidsparticipatie.

‘Langer Vitaal’ gericht op vroeg signalering bij ouderen.

‘Vitale gemeente’; gericht op verbetering vitaliteit van bewoners in de gemeente Hardenberg.

Om de ontwikkelingen te kunnen volgen wordt een Vitaliteitsmonitor uitgevoerd.


Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding op de eerder genoemde plannen van het

kabinet, zodat mensen die een beroep op ondersteuning in het kader van Jeugdhulp doen, deze

vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is dat de transitie

budgettair neutraal wordt uitgevoerd. In 2013 wordt de nota lokaal gezondheidsbeleid vastgesteld.

Deze zal vanaf 2014 ten uitvoer gebracht worden.

Risico’s

De hierboven beschreven trends en ontwikkelingen gaan gepaard met forse bezuinigingen. De

bezuinigingen zijn zodanig fors dat zij een compleet andere inrichting van de betreffende zorg

noodzakelijk maken. Ook de wetgeving zal moeten worden aangepast. Momenteel is nog onduidelijk

welke beleidsvrijheid gemeenten krijgen. Er bestaan dan ook risico’s op het gebied van tijd (krijgen

we de nieuwe invulling van zorg tijdig geïmplementeerd terwijl de nieuwe wetgeving er nog niet is?)

als op het gebied van financiën (in hoeverre zijn de door het Rijk opgelegde bezuinigingen reëel?).

Bezuinigingen

Voor het project alcoholmatiging ‘fris over drank’ zijn na 2014 geen middelen meer beschikbaar. De

tijdelijke financiering vanuit gemeentebegroting en de subsidie vanuit het project gezonde slagkracht

loopt dan af.

Het budget lokaal gezondheidsbeleid wordt met € 7.500 bezuinigd (“Toekomst tegemoet”). Hierdoor

is er niet voldoende geld beschikbaar voor het uitvoeren van de vitaliteitsmonitor als onderdeel van

het project ‘vitale gemeente’. Momenteel is een nota Lokaal gezondheidsbeleid in voorbereiding. De

bezuinigingsopdracht wordt hierin meegenomen. Wanneer deze middelen bezuinigd worden is er

naast de uitvoering van bestaand lokaal beleid (subs. Stichting Hartveilig en huisartsentelefoon) geen

ruimte meer voor uitvoering nieuw beleid.


(wet) Maatschappelijke Ondersteuning


Volgens het regeerakkoord Rutte II gaan de AWBZ-functies Begeleiding en Persoonlijke Verzorging

per 1 januari 2015 over naar de gemeenten/Wmo. Het betreft de extramurale AWBZ-functie

“Begeleiding” die naar de gemeenten wordt overgeheveld. Dit is inclusief het vervoer dat aan de

begeleidingsactiviteiten is verbonden. Daarnaast is het Kabinet voornemens ook de AWBZ-functie

Persoonlijke Verzorging naar de gemeenten te decentraliseren. De plannen gaan gepaard met een

bezuiniging van 15% van het budget.

De maatregelen hebben tot gevolg dat een grote groep mensen (ook die met een grote zorgvraag)

thuis blijven wonen en daar hun extramurale zorg moet ontvangen. Het proces van “scheiden van

wonen en zorg” wordt hiermee versneld doorgevoerd. Dit zal leiden tot een groter beroep op

gemeentelijke voorzieningen op terreinen van welzijn, gezondheid en wonen.

Voor de uitvoering van de Wmo hebben we de volgende doelstellingen:

1. bevorderen van de zelfredzaamheid

2. stimuleren van de maatschappelijke inzet

3. bevorderen van participatie

4. bevorderen van sociale samenhang

5. bieden van een vangnet

Voor de Wmo zijn een aantal prestatievelden geformuleerd waarbinnen deze doelstellingen moeten

worden gehaald. Hieronder noemen we de belangrijkste ontwikkelingen in 2014 per prestatieveld.

Prestatieveld 1: Sociale samenhang en leefbaarheid

Ontwikkelen wijkgericht werken.

Prestatieveld 4: Ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers

Naast de reguliere mantelzorgondersteuning door Carinova de uitvoering van de projecten

“mantelzorgers binnenboord” en “scholenproject”.

Jaarlijkse waardering vrijwilligers.

Prestatieveld 5: Bevorderen participatie en zelfredzaamheid.

Prestatieveld 6: Verlenen individuele voorzieningen

De gemeenteraad heeft in september 2013 de “gekantelde” Wmo-verordening vastgesteld. Op basis

van deze verordening wordt vraaggericht in plaats van aanbodgericht gekeken naar de problemen.

Daarbij gaan algemene voorzieningen voor individuele voorzieningen. Op de functie Hulp bij het

huishouden is het kabinet voornemens per 1-1-2015 een bezuiniging van 40% door te voeren.


Cliënten kunnen geen “recht op” meer claimen, maar er dient individueel gekeken te worden welke

beperkingen gecompenseerd moeten worden en wat de cliënt hier zelf aan kan bijdragen. Het

compensatiebeginsel is juridisch nog niet uitgekristalliseerd.


Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding van de eerder genoemde plannen van het

kabinet. Er zal nieuw beleid ontwikkeld en vastgesteld worden m.b.t. de nieuwe taken die op de

gemeente af komen (begeleiding en persoonlijke verzorging) en de uitvoering van Hulp bij het

huishouden. Dit beleid gaan we implementeren zodat mensen die een beroep op ondersteuning

doen, deze vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is hierbij

dat de (nieuwe) taken budgettair neutraal worden uitgevoerd.

Risico’s

De risico’s voor de Wmo zijn gelijk aan de eerder beschreven risico’s bij Volksgezondheid.

Bezuinigingen

Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de

kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op van

€ 26.250 (“Tegen de stroom in”). De invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder

aanvragen. Wmo-consulenten werken momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er

wordt ingezet op het vergroten van deze competentie.

Jeugd


De ontwikkeling transitie jeugdzorg is reeds hiervoor beschreven (inleiding kwetsbare groepen) en

onder de paragraaf Volksgezondheid.

De rijksoverheid bepaalt een standpunt over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeente en

rijk voor wat betreft een voorschools aanbod aan kinderen van 2,5 tot 4 jaar. Ons doel is een

deelname van alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar aan een ontwikkelingsgericht programma in de

voorschoolse periode. Middels het raadsbesluit “Harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang

2013” wordt subsidie verstrekt voor kinderen van ouders die geen recht hebben op

kinderopvangtoeslag zodat alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar een ontwikkelingsgericht programma in de

voorschoolse periode kunnen volgen.

Kinderopvangvoorzieningen moeten veilig zijn en van voldoende kwaliteit. De trend dat er steeds

meer en hogere eisen worden gesteld aan kinderopvangvoorzieningen zet nog steeds door. Dit heeft

als gevolg dat op de toezicht- en handhavingstaak van de gemeente op het gebied van kinderopvang

en peuterspeelzaalwerk ook een groter beroep wordt gedaan.


Risico’s

In het kader van de harmonisatie kan de daadwerkelijke ouderbijdrage als gevolg van de

economische crisis lager uitvallen dan geraamd.

Werk en Inkomen


Twee typen trends en ontwikkelingen zijn relevant om te vermelden.

Zo worden de effecten van de langdurige economische crisis op lokaal niveau steeds pregnanter

voelbaar. De afgelopen twee jaren is de werkloosheid flink opgelopen, onder andere doordat veel

banen zijn verdwenen. Dit leidt ertoe dat steeds meer inwoners een beroep moeten doen op

gemeentelijke voorzieningen, zoals een uitkering voor levensonderhoud, bijzondere bijstand en/of

schuldhulpverlening.

Daarnaast zijn de financiële en wettelijke kaders die het Rijk stelt in beweging. Op 1 januari 2015 zal

de Participatiewet worden ingevoerd, waarmee de Wsw wordt afgeschaft en de instroom in de

Wajong sterkt wordt beperkt. Inwoners die voorheen een beroep deden op deze regelingen, worden

vanaf 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid van gemeenten. Echter, het Rijk voert tegelijkertijd

zogenaamde efficiencykortingen door op de budgetten voor re-integratie en ondersteuning van

werkzoekenden en arbeidsgehandicapte personen.

Door deze twee ontwikkelingen wordt de druk op het domein werk en inkomen opgevoerd. Het

college probeert de druk te beperken door tijdig en proactief beleid te ontwikkelen en de uitvoering

van de Participatiewet toekomstbestendig vorm te geven.

De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar

arbeid.

Die inwoners die geen beroep kunnen doen op een andere uitkering en / of inkomen, een WWB-

of Bbz-uitkering (bijstandsbesluit zelfstandigen) verstrekken voor de tijd dat dit noodzakelijk is

Maatschappelijke participatie van mensen die leven van een minimuminkomen.

De gemeente Hardenberg ontvangt naar verwachting in 2014 circa € 10.445.000 voor het

verstrekken van uitkeringen in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz. Mocht dit budget

onvoldoende zijn, dan kan de gemeente Hardenberg – onder voorwaarden – een beroep doen op

een Incidenteel Aanvullende Uitkering (IAU). Overigens is een tekort van 10% voor eigen risico van de

gemeente.

De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die

ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de verwachte toename van de verwachte

rijksbijdrage voor het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen

extra beschikbaar gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening

van de gemeente komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer à € 360.000.


Hiermee is eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en

verder zal eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht.

Voor de re-integratie en begeleiding van inwoners met een bijstandsuitkering is in 2014 een

rijksbijdrage beschikbaar van € 1.077.000 (Werkdeel).

Vanwege de verplichte winkelnering bij een ROC zal het onderdeel educatie in overeenstemming met

Deltion in 2014 worden ingezet voor de bestrijding van laaggeletterdheid en andere activiteiten

binnen het kader van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB). In totaal zal in 2014 € 195.000

beschikbaar zijn.

Voor de Wsw wijzigen de financiële kaders in 2014 vrijwel niet. Vanwege de invoering van de

Participatiewet per 1 januari 2015 ligt de rijksbijdrage voor 2014 naar verwachting op het niveau van

2013. De kosten binnen de Wsw zullen in 2014 naar verwachting niet noemenswaardig afwijken van

2013.

In het kader van armoedebestrijding en groei van het beroep op schuldhulpverlening wordt het

budget in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet

worden bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is.

Het budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen

jaren en de toename van het beroep op deze regelingen – met structureel € 50.000 verhoogd.

Via het Dienstenbedrijf zetten we volop in op activering en re-integratie van uitkeringsgerechtigden

en tevens speelt fraudebestrijding en handhaving een steeds groter wordende rol in de uitvoering

van bijstandsregelingen:

1. Actieve benadering van werkgevers

2. Ondersteuning van werkzoekenden met kansen op de arbeidsmarkt

3. Begeleiding van werkzoekenden met geringe kansen op de arbeidsmarkt

4. Stimuleren van maatschappelijk participatie door educatie en sociale activering

5. Inzet op handhaving en fraudebestrijding, zodat oneigenlijk gebruik van inkomensvoorzieningen

wordt bestreden

6. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid (najaar 2013 besluitvorming) inwoners met

een laag inkomen stimuleren maatschappelijk te participeren

7. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid, inzetten op het voorkomen en bestrijden

van problematische schulden



De centrale thema’s voor werk en inkomen in 2014 zijn:

Een efficiënte uitvoering van de Wsw;

Het terugdringen van de uitgaven in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz (Inkomensdeel);

Het operationaliseren van nieuw beleid in het kader van armoedebestrijding en schulden

(minimabeleid).

Een efficiënte uitvoering van de Wsw

In 2014 wordt gestuurd op een efficiënte uitvoering van de Wsw door in te zetten op het begeleiden

van sociale werkplaats-medewerkers naar reguliere werkgevers, de instroom in de Wsw te

minimaliseren door geen nieuwe vaste dienstverbanden aan te gaan en te zoeken naar

synergievoordelen rondom de werkgeversbenadering en het uitvoeren van werkzaamheden in de

openbare ruimte. Bij het realiseren van deze maatregelen wordt samengewerkt met Larcom en het

Arbeidstrainingcentrum (ATC).

Terugdringen van uitgaven (Inkomensdeel)

Cruciale activiteiten voor het beperken van de uitgaven zijn: instroombeperking door een strenge

toetsing ‘aan de poort’, uitstroombevordering via het Dienstenbedrijf, intensivering van handhaving

én terugvordering van onterecht verstrekte bijstand.

Armoedebestrijding en schulden (minimabeleid)

Armoedebestrijding en schuldhulpverlening zullen in 2014 doorontwikkeld worden, zodat de

activiteiten in lijn liggen met het beleidsplan armoedebestrijding waarover in het najaar 2013

besluitvorming plaats heeft gevonden.

Risico’s

10% Eigen risico op budget BUIG: wanneer de gemeente geconfronteerd wordt met tekorten op

het budget BUIG dan komen deze in principe voor eigen rekening. Mocht het tekortpercentage

boven 10% van het budget uitkomen, dan kan de gemeenten een aanvraag in het kader van een

incidenteel aanvullende uitkering (IAU) indienen.

Eigen risico op het innen van vorderingen in het kader van de Bbz2004: Sinds 1 januari 2013

heeft het Rijk de financieringssystematiek bedrijfskapitaal gewijzigd. Het Rijk hanteert

normbedragen voor de hoogte van de ontvangsten uit het innen van vorderingen in het kader

van de Bbz2004. Gemeenten die onder het normbedrag blijven, dienen dit tekort uit eigen

middelen aan te vullen. Overschotten mogen gemeenten houden.

De kosten voor de Wsw overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene

middelen. De invloed op de kosten van de Wsw zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van

lonen en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke weten regelgeving waarop de

gemeente geen invloed heeft.


De gemeente is nog verantwoordelijk voor het uitvoeren van trajecten inburgering die voor 1

januari 2013 zijn gestart. Vanaf 1 januari 2014 ontvangt de gemeente echter geen bijdrage meer

voor deze trajecten. In 2013 is hiervoor al een voorziening getroffen.

Bezuinigingen

In 2017 zal een bezuiniging moeten zijn gerealiseerd van € 150.000 op de Wsw (“Tegen de stroom

in”). De komende jaren zal deze taakstellende bezuiniging nader worden uitgewerkt en doorgevoerd.

Sociaal culturele voorzieningen


De gemeente heeft besloten voor twee jaar iemand aan te stellen die de besturen van wijkcentra,

dorpshuizen en multifunctionele centra indien nodig zal adviseren.

Het gebouw van het MFC Dedemsvaart wordt eind 2013 opgeleverd, waarna de inrichting van het

pand volgt. Rond februari/maart 2014 zal de voorziening daadwerkelijk in gebruik worden genomen.

De exploitatie en beheer van het nieuwe MFC komt, na oplevering, in handen van de opgerichte

stichting. Inmiddels is het stichtingsbestuur actief in de voorbereiding van deze voorziening. De vaste

participanten worden gevormd door de Bibliotheek, Welzijnswerk de Stuw, het KCC

(Klantcontactcentrum) van de gemeente Hardenberg, de politie en Stichting Huurdersbelangen.

Daarnaast zal een grote groep structureel (en ook incidenteel) gebruik gaan maken van het MFC met

diverse ruimten voor allerlei doeleinden, variërend van zakelijk tot feestelijk en culturele en

maatschappelijke activiteiten tot een uitvaart.

Opsomming lasten en baten programmalijn Kwetsbare groepen

Kwetsbare groepen Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 46.807 45.063 44.378 43.461 43.324 43.238

Baten 26.560 23.904 23.004 22.142 22.146 22.149

Saldo 20.247 21.159 21.374 21.319 21.178 21.089

INCIDENTELE LASTEN

BUIG 650 650

Schuldhulpverlening 30

Ondernemersplan 0-4 jarigen 27



Veiligheid en openbare ruimte

100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij

de samenleving, zowel burgers als het bedrijfsleven. In het snijvlak van de behoefte aan veiligheid

en bescherming van veiligheid, onder meer dor toezicht en handhaving, zet de gemeente in op

preventie en repressie en op stimulering van d e eigen verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid

van de samenleving.

Ambities

1. De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig. Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat oplopende problemen kunnen worden voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau.

2. Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en stadswachtorganisatie tot stand.

3. De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente overnemen.

4. De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt.

5. Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert.

6. Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte controles. Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid.

Deze ambities realiseren we op de volgende wijze.


Integrale Veiligheid


Veiligheid vraagt betrokkenheid en inzet van meerdere partijen: gemeente, politie, justitie en

brandweer, inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Enkele belangrijke

veiligheidspartners hebben van doen met een ingrijpende organisatieontwikkeling: de vorming van

Brandweer IJsselland, de totstandkoming van het politieteam Vechtdal binnen de eenheid Oost-

Nederland, en de inrichting van het arrondissementsparket Oost-Nederland.

De gemeente kent ten aanzien van het thema veiligheid voornamelijk een regisserende rol. Ze brengt

(veiligheids)partners bij elkaar, stimuleert een goede samenwerking, en streeft eenduidige

prioriteitenstelling na. In hoofdlijnen wordt gestuurd op de aanpak van de gezamenlijk vastgestelde

beleidsspeerpunten en op het vergroten van de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van

burgers en bedrijfsleven. Het veiligheidsbeleid van de gemeente kent de volgende speerpunten: 1.

woninginbraak, 2. jeugdoverlast, 3. woonoverlast, 4. veilig uitgaan en 5. verkeersveiligheid. Deze

prioriteiten worden jaarlijks vastgesteld in de gemeentelijke Integrale Veiligheidsaanpak. Naast inzet

op deze thema’s, dient waar mogelijk ingespeeld te worden op actuele ontwikkelingen en voorvallen.

Crisisbeheersing (rampenbestrijding) wordt zoveel mogelijk in regionaal verband vorm gegeven. Het

team Bevolkingszorg, cluster Ommen-Hardenberg, draagt daarbij zorg voor de uitvoerende

gemeentelijke taken. Er is sprake van een verdere doorontwikkeling van dit team. Met een slanker en

meer getraind team, wordt meer efficiëntie en professionaliteit nagestreefd. In de uitvoering zal

daarnaast meer dan voorheen gebruik worden gemaakt van lokale medewerkers, zelfredzaamheid

van burgers, en inzet van gespecialiseerde bedrijven en instanties.

TVH (Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg)

Om de gemeente zo veel mogelijk veilig te krijgen en te houden zetten we in op preventie,

handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast komt het toezicht in de

openbare ruimte in afstemming met de gemeente, de boa-organisatie TVH en de politie tot stand.

Met ingang van 1 januari 2014 gaat TVH de parkeercontroletaken in het centrum van Hardenberg van

P1 overnemen. Voor de uitvoering van deze taken is intern formatie geworven, gescreend en

opgeleid. De taken worden op basis van een interne dienstverleningsoverkomst uitgevoerd. Hierin is

kwantitatief en kwalitatief vastgelegd waaraan het parkeertoezicht moet voldoen.

Handhaving

Het uitvoeren van de toezichthoudende- en handhavende taken van de fysieke omgeving is niet

alleen gericht op het controleren van regelgeving, maar ook om mensen te stimuleren om zich aan

de regels te houden. Dit betekent ook het actief informeren over het hoe en waarom van de regels.

De regels die de gemeente Hardenberg controleert zijn bedoeld om de fysieke omgeving van de

gemeente veilig en leefbaar te houden.

De programmering voor 2014 is opgenomen in het Handhaving UitvoeringsPlan 2014 (HUP 2014).


NetwerkRUD IJsselland

Belangrijk is dat we de kwaliteit van vergunningverlening en handhaving structureel waarborgen.

Door deel te nemen aan de NetwerkRUD IJsselland kunnen we de kwaliteit structureel verbeteren.

Binnen de nieuwe wetgeving mogen alleen gekwalificeerde medewerkers de handhavende en

vergunningverlenende taken uitvoeren. Voor zover de eigen medewerkers gekwalificeerd zijn, blijven

zij deze taken uitvoeren. Indien zij dit niet zijn, is de gemeente verplicht deze taken van de RUD af te

nemen. Dat betekent toename van de kosten, maar daar staat tegenover dat de gekwalificeerde

medewerkers van de gemeente/BOH ook ingezet kunnen worden voor activiteiten van andere

gemeenten. In dat geval ontvangt de gemeente/BOH daarvoor een vergoeding. Op dit moment is

niet te voorzien of dit tot een positief of een negatief resultaat zal leiden.

De operationele kosten voor deelname aan het NetwerkRUD zijn € 60.000 op jaarbasis. Deze kosten

bestaan uit structurele kosten voor de informatie-, coördinatie- en sturingseenheid (ICS).

Drank- en Horecawet

In 2013 is het toezicht op de Drank- en Horecawet van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit

(NVWA) naar de gemeenten toegekomen. In dit jaar is het ambitieniveau en de prioriteiten

vastgesteld in het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) en zijn tevens de medewerkers

opgeleid.

Het toezicht op de Drank- en Horecawet richt zich op locaties waar alcohol tegen betaling wordt

verstrekt. Ons programma richt zich op vergunningplichtige locaties, zoals cafetaria’s, (eet)cafés,

discotheken, buurthuizen, sportkantines en slijterijen en niet vergunningplichtige locaties zoals:

evenementen. Het ambitieniveau waarvoor is gekozen is het niveau dat hiervoor door de NVWA

werd gehanteerd.

Het DHW-toezicht kan ingedeeld worden in twee soorten controles; de basiscontrole en de

leeftijdsgrenzencontrole.

De basiscontrole vindt plaats bij bedrijven die alcohol mogen verkopen met of zonder DHW-

vergunning. De controle richt zich op de vergunningenbepalingen of het

alcoholverkoopverbod.

De leeftijdsgrenzencontrole wordt uitgevoerd bij zogenaamde hotspots; locaties waar veel

jongeren komen en alcohol proberen te kopen. Voorbeelden hiervan zijn: discotheken,

supermarkten en slijterijen. Deze controle richt zich op de naleving van de geldende

leeftijdsgrenzen.


Begraafplaatsen


Het doel is dat de gemeentelijke begraafplaatsen voldoende gelegenheid bieden tot begraven en

gedenken in een rustige en goed verzorgde omgeving. Daarbij is het streven dat de gehanteerde

tarieven 100% kostendekkend zijn. Dat doen we op basis van de volgende activiteiten:

Uitgeven van graven en uitvoeren van begravingen conform de Beheersverordening.

Uitvoeren van reguliere onderhoudsmaatregelen zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen

knippen.

Jaarlijks indexeren van de tarieven.

De verwachting is dat de laatste resterende graven op begraafplaats De Mulderij in 2014 zullen zijn

uitgegeven. Men is dan definitief aangewezen op begraafplaats Achterveld, waar in 2012 door

middel van ruiming ruimte is ontstaan.

Risico’s

De financiële dekking steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van begraafrechten. De

begraafrechten zijn afhankelijk van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen en

worden geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde. Toch kunnen deze aantallen sterk

fluctueren. Wanneer zich een significante afname voordoet van het aantal begravingen

(bijvoorbeeld als blijkt dat men onder invloed van de recessie vaker kiest voor een - goedkopere -

crematie) leidt dat onvermijdelijk tot minder inkomsten.

De taakstellende bezuiniging ingaande 2015 op het onderhoud zou de komende jaren kunnen

leiden tot een enigszins lager kwaliteitsniveau.

Bezuinigingen

Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” van 2 juli 2013 heeft de raad bepaald

dat ingaande 2015 op onderhoud begraafplaatsen de volgende besparingen gerealiseerd moeten

worden:

2015 € 30.000

2016 € 60.000

2017 € 100.000

Beheer wegen en voorzieningen in de openbare ruimte


Door veranderend fietsgebruik is er sprake van een ontwikkeling in de verkeersveiligheid van

fietsers. De verschillen in snelheden tussen fietsers onderling nemen toe doordat wielrennen en

het gebruik van de elektrische fiets steeds populairder worden. Bovendien leidt de elektrische

fiets tot meer fietskilometers per fietser, wat weer leidt tot meer fietsers op de weg.


De provincie Overijssel herijkt momenteel haar beleid op het gebied van openbaar vervoer (OV).

Aanleiding van de herijking is een significant exploitatietekort op het OV. Dit wordt veroorzaakt

door onder andere duurdere concessies en lagere bijdragen van de rijksoverheid.

Bereikbaarheid

Om de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg te vergroten optimaliseren we de regionale

stroomwegen N34, N340 en N377 en de fietsverbindingen tussen kernen, woonwijken en

voorzieningen.

Openbaar vervoer

Om een goed en aantrekkelijk openbaar vervoersysteem aan te bieden, willen we de volgende acties

in 2014 realiseren:

Faciliteren van de OV-reiziger: zorgen voor voldoende fietsstallingen en gratis parkeerplaatsen bij

de treinstations in de gemeente.

Realiseren van een snelle treinverbinding op het traject Hardenberg-Almelo.

In stand houden van het buurtbusnetwerk.

Optimaliseren visgraatmodel: buslijndiensten sluiten goed aan op treindiensten.

Borgen van een snelle treinverbinding op het traject Zwolle-Emmen.

Verkeersveiligheid

De acties voor 2014 om de verkeersveiligheid te verhogen zijn:

Optimaliseren van verblijfsgebieden (30- en 60-kilometerzones).

Inzetten op gedragsbeïnvloeding en verkeerseducatie.

Verbeteren school-thuisroutes.

Verbeteren verkeersveiligheid voor fietsers.

Duurzaam veilig inrichten van de stroomwegen N34 en N377.

Duurzaam veiliger inrichten van de Rijksstroomweg N36.

Beheer en onderhoud

Het doel is om de veiligheid van weggebruik door een duurzaam beheer van wegen te kunnen

garanderen door:

Preventief en curatief gladheid bestrijden en sneeuwruimen.

Uitvoeren van visuele inspecties en wegenschouw.

Continueren van het beheer en onderhoud van verkeersregelinstallaties.

Groot onderhoud van wegen op basis van het meerjarenprogramma 2014/2016.

Gefaseerd uitvoeren van het vervangingsplan voor openbare verlichting volgens drie sporen:

kwalitatief toereikend onderhoud, nieuwe installaties energiezuinig, innovatief vervangen en

soms verwijderen van openbare verlichting.

Uitvoeren straatreiniging op basis van een veegschema.


De ontwikkelingen die hierbij van invloed zijn, zijn

Door teruglopende financiën en een blijvende vraag naar onderhoud moet in de komende jaren

een heroriëntatie plaatsvinden op het te voeren onderhoudsbeleid.

Door innovatief aan te besteden worden steeds vaker en meer taken aan de ‘markt’ overgelaten.

Verbeteren van efficiëntie door ‘werk met werk’ te maken en door de samenwerking met overige

partners te intensiveren.

In de komende jaren wordt een uitbreiding van het areaal verwacht in verband met de upgrading

van een aantal provinciale wegen. Beheer en onderhoud van het onderliggend wegennet komen

voor rekening van de gemeente.

Intensivering van de samenwerking met overige Wegbeheerders.

Regionale aanpassing van de schakeltijden van openbare verlichting waardoor energie wordt

bespaard.

Parkeren

Om voldoende parkeerruimte op de juiste plaats en voor de juiste prijs voor alle doelgroepen te

bieden, willen we:

goed functionerend parkeersysteem exploiteren.

oneigenlijk gebruik van parkeerplaatsen voorkomen.

hoge parkeerdruk in woonwijken rondom het centrum van Hardenberg beperken.

parkeerdruk in andere kernen en woonbuurten monitoren.

De landelijke trend is dat het parkeren met de auto in stadscentra afneemt. Dit heeft meerdere

oorzaken:

het consumentenvertrouwen staat op een historisch dieptepunt;

consumenten geven minder geld uit;

aankopen worden steeds vaker via internet gedaan in plaats van in fysieke winkels.

Als gevolg van deze trend zien omliggende gemeenten een daling van parkeerinkomsten tot wel 15%

per jaar. Ook in Hardenberg is sprake van een afname van parkeerduur, maar de daling in

Hardenberg is met 2,2% per jaar niet zo groot als in omliggende gemeenten.

Een trend die nu echt doorzet is dat in Hardenberg steeds meer achter de slagboom wordt

geparkeerd. Dit is een gewenste ontwikkeling, want hierdoor staat er minder ’blik op straat’.

Het betalen van parkeergeld via de mobiele telefoon is in opkomst. Er zijn steeds meer aanbieders

actief op de markt. Dit geeft parkeerders een extra betaalmogelijkheid. De chipknip gaat verdwijnen

en kan per 1 januari 2015 helemaal niet meer gebruikt worden. Momenteel wordt onderzocht welke

betaalmogelijkheid een goede vervanger is voor de chipknip.


Openbaar groen

Het doel is dat de fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, schoon,

heel en veilig zijn. We doen daarvoor het volgende:

Uitvoeren van reguliere verzorgingsmaatregelen, zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen

knippen, om het bestaande verzorgingsbeeld (centrum: A=hoog, overig: B=basis) te handhaven.

Uitvoeren van technische onderhoudsmaatregelen zoals snoeien en uitdunnen van bomen en

beplantingsvakken om het groen in een goede technische staat te houden.

Vervangen en renoveren van groen dat aan het einde van zijn technische levensduur is.

De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene

aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners

groenvoorzieningen in woonwijken van de gemeente overnemen.Gedacht wordt aan het op een

andere wijze inzetten van de WSW, waarbij in tegenstelling tot de afgelopen periode de

contractvorming met Larcom niet meer plaatsvindt op basis van een bestek, maar op basis van

beschikbaar budget. Capaciteit wordt ingehuurd, welke medewerkers rechtstreeks door de BOH

worden aangestuurd. Hiermee wordt verwacht een belangrijk efficiëntievoordeel te behalen. In 2013

is dit middels een pilot in de wijk Baalder beproefd. Deze laat goede resultaten zien.


Ombouw N34 tot duurzaam veilige stroomweg

De provincie Overijssel wil in 2015 de N34 ombouwen tot een duurzaam veilige stroomweg. Hiermee

wordt de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg vergroot en neemt de verkeersveiligheid flink

toe. In het ontwerp voor de ombouw is over het gehele traject rekening gehouden met wensen van

de gemeente Hardenberg inzake de verschillende aansluitingen en oversteken.

Investering

De totale investering van de ombouw N34 is geraamd op € 48 miljoen. De bijdrage van gemeente

Hardenberg is € 4,5 miljoen. Dit bedrag dient na gunning, gepland in 2015, te worden overgemaakt

naar de provincie Overijssel.

Duurzaam veiliger maken N377: kruispunt Balkbrug

De N377 tussen Lichtmis en Slagharen wordt in 2014 veiliger gemaakt. Gelijkvloerse oversteken

worden verwijderd, waardoor de verkeersveiligheid verbetert en de bereikbaarheid van diverse

kernen in de gemeente Hardenberg toeneemt.

In het centrum van Balkbrug wordt een flinke verbetering gerealiseerd door de aanleg van een

ongelijkvloerse aansluiting op de plek waar de N377 onder de Ommerweg/Meppelerweg doorgaat, in

plaats van een kruising met een verkeerslichtinstallatie.


Investering

De onderdoorgang N377 in Balkbrug is geraamd op € 12 miljoen. De gemeente Hardenberg draagt

hier € 1,1 miljoen aan bij. Dit is inclusief de bijdrage voor de aanpassing van het fietspad langs de

Industrieweg te Dedemsvaart. Deze bijdrage dient voor 2014 te worden ingepland.

Duurzaam veiliger maken N36 Witte Paal – Wierden

Rijkswaterstaat doet in samenwerking met de Regio Twente onderzoek naar de verkeersveiligheid

van de N36. Met het onderzoek wordt gezocht naar mogelijkheden om de verkeersveiligheid van de

N36 te verhogen. Met name het kruispunt Beerzerweg/N36 (bij Mariënberg) staat bekend als een

gevaarlijk punt en dient verbeterd te worden.

Doortrekken treindienst Almelo naar Hardenberg

De verbinding tussen Zuidoost Drenthe en Twente via Openbaar Vervoer is momenteel slecht. Ook

Hardenberg heeft hierdoor een slechte verbinding met Twente. In het voorjaar van 2013 hebben

Provinciale Staten van Overijssel besloten om de treindienst tussen Hardenberg en Almelo te

verbeteren, waardoor de verbinding tussen Drenthe, Hardenberg en Twente via de trein veel beter

wordt. Hiermee wordt een langgekoesterde wens van de gemeente Hardenberg vervuld.

Investering

De infrastructurele aanpassingen aan het spoor tussen Almelo en Hardenberg zijn geraamd op € 20,4

miljoen. De gemeente Hardenberg draagt, na gunning, € 1 miljoen bij. De gunning is gepland in 2014.

Inrichten buitengebied als 60-kilometerzone

Het buitengebied van de gemeente Hardenberg wordt volgens de principes van ‘duurzaam veilig’

ingericht als 60-kilometerzone. Deze inrichting start in 2014 en neemt naar verwachting enkele jaren

in beslag. Ongeveer een derde deel van het buitengebied is in de afgelopen jaren aangewezen als 60-

kilometergebied. Om een eenduidig wegbeeld te creëren is het aanwijzen van de overige wegen en

gebieden als 60-kilometergebied gewenst. De uitvoering hiervan wordt breed uitgezet, in overleg

met de verenigingen voor Plaatselijk Belang. Ook wordt ingezet op gedragsbeïnvloeding.

Investering en mogelijke subsidies

De kosten voor het uitvoeren van dit project worden geraamd op € 250.000. Dit project komt in

aanmerking voor BDU-subsidietoekenning 2014: 50% van het geraamde bedrag is subsidiabel. De

gemeentelijke bijdrage van € 125.000 wordt binnen het reguliere budget (Groot onderhoud Wegen,

Gedragsbeïnvloeding, Verkeersveiligheid, Belijning / markering) opgevangen.

Fietspad Linderweg (Linde-Dedemsvaart)

Vanuit Linde (gemeente De Wolden) gaat schoolgaand fietsverkeer naar Dedemsvaart. De provincie

Drenthe en de gemeente De Wolden hebben de wens om tussen deze kernen een vrijliggend

fietspad aan te leggen, om zo het comfort en de veiligheid van de fietser te verbeteren.


Investering en mogelijke subsidies

De kostenraming voor het fietspad tussen Linde en Dedemsvaart voor het deel tussen de

gemeentegrens met De Wolden en Dedemsvaart bedraagt maximaal € 375.000. Ons college

overweegt hier aan mee te werken. Dit project voldoet aan de voorwaarden voor BDU-

subsidietoekenning in 2014 en aanleg in 2014/2015. De BDU bijdrage voor dit project is maximaal

€ 150.000. Voor deze investering is binnen de gemeente Hardenberg nog geen dekking voorhanden.

Fietspad Maatschappijwijk (N48-Balkbrug)

Door het afsluiten van de gelijkvloerse kruising van de Maatschappijwijk met de N48 ontstaat

overlast voor gebruikers die nu dichtbij de op te heffen oversteek wonen. Met name het fietsverkeer

ondervindt grote nadelige effecten van het opheffen van de gelijkvloerse oversteek. Om de fietser in

dit gebied verkeersveiliger te laten deelnemen aan het verkeer is binnen het tunnelproject

afgesproken dat er een fietsverbinding wordt aangelegd tussen de Haar in de gemeente Ommen en

de Maatschappijwijk, parallel aan de N48.

Investering

De aanleg wordt in principe bekostigd vanuit het tunnelproject. Echter, in de begroting van het

project N48 is een relatief laag bedrag meegenomen voor een sobere verharding. Als blijkt dat de

bouwkosten meevallen wordt het verharden van de Maatschappijwijk – overeenkomstig de wensen

van de omwonenden - alsnog uitgevoerd binnen het project.

Beheer en onderhoud

Voor de instandhouding van civieltechnische kunstwerken zullen we in 2014 een (risicogestuurde)

onderhoudsstrategie opstellen. De werkzaamheden worden in eigen beheer uitgevoerd.

Parkeren: Uitbreiden vergunningzone

In de woonwijken rond de vergunningzone neemt de parkeerdruk toe. Deze verhoogde parkeerdruk

is te verklaren doordat parkeren in deze straten gratis is. Bewoners ervaren hinder van geparkeerde

auto’s in de straat. In 2014 wordt overwogen of de vergunningzone uitgebreid zal worden zoals

voorgesteld in de Uitwerking Raamplan Parkeren (2005).

Investering

De kosten van de mogelijke uitbreiding van de vergunningzone zullen worden gedekt binnen de

parkeerexploitatie.

Risico’s

Vanuit het ministerie Infrastructuur & Milieu wordt aandacht gevraagd voor verbetering van de

fietsverkeersveiligheid. Gemeenten worden bij deze aanpak betrokken. Wat de gevolgen zijn

voor de inrichting van fietsinfrastructuur is nu niet bekend. Mogelijk zijn investeringen in

fietsvoorzieningen noodzakelijk om de verkeersveiligheid voor fietsers te verbeteren.


Om het exploitatietekort op het OV te beperken wil de provincie Overijssel haar OV-beleid gaan

wijzigen. De gemeente Hardenberg wil niet dat kwetsbare doelgroepen de dupe worden van een

kwaliteitsverlies in het OV en wil daarom met de provincie in gesprek om de bezuinigingen in het

OV slim uit te voeren

Beheer en onderhoud

Doordat in de komende jaren minder onderhoudsmiddelen beschikbaar zijn, kan

de(beeld)kwaliteit verder afnemen.

Door areaaluitbreiding(N48,N34,N377)nemen de (toekomstige) onderhoudskosten toe

Parkeren

Minder lang en minder vaak parkeren als gevolg van veranderend consumentengedrag leidt tot

lagere parkeeropbrengsten. Vooralsnog leidt dit niet tot parkeerexploitatieproblemen. Het is nu

nog niet inzichtelijk hoe lang deze trend aanhoudt en wat de eventuele gevolgen zijn voor de

parkeeropbrengsten op lange termijn.

Door het verdwijnen van de chipknip vervalt een betaalmogelijkheid. De parkeerder verwacht

echter wel gebruik te kunnen maken van meerdere betaalmogelijkheden, waaronder andere een

veilige, ‘cashless’ betaalmethode. Mogelijk moeten alle betaalautomaten aangepast worden om

een alternatieve betaalmethode mogelijk te maken.

Openbaar groen

De laatste jaren zien we regionaal een opmars van de eikenprocessierups. Tot op heden is zeer

terughoudend opgetreden met bestrijding en ligt het accent op het aanbrengen van

waarschuwingslinten. Mocht deze trend zich in versterkte mate doorzetten, dan zal het vanuit

volksgezondheidsoverwegingen noodzakelijk kunnen blijken om meer middelen op bestrijding in te

zetten. Deze middelen zijn niet begroot.

Bezuinigingen

Openbaar groen

Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” dd. 2 juli 2013 heeft de raad bepaald

dat in 2014 op Openbaar Groen een besparing van € 205.000 gerealiseerd moet worden.

Door het anders organiseren van de inzet WSW op het groenonderhoud wordt verwacht een

efficiëntie-voordeel te behalen. Desalniettemin zal deze bezuiniging ertoe leiden dat in bepaalde

situaties of omstandigheden niet meer kan worden voldaan aan het gewenste kwaliteitsniveau. Meer

dan in het verleden het geval was, zullen budgetgestuurde keuzes moeten worden gemaakt.


Opsomming lasten en baten programmalijn Veiligheid en openbare ruimte

Veiligheid en openbare ruimte Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 21.522 20.038 20.037 20.000 19.876 19.791

Baten 4.553 3.016 2.930 2.938 2.947 2.956

Saldo 16.969 17.022 17.107 17.062 16.929 16.835




Economie

Het opleidingsniveau van de bevolking is relatief laag. Met de teruggang in de landbouw staat de

vitaliteit van het platteland onder druk. Het is daarom nodig dat nieuwe economische dragers

gezocht worden. De lokale en regionale bedrijvigheid is de belangrijkste motor van de

Hardenbergse economie, bedrijvigheid zoals de bouw, de zorg en het toerisme. Minder regelgeving

is belangrijk om ondernemers de ruimte te geven.

Ambities

1. De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat. Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd.

2. De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe.

3. De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is vergroot. Binnen 30 minuten kun je met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De treinverbinding Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen.

4. De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen.

5. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand. Het percentage starters neemt toe.

6. De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren.

7. De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel. Het aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.



Economie


De gemeente Hardenberg (en de regio Noordoost Overijssel) heeft een unieke positie. De bestaande

bedrijven zijn voor het grootste deel ontstaan uit decennia lang aanwezige lokale bedrijvigheid,

gesticht en doorontwikkeld door lokale ondernemers. De afzetmarkt gaat soms ver over de

regiogrenzen, in een toenemend aantal zelfs mondiaal. De groei van de werkgelegenheid die er is

geweest, heeft zich vooral gemanifesteerd in deze bedrijven. Vestiging van grote bedrijven van

buiten de regio is een uitzondering. De gemeente koestert de bestaande ondernemers. De

economische crisis heeft effect op de werkgelegenheid en daarmee de vraag naar

bedrijventerreinen. Evenals met woningbouw is er sprake van vraaguitval.

Om de werkgelegenheid te behouden, te versterken en te verbreden zetten we in 2014 in op:

Actieve communicatie met het bedrijfsleven middels de digitale nieuwsbrief

Actief achterhalen van potentiele kandidaten via desk research en onze intermediaire partners

zoals Oost NV.

Op het gebied van marketing & promotie organiseren van netwerkbijeenkomsten om de

contacten met het bedrijfsleven zo optimaal mogelijk te houden.

Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot

stand en startende bedrijven. De acties die we daarvoor in 2014 ondernemen zijn:

Tegengaan daling van de werkgelegenheid door zoveel mogelijk mensen toe te leiden naar een

baan via een werkgeversgerichte benadering van het dienstbedrijf en continuering van het

ondernemersstartpunt

Anticiperen op nieuwe ontwikkelingen die bijdragen aan een betere afstemming van vraag en

aanbod op de arbeidsmarkt

Bevorderen van samenwerking tussen het bedrijfsleven via onder meer het werkgeversberaad

Bevorderen van innovatie bij het bedrijfsleven door samenwerking in de regio Zwolle en

ondersteuning Kennispoort

Om bedrijven te faciliteren wil onze gemeente voldoende voorraad bedrijventerreinen beschikbaar

hebben om de vraag op te vangen in de kernen Hardenberg en Dedemsvaart.

Om het gemeentelijk deel bedrijvenprogramma te realiseren worden veel acties ondernomen om de

verkoop te stimuleren. De acties zijn gericht op:

relatiebeheer van het bedrijfsleven

het maximaal faciliteren van de klant via accountmanagement en het bedrijvenserviceteam.

Voorwaarden zijn: klantgerichte houding en een zekere mate van flexibiliteit in het

bestemmingsplan.


Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke

vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een

interessante vestigingslocatie. Bij de herijking van programma is besloten met Heemserpoort en

Broeklanden Zuid in Hardenberg en Rollepaal Oost in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer

meer duidelijkheid bestaat over de marktontwikkelingen. De overige terreinen zijn in uitgifte. In

samenhang met de situatie op de woningmarkt wordt er beperkt woon/werkkavels verkocht.

Op basis van de herijking van het bedrijventerreinenprogramma (2013) is voor 2014 de fasering naar

beneden bijgesteld. Deze gaat uit van de verkoop van verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5

ha.

Risico’s

De economische crisis leidt tot minder vraag naar producten en diensten van het bedrijfsleven en

naar bedrijfsterrein. Hierdoor neemt de vraag naar werknemers af en stijgt het aantal

werkzoekenden.

Door een terugtredende overheid, hetgeen samengaat met veranderende wetgeving en een

daling van beschikbaarheid van financiële middelen.

Bezuinigingen

Startersondersteuning (ondernemersstartpunt): structurele bezuiniging vanaf 2016 ad € 45.000.

Recreatie & Toerisme


Algemeen

Recreatie & toerisme is een belangrijke economische pijler in de gemeente Hardenberg. De

(verblijfs)recreatieve sector is van groot belang voor de lokale economie. Ten opzichte van de totale

werkgelegenheid is het aandeel van de vrijetijdssector in Hardenberg 7,8%. Dit ligt boven het

Overijsselse gemiddelde van 5,8%. Uit de cijfers van het Continue Vakantie Onderzoek (CVO) blijkt

dat in het totale Vechtdal in 2012 509.200 binnenlandse vakanties (incl 146.600 vaste

standplaatsvakanties) zijn doorgebracht. Dat komt in 2012 neer op 3.428.000 overnachtingen in onze

regio. Tijdens deze vakanties is er in totaal voor € 80,2 miljoen besteed in het Vechtdal.

We willen toerisme verder versterken als visitekaartje van de gemeente door:

het uitvoeren van de genoemde doelen in de toeristische agenda zoals opgenomen in

‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, Visienota recreatie en toerisme

gemeente Hardenberg 2012 – 2015.

het versterken van grensoverschrijdende samenwerking en de samenwerking binnen het

Vechtdal.

het faciliteren Informatiepunt en citymarketing

het onderhouden van bedrijvencontacten


Vechtdal/Reestdal

De gemeente Hardenberg ligt in het Vechtdal en Reestdal. Samen met de andere gemeenten binnen

deze gebieden wordt samengewerkt op het gebied van recreatie en toerisme. Door deze

samenwerking wordt het toeristische product vorm gegeven, dat herkenbaar in het gebied

terugkomt (bijvoorbeeld fiets- en wandelroutes en marketing campagnes).

Daarnaast wordt ook door de gemeente Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg gewerkt aan

regionaal beleid, het Vechtdal Kompas. Dit is in 2013 opgesteld, welke uiterlijk in december 2013 aan

u wordt aangeboden. In dit Vechtdal Kompas zijn de toeristische visies en agenda’s van de

afzonderlijke gemeenten in het Vechtdal op elkaar zijn afgestemd en in onderling verband gebracht.

In de Vrijetijdsagenda Vechtdal, onderdeel van het Vechtdal Kompas, staat wat we in het Vechtdal

gaan doen.

Binnen het programma Ruimte voor de Vecht is de inzet van een Toeristisch GebiedsRegisseur voor

het Vechtdal mogelijk gemaakt. De Vrijetijdsagenda Vechtdal geldt als richtlijn voor de activiteiten

van de toeristisch gebiedsregisseur.

Hardenberg

Daarnaast heeft de gemeente Hardenberg haar eigen beleid. In 2013 is de Stichting Recreatie en

Toerisme opgericht die uitvoering geeft aan de toeristische agenda opgenomen in de gemeentelijke

visie ‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, visienota recreatie en

toerisme gemeente Hardenberg 2012 – 2015’. Deze toeristische agenda is samengesteld door de

belanghebbende partijen op het gebied van recreatie en toerisme en de gemeente Hardenberg. De

gemeente Hardenberg blijft verantwoordelijk voor de overkoepelende zaken zoals het aanbrengen

en onderhouden van toeristische infrastructuur, het vaststellen van ruimtelijke kaders en de

grensoverschrijdende samenwerking bevorderen.

Om de inwoner en bezoeker van Hardenberg te kunnen blijven bedienen van o.a. toeristische

informatie na het sluiten van de VVV eind 2012, is sinds juni 2013 het Informatiepunt Hardenberg

geopend. Op deze locatie kunnen inwoners en bezoekers informatie ontvangen over wonen, werken

en recreëren in de gemeente Hardenberg.

Risico’s

Economische crisis

Bezuinigingen

Verhoging van toeristen- en forensenbelasting (valt onder programma Algemene dekkingsmiddelen:

belastingen en heffingen)


Overige Cultuur en Recreatie


Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt gestreefd

naar kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op

deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale

mogelijkheden worden benut. Het primair onderwijs is verantwoordelijk voor de kwaliteit van

cultuureducatie. De gemeente ondersteunt en faciliteert deze ontwikkelingen waarbij gebruik wordt

gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het

landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’.

Vanaf 2009 is in samenwerking met het primair onderwijs ingezet op kwaliteitsverbetering van

cultuureducatie. Dit wordt doorgezet in de komende jaren.

We willen buurtbewoners in staat stellen om in de eigen straat meer speelruimte te creëren dat

kinderen, jeugdigen en hun ouders uitdaagt tot meer bewegen en ontmoeting. De gemeente wil vijf

Kinderstraten per jaar werven (in totaal 10). De projectperiode duurt 2 jaar van januari 2013 t/m

december 2014. Elke Kinderstraat organiseert jaarlijks 4 straatspeeldagen. De activiteit wordt

mogelijk dankzij een provinciale subsidie.

Daarnaast is het doel om te komen tot een publieke media-instelling voor het verzorgen van een

omroepprogramma gericht op lokaal gebonden informatie. Vanwege een faillissement van de lokale

omroep is in 2012 de zendtijdlicentie in de gemeente Hardenberg vrijgekomen. In 2013 zal de

gemeenteraad het Commissariaat van de Media adviseren betreffende een media-instelling die in de

komende 5 jaar gaat fungeren als lokale publieke media-instelling voor de gemeente Hardenberg.

Deze media-instelling ontvangt daartoe jaarlijks een subsidie volgens wettelijke richtlijnen vanuit het

hiervoor opgenomen bedrag in het gemeentefonds.

Bezuinigingen

Op het onderhoud van speeltoestellen wordt in 2014 € 26.000 bezuinigd.

Subsidies vrijwillig sociaal cultureel werk: structurele bezuiniging van € 25.000 vanaf 2014.

Toelichting: Aanpassing en/of beëindiging van een aantal subsidies. Hiervoor is een collegebesluit

nodig.

Plattelandsvernieuwing, kleine kernen en agrarische sector


De functie van het buitengebied verandert. De landbouw zal een belangrijke functie blijven

behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. Gezocht wordt

naar mogelijkheden om de ontwikkeling van de agrarische sector te verbinden met ontwikkeling van

landschap, recreatie en leefbaarheid.


Per 31 december 2013 loopt het huidige plattelandsontwikkelingsplan van de EU, het

Investeringsbudget voor het Landelijk Gebied van het Rijk (ILG) en het provinciale

meerjarenprogramma voor het landelijk gebied (pMJP) af. Vanaf 2014 gaat een nieuw Europees

programma van start waarin het Europese landbouw en plattelandsbeleid ingrijpend gewijzigd zal

worden. De exacte gevolgen zijn nog niet bekend zodat het niet duidelijk is hoeveel budget er is en

welke projecten hiervoor in aanmerking komen. 2014 is dan ook een jaar waarin nieuwe kaders

ontwikkeld worden.

Gemeente Hardenberg is in 2013 begonnen om zich hier proactief op voor te bereiden.

Ons doel is de kwaliteiten te versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel. In het kader

van het project “Landbouw, een sector van betekenis” wordt samen met relevante partners verkend

hoe optimaal van het nieuwe Europees programma gebruik kan worden gemaakt. Mogelijkheden

zijn bijvoorbeeld het nieuwe programma voor plattelandsontwikkeling POP 3, de “vergroening” van

het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de vorming van gebiedscollectieven voor

agrarisch natuurbeheer. De beschikbare middelen zullen worden ingezet om acties vanuit het project

“Landbouw, een sector van betekenis” uit te voeren met in achtneming van het

Landbouwontwikkelingsplan (LOP) en de nota “Landbouw, een sector van betekenis”

Opsomming lasten en baten programmalijn Economie

Economie Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 2.913 1.855 1.722 1.722 1.722 1.721

Baten 951 511 504 491 475 449

Saldo 1.962 1.344 1.218 1.231 1.247 1.272




Groene ruimte

De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende

rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en

toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden

in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de

kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren.

Ambities

1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd.

2. Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte.

3. Op de Vecht varen meer bootjes.

4. We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheim-zuid. Deze gebieden zijn het meest geschikt voor landbouw. In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar het bestemmingsplan buitengebied. Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het donker en de ruimte.

5. Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe.

6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel

7. Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.


Ruimte voor de Vecht/Recreatie en toerisme


Ons doel is dat meer wandelaars en fietsers de groene ruimte doorkruisen. Daarvoor versterken we

van de beleefbaarheid van de bestaande routestructuren. Ook willen we bereiken dat op de Vecht

meer bootjes varen.


In 2014 gaan we daarvoor het volgende doen:

Verbeteren van de infrastructuur op de Vecht onder meer via Ruimte voor de Vecht

(aanlegsteigers, passeerbaar maken van stuwen in de Vecht)

Grensoverschrijdende samenwerking verbeteren, inclusief het samenstellen van

grensoverschrijdende arrangementen.

Samen met de provincie en de andere partners is in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ een

regionale voorkeursvariant opgesteld. Eind 2011 hebben Provinciale Staten ingestemd met het

investeringsbesluit Ruimte voor de Vecht. Daarmee kan de Regionale Voorkeursvariant ook

uitgevoerd worden. Het Vechtpark Hardenberg maakt onderdeel uit van Ruimte voor de Vecht

en de Regionale Voorkeursvariant. Dit project wordt ontwikkeld samen met Waterschap Velt en

Vecht. Eind 2011 is na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude

Radewijkerbeek, van het Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 wordt het volgende deelgebied,

Monding Molengoot, opgeleverd. Er is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum

Uiterwaard. Het ontwerpproces zal op dezelfde wijze vorm gegeven worden zoals gebeurd is bij

het deelgebied Monding Molengoot. De uitvoering van de herinrichting start mogelijk nog in

2014. Deze projecten worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht.

In het deelgebied Centrum Uiterwaard van het Vechtpark willen we de volgende doelen behalen.

Beleving

- Wandel- en fietspaden

- Strand/evenementweide (begaanbaarheid/oevers/enz.)

- Betrekken van Heemsermarspark

- Ruimtelijke eenheid

Kunst

- Podium/tribune op dijk

- Toegangen van bruggen naar gebied

- Transferium/carpoolplek

Natuur

Gerealiseerde natuurontwikkeling zoveel mogelijk integreren

Water

- Extra ruimte voor water

- Natuurvriendelijke oevers

- Stabiliteit dijk verbeteren

- Verbreden van het zomerbed

De bevaarbaarheid van de Vecht wordt in het kader van Ruimte voor de Vecht ook geïnitieerd. In

2013 is de eerste sluis opgeleverd. Deze sluis is gelegen bij De Koppel. De sluis bij de Haandrik is in

opdracht van het waterschap in 2013/2014 gerenoveerd.


De voorbereiding van de realisatie van de sluizen in Diffelen en Junne is in 2012/2013 gestart en zal

mogelijk in 2014 worden uitgevoerd. In deze uitvoeringsprojecten participeert de gemeente.

Risico’s

De voorgenomen fusie van de waterschappen tot één waterschap genaamd Vechtstromen zou

invloed kunnen hebben op de doorlooptijd van enkele deelprojecten. Het proces met betrekking tot

overeenstemming met grondeigenaren kost meer tijd, waardoor totale planning opschuift naar

achteren.

Ruimtelijke ordening


Het doel van Ruimtelijke ordening is om te zorgen voor voldoende ruimte voor wonen, werken,

voorzieningen, recreëren en mobiliteit met ruimtelijke kwaliteit. Wat doen we daarvoor:

Actualisering bestemmingsplannen is een doorlopend proces. Voor 2014 zijn gepland: Heemse,

herziening regeling detailhandel, Sibculo, Kotermeerstal-oost en Kloosterhaar.

Behandeling van verzoeken van derden op principe-vragen om planologische medewerking

alsmede van verzoeken om een partiële herziening.

Op grond van de Wet op de Ruimtelijke Ordening heeft de gemeente de wettelijke opgave om

een structuurvisie op te stellen waarin de fysieke leefomgeving voor de gemeente als geheel of

een deel van haar gebied wordt beschreven. In het najaar 2013 wordt een doorstart gemaakt

met het opstellen van de structuurvisie. Behandeling in de raad zal plaatsvinden in 2014.

Milieu en Duurzaamheid


Natuureducatie Natuuractiviteitencentrum De Koppel registreert digitaal de gegevens over de ontwikkeling van de

biodiversiteit in de gemeente. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een koppeling met de Nationale

Databank Flora en Fauna (NDFF). De gemeente beschikt daardoor over adequate natuurgegevens die

worden gebruikt bij de beoordeling van ruimtelijke ontwikkelingen.

Natuurbeheer Ons doel is dat in onze natuurgebieden de biodiversiteit behouden blijft en zo mogelijk wordt

verbeterd. De kwaliteiten willen we versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel (ook

bij plattelandsvernieuwing). Voor behoud en versterking van het Landschap komt dit jaar het

Landschapontwikkelingsplan (LOP) gereed. Onder het motto “samenwerken aan landschap!” is de

strategie om gebiedsgericht kansen te benutten, onder andere in de omgeving Collendoorn-

Collendoornerveen.


Ambitie is behoud en waar mogelijk ontwikkeling van de landschappelijke identiteit en de

biodiversiteit. De ambities worden gerealiseerd in een buitengebied waar ruimte is voor de dynamiek

van een vitaal platteland.

Behoud betekent dan ook niet dat alles moet blijven zoals het is, maar dat in afstemming met het

ruimtelijke ordeningsbeleid de ruimtelijke ontwikkelingen zorgvuldig worden ingepast of dat

compensatie plaats vindt. Zo mogelijk worden via integrale gebiedsplannen diverse belangen

gekoppeld.

Per 31 december 2013 loopt de huidige provinciale subsidie voor groene diensten ten einde, zodat

de financieringsmogelijkheden voor nieuwe overeenkomsten voor aanleg, herstel en beheer van

particuliere landschapselementen beëindigd zijn. Er komt echter een nieuwe - meer bescheiden -

subsidieregeling. Of hier gebruik kan worden gemaakt is nog niet duidelijk.

Nieuwe kansen voor natuur en landschap komen er door de “vergroening” van het Europees

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, deels via gebiedscollectieven voor agrarisch natuurbeheer. De

vorming van een dergelijk collectief in de Vechtdal-gemeenten en inhoudelijke ondersteuning

hiervan zal worden gefaciliteerd. De gemeente Hardenberg wil uitvoering van vergroening door een

gebiedscollectief stimuleren, waarmee de effectiviteit op het gebied van biodiversiteit en beleving

wordt versterkt.

Duurzaamheid De gemeente Hardenberg heeft in haar Meerjarenprogramma Duurzaam Hardenberg 2010-2014 een

groot aantal projecten gedefinieerd om het energiegebruik binnen de gemeente te reduceren en het

aandeel duurzame energieopwekking te vergroten. Op termijn willen we een energieneutraal

Hardenberg realiseren.

Met betrekking tot de eigen organisatie en de gebouwde omgeving is de gekozen rol met het

realiseren van het nieuwe duurzame gemeentehuis (meest duurzame van Nederland bij oplevering)

en de nieuwe duurzame gemeentewerf (idem) en het project Bewust Duurzaam Thuis (succesvolle

energieaanpak particuliere woningeigenaren) overtuigend ingevuld.

Hardenberg is zowel op provinciaal als op landelijk niveau koploper in de ontwikkeling van een

energieaanpak voor de bestaande woningvoorraad en is daarom gevraagd deel te nemen aan het

landelijk themateam voor de gebouwde omgeving en een Europees kennisnetwerk op dit terrein.

Uit een overzicht van de provincie blijkt dat Hardenberg op de eerste en tweede plaats staat bij

respectievelijk duurzaamheidslening en premieregeling. Wanneer echter wordt gekeken naar het

effect van de gerealiseerde maatregelen is duidelijk dat er nog veel moet gebeuren voordat

Hardenberg energieneutraal is.


Om op termijn energieneutraal te kunnen worden moet de focus binnen Duurzaam Hardenberg van

energiebesparing worden verbreed naar de productie van duurzame energie. Energiebesparing is

echter blijvend belangrijk vanuit het oogpunt van woonlastenbeheersing, economisch potentieel en

sociale activatie en -acceptatie van duurzame energieopwekking.

Omdat energiebesparing slechts een deel van de oplossing is bij het realiseren van een

energieneutraal Hardenberg is de ontwikkeling van duurzame energieprojecten van groot belang. Er

wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor lokale duurzame energieproductie, waarbij

een deel van de opbrengst in het betreffende gebied kan worden ingezet voor lokale voorzieningen.

Hieraan wordt nader invulling gegeven door het identificeren van kansrijke (participatie)modellen,

waarbij burgers, lokale belanghebbenden en/of gemeente meeprofiteren van de opbrengsten uit de

lokale duurzame energieopwekking én het uitwerken van business-cases voor energiecoöperaties.

Gemeentelijk vastgoed

De afgelopen jaren zijn op natuurlijke momenten (bijvoorbeeld bij nieuwbouw of renovatie) een

aantal grote projecten uitgevoerd. Mede aan de hand van de in 2013 uitgevoerde herinspectie van

de gemeentelijke gebouwen loont het naar verwachting om de hele vastgoedportefeuille door te

lichten, het besparingspotentieel inzichtelijk te maken en in combinatie met reguliere

onderhoudswerkzaamheden te realiseren.

In 2014 worden de voorbereidingen voor een nieuwe aanbesteding voor de inkoop van gas en

elektra opgestart. De ingangsdatum is 1 januari 2015. Bij de aanbesteding wordt wederom

samengewerkt met meerdere gemeenten.

Energiebeheer

Medio 2013 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden voor optimalisering van het monitoren

van het energieverbruik in de gemeentelijke gebouwen. Eind 2013 tot begin 2014 concrete

maatregelen getroffen waarmee energieverbruiken efficiënter gemeten, gemonitord en

geanalyseerd kunnen worden. Concreet zijn in 2014 de huidige meters vervangen door zogenaamde

slimme meters. Ook is het besparingspotentieel inzichtelijk gemaakt en is zoveel mogelijk tot

uitvoering over gegaan. Doelstelling is om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte

van het gebruik eind 2013. Bij de uitrol wordt niet alleen naar de technische mogelijkheden gekeken

maar worden gebruikers van gemeentelijke gebouwen intensief betrokken. Hierbij wordt naast

inzicht en voorlichting ook gedacht aan introductie van financiële prikkels (zoals bijvoorbeeld een

bonus/malus systeem).



Energiebeheer

Wat willen we bereiken? Besparing van 10% van de energie in 2015 ten opzicht van het niveau eind 2013.

Wat gaan we ervoor doen? Wij introduceren technische maatregelen die het inzicht in het verbruik vergroten en direct een

besparing opleveren of direct lokaal energie opwekken. Daarnaast betrekken we de gebruikers

van de gemeentelijke gebouwen en introduceren prikkels om zo bewust mogelijk om te gaan met

het energieverbruik.

Wat gaat het kosten? Eventuele investeringen die noodzakelijk zijn om dit besparingspotentieel te realiseren zullen een

afzonderlijk voorstel met dekking voorgelegd

Bezuinigingen

Vanaf 2015 wordt het budget Landschapsontwikkeling (natuurbeheer) ad € 35.000 op gehefen. Dat

wil zeggen geen gemeentelijke bijdrage in onderhoud van particuliere landschapselementen.

Opsomming lasten en baten programmalijn Groene Ruimte

Groene ruimte Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 6.914 3.880 4.032 4.031 4.030 4.024

Baten 3.265 350 367 370 374 378

Saldo 3.649 3.530 3.665 3.661 3.656 3.646




Externe oriëntatie

In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te

bereiken. Wat overal terugkomt is, dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners

en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen.

Ambities

1. De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden.

2. Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste ambassadeurs. Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners. De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen.

3. Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, -bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen. Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden bij trajecten. De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.


Gemeente-eigendommen, niet voor de openbare dienst bestemd


Toenemende dynamiek vraagt om een meer integrale benadering van ons vastgoedbezit en -gebruik.

In samenspraak met eindgebruikers (huurders), natuurlijke partners en gemeenten, is het

gezamenlijk optrekken en integraal afstemmen van essentieel belang geworden. De verwachting is

dat dit aspect de komende jaren alleen maar toe zal nemen. Het aanhalen van

samenwerkingsverbanden zal van wezenlijk belang worden.


Om dit te borgen zullen lange termijnhuisvestingsplannen worden opgesteld die een doorkijk geven

naar de ontwikkelingen op middellange termijn en die voorzien zijn van de nodige flexibiliteit als de

praktijk dit vraagt om goed in te kunnen spelen op veranderende actualiteit.


Uiteindelijk willen we komen tot een strategische inzet van ons vastgoed. Daarvoor voeren we in

2014 het volgende uit:

Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk

om het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste

uitstraling en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de

ontwikkeling van de onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt.

Maatschappelijk Domein en haar partners uit het maatschappelijk veld, zijn intensieve gebruikers

van het gemeentelijk vastgoed. Goede samenwerking is essentieel om de opgaven (zoals

decentralisatie, financiële opgaven en terugtredende overheid) voor de komende jaren goed op

te kunnen lossen. Hiervoor zullen gezamenlijk in 2014 lange termijnhuisvestingplannen worden

opgesteld en vastgelegd in de Nota Vastgoedmanagement 2014-2018.

In het LOC is afgelopen jaar sprake geweest van toenemende leegstand. Daarnaast staan de

huurprijzen door concurrentie uit de markt, onder druk. Door toename van het gebruik van het

Alfa-college en het inzetten van de ruimten in het LOC voor het gezamenlijk huisvesten van

organisaties die sterk met de gemeente zijn verbonden, is dreigende leegstand te voorkomen.

Hiervoor zal een Huisvestingsplan voor het LOC eind 2013 worden gepresenteerd. Na

besluitvorming zal in 2014 de plannen geeffectueerd worden.

Daarnaast streven we een verduurzaming van ons vastgoed na. Naast het verduurzamen van ons

vastgoed (bijvoorbeeld door duurzame materialen te gebruiken, gebouwen extra goed te isoleren en

gebruik te maken van lokale energieopwekking) zijn er mogelijkheden om ook de gebruikers te

bewegen om bewuster om te gaan met energie, bijvoorbeeld door het introduceren van financiële

prikkels. Hiervoor zullen al onze gebouwen voorzien worden van slimme meters en zullen wij in

samenspraak met onze huurders en partners streven naar een duurzamer gebruik van onze

gebouwen. Het is de doelstelling om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte van

het gebruik eind 2013. De investeringen die hiervoor noodzakelijk zijn, zullen worden bekostigd uit

de te realiseren besparing. Eind 2013 zal een Plan van Aanpak worden gepresenteerd zodat in 2014

kan worden gestart met deze besparingen.

Cateringkosten LOC


In een memo van 13 januari 2013 zijn college en raad geïnformeerd over de cateringkosten in het

LOC. In dit document zijn suggesties gedaan om te komen tot kostenreductie zoals verwijderen

automaten publieksruimtes en het in rekening brengen bij huurders. De automaten zijn inmiddels

buiten gebruik gesteld. Afgesproken is dat de huurders zelf koffie bestellen bij de stichting LOC.


Voor zover deze kosten niet voor rekening van de gemeente (in de rol van verhuurder) komen

worden deze rechtstreeks bij de gebruiker in rekening gebracht. Dit geldt eveneens voor de kosten

die betrekking hebben op de afname van consumpties (koffie en thee) in het Grand café en de

personeelskamer. Deze maatregelen zijn binnen de geldende afspraken het maximaal haalbare.

Hiermee is het tekort in twee jaar tijd teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen

worden op dit moment niet mogelijk geacht. Het resterende tekort op de cateringkosten van

€ 45.000 betreft de afname van koffie en thee door het gemeentelijk personeel in het LOC. Deze

kosten zijn reëel en in verhouding tot het verbruik binnen de gemeentehuizen, waar eveneens sprake

van een tekort op de cateringkosten. Een voorstel tot ombuiging van het tekort binnen de

gemeentehuizen zal ingediend worden inclusief de catering van het LOC.

Dienstverlening


Wij streven een continue verbetering na van de kwaliteit van onze klantcontacten. Dit doen we in

2014 met het volgende:

Ieder kwartaal extern communiceren over de behaalde resultaten ten opzichte van de

doelstelling zoals verwoord in het voor de dienstverlening ontwikkelde kwaliteitshandvest en te

verwachten ontwikkelingen

Het niveau van dienstverlening wordt continu gemeten bij de klanten. De waardering voor de

klantgerichtheid moet minimaal op 7,5 op een schaal van tien zitten

Doorontwikkeling Publieksdienst naar fase 4 van Antwoord

In 2014 moeten twee verkiezingen worden georganiseerd. In maart de

gemeenteraadsverkiezingen, in mei de Europese verkiezingen

Verdere ontwikkeling KCC van de bestuursdienst

Opstarten verkoopteam voor de kavelverkoop

Verder ontwikkelen van het Dienstenbedrijf

Informatiepunt regio Hardenberg, gedempte haven 6, is het punt waar ook inwoners en

bedrijven informatie kunnen krijgen over wonen en werken

Inzetten van het klantenpanel

Opkomst bevorderende activiteiten ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen

De regiomarketingcampagne die bijdraagt aan de tevredenheid/trots van inwoners, bedrijven en

verenigingen of instellingen

Het bijhouden van de manier waarop de gemeente Hardenberg wordt besproken op sociale

media en indien nodig reageren. Het plaatsen van berichten via Twitter, Facebook en YouTube

Specifiek om de fysieke dienstverlening Dedemsvaart te verbeteren wordt in 2014 het servicepunt

van de Bestuursdienst in Dedemsvaart ondergebracht in het Multifunctioneel Centrum in

Dedemsvaart. Hiermee wordt samenwerking met andere partijen zoals De Stuw bevorderd. Het is

dan een duurzaam en volwaardig servicepunt van de Publieksdienst.


De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken en het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten

hebben het Hostmanship-concept omarmd als een nuttige bijdrage aan de uitvoering van de opgave

waar gemeenten voor staan. Hostmanship is ‘de kunst mensen het gevoel te geven dat ze welkom

zijn’. Het moet ‘in de genen’ komen van alle medewerkers. In 2013 is geïnvesteerd in een

hostmanship-training voor alle medewerkers van de Publieksdienst met als doel het ontwikkelen van

een cultuur waarin Hostmanship-gedrag een vanzelfsprekendheid is. In 2014 wordt dit verder

getrokken.

Vanaf 2015 moeten gemeenten ook de waterschapsverkiezingen organiseren. In 2014 starten

voorbereidingen hiervoor zoals training en opleiding. Voor gemeente Hardenberg betreft dit twee

waterschappen en dus ook twee verkiezingen. Voor deze verkiezingen komt financiële compensatie.

Dit heeft derhalve vanaf 2014 invloed op zowel de inkomsten als de uitgaven.

Er staat een verlenging van de geldigheidsduur van reisdocumenten aan te komen. Dit betreft zowel

de paspoorten als de ID-kaarten. De exacte invoeringsdatum is nog niet bekend, maar wordt begin

2014 verwacht. Hierdoor zal een golfbeweging in aantallen aanvragen op gang komen. Gelijktijdig

met deze wetswijziging wordt verwacht dat de mogelijkheid tot het heffen van vermissingsleges

vervalt en dat het opnemen van vingerafdrukken bij ID-kaarten vervalt.

Ook de digitale dienstverlening willen we verder verbeteren. Daarvoor wordt in 2014

- het digitale kanaal verstevigd en worden de mogelijkheden voor digitale klantcontacten

uitgebreid.

- Het aantal producten dat digitaal kan worden afgehandeld wordt vergroot.

Bij minimaal 70% van de balieafspraken waarbij de klant het product ook digitaal kan aanvragen

vindt pre-contact plaats om de klant te informeren, en indien mogelijk te verleiden, naar de digitale

mogelijkheden. Hiermee bereiken we dat in 50% van de pre-contact momenten de klant

daadwerkelijk de digitale mogelijkheden benut.


VIND

Als Dimpact-gemeente hebben wij toegang tot het ‘VIND-pakket’ door een overeenkomst tussen

alle Dimpact gemeenten, Sdu Uitgevers en Atos. Het VIND-pakket bestaat uit:

- VIND Producten en Diensten: de productencatalogus voor gemeenten met daarin meer dan 400

beschrijvingen van producten en diensten.

- VIND Antwoord: de volledige Sdu-set van meer dan 2000 vraag-antwoordcombinaties (VAC’s)

over gemeentelijke dienstverlening gebaseerd onder meer op VIND Producten en Diensten.


Door VIND te implementeren hebben we altijd actuele gegevens, op het juiste moment

beschikbaar, in de juiste systemen en voor lage beheerkosten. Daarmee vergroten we de

klantgerichtheid, vergemakkelijken en verbeteren we onze dienstverlening en hebben grip op onze

informatiehuishouding. Een kwaliteitsslag voor de organisatie. De kosten hiervoor voor gemeente

Hardenberg zijn jaarlijks € 20.970.

Vorming, training en opleiding Hostmanship / ECCS

In het kader van de doorontwikkeling van het KCC en om te voldoen aan ECCS (een NEN-norm voor

contact centra: de European Contact Center Standard) zijn extra incidentele middelen nodig. Wij

stellen u voor om hiervoor incidenteel in 2014 € 7.600 beschikbaar te stellen. Bij de 1e

Bestuursrapportage 2013 zijn deze ontwikkelingen in gang gezet door voor 2013 middelen

beschikbaar te stellen. De gevraagde bijdrage 2014 is nodig om dit verder uit te werken en te

bestendigen.

Beide voorstellen worden met het dagelijks bestuur van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg

afgestemd.

Risico’s

Er is een spanningsveld tussen het niveau van dienstverlening, de ambities voor wat betreft de

dienstverlening en de bezuinigingsopdracht waar we voor staan. We moeten anders omgaan met de

dienstverlening willen we het met 10% minder menskracht kunnen uitvoeren. Het tempo van

digitaliseren en het tempo van de invoering van de Basis Registratie Personen is onder andere

bepalend voor het efficiënter kunnen werken.

Bezuinigingen

Er moet efficiënter omgegaan worden met de middelen. Dat betekent betere afstemming van de

capaciteit op het werkaanbod. Dit wordt bereikt door onder andere meer te werken op afspraak, en

minder uren beschikbaar te zijn voor open inloop.

Legesinkomsten rijbewijzen

In 1986 is een wijziging doorgevoerd in de geldigheidsduur van rijbewijzen. Deze is toen verlengd van

5 naar 10 jaar. Hiermee zijn fluctuaties in de afgifte ontstaan met een tijdspanne van 10 jaar.

Gedurende de periode 2011 t/m 2015 worden er minder rijbewijzen uitgegeven. De volgende

periode van 5 jaar (vanaf 2016) worden er weer meer rijbewijzen uitgegeven. Er is sprake van

structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat het aantal aanvragen vanaf

2016 iets zal stijgen. In de eerste decennia zal dit effect meer pieken en dalen kennen dan daarna

(vlakt langzaam af). Onder andere deze wetswijziging maakt dat de afdeling Dienstverlening, en

daarmee ook de Publieksdienst, in de afgelopen jaren al heeft bezuinigd op capaciteit.


Leges reisdocumenten

Door het Rijk zijn prijsverlagingen doorgevoerd, die in de ramingen moeten worden verwerkt. Dit

betekent lagere inkomsten voor de gemeenten. Het betreft een bedrag van circa € 11.000. Daarnaast

is gebleken dat op basis van de huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten de

begroting aangepast zou moeten worden in die zin dat het bedrag dat moet worden afgedragen aan

het Rijk opwaarts moet worden bijgesteld. Het betreft een ophoging van € 9.000. Er is daarmee

sprake van een totaal structureel nadeel van € 20.000.

Overige ontwikkelingen

Verdere professionalisering / verzakelijking relatie gemeente – bestuursdienst Ommen-

Hardenberg;

De transities binnen het sociaal domein zullen veel investeringen in externe communicatie

vragen;

Samenwerking met andere (regionale) partijen (m.n. Regio Zwolle).

Opsomming lasten en baten programmalijn Externe Oriëntatie

Externe orientatie Bedragen x € 1.000

REKENING

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Lasten 13.438 42.828 44.260 42.287 41.337 41.159

Baten 77.941 36.773 38.209 38.227 38.247 38.266

Saldo 64.503- 6.055 6.051 4.060 3.090 2.893

INCIDENTELE LASTEN

Training Hostmanship 8

BGT-wetgeving 28

Frictiekosten nieuw 610 1.735 1.735



Overzicht van lasten en baten van de programma’s

Onderstaand wordt een samenvattend overzicht van de baten en lasten van de programma’s

gegeven, zoals genoemd in het programmaplan. Voor de goede orde wordt hierbij opgemerkt dat dit

de bedragen zijn, zoals opgenomen in de primitieve begroting.

Voorgesteld wordt om onderstaande bedragen voor de lasten en baten vast te stellen.


omschrijving Lasten

baten saldo

Voorzieningen 18.831 3.034 15.797

Wonen 27.602 24.630 2.972

Kwetsbare groepen 44.378 23.004 21.374

Veiligheid en openbare ruimte 20.037 2.930 17.107

Economie 1.722 504 1.218

Groene ruimte 4.032 367 3.665

Externe oriëntatie 44.260 38.209 6.051

Totaal van de programma's 160.862 92.678 68.184

INCIDENTELE LASTEN 1.035 1.035

Algemene dekkingsmiddelen 70.171 70.171-

Onvoorzien 1.188 1.188

Saldo voor bestemming 163.085 162.549 236

Mutaties in reserves 1.817 2.390 573-

Saldo na bestemming 164.902 165.239 337-

Het voordelig begrotingssaldo 2014 ad €337.000 wordt toegevoegd aan de algemene reserve.

Ingevolge de richtlijnen van de BBV dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het resultaat

voor bestemming en het resultaat na bestemming. Het geraamde resultaat voor bestemming is het

totaal van de raming van baten en lasten van de programma's en de raming wegens algemene

dekkingsmiddelen en onvoorzien. Vervolgens wordt zichtbaar gemaakt welk bedrag wordt

onttrokken c.q. wordt toegevoegd aan de reserves.


ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN

RESERVES

Algemene dekkingsmiddelen

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten en van de overige algemene dekkingsmiddelen. Vervolgens wordt een korte toelichting gegeven bij een aantal inkomsten. Bedragen x € 1.000

REKENING BEGROTING MEERJARENBEGROTING

Omschrijving 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Alg. uitkering 53.391 51.571 53.007 50.001 50.428 50.321

OZB eigenaar 7.045 7.083 7.768 8.304 8.845 9.393

OZB gebruiker 1.950 2.022 1.981 2.122 2.265 2.409

Bespaarde rente 4.689 3.129 3.096 2.967 2.838 2.709

Dividend 6.214 3.011 3.020 2.630 2.630 2.630

Toeristenbelasting 448 498 616 732 799 877

Woonforensenbel. 298 300 316 369 423 477

Hondenbelasting 292 376 366 370 373 377

Overige belastingen 3 1 1 1 1 1

Totaal 74.330 67.991 70.171 67.496 68.603 69.194

Korte toelichting op de verschillen

Algemene uitkering uit het gemeentefonds

De raming is gebaseerd op informatie uit de meicirculaire 2013. Op de gevolgen van de septembercirculaire (bekend na Prinsjesdag) zullen wij ingaan in ons voorstel tot 1e begrotingswijziging 2014. De uitkomst van de meicirculaire valt voor de begroting 2014 € 1.436.000 voordeliger uit ten opzichte van de begroting 2013 en bestaat uit de volgende onderdelen:

- Structurele doorwerking 2013 - € 760.000 - Ontwikkeling uitkeringsbasis - € 311.000 - Accres 2014 € 3.354.000 - Stelpost aanvullende bezuinigingen - € 700.000 - Overige onderdelen - € 147.000


Een deel van de algemene uitkering is herleidbaar naar specifieke taken. Om deze reden zijn de volgende budgetten aangepast.

Verhoging budget uitvoering WMO € 70.000 Verhoging reservering onderwijshuisvesting € 37.000 Verlaging budget jeugdzorg - € 32.000 Verlaging budget combinatiefunctionarissen/NASB - € 74.000 Verlaging budget inburgering - € 18.000

Resteert een voordeel van € 1.453.000 voor de begroting 2014.

Accres

Het nominaal accres over 2014 bedraagt 5,95% en bestaat uit een prijsontwikkeling van 1,60% en reëel accres van 4,28%. Het nominaal accres voor de jaren 2015 tot en met 2017 bedragen respectievelijk 0,09%, 0,87% en 0,54%.

Belastingopbrengsten

In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrecht en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet geoormerkt. Op basis van het kohier 2013, een geraamde areaaluitbreiding in 2013 en inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017 komt de OZB € 644.000 hoger uit dan de raming in 2013 en bestaat uit een inflatoire stijging van 2% (€ 184.000), een accres/leegstand (- € 90.000) en een bezuiniging van € 550.000. Ter uitvoering van de motie van de raad over de nieuwe waarderingsmethode niet-woningen, ingediend tijdens de raadsvergadering van 11 juni 2013, zijn de tarieven van eigenaar/gebruiker niet woningen met –afgerond- 3% naar beneden bijgesteld. Om het verlies van € 137.000 te compenseren zijn de tarieven van eigenaar woningen met –afgerond – 3% verhoogd, zodat het geheel voor de begroting budgettair neutraal verloopt. Bij de opbrengst OZB voor de jaren 2015 tot en met 2017 is, naast areaaluitbreiding en inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017, uitgegaan van een jaarlijkse trendmatige verhoging van 1%. Voor een verdere toelichting op deze baten verwijzen wij naar de (verplichte) paragraaf "lokale heffingen".

Bespaarde rente

De bespaarde rente wordt berekend over de verwachte stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari van ruim € 76 miljoen. Hierbij wordt een rekenrente van 4% gehanteerd. Bij de bespaarde rente voor de jaren 2015 tot en met 2017 is uitgegaan van een jaarlijkse afname van de reserves van € 3,2 miljoen.


Dividend

De verwachte dividenduitkering bedraagt € 3.020.000 en is als volgt gespecificeerd:

Instelling Aandeel in het kapitaal

aantal aandelen dividend

BNG 0,12% 64.935 85.000

Enexis 0,06% 96.993 50.000

Wadinko 5,69% 136 68.000

Attero 0,06% 96.993 5.000

ROVA 11,60% 816 350.000

Cogas 12,77% 650 1.300.000

Rendo 5,75% 57 400.000

Vitens 1,10% 63.007 160.000

CV-LOC 53,27% 602.000

Totaal 3.020.000

Het tijdelijke “extra” dividend van Cogas, groot € 390.000, vervalt, conform de huidige afspraken, in 2015.

Onvoorzien

In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een begrotingswijzing functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld kunnen incidenteel worden ingezet. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten. De meeste stelposten spreken voor zich. Bedragen x € 1.000


Omschrijving 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Onvoorzien incidenteel 0 150 151 151 152

Onvoorzien structureel 164 75 150 226 302

Jeugd en gezin 73 73 73 73 73

Veiligheidsregio 0 100 100 100 100

Investeringen 0 93 297 477 501

Vervanging 0 319 436 646 801

Bezuinigingen 0 -608 -1.562 -2.779 -3.157

Prijscompensatie 0 812 1.488 2.213 2.944

Bedrijfsvoering 16 159 159 159 159

Overige stelposten 15 15 14 14 12

Totaal 268 1.188 1.306 1.280 1.887


Mutaties in reserves



Omschrijving 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Toevoegingen 41.879 1.590 1.817 2.007 2.190 2.326

Onttrekkingen 56.490 1.600 2.390 2.018 1.291 1.297

Totaal -14.611 -10 -573 -11 899 1.029

Hieronder wordt aangegeven voor welke bedragen in 2014 aan welke reserves worden onttrokken of toegevoegd. Onttrekking: Reserve: - Saldo exploitatie betaald parkeren € 449.000 - Dekking kapitaallasten " 978.000 - Saldo exploitatie afvalstoffenheffing “ 780.000 - Saldo exploitatie riolering " 180.000 - Diverse met mutatie < € 75.000 “ 3.000 € 2.390.000 Toevoeging: Reserve: - Nieuwe investeringen, (rente)toevoeging € 316.000 - Onderwijshuisvesting “ 278.000 - Onderhoud gebouwen " 550.000 - saldo exploitatie riolering “ 554.000 - Diverse met mutatie < € 75.000 " 119.000 € 1.817.000

In deze bedragen zijn nog niet verwerkt de toevoeging van het begrotingsresultaat 2014 aan de

algemene reserve (ad € 337.000) en de onttrekking aan deze reserve ad € 990.000 ten behoeve van

de bijdrage aan de bestuursdienst voor frictiekosten (oud).


7.2 Meerjarenperspectief

Het meerjarenperspectief voor de jaren 2015, 2016 en 2017 presenteren wij op basis van de primitieve begroting 2014. Bij de doorrekening van dit perspectief is uitgegaan van de volgende aannames.

Een jaarlijkse toename van het aantal inwoners van 150; Een jaarlijkse toename van het aantal woningen van 100; Een trendmatige stijging op belastingen en tarieven van 1%; Een prijsstijging van 1% per jaar; Een loonkostenstijging van 1% per jaar; Het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijving en rente hebben wij gereserveerd voor

dekking van de vervangingsinvesteringen; Jaarlijkse afname reserves met € 3 miljoen met als gevolg dat er jaarlijks € 129.000 minder

als bespaarde rente kan worden ingezet als algemeen dekkingsmiddel; Het onderhoudsbudget voor wegen, verlichting en plantsoenen is jaarlijks verhoogd met een

normbedrag per woning voor gebiedsuitbreiding. Voor onvoorziene uitgaven is een jaarlijks bedrag opgenomen van € 76.000; Voor de berekening van de algemene uitkering is rekening gehouden met de informatie uit

de meicirculaire 2013; De volledige verwerking van het bezuinigingsprogramma 2014-2017.

De ontwikkeling van het structurele begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met inachtneming van het bovenstaande, als volgt (bedragen x € 1.000):

2015 2016 2017

voordeel nadeel voordeel nadeel voordeel nadeel

saldo 1.372 1.037 2.825

Mutaties:

Loonkosten 15 15 15

Nieuw beleid 204 180 24

Afdelingsbudgetten 242 212 46

Algemene uitkering 3.007 428 107

Bezuinigingsprogramma 3.817 2.707 1.240

Onvoorzien 76 76 76

OZB autonoom 30 30 31

Prijsstijgingen 110 336 526

Kapitaallasten 15 17 26

Rente en dividend 519 129 129

Reservering 473 829 60

Diversen 2 7 1 8 6

Totaal mutaties 4.091 4.426 3.378 1.590 1.317 969

Saldo 1.037 2.825 3.173


VERPLICHTE PARAGRAFEN

1. Lokale heffingen 2. Weerstandsvermogen 3. Onderhoud kapitaalgoederen 4. Financiering 5. Grondbeleid 6. Bedrijfsvoering 7. Verbonden partijen


Lokale heffingen

Actualiteiten

Bedrijveninvesteringszone (BIZ)

Met ingang van 2012 is de heffing en invordering van een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) ingevoerd.

De ondernemers in een afgebakend gebied van de winkelcentra in Hardenberg en Dedemsvaart

ontvangen een belastingaanslag BIZ. Alle ondernemers worden in deze heffing betrokken, het is een

belasting en daarmee niet vrijblijvend. De opbrengst van deze heffing wordt één op één als subsidie

uitgekeerd aan de stichting centrummanagement Hardenberg en Dedemsvaart. Vanuit de ambitie

‘schoon, heel en veilig’ worden investeringen gedaan die ten gunste komen van de ondernemers die

in het afgebakend gebied zijn gevestigd.

Belastingopbrengsten

Hierna hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop

gebaseerde opbrengsten. Voor het tarief 2014 is een inflatoire verhoging doorgevoerd van 2,00%.

Bovendien is rekening gehouden met het uitgangspunt van 100% kostendekking bij de

afvalstoffenheffing en de rioolheffing en de bezuinigingen.

Belastingopbrengsten Rekening 2012 Begroting 2013 Begroting 2014

Algemeen:

Onroerende zaak belastingen:

gebruiker 1.876.000 2.022.000 1.981.000

eigenaar 6.690.000 7.083.000 7.768.000

Hondenbelasting 229.000 375.000 366.000

Toeristenbelasting 412.000 498.000 616.000

Forensenbelasting 291.000 300.000 316.000

Specifiek:

Afvalstoffenheffing 4.722.000 4.550.000 4.802.000

Rioolheffing 5.334.000 5.920.000 6.314.000

De toeristenbelasting wordt verhoogd met 16,67% wat een stijging van € 0,11 inhoudt van € 0,66

(2013) naar € 0,77 (2014) per overnachting. Deze tariefsverhoging maakt deel uit van de

bezuinigingsmaatregelen, waartoe de raad heeft besloten.


Belastingtarieven 2012 2013 2014

Ozb-tarief eigenaar woning 0,0862% 0,0901% 0,0973%2

Ozb-tarief eigenaar niet-woning 0,2280% 0,2379% 0,2569%2

Ozb-tarief gebruiker niet-woning 0,1835% 0,1915% 0,2068%2

Vastrecht afvalstoffenheffing 89,00 90,00 -

Vastrecht afvalstoffenheffing

(standaard v.a. 2014)

135,00

Vastrecht afvalstoffenheffing

(hoogbouw en buitengebied)

117,00

Lediging 240 liter container RST

Lediging 240 liter container GFT

9,21

5,61

9,21

5,61

9,21

0

Lediging 140 liter container RST

Lediging 140 liter container GFT

5,63

3,53

5,63

3,53

5,63

0

Rioolheffing woning 218,00 243,00 255,00

Onroerend zaak belasting

In uw vergadering van 11 juni 2013 heeft u een motie van het CDA aangenomen. In deze motie is het

college opgedragen bij het opmaken van de begroting 2014 met voorstellen te komen om het

onbedoelde effecten van een nieuwe waarderingsmethode (TIOX) te compenseren. De hogere

opbrengst was € 137.000. Er vanuit gaande dat een en ander budgettair neutraal moet verlopen, kan

dit alleen opgelost worden door de opbrengst OZB 2014 voor niet-woningen met € 137.000 te

verlagen en de opbrengst woningen met € 137.000 te verhogen.

Voorgesteld wordt in 2014 de € 137.000 in mindering te brengen op de opbrengst Gebruikers Niet

Woningen en Eigenaren Niet Woningen en dat op te tellen bij de opbrengst Eigenaren Woningen.

De tarieven stijgen of dalen dan overeenkomstig. Een tariefdifferentiatie naar categorieën Niet

Woningen is wettelijk niet mogelijk. Een agrarisch object heeft bijvoorbeeld hetzelfde eigenaren- en

gebruikerstarief als een winkelpand.

De tariefaanpassingen worden meegenomen in bij de belastingvoorstellen2.

Afvalstoffenheffing

Het vaste bedrag voor de afvalstoffenheffing (standaardtarief) wordt met € 45 verhoogd en komt

daarmee op € 135 per aansluiting. In dit bedrag is een korting verwerkt van € 24 per aansluiting, ten

laste van de egalisatiereserve afvalstoffenheffing.

Rioolheffing

De rioolheffing bedraagt op grond van het in 2013 vastgestelde GRP € 255 per woning.

2 Tijdens de raadsvergadering van 12 november 2013 is de uitwerking van deze motie in de Verordening OZB

2014 geamendeerd. De aldus vastgestelde percentages zijn in de tabel op deze pagina verwerkt.


Vergelijkend overzicht van woonlasten

Naast een vergelijking van de opbrengsten hebben wij wederom een vergelijking opgenomen van de

woonlasten 2013 met enkele buurgemeenten. Voor de OZB is uitgegaan van een woningwaarde van

€ 180.000 en voor de afvalstoffenheffing en riolering van een meerpersoonshuishouden. Het

landelijk gemiddelde ligt op € 697.

Gemeente OZB

Afvalstoffen-

heffing Rioolheffing Totaal

Dalfsen € 174 € 223 € 127 € 524

Raalte € 191 € 190 € 199 € 580

Kampen € 180 € 240 € 168 € 588

Ommen € 151 € 252 € 185 € 588

De Wolden € 174 € 213 € 229 € 616

Hardenberg € 162 € 242 € 243 € 647

Staphorst € 153 € 267 € 229 € 649

Twenterand € 197 € 231 € 226 € 654

Hoogeveen € 236 € 278 € 147 € 661

Steenwijkerland € 176 € 241 € 253 € 670

Zwartewaterland € 188 € 266 € 234 € 688

Coevorden € 262 € 295 € 174 € 731

(Bron: Informatie van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden, juli 2013)

Kostendekking

Bepaalde gemeentelijke activiteiten mogen 100% kostendekkend zijn. In het kader van de invoering

van het BTW-compensatiefonds (BCF) is bepaald dat de gemeente bij de bepaling van de

kostendekkendheid geen rekening hoeft te houden met de compensabele BTW. Daarmee rekening

houdend zijn de afvalstoffenheffing en de rioolrechten 100% kostendekkend.

Kwijtschelding

De gehanteerde kwijtscheldingsnorm is in de gemeente Hardenberg 100%.


Financiering

Korte omschrijving

In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld.

De uitvoering van het treasurybeleid komt in de financieringsparagraaf in de begroting en

jaarrekening aan de orde. In het Besluit begroting en verantwoording (BBV) is vastgelegd, welke

informatie in de financieringsparagraaf in ieder geval moet worden opgenomen. Het gaat daarbij om

de beleidsvoornemens die relevant zijn voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille.

Context en achtergrond

Treasurybeheer / Liquiditeitsrisicobeheer

De gemeente beperkt haar liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op een

middellange termijnplanning. Dit gebeurt met behulp van een zogenaamde liquiditeitsbegroting,

waarin de belangrijkste (grote) geldstromen zijn opgenomen.

Renterisicobeheer

Renterisico is het gevaar van ongewenste veranderingen van de (financiële) resultaten van de

gemeente door rentewijzigingen. Voor de beheersing van de renterisico’s gelden twee concrete

richtlijnen, namelijk de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.

Kasgeldlimiet

De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraag de maximale omvang van de kortgeldpositie in

enig jaar. In 2014 bedraagt de kasgeldlimiet 8,5% van het totaal van de begrote lasten, namelijk

€ 10.965.000 (€ 129.000.000 x 8,5%)

Renterisiconorm

Met deze norm wordt tot uitdrukking gebracht tot welk bedrag de gemeente renterisico’s mag lopen.

Renterisico’s kunnen voortvloeien uit de noodzaak om bijvoorbeeld leningen af te lossen.

De renterisiconorm voor 2014 is 20% van het begrotingstotaal, namelijk € 25.800.000

(€ 129.000.000 x 20%)


Leningenportefeuille

In onderstaand schema worden de mutaties van de leningenportefeuille voor het begrotingsjaar

weergegeven en toegelicht.

Mutaties in leningenportefeuille

Bedrag x € 1.000

Stand per 1 januari 2014 152.026

Nieuwe leningen 0

Reguliere aflossingen 8.452

Vervroegde aflossingen 0

Rente aanpassing (oud percentage) 0

Rente aanpassing (nieuw percentage) 0

Stand per 31 december 2014 143.574

Financieringspositie

Per 1 januari 2014 is een financieringstekort begroot van € 77.381.000. Gegeven het nog steeds grote

verschil tussen de rente die betaald moet worden op kortlopende leningen en langlopende leningen,

wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het financieringstekort vlottend te

financieren.

Ontwikkelingen

SEPA

De ontwikkelingen in het betalingsverkeer worden in hoofdzaak bepaald door “Europa”. De migratie

naar het “Single European Payment Area” (SEPA) is inmiddels in volle gang. Doel van deze migratie is

het betalingsverkeer binnen Europa te standaardiseren. Gelijktijdig worden de rekeningnummers op

Europese schaal uniek gemaakt door uitbreiding met een aantal posities. Dat betekent vervolgens

weer aanpassing van veel software om de veldlengte voor het banknummer aan te passen. Vanaf

februari 2014 kunnen alle financiële transacties middels SEPA-standaarden plaatsvinden.

Schatkistbankieren

In het begrotingsakkoord 2013 is afgesproken dat decentrale overheden gaan schatkistbankieren

zonder leenfaciliteit. Dit betekent dat gemeenten per eind december 2013 hun tegoeden moeten

uitzetten bij het Rijk. Er komt een doelmatigheidsdrempel van 0,75% van het begrotingstotaal

(binnen een bandbreedte van € 0,25 miljoen - € 2,5 miljoen). Bevinden de overtollige middelen zich

beneden de doelmatigheidsdrempel, dan hoeven deze decentrale overheden niet te

schatkistbankieren.


De Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof)

Deze wet betreft de Nederlandse uitwerking van Europese afspraken ten aanzien van de

overheidsfinanciën. De reden om te komen tot – aangescherpte – Europese afspraken is gelegen in

de recente ontwikkeling in de overheidsfinanciën van lidstaten. Door het ontbreken van

begrotingsdiscipline in een aantal landen in de eurozone, ook in economisch goede tijden, zijn

serieuze risico’s voor de economische groei en de financiële stabiliteit in de eurozone opgetreden.

Van nationale wettelijke verankering van de vereisten gaat een heldere disciplinerende werking uit,

die laat zien dat de lidstaten de urgentie en noodzaak zien van het op orde brengen van het

functioneren van de Economische en Monetaire Unie (EMU).

Het Rijk en de medeoverheden (provincies, gemeenten en waterschappen) delen een gezamenlijke

verantwoordelijkheid in het beheersen van de Europese normen ten aanzien van de

overheidsfinanciën. De Wet Hof bevat daarom ook regels ten aanzien van de bijdrage die decentrale

overheden moeten leveren aan het bereiken en vasthouden van houdbare overheidsfinanciën. Deze

regels behelzen een drietal terreinen:

- een gelijkwaardig aandeel van de decentrale overheden in de Europese begrotingseisen (vrij

vertaald het EMU-saldo) en de wijze van vaststelling hiervan;

- een beheersmodel van het EMU-saldo van de decentrale overheden;

- een goede informatievoorziening over de overheidsfinanciën van de decentrale overheden.

De Tweede Kamer heeft op 23 april 2013 de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet Hof)

aangenomen met een aantal amendementen. De amendementen verbeteren de positie van

decentrale overheden in de wet. Een motie van het CDA om uitstel of afstel van investeringen van

provincies, gemeenten en waterschappen te voorkomen, werd kamerbreed gesteund. Met het

amendement-Koolmees en het amendement Bisschop/Dijkgraaf is de sanctie uit het wetsvoorstel

uitgebreid met een voorhangprocedure, een voornemen tot sanctie moet daarmee worden

voorgelegd aan de Tweede Kamer. Het amendement-Dijkgraaf/Bisschop versterkt de positie van

decentrale overheden bij de procedure voor het vaststellen van een saldo pad voor het toegestane

EMU-tekort. Het amendement-Schouten/Koolmees geeft een betere duiding aan het begrip

gelijkwaardige inspanning voor decentrale overheden bij het terugdringen van het EMU-tekort van

Nederland.


Weerstandsvermogen

In de paragraaf weerstandsvermogen wordt de financiële robuustheid van de begroting, de

jaarrekening en in het bijzonder de stand van zaken met betrekking tot de financiële positie

weergeven. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat ten minste:

het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s

een inventarisatie van de risico’s

een inventarisatie van de weerstandscapaciteit

Op basis van een door ons opgestelde risicoanalyse heeft Deloitte in 2011 de risico’s

geïnventariseerd, gekwantificeerd en een berekening gemaakt van het beschikbare en van het

gewenste weerstandsvermogen. De uitkomsten van de rapportage van Deloitte zijn in deze paragraaf

overgenomen. Voor een verdere inhoudelijke onderbouwing van deze uitkomsten verwijzen wij u

naar de notities ‘Risicomanagement en weerstandsvermogen’ en ‘Gemeente Hardenberg, second

opinion weerstandsvermogen en risicomanagement’.

Het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s

De risico’s zijn in het rapport van Deloitte onderverdeeld naar drie categorieën.

De eerste categorie betreft de echte risico’s, namelijk mogelijke financiële tegenvallers die

samenhangen met de uitvoering van bepaalde activiteiten. Voorbeelden zijn het ondernemersrisico

bij grondexploitaties en het risico op overschrijding van budgetten, dat samenhangt met open einde

regelingen. Vanuit de betekenis van het begrip weerstandsvermogen zoals in het Besluit begroting en

verantwoording (BBV) is beschreven, is uitsluitend deze categorie van belang voor het

weerstandsvermogen.

Voorzienbare tekorten op reguliere budgetten behoren niet tot de risico’s. De tekorten zijn min of

meer duidelijk. Zeker waar de tekorten een structureel karakter hebben, heeft het vanuit

bedrijfseconomisch oogpunt de voorkeur dit op te lossen binnen de exploitatie in plaats van via

bestemmingsreserves. Onderwijshuisvesting, onderhoud gebouwen en betaald parkeren zijn hiervan

de belangrijkste voorbeelden. Het risico daarvan is dat de reserves op termijn uitgeput raken en de

lasten dan alsnog in de exploitatie moeten worden opgenomen, dan wel er bezuinigd moet worden.

De derde categorie betreft mogelijke (ongewenste) schommelingen van budgetten, waardoor

behoefte ontstaat in egalisatie van jaarlasten. Riolering en wegen zijn hiervan de belangrijkste

voorbeelden. Deze werkwijze wordt door veel gemeente toegepast. De notitie vermeldt dat de

noodzakelijke onderhoudslasten structureel in de begroting zijn geraamd. Onder deze voorwaarde is

er dan ook geen sprake van een risico dat relevant is voor het weerstandsvermogen.


Inventarisatie van de risico’s

Grondexploitaties

Het exploiteren van gronden is een ondernemersrisico. De benodigde weerstandscapaciteit is € 5,0

miljoen, aan te houden in de algemene reserve (uitwerking crisisupdate GREX).

Een van de maatregelen die in de Crisisupdate 2012 voor het Grondbedrijf is doorgevoerd is de

stelselwijziging per 1 januari 2012. De stelselwijziging houdt in dat de kosten van de openbare ruimte

voor een deel uit de grondexploitaties zijn gehaald en als investeringen met een openbaar nut

binnen de begroting zijn gebracht. De kapitaallasten van de investeringen zijn binnen de begroting

gedekt.

De stelselwijziging is met terugwerkende kracht tot 1 januari 2002 doorgevoerd. De stelselwijziging

heeft een direct effect op het risicoprofiel van het Grondbedrijf en de normatief vereiste hoogte van

de ARG als buffer om die risico’s te kunnen afdekken.

Ultimo 2011 is de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) op basis van een rapport van Deloitte Real

Estate op een vereist niveau gebracht van € 8,1 miljoen. De uitwerking van de Crisisupdate 2012

heeft geleid tot een beslag op de ARG tot € 6,8 miljoen. Na verwerking van de mutaties 2012 in de

complexen (zie de Nota Grondexploitatie 2013) bedraagt de hoogte van de ARG € 1,1 miljoen.

Met de stelselwijziging zijn de risico’s voor de kostenkant van de grondexploitaties voor een deel

verminderd en onder de jurisdictie van de begroting (= de Algemene Reserve) te rangschikken. Ter

onderbouwing van de vereiste normatieve ARG na de stelselwijziging hebben wij een extern advies

ingewonnen van Royal Haskoning/DHV.

Om de normatieve hoogte van de ARG te benaderen deelt DHV de Hardenbergse complexen in 3

groepen:

a. Complexen die ruim positief sluiten;

b. Complexen die krap boven of rond nul sluiten;

c. Complexen met een negatief resultaat.

In de huidige economische omstandigheden zorgen de afzetrisico’s van gronden voor de grootste

onzekerheden. Hierop inhakend adviseert DHV de formule voor de normatieve ARG te enten op 3

jaar vertragingsrente, toe te rekenen aan de categorieën complexen b en c. Voor de strategische

gronden geldt geen verandering als gevolg van de stelselwijziging, de risicocomponent blijft

ongewijzigd op € 0,7 miljoen. Tot slot adviseert DHV de vaste component voor de ARG te verlagen

naar € 1,0 miljoen.

Dat geeft de volgende formule voor de normatieve omvang van de ARG:

(1,045^3) = 14,1% boekwaarde negatieve en licht positieve complexen + € 1,0 miljoen.


De ARG beweegt zich dan binnen een bandbreedte. Van de complexen waarvan nu nog geen

resultaat bekend is, kunnen die in theorie allen positief eindigen (= geen toerekening aan de ARG) of

allen negatief eindigen (= toerekening van maximaal € 3,21 miljoen.)

Samenvattend ziet de normatieve ARG er dan als volgt uit:

Onderdeel Minimaal Maximaal

Vaste component 1,00 miljoen 1,00 miljoen

Strategische gronden 0,70 miljoen 0,70 miljoen

Negatieve en licht positieve complexen

1,84 miljoen 1,84 miljoen

Complexen met onbekend resultaat

0 3,21 miljoen

Totaal 3,54 miljoen 6,75 miljoen

Middeling van de minimum- en maximumhoogtes geeft een normatieve ARG van ca. € 5 miljoen.

Door toepassing van het systeem van tussentijdse winstnemingen kan de ARG worden aangevuld

tot het normatief vereiste niveau.

Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)

De WMO heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 1,0 miljoen, aan te

houden in de algemene reserve (rapport Deloitte).

Bij de hier vermelde weerstandscapaciteit is geen rekening gehouden met de gevolgen van het

rijksbeleid om de komende jaren fors te bezuinigen op dit terrein. De bezuinigingen zijn zodanig fors

dat zij een compleet andere inrichting van de betreffende zorg noodzakelijk maken. Ook de

wetgeving zal moeten worden aangepast. Momenteel is nog onduidelijk welke beleidsvrijheid

gemeenten krijgen. Er bestaan dan ook risico’s op het gebied van tijd (krijgen we de nieuwe invulling

van zorg tijdig geïmplementeerd terwijl de nieuwe wetgeving er nog niet is?) als op het gebied van

financiën (in hoeverre zijn de door het Rijk opgelegde bezuinigingen reëel?).

Wet werk en bijstand (WWB) en WSW

Zowel WWB als WSW hebben een open-einde-karakter. Hiervoor wordt tezamen een

weerstandscapaciteit aangehouden van € 2,4 miljoen.

Gemeenten hebben een 10% eigen risico op het budget van de BUIG (Bundeling Uitkeringen

Inkomensvoorzieningen Gemeenten). In 2009, 2010 en 2011 waren de uitgaven hoger dan het

beschikbare budget en is een aanvullende rijksbijdrage aangevraagd. In 2012 is geen aanvullende

bijdrage aangevraagd en ook voor 2013 hoeft – naar de huidige kennis – geen aanvraag te worden

gedaan.


De kosten voor de WSW overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene

middelen. De invloed op de kosten van de WSW zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van lonen

en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke weten regelgeving waarop de gemeente geen

invloed heeft

Decentralisaties / Transities Sociaal Domein

Het Rijk is voornemens om per 2015 een aantal taken te decentraliseren. Het gaat om:

Jeugdzorg: gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp en de uitvoering van

kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering

Awbz: vanuit de Awbz worden de taken extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging

overgeheveld naar de gemeenten

Participatiewet: een aantal sociale verzekeringswetten (Wwb, Wsw en deel Wajong) worden

samengevoegd en ondergebracht bij de gemeente

Naast de decentralisatie van deze taken, zal het Rijk de bijbehorende budgetten korten.

Deze decentralisaties brengen een aantal risico’s met zich mee:

De aangekondigde bezuinigingen zijn fors en vragen om een transformatie. Het risico zit in het

daadwerkelijk realiseren van deze transformatie op korte termijn. Dit vraagt om stevige politieke

keuzes en een omschakeling in de uitvoering.

Op dit moment is nog veel onduidelijk waar het gaat om weten regelgeving en de hoogte van

budgetten. Dit maakt dat de voorbereiding op de overheveling van taken momenteel nog deels

gestoeld is op aannames.

De wetten zoals ze nu (in concept) voorliggen houden nog veel ruimte voor nadere regelgeving

door het Rijk. Dit kan de beleidsvrijheid van gemeenten beïnvloeden.

De gevolgen van mogelijke overgangsbepalingen (van oude situatie naar nieuwe situatie) zijn nog

niet duidelijk. De vraag daarbij is in hoeverre de gemeenten op voorhand al ‘vastzitten’ aan

bestaande indicaties, lopende trajecten etc.

In het kader van de participatiewet worden alle bestaande Wajongers herkeurd. Alleen

Wajongers die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, blijven in de Wajong. De andere

groep gaat over naar de Participatiewet. Op dit moment is nog niet duidelijk wie deze

herkeuringen gaan doen en welke invloed de gemeente daarop heeft.

In het kader van Jeugdzorg krijgt de gemeente, naar verwachting, de taak om

kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uit te voeren. Dit zijn over het algemeen

dure maatregelen. Echter, veelal zal niet de gemeente, maar bijvoorbeeld een rechter bepalen

wie onder deze maatregelen zal vallen. Het wordt daarmee voor de gemeente lastig om te sturen

op de instroom in dergelijke maatregelen.

Het gaat hier veelal om zogenaamde ‘open-einde-regelingen’. De gemeente houdt de plicht

burgers te ondersteunen op genoemde terreinen, een overschrijding van het budget is geen

reden om deze ondersteuning niet te bieden.

Na invoering van nieuwe/aangepaste weten regelgeving, is gebleken dat ook de jurisprudentie

die gaat ontstaan van invloed is op de daadwerkelijke uitvoering en financiën


Uitgangspunt bij de invoering van deze nieuwe taken is dat dit budgetneutraal gebeurt. Dat levert

spanning op, mede gezien bovenstaande punten. Bij ongewijzigd beleid zal er naar inschatting een

tekort ontstaan van ongeveer € 20 miljoen.

In 2014 zal hiervoor beleid (verder) ontwikkeld worden en de invoering van deze taken (verder)

voorbereid worden.

Overige risico’s

De benodigde weerstandscapaciteit aan te houden in de algemene reserve voor overige risico’s

bedraagt € 1,2 miljoen.

Overige risico’s betreft de uitvoering van overige open einde regelingen (bijvoorbeeld

leerlingenvervoer) en ondernemersrisico’s voor bijvoorbeeld zwembaden en Theater de

Voorveghter, renterisico’s enz. Ook juridische risico’s zoals schadeclaims, milieuverontreiniging,

inbaarheid vorderingen en leningen en risico’s uit hoofde van garantiestellingen, rekenen wij tot de

overige risico’s. Wij verwachten geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantiestelling aan

verbonden partijen of uit juridische procedures. Voor deze risico’s wordt dan ook geen

weerstandscapaciteit aangehouden.

Inventarisatie van de weerstandscapaciteit.

Uit het bovenstaande volgt een benodigd weerstandsvermogen van € 9,6 miljoen. Dit bedrag is

samengesteld uit een buffer voor grondexploitaties van € 5,0 miljoen en € 4,6 miljoen voor de andere

risico’s.

De geactualiseerde stand van de algemene reserve is per 1 januari 2014 begroot op € 6,9 miljoen en

bedraagt daarmee rond 72% van de benodigde capaciteit.

Herijking risicoparagraaf en weerstandsvermogen

De benodigde capaciteit voor de andere risico’s ad € 4,6 miljoen is nog gebaseerd op het rapport dat

Deloitte in 2011 heeft uitgebracht.

De komende jaren zullen grote financiële veranderingen voor de gemeente met zich brengen. De

gemeente zal met minder, meer moeten doen. Zoals bekend is het de vraag of de gemeente in staat

zal zijn om de transitie sociaal domein door te voeren met de budgetten die het Rijk naar de

gemeenten gaat overhevelen.

Kortom, deze ontwikkelingen noodzaken tot heroriëntatie op de risico’s en het beleid dat gevoerd

moet worden om deze risico’s te managen


Onderhoud kapitaalgoederen

Wegen, bermen en sloten en kunstwerken

Onder druk van de economische situatie is Hardenberg gedwongen ingrijpende maatregelen te

nemen. Dit gebeurt door kostenefficiënt te werken en te bezuinigen op de gemeentelijke uitgaven.

De gemeente zet alles op alles om met minder middelen haar ambities zoveel mogelijk te behouden

en waar mogelijk te verbeteren. Door efficiënt te werken en slimme coalities te vormen met andere

overheden, private partijen en maatschappelijke groepen, houdt Hardenberg als netwerkregisseur

een effectieve sturing op het behoud en de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid

van de gemeente.

De gemeente heeft als wegbeheerder (op basis van de Wegenwet) de zorgplicht voor

wegverhardingen. Vanuit het beheerbeleid en de beleidsdoelstellingen wordt tweejaarlijks met

behulp van het standaard instrument voor het maken van een beheerplan (CROW-methode) het

gemeentelijke wegennet van Hardenberg geïnspecteerd, beheerd en onderhouden. De

civieltechnische kunstwerken maken onderdeel uit van het wegennet, maar worden afzonderlijk

beheerd en onderhouden.

In de gemeente Hardenberg ligt een gemeentelijk wegennet van zo’n 900 km lang. In haar rol als

wegbeheerder heeft de gemeente de verplichting deze wegen duurzaam en in redelijke staat te

onderhouden. Het onderhoudsbudget is mede leidend voor het opstellen van het

onderhoudsprogramma. Prioritering en afwegingen worden gemaakt op basis van vastgestelde

bestuurlijke uitgangspunten.

Een van de doelstellingen uit het meerjarig programma van de gemeente is het bevorderen van een

veilige en leefbare woonomgeving, met als ambitie een fysieke leefomgeving die schoon, heel en

veilig is. In dat kader streeft het college naar een goede balans tussen de vraag naar onderhoud aan

gemeentelijke wegen, esthetische waarden en de beschikbare (financiële) middelen. Het beheer en

onderhoud van wegen begint met het bewust ontwerpen van de infrastructuur en de keuze voor

duurzame materialen van hoge kwaliteit. Als het gaat om het onderhoud aan wegen, geldt zoveel

mogelijk een integrale aanpak. Dit betekent dat onderhoud zoveel mogelijk gecombineerd wordt met

andere werkzaamheden, bijvoorbeeld riolering en herinrichtingsprojecten.

De gemeente Hardenberg beschikt over een gecertificeerd geautomatiseerd wegbeheersysteem. Dit

systeem geeft de basissignalen af voor de te nemen onderhoudsmaatregelen. Het systeem wordt

gevoed met kwaliteitsbeoordelingen van de wegverharding uit het “veld”. Daarnaast zijn alle wegen

in Hardenberg gecategoriseerd om een juiste prioritering voor het onderhoud te kunnen bepalen.

Ook meldingen over het wegennet en maatschappelijke en politieke signalen spelen een rol bij de

keuzebepaling en prioritering bij het opstellen van het onderhoudsprogramma. In 2013 is het gehele

wegennet onderworpen aan een globale kwaliteitsinspectie op basis waarvan een nieuw

meerjarenprogramma groot onderhoud 2014/2016 is opgesteld.


Als gevolg van bezuinigingstaakstellingen zijn er structureel maatregelen getroffen die ook het

onderhoudsbudget voor wegen treffen, waar onder:

geen compensatie voor de uitbreiding van het areaal en bezuinigingen in voorgaande jaren

hebben geleid tot een verlaging van het onderhoudsbudget.

met ingang van 2014 wordt rekening gehouden met een verlaging van het onderhoudsbudget

totaal 2,25% als bezuinigingstaakstelling. Bij het opstellen meerjarenprogramma zal hier rekening

mee worden gehouden.

Vanuit het programma opwaardering woonomgeving is € 268.000 gereserveerd voor het

opwaarderen van de Oranjebuurt te Dedemsvaart in combinatie met nieuwbouw door De Veste.

Naar verwachting wordt deze reservering in 2014 besteed. Uitstel is een gevolg van de nieuwbouw

van de woningen en een appartementencomplex en afstemming met andere ontwikkelingen in het

centrum van Dedemsvaart. Bij alle woonstraten in deze buurt worden in samenspraak met de

bewoners verbeteringen gerealiseerd die verder gaan dan uitsluitend aanpassen van de

verhardingen. De gehele openbare ruimte wordt in de discussie betrokken. Ook de sociale

leefbaarheid in de woonstraten wordt in beeld gebracht, hierbij is ook de Stuw betrokken.

Kunstwerken

Alle kunstwerken zijn aan een kwaliteitsinspectie onderworpen en zijn opgenomen in een

beheersysteem. Op basis hiervan zal een strategische “onderhoudsvisie kunstwerken” worden

opgesteld en ter vaststelling aan de raad worden voorgelegd. Deze visie vormt de leidraad voor de

onderhoudsaanpak in de komende jaren. In 2014 kan een meerjarig onderhoudsprogramma worden

opgesteld. Mede afhankelijk van de kosten in relatie tot de beschikbaar gestelde middelen kan het

onderhoud worden uitgevoerd.

Openbare Verlichting

Verlichting draagt bij aan een sociaal veilige, verkeersveilige en een leefbare situatie. Openbare

verlichting hangt samen met andere beleidsterreinen zoals het milieu, energie en openbaar groen.

Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en in toenemende mate energie-aspecten een belangrijke rol.

Het is voor de openbare verlichting van belang om een goede kwaliteit te hebben met minimaal

energieverbruik en tegen aanvaardbare kosten. De gemeente maakt voor haar energievoorziening

van de openbare verlichting, riolering en gebouwen, gebruik van groene stroom.

Voor het beheer wordt gebruik gemaakt van een geautomatiseerd beheerprogramma. Met dit

systeem worden de onderhoudsmaatregelen, de planningen en begrotingen gemaakt. Aan de hand

van het beleidsplan openbare verlichting wordt het verlichtingsniveau bij nieuwe werken bepaald.

Het gemeentelijke beleid voor openbare verlichting staat beschreven in het beleidsplan openbare

verlichting. In het beleidsplan “LED op het licht op straat” wordt een beeld geschetst van de huidige

situatie betreffende de openbare verlichting in de gemeente Hardenberg, worden achtergronden en

uitgangspunten toegelicht. Deze worden vertaald naar normeringen en kostenindicaties. Het nieuwe


beleid is tot stand gekomen in samenspraak met bewoners, belangenorganisaties en hiërarchiek

hogere wegbeheerders.

Het betreft een driesporenbeleid:

1. Kwalitatief toereikend onderhoud

2. Nieuwe installaties energiezuinig

3. Innovatief vervangen en soms verwijderen openbare verlichting

In 2013 is een begin gemaakt met uitvoeringsopdrachten, waaronder het houden van diverse pilots

om ervaring op te doen met thema’s als behoud van donkerte en het voorkomen van lichthinder.

Belangrijke aspecten zijn verduurzamen door ombouw, energiebesparing door toepassing van

nieuwe (led)technieken en dynamische verlichten waar dat mogelijk en verantwoord is. In 2013 is

een vervangingsplan (1e fase € 500.000) vastgesteld op basis waarvan in de komende jaren gefaseerd

sterk verouderde verlichting wordt vervangen.

Het systeem van groepsremplace bij vervanging van lampen wordt in de komende jaren gefaseerd

aangepast op de langere levensduur van nieuwe ledlampen.

In 2013 zijn de voorbereidingen getroffen om te komen tot een nieuwe aanbesteding van het

onderhoud aan de installaties in de komende jaren. Het onderhoud wordt in één bestek samen met

het areaal in Ommen voor meerdere jaren aanbesteed.

Wat willen we bereiken/waarborgen?

Op niveau brengen en houden van de verlichting door ombouw naar duurzame installaties

Bij nieuw werk toepassen van de praktijkrichtlijn ROVL 2011

Reduceren van het energieverbruik van de openbare verlichting.

Vervangen van verouderde verlichting op basis van het vervangingsplan openbare verlichting en

binnen de context van beschikbare middelen

Riolering

Eind 2013 is de raad van de gemeente Hardenberg voorgesteld het verbrede gemeentelijke

rioleringsplan (vGRP) vast te stellen voor de periode 2014-2018. Dit is een strategisch document

waarin de beleidsvoornemens, de maatregelen en de kosten voor het rioolstelsel voor een bepaalde

planperiode worden beschreven. In het vGRP wordt vooralsnog uitgegaan van het voortzetten van de

huidige beleidslijn (sober en doelmatig).

De gemeentelijke riolering is één van de belangrijkste voorzieningen voor de bescherming van de

volksgezondheid en het milieu. Ook heeft riolering een belangrijke functie als het gaat om het

tegengaan van wateroverlast in de openbare ruimte. Om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor

het doelmatig inzamelen en transporteren van afvalwater, moet de gemeente beschikken over een

actueel vGRP.


Verbrede Gemeentelijk Rioleringsplan

In het vGRP is naast de reguliere zaken rekening gehouden met de Wet Gemeentelijke Watertaken.

De gemeenten hebben naast de zorgplicht voor afvalwater ook de zorgplichten voor gronden

regenwater.

In 2012 heeft Hardenberg een eigen grondwaterbeleid opgesteld. In 2013 is gestart met meten en

monitoren van de grondwaterstand. Dit gebeurt samen met de partners in de samenwerking

(afval)waterketen.

Het waterloket is sinds 2012 operationeel en onderdeel van het KCC (Klant Contact Centrum). Het

doel van het waterloket is dat de gemeente alle vragen op het gebied van water beantwoordt of

doorzet naar de juiste instantie. De inwoner heeft zo één aanspreekpunt voor water.

Daar waar zich kansen voordoen om werk met werk te maken met infrastructurele projecten wordt

regenwater afgekoppeld van het vuile water. Het gaat om investeringen in toekomstbestendige,

duurzame oplossingen waarin we mee kunnen liften met infrastructurele- en stedenbouwkundige

maatregelen. Concreet denken we hierbij aan het masterplan Dedemsvaart en de centrumroute in

Hardenberg.

In 2013 is een nieuw afvalwaterakkoord afgesloten tussen de gemeente Hardenberg en al haar

waterschappen. Het doel is om gezamenlijk afspraken vast te leggen zodat vanuit ieders

verantwoordelijkheid de afvalwaterketen wordt beheerd als ware het één systeem met één

beheerder. Dit valt samen met de ontwikkelingen van het landelijk Bestuursakkoord Water inzake de

doelmatigere afvalwaterketen.

Samenwerking gemeente en waterschap Velt en Vecht

We worden ons steeds bewuster van de ruimte die nodig is voor water. In droge tijden hebben we

water nodig en in natte tijden willen we geen natte voeten krijgen. Het waterkwantiteits- en

waterkwaliteitsbeheer in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het waterschap. De

maatregelen vinden allen plaats in de openbare ruimte en bieden kansen voor bijvoorbeeld

recreatieve ontwikkelingen. Om alle belangen goed te behartigen en de uitvoeringsprocessen zo vlot

mogelijk te doorlopen zijn we intensief gaan samenwerken met waterschap Velt en Vecht. Eén van

de eerste opdrachten voor dit samenwerkingsverband is de realisatie van het Vechtpark. Eind 2011 is

na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude Radewijkerbeek, van het

Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 is het volgende deelgebied, Monding Molengoot, opgeleverd. Ook

in 2013 is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum Uiterwaard. Deze voorbereiding

loopt door tot in het voorjaar van 2014. De uitvoering daarvan start mogelijk in 2014. Deze projecten

worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht.

Samenwerking waterketen

Onze visie op samenwerking is dat wij ons gezamenlijk committeren aan de doelen van

samenwerking vanuit de overtuiging dat we in deze maatschappelijke opgave samen veel meer

kunnen bereiken dan ieder afzonderlijk. Daarbij staan kostenoptimalisatie en kwaliteit voor burger,

bedrijven en leefomgeving centraal. Vertrekpunt voor onze visie en ambities is dat het na te streven


besparingsdoel voor onze regio van € 2 miljoen per jaar in 2020 altijd in samenhang wordt bezien

met kwaliteit, kwetsbaarheid en duurzaamheid.

De kosten van de afvalwaterketen zullen het komende decennium verder stijgen, omdat de

waterpartners voor grote opgaven staan: vervangingsinvesteringen, opvangen van de gevolgen van

klimaatverandering etc. Mede door samenwerking moet deze kostenstijging zoveel mogelijk worden

voorkomen (“minder meer”). De doelstelling voor gemeenten en waterschap is om de voorziene

kostenstijging te beperken. De besparing moet in 2020 zijn bereikt en wordt gemeten ten opzichte

van 2010.

Riolering

Inmiddels is er van een aantal kernen een volledig beeld van de onderhoudstoestand van het

rioolstelsel. De uitvoering van de herstelwerkzaamheden zal in de komende jaren worden

uitgevoerd, de gemeenteraad heeft hiervoor € 3.500.000 beschikbaar gesteld.

Openbaar groen

Het onderhoud van het openbaar groen valt te onderscheiden in verzorging en technisch onderhoud.

Om het groen een verzorgd uiterlijk te geven worden onderhoudsmaatregelen als

onkruidbeheersing, gras maaien en het knippen van hagen en randen uitgevoerd. Om over een

langere periode een goede technische staat en levensduur van het groen te waarborgen worden

volgens een bepaalde planning bomen gesnoeid en beplantingsvakken uitgedund of verjongd. Een

belangrijk deel van het verzorgingsonderhoud en het snoeien/dunnen van beplantingsvakken is op

basis van een groenbestek uitbesteed aan het WSW-bedrijf Larcom. Het algehele onderhoudsniveau

komt sinds jaren overeen met niveau B (basis) volgens de systematiek van het handboek

beeldkwaliteit van de CROW, alhoewel dit niet wordt gemonitord.

De bezuinigingen, als gevolg waarvan m.i.v. 2014 het budget drastisch wordt gekort, nopen tot een

andere aanpak van het groenonderhoud en een andere wijze van inzet van de WSW. Het

groenbestek met kwaliteitseisen zal daarbij plaatsmaken voor een budgetafhankelijke inhuur van

capaciteit, waarbij de WSW-medewerkers rechtstreeks door de Bestuursdienst Ommen –

Hardenberg (BOH) zullen worden aangestuurd. Deze budgetafhankelijke aanpak levert waarschijnlijk

een belangrijk efficiëntievoordeel op waardoor e.e.a. niet per definitie hoeft te leiden tot een

merkbaar lager onderhoudsniveau. Desalniettemin kan bij deze budgetgestuurde aanpak het

vertrouwde onderhoudsniveau niet worden gegarandeerd. Het risico, dat in bepaalde situaties of

extreme omstandigheden (bijvoorbeeld een periode met extreem groeizaam weer) het algehele

onderhoudsbeeld uitkomt op niveau C (laag) neemt toe.


Snippergroen

In 2014 zullen we het proces te komen tot uitgifte van snippergroen continueren. Het dagelijks

beheer van alle (bestaande en geverifieerde) contracten met betrekking tot snippergroen wordt door

het cluster Gebouwen en Gronden geactualiseerd. Ook worden zowel administratief als op locatie in

gebruik genomen stukken (snipper-)groen geïnventariseerd. Het gaat over enkele honderden

objecten. Daarnaast wordt er actief gehandeld om bewoners percelen aan te bieden die in

aanmerking komen voor in gebruikgeving / verkoop.

Begraafplaatsen

De Gemeente Hardenberg beheert zeven begraafplaatsen. Het beheer valt uiteen in enerzijds

dienstverlening op grond van de Wet op de lijkbezorging, te weten uitgifte van graven en uitvoeren

van begravingen en anderzijds de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden, met als doel de

begraafplaatsen een goed verzorgde indruk te geven.

Hoewel gestreefd wordt naar een 100% kostendekkendheid van de tarieven, wordt een belangrijk

deel van het onderhoud gefinancierd uit de algemene middelen. Dit vindt zijn oorzaak in het feit dat

het grootste deel van het areaal wordt bezet door graven met langlopende (‘eeuwigdurende’)

grafrechten, waarvoor geen kosten meer bij de rechthebbenden in rekening kunnen worden

gebracht. Uitgangspunt van het beleid is, dat geen areaaluitbreiding meer zal plaatsvinden, maar dat

door middel van grafruiming een cyclus ontstaat van hergebruik van de reeds aanwezige

grafruimten.

De financiële dekking van de begraafplaatsen steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van

begraafrechten, welke afhankelijk is van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen.

Deze zijn geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde, doch kunnen ten gevolge van

demografische ontwikkelingen (sterftecijfer, aandeel crematie) sterk fluctueren.

Gemeentelijke gebouwen

Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk om

het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste uitstraling

en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de ontwikkeling van de

onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt. Deze scenario’s zullen ter

besluitvorming worden voorgelegd.

Vanaf 2011 is het energiebeheer bij het team Infrastructuur, Gebouwen en Gronden van de afdeling

Openbaar Gebied neergelegd. In 2012 en 2013 is geïnvesteerd om het energieverbruik gunstig te

beïnvloeden (o.a. zonnepanelen) bij een aantal grote projecten. Tevens is een onderzoek gestart naar

mogelijkheden de monitoring van het energieverbruik te optimaliseren. De verwachting is dat in

2014 concrete maatregelen getroffen kunnen worden waarmee het energieverbruik efficiënter

gemonitord en geanalyseerd kan worden en de hele gebouwenportefeuille zal worden

geoptimaliseerd.


Concreet zullen in 2014 de huidige energiemeters vervangen zijn door zogenaamde “slimme” meters

(zie ook programma Groene ruimte, onderdeel duurzaamheid) en zal gestart zijn met de uitvoering

van de meeste voorgestane maatregelen. Ook met gebruikers van het gemeentelijk vastgoed zullen

afspraken worden gemaakt tot een energiezuiniger gebruik. Dit zal in 2015 moeten resulteren in 10%

besparing op energie ten opzichte van het gebruik eind 2013.


Bedrijfsvoering

Verwezen wordt naar de begroting van de Bestuursdienst Ommen Hardenberg.

In aanvulling daarop is het volgende van belang.

In het voorjaar van 2013 heeft de bestuursdienst Ommen-Hardenberg een aantal financiële

voorstellen voorbereid ter besluitvorming in de beide gemeenteraden en het Algemeen Bestuur van

de bestuursdienst. Daarbij zijn ook voorstellen opgenomen ten aanzien van vervangingsinvesteringen

en nieuw beleid. Deze voorstellen zullen eind oktober door het AB in concept, indien akkoord,

worden vastgesteld en aan de raden van beide deelnemende gemeenten worden voorgelegd ter

zienswijze. Daarna kan definitieve besluitvorming in het AB van december plaatsvinden. Eventuele

financiële doorwerking naar de gemeenten zal dan in de 1e berap 2014 van de beide gemeenten

worden verwerkt.

Toelichting op bijdrage voor frictiekosten

Bezuinigingen zijn onmogelijk – met name waar het de bedrijfsvoering van de bestuursdienst betreft

– zonder frictiebudget beschikbaar te stellen. Bij de vaststelling van de bezuinigingen is besloten om

hiervoor € 4,1 miljoen beschikbaar te stellen. Dit bedrag is nodig voor:

2014 2015 2016 Totaal Frictiekosten 375.000 1.500.000 1.500.000 3.375.000 Kwaliteitsbudget 187.500 187.500 187.500 562.500 mobiliteitsfunctionaris 46.875 46.875 46.875 140.625

Totaal 609.375 1.734.375 1.734.375 4.078.125

Gezien de forse personele taakstelling, te weten 64,5 fte de komende jaren, en de strakke

tijdsplanning waarin een en ander gerealiseerd moet worden, zal maximaal ingezet moeten worden

op mobiliteit. Waarbij sprake zal zijn van zowel interne als externe mobiliteit. Frictiebudget is

benodigd om mobiliteit bevorderende maatregelen te kunnen financieren en tevens in te zetten als

loonsuppletie. Medewerkers moeten (gedeeltelijk) vrijgesteld worden van werkzaamheden om zich

te kunnen richten op mobiliteitsinspanningen.

De afgelopen jaren is er zowel binnen de gemeente Hardenberg als de gemeente Ommen al sprake

geweest van formatiereductie als gevolg van bezuinigingen, waarbij ‘geen gedwongen ontslag’ als

uitgangpunt gehanteerd is. Om de formatiereductie te kunnen realiseren zijn veelal in eerste

instantie gesprekken gevoerd met medewerkers die binnen afzienbare tijd de pensioengerechtigde

leeftijd zouden bereiken en tevens zijn daar waar mogelijk tijdelijke contracten beëindigd. Deze

‘quick wins’ zijn dus reeds ingezet en bij komende bezuinigingen zal deze groep derhalve beperkt zijn.


Daarnaast was de arbeidsmarkt ten tijde van de looptijd van “de Toekomst tegemoet” in vele

opzichten gunstiger dan de huidige arbeidsmarkt. Mensen hebben meer ondersteuning nodig bij het

vinden van een andere baan en veelal is aanvullende opleiding benodigd.

Het daadwerkelijk realiseren van de benodigde mobiliteit zal daarom veel inzet en tijd gaan kosten.

Begeleiding bij loopbaantrajecten en investeringen in opleidingen zijn kosten die uit het frictiebudget

betaald moeten worden

Het aantal medewerkers dat direct te maken krijgt met de gevolgen van de bezuinigingen, zoals

verwoord in “Tegen de stroom in”, is fors. Daarom wil de BOH een mobiliteitscentrum ‘Van werk

naar werk’ inrichten. Doel van het mobiliteitscentrum is in het kader van goed werkgeverschap

medewerkers optimale ondersteuning te bieden ten aanzien van duurzame van werk naar werk

begeleiding.

Cruciaal in deze is de rol van de mobiliteitscoördinator. Hij/zij is de motor achter het

mobiliteitscentrum. De mobiliteitscoördinator is specialist op dit vakgebied en is in staat mensen te

motiveren en te resultaatgerichte afspraken te maken over het mobiliteitstraject. Zonder strakke

sturing is het onmogelijk de gewenste mobiliteit te realiseren.

De voorliggende bezuinigingen zal de werkwijze binnen de BOH gaan raken. Taken worden versoberd

uitgevoerd als gevolg van de personeelsreductie maar de kwaliteit zal hier niet onder mogen leiden.

Dit vereist een strakke sturing, meer gericht op output. Het is daarom noodzakelijk dat parallel aan

de bezuinigingen kwaliteitsverbeteringsprocessen opgestart moeten worden voor het blijvende

personeel. Dit om ervoor te zorgen dat het personeel voldoende geëquipeerd is om de taken op de

gewenste manier uit te kunnen voeren. Het vereist andere competenties en daarvoor zullen

trajecten opgestart moeten worden.

Het spreekt voor zich dat het college van Hardenberg wel als voorwaarde aan de BOH zal stellen dat

de middelen niet eerder beschikbaar gesteld worden nadat de uitvoeringsplannen besproken en

vastgesteld zijn door het DB/AB. Tevens zal periodiek gerapporteerd moeten worden aan het DB/AB

met betrekking tot de besteding van het frictiebudget.


Verbonden partijen

Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een

bestuurlijk én een financieel belang heeft. Een financieel belang is aanwezig wanneer een ter

beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement, dan wel als financiële

aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt (artikel 1 van

het Besluit begroting en verantwoording). Bestuurlijk belang is aanwezig, indien er zeggenschap

bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie.

Gemeenschappelijke regelingen

GGD IJsselland

Zwolle

Rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling

Betrokkenen partijen De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Hattem, Heerde,

Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland,

Zwartewaterland, Zwolle.

Bestuurlijk belang Deelname in Algemeen Bestuur

Programma Kwetsbare groepen

Bijdragen aan gemeente-

lijke doelstellingen

de GGD IJsselland aan de ontwikkeling van een veilige en gezonde

regio waarin het goed leven, wonen, werken en recreëren is.

Begrote bijdrage 2014 € 979.658

Risico’s, kansen en

ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Veiligheidsregio IJsselland

Zwolle


Betrokkenen De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Ommen,

Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland,

Zwolle.

Bestuurlijk belang Deelname in algemeen bestuur

Programma Veiligheid en openbare ruimte

Bijdragen aan gemeente-

lijke doelstellingen

De veiligheidsregio beschermt de inwoners van onze gemeente

beschermen tegen de risico`s van branden, rampen en crises. Dat

gebeurt door samen te werken en te zorgen dat we, steeds beter,

voorbereid zijn op het bestrijden van rampen.



ontwikkelingen

Geen bijzonderheden


Unit Sociale Recherche

Zwolle


Betrokkenen De gemeenten Dalfsen, Dronten, Hardenberg, Hattem, Kampen,

Ommen, Olst-Wijhe, Zwartewaterland, Zwolle.



Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Het doel van de regeling is het inrichten van een

samenwerkingsverband met betrekking tot het voorkomen en de

opsporing van fraude met de door de gemeente uit te voeren sociale

zekerheidsregelingen



ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Bestuursdienst Ommen –

Hardenberg


Betrokkenen gemeenten Ommen en Hardenberg.


Programma n.v.t.

Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

De bestuursdienst is 1 juli 2012 gestart. De BOH is ontstaan door

samenvoeging van de ambtelijke organisaties van de gemeenten

Ommen Hardenberg. De BOH heeft als taak de uitvoering van de

taken als opgenomen in de begrotingen van de beide gemeenten.

Begrote bijdrage 2014 € 34.101.819


ontwikkelingen

Hardenberg is voor 75% risicodrager voor het exploitatieresultaat.

Voor 2015 en verder is een bezuinigingstaakstelling van kracht in de

bestuursdienst van 3,5 miljoen, waarvan € 2,6 miljoen ten behoeve

van de gemeente Hardenberg.


Deelname in verenigingen en stichtingen

Stichting LOC+

Hardenberg

Rechtsvorm Stichting (beherend vennoot C.V. Beheersmaatschappij LOC+)

Betrokkenen De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college.

Bestuurlijk belang Vertegenwoordiging in het bestuur en voor 53,27% risicodrager

exploitatieresultaat.

Programma Externe oriëntatie

Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Het LOC in Hardenberg is een multifunctioneel gebouw waarin een

grote verscheidenheid aan bewoners is gehuisvest op het gebied

van cultuur, onderwijs en werk. De opzet van het gebouw is gericht

op samen werken en samen wonen.

Betaald in 2012 € 1.369.000 aan huren en diensten


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Stichting Werk en Scholing

NO Overijssel

Hardenberg

Rechtsvorm Stichting

Betrokkenen De gemeenten Hardenberg en Ommen

Bestuurlijk belang Vertegenwoordiging in het bestuur



Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

De Stichting Werk & Scholing zorgt in de regio Noord Oost

Overijssel voor de uitvoering van diverse vormen van gesubsidieerde

arbeid. SWS ondersteunt mensen die weinig of geen werkervaring

hebben, die moeite hebben met het vinden en houden van een

baan, mensen die een achterstand hebben opgelopen door ziekte of

andere problemen.


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden


Euregio

Gronau/ Enschede

Rechtsvorm Vereniging

Betrokkenen 131 Duitse en Nederlandse gemeenten en Duitse 'Kreise'.

Bestuurlijk belang Vertegenwoordiging in Euregioraad

Programma Externe Oriëntatie

Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

De Euregio wil een bijdrage leveren aan de welvaart en het welzijn in

het grensgebied en het bevorderen van wederzijdse begrip tussen

de mensen. De Euregio houdt daarbij rekening met mogelijke

culturele verschillen tussen de Nederlandse en Duitse samenleving.

Begrote bijdrage 2014 € 20.801 (is gelijk aan 2013)


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Vereniging van

Nederlandse Gemeenten

Den Haag

Rechtsvorm Vereniging

Betrokkenen Alle gemeenten

Bestuurlijk belang Vertegenwoordiging in ledenvergadering en zitting in VNG

commissie gemeentefinanciën.

Programma Externe Oriëntatie

Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Belangenbehartiging van alle gemeenten bij andere overheden.

Tweede Kamer, Kabinet en maatschappelijke organisaties zijn

belangrijke gesprekspartners. Advisering aan alle leden over actuele

ontwikkelingen (pro actief) en advisering aan individuele leden (op

verzoek). De platformfunctie wordt uitgeoefend via de VNG-

commisie, Provinciale Afdelingen, congressen, studiedagen en

ledenraadplegingen. De gemeente Hardenberg is ook lid van de

VNG afdeling Overijssel.

Begrote bijdrage 2014 € 76.522 (is gelijk aan 2013)


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden


Aandeelhouderschappen in vennootschappen

Beheersmaatschappij

LOC+

Hardenberg

Rechtsvorm Commanditaire vennootschap

Betrokkenen De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college.

Bestuurlijk belang Deelname als commandite voor 53,27% in eigendom opstallen.

Programma Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen

Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

De CV beheermaatschappij LOC+ draagt namens eigenaren en

bewoners zorg voor de inrichting en instandhouding van een

professionele facilitaire beheerorganisatie die zich richt op

(facilitaire) ondersteuning van de primaire processen van de

bewoners.

Begroot aandeel resultaat

2014

€ 602.000

Overige Kapitaalverstrekking ultimo 2012 € 13,54 miljoen.


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

N.V. Bank Nederlandse

Gemeenten

Den Haag

Rechtsvorm Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)

Betrokkenen Nederlandse overheden (50% rijk/ 50% gemeenten, provincies en

waterschappen)

Bestuurlijk belang 64.935 aandelen is 0,117% stemmen in de Ava


Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Het behoud van substantiële marktaandelen in het

Nederlandse publieke en semi-publieke domein en het behalen van

een redelijk rendement. Voorwaarden voor het realiseren van de

doelstellingen zijn het handhaven van de excellente

kredietwaardigheid, het behoud van een scherpe inkooppositie en

een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering.

Begrote dividenduitkering

2014

€ 85.000


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden


Enexis Holding N.V.

’s-Hertogenbosch


Betrokkenen Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.



Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Wij stellen alles in het werk om het vertrouwen van onze klanten,

medewerkers, aandeelhouders en maatschappij te verdienen om

daarmee een leidende rol te spelen in het faciliteren van (een

duurzame) energievoorziening.


2014

€ 50.000

Overige deelnemingen als

gevolg van verkoop Essent

Door een deelneming in Vordering op Enexis B.V. is Enexis ultimo

2009 een achtergestelde leningen verstrekt van € 1.166.387. Door

een deelneming in Verkoop Vennootschap B.V. bestaat ultimo 2009

een vordering € 518.394. Op deze vordering is ook een voorziening

genomen die in mindering is gebracht. Verder neemt de Gemeente

Hardenberg nog deel in CBL Vennootschap B.V. en in Claim Staat

Vennootschap B.V.


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Attero Holding N.V.

Arnhem





Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Attero is actief in de grootschalige verwerking van afval. Daarbij

staat de omzetting van afval in een nuttig product (energie,

compost, grondstof en bouwstof) centraal. Wij richten ons daarbij

op het terugwinnen van herbruikbare grondstoffen en de productie

van duurzame energie.


2014

€ 5.000


ontwikkelingen

Inzet is dat Attero op termijn verkocht wordt.


Publiek Belang

Elektriciteitsproductie B.V.

’s-Hertogenbosch

Rechtsvorm Besloten vennootschap




Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Middels Energy Resources Holding B.V., opgenomen in deze

deelneming, zijn de oud-aandeelhouders van Essent voor 50%

eigenaar van de aandelen van N.V. Elektriciteits-

Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ


2014

€ 0


ontwikkelingen

De aandeelhouders mogen van de Hoge Raad hun 50%

aandelenbelang niet overdragen aan RWE. De kerncentrale in

Borssele moet in handen van publieke organen blijven. Er loopt nog

een bodemprocedure.

N.V. Rendo Holding

Meppel


Betrokkenen Gemeenten Hoogeveen, Meppel, Staphorst, Zwartewaterland,

Steenwijkerland, Coevorden, Hardenberg, Westerveld en De

Wolden

Bestuurlijk belang 57 aandelen is 5,75% stemmen in de Ava


Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

N.V. RENDO Holding streeft er naar om haar huidige sterke positie

als energienetwerk-organisatie voortdurend te verbeteren. Waar

mogelijk probeert zij in niches in de energiemarkt een

toonaangevende speler te worden. De nabijheid van het eigen

betrouwbare en veilige energienetwerk is steeds weer het

vertrekpunt. Daarnaast wordt duurzaamheid een steeds

belangrijker thema. Belangrijke bedrijfswaarden zijn: een snelle

response, laagdrempeligheid en duurzaam ondernemen.


2014

€ 400.000


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden


Vitens N.V.

Utrecht


Betrokkenen Provincies en gemeenten in Friesland, Overijssel,

Flevoland, Drenthe, Utrecht, Noord-Holland en Gelderland



Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Vitens bestaat uit meer dan 1.700 mensen die zich verbonden voelen

door een passie voor water. Zij werken voortdurend aan het winnen,

zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit, omdat ze

weten dat 5,4 miljoen klanten daar blindelings op vertrouwen.


2014

€ 160.000

Overige Achtergestelde lening Vitens € 2.484.000 per ultimo 2012


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

N.V. Rova Holding

Zwolle


Betrokkenen Gemeente Dalfsen, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, Olst-

Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Twenterand, Zwartewaterland,

Zwolle, Meppel, Steenwijkerland, Urk, Amersfoort, Aalten, Oost

Gelre, Winterswijk en Apeldoorn

Bestuurlijk belang 816 aandelen A is 9,54% stemmen in de Ava

Programma Wonen

Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Voortdurend wordt gestreefd naar optimalisatie in drie centrale

thema’s, te weten: duurzaamheid (verbetering milieurendement;

bijdrage aan gemeentelijke klimaatdoelstellingen), financiën (lagere

tarieven voor de burgers; dus geen winstmaximalisatie) en

maatschappij (een leefbare omgeving voor wonen en werken).


2014

€ 350.000

Ontwikkelingen De aandelen van de v.m. Regio IJssel-Vecht zijn overgeheveld naar

gemeenten. De gemeente heeft er daardoor per 1 januari 2010 90

stuks aandelen bij gekregen. Daarnaast wordt het bedrag van de

achtergestelde lening verhoogd met € 157.000 tot € 1.425.000


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden


N.V. Wadinko

Zwolle


Betrokkenen De gemeenten Hellendoorn, Hof van Twente, Borne, Dalfsen,

Deventer, Dinkelland, Hardenberg, Meppel, Olst-Wijhe, Ommen,

Steenwijkerland, Tubbergen, Westerveld, Zwartewaterland, Zwolle,

Kampen, Losser, Noordoostpolder, Raalte, Rijssen-Holten,

Staphorst, Twenterand, Urk, Wierden en Provincie Overijssel.


Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Wadinko is een regionale participatiemaatschappij, die de

bedrijvigheid - en daarmee de werkgelegenheid - wil bevorderen in

Overijssel, de Noord-Oostpolder en Zuidwest Drenthe.


2014

€ 68.000


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Cogas Holding NV

Almelo


Betrokkenen Gemeente Almelo, Borne, Dinkelland, Hardenberg, Hof van Twente,

Oldenzaal, Tubbergen, Twenterand, Wierden.

Bestuurlijk belang 650 aandelen is 12,8 % stemmen in de Ava


Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

Cogas wil een belangrijke rol spelen in het voor de klant toepasbaar

maken van nieuwe technieken op het gebied van communicatie en

(duurzame) energie.

Aantal aandelen 650 stuks aandelen


2014

€ 1.300.000


ontwikkelingen

In 2012 is een extra dividend van € 3.250.000 als gevolg van de

verkoop van COGAS Kabel.


Verkoop Vennootschap

B.V.

(ASA risicofonds)

Den Bosch

Rechtsvorm Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd)




Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen

In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende

aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter

verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE

bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de

verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een

aparte bankrekening zal worden aangehouden.

De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze

claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld.


2014

€ 0


ontwikkelingen

Geen bijzonderheden.

CBL Vennootschap B.V.

(ASA risicofonds)

Den Bosch





Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen










2014

€ 0


ontwikkelingen



Vordering op Enexis B.V.

(ASA risicofonds)

Den Bosch





Bijdragen aan

gemeentelijke

doelstellingen










2014

€ 0


ontwikkelingen



Grondbeleid

In maart 2013 is in de Crisisupdate Grondbedrijf besloten tot bijstelling van de programmering

woningbouw en bedrijventerreinuitgifte. Deze bijstelling van de programmering, gecombineerd met

de afwaardering van gronden die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht, heeft

tot gevolg dat er voor € 21,6 miljoen benodigd is als aanvullende voorzieningen ten behoeve van het

grondbedrijf. Bestaande uit een afwaardering van € 17,6 miljoen op gronden en een daling van het

resultaat door het herijken van de programmering van € 4,0 miljoen.

Als gevolg van de stelselwijziging en de herprogrammering voorkomende uit de Crisisupdate 2012,

zijn de grondexploitaties ingrijpend gewijzigd. In de Nota Grondexploitatie 2013, die u gelijk met deze

begroting is aangeboden, is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van zaken van

alle grondexploitaties, voorzieningen en de Algemene Reserve Grondbedrijf.

Verkopen 2013 & 2014

Woningbouw

De crisis heeft ertoe geleid dat er een verschil is ontstaan tussen de verwachte vraag en het

Hardenbergse woningbouwprogramma. In absolute aantallen is het programma begin 2013 daarom

aangepast. De aanpassing is vertaald naar de individuele projecten. De afname van het aantal

woningbouwtransacties ligt op een laag peil en dit geldt ook voor het daadwerkelijk aantal verkochte

kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse voor nieuwbouw. Ondanks het

ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de stap tot aankoop van een kavel

nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid ontbreekt. In de meeste situaties is de

verkoop van de bestaande woning bepalend voor de aankoop van een kavel. Voor een aantal kernen

geldt dat de geprogrammeerde aantallen waarschijnlijk niet gehaald zullen worden.

Voor het Centrumplan Dedemsvaart stond voor 2013 een uitgifte van 37 woningen

geprogrammeerd. Op verzoek van en na overleg met de ontwikkelaar zal deze afname in 2014

plaatsvinden.

Op basis van gemaakte bouwclaimafspraken zijn in totaal 107 kavels aangeboden. Daarvan zijn er 88

aangeboden aan aannemers en 19 aan woningbouwcorporatie(s).

Deze kavels zijn op basis van de historisch gesloten contracten aangeboden. In de loop van 2013

komt er meer duidelijkheid over de nakoming van de gemaakte contract afspraken.

Voor 2014 wordt uitgegaan van de verkoop van 46 kavels ten behoeve van de woningbouw. Op basis

van hetgeen is aangeboden kan dit aantal gerealiseerd worden.


Bedrijventerrein

Bij de herijking van het programma is besloten met Heemserpoort in Hardenberg en Rollepaal Oost

in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer meer duidelijkheid bestaat over de

marktontwikkelingen. De overige terreinen zoals Broeklanden, Broeklanden de Kop, Haardijk I&II,

Katingerveld, Moeshoek en de Steenmaat zijn in uitgifte. In samenhang met de situatie op de

woningmarkt worden er beperkt woon/werkkavels verkocht. Voor wat betreft de uitgifte van kavels

op bedrijventerrein Katingerveld wordt gewerkt met het cash-flowprincipe, waarbij de kosten zoveel

mogelijkheid worden afgestemd op de opbrengsten.

Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke

vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een

interessante vestigingslocatie. Dit blijkt ook uit een aantal geïnteresseerde kandidaten voor de

afname van grote percelen.

Voor 2014 is de fasering naar beneden bijgesteld. De fasering voor 2014 gaat uit van de verkoop van

verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5 ha.

Bestaand onroerend goed

In 2013 zijn enkele bestaande woningen verkocht. In 2014 zal de verkoop verder worden

gecontinueerd en zal nog intensiever worden ingezet op de verkoop van overige opstallen.

Grondprijzen

Woningbouw

De grondprijzen in de gemeente Hardenberg zijn afhankelijk van de locatie en het woningtype en

variëren van € 125 per m2 (exclusief BTW) voor goedkope woningen tot € 190 per m2 voor duurdere

woningen. Voor appartementen wordt de prijs veelal op basis residuele berekening bepaald. Sociale

huurwoningen kennen een vaste kavelprijs van € 10.870 voor de eerste 150m2. Meerdere m2

worden afgerekend naar marktconforme prijzen in het desbetreffende plan.

Bedrijventerrein

De grondprijs voor bouwgrond op het bedrijventerreinen binnen de gemeente Hardenberg varieert

op dit moment van € 60 € 75 per m2 excl. btw., afhankelijk van de ligging van het bouwterrein. Voor

een kavel ten behoeve van een bedrijfswoning wordt een vaste kavelprijs in rekening gebracht van

€ 63.000 excl. btw.

Maatschappelijke voorzieningen

Aan de gronden bestemd voor de bestemming maatschappelijke voorzieningen wordt een grondprijs

toegekend van € 70 /m2 excl. btw.


Onderwerp Begroting 2014 De raad van de gemeente Hardenberg; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders; Gehoord de beraadslaging; Met inachtneming van het amendement Boersma c.a.

Besluit

Vast te stellen: 1. de begroting 2014 en daarbij€ 95.400 beschikbaar te stellen als bijdrage in de vervanging van de

3 tennisbanen van de Tennisvereniging Gramsbergen uit de stelpost Kleine en vervangingsinvesteringen;

2. de meerjarenbegroting 2015 t/m 2017.

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Hardenberg van 12 november 2013. De raad voornoemd, De griffier, De voorzitter.

Documents

Begroting 2014 - Gemeente Hardenberg