Belasting TAX105

Belasting

a k a d e m i aj o u o o p , a f r i k a a n s e l e e r t u i s t e

w w w. a k a d e m i a . a c . z a

© Kopiereg 2012Onder redaksie van Paul JN Steyn, BA (PU vir CHO), THOD (POK), DEd (Unisa).’n Publikasie van Kraal-Uitgewers. Alle regte voorbehou.

Adres: H/v D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig, Pretoria

Posadres: Posbus 11760, Centurion, 0046

E-pos: [email protected]

Webtuiste: www.kraaluitgewers.co.za

Gedruk en gebind deur Aksent Media, tel: 082 445 4513

Eerste druk 2012

ISBN: 978-1-920568-21-4

Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike toestemming van die uitgewers gereproduseer of in enige

vorm of deur enige middel weergegee word nie, hetsy elektronies of deur fotokopiëring, plaat- of bandopnames,

vermikrofilming of enige ander stelsel van inligtingsbewaring nie. Enige ongemagtigde weergawe van hierdie werk

sal as ’n skending van kopiereg beskou word en die dader sal aanspreeklik gehou word onder siviele asook strafreg.

TAX105 Belasting

INHOUDSOPGAWE

_

INLEIDING ..................................................................................................................................................... 5

VAKLEERUITKOMSTE .............................................................................................................................. 8

WOORDOMSKRYWING VIR EVALUERING ...................................................................................... 9

STUDIE-EENHEID 1: INLEIDING TOT BELASTING ................................................................... 11 1.1 Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 11

1.2 Verrykende bronne .................................................................................................... 12

1.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................... 12

1.4 Inleiding ....................................................................................................................... 14

1.5 Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming ...................... 15

1.5.1 Verskillende vorms van belasting ............................................................................ 17

1.5.2 Die effek van belasting op individue en sakeondernemings ............................... 29

1.6 Redes waarom die regering belasting invorder..................................................... 29

1.6.1 Verpligte besteding .................................................................................................... 30

1.6.2 Diskresionêre besteding ........................................................................................... 31

1.6.3 Staatsbesteding ......................................................................................................... 31

1.6.4 Maatskaplike dienste ................................................................................................. 31

1.7 Die beginsels van belasting...................................................................................... 31

1.7.1 Ekwiteit – regverdige belasting ................................................................................ 32

1.7.2 Toereikendheid en deursigtigheid ........................................................................... 32

1.7.3 Eenvoud ...................................................................................................................... 32

1.7.4 Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid) ......................................................................... 32

1.7.5 Neutraliteit ................................................................................................................... 32

1.7.6 Balans .......................................................................................................................... 33

1.8 Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming ........................... 33

1.8.1 Belasting- en sakestrategie ...................................................................................... 33

1.8.2 Belastingbeplanning .................................................................................................. 33

1.9 Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing ........................ 34

1.9.1 Boetes wat gehef kan word ...................................................................................... 36

1.10 Samevatting ................................................................................................................ 38

1.11 Selfevaluering ............................................................................................................. 39

Inhoudsopgawe Bladsy 1

TAX105 Belasting

STUDIE-EENHEID 2: DIREKTE BELASTING OP MAATSKAPPY-INKOMSTE EN -WINSTE

......................................................................................................................................................................... 41 2.1 Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 41



2.4 Inleiding ....................................................................................................................... 44

2.5 Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting ................................................. 45

2.5.1 Direkte belasting ........................................................................................................ 45

2.5.2 Indirekte belasting ...................................................................................................... 46

2.5.3 Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipes ondernemings

...................................................................................................................................... 47

2.5.4 Voordele en nadele van direkte belasting .............................................................. 49

2.6 Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste ............. 52

2.6.1 Rekeningkundige winste – wins voor belasting..................................................... 52

2.6.2 Belasbare winste (inkomste) .................................................................................... 52

2.6.3 Die gevolge van die verskille tussen ŉ rekeningkundige wins en ŉ belasbare wins

...................................................................................................................................... 53

2.7 Die berekening van die belastingbasis ................................................................... 58

2.7.1 Die belastingbasis van bates en laste .................................................................... 58

2.7.2 Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies ........................... 62

2.8 Belastingverliese ........................................................................................................ 63

2.9 Inkomstebelastingkonsolidasie ................................................................................ 65

2.9.1 Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye ..... 67

2.9.2 Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika ....................................................... 68

2.10 Samevatting ................................................................................................................ 77

2.11 Selfevaluering ............................................................................................................. 78

STUDIE-EENHEID 3: INDIREKTE BELASTING ........................................................................... 81 3.1 Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 81



3.4 Inleiding ....................................................................................................................... 84

3.5 Indirekte belastings wat ingevorder word van ondernemings in Suid-Afrika .... 85

3.6 Doeane- en Aksynsbelasting ................................................................................... 86

3.6.1 Tipes Aksynsbelasting .............................................................................................. 87

3.6.2 Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting ................................................... 88


TAX105 Belasting

3.7 Die wese van Ad valorem belasting ........................................................................ 89

3.8 Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings ..................... 91

3.8.1 BTW-insette en -uitsette ........................................................................................... 93

3.8.2 Registrasie as BTW-ondernemer vir BTW-doeleindes ........................................ 94

3.8.3 Belasbare lewerings .................................................................................................. 94

3.8.4 Vrygestelde lewerings ............................................................................................... 96

3.9 Samevatting .............................................................................................................. 101

3.10 Selfevaluering ........................................................................................................... 102

STUDIE-EENHEID 4: WERKNEMERSBELASTING .................................................................. 105 4.1 Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 105

4.2 Verrykende bronne .................................................................................................. 106

4.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................. 106

4.4 Inleiding ..................................................................................................................... 108

4.5 Die belastingstelsel vir werknemers ...................................................................... 109

4.5.1 LBS en voorlopige belasting .................................................................................. 109

4.5.2 Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds ........ 112

4.6 Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers .................................... 113

4.6.1 Arbeidsmakelaars .................................................................................................... 114

4.6.2 Persoonlike diensteverskaffers .............................................................................. 114

4.6.3 Onafhanklike kontrakteur ........................................................................................ 117

4.6.4 Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies ............ 121

4.6.5 Studente en skoliere ................................................................................................ 122

4.6.6 Deeltydse, tydelike en toevallige werkers ............................................................ 122

4.6.7 Kommissie-agente ................................................................................................... 122

4.7 Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits .................................. 122

4.7.1 Toelae en byvoordele .............................................................................................. 124

4.8 Toelaatbare aftrekkings .......................................................................................... 133

4.8.1 Ledebydraes tot ŉ PF .............................................................................................. 133

4.8.2 Ledebydraes tot ŉ UAF ........................................................................................... 134

4.8.3 Mediese onkostes .................................................................................................... 135

4.9 Vrygestelde inkomste .............................................................................................. 137

4.9.1 Dividende .................................................................................................................. 137

4.9.2 Rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika ........................................................................ 137

4.10 Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word .......................... 138

4.11 Samevatting .............................................................................................................. 138


TAX105 Belasting

4.12 Selfevaluering ........................................................................................................... 139

STUDIE-EENHEID 5: REGSVEREISTES ........................................................................................ 141 5.1 Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 141



5.4 Inleiding ..................................................................................................................... 144

5.5 Rekordhouding en rekordbewaring ....................................................................... 145

5.5.1 Wat is die doel van rekordhouding? ...................................................................... 149

5.5.2 Wetgewing met betrekking tot rekordhouding ..................................................... 150

5.6 Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes ......................... 153

5.6.1 Sperdatums vir inkomstebelasting ........................................................................ 153

5.6.2 Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS) ...................................................... 155

5.6.3 Sperdatums vir BTW ............................................................................................... 155

5.6.4 Sperdatums vir voorlopige belasting ..................................................................... 157

5.6.5 Belastingopgawes en betalings aan die SAID .................................................... 158

5.7 Noodsaaklikheid van belastingowerhede ............................................................. 159

5.8 Belastingvermyding en belastingontduiking ........................................................ 164

5.8.1 Voorbeelde van belastingontduiking ..................................................................... 166

5.8.2 Voorbeelde van belastingvermyding ..................................................................... 167

5.9 Samevatting .............................................................................................................. 170

5.10 Selfevaluering ........................................................................................................... 171

WOORDELYS IN AFRIKAANS EN ENGELS ................................................................................. 172

BRONNELYS ............................................................................................................................................ 173

SELFEVALUERINGSRIGLYNE .......................................................................................................... 182


TAX105 Belasting

INLEIDING

Belasting kan gedefinieer word as ŉ fooi wat gehef word deur die regering van ŉ land op ŉ

produk, inkomste of aktiwiteit. Wanneer belasting direk gehef word op persoonlike of

korporatiewe inkomste, word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting gehef

word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as indirekte belasting. Die

hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes(kostes) te finansier. Een van

die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van publieke goedere en dienste,

byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate ( Aangepas uit:

Investorwords.com, 2011.http://www.investorwords.com/4879/tax.html).

Belasting is dus ŉ belangrike bron van inkomste vir die regering van ŉ land. Om aan die

onderskeie finansieringsbehoeftes van ŉ regering te voldoen word daar verskeie belastings

gehef.

Wanneer ŉ sakeonderneming projeksies en finansiële beplanning vir ŉ betrokke finansiële

jaar doen, is dit belangrik om belasting in te reken. Indien ŉ sakeonderneming nie belasting

hierby insluit nie, kan dit lei tot ŉ afname in winsgewendheid, aangesien belasting – indien

nie daarvoor begroot nie – ŉ redelike hap uit ŉ onderneming se winste kan neem.

Die Suid-Afrikaanse belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van

Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (natuurlik onderhewig aan sekere

uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is.

Die belasting wat in Suid-Afrika gehef word, kan hoofsaaklik verdeel word in:

• Direkte belasting

• Indirekte belasting

Die normale belastingaanspreeklikheid van ŉ individu word verhaal deur die volgende tipes

belasting:

• Werknemersbelasting in die vorm van:

o Lopende Betaalstelsel (LBS)

• Voorlopige belastingbetalings

• ŉ Finale vereffening met aanslag, indien ter sprake

Die belastingaanspreeklikheid vir individue aan die einde van ŉ belastingjaar is gewoonlik

heelwat minder, aangesien die belasting dwarsdeur die jaar ingevorder word (LBS word

maandeliks van werknemers se salaris afgetrek en aan die SAID oorbetaal).

Inleiding Bladsy 5

http://www.investorwords.com/4879/tax.html

TAX105 Belasting

Dit kan gebeur dat die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) stawende dokumentasie kan

aanvra, ten opsigte van ŉ individu se belastingsake. Vir hierdie rede word daar van

ondernemings en individue verwag om alle rekords vir ŉ periode van sewe jaar te bewaar.

Wie en wat is die SAID? Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is

daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die belastingwetgewing

uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die

Binnelandse Inkomste en die Doeane- & Aksynsbelastinginsamelings, namens die regering

van die Republiek van Suid-Afrika.

Die basiese funksies van die SAID kan soos volg opgesom word:

(Outeur, 2011)

Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê : “Die verskil tussen

belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ŉ tronkmuur” (The Investor,

2009. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/).

Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat ontstaan het om die

hoeveelheid belasting waarvoor ŉ belastingpligtige aanspreeklik is te verminder.

Eersgenoemde sluit wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig is, en ŉ vorm van

belastingbedrog is.

Dit is belangrik om die verskil tussen die twee begrippe te verstaan, aangesien ŉ onvermoë

om die onderskeid te tref, tot groot boetes en selfs tronkstraf kan lei.

Die insameling en administrasie van alle nasionale belastings en heffings

Die insameling van belasting wat kragtens enige ander wetgewing opgelê is, soos ooreengekom tussen die SAID en die verteenwoordiger van die ander instansie

Verskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere

Fasiliteer handel

Verskaf raad en advies aan die Minister van Finansies ten opsigte van alle inkomste aangeleenthede

Inleiding Bladsy 6

http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/

TAX105 Belasting

Let asseblief daarop dat die onderstaande belastingwetgewing op ŉ jaarlikse basis deur die

Suid Afrikaanse regering gewysig kan word:

• Die Inkomstebelastingwet 58 van 1962

• Die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde 89 van 1991

• Boedelbelastingwet 45 van 1995

Wysigings van toepassing op die 2014/2015 belastingjaar is in hierdie studiegids ter

verduideliking saamgevat en is in die voorbeelde gebruik ten einde bepaalde begrippe te

verduidelik. Hierdie wetgewing kan egter jaarliks verander. Om te verseker dat jy op die

hoogte bly met die nodige veranderinge in die wetgewing, besoek die Suid-Afrikaanse

Inkomste Diens (SAID) se webtuiste by: www.sars.gov.za

Inleiding Bladsy 7

http://www.sars.gov.za/

TAX105 Belasting

VAKLEERUITKOMSTE

Kennis en begrip

Na voltooiing van die vak BELASTING sal jy in staat wees om jou kennis en begrip te

demonstreer van:

• Belasting

• Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste


• Werknemersbelasting

• Regsvereistes

Vaardighede

Jy sal ook in staat wees om:

• Die rol van belasting in die sakeonderneming en die regering ten opsigte van

finansiële ontleding en besluitneming te beskryf.

• Te onderskei tussen die verskillende direkte belastings wat deur die regering

ingesamel word.

• Onderskeid te tref tussen die verskeie tipes indirekte belasting wat deur die

regering ingesamel word.

• Die verskeie belastingreëls van toepassing op werknemersbelasting te identifiseer

en aan te wend in die berekening van werknemersbelasting.

• Die noodsaaklikheid van belastingowerhede ten opsigte van die insameling van

belasting te verduidelik.

• Te onderskei tussen belastingvermyding en belastingontduiking.

Vakleeruitkomste Bladsy 8

TAX105 Belasting

WOORDOMSKRYWING VIR EVALUERING

In die afdeling oor selfevaluering, asook in die werkopdragte sal daar van jou verwag word

om sekere take te verrig. Dit is belangrik dat jy presies weet wat van jou verwag word. Die

woordelys hieronder sal jou hiermee help.

Werkwoord Omskrywing

Lys Lys die name/items wat bymekaar hoort.

Identifiseer Eien (ken uit) en selekteer die regte antwoorde.

Verduidelik Ondersoek die moontlikhede, oorweeg en skryf dan jou

antwoord (verklaring/verduideliking) neer.

Beskryf Omskryf die konsep of woorde duidelik.

Kategoriseer/

klassifiseer

Bepaal tot watter klas, groep of afdeling bepaalde

items/voorwerpe behoort.

Analiseer Om iets te ontleed.

Evalueer Bepaal die waarde van ŉ stelling/stelsel/beleid/ens.

Toepas Pas die teoretiese beginsels in ŉ praktiese probleem toe.

Hersien Evalueer, verbeter en/of wysig ŉ beleid/dokument/stelsel/ens.

Woordomskrywing vir evaluering Bladsy 9

TAX105 Belasting

Notas

Bladsy 10

TAX105 Belasting

STUDIE-EENHEID 1: INLEIDING TOT BELASTING

1.1 Studie-eenheid leeruitkomstes Kennis en begrip

Na voltooiing van Studie-eenheid 1 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die

volgende te demonstreer:

• Belasting en die sakeonderneming

• Verskillende vorme van belasting

• Redes waarom die regering belasting invorder

• Beginsels van belasting

Vaardighede


• Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming te verduidelik.

• Die noodsaaklikheid van belastinginvordering deur die regering te ondersoek.

• Belastingbeginsels toe te pas in die sakeonderneming.

• Die rol van belasting ten opsigte van finansiële ontleding en besluitneming te

verduidelik.

• Die gevolge van die nie-nakoming van belastingwetgewing te interpreteer.

Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting Bladsy 11

TAX105 Belasting

1.2 Verrykende bronne

• Businessdictionary. 2011. Income tax Definition.

http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html

• Hillary Dudley. 2011. South African Estate Duty Amendments.

http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=5

8277&sn=Detail

• Huxham, K. & Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax. Roggebaai: H &

H Publications.

• Investorwords. 2011. What is tax? http://www.investorwords.com/4879/tax.html

• South African Revenue Services. 2014. http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx

• Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., De Swardt, R.D.

& Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg:

LexisNexis.

• Troy Lunde. 2010. SARS to close another tax loophole.

http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole-20100804

• William Perez. 2011. Tax Planning Basics.

http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm

• Wisegeek. 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-

loophole.htm

1.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter?

Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan:

Sleutelwoord Omskrywing

Belasting Belasting kan gedefinieer word as ŉ fooi wat gehef word deur

die regering van ŉ land op ŉ produk, inkomste of aktiwiteit.

Inkomstebelasting Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ‘n jaarlikse heffing

ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie)

en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang).

Skuiwergat ŉ Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die

uitbuiting ten opsigte van die belastingwetgewing van ŉ land,

wat lei tot ŉ verminderde of geen belastingverpligting.

Kapitaalwinsbelasting Kapitaalwinsbelasting (KWB) is vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-



http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=58277&sn=Detail



http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx



http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-loophole.htm


TAX105 Belasting

Afrika van krag, en is van toepassing op die verkoop van ŉ

bate op of na daardie datum.

Skenkingsbelasting

Skenkingsbelasting word gehef op skenkings gemaak. ŉ

Skenking is enige gratis bemaking (oordrag) van eiendom

teen geen vergoeding of teen onvoldoende vergoeding, asook

die gratis afstanddoening van ŉ reg. Skenkingsbelasting word

gehef teen ŉ vaste koers van 20%, en die skenkingsbelasting

moet, binne drie maande nadat die skenking gemaak is,

betaal word.

Boedelbelasting Die aanspreeklikheid van boedelbelasting ontstaan by die

dood van ŉ persoon en sal gegrond wees op al die besittings

van daardie persoon ten tye van sy/haar dood.

Belastingbeplanning

Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese

ontleding van verskeie beskikbare belastingopsies, wat

aangewend kan word om die onderneming se

belastingverpligting tot ŉ minimum te beperk, deur gebruik te

maak van toelae, aftrekkings, uitsluitings en vrystellings.

Belasting en sakestrategieë

Belasting en sakestrategieë kan gedefinieer word as ŉ

interdissiplinêre veld van studie, ten opsigte van die uitwerking

van belastingbeplanning op die sakestrategie van ŉ

sakeonderneming, asook hoe sakestrategieë gewysig kan

word om te verseker dat die belastingverpligting van ŉ

onderneming nie ŉ negatiewe uitwerking op die produktiwiteit

van ŉ sakeonderneming sal hê nie.

Belastingvermyding Belastingvermyding is die gebruikmaking van skuiwergate in

die belastingwetgewing tot voordeel van die onderneming om

sodoende minder belasting te betaal.

Belastingontduiking

Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige

wyse waarop belasting vermy word, waar belastingopgawes

nie ingedien word nie, of ten opsigte van onakkurate

openbaring van inkomste.


TAX105 Belasting

1.4 Inleiding

Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ‘n jaarlikse heffing ten opsigte van beide

verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur

ontvang). Benewens die finansiering van ŉ regering se bedrywighede, is progressiewe

inkomstebelasting ontwerp om rykdom meer eweredig te versprei in ŉ bevolking en ook om

te dien as ŉ outomatiese fiskale stabiliseerder ten opsigte van ekonomiese siklusse.

Die Inkomstebelastingwet is ook die bron of basis van ŉ aantal ander belastingtipes wat ook

deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld kapitaalwinsbelasting,

skenkingsbelasting, ens.

Die basiese belastingtipes wat deur die SAID (Suid-Afrikaanse Inkomste Diens) gehef word

bestaan uit Kapitaalwinsbelasting (KWB), Skenkingsbelasting, Boedelbelasting,

Inkomstebelasting, Dividend Terughoudingsbelasting, Werkloosheidsversekeringsfonds

(UIF) en laastens Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW).

Die regering van ŉ land bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste aan die land en sy

inwoners. Die regering is nie soos ŉ sakeonderneming wat winste maak of inkomste ontvang

vir die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word deur die regering gelewer

sonder om ŉ individuele diensfooi te hef. Vir die dienste benodig die regering fondse om

sodoende instaat te wees om dienste aan die publiek te lewer.Hierdie fondse word bekom

deur belasting te hef op die inkomste wat deur elke inwoner van die land verdien word.

Vir die suksesvolle implementering van ŉ belastingsisteem, moet gebruik gemaak word van

belastingbeginsels. Belastingbeginsels kan gedefinieer word as basiese beginsels wat

leiding aan ŉ regering verskaf ten opsigte van die ontwerp en implementering van ŉ billike

belastingraamwerk in ŉ land.

Wanneer daar nie aan die bepalings van die belastingwet voldoen word nie, sal die

belastingpligtige onderhewig wees aan vaste rentes en boetes, wat deur die SAID gehef kan

word.

(http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/)


http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/

http://www.puppetgov.com/wp-content/uploads/2009/03/taxes.gif

TAX105 Belasting

1.5 Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming

Wat is belasting, en hoe is dit van toepassing op die sakeonderneming?



korporatiewe inkomste, dan word daarna verwys as direkte belasting.

Indien belasting gehef word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as

indirekte belasting, byvoorbeeld BTW op produkte. Die hoofdoel van belasting is om die

regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier.

Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van openbare goedere en

dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate (Aangepas uit:

Investorwords.com, 2011. http://www.investorwords.com/4879/tax.html).

Inkomstebelasting kan gedefinieer word as jaarlikse heffing ten opsigte van beide verdiende

(lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang).

Benewens die finansiering van ŉ regering se bedrywighede, is progressiewe

inkomstebelasting ontwerp om rykdom meer eweredig in ŉ bevolking te versprei en ook om


Die twee basiese inkomstebelastingtipes bestaan uit:

• Persoonlike inkomstebelasting

Hierdie belasting word gehef op die inkomste van individue, huishoudings,

vennootskappe, asook alleeneienaarsake.

• Korporatiewe inkomstebelasting

Hierdie belasting word gehef op die winste (verdienste) van groot geïnkorporeerde

ondernemings (byvoorbeeld maatskappye & beslote korporasies).

(Aangepas uit> BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html)

Dit gebeur soms dat die bestaan van skuiwergate in die belastingwetgewing tot gevolg het

dat welgestelde mense in die samelewing die betaling van groot hoeveelhede belasting

vermy, deur gebruik te maak van hierdie “skuiwergate” in die belastingwetgewing en op ŉ

wettige wyse belasting vermy – dus sonder om die wet te oortree.

ŉ Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die “uitbuiting” ten opsigte van die

belastingwetgewing van ŉ land, wat lei tot ŉ verminderde - of geen belastingverpligting nie.

Skuiwergate is bepalings in die belastingwetgewing wat belastingbetalers instaat stel om




TAX105 Belasting

hulle belastingverpligting te verminder. Met ander woorde hierdie bepalings in die wetgewing

word deur ŉ belastingbetaler aangewend (uitgebuit) om so min as moontlik belasting te

betaal (Aangepas uit: Wisegeek.com, 2011. http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-

loophole.htm).

Die gebruik van skuiwergate in die wetgewing om sodoende minder belasting te betaal word

nie gesien as ‘n oortreding van die wet nie. Dit is egter nie die bedoeling van die regering

van ŉ land dat daar skuiwergate in die wetgewing bestaan nie, aangesien dit tot

verminderde invordering van belasting lei en daar dan minder geld beskikbaar is vir die

finansiering van die staat se uitgawes. Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is

voortdurend besig om die verskillende skuiwergate in die Inkomstebelastingwet uit te skakel.

Die volgende is ŉ artikel uit Fin24 ten opsigte van skuiwergate wat die SAID, stadig maar

seker, besig is om te vul.

SARS wil nog ‘n skuiwergat vul

Aug 04 2010 16:22

Kaapstad – Suid-Afrika het ooreenkomste met die owerhede van Ierland en Swede

aangegaan, om plaaslike ondernemings vas te trek wat hul belastingpligte ontduik deur

die oordrag van winste na buitelandse geaffilieerde ondernemings.

Die Suid-Afrikaanse Inkomstediens het Woensdag ‘n ernstige beroep op die Parlement

gedoen om dié genoemde ooreenkomste goed te keur.

Ron van der Merwe van SARS het tydens sy verskyning voor die parlementêre finansiële

komitee met komiteelede saamgestem, wat Ierland spesifiek gekritiseer het vir sy

toenemende poging om buitelandse ondernemings te lok deur middel van belasting-

aansporingsmaatreëls.

SARS neem oordragprysing baie ernstig op en bestee baie tyd aan die saamstel van

spanne om hierdie arbitrage hok te slaan.

Statistiek van SARS beklemtoon die teenstrydigheid tussen die beleggings van Ierse

maatskappye in Suid-Afrika, en dié van plaaslike maatskappye in Ierland.

Byvoorbeeld, in 2005 het Ierse maatskappye R1.5bn, R1.9bn in 2006, R2.4bn in 2007 en

R1.9bn in 2008 in Suid-Afrika belê. In skrille kontras hiermee, het Suid-Afrikaanse

maatskappye R33bn in 2005, R45.4bn in 2006, R51.4bn in 2007 en R44.6bn in 2008, in

Ierland belê.

Suid-Afrikaanse maatskappye wat in Ierland verteenwoordig word sluit in: AECI




TAX105 Belasting

[JSE:AFE], Alexkore, Anglo Platinum [JSE:AMS], Coronation Fund Managers [JSE:CML],

Dimension Data Holdings [JSE:DDT], Datatec [JSE:DTC], Investec [JSE:INL], Old Mutual

[JSE:OML], SABMiller [JSE:SAB] en Sappi [JSE:SAP].

“Kyk ons na die geld wat deur Suid-Afrikaanse maatskappye belê word, is dit duidelik

dat Ierland se aggressiewe prysing ’n aanslag op ons eie belastingbasis is. Doen ons

genoeg om seker te maak dat ons die skuiwergate toestop? “ het die DA parlementêre lid

Dion George gevra.

Tesourie het daarop gereageer en gesê dat hul besig was met die wysiging van ‘n

‘arsenaal’ van klousules in die wetgewing, om sodoende die wet met die ooreenkomste te

lynrig/in lyn te bring? en gevolglik meer slaankrag aan SARS te gee in die uitvoering van

hierdie wette.

Tesourie amptenare het dit egter beklemtoon dat vir solank as wat lande verskillende

regstelsels het en belastingtoevlugsoorde toegelaat word, arbitrage altyd ‘n probleem sal

bly.

Fin24.com

(Aangepas en vertaal uit: Lund, T. 2010.http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-

another-tax-loophole-20100804)

1.5.1 Verskillende vorms van belasting

Die SAID vorder verskillende tipes belasting in. Die hoofbron van inkomste vir die staat

bestaan dus nie slegs uit die invordering van inkomstebelasting nie. Die algemeenste vorme

van belasting wat in Suid-Afrika voorkom kan soos volg uiteengesit word:




TAX105 Belasting

Figuur 1.1: Die verskillende belastingtipes gehef deur die SAID (Outeur, 2011)

Kapitaalwinsbelasting

Kapitaalwinsbelasting (KWB) is vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-Afrika van krag en is van

toepassing op die verkoop van ŉ bate op, of na daardie datum. Alle kapitaalwinste en

kapitaalverliese ten opsigte van die verkoop van ŉ bate is onderhewig aan KWB, tensy dit

spesifiek uitgesluit word deur die belastingwet.

KWB is van toepassing op enige persoon of instansie wat ŉ kapitaalwins vir ŉ gegewe

periode gemaak het. Dit sluit die volgende in:

• ŉ Natuurlike persoon, met ander woorde ŉ indivdu of ŉ spesiale trust.

• Maatskappy, beslote korporasie en ŉ trust.

ŉ Kapitaalwins kan gedefinieer word as die bedrag waarmee die opbrengs die basiskoste

van ŉ bate oorskry.

Die basiskoste van ŉ bate is die uitgawes:

• wat werklik aangegaan is met die verkryging van die bate, met ander woorde wat

daarvoor betaal is;


Skenkingsbelasting

Boedelbelasting

Inkomstebelasting

Dividend terughoudingsbelasting

Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF)

Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)


TAX105 Belasting

• wat direk verband hou met die verkryging of beskikking (verkoop) van die bate, soos

byvoorbeeld verkoopskommissie of verbeterings aan die bate.

(Aangepas uit: http://www.sars.gov.za/TaxTypes/CGT/Pages/default.aspx)

Die kapitaalwins wat deur ŉ sakeonderneming of individu gemaak word, word nie ten volle

by die belasbare inkomste ingesluit nie, maar word teen ŉ spesifieke koers bereken.

In die geval van KWB by individue is daar ŉ jaarlikse uitsluiting van R 30 000 van

toepassing. Hierdie uitsluiting word uitgesluit (afgetrek) vanaf die som van ŉ individu se

kapitaalwinste/kapitaalverliese. Hierdie jaarlikse uitsluiting is slegs van toepassing op

natuurlike persone.

Die volgende gedeeltes van ŉ kapitaalwins is onderhewig aan belasting, met ander woorde

die insluitingskoerse van toepassing op individue, maatskappye, beslote korporasies, ens:

• In die geval van individue en spesiale trusts, word slegs 33.3% van die netto

kapitaalwins vir die jaar van aanslag by die belasbare inkomste ingesluit.

• In die geval van maatskappye, beslote korporasies en trusts word 66.6% van die

netto kapitaalwins vir die jaar van aanslag by die belasbare inkomste ingesluit.

Indien ŉ maatskappy of individu ŉ kapitale verlies gely het vir ŉ betrokke finansiële jaar, mag

hierdie verlies nie afgespeel word teenoor die normale belasbare inkomste nie, alleenlik teen

ŉ kapitale wins. Met ander woorde, die kapitale verlies moet oorgedra word na die volgende

finansiële jaar, totdat daar ŉ kapitale wins ontstaan waarteenoor hierdie verlies verreken kan

word (Aangepas uit: http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm).

Voorbeeld 1.1

Bepaling van belasbare kapitaalwins

XYZ Beperk het die volgende bates gedurende die 2014-jaar van aanslag verkoop.

Bate kapitaalwins/-verlies

Onbeboude grond 50 000

Handelsmerk 5 000

Trok (5 000)

Masjinerie (10 000)

Totale kapitaalwins 40 000

LET WEL: Die bedrae tussen hakies dui ŉ kapitaalverlies aan, terwyl die bedrae

sonder hakies ŉ kapitaalwins aandui.

XYZ Beperk het nie ŉ aangeslane kapitaalverlies van die vorige jaar van aanslag


http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm

TAX105 Belasting

oorgehou nie. Neem in ag dat ŉ kapitaalverlies slegs afgetrek kan word vanaf ŉ

kapitaalwins, of bygetel word by die kapitaalverliese van vorige jare. ŉ Kapitaalverlies mag

nie gebruik word om gewone belasbare inkomste minder te maak nie.


Minus: Aangeslane kapitaalverlies voortgebring Nul

Netto kapitaalwins 40 000

Belasbare kapitaalwins = R40 000 x 66.6% = 26 640

Die belasbare kapitaalwins sal dus ingesluit word by die maatskappy se belasbare

inkomste, en belas word teen ŉ koers van 28%, met ander woorde R26 640x 28% =

R7 459.20.

LET WEL: Die 28% hier van toepassing is die belastingkoers van maatskappye.

Met ander woorde die maatskappy se belasbare inkomste word teen 28% belas. Die

belastingkoers word verskaf deur die SAID, en word jaarliks hersien.

(Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014.

http://www.sars.gov.za/Pages/Results.aspx?sq=1&k=corporateincome%20tax%20rates)

Skenkingsbelasting

Skenkingsbelasting word gehef teen ŉ vaste koers van 20%, ten opsigte van die waarde van

die eiendom wat geskenk word.

Die volgende vrystellings is van toepassing op skenkingsbelasting:

• Die eerste R100 000 van skenkings gemaak deur ŉ natuurlike persoon, is vrygestel

van skenkingsbelasting. Met ander woorde skenkings van tot en met ŉ R100 000

kan gemaak word deur individue.

• In die geval waar ŉ skenker nie ŉ natuurlike persoon is nie, word die vrygestelde

skenkings beperk tot toevallige skenkings wat nie meer as R10 000 oorskry nie.

• Alle skenkings wat gemaak word aan Openbare Welsynsorganisasies is vrygestel

van skenkingsbelasting.

• Alle skenkings wat gemaak word tussen gades is ook vrygestel van

skenkingsbelasting.

• Bates wat geskenk word buite RSA is onderhewig aan sekere maatreëls.

• As ‘n persoon ‘n skenking ontvang en hy/sy geen voordeel daarvan sal hê tot die

datum van sy dood nie, is dit vrygestel.


TAX105 Belasting

• Skenkings gemaak deur maatskappye, wat vir belastingdoeleindes openbare

maatskappye genoem word, is vrygestel.

• Skenkings wat na 6 maande gekanselleer/teruggetrek word, is vrygestel.

• Eiendomme uit ‘n trust is vrygestel.

• Skenkings wat tussen maatskappye in dieselfde groep aan mekaar gemaak word, is

ook vrygestel.

(Aucamp Scholtz Lubbe Geoktrooieerde Rekenmeesters, 2014.

http://asl.co.za/downloads/Taxguide2014/ASL%202014%20TG%20AFR%20Electr.pdf)

Boedelbelasting

Wanneer ŉ persoon sterf, word sy netto boedel (na die betaling van uitstaande laste) tussen

ander persone (begunstigdes) verdeel. In Suid-Afrika word ŉ belasting, naamlik

boedelbelasting op die boedel van ŉ bestorwe persoon gehef. Die aanspreeklikheid van

boedelbelasting ontstaan dus by die dood van ŉ persoon. In sommige gevalle kan die

begunstigdes egter aanspreeklik gehou word vir boedelbelasting op die eiendom wat deur

hulle uit die boedel ontvang word.

Die waarde van die boedelbelasting sal gegrond wees op al die besittings/bates van daardie

persoon ten tye van sy/haar dood.

Die volgende toelaatbare aftrekkings kan afgetrek word van die waarde van die boedel,

alvorens boedelbelasting bereken word:

• Begrafnis, grafsteen en sterfbed-uitgawes.

• Gelde verskuldig aan persone in die RSA.

• Kostes ten opsigte van die administrasie en likwidasie van die boedel.

• Uitgawes wat aangegaan word in die uitvoering van die vereistes van die Meester

van die Hooggeregshof.

• Beleggings in eiendom geleë buite RSA / buitelandse eiendom.

• Skulde aan persone woonagtig buite die RSA.

• Eiendom wat aan openbare welsynsorganisasies, die staat en munisipaliteite toeval.

• Verbeterings deur ŉ begunstigde aan geërfde eiendom.

• Vruggebruiker en ander soortgelyke rente en annuïteite geskep deur ŉ voor-oorlede

gade.


TAX105 Belasting

• Boeke, skilderye, standbeelde of ander voorwerpe van kuns.

• Eiendom wat aan die oorlewende se gade toeval.

(Aangepas uit: Law24.com, 2011. http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-

for-the-layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb)

Enige persoon wat na 1 Maart 2007 tot sterwe kom, is geregtig op ŉ vrystelling van

R3.5 miljoen van sy/haar netto boedel. Dit beteken dat die eerste R3.5 miljoen van ŉ

persoon se boedel vrygestel is van boedelbelasting. Hierdie vrystelling staan bekend as die

boedelbelastingkorting. Die belastingpligtige betaal dan boedelbelasting teen 20% op die

bedrag van die netto boedel bo R3.5 miljoen.

(Aangepas uit: H. Dudley, 2011. South African Estate Duty A

http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=58277&s

n=Detail).

Die eksekuteur van die boedel is vir die betaling van die boedelbelasting aan die

Kommissaris verantwoordelik. Die Kommissaris is vir die administrasie van die wet

verantwoordelik (Aangepas uit:

http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm).

Die volgende is ŉ praktiese voorbeeld ten opsigte van die berekening van boedelbelasting:

Voorbeeld 1.2

Daniël, ŉ loodgieter, sterf. Op die dag van sy dood is sy boedel gewaardeer op

R4.5 miljoen. Daniel was nie getroud nie. Ten tye van sy dood het Daniël die volgende

skulde (uitgawes) gehad:

Banklening: R400 000

Telefoon, water & elektrisiteit, belasting: R20 000

Kostes ten opsigte van die Meester van die Hooggeregshof: R25 000

Boedelbelasting betaalbaar op: R4 500 000

Minus toelaatbare aftrekkings: R445 000

Totale belasbare boedel:R4 055 000

Minus boedelbelastingkorting: R3 500 000

Belasbare boedel : R555 000

Boedelbelasting betaalbaar is dus: R555 000 x 20% = R111 000


http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-for-the-layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb





TAX105 Belasting

(Aangepas uit: Law24.com, 2011.http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-

for-the-layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb)

Inkomstebelasting

Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ŉ belasting wat gehef word op alle inkomstes en

winste wat deur ŉ belastingpligtige verdien of gemaak word .ŉ Belastingpligtige sluit in

individue, maatskappye en trusts. Belasbare inkomste is die gedeelte van ŉ

maatskappy/individue se inkomste wat onderhewig is aan belasting, nadat die nodige

aftrekkings in berekening gebring is.

Inkomstebelasting is die regering se hoofbron van inkomste en die bepalings en vereistes

ten opsigte van inkomstebelasting word uiteengesit in die Inkomstebelastingwet Nr. 58 van

1962.


deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld Kapitaalwinsbelasting,

skenkingsbelasting, ens., soos hierbo bespreek.

Die Inkomstebelastingwet het die volgende metodes waardeur inkomstebelasting deur die

loop van die jaar betaal kan word, gevestig:

• Lopende Betaalstelsel (LBS) (Pay-as-you-earn – PAYE)

• Voorlopige Belasting


http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=employees%20tax)

Die finale belasting betaalbaar deur ŉ belastingpligtige kan eers bereken word aan die einde

van die finansiële jaar, wanneer die belastingpligtige se totale inkomste wat gedurende ŉ

finansiële jaar verdien is, beraam kan word. Die belasting betaalbaar word bereken en op

die jaarlikse belastingopgawe uiteengesit.

Dit sal egter onprakties wees om die volle bedrag ten opsigte van belasting verskuldig aan

die einde van die finansiële jaar, eenmalig te verhaal. Die implementering van SIBW, LBS en

Voorlopige Belasting, stel die belastingpligtige instaat om belasting te betaal sodra die

inkomste verdien is (byvoorbeeld elke maand). Die belasting wat gedurende die jaar betaal

word aan die SAID, word dan aan die einde van die jaar van die totale belasting verskuldig

afgetrek.

Die metodes om belasting op inkomste te betaal, kan grafies soos volg uiteengesit word:




TAX105 Belasting

Figuur 1.2: Metodes vir die betaling van belasting

(Outeur, 2011)

LBS is ‘n element van werknemersbelasting. Werknemersbelasting is belasting wat deur

werkgewers van die salarisse, lone en bonusse afgetrek en oorbetaal moet word aan die

SAID.

Die werkgewer is ook daarvoor verantwoordelik om die werknemers met IRP5’e (wanneer

daar LBS afgetrek word) of IT3’s (wanneer geen LBS afgetrek word nie) te voorsien, wat

dien as bewys van die totale verdienste per werknemer vir ŉ bepaalde finansiële jaar, asook

die totale hoeveelheid werknemersbelasting wat aan die SAID oorbetaal is.

Die Minister van Finansies het aangekondig dat alle individue wat gelde ontvang in die vorm

van werknemersinkomste, insluitend individue wat onder die belastingkerf verdien,

geregistreer moet word as belastingbetalers, om sodoende die omvang van die nie-

nakoming van die belastingwet te verminder.

Die volgende stappe kan gevolg word in die berekening van inkomstebelasting betaalbaar:

1. Bepaal die bruto inkomste.

2. Trek die vrygestelde inkomste af.

3. Trek die toelaatbare aftrekkings af, soos bepaal in die belastingwetgewing.

4. Vermenigvuldig die belasbare inkomste met die belastingkoers.

5. Trek mediese krediete af (indien jy op ‘n mediese fonds is)

6. Trek die beskikbare kortings af, soos bepaal in die belastingwetgewing.

Primêre & sekondêre kortings (2014/2015 belastingjaar)

Primêre korting – R12 726 (Van toepassing op persone jonger as 65 jaar)

Sekondêre korting – R7 110 (Van toepassing op persone van 65 jaar en ouer)

Metodes vir die betaling van belasting

Betaal soos jy verdien (PAYE)

Voorlopige belasting


TAX105 Belasting

Tersiêre korting – R2 367 (Van toepassing op persone van 75 jaar en ouer)

Let daarop: ŉ Persoon van 75 jaar kwalifiseer vir al drie bogenoemde kortings, waar ŉ

persoon van 65-jarige ouderdom net vir die Primêre en Sekondêre korting kwalifiseer.

Vrygestelde inkomste

Vrygestelde inkomste is bruto inkomste wat nie onderhewig is aan normale belasting nie.

Met ander woorde vrygestelde inkomste word by ŉ persoon se bruto inkomste ingesluit,

maar uitgesluit wanneer ŉ persoon se belasbare inkomste bereken word vir belasting-

doeleindes.

Vrygestelde inkomste word uiteengesit in die belastingwetgewing, onder aa10(1), a10A

en a12K in die wet. Die bekendste vrystelling is die rente vrystelling.

Rente vrystelling (2014/2015 belastingjaar) Rente vanuit ŉ bron in Suid Afrika: R23 800 (jonger as 65 jaar)

R34 500 (65 jaar of ouer)

Mediese krediete (2014/2015 belastingjaar) Mediese krediete word soos volg bepaal: Indien jy op ‘n mediese fonds is kan die eerste twee lede ‘n mediese krediet van R 257

per maand per lid kry vir elke maand wat jy op die mediese fonds is. Vir al die ander

afhanklikes kan jy mediese krediet van R 172 per maand per lid kry.

Buitelandse rente en dividende: Die eerste R3700 van toepassing op enige buitelandse dividende en rente, afkomstig van

ŉ bron buite Suid Afrika, is van normale belasting vrygestel. Hierdie R3700 is eerste van

toepassing op buitelandse dividende, en indien daar ŉ bedrag oorbly , kan dit aangewend

word vir die buitelandse rente.

(SILKE, bl 95)

Voorbeeld 1.3 Formule vir die berekening van belasbare inkomste Bruto inkomste XXXXX


TAX105 Belasting

Minus: Vrygestelde inkomste (XXXX)

Inkomste XXXX

Minus: Toelaatbare aftrekkings (XXXX)

Plus: Belasbare gedeelte van kapitaalwins (indien enige) XXXX

Belasbare inkomste XXXXX

Belasting soos per belastingtabelle XXXX

Minus:Kortings (XXXX)

Minus: Mediese Krediete (XXX)

Belasting betaalbaar XXXX

(SAIPA, 2014. SAIPA PE Exam Preparation)

Die volgende is die koerse waarteen die onderstaande ondernemings belas word

(2014/2015 belastingjaar):

Tipe sakeonderneming Belastingkoers

Maatskappye 28%

Persoonlike diensteverskaffer 28%

Buitelandse maatskappye wat inkomste verdien vanaf ŉ bron in SA 28%

Die volgende koerse is van toepassing op individue en spesiale trusts (2014/2015

belastingjaar):

Individue en spesiale trusts

Belasbare inkomstebelastingkoerse

R 0 – R 174 550 18% van belasbare inkomste

R 174 551 – R 272 700 R 31 419 + 25% van belasbare inkomste bo R 174 550


R 377 451 – R 528 000 R87 382 + 35% van belasbare inkomste bo R 377 450



TAX105 Belasting

R 673 101 en meer R195 212 + 40% van belasbare inkomste bo R 673 100


http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=2015%20tax%20tables)

Dividend terughoudingsbelasting

Dividend Terughoudingsbelasting is belasting op dividende, wat verklaar is deur

maatskappye wat geïnkorporeer (gestig) is in Suid-Afrika. Wanneer die dividend verklaar &

betaal word, word 15% daarvan deur die onderneming teruggehou en as belasting en aan

die SAID oorbetaal. Die verskil word dan aan die aandeelhouers uitbetaal.

Die koers vir die berekening van Dividend Terughoudingsbelasting is 15%. Die volgende

tabel gee ŉ aanduiding ten opsigte van die Dividend belastingkoerse gedurende spesifieke

periodes:

Vanaf Tot en met Koers

17 Maart 1993 21 Junie 1994 15%

22 Junie 1994 13 Maart 1996 25%

14 Maart1996 30 September 2007 12,5%

1 Oktober 2007 31 Maart 2012 10%

1 April 2012 Huidiglik 15%


http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx)

Werkloosheidsversekeringsfonds

Die Werkloosheidsversekeringsfonds (Unemployment Insurance Fund – UIF) is ingestel ten

einde korttermyn verligting te bied aan werkers wanneer hulle werkloos is, of nie instaat is

om te werk as gevolg van siekte en/of swangerskap nie.

Die UIF verskaf die volgende voordele:

• Werkloosheidsvoordele

• Siektevoordele

• Swangerskapsvoordele

• Aannemingsvoordele

(Aangepas uit:South African Revenue Service, 2014.

http://www.sars.gov.za/TaxTypes/UIF/Pages/default.aspx)


TAX105 Belasting

Elke werkgewer wat ŉ salaris/loon aan ŉ werknemer betaal, is daarvoor verantwoordelik om

ŉ maandelikse bydrae tot die werkloosheidsversekeringsfonds te maak, ten opsigte van elke

werknemer.

Die werknemer dra 1% van sy vergoeding tot die UIF by, terwyl die werkgewer die ander 1%

bydra. Die werkgewer moet dan die volle 2% bydrae oorbetaal.

Die maksimum wat per maand per werknemer vir UIF afgetrek kan word is R 148.72. Dus

sal die werkegewer se maksimum bydrae per maand per werknemer ook R 148.72 wees.


(http://www.mytaxform.info/wp-content/uploads/2010/10/VAT-7.jpg)

BTW is ŉ indirekte belasting gebaseer op die verbruik van goedere en dienste in die

ekonomie. Inkomste word ten gunste van die regering ingesamel deur te vereis dat sekere

handelaars of verskaffers registreer vir BTW, en dan BTW hef op belasbare lewerings van

goedere en dienste.

BTW word slegs gehef op belasbare lewerings deur ondernemers teen ŉ standaardkoers

van 14%, of ŉ nulkoers. Dit sluit egter nie die volgende in nie:

• Salarisse en lone

• Stokperdjies of enige privaat ontspanningsaktiwiteite

• Die verkoop van persoonlike items

• Vrygestelde lewerings

BTW het die volgende belangrike eienskappe:

• BTW is van toepassing op transaksies wat verband hou met goedere en dienste.

• BTW word proporsioneel bereken na gelang van die prys wat gehef word vir die

goedere en dienste.


http://www.mytaxform.info/wp-content/uploads/2010/10/VAT-7.jpg

TAX105 Belasting

• BTW word gehef in elke stadium van die produksie- en verspreidingsproses.

• Die BTW-ondernemer mag die belasting, wat gedurende die voorafgaande fases

betaal is, aftrek.

Sakeondernemings of individue wat belasbare lewerings van meer as R1 miljoen in enige

agtereenvolgende 12-maande tydperk verdien, is verplig om vir BTW te registreer


http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=vat).

1.5.2 Die effek van belasting op individue en sakeondernemings

Die effek van belasting op individue en op sakeondernemings word in die volgende tabel

geïllustreer (Aangepas uit: Ward, A. 2010. http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxes-

impact-economy_.html):

Die effek van belasting op individue Die effek van belasting op sakeondernemings

• Sodra ŉ regering sy belastingbeleid

verander, word die koopkrag van die

individu ook geraak. Verhoogde

belasting veroorsaak ŉ kleiner salaris,

met ander woorde daar is minder geld

in die sak van die individu.

• Sodra mense minder spandeer, toon

sakeondernemings kleiner winste.

Namate die koopkrag van individue

verminder, sal die ekonomie van ŉ

land verswak.

• Wanneer die regering die belasting-

koers verlaag, is daar meer geld aan

individue beskikbaar om te spandeer.

• Die verhoging van die belastingkoers, het

ook ŉ negatiewe impak op

sakeondernemings.

• ŉ Hoër belastingkoers, veroorsaak dat

sakeondernemings kleiner winste toon en

minder kapitaal beskikbaar het vir die

uitbreiding van die onderneming.Dit kan

selfs aanleiding gee dat werknemers

verminder moet word.

• ŉ Afname in die belastingkoers,

veroorsaak dat daar meer geld

beskikbaar is vir die uitbreiding van ŉ

sakeonderneming. Meer

werksgeleenthede word so geskep.

1.6 Redes waarom die regering belasting invorder

Die regering bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste vir die land, maar ook vir sy

inwoners. Die regering is nie soos ŉ sakeonderneming wat winste maak of inkomste ontvang

uit die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word deur die regering gelewer

sonder om ŉ individuele diensfooi te hef.


http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxes-impact-economy_.html


TAX105 Belasting

Voorbeelde van dienste wat deur die regering gelewer word is:

• Openbare skole

• Tronke

• Ondersteuning aan die nasionale militêre weermag

• Openbare gesondheidsorg

Bogenoemde is slegs ŉ paar van die dienste wat deur die regering gelewer word.

Die regering benodig fondse om sodoende instaat te wees om hierdie dienste aan die

publiek te lewer. Hierdie fondse word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur

elke inwoner van ŉ land ontvang word.

(Aangepas uit: Lutzenberger, T. 2010. http://www.ehow.com/about_7221426_federal-

government-collect-taxes_.html)

Die fondse wat deur ŉ regering bekom word deur die hef van belasting, word vir die

volgende hoofaspekte aangewend:

Figuur 1.3: Die aanwending van belasting gehef deur die regering (Outeur, 2011)

1.6.1 Verpligte besteding

Verpligte besteding is sekere uitgawes wat die regering verplig is om te betaal. Verpligte

besteding behels sekere programme en dienste wat deur die regering ondersteun word wat

nie sonder jaarlikse inkomste kan bly voortbestaan nie.

Aanwending van belastings deur

die regering

1. Verpligte besteding

2. Diskresionêre

besteding

3. Staats- belasting besteding

4. Maatskaplike

dienste


http://www.ehow.com/about_7221426_federal-government-collect-taxes_.html


TAX105 Belasting

1.6.2 Diskresionêre besteding

Hier kan die regering van ŉ land self besluit waarop en hoe hierdie fondse aangewend gaan

word.

1.6.3 Staatsbesteding

Die fondse verkry vanaf belastinginvordering word aangewend om die onderskeie

programme in die regering te ondersteun.

1.6.4 Maatskaplike dienste

Belastings gehef, word deur die regering gebruik ten opsigte van die sosiale sekuriteit van ŉ

land.

1.7 Die beginsels van belasting

Belastingbeginsels kan gedefinieer word as basiese beginsels wat leiding aan ŉ regering

verskaf ten opsigte van die ontwerp en implementering van ŉ billike belastingraamwerk in ŉ

land (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/taxation-principles.html).

Die belastingbeginsels wat geïmplementeer word in die belastingraamwerk van ŉ land, bepaal

of die belastingstelsel goed of sleg is, en hoe doeltreffend die stelsel se doelwitte bereik word.

Die ses basiese belastingbeginsels kan soos volg geillustreer word (Aangepas uit: Institute on

Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf):

Figuur 1.4: Belastingbeginsels

(Outeur, 2011)

Die beginsels

van belasting

1. Ekwiteit

2. Toereikend-heid

3. Eenvoud

4. Uitvoerbaar-

heid

5. Neutraliteit

6. Balans


http://www.businessdictionary.com/definition/taxation-principles.html

http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf

TAX105 Belasting

1.7.1 Ekwiteit – regverdige belasting

Die Inkomsbelastingwet behoort van elkeen te vereis om sy regmatige deel aan belasting te

betaal. Individue word byvoorbeeld volgens die hoeveelheid inkomste wat elkeen verdien in

afsonderlike glyskale ingedeel en dan dienooreenkomstig belas. ŉ Persoon wat byvoorbeeld

R100 000 ŉ jaar verdien, gaan nie teen dieselfde koers belas word as ŉ persoon wat R400

000 ŉ jaar verdien nie, alhoewel elkeen van hierdie individue tog ŉ belasting-

aanspreeklikheid sal hê.

Met ander woorde die Inkomsbelastingwet van ŉ land moet regverdig wees ten opsigte van

die heffing van belasting (Aangepas uit: M. Wolfe, 2010.

http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.html).

1.7.2 Toereikendheid en deursigtigheid

ŉ Goeie belastingwet is stabiel en buigsaam. ŉ Goeie belastingwet stel die belastingbetaler

instaat om presies te weet (wat die reëls is wat van toepassing) wanneer hy/sy

belastingpligtigheid moet bepaal om sodoende belastingbeplanning te doen (Aangepas uit:

M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.htm).

1.7.3 Eenvoud

Eenvoud is belangrik vir die bereiking van ŉ regering se belastingdoelwitte. ŉ Komplekse

belastingstelsel is moeilik om te verstaan en kan tot gevolg hê dat die regering minder

belasting invorder, omdat die belastingbetaler nie weet wat van hom/haar verwag word nie.

(Institute on Taxation and Economic Policy, 2011.)

1.7.4 Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid)

Alvorens ŉ belastingstelsel kan werk, moet dit uitvoerbaar wees.Die regering kan soveel

belastings hef as wat hy wil, maar indien dit nie afgedwing kan word, met ander woorde

ingevorder kan word nie, beteken dit niks.Die regering sal dan nie sy belastingdoelwitte

bereik nie (Aangepas uit: M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-

good-tax-law.html).

1.7.5 Neutraliteit

Neutraliteit dui daarop dat ŉ belastingstelsel nie moet inmeng met ŉ land se ekonomiese

besluite nie. Met ander woorde die belastingstelsel moet neutraal staan ten opsigte van die

ekonomie van ŉ land (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008.

http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf).


http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.html

http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.htm



http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf

TAX105 Belasting

1.7.6 Balans

Daar moet ŉ balans gehandhaaf word tussen die verskillende soorte belastings wat in ŉ land

gehef word. Dit beteken dat ŉ regering nie te veel moet staatmaak op een soort belasting

nie, aangesien ekonomiese gebeure die tipe belasting direk kan beïnvloed, wat sal beteken

dat die regering se hoofbron van inkomste direk geraak kan word

(Aangepas uit: Institute on Taxation and Economic Policy, 2008.).

1.8 Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming

Dit is belangrik om belasting in ag te neem wanneer ŉ sakeonderneming se projeksies en

beplanning gedoen word. Wanneer belasting nie ingereken word by die begrotings en

vooruitskattings van ŉ sakeonderneming nie, kan dit lei tot ŉ afname in die winsgewendheid

van die onderneming, aangesien belasting, wanneer nie daarvoor begroot is nie, ŉ redelike

hap uit ŉ onderneming se winste kan neem(Aangepas uit: Kimmons, R. 2010.

http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html).

Wanneer daar beplanning gedoen word ten opsigte van watter ondernemingsvorm om te

kies, is dit belangrik om die belastingeffek van elk te evalueer, aangesien elke

ondernemingsvorm verskillende reëls ten opsigte van belasting het.

1.8.1 Belasting- en sakestrategie

Belasting- en sakestrategie is belangrik vir die suksesvolle bestuur van ŉ sakeonderneming

ten einde die belastingverpligting van ŉ sakeonderneming tot ŉ minimum te beperk. Die

hersiening van ŉ sakeonderneming se belasting en sakestrategie moet gereeld gedurende

die jaar hersien word, om sodoende te verseker dat die wysigings in die belastingwetgewing

bygewerk is.

Belasting- en sakestrategie kan gedefinieer word as ŉ interdissiplinêre veld van studie waar

die uitwerking van belasting op die sakestrategie van ŉ sakeonderneming in ag geneem

word, asook hoe die sakestrategie gewysig kan word om te verseker dat die

belastingverpligting van die onderneming nie ŉ negatiewe uitwerking op die produktiwiteit

van die onderneming sal hê nie. Belastingbeplanning moet dus op ŉ doeltreffende wyse

gedoen word, sodat die onderneming se doelwitte ten opsigte van uitbreiding, winste en

groei nie in die gedrang kom nie.

1.8.2 Belastingbeplanning

Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese ontleding van die verskeie

beskikbare belastingopsies, wat aangewend kan word om die onderneming se


http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html

TAX105 Belasting

belastingverpligting tot ŉ minimum te beperk, deur gebruik te maak van toelae, aftrekkings,

uitsluitings en vrystellings.

Die minimalisering van ŉ sakeonderneming se belastingverpligting dra daartoe by dat meer

kontant beskikbaar is vir uitbreidings en om die onderneming op ŉ winsgewende wyse te

bedryf.

Die doel van belastingbeplanning is dus om die finansiële sake van die onderneming op so ŉ

wyse te bestuur dat die belastingverpligting tot ŉ minimum beperk word. Daar is drie basiese

maniere om die belastingverpligting tot ŉ minimum te beperk, naamlik:

• Verminder die belasbare inkomste

• Vermeerder die aftrekkings

• Maak gebruik van belastingkrediete (toelae)

(Aangepas uit: Perez, W. 2011. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm)

( http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easy-steps-6a)

1.9 Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing

Die nie-nakoming van die belastingwetgewing kan ernstige gevolge vir beide individue as

sakeondernemings hê deurdat hoë rentes en boetes gehef kan word of selfs tronkstraf

opgelê word.

Daar is twee tipe aksies ter sprake, nl. belastingvermyding en belastingontduiking:

• Belastingvermyding is die wettige minimalisering van ŉ sakeonderneming se

belastingpligtigheid deur gebruik te maak van finansiële beplanning, tegnieke en

skuiwergate in die belastingwet. Skuiwergate in die belastingwetgewing word dus tot

voordeel van die onderneming benut ten einde minder belasting te betaal.



http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easy-steps-6a

TAX105 Belasting

(Aangepas uit: PoliticsDictionary, 2011. http://www.politicsdictionary.com/definition/tax-

avoidance.html).

• Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige wyse waarop belasting

vermy word, waar belastingopgawes nie ingedien word nie of in die geval van

onakkurate openbaarmaking van inkomste. Belastingontduiking verskil van

belastingvermyding daarin dat laasgenoemde die wettige wyse is om die belasting

aanspreeklikheid tot ŉ minimum te beperk. Belastingontduiking, daarenteen is ŉ

onwettige manier om belasting aanspreeklikheid te vermy (Aangepas uit:

Investorwords, 2011. http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html).

Die volgende uittreksel uit ŉ artikel is ŉ voorbeeld van die gevolge van ŉ vorm van

belastingontduiking:

Voorbeeld 1.5

“Pretoria – ŉ Vrystaatse boer is tot 18 maande in die tronk gevonnis vir die versuim om

belasting te betaal aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID)

In ŉ verklaring van die SAID, is Michael George Burgess van Tweespruit gevonnis na die

versuim om BTW (Belasting op Toegevoegde Waarde) aan die SAID oor te betaal. Die

SAID het Burgess aanvanklik beboet met R910 000 of om tronkstraf uit te dien.

By vonnisoplegging in 2007 het die 49-jarige, wat ŉ vennoot in ŉ groot varkplaas was en

verantwoordelik was vir ongeveer 10 persent van alle geslagte varke in die provinsie,

skuldig gepleit op 13 aanklagte van die oortreding van die Wet op BTW, ingevolge ŉ

pleitooreenkoms bereik met die staat.

Volgens die verteenwoordiger van die Inkomstediens het die 49-jarige, 13 BTW vorms

ingedien, sonder om enige betalings te maak.”

(Aangepas uit: allAfrica.com, 2010.http://allafrica.com/stories/201007280982.html)

Praktiese oefening 1.1

Kyk na die volgende aktiwiteite en dui aan of dit belastingvermyding of belastingontduiking

is. Verskaf telkens ŉ rede vir jou antwoord.

1. Die byhou van bedryfsuitgawes.

2. Ignoreer die inkomste verdien ten opsigte van tuinwerk, met ander woorde die

inkomste word nie op die opgawe verklaar nie.


http://www.politicsdictionary.com/definition/tax-avoidance.html


http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html

http://allafrica.com/stories/201007280982.html

TAX105 Belasting

3. Die rente verdien ten opsigte van ŉ spaarrekening word nie op die jaarlikse

belastingopgawe verklaar nie.

4. Die byhou van ŉ lys met al die donasies gemaak aan ŉ spesifieke

liefdadigheidsorganisasie.

5. Die nie-verklaring van fooitjies gemaak uit kelnerwerk.

(Aangepas uit: Internal Revenue Service, 2011.

http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp)

1.9.1 Boetes wat gehef kan word

Die belastingpligtige kan ŉ vaste boete opgelê word wanneer daar nie aan die volgende

belastingverpligtinge, soos deur die Inkomstebelastingwet bepaal, voldoen word nie:

• Om te registreer as ŉ belastingbetaler.

• Versuim om die Kommissaris in kennis te stel ten opsigte van die verandering van ŉ

adres of ander besonderhede.

• Versuim om ŉ aanslag in te dien met die nodige stawende dokumentasie.

• Die versuim van ŉ maatskappy om ŉ rekeningkundige beampte aan te stel.

• Versuim om die nodige stawende dokumentasie te verskaf.

• Versuim deur ŉ voorlopige belastingbetaler om sy/haar geskatte inkomste in te dien.

Die boete wat deur die SAID gehef kan word, word gebaseer op die volgende tabel:

Item Aangeslane verlies of belasbare inkomste Boete

(i) Aangeslane verlies R250 – R8 750

(ii) R0 - R250 000 R250 – R8 750

(iii) R250 001 - R500 000 R500 – R17 500

(iv) R500 001 - R1 000 000 R1 000 – R35 000

(v) R1 000 001 - R5 000 000 R2 000 – R70 000

(vi) R5 000 001 - R10 000 000 R4 000 – R140 000

(vii) R10 000 001 - R50 000 000 R8 000 – R280 000

(viii) Belasbare inkomste oor R50 000 000 R16 000 – R560 000

(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset - Tax Administration Act)


http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp


TAX105 Belasting

Gevallestudie 1.1

Die gebruik van liefdadigheidsorganisasies om belasting te vermy

ŉ Familie in die noorde van Engeland, waarvan die lede baie geheg was aan mekaar,

was in besit van verskeie ondernemings. Elke familielid het ‘n aansienlike rol in die bedryf

van die ondernemings gehad.

Die suksesvolle ondernemings is egter ook gebruik vir kriminele doeleindes wat gewissel

het van die onderdrukking van voorraad en inkomste ten einde belasting te vermy, sowel

as die betaling van onverklaarde, belastingvrye lone aan werknemers, sonder enige

rekords.

Die familie het ook vroeër reeds ’n welsynsorganisasie gestig, wat skynbaar werksaam

was tot voordeel van die groter Islamitiese gemeenskap. Hierdie organisasie is deur

familielede, wat as trustees opgetree het, beheer. Die trustees het slegs bewyse van

kleiner as £10 000 by die VK se Kommissaris van Welsyn ingedien. Die organisasie is

egter net as dekmantel gebruik om die inkomste uit belastingontduiking te verdoesel.

Die HMRC is egter deur intelligensie ingelig dat die organisasie deur die famlie self

gebruik is om hul eie luukse leefstyle te finansier. Die ondersoek na verskeie

bankrekeninge in die naam van die welsynsorganisasie het aan die lig gebring dat meer

as £2.5 miljoen reeds gedeponeer is. Al die bedrae is gefinansier deur ongeopenbaarde

inkomste van die ondernemings en direk gekanaliseer na die banke. Verskeie van die

bankrekeninge was van buitelandse oorsprong.

Die afwending van kontant is bewerkstellig deur twee verskillende kasregisters te gebruik,

waar slegs die inkomste van een verklaar is. ‘n Ondersoek- en beslagleggingsoperasie is

deur beamptes van HMRC geloods, waar die beduidende rekords wat gevind is, hul tot

die buitelandse strukture gelei het. (Sommige van die ondernemings is selfs gefranchise

en die franchisees het ook gebaat by die skynskema)

Die baasbrein is vanweë sy hoë ouderdom nie aangekla nie, maar die ander familielede

is almal aangekla van bedrog met betrekking tot openbare belasting. Die franchisees is

ook aangekla van sameswering tot bedrog insake publieke?/openbare belasting. ‘n

Persoon wat behulpsaam was met die voorbereiding van die boeke/rekords is ook

aangekla. Wat die familie betref is daar ooreengekom op beslaglegging van sowat £5

miljoen en kostes van £500 000. Ander skuldige partye is ook onderworpe aan die

konfiskering van meer as £1 million.

(Aangepas en vertaal uit: OECD, 2009.


TAX105 Belasting

http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf)

Beantwoord nou die volgende vrae na aanleiding van bogenoemde gevallestudie.

Vrae:

1) Die liefdadigheidsorganisasies is hoofsaaklik gestig om die opbrengste van die

onderskeie sakeondernemings te verdoesel. Is hierdie ŉ voorbeeld van

belastingvermyding of belastingontduiking?

2) Identifiseer nog ŉ voorbeeld van belastingontduiking in bogemelde gevallestudie.

3) Op watter ander wyse kon die onderneming die liefdadigheidsorganisasie en

donasies aan hierdie organisasie, gebruik het om steeds ŉ belastingvoordeel aan

die onderneming te bied? Dink hier aan donasies wat deur die maatskappy

gemaak kon word.

1.10 Samevatting

Die regering van ŉ land benodig fondse om die nodige dienste aan die inwoners van die

land te lewer.Vir ŉ regering om hierdie dienste te lewer word ŉ aansienlike hoeveelheid

fondse benodig. Hierdie fondse word verkry deur die heffing van belastings op die inkomste

verdien deur die onderskeie belastingpligtiges.

Die SAID hef die volgende belasting om sodoende voldoende fondse te bekom vir die

lewering van dienste:

• Kapitaalwinsbelasting (KWB)

• Skenkingsbelasting

• Boedelbelasting

• Inkomstebelasting

• Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF)

• Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)

• Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)

Belastingbeplanning is ŉ belangrike aspek ten opsigte van die bestuur van ŉ

sakeonderneming, veral aangesien die betaling van belasting ŉ wesenlike uitwerking kan hê

op die winsgewendheid van ŉ onderneming,

Die nie-nakoming van die belastingwet kan lei tot die heffing van hoë rentes en boetes deur

die SAID, en in uiterste gevalle kan die nie-nakoming van die wetgewing lei tot tronkstraf.


http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf

TAX105 Belasting

(http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9)

1.11 Selfevaluering

Aktiwiteit 1

Inkomstebelasting: Individue en Trusts

Bestudeer die volgende tabelle en beantwoord dan die vrae:

Belastingkoerse (jaar van aanslag geëindig 28 Februarie 2015)


Belasbare Inkomste Belastingkoerse


R 174 551 – R 272 700 R 31 419 + 25% van belasbare inkomste boR 174 550




R 673 101 en meer R 195 212 + 40% van belasbare inkomste bo R 673 100

Trusts, spesiale trusts uitgesluit: Belastingkoers – 40%

Belastingkortings

Primêre korting R12 726

Sekondêre korting (Persone 65 en ouer) R7 110

Tersiêre korting (Persone 75 en ouer) R2 367

1) Mnr. Holm het ŉ belasbare inkomste van R174550 vir die jaar geëindig 28

Februarie 2015. Mnr. Holm is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo


http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9

http://vhfinancialmanagement.com/wp-content/uploads/2009/04/tax-planning-popup.png

TAX105 Belasting

om sy belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015.

2) Mev. Steenberg het ŉ belasbare inkomste van R450 000 vir die jaar geëindig

28 Februarie 2015. Mev. Steenberg is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel

hierbo om haar belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 28 Februarie

2015.

3) Wat sal Mev. Steenberg se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud

was?

4) ABC Bpk. verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank

nie en hierdie kontant word ook nie in die belastingopgawe van ABC Beperk

verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk. skuldig? Wat kan gebeur?

5) Mev. Kok verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ŉ beslote

korporasie wat sy spesiaal gestig het, aangesien ŉ sakeonderneming belasting

betaal teen ŉ laer belastingkoers as ŉ individu. Waaronder sal jy Mev. Kok se

handelinge klassifiseer?


TAX105 Belasting

STUDIE-EENHEID 2: DIREKTE BELASTING OP MAATSKAPPY-

INKOMSTE EN -WINSTE

2.1 Studie-eenheid leeruitkomstes

Kennis en begrip



• Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting

• Onderskeid tussen rekeningkundige en belasbare winste

• Berekening van die belastingbasis

• Aangeslane belastingverliese

• Inkomstebelastingkonsolidasie

Vaardighede


• Te onderskei tussen die verskillende tipes direkte belastings betaalbaar op

maatskappy-inkomste en -winste.

• Te onderskei tussen rekeningkundige winste (wins voor belasting) en belasbare

winste.

• Die belastingbasis te bereken afhangende van die aard van die inkomste.

• Die reëls en regulasies ten opsigte van die benutting van ŉ aangeslane

belastingverlies te verduidelik.

• Die konsep van inkomstebelastingkonsolidasie toe te pas.

Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste Bladsy 41

TAX105 Belasting


• Accounting Tools. 2011. Tax Base. http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-

base

• BusinessDictionary. 2011. DirectTax.

http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html

• Buzzle.com. 2011. Economic profit vs accounting profit.

http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html

• D.Barnes. 2011. Permanent Differences. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-

taxes.html

• G.Akrani. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyan-

city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html

• G. Pietersz. 2011. Deferred tax. http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/

• http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm

• Investorwords. 2011. Assessed loss.

http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html

• Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation.

http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/

• SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612

• Stiglingh. M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swart, R.D., &

Jordaan, K.2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting.LexisNexis :Suid-Afrika.

1160p.

• Suid-Afrikaanse Inkomste Diens. 2014. http://www.sars.gov.za/home




Direkte belasting Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of

rykdom van individue en maatskappye.

Indirekte belasting Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit,

maar die betaling van die belasting word deur ŉ ander entiteit


http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-base




http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-taxes.html



http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html


http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/




http://www.taxtalkblog.com/?p=1612

http://www.sars.gov.za/home

TAX105 Belasting

gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word van een

individu na ŉ ander verskuif of van een maatskappy na ŉ

ander.

Rekeningkundige winste – wins voor belasting

Rekeningkundige winste is bloot die verskil tussen ŉ

onderneming se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes.

Belasbare winste Voordat ŉ maatskappy belasting oorbetaal, moet die belasbare

wins van die maatskappy bereken word. Belasting word net

gehef op die maatskappy se belasbare winste (inkomste).

Permanente verskille

ŉ Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige

wins voor belasting, en die belasbare inkomste vir

belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die

waarde van ŉ bate/las in die finansiële state van die

maatskappy en die belastingbasis van so ŉ bate/las.

Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander

woorde permanente verskille ontstaan as gevolg van

transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van

ŉ land, nie ŉ effek het op die belasbare inkomste, of

belastingverpligting van ŉ maatskappy nie. ŉ Voorbeeld van ŉ

permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie

onderhewig aan belasting is nie. In die finansiële state is die

inkomste voor belasting meer as die belasbare inkomste

volgens die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die

toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan

ook nie in die daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ŉ

permanente verskil.

Tydelike verskille

Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die

verskille tussen Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige

Praktyk (AARP)/Internasionale Finansiële

Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting

Standard – IFRS) en die belastingwetgewing van ŉ land.

Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en openbaar

gemaak word in die finansiële state van ŉ maatskappy, sal nie

noodwendig in die belastingopgawe van ŉ maatskappy erken

en openbaar gemaak word nie.


TAX105 Belasting

Uitgestelde belasting

Uitgestelde belasting ontstaan as gevolg van tydelike verskille.

Uitgestelde belasting ontstaan wanneer daar dus ŉ tydelike

verskil is tussen die waarde van ŉ bate/las vir

belastingdoeleindes en die waarde van die bate/las vir

verslagdoeningsdoeleindes (rekeningkundig). Die berekening

van uitgestelde belasting is ook onderhewig aan die

veronderstelling dat die toekomstige winste van ŉ maatskappy

voldoende sal wees om hierdie uitgestelde belasting te kan

verreken.

Belastingbasis

ŉ Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ŉ

belastingaanspreeklikheid gebaseer is. Byvoorbeeld, die

belasbare inkomste van ŉ maatskappy is die belastingbasis vir

inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom

die belastingbasis is vir eiendomsbelasting.

Aangeslane verlies ŉ Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van

belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos

bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID).

Inkomstebelasting-konsolidasie

Inkomstebelastingkonsolidasie word in die

Inkomstebelastingwetgewing omskryf as die situasie waar ŉ

houermaatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale as

een entiteit hanteer word vir belastingdoeleindes.

2.4 Inleiding

Suid-Afrika se belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van Suid-

Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (onderhewig aan sekere uitsluitings), ongeag

waar die inkomste verdien is.

Die belasting wat deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) gehef word, kan

opgedeel word in direkte belasting en indirekte belasting.

Dit is ook belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend

as wins voor belasting en belasbare winste.

Die rekeningkundige winste van ŉ onderneming word bereken deur gebruik te maak van die

bepalings van Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial

Reporting Standard – IFRS), terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak

van die bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van ŉ land. Die doelwitte van IFRS is


TAX105 Belasting

nie altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ŉ land nie, aangesien hierdie

wetgewings verskillende doelwitte nastreef.

Die rekeningkundige wins van ŉ sakeonderneming kan gedefinieer word as die verskil

tussen die onderneming se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes.Die wins wat dus deur die

onderneming gemaak word, is bloot die verskil tussen die bedryfsinkomstes en die

bedryfsuitgawes van die onderneming, maar dit is nie ŉ goeie maatstaf om die onderneming

se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins van ŉ onderneming is ŉ

goeie aanduiding van ŉ onderneming se kontantvloei.

Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes

vir finansiële verslagdoening aan die een kant, en belastingverslagdoening aan die ander

kant, het tot gevolg dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare

inkomste van ŉ onderneming.

ŉ Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes

oor die belasbare inkomste, soos bevestig deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID).

Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare

inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder.

Inkomstebelastingkonsolidasie is ŉ aspek van die Inkomstebelastingwetgewing van ŉ land

waar ŉ houermaatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale, as een entiteit hanteer word

vir belastingdoeleindes. Dit beteken dat die houermaatskappy verantwoordelik is vir die

groep se belastingverpligting, asook die indiening van die groep se belastingopgawes.

Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsiening maak vir sekere vorme

van groepsbelastingverligting, wat beperk is tot spesifieke transaksies, maak die wetgewing

nie voorsiening vir ŉ formele inkomstebelasting konsolidasiestelsel, soos in die geval van

die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland, nie.

2.5 Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting

Die belasting wat deur die regering gehef word kan opgedeel word in direkte en indirekte

belasting (verwys ook weer na Par. 1.5.1 in Studie-eenheid 1 vir ŉ volledige bespreking

van die onderskeie belastings):

2.5.1 Direkte belasting

Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of rykdom van individue en

maatskappye. Die belastingaanspreeklikheid berus totaal op die belastingpligtige en die

aanspreeklikheid kan nie van een entiteit na ŉ ander oorgedra word nie (Aangepas uit:

http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html). Direkte belasting word dus



TAX105 Belasting

gehef op die verdienste van ŉ maatskappy of individu en direk aan die belastingowerhede

(SAID) betaal.

Die direkte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is:


• Kapitaalwinsbelasting


• Dividend terughoudingsbelasting

• Boedelbelasting

2.5.2 Indirekte belasting

Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit, maar die betaling van die

belasting word deur ŉ ander entiteit gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word

van een individu na ŉ ander verskuif of van een maatskappy na ŉ ander oorgedra. ŉ Goeie

voorbeeld van indirekte belasting is BTW, aangesien die belasting gehef word op die

verkope van ŉ onderneming, terwyl die belasting eintlik betaal word deur die kliënte van die

onderneming (Aangepas uit: http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax).

Die indirekte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is:


• Sekuriteitsbelasting op Oordrag

• Oordragskostes

• Doeane- en Aksynsbelasting

Grafies lyk dit soos volg:

Figuur 2.1: Direkte en indirekte belasting (Outeur, 2011)

• Inkomstebelasting • Kapitaalwinsbelasting • Dividend Terughoudingsbelasting • Skenkingsbelasting •Boedelbelasting

Direkte belasting

• Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) • Sekuriteitsbelasting • Oordagskoste • Doeane- en Aksynsbelasting

Indirekte Belasting


http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax

TAX105 Belasting

2.5.3 Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipes ondernemings

Die belasting word bereken deur die toepassing van ŉ voorafbepaalde belastingkoers op die

belasbare inkomste van ŉ individu of maatskappy. Daar word ŉ onderskeid getref tussen

individue en sakeondernemings soos maatskappye en beslote korporasies.

Die volgende koerse is van toepassing op die verskillende tipes sakeondernemings in

Suid-Afrika soos aangedui in die tabel:

Tipe onderneming Belastingkoers

Maatskappye en Beslote Korporasies 28%

Kleinsakeondernemings: 1 April 2013 – 31 Maart 2014:

Belasbare inkomste tot en met R67 111 0%

Belasbare inkomste R67 112 – R365 000 7% van die bedrag wat R67 111 oorskry.

Belasbare inkomste R365 001 – R550 000 R20 852 + 21% van die bedrag wat

R365 000 oorskry

Belasbare inkomste wat R550 001 oorskry R59 702 + 28% van die bedrag wat

R550 000 oorskry

Kleinsakeondernemings: 1 April 2014 – 31 Maart 2015:


Belasbare inkomste R70 701 – R365 000 7% van die bedrag wat R70 701 oorskry

Belasbare inkomste R365 001 – R550 000 R20 601 + 21% van die bedrag wat

R365 000 oorskry


R550 000 oorskry

Openbare welsynsorganisasies &

Ontspanningsklubs

28%

Persoonlike Diensverskaffers

Maatskappye/Beslote Korporasies

28%

Plaaslike tak van ŉ buitelandse 28%


TAX105 Belasting

maatskappy

Passiewe Houermaatskappye:

Dividende ontvang 15% word betaal deur onderneming wat

dividende betaal

Ander inkomste 40%

Mikro-ondernemings (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie 2014:

R0 – R150 000 0%

R150 001 – R300 000 1% van die bedrag wat R150 000 oorskry

R300 001 – R500 000 R1 1500 + 2% van die bedrag wat

R300 000 oorskry


R500 000 oorskry

R750 001 en meer R15 000 + 6% van die bedrag wat

R750 000 oorskry

Mikro-onderneming (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie 2015:

R0 – R150 000 0%


R300 001 – R500 000 R1500 + 2% van die bedrag wat

R300 000 oorskry


R500 000 oorskry


R750 000 oorskry

(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset - Budget Update )



TAX105 Belasting

2.5.4 Voordele en nadele van direkte belasting

Die voor- en nadele kan soos volg opgesom word:

Voordele van direkte belasting Nadele van direkte belasting

1. Ekwiteit: Daar is sosiale geregtigheid.

Persone met ŉ swakker finansiële

posisie word teen ŉ laer koers belas as

individue met ŉ sterk finansiële posisie.

Byvoorbeeld, ŉ persoon met ŉ

belasbare inkomste van R100 000 ŉ

jaar gaan nie teen dieselfde koers

belas word as die persoon met ŉ


jaar nie, tog sal beide belasting betaal.

1. Belastingontduiking: Dit is makliker

vir ŉ individu of maatskappy om

direkte belasting te ontduik, aangesien

daar besluit kan word om sommige

wesenlike inligting van die

belastingowerhede te weerhou

wanneer die belastingopgawes ingevul

word.

2. Sekerheid : Die belastingpligtige kan

met sekerheid vooraf bepaal hoeveel

sy belastingaanspreeklikheid gaan

beloop, aangesien belastingkoerse

reeds vooraf deur die

belastingowerhede vasgestel word.

2. Onregverdig: Daar is nie ŉ definitiewe

wyse of grondslag waarop die

belastingowerhede die belastingkoerse

vasstel nie, daarom kan direkte

belasting soms onregverdig wees.

3. Relatief elasties (buigbaar):Soos wat

die inkomste en rykdom van individue

en maatskappye toeneem, sal die

belasting wat betaal moet word ook

toeneem.

Die buigbaarheid van direkte belasting

beteken ook dat die inkomste wat deur

ŉ regering ontvang word verhoog kan

word deur die onderskeie

belastingkoerse te verhoog. Met ander

woorde ŉ toename in die

belastingkoerse van ŉ land, sal die

belasting wat ontvang word deur die

staat ook verhoog.

3. Ongerieflik: Dit kan soms ongerieflik

wees om direkte belasting vir ŉ

maatskappy of individu te bereken,

aangesien daar heelwat reëls en

regulasies is waaraan voldoen moet

word.


TAX105 Belasting

Die laagste koers waarteen individue

tans belas word, is 18% en die hoogste

koers is 40%. Indien die SAID die koers

waarteen elke belastingbetaler belas

word, verhoog in die onderskeie

belastingskale, sal meer gelde

ingevorder word.

Die SAID kan ook die

belastingdrempels verlaag , met ander

woorde sekere individue wat voorheen

nie ŉ belastingaanspreeklikheid gehad

het nie, sal nou belasting moet betaal –

hierdeur word ook meer belasting

ingevorder.

Indien die koers waarteen ŉ

maatskappy belasting betaal, verhoog

word na byvoorbeeld 30% teenoor die

huidige 28%, gaan die SAID ook meer

belasting kan invorder.

4. Skep openbare bewustheid:

Aangesien direkte belasting direk gehef

word op die verdienste van

maatskappye en individue, stel mense

meer belang in hoe en waarop die

regering hierdie geld spandeer. Mense

is ook meer bewus van hul regte en

verantwoordelikhede ten opsigte van

belasting.

4. Beperktheid: Direkte belasting dek nie

so ŉ breë spektrum van individue en

maatskappye nie, met die gevolg dat

die regering moontlik ŉ tekort aan

fondse kan ondervind waarmee sekere

noodsaaklike dienste aan die land

gelewer moet word.

5. Ekonomies: Dit is nie moeilik vir die

staat om direkte belasting in te vorder

nie en daarom is dit baie ekonomies –

die staat het nie nodig om baie geld te

spandeer om belasting in te vorder nie.

5. Kapitaalvormingstrategieë: Direkte

belasting beïnvloed kapitaal-

vormingstrategieë, aangesien direkte

belasting wat gehef word die spaar en

beleggingsvermoëns van individue en

maatskappye direk raak. Die verdienste


TAX105 Belasting

van ŉ individu word verminder deur

belasting en dus sy/haar vermoë om te

spaar en selfs verdere beleggings te

maak. Verminderde beleggings

beïnvloed die kapitaalvorming van ŉ

land.

6. Anti-inflasionêr: Direkte belasting help

ŉ land om sy inflasiekoers in toom te

hou. Byvoorbeeld, indien ŉ staat sy

belastingkoerse verhoog, sal die

verbruikersvraag afneem en so ook die

inflasiekoers.

6. Bereidwilligheid: Direkte belasting het

ŉ invloed op die bereidwilligheid en

vermoë om te kan werk, aangesien ŉ

hoë belastingaanspreeklikheid ŉ

negatiewe uitwerking kan hê op die

gemoedere van individue en die

bestuur van maatskappye.

(Aangepas uit: Akrani, G. 2010. http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-

meaning-merits-and.html)

(http://www.apfn.org/apfn/tax.htm)

Die aanspreeklikheid van direkte belasting kan nie verskuif word van een maatskappy na ŉ

ander nie. Die probleme wat soms ondervind word ten opsigte van die invordering van

direkte belasting kan toegeskryf word aan administratiewe probleme en ondoeltreffendheid

in die regering van ŉ land.

Direkte belasting is steeds ŉ groot bron van inkomste vir die regering, en ŉ belangrike aspek

van enige moderne finansiële stelsel.




http://www.apfn.org/apfn/tax.htm

TAX105 Belasting

2.6 Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste

Dit is belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend as

wins voor belasting en belasbare winste.

2.6.1 Rekeningkundige winste – wins voor belasting


tussen ŉ maatskappy se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes (Aangepas uit:

Buzzle.com.2011. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html).


bepalings van IFRS, terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak van die

bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van die land. Die doelwitte van IFRS is nie

altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ŉ land nie, aangesien elkeen van

hierdie wetgewings verskillende doelwitte nastreef.

2.6.2 Belasbare winste (inkomste)

Alvorens ŉ onderneming kan weet hoeveel belasting oorbetaal moet word, is dit nodig om

die belasbare wins van die onderneming te bereken. Belasting word net gehef op die

onderneming se belasbare winste (inkomste).

Die wins wat dus deur die onderneming gemaak word, is bloot die verskil tussen die

bedryfsinkomstes en die bedryfsuitgawes van die onderneming maar dit is nie ŉ goeie

maatstaf om die onderneming se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige

wins van ŉ maatskappy is ŉ goeie aanduiding van ŉ maatskappy se kontantvloei.

Voorbeeld 2.1 Die belasbare winste van ŉ onderneming kan soos volg bereken word:

1. Neem die wins voor belasting.

Tel terug:

o Depresiasie uitgawe volgens die finansiële state

Trek af: o Die toelaatbare kapitaaltoelae

o Toelaatbare aftrekkings deur die SAID, byvoorbeeld ŉ aangeslane verlies

Tel by:

o Ander belasbare inkomstes soos kapitaalwins

2. Neem die bedrag wat oorbly, vermenigvuldig dit met die belastingkoers van



TAX105 Belasting

toepassing om die belasbare inkomste te kry.

3. Minus enige belasting wat reeds gedurende die jaar betaal is. Dit sal enige voorlopige

belastingbetalings wees, of in die geval van individue, die totale bedrag LBS wat deur

die werkgewer van ŉ salaris afgetrek is en aan die Ontvanger van Inkomste oorbetaal

is.

(Aangepas uit: Business Link. 2011. http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082175087&r.i=1082175258&r.l1=1073858805&r.l2=1085541869&r.l3=1082156148&r.s=sc&r.t=RESOURCES&type=RESOURCES)





inkomste van ŉ onderneming. Hierdie verskille gee aanleiding tot die verskil tussen die

belasting betaalbaar (volgens die belastingaanslag) en die belastinguitgawe (volgens die

inkomstestaat).

Hierdie verskille wat ontstaan tussen ŉ onderneming se rekeningkundige wins en sy

belasbare wins kan in twee kategorieë verdeel word:

Permanente verskil

ŉ Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige wins voor belasting, en die

belasbare inkomste vir belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde

van ŉ bate/las in die finansiële state van die onderneming en die belastingbasis van so ŉ

bate/las.

Permanente verskille ontstaan wanneer die inkomstes of uitgawes op die finansiële state

van ŉ onderneming nooit belasbaar of aftrekbaar is op die belastingopgawe van ŉ

onderneming nie, of waar inkomstes of uitgawes erken word op die belastingopgawe, maar

nooit aangeteken word in die finansiële state van ŉ maatskappy nie. In teenstelling met

tydelike verskille wat naderhand omkeer en uitbalanseer tussen die belastingopgawe en die

finansiële state van ŉ maatskappy, sal permanente verskille nooit uitbalanseer en omkeer

nie.

Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander woorde permanente verskille

ontstaan as gevolg van transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van ŉ

land, nie ŉ effek het op die belasbare inkomste, of belastingverpligting van ŉ onderneming


http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082175087&r.i=1082175258&r.l1=1073858805&r.l2=1085541869&r.l3=1082156148&r.s=sc&r.t=RESOURCES&type=RESOURCES

http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082175087&r.i=1082175258&r.l1=1073858805&r.l2=1085541869&r.l3=1082156148&r.s=sc&r.t=RESOURCES&type=RESOURCES

TAX105 Belasting

nie. ŉ Voorbeeld van ŉ permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie

onderhewig is aan belasting nie. In die finansiële state is die inkomste voor belasting meer

as die belasbare inkomste volgens die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die

toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die daaropvolgende

jare belasbaar word nie, dus ŉ permanente verskil.

Nie-belasbare inkomstes en nie-aftrekbare uitgawes word nie ingesluit by die berekening

van belasbare inkomste vir belastingopgawe doeleindes nie, maar word wel ingesluit by die

berekening van finansiële inkomste in die inkomstestaat (Aangepas uit: Barnes. 2011.

http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-taxes.html).

Tydelike verskil

Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille tussen Internasionale

Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS)

en die belastingwetgewing van ŉ land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en

openbaar gemaak word in die finansiële state van ŉ onderneming, sal nie noodwendig in die

belastingopgawe van ŉ onderneming erken en openbaar gemaak word nie.

Daar word gebruik gemaak van die term tydelike verskille, aangesien die verskille slegs

tydelik nie erken kan word op die belastingopgawe nie, maar dit sal waarskynlik in die

toekoms openbaar gemaak word (Aangepas uit: Barnes. 2011.

http://www.ehow.com/how_4451062_calculate-temporary-differences-business-taxes.html).

Tydelike verskille ontstaan sodra ŉ bedrag by die inkomste ingesluit word, of in aanmerking

kom op ŉ vinniger basis vir rekeningkundige doeleindes, as vir belastingdoeleindes of

omgekeerd. Dit gebeur waar ŉ onderneming byvoorbeeld ŉ bate depresieer op die

reguitlynmetode, terwyl die SAID ŉ slytasiekoers toestaan wat verskil van die metode wat

deur die onderneming gebruik word.

Tydelike verskille kan verder verdeel word in uitgestelde belasting bate en uitgestelde

belastinglas:

• Uitgestelde belastingbate (UBB)

ŉ Uitgestelde belastinglas ontstaan as gevolg van tydelike verskille wanneer daar ŉ

oorbetaling van belasting plaasvind vir ŉ bepaalde finansiële periode. Hierdie tydelike

verskil ontstaan gewoonlik as ŉ resultaat van die wyse waarop ŉ onderneming sy

bates depresieer.

Uitgestelde belasting is ŉ balansstaat-item wat gebruik word om belasting te laat

toeval in die regte rekeningkundige periodes, omdat daar verskillende

belastingimplikasies ten opsigte van tydelike verskille is. ŉ UBB is dikwels ŉ



http://www.ehow.com/how_4451062_calculate-temporary-differences-business-taxes.html

TAX105 Belasting

aangeslane verlies wat oorgedra word, en afgespeel word teenoor die winste van ŉ

onderneming. Die UBB word getoon in die Balansstaat van ŉ onderneming. So kan

UBB gebruik word om die belastingaanspreeklikheid van ŉ onderneming te

verminder.

Behalwe normale belasting wat jaarliks aan die belastingowerhede van ŉ land

oorbetaal moet word, moet ook voorsiening gemaak word vir uitgestelde belasting.

Uitgestelde belasting verteenwoordig belasting wat in toekomstige periodes betaal of

gespaar sal word, sodra die drabedrag van bates/laste verhaal of vereffen word.

• Uitgestelde belastinglas (UBL)

ŉ Uitgestelde belastinglas ontstaan sodra daar ŉ onderbetaling van belasting

plaasvind vir ŉ sekere finansiële periode. Dit gebeur gewoonlik indien daar ŉ verskil

is tussen die wyse waarop ŉ onderneming verslag doen oor ŉ bate in die finansiële

state teenoor die wyse waarop die onderneming verslag doen op ŉ belastingbasis

(Aangepas uit: Pietersz. 2011.http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/).

ŉ UBL is ŉ belastingaanspreeklikheid wat deur ŉ onderneming verskuldig is, maar

nie dadelik betaal gaan word nie – die onderneming sal wel die belastingverpligting in

die toekoms moet betaal. ŉ UBL ontstaan as gevolg van ŉ verskil in die

onderneming se balansstaat, toeskryfbaar aan die verskille tussen die

rekeningkundige beginsels wat toegepas is in die opstel van die finansiële state en

die belastingwetgewing van ŉ land. As gevolg hiervan sal daar soms verskille wees

in ŉ maatskappy se belasbare inkomste en die wins voor belasting wat dan

aanleiding gee tot ŉ UBL.

Opgesom lyk dit soos volg:

UITGESTELDE BELASTINGBATE (UBB) :

Bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms (Aftrekbare tydelike verskille)

UITGESTELDE BELASTINGLAS (UBL):

Bedrag betaalbaar vir belasting in die toekoms (Belasbare tydelike verskille)

Bate

Drabedrag (DB) van ŉ bate > Belastingbasis (BB) van ŉ bate = UBL

Drabedrag (DB) van ŉ bate < Belastingbasis (BB) van ŉ bate = UBB



TAX105 Belasting

Las

Drabedrag (DB) van ŉ las > Belastingbasis (BB) van ŉ las = UBB

Drabedrag (DB) van ŉ las < Belastingbasis (BB) van ŉ las = UBL

Voorbeeld 2.2

Belasbare tydelike verskil voortspruitend uit bate

Op 1 Maart 2011 het ABC Bpk. nuwe masjinerie aangekoop ten bedrae van R120 000.

Waardervermindering wat vir die jaar bereken is, beloop R24 000. Die belastingtoelaag,

soos bepaal deur Artikel 12C in die belastingwetgewing beloop R48 000.

Die drabedrag van die masjinerie is R96 000 (R120 000 – R24 000), terwyl die

belastingbasis R72 000 (R120 000 – R48 000) beloop.

Drabedrag R96 000

Belastingbasis R72 000

Belastingkoers 28%

Tydelike verskil: R96 000 – R72 000 = R24 000

Die uitgestelde belastingaanspreeklikheid: R24 000 * 28% = R6 720

Die R72 000 sal dus in die toekoms aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes teen die

belasbare ekonomiese voordele wat in die toekoms na die maatskappy sal vloei as gevolg

van die masjinerie.

Die DB > BB, dus ŉ belasbare tydelike verskil, want die uitgestelde belasting is van

toepassing op ŉ bate, met ander woorde ŉ UBL. Die tydelike verskil sal belasbare bedrae

tot gevolg hê met die bepaling van toekomstige belasbare winste aangesien die geagte

toekomstige belasbare voordele uit die bate (R96 000), die toekomstige

belastingaftrekking van R72 000 oorskry.

Joernaalinskrywing DT KT

Uitgestelde belasting (Inkomstestaat) R6 720

Uitgestelde belasting (Balansstaat) R6 720

(Teboekstelling van die Uitgestelde belastingaanspreeklikheid)

(Aangepas uit: UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde)


TAX105 Belasting

Voorbeeld 2.4

Aftrekbare tydelike verskille van toepassing op laste

Die volgende inligting is van toepassing op ABC Bpk.

Verkope R16 000 000

Voorsiening vir oninbare skulde R800 000

Die SAID laat 25% toe as aftrekking ten opsigte van die voorsiening vir oninbare skulde,

met ander woorde R200 000, word as aftrekking toegelaat.

Drabedrag (DB) R800 000

Belastingbasis (BB) R200 000

(Die oorblywende 75% sal geëis kan word sodra die skuld heeltemal afgeskryf word)

Tydelik Verskil R600 000

DB > BB, met ander woorde ŉ uitgestelde belastingbate ontstaan. Onthou ŉ voorsiening

vir oninbare skulde is ŉ las, daarom ontstaan daar ŉ UBB.

Uitgestelde belastingbate R168 000 (R600 000 * 28%)

Dit word aanvaar dat daar voldoende winste in die toekoms beskikbaar sal wees

waarteen hierdie aftrekbare tydelik verskil benut kan word.

Joernaalinskrywing

DT KT


Uitgestelde belasting ( Inkomstestaat) R168 000

(Teboekstelling van die UBB)


Voorbeeld 2.5

Sunshine Bpk. toon ŉ rekeningkundige wins van R30 000 op die inkomstestaat van die

finansiële state, terwyl die maatskappy ŉ belasbare wins van R10 000 toon. Die belasting

is bereken teen ŉ koers van 40%. Die belastinguitgawe op die inkomstestaat is R12 000,

terwyl die belasting betaalbaar volgens die belastingopgawe ongeveer R4 000 beloop.

Wat sal die joernaalinskrywing wees om hierdie uitgestelde belasting-aanspreeklikheid


TAX105 Belasting

(las) te boek te stel?

Die joernaalinskrywing sal soos volg lyk:

Dt Kt

Inkomstebelastinguitgawe R12 000

Inkomstebelasting betaalbaar R4000

Uitgestelde belastinglas R8000

(Aangepas uit:

http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm)

(http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differences-

accounting-for-income-tax/)

2.7 Die berekening van die belastingbasis

ŉ Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ŉ belastingaanspreeklikheid

gebaseer is. Byvoorbeeld, die belasbare inkomste van ŉ onderneming is die belastingbasis

vir inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die belastingbasis is vir

eiendomsbelasting (Aangepas uit: Business Dictionary 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html).

Die belastingbasis is die totale belasbare waarde van bates, inkomstes en geraamde

waardes van eiendom binne die belastingjurisdiksie van ŉ regering.

2.7.1 Die belastingbasis van bates en laste

Belastingbasis van ŉ bate

ŉ Bate se belastingbasis is die bedrag wat aftrekbaar is vir belastingdoeleindes teen enige

belasbare ekonomiese voordele wat vanuit hierdie bate na die maatskappy sal voortvloei


http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm

http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differences-accounting-for-income-tax/


http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html

TAX105 Belasting

wanneer die drabedrag van hierdie bate verhaal word (Aangepas uit: Analystnotes. 2011.

http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=238).

Belastingbasis van ŉ las

Die belastingbasis van ŉ las is die drabedrag, minus enige bedrag wat aftrekbaar of

belasbaar is vir belastingdoeleindes ten opsigte van daardie aanspreeklikheid in toekomstige

periodes.

Inkomstes vooruitontvang en opgelope uitgawes word geklassifiseer as laste. Die

berekening van die belastingbasis en die uitgestelde belasting van toepassing daarop, kan

aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word.

Voorbeeld 2.6

Inkomste vooruitontvang

ABC Bpk. toon die volgende in die Balansstaat soos op 31 Desember 2014:

Vooruitontvange inkomste R800 000

(Die inkomste is fooie wat vooruitontvang is vir dienste gelewer)

Belastingkoers 28%


Belastingbasis (BB) R0 (Inkomste reeds belas by ontvangs, nie belasbaar in

toekomstige periodes nie (R800 000 – R800 000) – die volle

R800 000 is nou belasbaar.

Let wel: Vooruitontvange inkomstes word geklassifiseer as ŉ las. Onthou, die

belastingbasis van ŉ las is die drabedrag minus enige bedrae wat in die toekoms

aftrekbaar of belasbaar vir belastingdoeleindes is. Die SAID bepaal dat alhoewel die

R800 000 vooruitontvang is vir dienste wat eers later gelewer gaan word, die R800 000

reeds by ontvangs, by die maatskappy se belasbare inkomste ingesluit moet word.

Vooruitontvange inkomste – Las

DB > BB, Uitgestelde belastingbate (Aftrekbare tydelike verskil)

Tydelike verskil – R800 000

Uitgestelde belasting – R800 000* 28% = R224 000

Let wel: Uitgawes is eers aftrekbaar vir belastingdoeleindes, wanneer dit ten opsigte van

opgelope uitgawes in die toekoms aangegaan word.


http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=238

TAX105 Belasting

Figuur 2.2: Die belastingbasis van bates en laste (Outeur, 2011)

Indien die ekonomiese voordele van ŉ bate nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van

ŉ bate gelyk wees aan die drabedrag van daardie bate. Wanneer ŉ onderneming inkomste

vooruitontvang, sal die belastingbasis vir hierdie las die drabedrag wees minus enige bedrag

wat nie in die toekoms belasbaar sal wees nie (Aangepas uit: Accounting Tools. 2011.

http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-base).

Die berekening van die belastingbasis van ŉ bate en ŉ las kan aan die hand van die

volgende voorbeeld verduidelik word:

Voorbeeld 2.7

Die belastingbasis van ŉ bate

ŉ Onderneming se handelsdebiteure beloop R100 000 vir ŉ betrokke finansiële jaar. Dit

het egter onder die bestuur se aandag gekom dat ongeveer R3 000 van die debiteure nie

invorderbaar is nie. Die rekenmeester stel voor om ŉ voorsiening vir oninbare skulde in

die finansiële state van die onderneming te toon .Die voorsiening vir oninbare skulde

word egter nie as aftrekking toegelaat vir belastingdoeleindes nie. ŉ Aftrekking vir

belastingdoeleindes is slegs toelaatbaar indien die R3 000 fisies afgeskryf word as

oninbare skuld.

Die drabedrag van die handelsdebiteure beloop dus R97 000. Die belastingbasis van die

bate is steeds R100 000. Die onderneming het nou ŉ aftrekbare tydelike verskil van R3

000. Die bestuur van die onderneming moet nou ŉ uitgestelde belastingbate ten opsigte

van die aftrekbare tydelike verskil in die boeke erken.

Indien die ekonomiese voordeel nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van die bate

Belastingbasis: Die maatreël waarop die berekening

van ŉ belastingaanspreeklikheid gebaseer is.

Belastingbasis van ŉ bate = Die bedrag aftrekbaar vir

belastingdoeleindes, teenoor die belasbare ekonomiese voordele

gegenereer deur die bate.

Belastingbasis van ŉ las = Drabedrag minus bedrag aftrekbaar vir

belastingdoeleindes in die toekoms



TAX105 Belasting

gelyk wees aan die drabedrag van die bate. ŉ Voorbeeld van so ŉ geval is dividende

ontvangbaar deur die houermaatskappy vanaf sy filiale. Dit is nie belasbaar nie, daarom

sal die belastingbasis en die drabedrag van die dividend gelyk wees aan mekaar.

Die belastingbasis van ŉ las

JKL Verhurings Bpk. het aan die begin van die jaar ŉ enkelbedrag ten bedrae van R5 000

000 van ŉ huurder ontvang. Die huur is vir ŉ kantoorgebou ten opsigte van die volgende

5 jaar. Die plaaslike owerhede vereis dat 70% van die vooruitontvange huurinkomste

belasbaar sal wees.

Aan die einde van die finansiële jaar sal R4 000 000 hanteer word as ŉ aanspreeklikheid

(las) vir finansiële verslagdoeningsdoeleindes (R5000 000*1/5). Dit is die drabedrag. Die

belastingbasis van die aanspreeklikheid is R1.2 miljoen (30% van die R4 000 000), terwyl

R2.8 miljoen hanteer moet word as belasbare inkomste.

Verandering in inkomstebelastingkoerse

Sodra daar ŉ verandering in die belastingkoers van ŉ land kom, sal die uitgestelde

belastinglas of uitgestelde belastingbate onmiddellik aangepas moet word na wat die

nuwe bedrag veronderstel is om te wees na die koersverandering. Die uitwerking van

hierdie verandering sal na beraming ingesluit word in die inkomste uit voortgesette

bedrywighede.

Die effek van ŉ inkomstebelasting koersverhoging kan soos volg uiteengesit word:

• Dit verhoog ŉ uitgestelde belastinglas en daarom verhoog dit die belastinguitgawe

van ŉ onderneming.

• Dit verhoog ŉ uitgestelde belastingbate en daarom verlaag dit die

belastinguitgawe van ŉ onderneming.

• Sodra die uitgestelde belastinglas die uitgestelde belastingbate van ŉ

onderneming oorskry, sal die netto effek wees om die belastinguitgawe te

vermeerder.

• Sodra die uitgestelde belastingbate die uitgestelde belastinglas oorskry, sal die

netto effek wees om die belastinguitgawe te verminder.

(Aangepas uit: Analystnotes, 2011.

http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=159)

Die berekening van ŉ belastingbasis ten opsigte van nuwe bates aangekoop, beïnvloed die

jaarlikse depresiasieberekening wat gebruik word om ŉ onderneming se belasbare inkomste

vir belastingdoeleindes te verminder. Dis belangrik om al die kostes wat deur die

maatskappy aangegaan is om die bate te bekom in te sluit by die berekening van die



TAX105 Belasting

belastingbasis van die nuwe bate. Die SAID sit duidelik uiteen watter kostes toegelaat word

vir belastingdoeleindes. Nie alle uitgawes wat deur ŉ maatskappy aangegaan word in die

verkryging van ŉ bate, word deur die SAID toegelaat as ŉ aftrekking nie.

2.7.2 Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies

Kontantbasis

Wanneer ŉ onderneming die kontantbasis gebruik, word inkomstes en uitgawes te boek

gestel wanneer die kontant werklik ontvang of betaal word.

Dit is dan moeilik om vas te stel, hoeveel inkomste ŉ onderneming in ŉ betrokke finansiële

jaar gaan inkry, indien die onderneming van die kontantbasis as rekeningkundige metode

gebruik maak. Die enigste wyse waarop ŉ onderneming sy belastingaanspreeklikheid vir ŉ

betrokke jaar sal kan bereken, is om ŉ beraming te doen van hoeveel sy inkomste gaan

wees en dan te bepaal hoeveel uitgawes betaal sal moet word, om sodoende die belasbare

inkomste te verminder (Aangepas uit: Springer. 2009.

http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cash-

accrual(1).html).

Die toevallingsgrondslag

Die toevallingsgrondslag bepaal dat inkomstes te boek gestel word wanneer goedere

verkoop en dienste gelewer word, ongeag of daar kontant ontvang is of nie.

Die toevallingsgrondslag bepaal ook dat uitgawes te boek gestel word wanneer die

transaksie plaasgevind het, ongeag of die uitgawe betaal is of nie. Met ander woorde, ŉ

onderneming koop skryfbehoeftes op krediet aan vir R300 op 1 Oktober 2014, maar betaal

eers daarvoor op 31 Desember 2014 . Die R300 word te boek gestel op 1 Oktober 2014,

alhoewel die werklike betaling daarvan eers plaasvind op 31 Desember 2014.

Wanneer ŉ sakeonderneming gebruik maak van die toevallingsgrondslag as basis vir die

teboekstelling van saketransaksies, verleen dit meer buigsaamheid aan die onderneming,

aangesien die onderneming beheer het ten opsigte van wanneer dit fakture aan sy kliënte

sal uitmaak en uitstuur. Met ander woorde wanneer ŉ inkomste die maatskappy sal toeval.

Indien die finansiële departement van ŉ onderneming aan die einde van die jaar sien dat

daar vir die betrokke finansiële jaar ŉ baie hoë wins gemaak gaan word, kan die maatskappy

besluit om moontlik van die fakture eers in die volgende finansiële jaar uit te reik, en die

betaling van uitgawes te verhoog, om sodoende die belasbare inkomste van die maatskappy

te verminder, en sodoende ook die belastingaanspreeklikheid (Aangepas uit: Springer. 2009.


accrual(1).html).


http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cash-accrual(1).html)




TAX105 Belasting

Die kontantbasis en die toevallingsgrondslagbasis is metodes waarop inkomstes en

uitgawes gemanipuleer kan word, om sodoende ŉ belastingaanspreeklikheid van ŉ

onderneming te verminder of te vermeerder.

Figuur 2.3: Die kontantbasis en toevallingsgrondslagbasis skematies voorgestel (Aangepas uit: http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantages-

and/y2cary3n6mng/50#)

2.8 Belastingverliese


oor die belasbare inkomste, soos bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens

(SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die

belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder

(Aangepas uit: Investorwords. 2011.

http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html)

Met ander woorde ŉ aangeslane verlies vir belastingdoeleindes is die bedrag waarmee die

aftrekkings, wat toegelaat is deur die SAID, die belasbare inkomste oorskry. Hierdie verlies

word dan afgespeel teenoor die toekomstige belasbare inkomste van ŉ onderneming.

Die verlies vir ŉ bepaalde onderneming kan vir ŉ onbepaalde tyd oorgedra word na die

volgende finansiële jaar, mits die onderneming bly handel dryf regdeur die jaar. Indien ŉ

onderneming nie vir ŉ bepaalde finansiële jaar handel dryf nie, maar ŉ aangeslane verlies

oorgehou het van die vorige finansiële jaar, sal die SAID die onderneming nie toelaat om die

Rekeningkundige metodes

Toevallingsgrondslag-basis

Inkomstes word te boek gestel wanneer dit aan die maatskappy toeval

Uitgawes word te boek gestel wanneer dit aan die maatskappy toeval

Kontantbasis

Inkomstes word te boek gestel wanneer kontant werklik ontvang word

Uitgawes word te boek gestel wanneer kontant

werklik betaal word


http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantages-and/y2cary3n6mng/50



TAX105 Belasting

verlies te benut in die daaropvolgende jare nie, aangesien die onderneming nie

aaneenlopend handel gedryf het nie.

In die geval van individue sal die verlies nie verbeur word nie, en maak dit nie saak of ŉ

persoon wel handel gedryf het vir ŉ bepaalde finansiële jaar nie. Die SAID sal wel die

aangeslane verlies as aftrekking toelaat. (Aangepas uit:

http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx)

Die hoofdoel van ŉ aangeslane verlies is om die belastingaanspreeklikheid van ŉ

onderneming of individu te verminder.Daar word tussen twee tipes verliese onderskei

naamlik:

• ŉ Belastingverlies

ŉ Belastingverlies ontstaan uit ŉ onderneming se inkomste en aftrekkings. Met ander

woorde dit is die bedrag waarmee die toelaatbare aftrekkings meer is as die

belasbare inkomste.

ŉ Aangeslane verlies kan afgespeel word teen die belasbare inkomste van ŉ

onderneming of individu.

• ŉ Kapitale verlies

ŉ Kapitale verlies ontstaan wanneer ŉ kapitale bate verkoop word vir minder as sy

basiskoste. Die basiskoste van ŉ bate is die bedrag waarvoor ŉ bate aanvanklik

aangekoop is.

ŉ Kapitale verlies kan slegs teen ŉ kapitale wins afgespeel word, en nie teenoor

gewone belasbare inkomste nie. Indien ŉ kapitale verlies nie in ŉ sekere finansiële

jaar benut is nie, moet dit oorgedra word sodat dit teenoor toekomstige kapitale

winste afgespeel kan word.


ABC Bpk. het ŉ aangeslane verlies van R500 000 gedurende die 2014 finansiële jaar

gehad. ABC Bpk. het ook gedurende die 2015 finansiële jaar ŉ motorvoertuig verkoop

waarop ŉ kapitale verlies van R200 000 gely is.

Bestudeer die volgende uittreksel uit die finansiële rekords van ABC Bpk.

Bruto inkomste R850 000

Toelaatbare aftrekkings volgens die SAID R350 000

Belasbare inkomste R500 000


http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx

TAX105 Belasting

Vrae:

1) Wat is die belasbare inkomste waarop ABC Bpk. nou belas gaan word nadat die

verliese in berekening gebring is?

2) Sal die SAID vir ABC Bpk. toelaat om die kapitale verlies van R200 000 ook teen sy

normale belasbare inkomste af te speel?

3) Indien ABC Bpk. ook ŉ stukkie grond verkoop het en ŉ kapitale wins van R550 000

gemaak het uit die verkoop, watter bedrag van die kapitale wins sal dan by die

maatskappy se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar, geëindig 28 Februarie

2011, ingesluit word? Terugvoer: 1) Die belasbare inkomste van ABC Bpk. is R500 000. Die aangeslane verlies wat

oorgedra word vanaf die vorige jaar beloop ook R500 000. Die belasbare inkomste vir

die 2011 belastingjaar beloop NUL, dus geen belastingaanspreeklikheid nie.

2) Nee, ŉ kapitale verlies mag slegs teenoor ŉ kapitale wins afgespeel word. Die SAID

sal nie toelaat dat die maatskappy die kapitale verlies van R200 000 afspeel teenoor

enige toekomstige, normale winste nie.

3) Die maatskappy het ŉ kapitale verlies van R200 000 gehad met die verkoop van die

voertuig. Die kapitale wins van R550 000 kan dus nou verminder word met die

R200 000, waarna die maatskappy slegs belas sal word op die oorblywende R350 000

kapitale wins.

2.9 Inkomstebelastingkonsolidasie

Wat is inkomstebelastingkonsolidasie en hoe raak dit die belastingberekening en verpligting

van ŉ maatskappy?


waar ŉ houermaatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale, vir belastingdoeleindes, as

een entiteit hanteer word. Dit beteken dat die houermaatskappy verantwoordelik is vir die

groep se belastingverpligting, asook die indiening van die groep se belastingopgawes

(Aangepas uit: Patriot Tax Solutions.2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-

consolidation-act/).

Inkomstebelastingkonsolidasie word in verskeie lande aangewend, aangesien dit die

administratiewe kostes van staatsinkomstebelastingdepartemente, asook die

nakomingskostes van korporatiewe belastingbetalers verminder.Die toepassing van

inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye, kan die groep onderworpe maak




TAX105 Belasting

aan verskeie reëls en regulasies. Die nie-nakoming van hierdie reëls en regulasies kan lei

tot die heffing van ernstige rentes en boetes.

Die vier hoofredes waarom inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye

geïmplementeer sal word, is soos volg:

• Die aangeslane verlies van een maatskappy kan die belasbare inkomste van ŉ

ander maatskappy in dieselfde groep verminder, sodat die belastingverpligting aan

die einde van die jaar aansienlik minder is.

• Onderskeie bates kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep oorgedra word,

sonder om enige belasting of kapitaalwins tot gevolg te hê.

• Dividende kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word

sonder om Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM) tot gevolg te hê.

• Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ŉ ander maatskappy in dieselfde

groep gebruik word. Hierdie krediete kan as gevolg van ŉ oorbetaling van belasting

wees (Aangepas uit: Patriot Tax Solutions. 2011.

http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/).

Figuur 2.4: Redes vir die implementering van inkomstebelastingkonsolidasie

(Outeur, 2011)

Die volgende lande het reeds inkomstebelastingkonsolidasie geïmplementeer:

• Verenigde State van Amerika

• Frankryk

1. Aangeslane verliese kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra

word.

2. Bates kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra word, sonder om

kapitaalwins tot gevolg te hê.

3. Dividende kan tussen maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word

sonder om SBM tot gevolg te hê.

4. Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ŉ ander maatskappy in dieselfde

groep aangewend word.



TAX105 Belasting

• Australië

• Nieu-Seeland

Sodra ŉ groep maatskappye besluit om die inkomstebelastingkonsolidasie-konsep toe te

pas, sal die groep maatskappye onherroeplik gebonde wees. Die enigste wyse waarop ŉ

maatskappy buite rekening gelaat kan word van dergelike konsolidasie, sal wees indien die

houermaatskappy minder as 100% aandeel in die filiaal sal behou.

Elke land het verskeie reëls en regulasies met betrekking tot inkomstebelastingkonsolidasie.

Die Verenigde State van Amerika het sekere beperkings ingestel ten opsigte van die

benutting van aangeslane verlies in die groep as geheel. Sodra die komplekse

belastingberekening vir die groep maatskappye gedoen is, moet ŉ Gekonsolideerde

Belastingopgawe ingedien word aan die inkomste-owerhede.

Hierdie Gekonsolideerde Belastingopgawe kan gedefinieer word as ŉ enkele

belastingopgawe vir al die maatskappye in ŉ geaffilieerde groep (die houermaatskappy met

al sy filiale) (Aangepas uit: Investorwords. 2011.

http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html).

2.9.1 Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye

Hoe groter ŉ maatskappy is, hoe meer kompleks raak die indiening van belastingopgawes.

Inkomstebelastingkonsolidasie vergemaklik die proses aansienlik, aangesien dit beteken dat

ŉ groep maatskappye ŉ gesamentlike belastingopgawe kan indien, waarin daar verslag

gedoen word oor al die maatskappye in die groep se belastingsake.

Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word:

• Verminderde nakomingskostes

Die belastingwetgewing van ŉ land ten opsigte van inkomstebelastingkonsolidasie

stel ŉ maatskappy (gewoonlik die houermaatskappy van ŉ groep) instaat om slegs

een belastingopgawe in te dien, ten opsigte van die onderskeie afdelings (filiale) van

die maatskappy.

Met ander woorde die houermaatskappy dien slegs een opgawe in wat die

belastingsake van die houermaatskappy tesame met sy filiale insluit. Die groep

bespaar geld, aangesien elke maatskappy nie afsonderlik ŉ belastingopgawe hoef in

te dien nie.

• Meer buigsaamheid

ŉ Maatskappy met verskeie verkoopskantore sal dalk kapitaal van een tak na ŉ

volgende wil verskuif. Omdat die groep maatskappye hulle belasting konsolideer,

word die kapitaal wat tussen twee takke geskuif word, nie gesien as nuwe inkomste


http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html

TAX105 Belasting

in die hande van die ontvanger van die kapitaal nie en word daar dus nie belasting

gehef op die kapitaal wat geskuif is tussen die maatskappye nie. Dit stel groot

maatskappye in staat om kapitaal doeltreffend tussen die onderskeie filiale te

verskuif sonder om belasting daarop te betaal.

• Beskerming teen veranderinge in die markte

Dit gebeur soms dat een maatskappy in ŉ groep ŉ aansienlike wins maak, terwyl ŉ

ander maatskappy in dieselfde groep ŉ groot verlies ly. Wanneer hierdie twee

maatskappye deel uitmaak van dieselfde groep, kan die winste afgespeel word

teenoor die verliese van die onderskeie maatskappye in dieselfde groep. Sodoende

kan die belastingaanspreeklikheid aansienlik verminder word.

(Aangepas uit: eHow.com. 2011. http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-tax-

consolidation.html)

2.9.2 Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika

Inkomstebelastingkonsolidasie hou nie net voordele vir ŉ maatskappy in nie – daar is ook ŉ

paar nadele. Die nadele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word:

• Inkomstebelastingkonsolidasie is nie ŉ eenvoudige konsep nie. Dit is ŉ baie

komplekse konsep waar die insette van ŉ paar vakkundiges ingeroep mag word om

die impak van konsolidasie op die groep maatskappye as geheel te bepaal en

volledig uiteen te sit.

• Die kostes verbonde aan die implementering van hierdie konsep kan redelik hoog

wees, veral indien dit ŉ groot groep maatskappye is.

• Sekere teen-vermydingsbepalings moet in die wetgewing ingebring word ten opsigte

van die benutting van die belastingverliese in die groep maatskappye.

• Internasionale belastingimplikasies moet ook in ag geneem word voor en gedurende

die implementering van inkomstebelastingkonsolidasies in ŉ groep maatskappye,

veral waar sommige van die maatskappye in die buiteland geïnkorporeer is.

( Aangepas uit: SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612)


van groepsbelastingverligting – hoofsaaklik beperk tot spesifieke transaksies – maak die

wetgewing nie voorsiening vir ŉ formele inkomstebelastingkonsolidasiestelsel, soos in die

geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie.

Die ekonomieë van lande verskil, wat tot gevolg het dat bykomende wetgewing by die

basiese beginsels van groepsbelasting gevoeg word alvorens dit in ŉ land geïmplementeer

kan word. Dit is ŉ redelike komplekse proses en juis daarom dat daar nie net een


http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-tax-consolidation.html



TAX105 Belasting

inkomstebelastingkonsolidasie-/groepsbelastingstelsel sal wees nie. Elke land se stelsel sal

gegrond wees op verskillende metodes en kriteria.

Die basiese beginsels van ŉ groepsbelastingstelsel behels die volgende:

• die insluiting van belastingverliese

• die konsolidasie van die onderskeie maatskappye binne die groep in een wettige

entiteit waar belasting gehef word op die onderskeie winste en verliese van die

maatskappye in die groep, as geheel.

(Aangepas uit: L.I. Sprout. 2010.http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010-

155945/)

Die vraag kan gevra word: Wat konstateer ŉ groep maatskappye?

ŉ Groep maatskappye sluit in twee of meer maatskappye waarin een maatskappy (die

beherende groepmaatskappy) direk of indirek aandele in minstens een ander maatskappy

(die beheerde groepmaatskappy) hou.

Alvorens ŉ paar maatskappye as ŉ “groep maatskappye” kan kwalifiseer, moet die

beherende maatskappy aan een van die volgende vereistes voldoen:

• Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in die

beheerde maatskappy hou.

• Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in meer as

een beheerde maatskappy hou.

• Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele van ŉ

beheerde maatskappy hou, en saam met die beheerde maatskappy direk ten minste

70% van die aandele in ŉ ander beheerde maatskappy.

Stiglingh et al. (2011: 461)

Die onderstaande diagram is ŉ duidelike voorbeeld van ŉ groep maatskappye


http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010-155945/


TAX105 Belasting

Voorbeeld 2.8

Stiglingh et al. (2011: 462)

Maatskappy X en Y is deel van dieselfde groep maatskappye, aangesien Maatskappy X

direk ten minste 70% van die aandele in Maatskappy Y hou. Maatskappy Z is ook deel van

die groep maatskappye, aangesien Maatskappy X saam met ŉ ander beheerde

maatskappy (Maatskappy Y) direk ten minste 70% van Z se aandele hou.

Wanneer daar aan die bogenoemde vereistes voldoen word, sal die maatskappye as ŉ

groep maatskappye bekend staan vir belastingdoeleindes.

In Suid-Afrika mag ŉ maatskappy slegs die aangeslane verlies wat deur die betrokke

maatskappy self gely is, teenoor toekomstige belasbare inkomstes afspeel. In ŉ groep

maatskappye sal daar van die maatskappye wees wat winste maak of verliese maak ly.

Hierdie winste en verliese mag nie teenoor mekaar afgespeel word nie.

Alhoewel die SAID nie die oordrag van verliese tussen twee maatskappye in dieselfde groep

maatskappye toelaat nie, word die oordrag van sekere bates tussen twee maatskappye wel

toegelaat, sonder dat ŉ belastingaanspreeklikheid ontstaan.

Daar is verskeie inkomstebelastingkonsolidasiemodelle, wat deur verskeie lande

geïmplementeer word:

• Die konsolidasiemodel

Die konsolidasiemodel word die meeste in die wêreld gebruik. Hierdie metode behels

dat elke maatskappy in die groep steeds die belasbare inkomste bereken, soos wat

aanvanklik gedoen sou word, waarna die inkomste van die onderskeie maatskappye

gekonsolideer sal word op die houermaatskappy se vlak.Die houermaatskappy is

dan verantwoordelik vir die betaling van die belastingaanpreeklikheid, asook vir die

indien van die belastingopgawe.

Maatskappy X Die beherende

groepmaatskappy

Maatskappy X hou 100% van die aandele in Maatskappy Y

Maatskappy Y hou ook 20% van die aandele in

Maatskappy X

Maatskappy X hou 50% van die aandele in Maatskappy Z


TAX105 Belasting

• Die groepsbydraemodel

Die groepsbydraemodel behels die maak van belastingaftrekbare bydraes deur

winsgewende maatskappye aan ander maatskappye in dieselfde groep wat, vir ŉ

betrokke finansiële jaar, ŉ verlies gely het. Sodoende word verseker dat slegs die

netto belasbare inkomste van die groep belas word. Elke maatskappy in die groep

moet egter steeds ŉ afsonderlike belastingopgawe indien, waarop duidelik

uiteengesit word watter inkomstes ontvang is ten opsigte van bydraes ontvang, en

watter uitgawes verteenwoordig word deur bydraes gemaak aan die

sustermaatskappye.

• Die groepsverligtingmodel

Die groepsverligtingmodel laat die oordrag van belastingverliese tussen

maatskappye in dieselfde groep toe. Met ander woorde die aangeslane verlies van

een maatskappy kan die belasbare inkomste van ŉ ander maatskappy in dieselfde

groep verminder. Elke maatskappy moet egter steeds sy eie belastingopgawe indien.

• Die Organschaftmodel

Volgens die Organschaftmodel is alle winste en verliese toeskryfbaar aan die

houermaatskappy in die groep. Op hierdie wyse word die groep as ŉ geheel belas

deur die houermaatskappy en die belasting wat betaal word, is van toepassing op die

belasbare winste van die groep.

(Aangepas uit: D.Tickle. 2011.

http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Issue=107

9 en P. Rammutla. 2008.


n=Detail)

Hierdie modelle is dus metodes wat deur lande gebruik word om die hele konsep van

groepsbelasting (inkomstebelastingkonsolidasie) doeltreffend te implementeer en toe te pas.






TAX105 Belasting

Figuur 2.5: Inkomstebelastingkonsolidasiemodelle (Outeur, 2011)

Gevallestudie 2.1

SHOPRITE CHECKERS GROEP Junie Junie Junie Junie

2009 2010 2010 2009

R’000 R’000 R’000 R’000

29. INKOMSTEBELASTING UITGAWE

29.1 Klassifikasie

29.2 Bestaande uit

21,767 12,342 Huidige

Inkomste-

1,026,327 915,704

117, 354 110,507 Suid-Afrikaanse

Inkomstebelasting

1,002,125 868,666

- - Buitelandse

Inkomstebelasting

109,667 130,812

117,354 110,507 Totaal 1,111,792 999,478

Die Inkomste-belasting

konsolidasie- metodes

1. Die konsolidasie-

model

2. Die groepsbydrae

model

3. Die groepsverlig-tingsmodel

4. Die Organschaft

model


TAX105 Belasting

belasting

(74) (2,602) Vorige jaar

Inkomste-

belasting

15,209 (10,401)

- - Weerhouding

van inkomste-

belasting

6,067 7,374

95,661 100,859 Sekondêre

Inkomste-

belasting op

maatskappye

103,813 97,006

117,354 110,599 1,151,416 1,009,683

- (92) Uitgestelde

Inkomste-

belasting

(39,624) (10,205)

117,354 110,507 1,111,792 999,478

29 INKOMSTEBELASTING UITGAWE (vervolg)

29.3 Rekonsiliasie van inkomstebelasting

460,308 187,764 Suid-

Afrikaanse

Inkomste-

belasting teen

28%

(2009:28%)

951,745 845,073

(342,952) (77,257) Netto

verklarings

160,047 154,405

37 37 Voorkeur-

aandele

(266) (352)

(408,812) (177,197) Dividend-

inkomste

(2,427) (1,481)

(29 ,766) 1, 646 Ander

vrygestelde

6, 488 15, 938


TAX105 Belasting

inkomste en

nie-aftrekbare

uitgawes

- - Inkomste-

belasting

kortings

(12 967)

(8 158)

- - Uitgestelde

inkomste-

belasting nie

voorheen erken

(23 597) (4 679)

- - Benutting van

tydelike

verskille nie

voorheen erken

- 13 702

(74) (2 602) Vorige jaar

inkomste-

belasting

15 209

(10 401)

95 661 100 859 Sekondêre

inkomste-

belasting op

maatskappye

103 813

97 006

- - Invloed van

buitelandse

belasting-

koerse

19 055

(2 366)

- - Weerhouding

van inkomste-

belasting

6 067

7 374

- - Uitgestelde

inkomste-

belastingbate

nie erken

48 672 47 822

117,354 110,507 Inkomste- 1,111,792 999,478


TAX105 Belasting

belasting

29.4 Sekondêre inkomstebelasting op maatskappye

70 652

78 805 Sekondêre

inkomste-

belasting op

maatskappye

op voor-

gestelde of

voorsiene

dividende

78 805 70 652

Indien die totale uitkeerbare reserwes van die maatskappy van R1,416 miljoen (2009:

R1,983 miljoen), verklaar was as dividende, sou die sekondêre inkomstebelasting se

impak teen ‘n koers van 10,0% (2009: 10,0%), R142 miljoen (2009: R198 miljoen)

wees. Hierdie bedrae moet oorweeg word, veral as die voorstel van die Suid-

Afrikaanse Regering dat sekondêre inkomstebelasting vervang moet word deur ‘n

dividendbelasting vir aandeelhouers in die volgende finansiële jaar, in aanmer-king

geneem word.

29.5 Netto berekende inkomstebelastingverliese en netto aftrekbare tydelike verskille

Berekende inkomste-

belasting verliese en netto

aftrekbare tydelike verskille

teen jaareinde

1 456 865 1 263 917

Aangewend as voorsiening

vir uitgestelde inkomste-

belasting

1 037 436 889 790

419 429 374 127

Die benutting van die inkomstebelastingverligting, omgeskakel as sluitingskoerse, ter

waarde van R156,095,405 (2009: R151,257,870), bereken teen die huidige

inkomstebelastingkoerse op die netto berekende inkomstebelastingverliese, is afhanklik

van voldoende toekomstige belasbare inkomste in die betrokke maatskappye. Die

oordrag van alle bruto belasbare inkomstes is onbepaald, met die uitsluiting van sekere

Afrikalande, soos hieronder uiteengesit:


TAX105 Belasting

Vervaldatum Groep – Junie 2010 Groep – Junie 2009

30 Junie 2010 2 221 8 623

30 Junie 2011 9 294 4 757

30 Junie 2012 5 195 2 818

30 Junie 2013 35 033 7 494

30 Junie 2014 8 099 4 485

30 Junie 2015 10 279 2 772

30 Junie 2016 3 677 3 663

30 Junie 2017 18 446 18 373

92 244 52 985

(Aangepas uit:

http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_Repor

ts/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf)

Vrae:

1) Wat is die totaal van die Afrikalande se aangeslane verliese, wat nie deur Shoprite

Checkers benut word nie? Waarom dink jy verval die aangeslane verliese van

toepassing op die Afrikalande?

2) Waarom mag Shoprite Checkers nie die aangeslane verliese van die Afrikalande

gebruik om sy belasbare inkomste minder te maak nie? Met ander woorde

waarom mag Shoprite Checkers nie die verliese teen sy belasbare inkomste

afspeel nie?

3) Wat is die koers wat gebruik is in die finansiële state van Shoprite Checkers ten

opsigte van die Sekondêre Belasting op Maatskappye? Wat is die bedrag wat

Shoprite Checkers aan die SAID oorbetaal het ten opsigte van Sekondêre

Belasting op Maatskappye vir die Groep, vir onderskeidelik 2009 en 2010?

Terugvoer: 1) In die geval van sommige lande word die tydperk waarin maatskappye hul

belastingverlies kan benut beperk. Die rede hiervoor is om te verhoed dat

maatskappye hul belastingaanspreeklikhede op hierdie wyse minimaliseer deur

die voortdra van belastingverliese vir ŉ onbepaalde tydperk – vir 2010 dus

R92 244 en vir 2009 is dit R52 985.

2) Die voorbehoudsbepaling (b) tot Artikel 20(1) bepaal in die belastingwetgewing


http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_Reports/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf


TAX105 Belasting

dat:

• ŉ vasgestelde verlies wat in ŉ vorige jaar ontstaan het, of

• enige balans van ŉ vasgestelde verlies wat in ŉ vorige jaar ontstaan het

deur die beoefening van ŉ bedryf buite Suid-Afrika, nie teen die bedrae

voortgebring deur die beoefening van ŉ bedryf in Suid-Afrika verreken mag

word nie, met ander woorde ŉ verlies wat deur ŉ buitelandse maatskappy

gely word, mag nie teen die winste van ŉ Suid-Afrikaanse maatskappy

afgespeel word nie.

3) Die koers wat gebruik word, is 10%. SBM oorbetaal in 2009 is R198 miljoen en in

2010 is dit R142 miljoen.

2.10 Samevatting

Suid-Afrikaanse individue en maatskappye word belas op hul wêreldwye inkomstes. Die

belasting wat gehef word, kan in twee groepe verdeel word, naamlik:



Direkte belastings wat in Suid-Afrika gehef word, is Inkomstebelasting,

Kapitaalwinsbelasting, Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM), Skenkingsbelasting en

Boedelbelasting en Dividend Terughoudingsbelasting.


vir finansiële verslagdoening in vergelyking met belastingverslagdoening, veroorsaak dat

daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ŉ

sakeonderneming.

Die verskille kan weer opgedeel word in:

• Permanente verskille

• Tydelike verskille

o Uitgestelde belastingbate

o Uitgestelde belastinglas






TAX105 Belasting

Daar word tussen twee tipes verliese onderskei, naamlik:



ŉ Kapitale verlies mag slegs gebruik word om die kapitale wins te verminder en nié om die

normale belasbare inkomste van ŉ maatskappy of individu te verminder nie.



nie voorsiening vir ŉ formele inkomstebelastingkonsolidasiestelsel, soos in die geval van die

Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie.

2.11 Selfevaluering

Aktiwiteit 2

ABC Bpk.

Proefbalans op 28 Februarie 2015

2014

DT KT

420,000.00 Verkope

520,000.00

30,000.00 Koste van verkope 320,000.00

38.98 Rente inkomste

12.37

9,950.00 Rekenmeestersfooie

150,000.00 Ouditfooie 200,000.00

1,369.14 Bank kostes 800.68

655.00 Skoonmaak

- Konsultasiefooie 48,000.00

10,143.56 Rekenaaruitgawes

38,906.30 Elektrisiteit &water 19,769.20

1,434.66 Versekering 5,656.10

33,868.75 Rente-uitgawe

28,592.66 Prokureursfooie 2,795.08

625.00 Telefoonuitgawes


TAX105 Belasting

12,500.00

2,081.50 Onderhoudskostes 18,213.58

142,412.41 Netto verlies

-107,722.27

Vrae:

1) Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk. nou gaan oordra na die 2016

finansiële jaar?

2) Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk. wees, indien daar ŉ wins van R400,000

in die 2016 finansiële jaar getoon word? Aanvaar dat alle toelaatbare aftrekkings reeds

in berekening gebring is.

3) Wat sal die belasting betaalbaar deur ABC Bpk. wees, indien die belasbare inkomste

R149,865 beloop?

4) Aanvaar dat ABC Bpk. nie handel gedryf het gedurende die 2016 finansiële jaar nie.

ABC Bpk. toon egter ŉ belasbare inkomste van R500,000 vir die 2017 finansiële jaar.

Sal die SAID vir ABC Bpk. toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die

vorige jaar gely het teenoor hulle belasbare inkomste van 2017 af te speel? Gee redes

vir jou antwoord.


TAX105 Belasting

Notas


TAX105 Belasting

STUDIE-EENHEID 3: INDIREKTE BELASTING


Kennis en begrip




• Doeane- en aksynsbelasting

• Ad valorem belasting

• Belasting op toegevoegde waarde

Vaardighede


• Te onderskei tussen die verskillende tipes indirekte belasting wat deur ŉ

onderneming in Suid-Afrika ingevorder word.

• Die wese van doeane- en aksynsbelasting te illustreer, gebaseer op fisiese

maatreëls.

• Die wese van Ad valorem belasting (Belasting op Toegevoegde Waarde) te

illustreer.

• Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) te bereken.

• Vrygestelde lewerings (produkte & dienste) ten opsigte van BTW te identifiseer.

Studie-eenheid 3: Indirekte belasting Bladsy 81

TAX105 Belasting


• Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supplyhttp://www.accounting-

dictionary.com/definition/taxable-supply.html

• BusinessDictionary, 2011.Indirect

Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html

• BusinessDictionary, 2011.Input

Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html

• BusinessDictionary, 2011.Output

Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html

• BusinessDictionary, 2011.Value Added

Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html

• BusinessDictionary, 2011. Ad valorem

tax.http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-tax.html

• Differencebetween.com. 2011.http://www.differencebetween.com/difference-

between-excise-duty-and-custom-duty/

• eHow.com, 2011. Types of Indirect Taxes.http://www.ehow.com/list_6982999_types-

indirect-taxes.html

• Els, G., Ngwenya, L., Pretorius, E., Olivier, E.& Adams, M. 2008. Enjoy

Accounting.Heinemann: Sandton. 380p.

• Kerdachi, D., Kriel, A.& Viljoen, A. 2005. Verken Rekeningkunde.Maskew Miller

Longman:Kaapstad.282p.

• Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilocks, J.S., De Swardt, R.D.&

Jordaan, K. 2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting.Lexisnexis:

Johannesburg.1160p.




Indirekte belasting

Indirekte belasting word deur die staat gehef op verbruik,

besteding, voorreg, of reg, maar nie op inkomste of eiendom nie.

Tipes indirekte belasting:

• Doeanebelasting word gehef op invoere


http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-supply.html


http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html

http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html

http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html

http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html

http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-tax.html

http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-custom-duty/


http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html


TAX105 Belasting

• Aksynsbelasting word gehef op produksie

• BTW word gehef gedurende die produksie en

verspreiding van produkte/dienste.

• Sekuriteitsbelasting op oordrag

• Oordragskoste

Doeane- en Aksynsbelasting

Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ŉ land

geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op

goedere wat buite ŉ land geproduseer word en in die land

ingevoer word.

Ad valorem belasting

Ad valorem belasting kan gedefinieer word as ŉ persentasie-

heffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef

word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item

se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie.


BTW kan gedefinieer word as ŉ indirekte belasting wat gehef

word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste,

behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere

voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde

lewerings (byvoorbeeld uitvoere).

Insetbelasting

Insetbelasting kan gedefinieer word as ŉ indirekte belasting wat

gehef word op kapitale goedere, roumateriale, dienste, ens. wat

ŉ sakeonderneming verbruik of gebruik in hul daaglikse

sakebedrywighede.

Uitsetbelasting

Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ŉ Ad valorembelasting

wat gehef word op die verkoopprys van belasbare lewerings

(produkte of dienste) en word betaal deur die kliënt van ŉ

sakeonderneming.

BTW-periode Sodra ŉ sakeonderneming vir BTW-doeleindes geregistreer is,

sal die SAID ŉ BTW-periode aan die onderneming allokeer.

Belasbare lewerings

ŉ Belasbare lewering is die lewering van ŉ produk of diens wat

onderhewig is aan BTW, met ander woorde die BTW-

ondernemer (VAT Vendor) moet BTW hef op die prys van die

produk of diens, of kan BTW terugeis van die SAID vir uitgawes

aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering.

Vrygestelde Vrygestelde lewerings is nie aan BTW onderhewig nie, met


TAX105 Belasting

lewerings ander woorde BTW kan nie gehef word teen die standaardkoers

van 14% of teen die nulkoers (0%) nie, en sal nie deel uitmaak

van die belasbare omset nie.

3.4 Inleiding

Indirekte belasting word deur die regering van ŉ land gehef op die produsente van produkte

en ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers,

afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod.

Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik deur die staat gehef om te verseker dat daar

ŉ konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame geld beskikbaar

te hê vir die uitvoering van die staat se verpligtinge.

Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ŉ land geproduseer word, terwyl

doeanebelasting gehef word op goedere wat buite ŉ land geproduseer word en in die land

ingevoer word. Dit is ŉ belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere.

Ad valorem belasting is belasting wat gebaseer is op die waarde van die item wat belas

word, en word bereken as ŉ persentasieheffing van die waarde van die item waarop die

belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se

hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie.

Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) is ŉ indirekte belasting wat deur die regering

gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie. Inkomste word vir die

regering ingevorder deurdat daar van sommige sake-eienaars verwag word om vir BTW te

registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as BTW-ondernemers. Hierdie BTW-

ondernemers is dan wetlik verplig, om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere en

dienste.

BTW is ŉ indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en

dienste, behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere voedselsoorte en

noodsaaklike medisynes) of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere).

Daar is sekere vrygestelde lewerings wat nie aan BTW onderhewig is nie. Die BTW-

ondernemer mag nie enige uitsetbelasting op die verkoopprys van hierdie produkte hef nie,

maar daar mag ook nie enige insetbelasting geëis word ten opsigte van die uitgawes wat

aangegaan is nie.


TAX105 Belasting

3.5 Indirekte belastings wat ingevorder word van ondernemings in Suid-Afrika




Indirekte belasting word deur die staat gehef op verbruik, besteding, voorreg, of reg, maar

nie op inkomste of eiendom nie. Tipes indirekte belasting:



• BTW word gehef gedurende die produksie en verspreiding van produkte/dienste


• Oordragskoste

Hierdie is almal voorbeelde van indirekte belasting omdat hierdie belasting nie direk gehef

word op die inkomste van die verbruiker nie (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html).

Figuur 3.1:Indirekte belasting wat gehef word in Suid-Afrika (Outeur, 2011)

Indirekte belasting, soos BTW, word gehef op goedere en dienste wat aangekoop word deur

verbruikers en sakeondernemings. Indirekte belasting word gehef teen ŉ vaste koers. Elke

individu of sakeonderneming wat gebruik maak van hierdie produkte en dienste word belas

teen dieselfde vaste koers. Voorbeelde van produkte waarop indirekte belasting gehef word

Indirekte belasting in Suid-Afrika

Belasting op Toegevoegde

Waarde (BTW)

Sekuriteits- belasting op

oordrag

Oordrags-kostes

Doeane & Aksyns-

belasting



TAX105 Belasting

is brandstof, alkohol, sigarette. (Aangepas uit: eHow.com, 2011.

http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html).

(http://www.lifeinsurance.net/wp-content/uploads/2010/08/life_insurance_taxation1.jpg)

3.6 Doeane- en Aksynsbelasting



ingevoer word.Dit is ŉ belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere

(Aangepas uit: http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-all-

about.htm).

Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik om die volgende redes op produkte gehef:

• Doeane- en Aksynsbelasting word op sekere produkte gehef om die regering te

voorsien van ŉ maklik invorderbare en konstante inkomste. Om die inkomste gereeld

en maklik invorderbaar te maak, moet die produk aan sekere kriteria voldoen.

Die produk moet in hoë volumes vinnig-bewegend wees. Dit moet op ŉ daaglikse

basis verbruik word en nie noodsaaklike produkte wees nie. Daar word dikwels na

die belasting wat op hierdie nie-essensiële produkte gehef word, verwys as

sondebelasting (Sin Taxes). Sondebelasting is byvoorbeeld die belasting wat gehef

word op produkte soos sigarette en alkohol.

• Doeane- en Aksynsbelasting word ook op produkte gehef om die verbruikersgedrag

te beïnvloed. Die belasting kan byvoorbeeld aangepas word om die verbruik van

skadelike produkte soos rook en alkohol te verminder.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011

.http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=483)



http://www.lifeinsurance.net/wp-content/uploads/2010/08/life_insurance_taxation1.jpg

http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-all-about.htm


http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=483

TAX105 Belasting

3.6.1 Tipes Aksynsbelasting

Die hoofdoel van Aksynsbelasting is om die inkomste van ŉ regering te beskerm deurdat

inkomste ingevorder word ten opsigte van sekere produkte wat plaaslik geproduseer of

ingevoer word. Aksynsbelasting word slegs gehef op goedere wat plaaslik verbruik word.

Aksynsbelasting kan ingedeel word onder die volgende twee hoofkategorieë:

• Aksynsbelasting o Spesifieke Aksynsbelasting word gehef op petroleumprodukte, tabakprodukte en

alkohol.

o Ad Valorem Aksynsbelasting word gehef op minder noodsaaklike produkte.

• Aksynsheffings

Aksynsheffings kan van land tot land verskil. Die Aksynsheffings wat in Suid-Afrika

gehef word is soos volg:

o Brandstofheffing en petroleumprodukte

o Padongelukke Fonds

o Omgewingsheffing op sekere produkte, byvoorbeeld op plastieksakke

o Diamantuitvoerbelasting op die uitvoer van diamante

Die berekening van spesifieke aksynsbelasting is gebaseer op die kwantiteit/volume van

produkte, terwyl die berekening van Ad valorembelasting gebaseer is op die waarde van die

produk (Aangepas uit: South African Revenue Service, 2011.

http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=54522).

Voorbeelde van Spesifieke en Ad valorem Aksynsbelasting:

Spesifieke Aksynsbelasting “Ad valorem” Aksynsbelasting

Brandstof/Petroleumprodukte Motorvoertuie

Tabakprodukte Elektroniese toerusting

Moutbier Parfuum

Tradisionele Afrikabier

Wyn

Ander gegiste drankies

(Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/home)




TAX105 Belasting

3.6.2 Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting

• Doeanebelasting

Doeanebelasting word deur die staat gehef op goedere wat in die buiteland

geproduseer word, maar in die land ingevoer word. Die belasting word deur die

persoon/onderneming wat die produk invoer (die invoerder) betaal.

• Aksynsbelasting

Aksynsbelasting word deur die staat op produkte gehef wat in die land geproduseer

word. Die belasting word deur die vervaardigers van die produk betaal.

Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting kan grafies soos volg voorgestel

word:

Figuur 3.2: Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting (Aangepas uit: http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-

custom-duty/)


INKOMSTE

Raming van inkomste voor belasting R733 973

Begroting 2011/12 voorstelle:

Belastings op individue en maatskappye

Persoonlike inkomstebelasting -8 850

Doeane & Aksynsbelasting

Doeanebelasting word gehef op ingevoerde

produkte

Doeanebelasting word betaal deur die

Invoerder

Aksynsbelasting word gehef op produkte

vervaardig in die land

Aksynsbelasting word betaal deur die vervaardigers




TAX105 Belasting

Aanpassing van persoonlike inkomstebelastingkoers-struktuur -8100

Aanpassing in monetêre drempels -750

Maatskappybelasting

Sluiting van dividend-sessieskemas 500

Belasting op eiendom

Aanpassing in oordragskostes -750

Indirekte belasting 4 985

Toename in algemene brandstofheffing 1 900

Toename in aksynsbelasting op tabakprodukte en alkoholiese drank 1 785

Toename in Ad valorem-aksynsregte 150

Toename in elektrisiteitsheffing 1 150

(Aangepas uit: http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=66388)

Bogenoemde is ŉ uittreksel uit die 2011-begroting. Beantwoord nou die volgende vrae, na

aanleiding van die bogenoemde:

Vrae:

1. Vanuit watter inkomstebron, verwag die staat om die meeste inkomste te ontvang?

2. Wat is die staat se hoofbronne van inkomste?

3. Hoekom dink jy, het die staat besluit om die heffings ten opsigte van sy indirekte

belastings te verhoog?

Terugvoer: 1. Persoonlike inkomstebelasting van toepassing op individue.

2. Persoonlike inkomstebelasting, maatskappybelasting, belasting op eiendom en

indirekte belasting

3. Om die konstante invloei van inkomste na die regering te verhoog, om sodoende te

verseker dat die staat daartoe in staat sal wees om sy verpligtinge na te kom.

3.7 Die wese van Ad valorem belasting


word. Die belasting word bereken as ŉ persentasieheffing van die waarde van die item



TAX105 Belasting

waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item

se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie, maar op die waarde van die item.

Voorbeelde van Ad valorem belasting is:


• Invoerbelasting

• Eiendomsbelasting – dit word gebaseer op die aangeslane waarde van eiendom in

die eiendomsmark of persoonlike eiendom

(Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/ad-

valorem-tax.html)

Ad valorem belasting is die hoofbron van inkomste vir die staat en munisipale regering en

word normaalweg gehef sodra die transaksie plaasgevind het.

(Bron :http://www.theglaringfacts.com/cutting-your-property-taxes-in-10-steps/)

Voorbeeld 3.1

Aksynsreg op voertuie op tot 25%




http://www.theglaringfacts.com/cutting-your-property-taxes-in-10-steps/

http://www.theglaringfacts.com/wp-content/uploads/2010/12/property-tax.jpg

TAX105 Belasting

23 Februarie 2011 om 04:34nm

Independent Newspapers

“Voertuie word nie slegs duurder om vol te maak, danksy die styging in die brandstof- en

padongelukkefondsheffing van 18 sent per liter nie, maar ook duurder om aan te skaf, en

dit as gevolg van ‘n styging in die aksynsbelastingkoers op motorvoertuie van 20% na

25%.

Hierdie addisionele belasting wat verbruikers opgelê word, word ingesluit in die afdeling

genaamd ad valorem belasting van die Begrotingsoorsigdokument wat Woensdag

vrygestel is saam met die begrotingstoespraak van Finansies se minister Pravin Gordhan.

Passasiersmotors en ligte kommersiële voertuie is onderworpe aan ‘n ‘luukse’

aksynsbelasting wat volgens die dokument, ‘n styging in die prys van die voertuig

teweegbring.

Die regering beplan om die maksimum nominale ad valorem aksynsbelastingkoers op

hierdie voertuie van 20% na 25% te verhoog.Tesame hiermee word aksynsbelasting op

monitors her-ingestel, nadat dit in 2004 afgeskaf is, gebaseer op die aanname dat hul

aangewend kan word as rekenaarskerms. Sommige monitors word ook gebruik as

televisieskerms, wat onderworpe is aan ad valorembelasting.

Ad valorem aksynsbelasting op monitors word he-ringestel teen ‘n vaste koers van

7 persent. Hierdie wysigings sal van krag wees vanaf 1 April 2011, het die Tesourie

gesê.”

(Aangepas en vertaal uit: http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-

1.1031222)

3.8 Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings


gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie.

Inkomste word vir die regering ingevorder deur van sommige sake-eienaars te verwag om

vir BTW te registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as BTW-ondernemers. Hierdie

BTW-ondernemers is dan wetlik verplig om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere

en dienste.

Hierdie BTW-ondernemers kan gesien word as agente van die SAID, wat gebruik word om

BTW wat op sekere goedere en dienste gehef word, namens die staat in te vorder. Die SAID


http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222


TAX105 Belasting

is die administrateur van die BTW-wetgewing, wat verseker dat die BTW betyds ingevorder

word en dat die wetgewing op die regte wyse by die publiek afgedwing word.

BTW is indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en


noodsaaklike medisynes), of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere).

BTW word regdeur die produksie- en verspreidingsproses gehef, vanaf die grondstowwe tot

by die finale verkoop van die produkte (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html).

BTW word slegs gehef op die verbruik van goedere en dienste in Suid-Afrika, asook op die

invoer van goedere na Suid-Afrika.

(http://getentrepreneurial.com/finance-capital/)

BTW staan ook bekend as ŉ goedere en dienste belasting. Om die konsep van BTW beter

te verstaan moet daar eerstens gekyk word na die volgende eienskappe van BTW:

• BTW is oor die algemeen van toepassing op transaksies wat verband hou met

goedere en dienste.

• BTW word proporsioneel bereken ten opsigte van die prys wat gehef word vir

goedere en dienste.

• BTW word gehef op elke stadium van die produksie- en verspreidingsproses

• BTW wat deur die voorafgaande prosesse gehef is, mag deur die BTW-ondernemer

afgetrek word, mits die BTW-verpligting by die finale gebruiker lê.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.)

BTW word slegs gehef op belasbare lewerings wat deur ŉ BTW-ondernemer gemaak word.

BTW word gehef op belasbare lewerings teen ŉ standaardkoers van 14% of teen ŉ nulkoers

(belasbaar teen 0%). Belasbare lewerings sluit egter nie die volgende in nie:



http://getentrepreneurial.com/finance-capital/


TAX105 Belasting

• Lone en salarisse

• Stokperdjies of enige privaat ontspanningsbedrywighede, wat nie vir sakedoeleindes

is nie

• Private verkoop van persoonlike of plaaslike items


3.8.1 BTW-insette en -uitsette

BTW kan soos volg ingedeel word:

• Insetbelasting (BTW-insette)

Insetbelasting kan gedefinieer word as ŉ indirekte belasting wat gehef word op

kapitale goedere, roumateriale, die dienste, ens. wat ŉ sakeonderneming verbruik of

gebruik in hul daaglikse sakebedrywighede (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html).

• Uitsetbelasting (BTW-uitsette)

Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ŉ Ad valorem belasting wat gehef word op

die verkoopprys van belasbare lewerings (produkte of dienste) en wat betaal word

deur die kliënt van ŉ sakeonderneming. Met ander woorde die sakeonderneming hef

uitsetbelasting op die verkoopprys van ŉ produk of diens, waarna die kliënt dan die

uitsetbelasting betaal. Die sakeonderneming (BTW-ondernemer) tree op as ŉ agent

wat namens die SAID die belasting (BTW) invorder (Aangepas uit:

BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/output-

tax.html).

Die volgende figuur illustreer die betaling ontvang vanaf en gemaak aan die SAID:

Figuur 3.3: Betaling ontvang vanaf die SAID en betaling gemaak aan die SAID (Outeur, 2011)

•BTW Insetbelasting > BTW Uitsetbelasting Terugbetaling ontvang vanaf die SAID

•BTW Uitsetbelasting > BTW Insetbelasting Betaling aan die SAID





TAX105 Belasting

3.8.2 Registrasie as BTW-ondernemer vir BTW-doeleindes

BTW-registrasie geskied in die volgende gevalle:

• Verpligte BTW-registrasie

ŉ Sakeonderneming is verplig om as BTW-ondernemer te registreer, indien die

onderneming belasbare lewerings van meer as R1, 000,000 gemaak het, vir ŉ

aaneenlopende periode van 12 maande.

• Vrywillige BTW-registrasie

ŉ Sakeonderneming kan vrywillig vir BTW registreer, mits die onderneming ŉ

minimum belasbare lewering van R50,000 in die voorafgaande 12 maande gemaak

het.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home)

Die volgende voorbeeld illustreer wanneer ŉ sakeonderneming behoort te registreer as ŉ

BTW-ondernemer vir belastingdoeleindes:

Voorbeeld 3.2

Bongi Zulu dryf handel as Bongi Konstruksie. Hy het ŉ tender ingedien vir ŉ boukontrak

van R5,000,000. Op die huidige stadium verdien Bongi ŉ gemiddeld van R10 000 per

maand – dus R120,000 vir ŉ aaneenlopende tydperk van 12 maande.

Indien Bongi nie die kontrak van R5,000,000 kry nie, het hy ŉ keuse om vrywillig te

registreer vir BTW, of om glad nie as BTW-ondernemer te registreer nie.

Indien die konstruksiekontrak wel aan Bongi Konstruksie toegeken word, sal sy belasbare

lewerings die R1,000,000 kerf verbysteek en sal Bongi Konstruksie verplig wees om te

registreer vir BTW-doeleindes . Bongi het dan 21 dae waarin hy sy sakeonderneming kan

registreer vir BTW.


3.8.3 Belasbare lewerings

ŉ Belasbare lewering is eenvoudig die lewering van ŉ produk of diens wat onderhewig is aan

BTW – die BTW-ondernemer moet dus BTW hef op die prys van die produk of diens of kan

BTW terugeis van die SAID vir uitgawes aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering

(Aangepas uit: Accounting-Dictionary.com, 2011. http://www.accounting-

dictionary.com/definition/taxable-supply.html).






TAX105 Belasting

Belasbare lewerings sluit alle lewerings van produkte of dienste van die onderneming in

waarop BTW gehef moet word.

BTW word soos volg gehef:

• BTW word gehef teen ŉ standaardkoers van 14%

• BTW word gehef teen ŉ nulkoers.

Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde geen

uitsetbelasting mag gehef word op die verkoopprys van so ŉ produk of diens nie, en geen

insetbelasting mag afgetrek word ten opsigte van uitgawes wat aangegaan is in die lewering

van hierdie produkte of dienste nie.

Die volgende is voorbeelde van lewerings waarop BTW teen ŉ standaardkoers gehef moet

word:

• Grond en geboue (vaste bates).

• Fooie wat gehef word vir professionele dienste gelewer, byvoorbeeld konstruksie-/

boukontrakteurs, eiendomsagente, konsultante, argitekte, ingenieurs,

projekbestuurders, dokters, prokureurs, loodgieters, rekenmeesters, ens.

• Huishoudelike benodigdhede en duursame goedere.

• Munisipale goedere en dienste, soos die verskaffing van elektrisiteit, water en

vullisverwydering.

• Akkommodasie, gasvryheid, toerisme en vermaak.

• Kapitale bates soos masjinerie.

• Telefoon, internet, rekenaar en ander telekommunikasie dienste.

• Die verhuring van kommersiële eiendom, byvoorbeeld kantoorruimte.

• Motorvoertuigherstelwerk, olie, onderdele.

• Plaaslike vervoer van goedere en passasiers by wyse van see of lug.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home))

Die volgende goedere is nulkoerslewerings, met ander woorde BTW word gehef teen 0%:

• Sekere voedselsoorte soos:

o Bruinbrood

o Bruinbroodmeel (uitgesluit fyn semels)

o Hoendereiers

o Gedroogde boontjies

o Mieliemeel

o Sardyne in blikkies

o Melk, gekweekte melk, melkpoeier en melkpoeiermengsel



TAX105 Belasting

o Gedroogde mielies en mielierys

o Stampmielies

o Vars vrugte en groente

o Lensies

o Rys

o Groente kookolie – olyfolie uitgesluit

o Eetbare peule, ertjies, bone en grondboontjies

• Brandstofheffingsgoedere:

Sekere gespesifiseerde brandstofheffingsgoedere is onderhewig aan ŉ nulkoers

(0%) BTW-heffing. Voorbeelde hiervan sluit in:

o Brandstof gebruik in motorvoertuie

o Brandstof gebruik in vragmotors

o Brandstof gebruik in bote, skepe

o Brandstof gebruik in busse

o Brandstof gebruik in visvangbote

o Brandstof gebruik in spoorweglokomotiewe

o Brandstof gebruik in boerdery en produksiemasjinerie

Die meeste motorbrandstof is egter onderhewig aan belasting, soos:

o Die algemene brandstofheffing

o Die padongelukfondsheffing

o Aksynsbelasting


3.8.4 Vrygestelde lewerings

Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde BTW kan nie teen

die standaardkoers van 14% of teen die nulkoers (0%) gehef word nie, en sal nie deel

uitmaak van die belasbare omset nie.

Die vrygestelde lewerings is soos volg:

• Residensiële verblyf in ŉ woning (uitgesluit vakansie-akkommodasie). BTW word nie

gehef op die huur wat deur ŉ huurder aan ŉ verhuurder betaal word onder ŉ

huurooreenkoms nie.

• Passasiersvervoer (pad en spoor). Die lewering van vervoer by wyse van pad en

spoor is vrygestel van BTW.

• Vaste bates in die buiteland. Die lewering van eiendom deur middel van verkoop of

verhuring is vrygestel van BTW, indien die eiendom in die buiteland is.



TAX105 Belasting

• Opvoedkundige - en kindernasorgdienste.

• Finansiële dienste.

• Goedere en dienste wat gelewer word deur middel van ŉ donasie.

Voorbeeld 3.3

Kleuterskool en naskoolsorg

Mieta Coetzee bestuur ŉ kleuterskool en naskoolsentrum. Sy vra ŉ R1,000 per maand vir

elk van die 120 kinders. Die maandelikse uitgawes beloop R57,000 (BTW ingesluit),

waarvan R7,000 BTW is.Die jaarlikse inkomste is R120,000 (R1,000 * 120); R120,000 *

12 = R1,440,000.

Jaarlikse uitgawes (BTW ingesluit)R57,000 * 12 = R684,000

Mieta Coetzee sal nie haar onderneming kan registreer vir BTW nie, al is haar belasbare

lewerings meer as R1miljoen. Die rede hiervoor is dat die Kleuterskool en nasorg van

kinders ŉ vrygestelde lewering is. Die R7,000 BTW sal dus nie as ŉ insetbelasting geëis

kan word nie.

3.8.5 ŉ Geldige belastingfaktuurvir BTW-doeleindes

Wat is die verskil tussen ŉ faktuur en ŉ belastingfaktuur?

ŉ Faktuur is ŉ dokument wat die koper inlig oor sy verpligting om ŉ betaling te maak nadat ŉ

transaksie plaasgevind het. Hierdie transaksie verteenwoordig nie noodwendig ŉ belasbare

lewering nie.

ŉ Belastingfaktuur is ŉ dokument waarvoor daar voorsiening gemaak word in die BTW-

wetgewing, om die BTW-ondernemer in staat te stel om insetbelasting te eis en

uitsetbelasting te hef. ŉ Belastingfaktuur verteenwoordig altyd ŉ belasbare lewering. Die

BTW-wetgewing bepaal dat ŉ belastingfaktuur sekere besonderhede ten opsigte van die

belasbare lewering moet bevat, asook ten opsigte van die partye betrokke by die transaksie,

alvorens BTW geëis en gehef kan word.

Daar is bepaalde vereistes ten opsigte van BTW-fakture:


TAX105 Belasting

Volledige belastingfaktuur (Bedrag van R5 000 of meer) Artikel 20(4) van die BTW-Wetgewing

Verkorte belastingfaktuur (Bedrag van minder as R5 000) Artikel 20(5) van die BTW-Wetgewing

• Die woorde “Belastingfaktuur” (Tax

Invoice) moet op ŉ prominente plek

verskyn

• Naam, adres en BTW-nommer van die

verskaffer moet op die faktuur verskyn


ontvanger (persoon aan wie die faktuur

uitgemaak word)

• Reeksnommer (faktuurnommer) en

datum waarop die faktuur uitgereik is

• Volledige beskrywing van die goedere

en dienste wat gelewer word

• Die hoeveelheid en volume van die

goedere en dienste wat verskaf word

• Die prys (BTW uitgesluit), asook die

BTW-bedrag

• Die woorde “Belastingfaktuur” moet op

ŉ prominente plek verskyn





• ŉ Beskrywing van die goedere en

dienste wat gelewer word


BTW-bedrag

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home))


Bestudeer die onderstaande strokie en beantwoord dan die vrae:



TAX105 Belasting

1. Wat is die BTW-bedrag van toepassing op hierdie kasregisterstrokie?

2. Wat beteken die asterisk # -teken langs die bedrag op die strokie?

3. Wat is die vereistes waaraan ŉ geldige BTW-faktuur moet voldoen? Met ander

woorde wat moet alles op ŉ BTW-faktuur verskyn, alvorens dit as ŉ geldige BTW-

faktuur kwalifiseer?

Gevallestudie 3.1

Op 23 Februarie 2015 verkoop ABC Bpk. goedere aan Daniel Maleka teen R7,500. Die

goedere is onderhewig aan ŉ handelskorting van 25% en indien Daniel sy rekening

vereffen voor die einde van die maand, sal ŉ kontantkorting van 2.5% aan hom

toegestaan word (Faktuur No. 1285).

Op 27 Februarie 2015 verkoop ABC Bpk. goedere aan Aartwell Mthunli ten bedrae van

R10,000. Die goedere is onderhewig aan ŉ handelskorting van 15% en indien Aartwell sy


TAX105 Belasting

rekening binne 30 dae vereffen, kom hy in aanmerking vir ŉ kontantkorting van 2%

(Faktuur No. 1287).

Op 28 Februarie 2015 verkoop ABC Bpk. handelsgoedere aan Marie Poggenpoel ten

bedrae van R20,000. Die goedere is onderhewig aan ŉ handelskorting van 10%. Marie

Poggenpoel sal egter nie die rekening binne 30 dae kan vereffen nie en verbeur dus haar

kontantkorting van 3% (Faktuur No. 1290).

Deur gebruik te maak van die onderstaande tabel, bereken telkens die volgende:

a. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Aartwell Mthunli gestuur moet word?

b. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Marie Poggenpoel gestuur moet

word?

Gebruik Daniel Maleka se besonderhede as voorbeeld:

Daniel Maleka

(voorbeeld)

Aartwell Mthunli

Marie Poggenpoel

Verkoopsbedrag voor kortings: R7,500

Minus handelskorting: R1875 (25%)

= R5,625

Minus kontantkorting: R140.63 (2.5%)

= R5,484.37 (R5,484.37 * 14/100)

BTW: R767.81

Faktuur 1285 totaal: R6,252.18


TAX105 Belasting

3.9 Samevatting


en op ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die

verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod.

Van die belangrike indirekte belastings wat deur die SAID gehef word is:

• Belasting op Toegevoegde Waarde


• Ad Valorem belasting

• Oordragskostes


ŉ konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame geld beskikbaar

te hê om hul doelwitte te bereik.

BTW word opgedeel in inset- en uitsetbelasting en daar is verskillende BTW-periodes vir die

oorbetaling van BTW aan die SAID.


TAX105 Belasting

3.10 Selfevaluering

Aktiwiteit 3

Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd. is ŉ sakeonderneming wat kinderpartytjies, asook dinees vir

sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing reël. Annemarie Louw

is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd. Sy kom egter nie by alles uit nie, aangesien

die reël van hierdie funksies al haar aandag en tyd in beslag neem.Dit is amper weer tyd

vir Annemarie op die BTW-opgawe vir die maand in te dien. Annemarie het egter nog nie

by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te help.

Bestudeer die onderstaande inligting, en voltooi die BTW-skedules vir die maand van

Julie 2014.

Verkope vir die maand van Julie 2014

Verkoopsfaktuur No. Verkoopprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 2,850 350 2,500

2 3,560

3 5,890 723 5,167

4 6,280 771

5 7,825

6,864

26,405 3,243 23,162

Aankope vir die maand van Julie 2014

Aankope Faktuur No. Aankoopsprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 850

746

2 350 43

3 1,250

1,096

4 286 35

5 536

470

3,272 402 2,870

Nadat jy die bostaande skedules sorgvuldig bereken en ingevul het, behoort jy in staat te


TAX105 Belasting

wees om die BTW betaalbaar/ontvangbaar te bereken. Wat is die BTW

betaalbaar/ontvangbaar vir die maand van Julie 2014 vir Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd?

Aktiwiteit 4

Super Vinnig Bpk. is ŉ maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen.

Hulle het onlangs nuwe bande op hulle trokkie laat sit en ook sommer brandstof ingegooi.

Bestudeer die onderstaande faktuur en beantwoord die volgende vrae:

a. Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil tussen inset- en uitsetbelasting is?

b. Gaan Super Vinnig Bpk. inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder?

Gee redes vir jou antwoord.

c. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van

R1,540?

d. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?

Super Vinnig Bpk.

Faktuur No: 123A

14 Oval Road

Faktuur Johannesburg

2090

Telefoon No: 011 282 6824 BTW Reg. No: 4676650011

4 Julie 2014

Bestelling No: 1256

Rekening No: 116

Kostekode

BTW-

Koers

Prys/

eenheid Totale bedrag

4 Bande VOS/NN 14% R 285 R 1,140

Brandstof ONN/NN 0% R 400 R 400

R 1,540


TAX105 Belasting

Notas


TAX105 Belasting

STUDIE-EENHEID 4: WERKNEMERSBELASTING


Kennis en begrip



• Die werknemersbelastingstelsel

• Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers

• Die belasbare byvoordele van werknemers

• Toelaatbare aftrekkings

• Vrygestelde inkomste

• Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word

Vaardighede


• Jou kennis en begrip van die Werknemersbelastingstelsel toe te pas.

• Die verskillende belastingreëls van toepassing op die verskillende tipes

werknemers te identifiseer en toe te pas.

• Die belasbare byvoordele, soos deur die werkgewer aan sy werknemers voorsien,

te bereken.

• Die belastingdoeltreffendheid van die onderskeie wyses waarop werknemers

vergoed word, te evalueer.

• Navrae ten opsigte van werknemersbelasting te hanteer.

Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting Bladsy 105

TAX105 Belasting


• A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html

• Accounting-dictionary, 2011. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-

benefit.html

• Businessdictionary, 2011.http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-

earn-PAYE.html

• eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html

• Moneywebtax, 2009.


3276&sn=Detail

• South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home

• South African Revenue Services: Practice Note 7, 2011.

http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1

• Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swardt, R.D. &

Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg:

LexisNexis. 1160p.

• Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/





Werknemersbelasting

Die werknemersbelasting wat uit die Lopende

Betaalstelsel (LBS) en Standaard Inkomstebelasting op

Werknemers (SIBW) bestaan, moet op ŉ maandelikse

basis van die salaris van ŉ werknemer afgetrek word en

aan die SAID oorbetaal word.Dit moet gebeur binne

sewe dae na die einde van die maand waarin dit

afgetrek is.

Werknemersbelasting-sertifikaat

Die werkgewer is verplig om ŉ

werknemersbelatingsertifikaat (IRP5/IT4(a)), wat die

LBS aandui wat deur die werkgewer van die werknemer


http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html

http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-benefit.html


http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html


http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html




http://www.ftomasek.com/pn0499.html%23Para1

http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/


TAX105 Belasting

se salaris afgetrek en aan die Ontvanger van Inkomste

(SAID) oorbetaal is, aan die einde van ŉ belastingjaar

aan die werknemer uit te reik

Vaardigheidsontwikkelings-heffing

Skills Development Levy (SDL), of

Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ŉ verpligte

heffingskema, wat gebruik word vir die befondsing van

onderrig en opleiding in die land.Daar word van ŉ

werkgewer verwag om te registreer vir SDL-doeleindes,

sodra die bedrag betaal of betaalbaar aan werknemers

altesaam R500 000 sal oorskry in die volgende 12

maande tydperk.

Werkloosheidsversekerings-fonds

Unemployement Insurance Fund (UIF) of die

Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ŉ

werknemer elke maand ŉ bydrae moet maak tot die

Werkloosheidsverskeringsfonds om werknemers te

beskerm in ŉ geval van verlies aan inkomste,

kraamverlof, siekte of indien ŉ persoon sy/haar werk

sou verloor.

Arbeidsmakelaars

ŉ Natuurlike persoon wat ŉ onderneming bedryf

waardeur hy (teen vergoeding), sy eie werknemers

beskikbaar stel om werk vir ŉ kliënt te doen OF werkers

vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die arbeidsmakelaar

en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander

woorde daar is drie partye hier betrokke.

Persoonlike diensteverskaffers

ŉ Persoonlike diensteverskaffer kan gedefinieer word

as enige maatskappy of trust waar persoonlike dienste

gelewer word deur enige verbonde persoon tot die

maatskappy of trust; en

• die persoon wat die diens lewer sou as ŉ

werknemer van die kliënt beskou gewees het

indien die diens direk aan die kliënt gelewer is,

in plaas van namens die maatskappy of trust;

• die diens of pligte hoofsaaklik by die perseel van

die kliënt gelewer word, en die

persoon/maatskappy/trust onderhewig is aan die


TAX105 Belasting

beheer en toesig van die kliënt ten opsigte van

die wyse waarop die diens gelewer moet word;

• meer as 80% van die maatskappy/trust se

inkomste hoofsaaklik afkomstig is van een

kliënt, gedurende ŉ betrokke belastingjaar.

Voorbeeld: Waar ŉ persoon ŉ maatskappy/beslote

korporasie/trust stig en dienste aan kliënte verskaf deur

die betrokke maatskappy/beslote korporasie/trust.

Onafhanklike kontrakteur

ŉ Persoon word geag ŉ onafhanklike kontrakteur te

wees, indien die persoon drie of meer werknemers in

diens neem wat op heeltydse grondslag betrokke is by

die onderneming van die onafhanklike kontrakteur om ŉ

bepaalde diens of produk te lewer. Voorbeeld:

Argitekte, openbare rekenmeesters, advokate, ens.

Byvoordele Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan

word aan werknemers bykomend tot hulle huidige,

basiese salaris of loon.

Kontantekwivalent- byvoordele

Vir die doeleindes van ŉ belasbare voordeel, sal ŉ

kontantekwivalent die waarde wees van die belasbare

voordeel, minus enige vergoeding (indien van

toepassing) verskaf deur die werknemer vir hierdie

byvoordeel.

4.4 Inleiding


belasting:




• ŉ Finale vereffening met aanslag, indien van toepassing

Alvorens die netto besoldiging van ŉ werknemer bereken kan word, moet

werknemersbelasting, werkloosheidsversekering en standaard inkomstebelasting op

werknemers van die salaris afgetrek word.


TAX105 Belasting

Daar is verskeie tipes werknemers, en elkeen van hierdie werknemers word op verskillende

wyses belas. Die tipes werknemers sluit in:

• Arbeidsmakelaars

• Persoonlike diensteverskaffers

• Onafhanklike kontrakteurs

• Direkteure van private maatskappye

• Lede van beslote korporasies

• Studente en skoliere

• Seisoenale werkers

• Werknemers tussen die ouderdom van 65 en 74 jaar

• Werknemers 75 jaar en ouer

• Tydelike werknemers wat gereeld in diens geneem word

• Kommissie-agente

ŉ Werkgewer is nie altyd finansieel instaat om ŉ salarisverhoging aan werknemers te gee

nie. Vergoeding kan dan geskied deur middel van byvoordele.

Byvoordele is egter nie belastingvry nie, en in sekere gevalle is dit soms beter om

alternatiewe maniere te identifiseer waarop ŉ werkgewer ŉ werknemer kan vergoed.

4.5 Die belastingstelsel vir werknemers

4.5.1 LBS en voorlopige belasting

Die Ontvanger van Inkomste, met ander woorde die SAID, vorder die

belastingaanspreeklikheid ten opsigte van werknemers in by wyse van die volgende:

• Die lopende betaalstelsel (LBS), beter bekend as pay-as-you-earn (PAYE)

• Voorlopige belastingbetalings, beter bekend as provisional tax payments

Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) bestaan, moet op ŉ

maandelikse grondslag van die salaris van ŉ werknemer afgetrek word en aan die SAID

oorbetaal word. Dit moet gebeur binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit

afgetrek is.

Werknemersbelasting onder die LBS- stelsel moet van die werknemer se belasbare loon of

salaris afgetrek word en aan die SAID oorbetaal word. Dit is die werkgewer se

verantwoordelikheid om hierdie belasting aan die Ontvanger van Inkomste oor te betaal.

Dieselfde geld ook ten opsigte van SIBW (Aangepas uit: Businessdictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html).



TAX105 Belasting

Die werkgewer is verplig om ŉ werknemersbelastingsertifikaat (IRP5/IT3(a)) wat die LBS

aandui wat deur die werkgewer van die werknemer se salaris afgetrek en aan die SAID

oorbetaal is, aan die einde van ŉ belastingjaar aan die werknemer uit te reik.

Daar moet duidelik op die IRP5 van ŉ werknemer aangedui word wat die bedrag LBS is wat

afgetrek was vir die hele jaar. ŉ Tweejaarlikse rekonsiliasie, genaamd die EMP501 moet na

die SAID gestuur word, een vir die 6 maande tot Augustus en die ander een vir die volle

twaalf maande, waar die werkgewer dan die IRP5/IT3 sertifikate uitmaak. (Aangepas uit:

South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.).

Aftrekking van LBS:

LBS word van die besoldiging (salaris/loon) afgetrek, indien die betrokke werknemer meer

as R 70 700 vir ŉ betrokke belastingjaar verdien het. In so ŉ geval word die LBS oorbetaal

aan die Ontvanger deur ‘n EMP201 vorm in te vul en in te dien om die betaling te maak.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.)

Wanneer ŉ belastingpligtige sy belasbare inkomste bereken, word die totale inkomste in

aanmerking geneem, ongeag uit watter bron dit verdien is. Alle belastingbetalings wat reeds

vir ŉ bepaalde belastingjaar aan die SAID gemaak is deur byvoorbeeld Voorlopige Belastingbetalings, kan van die belastingaanspreeklikheid afgetrek word.

Die volgende belastingtabelle word gebruik om die belasting betaalbaar ten opsigte van ŉ

individu se belasbare inkomste te bereken.

Inkomstebelastingtabelle

1 Maart 2014 - 28 Februarie 2015

Individue

Belasbare Inkomstebelastingkoerse










TAX105 Belasting

Primêre korting R 12 726

Sekondêrekorting (persone 65 jaar en ouer) R 7 110

Tersiêre korting (Persone 75 en ouer) R 2 367

(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset 2014 Budget update)

Let daarop: Die primêre en sekondêre kortings is van toepassing op die belasting

betaalbaar. Met ander woorde die primêre en sekondêre korting word afgetrek van belasting

betaalbaar om sodoende die belasting te verminder.Die belasbare inkomste word verminder

met vrystellings en aftrekkings.



Individue

Belasbare Inkomstebelastingkoerse








Sekondêre korting (persone 65 en ouer) R6 750

Tersiêre korting (Persone 75 en ouer) R 2250

(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset 2014 Budget update)




TAX105 Belasting

4.5.2 Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds

Skills Development Levy (SDL), of Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ŉ verpligte

heffingskema wat gebruik word vir die befondsing van onderrig en opleiding in die land. Daar

word van ŉ werkgewer verwag om te registreer vir SDL-doeleindes, sodra die bedrag betaal

of betaalbaar aan werknemers altesaam R600 000 sal oorskry in die volgende 12 maande

tydperk.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.).

Unemployement Insurance Fund (UIF) of die Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ŉ

werknemer elke maand ŉ bydrae moet maak tot die Werkloosheidsversekeringsfonds om

werknemers te beskerm in ŉ geval van verlies aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ŉ

persoon sy/haar werk sou verloor.

Gevallestudie 4.1

Bestudeer die onderstaande:

Mnr. Barry White is ŉ inwoner van Suid-Afrika. Barry het die volgende salaris ontvang vir die

2015 finansiële jaar, asook die volgende betalings gemaak vir die betrokke belastingjaar.

Barry is 72 jaar oud.

Salaris R250 000

Rente ontvang vanuit ŉ bron in Suid-Afrika R38 000

Dividende verdien vanaf ŉ plaaslike maatskappy R12 000

Aftrekbare uitgawes, goedgekeur deur SAID R 3000

Belasbare kapitaalwins (sy kapitaalwins was R70 000)

(Hou in gedagte: kapitaalwins word teen 33.3% by die individu se

belasbare inkomste ingesluit en R 30 000 word vrygestel) R13 332

Berekening van die belasbare inkomste van Mnr. White vir die huidige belastingjaar:

Salaris R250 000

Rente R 38 000

Plaaslike dividende R12 000


Minus vrygestelde inkomstes:

Rente* (R 34 500)


http://www.sars.gov.za/home.

TAX105 Belasting

Dividende * (R 12 000)

Inkomste R253 500

Minusaftrekkings

Toelaatbare aftrekbare uitgawes (R 3 000)

Plus

Belasbare kapitaalwins R 13 332


Normale belasting betaalbaar volgens die tabel 2014/2015

Op R174 550 R31 419

Op R89 289 (25% van die R89 289) R22 321

Normale belasting betaalbaar R53 740

Minus primêre korting (R12 726)

Minus sekondêre korting (R7 110)

Normale belastingaanspreeklikheid R3 904

* Die eerste R23 800 van enige rente vanuit ŉ bron in Suid Afrika is van normale belasting

vrygestel. Die vrygestelde perk is R34 500 vir enige persoon wat minstens 65 jaar oud is.

Barry White is reeds 72 jaar oud, hy kwalifiseer dus vir die R34 500 vrystelling ten opsigte

van sy rente.

*Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is

nie) daar word 15% Terughoudingsbelasting afgetrek en oorbetaal aan SARS. Dus moet dit

gewys word as inkomste, maar daar word nie belasting afgetrek nie

4.6 Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers









TAX105 Belasting







(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011.

http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589)

Hier onder word enkele van die tipes werknemers in meer besonderhede beskryf:

4.6.1 Arbeidsmakelaars

ŉ Arbeidsmakelaar word in Stiglingh et al. (2011: 414) gedefinieer as ŉ natuurlike persoon

wat ŉ onderneming bedryf waardeur hy/sy (teen vergoeding), sy/haar eie werknemers

beskikbaar stel om werk vir ŉ kliënt te doen of werkers vir die kliënt werf. Die kliënt betaal

die arbeidsmakelaar en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander woorde daar is

drie partye hier betrokke:

• Die kliënt

• Die arbeidsmakelaar

• Die werker

Die vierde bylaag van die Inkomstebelastingwetgewing maak voorsiening vir ŉ

Vrystellingsertifikaat, naamlik ŉ IRP 30, wat deur die SAID aan die arbeidsmakelaar uitgereik

word, wat die kliënt (werkgewer) kwytskeld van die verpligting om werknemersbelasting af te

trek van enige bedrae wat aan die arbeidsmakelaar oorbetaal word. Die arbeidsmakelaar

moet op ŉ jaarlikse basis, en ten minste twee maande voordat die huidige IRP30-sertifikaat

verval, by die SAID aansoek doen vir ŉ nuwe IRP30.

Indien die arbeidsmakelaar nie in besit van ŉ IRP30 is nie, sal alle betalings wat deur die

kliënt aan die arbeidsmakelaar gemaak word, onderhewig wees aan werknemersbelasting.

4.6.2 Persoonlike diensteverskaffers

ŉ Maatskappy/Beslote Korporasie/Trust kan geklassifiseer word as ŉ persoonlike

diensteverskaffer:

1) Indien enige diens persoonlik gelewer word aan ŉ kliënt van die maatskappy/beslote

korporasie/trust, by wyse van ŉ verbonde persoon van hierdie maatskappy/beslote

korporasie/trust.

EN



TAX105 Belasting

2) Indien die persoon wat die diens aan die kliënt lewer beskou kan word as ŉ werknemer

van hierdie kliënt, indien die diens direk aan die kliënt gelewer is, met ander woorde nie

deur die maatskappy/beslote korporasie/trust nie.

OF

Indien die diens hoofsaaklik op die perseel van die kliënt gelewer moet word, en waar

die diensteverskaffer onderhewig sal wees aan beheer en toesig van die kliënt, ten

opsigte van die diens wat gelewer word.

OF

Indien meer as 80% van die maatskappy/beslote korporasie/trust se inkomste verkry

vanuit dienslewering, afkomstig is van slegs een kliënt.

BEHALWE

3) Wanneer die maatskappy/beslote korporasie/trust gedurende ŉ jaar van aanslag meer

as drie voltydse werknemers in diens het wat die dienste namens die

maatskappy/beslote korporasie/trust lewer. Hierdie werknemers mag nie die

aandeelhouer,direkteur of lid van ŉ maatskappy/beslote korporasie/trust of verbonde

persoon aan enige van hierdie persone insluit nie.

Indien (1) en (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust ŉ

persoonlike diensteverskaffer.

Indien slegs (1) of (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ŉ

persoonlike diensteverskaffer nie.

Indien (3) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ŉ persoonlike

diensteverskaffer nie, selfs al is (1) en (2) afgemerk.

(Aangepas uit: Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd. 2011: 8)

ŉ Verbonde persoon is enige persoon wat voordeel trek uit die optrede van ŉ betrokke

persoon wat verbind is aan daardie persoon by wyse van ŉ familieverband, trust-

begunstigde, wedersydse vennootskap of aandeelhouding. (Die uitgebreide definisie van ŉ

verbonde persoon kan gevind word by: http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1)

ŉ Persoonlike diensteverskaffer word belas teen die volgende belastingkoerse:

• 33%, indien die persoonlike diensteverskaffer ŉ maatskappy/beslote korporasie is

• 40%, indien die persoonlike diensteverskaffer ŉ trust is.

(Aangepas uit: Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd. 2011: 8)



TAX105 Belasting

Die onderstaande diagram word gebruik om vas te stel of ŉ werknemer ŉ persoonlike

diensteverskaffer is of nie:


http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=56838)


TAX105 Belasting

4.6.3 Onafhanklike kontrakteur

Daar is twee maniere om vas te stel of ŉ persoon sal kwalifiseer as ŉ onafhanklike

kontrakteur. Hierdie twee opsies staan bekend as:

Statutêre toetse

Die Statutêre toetse behels die volgende:

• Die persoon is onderhewig aan beheer van enige ander persoon, ten opsigte van die

wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word, of ten opsigte van die

hoeveelheid ure wat gewerk moet word.

OF

• Die persoon is onderhewig aan toesig van enige ander persoon, ten opsigte van die

wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word, of ten opsigte van die


OF

• Die bedrae wat aan die persoon betaal word of betaal sal word vir die dienste

gelewer, bestaan uit of sluit in ontvangstes van enige beskrywing, wat gereeld betaal

word – op ŉ daaglikse -, weeklikse -, maandelikse basis of enige ander interval.

Indien enige een van die bogenoemde bepalings geld, is die persoon NIE ŉ onafhanklike

kontrakteur nie en is dit nie nodig om verdere toetse te doen nie. As die statutêre toetse nie

van toepassing is nie, kan aanbeweeg word na die gemeneregtoetse

Gemeneregtoetse

Dit is ŉ moeilike proses om vas te stel of ŉ persoon ŉ onafhanklike kontrakteur is of nie. Dit

is egter ŉ belangrike besluit wat op ŉ gereelde basis hersien moet word, aangesien ŉ

verkeerde keuse albei partye (werkgewer en werknemer) duur te staan kan kom. Die reëls is

nie altyd klinkklaar en maklik toepasbaar nie – dikwels word die besluit gebaseer op die

oordeel van die SAID en die werkgewer. Met ander woorde daar is nie vaste riglyne

beskikbaar om vas te stel of ŉ persoon kwalifiseer as ŉ onafhanklike kontrakteur of

werknemer vir doeleindes van werknemersbelasting nie. In hierdie geval moet ŉ oorhoofse

of “dominante-indruk” gevorm word van die indiensnemingsverhouding van toepassing in

elke afsonderlike geval.


TAX105 Belasting

Die besluitnemingsproses kan soos volg uiteengesit word:

(Aangepas uit:SAICA, 2003.

http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)


http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm

TAX105 Belasting

Ja

(Aangepas uit:SAICA, 2003.


(SAICA, 2003.http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)

(b)Ontvang hierdie persoon vergoeding vir dienste gelewer aan of namens ŉ arbeidsmakelaar?

Werknemersbelasting is aftrekbaar.




TAX105 Belasting

Aangepas uit: SAICA, 2003.


Die vraag is: Wat word bedoel met die “Dominante-indruk”-toets? Die “Dominante-indruk”-

toets word in die huidige Suid-Afrikaanse Gemeneregstelsel toegepas om vas te stel of ŉ

werker ŉ onafhanklike kontrakteur of ŉ gewone werknemer is.

Die “Dominante-indruk” toets maak gebruik van verskeie aanwysers met verskillende

betekenisse en gewigte wat toegepas word in elke situasie. Geeneen van hierdie aanwysers

kan alleen bepalend wees van ŉ persoon se status nie.

Hierdie “Dominante-indruk” toets is ŉ analitiese hulpmiddel wat ontwerp is om te gebruik en

toe te pas in die sake-omgewing ten einde vas te stel of ŉ persoon ŉ onafhanklike

kontrakteur is of nie. Die persoon wat getoets word, kan ŉ individu OF ŉ sakeonderneming

wees. (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011.


Die “Dominante-indruk”-toets verdeel die faktore wat in ag geneem moet in drie katgorieë.

Hierdie kategorieë is soos volg:

• Naby afdoende

Hierdie faktore gee ŉ aanduiding ten opsigte van die mate waarin die werkgewer

daartoe in staat is om die wyse waarop die persoon die dienste lewer te beheer,

asook die mate waartoe die werkgewer eksklusiewe regte het tot die dienste wat

deur die persoon gelewer word. Met ander woorde het die werkgewer alleen toegang

tot die dienste wat gelewer word?




TAX105 Belasting

• Oorredend

Hierdie faktore dui op die mate van beheer ten opsigte van die uitreiking van

instruksies, die verpligting om verslae te lewer, die uitvoering van opleiding en die

bepaling van produktiewe tyd.

• Relevant

Hierdie faktore is bepalend ten opsigte van beheer en toesig.

Ter verdere verduideliking:

(Outeur: 2011)

Die punte wat onder elke opskrif hierbo getoon word, is slegs riglyne vir moontlike vrae wat

gevra kan word. Die punte word dus nie beperk tot bogenoemde nie.

Dit is geensins maklik om vas te stel of ŉ werkgewer beheer en toesig oor ŉ persoon

uitoefen nie. Elkeen van die bogenoemde aanwysers dra daartoe by om ŉ “Dominante-

indruk” te skep. Uiteindelik word die uitkoms gebaseer op die oordeel van die

belastingpligtige en die SAID.

4.6.4 Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies

Direkteure van private maatskappye word ingesluit by die omskrywing van “werknemer”, en

daarom sal die vergoeding aan direkteure van private maatskappye en lede van beslote

korporasies ook onderhewig wees aan werknemersbelasting.

Naby afdoende

• Die werkgewer gee instruksies ten opsigte van die gereedskap, personeel, materiale, ens. wat gebruik moet word.

• ŉ Sekere persoon moet die diens lewer.

•Die persoon moet teenwoordig wees, al is daar geen werk om te doen nie.

Oorredend

•Daar word van die persoon verwag om op ŉ gereelde basis verslae te lewer.

•Die werksure word bepaal deur die werkgewer. Dit kan heeltyds wees.

•Die persoon moet gaan vir opleiding. Dit kan deur die werkgewer verskaf word, of deur iemand wat die werkgewer voorsien

Relevant

•Die werkgewer verskaf die materiaal.

• Die persoon maak gebruik van die perseel van die werkgewer.

•Die persoon het ŉ posbeskrywing in die hiërargie van die onderneming.

•Die werkgewer kan die persoon afdank, nadat kennis gegee is.


TAX105 Belasting

4.6.5 Studente en skoliere

Voltydse studente en skoliere val nie in ŉ spesifieke kategorie nie en word daarom op

dieselfde wyse belas as wat die geval sou wees met enige gewone werknemer.

4.6.6 Deeltydse, tydelike en toevallige werkers

Deeltydse, tydelike (los werknemers) en toevallige werknemers is nie in standaarddiens nie.

Die werknemersbelasting wat dus van die besoldiging afgetrek word, word teen ŉ koers van

25% bereken.

4.6.7 Kommissie-agente

Indien die werknemer in besit is van ŉ belastingaanwysing, moet die werkgewer

werknemersbelasting dienooreenkomstig die betrokke belastingaanwysing aftrek.

Indien die werknemer nie in besit van ŉ belastingaanwysing is nie, moet die werkgewer

werknemersbelasting aftrek dienooreenkomstig die belastingtabelle.

(http://www.steinertax.com/Tax%203.jpg)

4.7 Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits

Dit is belangrik vir beide die werknemers en die werkgewer om die konsep van byvoordele,

of beter bekend as fringe benefits, volkome te verstaan. Indien die term misverstaan word,

mag die individue wat die byvoordeel as deel van hul vergoeding ontvang, swaar deur die

Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) belas word .

Byvoordele dra daartoe by dat ŉ werknemer eintlik ŉ groter salaris ontvang sonder ŉ

salarisverhoging. Dit kan deel uitmaak van ŉ werknemer se salarispakket of dit kan na die

tyd onderhandel word.

Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan word aan werknemers bykomend tot

hulle huidige, basiese salaris of loon. ŉ Byvoordeel word gewoonlik vervat in die


http://www.steinertax.com/Tax%203.jpg

http://www.google.co.za/imgres?imgurl=http://www.steinertax.com/Tax%203.jpg&imgrefurl=http://www.steinertax.com/index-1.htm&usg=__soQ2dSItwePEvKtiVc3UkwRjT0c=&h=1024&w=980&sz=100&hl=en&start=74&zoom=1&itbs=1&tbnid=_fwV4Y0TJoZCiM:&tbnh=150&tbnw=144&prev=/search?q=Images+of+tax&start=72&hl=en&sa=N&rlz=1W1SKPT_en&biw=1340&bih=534&ndsp=18&tbm=isch&prmd=ivns&ei=3NYJTsSTO4_G8QOYjP2SAQ

TAX105 Belasting

diensvoorwaardes en kom in verskeie vorme voor, soos kontant, handelsvoorraad, mediese

versekering, pensioenfondse, vakansies, ens.( Aangepas uit: Writing, A. 2011.

http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html).

Byvoordele is egter nie belastingvry nie. Die SAID is tans besig om alle skuiwergate in die

inkomstebelastingwetgewing toe te maak sodat alle bykomende byvoordele wat deur

werknemers ontvang word, belas sal word.

Selfs al word dit belas, hou byvoordele bepaalde positiewe voordele vir beide die werknemer

en werkgewer in. Vanuit die werknemer se oogpunt, is die positiewe aspekte die volgende:

• ŉ Byvoordeel kan ŉ werknemer in staat stel om toegang tot belangrike dienste teen

ŉ laer koste te verkry, as wat die geval sou wees indien die betrokke persoon die

kostes selfs sou betaal. ŉ Voorbeeld sal wees waar ŉ maatskappy die mediese

fondsbydraes namens die werknemer betaal. Dit is moontlik dat ŉ werknemer nie

self die bydraes kan bekostig nie, en daarom nie toegang sou gehad het tot ŉ

mediese fonds nie.

• Waar ŉ werkgewer ŉ gedeelte van ŉ werknemer se medies betaal, dra dit daartoe

by dat ŉ werknemer ŉ beter medies kan bekostig – die totale mediese fondsbydrae

kom nie uit die werknemer se sak nie.

• Byvoordele veroorsaak dat ŉ werknemer ŉ groter deel van sy salaris kan behou. ŉ

Goeie voorbeeeld sou wees, waar ŉ werkgewer dagsorg voorsien vir die

werknemers se kleuters. Die werknemer hoef dus in die geval nie uit sy eie sak

hiervoor te betaal nie.

Die positiewe aspekte vanuit ŉ werkgewer se oogpunt, is die volgende:

• Byvoordele kan deur werkgewers gebruik word om die beste kandidate vir ŉ pos te

werf. Deur byvoordele soos ŉ maatskappymotor, of die betaling van mediese fonds-

bydraes as deel van die salarispakket aan te bied, kan die beste kandidate verkry

word.

• Die aanbied van byvoordele kan vir ŉ werkgewer meer kostedoeltreffend wees as ŉ

salarisverhoging.

• Deur aandele-opsies aan werknemers beskikbaar te stel as ŉ byvoordeel, sal dit die

werknemers meer lojaal teenoor die maatskappy maak en ook meer gemotiveerd

om te werk, aangesien die werknemers nou self aandele in die maatskappy besit.

(Aangepas uit: Writing, A. 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-

benefit.html)





TAX105 Belasting

Die belasbare voordele wat deur werkgewers aan werknemers verskaf word as deel van hul

vergoeding, kan gesien word as betalings in ŉ ander vorm as kontant, maar kontant is nie

uitgesluit nie. Die belasbare waarde van byvoordele ontvang deur individue, word by die

belasbare inkomste ingesluit (Stiglingh et al. 2011: 331)

4.7.1 Toelae en byvoordele

Vergoeding, bykomend tot ŉ werknemer se salaris of loon, kan verdeel word in:

• Toelae

• Byvoordele

Toelae

Waar ŉ werknemer ŉ toelaag ontvang vanaf sy werkgewer, behoort hierdie toelaag/voorskot

by sy/haar belasbare inkomste ingesluit te word.

Die volgende toelae/voorskotte is egter uitgesluit, met ander woorde dit word nie by die

persoon se belasbare inkomste ingesluit nie:

• Reistoelae: Reis vir sakedoeleindes

• Bestaanstoelae: Toelae ten opsigte van verblyf, maaltye en ander toevallige

uitgawes wat deur die belastingpligtige aangegaan word terwyl hy, ten minste een

nag, vir sakedoeleindes weg van sy woonplek in Suid-Afrika moet deurbring.

• Toelae aan ampsbekleërs: Toelae wat deur ŉ openbare amptenaar ontvang word

om hom/haar in staat te stel om sy/haa ramptelike pligte uit te voer.

(Stiglingh et al. 2011: 332)

Figuur 4.1:Toelae toegestaan deur die werkgewer aan die werknemer (Outeur, 2011)

Toelae ontvang deur die

werknemer

Reistoelae

Bestaanstoelae

Toelae aan ampsbekleërs


TAX105 Belasting

• Reistoelae

Reistoelae word aan ŉ werknemer betaal om die onkostes wat moontlik aangegaan

sal word vir reisdoeleindes te dek. Die gedeelte van die reistoelaag wat bestee word

vir sakedoeleindes, is belastingvry.

Slegs die gedeelte van die reistoelaag of voorskot wat gebruik word vir

privaatdoeleindes, sal deel uitmaak van die persoon se belasbare inkomste (Stiglingh

et al. 2011: 333).

Tagtig present (80%) van die reistoelaag wat deur ŉ individu ontvang word, word by

sy/haar belasbare inkomste ingesluit, met ander woorde die veronderstelling is dat

20% van die reistoelaag gebruik sal word vir sakedoeleindes en die res (80%)

aangewend sal word vir privaatdoeleindes. Indien ‘n werkgewer egter oortuig is dat

die reistoelaag vir meer as 80% besigheidsdoeleindes gebruik gaan word, kan die

werkgewer besluit om slegs 20% by die belasbare inkomste te tel.

Dit is egter belangrik om daarop te let, dat alvorens enige aftrekking ten opsigte van

ŉ reistoelaag geëis kan word, daar volledig boek gehou moet word van die

hoeveelheid kilometers wat gereis is en waarheen. Sonder ŉ reisregister (log-book)

sal geen aftrekking deur die SAID toegelaat word nie.

Die gedeelte van die toelaag wat dan nie vir sakedoeleindes gebruik word nie, moet

aan die einde van die belastingjaar by die belasbare inkomste ingesluit word. Die

volle bedrag van die reistoelaag moet op die werknemersbelastingsertifikaat (IRP5)

aangetoon word. (Stiglingh et al. 2011: 400)

• Bestaanstoelae

ŉ Bestaanstoelaag word deur ŉ werkgewer aan ŉ werknemer betaal ten opsigte van

verblyf en ander toevallige uitgawes wat mag voorkom, indien die persoon vir

minstens een nag vir sakedoeleindes weg van sy woonplek in Suid-Afrika deurbring.

Die gedeelte van die bestaanstoelaag wat hierdie bedrag oorskry, sal by die

belastingpligtige se belasbare inkomste ingesluit word. Met ander woorde, enige

ander kostes wat gedek is deur hierdie bestaanstoelaag, maar wat nie deel was van

die verblyf of toevallige uitgawes nie, word belas.

Indien die werknemer wat die bestaanstoelaag ontvang het nie voldoende bewyse

kan lewer van die werklike uitgawes wat deur hom/haar aangegaan is nie, sal die

SAID die volgende bedrae neem vir uitgawes aan maaltye en ander toevallige

uitgawes:


TAX105 Belasting

o R103 per dag, indien die bestaanstoelaag slegs vir die dekking van toevallige

uitgawes is; en

o R335 per dag, indien die bestaanstoelaag die kostes van maaltye en toevallige

uitgawes moet dek.

(Fasset, 2014. Budget Update)

Indien die akkommodasie waarop die bestaanstoelaag van toepassing is, buite die

Republiek van Suid-Afrika val, sal ŉ bedrag gelykstaande aan die voorgeskrewe

bedrag van toepassing op ŉ betrokke land geld. Met ander woorde die bedrag wat

deur die SAID geag, per dag of ŉ gedeelte van ŉ dag, bestee sal word gedurende die

periode wat die persoon weg is van sy/haar gewone plek van verblyf in Suid-Afrika(

Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=allowance%20for%20travel%20outsid

e).

Besoek die volgende webtuiste vir ŉ tabel wat deur SAID saamgestel is en wat die

bedrae per land uiteensit: http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=allowance%20for%20travel%20outside

• Toelae aan ampsbekleërs

Hierdie is toelae wat deur ŉ openbare amptenaar ontvang word om hom/haar in staat

te stel om sy/haar amptelike pligte uit te voer.

Daar is ŉ wye verskeidenheid van onkostes wat verband hou met die bekleding van

ŉ openbare amp, byvoorbeeld onkostes t.o.v. sekretariële dienste, skryfbehoeftes,

reis, ens. Die SAID vereis die aftrekking van werknemersbelasting op 50% van die

toelae en die openbaarmaking van die volle toelae (100% op die IRP5).

Ten opsigte van die tydelike plaaslike regeringsamptenare wat normaalweg nie ŉ

toelaag ontvang nie, moet daar 25% werknemersbelasting op 50% van ŉ toelaag

afgetrek word (Stiglingh et al. 2011: 339).

Voorbeeld 4.1

Mnr. X is verplig om twee dae en een nag vir sakedoeleindes van sy woonplek afwesig te

wees. Hy ontvang ŉ R580-toelaag vanaf sy werkgewer. Die belasbare gedeelte van die

toelaag kan in die volgende 2 gevalle soos hieronder bereken word:

a. Mnr. X reis binne Suid-Afrika en kan bewys dat hy werklike uitgawes van R650

aan maaltye, verblyf en ander toevallige uitgawes aangegaan het.


TAX105 Belasting

b. Die werkgewer het vir mnr. X se verblyf in Suid-Afrika betaal en mnr X het R350

vir maaltye en ander toevallige uitgawes gebruik. Hy beskik egter nie oor die

dokumentasie ter stawing van hierdie uitgawes nie.

Oplossing:

a. Toelaag ontvang R580

Minus werklike uitgawes deur mnr. X aangegaan (R650)

Beperk tot die bedrag van die toelaag (R580)

Belasbare bedrag Nul

b. Toelaag ontvang R580

Minus mnr. X se geagte uitgawes (2 x R276) (R552)

Belasbare bedrag R28

(Stiglingh et al, 2011: 338)

Byvoordele volgens die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962

Byvoordele is belasbare voordele wat deur ŉ werkgewer aan sy werknemers voorsien word

as ŉ wyse van vergoeding. Dit word by die werknemers se belasbare inkomste ingesluit en

dienooreenkomstig belas(Aangepas uit: Accounting-dictionary, 2011. http://www.accounting-

dictionary.com/definition/taxable-benefit.html).

Die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 bepaal dat alle byvoordele

wat ŉ werkgewe rin ŉ ander vorm as kontant aan sy werknemers toestaan, belas moet word

as ŉ byvoordeel in die hande van die werknemer.Met ander woorde die byvoordeel word

ingesluit by die belasbare inkomste van die werknemer, en die werknemer word dan

dienooreenkomstig daarop belas.

Vir die doeleindes van ŉ belasbare voordeel, sal ŉ kontantekwivalent die waarde wees van

die belasbare voordeel minus enige vergoeding (indien van toepassing) verskaf deur die

werknemer vir hierdie byvoordeel(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011.

http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Aku-

btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011#1052).

Die volgende figuur gee ŉ oorsig van die verskillende byvoordele soos uiteengesit in die

sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet:




http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Aku-btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011%231052

http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Aku-btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011%231052

TAX105 Belasting

Figuur 4.2: Byvoordele

(Outeur, 2011)

Hierdie voordele word vervolgens bespreek:

• Voordele aan familielede van werknemers en ander toegeken / Beurse

Enige voordele wat aan ŉ familielid van ŉ werknemer of aan enige ander persoon

verwant aan die werknemer verskaf word, sal in die hande van die werknemer belas

word.

• Bates teen minder as die werklike waarde verkry

ŉ Belasbare voordeel ontstaan hier indien:

o die werknemer ŉ bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang en geen

vergoeding betaal nie, of

o die werknemer ŉ bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang teen

vergoeding vir minder as die waarde van die bate.

1. Voordele aan familielede van werknemers en ander toegeken / Beurse

2. Bates verkry teen minder as die werklike waarde

3. Gebruik van diverse bates

4. Reg van gebruik van motorvoertuig

5. Maaltye, verversings en maaltyd-/verversings- betaalstrokies

6. Residensiële huisvesting

7. Vakansiehuisvesting

8. Gratis of goedkoop dienste

9. Laer rentekoerslenings

10. Behuisingsubsidies

11. Ontheffing/Betaling van verpligtinge

12. Mediese fondsbydraes deur die werkgewer

13. Kostes met betrekking tot mediese dienste


TAX105 Belasting

Die waarde waarop die belasting verskuldig bereken word, is gewoonlik die

markwaarde van die betrokke bate op die tydstip waarop die bate deur die

werknemer bekom is.

Werknemersbelasting moet afgetrek word gedurende die maand waarin die

werknemer die bate verkry het (Stiglingh et al. 2011: 340). Die kontantekwivalent (die

waarde van die byvoordeel) moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder kode

3801 (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=obtain%20asset%20lower%20than%2

0market%20value)

• Gebruik van diverse bates

ŉ Belasbare voordeel ontstaan waar ŉ werknemer die privaat of huishoudelike

gebruik van ŉ bate:

o gratis verkry, of

o teen vergoeding laer as die kontantekwivalent van die byvoordeel, bekom het.

Die waarde van die byvoordeel waarop belasting verskuldig sal wees, word soos volg

bereken word:

o Indien die werkgewer die bate verkry het by wyse van ŉ huurkontrak, sal die

waarde die bedrag wees wat die werkgewer aan huur betaal het vir die periode

wat die werknemer die bate gebruik het.

o Indien die werkgewer die bate besit, sal die waarde bereken word vir die periode

wat die werknemer die bate gebruik het. Dit word dan bereken teen 15 % van die

kleinste bedrag van die koste wat deur die werkgewer aangegaan is om die bate

te bekom, OF die markwaarde van die bate gedurende hierdie tydperk.

Die kontantekwivalent word oor dieselfde periode wat ŉ salaris aan die werknemer

betaal word, toegedeel en werknemersbelasting moet dienooreenkomstig weerhou

en aan die SAID oorbetaal word (Stiglingh et al. 2011: 342).Die kontantekwivalent

van die byvoordeel moet onder kode 3801 op die belastingpligtige se IRP5/IT3(a)

getoon word.

• Reg van gebruik van motorvoertuig

Sodra ŉ werknemer die reg verkry om ŉ motorvoertuig wat deur die werkgewer besit

word, vir privaatdoeleindes te gebruik, sal daar ŉ belasbare voordeel ontstaan.

Die kontantekwivalent val die werknemer maandeliks toe en werknemersbelasting

moet afgetrek word. Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die

belastingpligtige se IRP5/IT3(a) onder kode 3802 gereflekteer word.


TAX105 Belasting

Belasbare voordeel word bereken teen 3.5% van die vasgestelde waarde van die

voertuig (BTW ingesluit). Waar die voertuig onderworpe is aan ‘n diensplan word die

maandelikse belasbare voordeel bereken as 3.25% van die vasgestelde waarde van

die voertuig.

Indien die werkgewer die motor huur, is die maandelikse belastingvoordeel

gelykstaande aan die koste aangegaan deur die werkgewer ten opsigte van die huur.

• Maaltye, verversings en maaltyd- en verversingskoepons

ŉ Belasbare voordeel ontstaan waar ŉ werknemer voorsien word van ŉ maaltyd,

verversings of ŉ koepon wat hom/haar geregtig maak op ŉ maaltyd of verversings:

o teen ŉ vergoeding vir minder as die werklike waarde van die maaltyd, verversings

of koepons, of

o indien dit gratis voorsien word.

Die volle kontantwaarde van die belasbare voordeel wat in die vorm van ŉ maaltyd,

verversings of koepons aan ŉ werknemer verskaf word, is aan werknemersbelasting

onderhewig. Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP5/IT3(a)

gereflekteer word (Stiglingh et al. 2011: 348).

• Residensiële huisvesting

ŉ Belasbare voordeel ontstaan wanneer die werknemers van residensiële

huisvesting voorsien word, hetsy gratis of teen ŉ vergoeding minder as die normale

huurwaarde daarvan.

Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel verkry as gevolg van die bewoning

van die huisvesting, is die huurwaarde van die huisvesting minus enige huur wat

deur die werknemer betaal is (Stiglingh et al. 2011: 348).

Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word

onder kode 3801.

• Vakansiehuisvesting

Eienaarskap is die bepalende faktor wanneer die waarde van die belasbare voordeel

van vakansiehuisvesting bereken moet word:

o Indien die werkgewer die vakansiehuisvesting vir sy werknemers huur, is die

huurwaarde die koste van die huisvesting vir die werkgewer.

o Indien die verblyf nie gehuur is nie, is die huurwaarde die heersende tarief per

dag waarteen die huisvesting normaalweg aan ŉ persoon wat nie ŉ werknemer is

nie, uitverhuur kan word.


TAX105 Belasting

• Gratis of goedkoop dienste

ŉ Belasbare voordeel ontstaan indien ŉ werkgewer of enige ander persoon op die

werkgewer se onkoste, ŉ diens aan die werknemers lewer en die diens deur die

werknemers vir private of huishoudelike doeleindes benut word.

Werknemersbelasting moet van die volle kontantekwivalent van die waarde van die

belasbare voordeel wat aan die werknemers verleen word, afgetrek word. Hierdie

kontantekwivalent moet op die IRP5 aangetoon word.

• Lae rentekoerslenings

ŉ Belasbare voordeel ontstaan indien ŉ lae rentekoerslening aan ŉ werknemer

toegestaan word deur:

o die werkgewer self, of

o deur enige ander instansie/persoon wat ŉ ooreenkoms met die werkgewer het, of

o enige ander instansie waarby die werkgewer betrokke is.

Indien geen rente betaalbaar is nie, of indien die rente met ongereelde tussenposes

betaalbaar is, word die werknemer op ŉ pro rata-basis aan die einde van elke maand

wat hy/sy salaris ontvang, op hierdie voordeel belas. Indien rente met gereelde

tussenposes betaalbaar is, word hy/sy op die datums wat die rente betaalbaar is,

belas (Stiglingh et al. 2011: 354).

• Behuisingsubsidies

ŉ Belasbare voordeel ontstaan in die volgende gevalle:

o Wanneer die werkgewer namens die werknemer enige subsidie ten opsigte van ŉ

bedrag of rente of kapitale betalings, wat betaalbaar was deur die werknemer ten

opsigte van ŉ lening, betaal.

o Wanneer die werkgewer namens die werknemer ŉ betaling aan ŉ derde party

maak, ten opsigte waarvan die derde party ŉ lae rentekoers of rentekoersvrye

lening gemaak het aan die werknemer. So ŉ betaling sal geag word as ŉ

subsidie.

Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel, t.o.v. behuisingsubsidies is

aan die aftrekking van werknemersbelasting onderhewig soos wat dit maandeliks

toeval aan die werknemer. Die bedrag moet op die IRP 5 aangetoon word.

• Ontheffing of betaling van ŉ verpligting

Hierdie belasbare voordeel ontstaan indien die werkgewer:

o ŉ bedrag wat deur die werknemer aan ŉ derde persoon verskuldig is, betaal

sonder om te vereis dat die werknemer dit moet terugbetaal, of


TAX105 Belasting

o indien die werkgewer die werknemer van die terugbetaling van ŉ bedrag, wat aan

die werkgewer verskuldig was, onthef.

Werknemersbelasting moet afgetrek word van die totale kontantekwivalent van die

belasbare voordeel wat ontstaan wanneer ŉ werkgewer ŉ werknemer van ŉ bedrag

wat deur hom/haar verskuldig was onthef, of ŉ bedrag namens hom/haar vereffen.

Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP 5 aangetoon word (Stiglingh

et al. 2011: 357).

• Mediese fondsbydraes

Indien ŉ werkgewer bydraes of betalings aan ŉ mediese fonds, ten gunste van ŉ

werknemer of sy afhanklikes, maak ontstaan ŉ belasbare voordeel. Hierdie

belasbare voordeel word dan in die hande van die werknemer belas.

• Kostes met betrekking tot mediese dienste

Indien die werkgewer enige betalings maak ten opsigte van die volgende mediese

dienste wat aan ŉ werknemer, sy of haar gade, kind, familielid of afhanklike voorsien

is, sal ŉ belasbare voordeel ontstaan:

o Mediese, tandheelkundige en soortgelyke dienste

o Hospitaaldienste

o Verpleegdienste

o Medisynes

Werknemersbelasting moet maandeliks afgetrek word op die kontantekwivalent

(waarde) van hierdie belasbare voordeel en die bedrag moet op die IRP5/IT3(a)

gereflekteer word.

(http://www.ourgeeklife.com/wp-content/uploads/2009/04/tax_day.jpg)


http://www.ourgeeklife.com/wp-content/uploads/2009/04/tax_day.jpg

TAX105 Belasting

4.8 Toelaatbare aftrekkings

Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens laat sekere aftrekkings in die vasstelling van ŉ individu

se belasbare inkomste toe. Die volgende aftrekkings kom algemeen voor:

• Ledebydraes tot ŉ pensioenfonds (PF)

• Ledebydraes tot ŉ uittredingsannuïteitsfonds (UAF)

• Mediese onkoste (met beperkings in ag geneem)

(Stiglingh et al. 2011: 303)

Die aftrekkings word vervolgens uiteengesit:

4.8.1 Ledebydraes tot ŉ PF

Die betalings wat deur ŉ belastingpligtige aan ŉ pensioenfonds gemaak word, kan as

aftrekking geëis word, maar word beperk tot die grootste:

• R1750; of

• 7.5% van die vergoeding (besoldiging) wat gedurende die betrokke belastingjaar

deur die individu ontvang is ten opsigte van ŉ uittredingsfunderingsdiens (UFD).

Enige bydraes groter as die aftrekbare bedrag, mag nie na die volgende jaar van aanslag

oorgedra word nie.

ŉ Lid van ŉ pensioenfonds wat graag sy/haar uiteindelike voordele uit die fonds wil verbeter,

kan bydraes maak t.o.v. ŉ tydperk voordat hy/sy ŉ lid van die fonds geword het. ŉ Aftrekking

tot ŉ maksimum van R1800 gedurende die jaar van aanslag, word ook vir hierdie

agterstallige pensioenfondsbydraes toegelaat.

Voorbeeld 4.2

Mev. Abrie Retief is 28 jaar oud en was die jaar werksaam by ŉ maatskappy genaamd

ABC Bpk. Sy het ŉ salaris van R50,000 vir die jaar en ŉ bonus van R6,000 ontvang. Sy

het ook dividende van R2,800 vanaf DEF Bpk.,ŉ plaaslike maatskappy ontvang, asook

rente van R23,700 uit ŉ bron in Suid-Afrika. Mev. Retief was ŉ lid van GSP

Pensioenfonds en moes 8% van haar maandelikse salaris tot die fonds bydra. Benewens

die lopende bydraes wat Mev. Retief gemaak het, het sy ook agterstallige bydraes van

R2,000 aan die fonds betaal.

Wat sal Mev. Retief se belasbare inkomste vir die 2015 finansiële jaar wees?

Salaris R50,000

Bonus R6,000

Rente R23,700


TAX105 Belasting

Dividende R2,800

Bruto inkomste R82,500

Minus vrygestelde inkomste

Rente (R23,800)*

Dividende (R2,800)*

Inkomste R55,900

Minus aftrekkings:

Lopende pensioenfondsbydraes (R50,000 * 8% = R4,000)

Beperk tot die grootste:

- R1,750, of

- 7.5% * R50,000 = R3,750 (R3,750)

Agterstallige pensioenfondsbydraes (R2,000)

Beperk tot: (R1,800)

Belasbare inkomste R50,350

*Die eerste R23,800 van enige rente vanuit ŉ bron in Suid Afrika, is van normale

belasting vrygestel. Die vrygestelde perk is R34,500 vir enige persoon wat minstens

65 aar oud is.

*Van plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland

afkomstig is nie) word daar 15% terughoudingsbelasting afgetrek en oorbetaal aan die

SAID. Dus moet dit aangetoon word as inkomste, maar daar word nie belasting afgetrek

nie.

4.8.2 Ledebydraes tot ŉ UAF

Bydraes wat deur belastingpligtiges aan ŉ UAF gemaak is gedurende ŉ betrokke

belastingjaar, kan as aftrekking geëis word, maar die aftrekking word beperk tot die grootste

van:

• 15% van die belastingpligtige se inkomte, uitgesluit inkomste verkry vanuit ŉ UFD en

enige uittreefonds enkelbedragvoordeel of enige uittreefonds

enkelbedragonttrekkingsvoordeel minus die toelaatbare aftrekkings, of

• R3500 minus die bedrag van enige aftrekking waarop die belastingpligtige geregtig

was ten opsigte van sy lopende bydraes tot ŉ pensioenfonds, of


TAX105 Belasting

• R1750.

Die bedrag waarop die 15% beperking hierbo bereken word, word soos volg vasgestel:

• Die totale bedrag inkomste wat deur die individu vir ŉ betrokke belastingjaar verdien

is;

• minus inkomste verdien uit ŉ UFD, enige uittreefonds enkelbedragvoordeel en enige

uittreefonds enkelbedragonttrekkingsvoordeel;

• minus aftrekkings, vasgestelde verliese ingesluit, wat toegelaat word as ŉ aftrekking

teen daardie inkomste.

4.8.3 Mediese onkostes

Enige bydraes wat deur ŉ belastingpligtige aan ŉ geregistreerde mediese fonds/skema

gemaak is ten opsigte van:

• hom/haarself

• sy/haar gade

• enige afhanklike van die betrokke belastingpligtige

Mediese onkostes wat gedurende ŉ betrokke belastingjaar deur ŉ belastingpligtige aan ‘n

mediese fonds betaal is, word bereken as mediese krediete wat dan van die belasting

betaalbaar afgetrek kan word. Die hooflid en een ander lid kry elk R 257 per maand wat hul

op die mediese fonds was. Vir al die ander lede word die krediet op R 172 per maand per

persoon bereken. Slegs die hooflid van die mediese fonds kan dit in sy/haar belasting in

berekening bring.

Indien die mediese uitgawes 7.5% van die belastingbetaler se belasbare inkomste oorskry

(voor inagneming van die mediese krediete), kan dit as bykomende uitgawes van die

belasbare inkomste afgetrek word.

In die volgende twee gevalle laat die SAID die belastingpligtige toe om meer mediese

onkostes as aftrekking te kry met sekere beperkings in ag geneem:

• Indien die belastingpligtige 65 jaar of ouer is.

• Indien die belastingpligtige onder die ouderdom van 65 jaar is, maar sy/haar gade of

kind ŉ persoon met ŉ gestremdheid is.

(Aangepas uit: Fasset, 2014. Budget Update)

In die geval waar ŉ persoon onder die ouderdom van 65 jaar is, of die gade of kind van so ŉ

persoon, of ŉ persoon met ŉ gestremdheid, sal 33.3% van alle mediese uitgawes (insluitend

mediese fondsbydraes) wat drie keer meer is as die mediese krediete wat reeds bereken is,

aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes. Let daarop dat slegs een kwalifiserende persoon ŉ

persoon met ŉ gebrek kan wees vir die addisionele mediese onkostes om aftrekbaar te


TAX105 Belasting

wees, en die mediese onkostes hoef nie noodwendig ten opsigte van die persoon met die

gestremdheid aangegaan te wees nie.

ŉ Gestremdheid word soos volg in artikel 18(3) van die belastingwet omskryf:

ŉ Gestremdheid is ŉ matige tot ernstige beperking van ŉ mens se vermoë om te funksioneer

of daaglikse aktiwiteite uit te voer as gevolg van ŉ fisiese, sensoriese, kommunikasie,

intellektuele of geestesstremming indien hierdie beperking (a) vir langer as ŉ jaar duur of ŉ

prognose dat dit vir langer as ŉ jaar sal duur EN (b) deur ŉ behoorlik geregistreerde

mediese praktisyn, soos voorgeskryf deur die Kommissaris, gediagnoseer is.

(SILKE, bl 317)

Die bogenoemde kan aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word:

Voorbeeld 4.3

Billy Hindshaw is 46 jaar oud, getroud en het een kind van 2-jarige ouderdom wat fisies

gestremd is soos bepaal deur artikel 18(3) in die belastingwet. Sy belasbare inkomste is

R330,000 voordat enige kwalifiserende mediese en fisiese gestremdheidsuitgawes in

aanmerking geneem is.

Billy het die volgende mediese uitgawes as aftrekking vir die 2015 finansiële jaar geëis

(met ander woorde vir die periode 1 Maart 2014 – 28 Februarie 2015):

• Mediese fondsbydraes vir die belastingjaar (R2000 * 12) R24,000

• Ander kwalifiserende mediese uitgawes:

o Fisiese gestremheid uitgawes R16,000

o Totale mediese uitgawes R40,000

Billy Hindshaw se belasbare inkomste vir die 2015 belastingjaar kan soos volg bereken word:

Totale mediese fondsbydraes vir die jaar: R24,000

Die beperkte bedrag mediese krediet wat as aftrekking toegelaat sal word:

(R257(Billy) + R257(vrou) + R172(kind) = R686 * 12): R8 232

Oortollige mediese fondsbydraes vir die jaar:

(R8 232 x 3 =R 24 696, 33.3% van alles meer as R 24 696

(R 40 000 – R24 696) x 33.3%): R5 096


TAX105 Belasting

Belasbare inkomste voordat die bogenoemde beperkte bedrag as aftrekking geëis word:

R330,000

Die belasbare inkomste ooreenkomstig die 7.5% beperking: R330 000

Oortollige mediese fondsbydraes (a.g.v. gestremdheid): R5 096

Belasbare inkomste: R 324 904

Toelaatbare mediese aftrekking meer as die 7.5% beperking: R0

Wanneer die belasting op die belasbare inkomste bereken is, kan die R 8 232 mediese

krediete van die belasting betaalbaar afgetrek word in die belastingberekening.

4.9 Vrygestelde inkomste

Dividende en rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika word, onderhewig aan bepaalde reëls,

vrygestel:

4.9.1 Dividende

Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie buitelandse dividende is nie) is

onderhewig aan Dividend Terughoudingsbelasting. Daar word 15% belasting deur die

dividendbetaler teruggehou voordat die dividend uitbetaal word. Dus moet dit steeds

verklaar word as inkomste wat jy gekry het, maar dit is nie in die individu se hande belasbaar

nie.

4.9.2 Rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika

Die eerste R23 800 van enige rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika, word ook van normale

belasting vrygestel. Die vrygestelde perk vir plaaslike rente is R 34 500, indien die person 65

jaar of ouer is.

(http://www.triplepundit.com/images_site/tax.jpg)


http://www.triplepundit.com/images_site/tax.jpg

TAX105 Belasting

4.10 Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word

Dit is duidelik dat die SAID nie enige byvoordeel of ander vorm van vergoeding, sommer

ongesiens laat verbygaan sonder om die belastingpligtige daarop te belas nie. Die SAID is

besig om alle skuiwergate, wat moontlik in die Inkomstebelastingwet mag bestaan of

ontstaan, te sluit.

Daar is egter verskeie wyses waarop die werknemers van ŉ maatskappy vergoed kan word,

sonder dat daar enige belastingverpligtinge ontstaan (Aangepas uit: eHow.com, 2011.

http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html):

Figuur 4.5: Alternatiewe wyses waarop werknemers vergoed kan word sonder ŉ belastingaanspreeklikheid

(Outeur, 2011)

4.11 Samevatting

Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) bestaan, moet op ŉ

maandelikse basis van die salaris van ŉ werknemer afgetrek word en, binne sewe dae na

die einde van die maand waarin dit afgetrek is, aan die SAID oorbetaal word. Byvoordele

kan bykomend tot ŉ werknemer se basiese salaris as vergoeding verskaf word.

Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens laat sekere aftrekkings toe in die vasstelling van ŉ

individu se belasbare inkomste.Die volgende aftrekkings kom algemeen voor:


• Ledebydraes tot ŉ uittredingsannuïteitsfonds (UAF)

• Mediese onkoste

Alternatiewe wyses van vergoeding

Werknemer van die

maand/jaar

Tyd "af"

Die betaling van

aansporings-gelde

Pryse


http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html

TAX105 Belasting

Sekere inkomstes is vrygestel van belasting, naamlik:

• Dividende vanuit Suid-Afrikaanse bron (in die individu se hande)

• Rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika

4.12 Selfevaluering

Aktiwiteit 5 Bestudeer die volgende inkomstegroepe. Bestudeer die volgende inkomste groepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word.

Groepe Belasbare buitelandse

dividend

Buite-landse rente

Plaas-like

rente

Plaaslike dividend

Totaal Vrygestel-de bedrag

Ingesluit by

inkomste

1.

(65 jaar oud)

300 400 33,000 34,000 67,700

2.

(65 jaar oud)

300 400 32,000 32,700

3.

(60 jaar oud)

580 3,700 32,000 36,280

4.

(35 jaar oud)

4,500 380 750 3,200 8,830

5.

(72 jaar oud)

3,500 3,500


TAX105 Belasting

Aktiwiteit 5.1

Sally Williams is ‘n 28-jarige vrou wat as verkoopskonsultant werk. Haar 2015 belasting

opgawe moet ingedien word, maar sy het geen idee waarop haar belasting gaan uitwerk

nie.

Haar inligting vir Maart 2013 – Februarie 2014 is soos volg:

Totale inkomste R 372 000

Privaat mediese bydraes (3 mense op medies) R 24 000

Annuïteitsbydraes R 6 185

LBS reeds betaal R 73 512

Vrae:

1) Wat is die mediese krediete wat Sally kan aftrek van haar belasting betaalbaar?

2) Wat sal die toelaatbare annuïteitsaftrekking wees wat sy kan kry?

3) Waarop gaan Sally se belastingberekening uitwerk vir 28 Februarie 2015?


TAX105 Belasting

STUDIE-EENHEID 5: REGSVEREISTES


Kennis en begrip



• Rekordhouding en rekordbewaring

• Sperdatums vir verslagdoening

• Belastingowerhede

• Belastingvermyding en belastingontduiking

Vaardighede


• Rekordhouding en rekordbewaring, bykomend tot dié wat nodig is vir Finansiële

Rekeningkundige doeleindes, te analiseer.

• Die sperdatums toe te pas wat geld vir belastingverslagdoening, die indien van

belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig.

• Die belangrikheid van belastingowerhede te beskryf.

• Die magte wat aan die belastingowerhede toegeken word, om die nakoming van

die wet te administreer, te beskryf.


Studie-eenheid 5: Regsvereistes Bladsy 141

TAX105 Belasting


• B. Croome, 2011. SARS and the taxpayer.

http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=631&Issu

e=449

• Businessdictionary.com, 2011. Tax-evasion.

http://www.businessdictionary.com/definition/tax-evasion.html

• Businessdictionary.com, 2011. Tax-

avoidance.http://www.businessdictionary.com/definition/tax-avoidance.html

• D. Carnes, 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_tax-

evasion.html

• D. Roberts, 2011. Ten Good Tips for Legal Tax Avoidance.

http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html

• iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion.http://www.iol.co.za/news/south-

africa/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235

• J. Nicholson, 2011. What are the penalties for tax avoidance?

http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html

• L du Preez, 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personal-

finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500

• Moneywebtax, 2005. Availability and retention of records.

http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_filei

d=191

• P. Moorcraft, 2010. Why would SARS want to audit you?

http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010---

CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you

• Practical Tax Handbook, 2011. SARS is strict about record-keeping.

http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping

• Psyber Consulting, 2011. SARS Deadlines.

http://psyberconsulting.wordpress.com/2011/06/11/sars-deadlines/

• R.J Bowman, 2011. About Tax Evaders. http://www.ehow.com/about_5114829_tax-

evaders.html





http://www.businessdictionary.com/definition/tax-avoidance.html

http://www.ehow.com/about_5137512_tax-evasion.html



http://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235



http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500


http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_fileid=191


http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010---CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you




http://www.ehow.com/about_5114829_tax-evaders.html


TAX105 Belasting

• S. Kumarasingam, 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and

exemplified. http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explained-

and-Exemplified&id=3590555

• S. MacHutchon, 2010. SARS now accessing bank accounts to get payment.


8238&sn=Detail

• SME Toolkit South Africa, 2011. Record-keeping is key.

http://southafrica.smetoolkit.org/sa/en/content/en/5039/Good-record-keeping-is-key

• South African Revenue Services, 2011. Case Studies.

http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp

• South African Revenue Services, 2014. Record keeping by persons who render

returns.http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping

• South African Revenue Services, 2011. Record keeping in relation to taxable capital

gain or assessed capital loss.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping%20for%20capital

%20gains

• South African Revenue Services, 2011.


btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-

8&q=Functions+of+SARS#1005



LexisNexis. 1160p.

• The Investor, 2009. Tax avoidance versus tax evasion.


• Wisegeek.com, 2011. What is the difference between tax-evasion and tax-

avoidance?http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasion-

and-tax-avoidance.htm


http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explained-and-Exemplified&id=3590555






http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Aku-btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Functions+of+SARS%231005




http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasion-and-tax-avoidance.htm


TAX105 Belasting




Rekordhouding

Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses

waarvolgens ŉ sakeonderneming se rekords geskep word,

aangeteken word, instand gehou word en transaksies

afgehandel word.

Terugbetalingsoudit

ŉ Terugbetalingsoudit sal deur ŉ ouditeur van die SAID uitgevoer

word, wanneer daar ŉ terugbetaling verskuldig is deur die SAID.

Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die periode of jaar

waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van die

SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op

hierdie dokumentasie uitgevoer word.

Amptelike inkomstebelasting-oudit

ŉ Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ŉ ouditeur van die

SAID uitgevoer word. ŉ Brief sal aan die belastingpligtige gerig

word om hom/haar in te lig oor die voorgenome amptelike

inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die

belastingjaar en die aard en omvang van die oudit.

Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID)

Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens is ŉ belastingowerheid wat

die invordering van belasting vir die staat administreer.

5.4 Inleiding

Die finansiële rekords van ŉ sakeonderneming weerspieël die inkomstes en uitgawes van

die onderneming. Die finansiële rekords tesame met ander dokumentasie wat die

transaksies in ŉ onderneming se rekords ondersteun, moet bewaar word. Hierdie stawende

dokumentasie is belangrik, en dit is noodsaaklik om hierdie dokumentasie in ŉ logiese

volgorde op ŉ veilige plek te bewaar.

Alhoewel die rekords vir ŉ periode van sewe jaar gehou moet word, is dit veral belangrik om

rekords wat verband hou met aanslae wat onder besware en appèl is, te hou totdat die

besware/appèl gefinaliseer is. Dit kan soms langer as sewe jaar duur.

Daar is verskillende sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor

ŉ belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan ingedeel word aan die hand van die

volgende belastingtipes:


TAX105 Belasting


• Werknemersbelasting (LBS)


• Voorlopige belasting

Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) is daarvoor verantwoordelik

om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer.

Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en Doeane- en

Aksynsbelasting in Suid-Afrika.

Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat daarop gemik is om die

hoeveelheid belasting wat ŉ belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die eerste sluit

wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig en ŉ sekere vorm van belastingbedrog is.

Belastingontduiking is in enige land ŉ misdryf, omdat dit ŉ bedreiging vir die regering se

vermoë om al sy bedrywighede te befonds inhou. Belastingontduiking kan beide siviele en

kriminele strawwe insluit. Dit is daarom belangrik dat die nodige aandag gegee word aan

belastingsake, aangesien selfs onskuldige foute wat gemaak word, ŉ belastingpligtige duur

te staan kan kom.

5.5 Rekordhouding en rekordbewaring


die onderneming. Die finansiële rekords, tesame met ander dokumentasie wat die

transaksies in die onderneming se rekords ondersteun, moet gehou word.Hierdie stawende

dokumentasie sluit die volgende in:

Kwitansies

(http://therumpus.net/wordpress/wp-content/uploads/2009/03/fake_atm_receipt2.jpg)


http://therumpus.net/wordpress/wp-content/uploads/2009/03/fake_atm_receipt2.jpg

TAX105 Belasting

Fakture

(http://us.123rf.com/400wm/400/400/ericg/ericg0903/ericg090300032/4470981-stack-of-

invoices-with-sign-here-stamp-with-pen.jpg)

Gekanselleerde tjeks

(http://www.africoal.co.za/images/new/Cancelled-Cheque.jpg)

Depositostrokies Hierdie stawende dokumentasie is belangrik, en dis baie belangrik om hierdie dokumentasie

in ŉ logiese volgorde en op ŉ veilige plek te bewaar.

Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses waarvolgens ŉ

sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, in stand gehou word en

afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van finansiële rekords

wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en doeltreffende

opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting deur

gemagtigde personeel (Aangepas uit: Businessdictionary.com, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/recordkeeping-system.html).


http://us.123rf.com/400wm/400/400/ericg/ericg0903/ericg090300032/4470981-stack-of-invoices-with-sign-here-stamp-with-pen.jpg

http://us.123rf.com/400wm/400/400/ericg/ericg0903/ericg090300032/4470981-stack-of-invoices-with-sign-here-stamp-with-pen.jpg

http://www.businessdictionary.com/definition/recordkeeping-system.html

TAX105 Belasting

Daar word van die individu, sowel as die sakeonderneming verwag om hulle rekords te

bewaar, selfs al is die finansiële state opgestel, sodat dit aan die Suid-Afrikaanse

Inkomstediens (SAID) beskikbaar gemaak kan word ten tyde van ŉ SAID-oudit.

Die retensieperiode neem ŉ aanvang vanaf die datum van die laaste inskrywing in die

betrokke dokument, rekord of boek. In terme van die regulasies, soos uitgereik kragtens die

Maatskappywet en die Wet op Beslote Korporasies, moet sommige rekords gehou word vir

ŉ periode van sewe jaar, ander selfs vir langer periodes.

Die onderstaande tabel gee ŉ uiteensetting van die tydperke wat Beslote Korporasies en

Maatskappye bepaalde dokumentasie moet bewaar.

Beslote Korporasies

Finansiële Rekords Bewaringstydperk

Stigtingsverklaring (Vorm CK1) Onbepaald

Gewysigde Stigtingsverklaring (Vorm CK2 & CKA) Onbepaald

Notuleboek, sowel as besluite wat op die vergaderings geneem is. Onbepaald

Die jaarlikse finansiële state, insluitende:

• Jaarlikse rekeninge

• Die verslag van die rekeningkundige beampte

15 Jaar

Rekeningkundige rekords, insluitende ondersteunende skedules

ten opsigte van hierdie rekeningkundige rekords, asook

aanvullende rekeningkundige rekords.

15 Jaar

Maatskappye


Sertifikaat van Inlywing Onbepaald

Sertifikaat vir die verandering van naam van ŉ maatskappy (indien

enige)

Onbepaald

Memorandum en Statute van die Maatskappy Onbepaald

Sertifikaat om met onderneming te begin (indien enige) Onbepaald

Notuleboek, CM25 & CM26, sowel as besluite wat geneem is op Onbepaald


TAX105 Belasting

die Jaarlikse Algemene Vergadering

Volmagvorms 2 Jaar

Registrasie van lede 15 Jaar

Indeks van lede 15 Jaar

Registers van verbande, skuldbriewe en vaste bates 15 Jaar

Registers van direkteure se aandeelhouding 15 Jaar

Registers van direkteure en sekere beamptes 15 Jaar

Direkteure se bywoningsregister 15 Jaar

Takregister 15 Jaar

Jaarlikse finansiëlestate


• Direkteursverslag

• Ouditverslag

15 Jaar

(Aangepas uit: Moneywebtax, 2011.

http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_fileid=191)

Die sake-eienaar kan sy/haar eie stelsel van rekordhouding, wat geskik is vir die doel en

aard van die onderneming, implementeer, solank die rekords wat behou word die inkomstes

en uitgawes van die onderneming staaf.

Die Inkomstebelasting- en BTW-wetgewing bepaal dat die volgende rekords behou moet

word (Aangepas uit: Practical Tax Handbook, 2011.

http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping):




TAX105 Belasting

Figuur 5.1: Rekords wat gehou moet word (Outeur, 2011)

5.5.1 Wat is die doel van rekordhouding? Die SAID mag op enige stadium van ŉ belastingpligtige verwag om stawende dokumentasie

ten opsigte van ŉ belastingopgawe, in te dien. Die SAID kan dus onder sekere

omstandighede ŉ oudit op die finansiële sake van ondernemings of individue doen.

Daar kan onderskei word tussen twee tipe oudits, naamlik:

• Terugbetalingsoudit (Refund audit)

ŉ Terugbetalingsoudit sal deur ŉ ouditeur van SAID uitgevoer word, wanneer daar ŉ

terugbetaling deur die SAID verskuldig is. Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir

die periode of jaar waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van

SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op hierdie dokumentasie

uitgevoer word.

• Amptelike inkomstebelastingoudit

ŉ Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ŉ ouditeur van die SAID uitgevoer word.

ŉ Brief sal aan die belastingpligtige gerig word om hom/haar in te lig oor die

voorgenome amptelike inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die


Rekordhouding

Grootboek- rekeninge

Kontant- boeke

Joernale

Tjekboeke

Bankstate Deposito- strokies

Betaalde tjeks

Fakture

Voorraad-lyste

Ander finansiële rekords


TAX105 Belasting

Die SAID-ouditeur mag die stawende dokumentasie ten opsigte van die

saketransaksies aanvaar of die ouditeur mag ŉ besoek aan die belastingbetaler se

kantoor onderneem vir ŉ “veldoudit”. ŉ Amptelike inkomstebelastingoudit mag ook lei

na ŉ oudit op enige van die ander belastingtipes waarvoor die belastingpligtige

geregistreer is (Aangepas uit: P. Moorcraft, 2011.


CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you)

Die ontvanger van inkomste verwag nie van belastingpligtiges om stawende dokumentasie

saam met die onderskeie belastingopgawes in te dien nie, maar wanneer rekordhouding

onvolledig en nie op datum is nie, kan die belastingpligtige probleme in die gesig staar.

Indien die inligting wat op die belastingopgawe verklaar is, nie ooreenstem met die betrokke

finansiële state vir ŉ betrokke finansiële jaar nie, sal SAID die res van die aftrekkings of

syfers wat openbaar is in twyfel trek. Dit kan lei tot verdere aanslae en selfs bykomende

belasting van tot 200%.

5.5.2 Wetgewing met betrekking tot rekordhouding

Die volgende artikels in die belasting wetgewing van Suid-Afrika gee ŉ uiteensetting van die

onderskeie rekords wat gehou moet word.

Die wetgewing sluit in:

• Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos

gewysig

• Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

• Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991

Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos gewysig,

gee ŉ uiteensetting van dokumentasie wat gehou moet word.Hierdie rekords sluit in:

• Fakture

• Finansiële rekords

• BTW-berekeninge

• Bankstate

• Depositostrokies

• Voorraadlyste

Artikel 55(3)(b) van die BTW-wetgewing bepaal dat hierdie rekords gehou moet word vir ŉ

periode van sewe jaar, vanaf die datum van laaste inskrywing in enige rekord.




TAX105 Belasting

Artikel 55(4) van die BTW-wetgewing verleen aan die Kommissaris die reg om eie oordeel te

gebruik ten opsigte van die wyse waarop hierdie rekords gehou word. Die Kommissaris mag

dus sy eie ooreel gebruik, en aan belastingpligtige toestemming verleen om die rekords in ŉ

ander formaat as die oorspronklike te bewaar, byvoorbeeld in ŉ elektroniese formaat.

(Aangepas uit: CSD Technology, 2011.

http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm)

Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

Artikel 73B handel oor rekordhouding vir doeleindes van kapitaalwinsbelasting of ŉ kapitale

verlies.

ŉ Belastingpligtige is daarvoor verantwoordelik om alle rekords te hou wat gebruik is om ŉ

betrokke kapitale wins of kapitale verlies te bereken. Hierdie rekords moet vir ŉ periode van

sewe jaar, vanaf die datum waarop die belastingaanslag deur die Kommissaris ontvang is,

gehou word.

Vir die doeleindes van hierdie artikel sluit rekords die volgende in:

• Enige ooreenkoms vir die aankoop, verkoop of verhuring van ŉ bate, tesame met die

korrespondensie wat hiermee gepaard gaan.

• Die besonderhede van ŉ bate wat na ŉ trust oorgedra is.

• Afskrifte van die waardasies wat gedoen is op ŉ betrokke bate vir die bepaling van ŉ

belasbare kapitaalwins of ŉ aangeslane kapitale verlies.

• Fakture of enige ander bewys van betalings, soos bankstate en tjeks, wat verband

hou met die kostes wat as aftrekking geëis word ten opsigte van die aankoop,

verbeterings en verkoop van enige bate.

• Besonderhede wat verband hou met die proporsionele toedeling ten opsigte van die

gebruik van ŉ bate vir beide privaat- en sakedoeleindes.

• Besonderhede in die geval van ŉ deurlopende afwesigheid van meer as ses maande

weg van ŉ belastingpligtige se primêre woning, soos uiteengesit in die agtste bylae

van die belastingwet.

(Aangepas uit: LexisNexis, 2011.

http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a)

Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 bepaal dat enige persoon wat ŉ

belastingopgawe moet indien, of in die toekoms sal moet indien, alle rekords moet behou


http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm

http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a

TAX105 Belasting

word wat verband hou met die spesifieke opgawe wat ingedien is. Hierdie rekords moet vir ŉ

periode van sewe jaar gehou word vanaf die datum waarop die belastingopgawe deur die

Kommissaris ontvang is.

Die artikel bepaal dat die volgende rekords bewaar moet word:

• Grootboekrekeninge

• Kontantboeke (soos die Kleinkas)

• Tjekboeke

• Bankstate


• Betaalde tjeks

• Fakture

• Voorraadlyste

• Asook enige elektroniese formaat van bogenoemde, indien vooraf goedgekeur deur

die Ontvanger van Inkomste.

(Aangepas uit: LexisNexis, 2011.

http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a)

Alhoewel die rekords vir ŉ periode van sewe jaar gehou moet word, is dit belangrik om


besware/appèl gefinaliseer is. Hierdie tydperk kan soms langer as sewe jaar duur.

(http://www.baileysafetyconsultants.com/images/report-log-275x294.jpg)

Akkurate en volledige rekordhouding ten opsigte van ŉ belastingpligtige se finansiële sake,

sal die berekening en indiening van belastingopgawes vereenvoudig. Versuim om hieraan te

voldoen is onwettig en kan veroorsaak dat ŉ sakeonderneming gesluit word.


http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a

http://www.baileysafetyconsultants.com/images/report-log-275x294.jpg

TAX105 Belasting

5.6 Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes

Daar is bepaalde sperdatums vir die verslagdoening oor belastingsake, die indien van

belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig. Die sperdatums kan ingedeel

word aan die hand van die volgende belastingtipes:





5.6.1 Sperdatums vir inkomstebelasting

Individue en trusts

Die belastingseisoen vir individue en trusts begin jaarliks op 1 Julie. Die sperdatums vir die

indiening van belastingopgawes is soos volg:

• 1 Julie – die belastingseisoen vir die indiening van belastingopgawes vir individue en

trusts open.

• Tweede laaste Vrydag van November – die elektroniese indiening van

belastingopgawes vir individue en trusts deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum

is van toepassing op belastingpligtiges wat nie-voorlopige belastingbetalers is nie.

• 31 Januarie – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en trusts

deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op belastingpligtiges

wat wel voorlopige belastingbetalers is.

(Aangepas uit: SARS, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/PIT/Pages/default.aspx)


TAX105 Belasting

Figuur 5.2: Sperdatums opgesom (Outeur, 2011)

Maatskappye en Beslote Korporasies

Die sperdatums vir die indiening van die belastingopgawe vir ŉ maatskappy/beslote

korporasie is ietwat anders. Elke maatskappy/beslote korporasie het ŉ finansiële jaareinde.

Die finansiële jaar van ŉ maatskappy/beslote korporasie bestaan uit 12 maande. Die

algemene jaareindes wat die meeste voorkom is:

• 1 Maart – 28 Februarie

• 1 Januarie – 31 Desember

• 1 Julie – 30 Junie

ŉ Maatskappy/beslote korporasie se belastingopgawe moet voltooi en ingedien wees binne

12 maande na afloop van die betrokke finansiële jaareinde. Met ander woorde indien ŉ

maatskappy/beslote korporasie se finansiële jaar op 31 Desember 2014 eindig, behoort die

betrokke maatskappy/beslote korporasie sy belastingopgawe voor of op 31 Desember 2015

in te dien (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/).

Belangrik om in gedagte te hou dat die maatskappy/beslote korporasie se finansiële state vir

die betrokke jaar reeds opgestel en afgeteken moet wees, alvorens die belastingopgawes

ingedien kan word. Die belastingopgawe van die maatskappy/beslote korporasie word

ingevul, gebaseer op die inligting in die finansiële state. Goeie tydsberekening en beplanning

is belangrik, indien strawwe rentes en boetes vermy wil word as gevolg van laat indiening.

Sperdatums vir Inkomstebelasting: Individue

en Trusts

1 Julie - die belastingseisoen vir individue en trusts open

Tweede laaste Vrydag van November - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van nie-voorlopige belastingbetalers

31 Januarie - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van voorlopige belastingbetalers



TAX105 Belasting

5.6.2 Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS)

Sodra ŉ werkgewer aanspreeklik word vir die betaling van vergoeding aan enige werknemer,

word die werkgewer ook aanspreeklik vir:

• die aftrek en terughouding van werknemersbelasting van die vergoeding, en

• die oorbetaling van hierdie bedrag na die SAID.

Die oorbetaling en indiening van die belastingopgawe moet binne sewe dae, na afloop van

die maand waarin die bedrag afgetrek en teruggehou is, geskied. Met ander woorde indien ŉ

werkgewer LBS van ŉ werknemer se salaris vir die maand van Junie afgetrek het, behoort

die belastingopgawe en betaling na die SAID voor of op 7 Julie te geskied.

5.6.3 Sperdatums vir BTW

Sodra ŉ sakeonderneming vir BTW-doeleindes geregistreer is, sal die SAID ŉ BTW-periode

aan die onderneming toeken. ŉ BTW-opgawe sal dan dienooreenkomstig die BTW-periode

na die SAID ingedien word. Alle BTW-periodes eindig op die laaste dag van ŉ

kalendermaand.

Die verskillende BTW-periodes word soos volg geïdentifiseer:

• Twee-maande BTW-periode – Kategorie A of B

Hierdie BTW-periode word onder normale omstandighede aan sakeondernemings

toegeken met registrasie. Hier word daar van ŉ onderneming verwag om een BTW-

opgawe vir elke twee kalendermaande in te dien.

Kategorie A: Hierdie is ŉ twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag

van Januarie, Maart, Mei, Julie, September en November.

Kategorie B: Hierdie is ŉ twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag

van Februarie, April, Junie, Augustus, Oktober en Desember.

• Een-maand BTW-periode – Kategorie C

Onder hierdie kategorie word daar van ŉ sakeonderneming vereis om ŉ BTW-

opgawe in te dien vir elke kalendermaand wanneer die omset meer as R 30 miljoen

is.

• Ses-maande BTW-periode – Kategorie D

Onder hierdie kategorie word daar van ŉ sakeonderneming vereis om elke ses

maande ŉ BTW-opgawe in te dien (einde Februarie & einde Augustus). Hierdie

kategorie is egter slegs van toepassing op boerderye met ŉ totale omset van minder

as R1.5 miljoen vir ŉ aaneenlopende periode van 12 maande.


TAX105 Belasting

• Twaalf-maande BTW-periode – Kategorie E

Onder hierdie kategorie word daar van ŉ sakeonderneming vereis om ŉ BTW-

opgawe vir 12 maande in te dien.

• Vier-maande BTW-periode – Kategorie F

ŉ Nuwe BTW-periode is vanaf 1 Augustus 2005 in werking. Hierdie periode is

spesifiek vir kleinsake ondernemings. Die vier maande periode is soos volg ingedeel:

o Maart tot Junie se opgawe word ingedien in Julie

o Julie tot Oktober se opgawe word ingedien in November

o November tot Februarie se opgawe word ingedien in Maart


http://www.sars.gov.za/TaxTypes/VAT/Pages/Tax-periods-for-vat-vendors.aspx)

Diagrammaties lyk dit soos volg:

Figuur 5.3: Die verskillende BTW-periodes toegeken deur die SAID

(Outeur, 2011)

Artikel 28 van die BTW-wet bepaal dat ŉ BTW-ondernemer ŉ BTW-opgawe vir ŉ bepaalde

BTW-periode binne 25 dae na die einde van die BTW-periode, moet indien. Waar die 25ste

nie op ŉ besigheidsdag eindig nie, dit wil sê ŉ Saterdag, Sondag of ŉ openbare

vakansiedag, sal die ondernemer die opgawe moet indien op die laaste besigheidsdag voor

die 25ste.

BTW- periodes

Twee-maande BTW-periode

(Kategorie A of B)

Een-maand BTW- periode (Kategorie C)

Ses-maande BTW-periode (Kategorie D)

12-maande BTW-periode (Kategorie E)

Vier-maande BTW-periode (Kategorie F)


TAX105 Belasting

Die uitsondering op bogenoemde is wanneer ŉ ondernemer geregistreer is om BTW-

opgawes in te dien en betalings te maak deur middel van die SAID se elektroniese stelsel

naamlik e-filing (Stiglingh et al. 2011: 995).

Die onderstaande tabel is ŉ volledige opsomming ten opsigte van die sperdatums vir BTW-

betalings en -indiening.

Wyse van betaling Opgawe Betaling

Internetbetalings, maar die

opgawe geskied deur

middel van e-filing

25ste 25ste

Kontant, tjeks 25ste 25ste

Opgawe en betaling geskied

deur middel van e-filing

Die laaste besigheidsdag

van die betrokke maand



Betaling by een van die vier

groot banke

25ste 25ste

(Aangepas uit: SARS, 2014. http://www.sars.gov.za)

5.6.4 Sperdatums vir voorlopige belasting

Voorlopige belastingbetalings dra by tot die SAID se kontantvloei vir ŉ bepaalde

belastingjaar. Dit geskied deur middel van drie betalings, naamlik:

• Die eerste betaling: Die eerste betaling moet voor of op die laaste dag van die

sesde maand van die jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, indien die

finansiële jaar vir ŉ maatskappy/beslote korporasie ŉ Februarie-jaareinde het, moet

die eerste voorlopige belastingbetaling op 31 Augustus gemaak word.

• Die tweede betaling: Die tweede betaling moet voor of op die laaste dag van die

jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, ŉ maatskappy/beslote

korporasie met ŉ Februarie-jaareinde, moet die tweede voorlopige belastingbetaling

voor of op 28 Februarie maak.

• Die derde betaling. Die derde betaling is ŉ vrywillige voorlopige belastingbetaling

en moet op 30 September na afloop van die betrokke finansiële jaar geskied. Dit is

belangrik om daarop te let dat indien ŉ belastingpligtige nie ŉ Februarie-jaareinde het

nie, die betaling gemaak moet word binne ses maande na afloop van die jaareinde


TAX105 Belasting

en nie sewe maande, soos in die geval van ŉ belastingpligtige met ŉ Februarie-

jaareinde nie.

Die voorlopige belastingstelsel vir ŉ belastingpligtige met ŉ Februarie-jaareinde kan

diagrammaties soos volg voorgestel word:

Figuur 5.4: Voorlopige belastingstelsel (Stigling et al. 2011: 427)

5.6.5 Belastingopgawes en betalings aan die SAID

Die opgawes wat onderskeidelik vir die verskillende belastingtipes ingedien moet word, kan

soos volg uiteengesit word:

• Inkomstebelastingopgawes vir individue en trusts:

o Vir individue – ITR12

o Vir trusts – IT12TR

o Vir maatskappye/beslote korporasies – ITR14

• Opgawes vir werknemersbelasting o EMP201 (maandelikse opgawe wat by die SAID ingedien moet word)

• Opgawes vir BTW o VAT201 (maandelikse opgawe, afhangende van die BTW-periode, wat by die

SAID ingedien moet word)

Voorlopige belastingstelsel vir ŉ belastingpligtige met ŉ

Februarie-jaareinde

Eerste betaling: 1 Maart - 31 Augustus

(eerste 6 maande)

Tweede betaling: 1 September - 28 Februarie

(tweede 6 maande)

Derde betaling: 30 September (7 maande)


TAX105 Belasting

• Voorlopige belastingopgawes o IRP6 (opgawes wat elke ses maande by die SAID ingedien moet word,

afhangende van die finansiële jaareinde)

Betalings na die SAID ten opsigte van bogenoemde belastingtipes, kan op een van die

volgende wyses gemaak word:

• Die SAID se elektroniese stelsel – e-filing credit push

• ŉ Elektroniese fondsoorbetaling deur middel van elektroniese bankdienste

• By enige tak van ŉ bank wat vooraf goedgekeur is deur die SAID, naamlik ABSA,

FNB, Nedbank, Standard Bank, Investec Bank, Citi Bank en Mercantile Bank. Die

voorwaarde hier is dat jy gebruik moet maak van die korrekte verwysingsnommer,

wat die SAID in staat sal stel om die betaling vinnig en akkuraat te allokeer.

(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/)

(http://www.hamiltonnj.com/images/calendar.jpg)

5.7 Noodsaaklikheid van belastingowerhede


om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer. Die SAID

kombineer die werksverrigting van die Binnelandse Inkomste en Doeane & Aksynsbelasting

se invorderings namens die regering van die Republiek van Suid-Afrika.

Die hoofdoelwit van die Ministerie van Finansies is die insameling, asook die administrasie

van die nasionale belastingwetgewing, om sodoende die land se ekonomie te beskerm.

Die SAID het konsekwent oor die afgelope paar jaar, sy doelwitte oortref en het ŉ

beduidende bydrae tot die ekonomie van Suid-Afrika gemaak. Dit het gelei tot die

volhoubaarheid van die regering se fiskale beleid, verbeterde kontantbestuur, die verlaging

van die nasionale begrotingstekort en verhoogde beleggersvertroue (Aangepas uit: South

African Revenue Services, 2011. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp).



http://www.hamiltonnj.com/images/calendar.jpg


TAX105 Belasting

Die SAID is die enigste agentskap wat toevertrou is met die administrasie van die Nasionale

Inkomstebelastingwetgewing en het derhalwe die volgende funksies:

• Die SAID is daarvoor verantwoordelik om die doeltreffende handhawing van die

volgende wetgewing te verseker:

o Wet op Hereregte, 1949

o Wet op Boedelbelasting, 1955

o Inkomstebelastingwetgewing, 1962

o Doeane en Aksynswet, 1964

o Wetgewing op Seëlregte, 1968

o Wetgewing van Belasting op Toegevoegde Waarde, 1991

o Aftreefonds Wetgewing, 1996

o Verskeie ander wette, soos vervat in Bylae 1 van die Suid-Afrikaanse

Inkomstediens Staatsdienswet, 1997

• Die SAID moet die Minister van Finansies bystaan met raad ten opsigte van:

o Alle aangeleenthede met betrekking tot inkomste, asook

o die uitoefening van enige bevoegdheid of die verrigting van enige funksie wat aan

die Minister toevertrou is.

• Die SAID moet die Minister van Handel en Nywerheid bystaan met raad ten opsigte

van aangeleenthede wat handel oor die beheer van invoere, uitvoere, vervaardiging,

beweging, berging en gebruik van sekere goedere.



btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Functions+of+SARS#1005)




TAX105 Belasting

Figuur 5.5: Die hooffunksies vandie SAID (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011.



Lees deur die volgende aanhaling en beantwoord dan die vrae:

Meer magte aan SAID 26 Junie 2011 12:20

Deur Laura du Preez

“Die Belasting Administrasie Wetsontwerp, wat ‘n belasting-ombud sowel as die

konsolidasie van verskeie administratiewe maatreëls, om te verseker dat

belastingbetalers aan al die belastingwette voldoen, teweeg sal bring, is hierdie week in

die Parlement ter tafel gelê.

Die konsepwetsontwerp wat reeds twee keer gepubliseer is, sal die administratiewe

maatreëls in verskeie belastingwette vervang.

Dit verskaf addisionele regte aan belastingbetalers, asook groter magte aan die Suid-

Afrikaanse Inkomstediens (SAID) om te verseker dat die belasting verskuldig deur

belastingbetalers, wel ingesamel word. Die magte sluit in, die verkryging van inligting



Veskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere

Fasiliteer handel

Verskaf raad en advies aan die Minister van Finansies ten opsigte van alle inkomste- aangeleenthede



TAX105 Belasting

vanaf derde partye asook mag tot die soek van en beslaglegging op dokumente wat in

onmiddelike gevaar staan om vernietig te word.

Indien die wet bekragtig word soos voorgestel, kan die volgende maatreëls jou onder

andere beïnvloed:

• Die aanstelling van ‘n belasting-ombudsman, wat direk aan die Minister van

Finansies sal rapporteer, en waarvan die personeel deur die SAID aangewys sal

word. Dit is soortgelyk aan die Kantoor van die Kanadese Belastingbetalers se

Ombudsman.

Die ombudsman sal klagtes oor diens, of ‘n prosessuele of administratiewe

aangeleentheid wat mag voortspruit uit die SAID se aansoek van ‘n belastingwet,

hanteer. Voordat ‘n klagte by die belasting-ombudsman ingedien mag word, moet

al die SAID se klagte-resolusiemeganismes egter eers gevolg/uitgeput? word.

Die memorandum tot die wetsontwerp sê dat die ombudsman nie wetgewing,

belastingbeleid of die SAID se beleid tot vasstelling van belastingpligtigheid, sal

kan hersien nie.

Stiaan Klue, uitvoerende hoof van die Suid-Afrikaanse Instituut vir Belasting-

praktisyns, sê dat hoewel die Belastingwetsontwerp ‘n uitstekende manier sal

wees om die moraliteit en regte van gewone belastingbetalers te verbeter, hy

teleurgesteld is in die gebrek aan die tegniese bevoegdheidsvereistes vir die

belasting-ombudsman. Die wetsontwerp vereis slegs dat die ombudsman ‘‘n goeie

agtergrond in kliëntediens en belastingwetgewing moet hê’.

Volgens Klue is dit noodsaaklik dat die belasting-ombudsman baie bevoeg in

belastingwetgewing moet wees om sy/haar pligte uit te voer, as in ag geneem

word dat belasting ‘n ‘tegniese mynveld’ kan wees.

• Die uitbreiding van magte van die SAID om inligting oor jou bates en inkomste van

derde partye, soos jou bank, beleggingsinstansie en werkgewer, te bekom.

Die wetsontwerp stel voor dat die SAID geregtig sal wees op ‘n openbare

kennisgewing van derdeparty-opgawes indien benodig. Dit sluit inligting van ‘n

werkgewer, sowel as enige persoon wat bedrae aan jou betaal, ‘n transaksie met

jou aangaan of beheer oor enige van jou bates het, in.

• Die oorkruis-opstel van belastings ter voorsiening van die heffing van rente op

belasting/s verskuldig, en ’n voorstel dat rente op ‘n saamgestelde basis bereken

word. Rente word tans enkelvoudig bereken. Sou die wetsontwerp bekragtig word


TAX105 Belasting

sal rente daagliks bereken word en maandeliks saamgestel word.

• Verpligte aaneenlopende boetes indien jy nie aan die administratiewe vereistes

van enige van die belastingwette voldoen nie. Hierdie boetes is in Maart 2009

ingestel, met sekere tekortkominge. Boonop verwerp die wetsontwerp die

diskresie van die SAID tot die oplegging van addisionele belasting van tot 200

persent van die verskuldigde belasting, indien jy versuim om die regte

belastingbedrag te verklaar. Dit sal vervang word met ‘n tabel van

boetepersentasies wat sal varieër na gelang van die erns van die saak en jou

gedrag.

• Indien jy aan die kriteria voldoen, sal die SAID jou moet toelaat om die

verskuldigde belasting, met rente, in paaiemente af te betaal. Tans het die SAID

die diskresie tot afbetaling van inkomstbelasting, maar nie BTW nie.

• Die konsolidasie van belastingrekeninge vir elke belastingbetaler. Die

afsonderlike rekeninge vir verskillende tipes belasting soos Inkomstebelasting,

Werknemersbelasting en BTW vir belastingbetalers met sakeondernemings, mag

in een rekening gekonsolideer word.

• Die SAID sal ‘n verklaring vir die gronde van hul assessering moet verskaf in

geval waar die uitreiking van ‘n assessering nie ooreenstem met die opgawe wat

jy ingedien het nie.

• Indien die SAID jou belastingsake oudit, stel die Belasting Administrasie

Wetsontwerp voor dat meer inligting, sowel as ‘n gereelde ouditverslag en

kennisgewing van die bevinding van die oudit, aan jou verskaf moet word ten

einde jou die geleentheid te gee om te reageer voordat ‘n assessering uitgereik

word.

• Die wetsontwerp stel voor dat die SAID by magte sal wees om aansoek te doen

vir ‘n hofbevel, ten einde jou buitelandse beleggings te repatrieer indien jy

belasting in Suid-Afrika verskuldig is”.

(Aangepas en vertaal uit: http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-

powers-for-sars-1.1088500)

Vrae:

1) Wat is, volgens jou, ŉ belastingombudsman?

2) Wat sal die verantwoordelikhede van die belastingombudsman wees?

3) Doen verdere navorsing om vas te stel wie ons huidige Minister van Finansies is?




TAX105 Belasting

4) Wie is die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens?

5) Na jou mening, is dit ŉ goeie idee dat die Suid-Afrikaanse Inkomstediens al hoe

meer regte verkry met betrekking tot die invordering van belasting?

5.8 Belastingvermyding en belastingontduiking

Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê: “Die verskil tussen

belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ŉ tronkmuur”.


hoeveelheid belasting wat ŉ belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die verskil is dat

een wettige middele insluit, terwyl die ander een onwettig en ŉ sekere vorm van

belastingbedrog is. (Kyk weer na Par 1.9 in studie-eenheid 1.)

Belastingontduiking is ŉ onwettige wyse om ŉ belastingpligtige se belastingaanspreeklikheid

tot ŉ minimum te beperk. Die belastingwetgewing word deur middel van hierdie onwettige

tegnieke omseil. Hierdie tegnieke kan die opsetlike onderstatering van belasbare inkomste

of die opsetlike nie-betaling van belasting insluit.

Belastingontduiking is ŉ misdryf in enige land, omdat dit ŉ bedreiging vir die regering se

vermoë om al sy bedrywighede te befonds inhou. Belastingontduiking kan beide siviele en



te staan kan kom (Aangepas uit: eHow.com, 2011.

http://www.ehow.com/about_5137512_tax-evasion.html).

Professionele persone soos prokureurs, rekenmeesters en adviseurs wat die publiek help

om op ŉ onwettige wyse minder belasting te betaal, kan erge rentes en boetes en selfs

tronkstraf in die gesig staar.

(http://www.tennesseefederalcriminallawyerblog.com/tax_fraud.jpg)

Voorbeeld 5.1

Henro le Roux verkoop rekenaars vir kontant as ŉ bykomende inkomste elke maand. Hy

openbaar egter nie hierdie bykomende inkomste wat hy elke maand verdien op sy



http://www.tennesseefederalcriminallawyerblog.com/tax_fraud.jpg

TAX105 Belasting

jaarlikse belastingopgawe nie.

Franco du Preez verkoop ook rekenaars vir ŉ bykomende geldjie elke maand. Hy besluit

egter om ŉ Beslote Korporasie te stig. Hy openbaar hierdie inkomste wat hy elke maand

verdien het op die belastingopgawe van die onderneming. Die onderneming betaal

belasting teen 28 % op sy belasbare inkomste. Indien Franco die rekenaars in sy eie

naam verkoop het, sou hy belasting moes betaal teen ŉ koers van ongeveer 40%,

aangesien die bykomende inkomste wat hy in ŉ maand verdien, tesame met sy basiese

salaris hom in ŉ hoër inkomstegroep vir belastingdoeleindes plaas.

Henro is skuldig aan belastingontduiking, terwyl Franco sy belastingaanspreeklikheid tot

ŉ minimum beperk deur middel van belastingvermyding, wat wettig is.


Lees die volgende berig en beantwoord die vrae: Voormalige SAID-baas betrokke by belastingontduiking

14 Julie 2008 10:23

Daar word verwag dat die voormalige hoof van interne oudit by die Suid-Afrikaanse

Inkomstediens (SAID), Maandag klagtes van belastingontduiking in die Johannesburgse

landdroshof in die gesig sal staar.

Edward Mmbulungeni Mushanganyisi, wat in September 2001 aangestel is as die hoof van

interne oudit, is in Julie 2003 geskors hangende bewerings van wangedrag, het SAID-

woordvoerder Adrian Lackey gesê.

Ingesluit hierby is ‘n klag dat hy slegs kandidate van ‘n werwingsagentskap bekend as

Izwe Labantu in diens geneem het, waarvoor hy agteraf betaling ontvang het.

Die Spesiale Voldoeningseenheid, nou bekend as die Nasionale Uitvoeringseenheid het

die aantygings ondersoek, wat tot ‘n dissiplinêre navraag gelei het.

Die interne ondersoek het Mushanganyisi skuldig bevind aan korrupsie rakende sy

verhouding met Izwe Labantu.

Hy is verder skuldig bevind aan die stigting van nog ‘n werwingsagentskap bekend as,

Glory of the Nation, in die name van sy vrou en skoonma, deurdat hy die handtekening van

‘n bestuurder in die interne ouditdepartement vervals het.

Die interne ondersoek het Mushanganyisi ook skuldig bevind op ‘n derde aanklag van


TAX105 Belasting

belastingbedrog waarin hy vals inligting, oor die aantal kilometers gereis vir

besigheidsdoeleindes, verskaf het

Hy is in 2004 afgedank maar het by die Kommissie vir Bemiddeling en Arbitrasie (CCMA) ,

teen die beslissing, appèl aangeteken.

Die Kommissie (CCMA) het egter die saak, wat vanaf Augustus 2005 tot Februarie 2008

voor die kommissie gedien het, verwerp.

“Die aangeleentheid is daarna vir verder ondersoek aan die Skerpioene oorgegee en ‘n

kriminele klag is teen hom aanhangig gemaak”, het Lackey gesê.

Mushanganyisi staar twee verdere aanklagte van belastingontduiking, wat verband hou

met vervalste reiseise in 2001 en 2002, in die gesig.

Sy verhoor, wat reeds verskeie kere uitgestel is vanweë die feit dat Mushanganyisi reeds

drie keer van regspan verander het, sal volgens beplanning vandeesweek van Maandag

tot Vrydag plaasvind - Sapa.

(Aangepas en vertaal uit: http://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-sars-boss-up-for-tax-

evasion-1.408235)

Vrae:

1) Waarom is die voormalige hoof van interne oudit by die SAID skuldig aan

belastingontduiking? Noem twee redes.

2) Waarop dui sy verklarings ten opsigte van sy reistoelae?

5.8.1 Voorbeelde van belastingontduiking

Die volgende is voorbeelde van belastingontduiking:

• Die versuim om belasbare inkomste te verklaar.

• Die eis van aftrekkings ten opsigte van uitgawes wat nie werklik aangegaan is nie en

wat nie aftrekbaar is nie.

• Die eis van insetbelasting waarop BTW nie betaal is nie.

• Die versuim om LBS oor te betaal aan die SAID.

• Die versuim om vir BTW te registreer al word die belastingkerf oorskry.

• Die byhou van twee stelle finansiële state, een vir die SAID en een vir

rekeningkundige doeleindes.

( Aangepas en vertaal uit: S. Kumarasingam, 2010.Tax Avoidance and Tax Evasion

explained and Exemplified http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-

Explained-and-Exemplified&id=3590555)






TAX105 Belasting

Nog voorbeelde sluit in:

• Bedrieglike onderstatering van belasbare inkomste en kapitaalwins

• Wanvoorstelling op doeanevorms, met ander woorde smokkelary

• Valse verklarings ten opsigte van belasting wat betaal is deur ŉ belastingpligtige

• Die versuim om belastingopgawes in te dien

(Aangepas uit: eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-

avoidance.html)

5.8.2 Voorbeelde van belastingvermyding

Daar is drie hoof maniere om die belastingaanspreeklikheid van ŉ belastingpligtige tot ŉ

minimum te beperk:

• Belastingvermyding by wyse van die uitstel van inkomste

Belastingvermyding by wyse van hierdie metode beteken dat ŉ sakeonderneming die

ontvangste van inkomste uitstel tot na die afsluiting van die belastingjaar.

• Die vermindering van belasbare inkomste by wyse van toelaatbare aftrekkings

Die belasbare inkomste van ŉ belastingpligtige kan tot ŉ minimum beperk word deur

toelaatbare aftrekkings te eis. Indien daar ŉ aangeslane verlies is wat van die vorige

jaar af oorgedra word, kan dit ook teenoor die belasbare inkomste van die volgende

jaar afgespeel word om die belastingaanslag te verminder. Voorbeeld: Gestel ŉ

maatskappy het ŉ aangeslane belastingverlies van R12 000 vir die jaar geëindig

28 Februarie 2014, en ŉ belasbare wins van R10 000 vir die jaar geëindig

28 Februarie 2015. Die aangeslane verlies van R12 000 word nou oorgedra van jaar

2014 na jaar 2015 en kan nou afgespeel word teenoor die belasbare wins van R10

000. Dit beteken dat die maatskappy geen belasting vir die 20x11 finansiële jaar hoef

te betaal nie, aangesien die belastingverlies meer was as die belasbare wins.

• Skenkings aan liefdadigheidsorganisasies

Skenkings wat aan liefdadigheidsorganisasies gemaak word, word ook deur die

SAID as ŉ aftrekking toegelaat indien daar ‘n Artikel 18A-sertifikaat van die

liefdadigheidsorganisasie ontvang word.

(Aangepas uit: SARS, 2014. http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx)

Daar is heelwat belastingpligtiges wat belastingvermyding en belastingontduiking met

mekaar verwar. Dit is ŉ fout wat ŉ maatskappy/beslote korporasie en individue duur te staan

kan kom.




TAX105 Belasting

(http://niallcooper.files.wordpress.com/2011/07/tax-avoidance.jpg)

Gevallestudie 5.1

‘Onwettige’ belastingontduiking en ‘wettige’ belastingvermyding 26 Februarie 2010

Ernst & Young

In saak 1 van die Hertog van Westminster (wat onderskryf is deur die Appèlraad van

Suid-Afrika) is voorgehou dat ‘elke mens geregtig is om sy/haar sake so te orden dat die

belasting daaraan verbonde onder die bepaalde Wette minder is as wat dit andersins sou

wees’.

Dus, in die verlede was dit algemeen aanvaar dat daar ‘n eenvoudige onderskeid tussen

‘onwettige’ belastingontduiking en ‘wettige’ belastingvermyding bestaan. Terwyl

‘belastingontduiking’ oor die algemeen beskou is as ‘n onwettige en oneerlike wyse om

die betaling van belasting vry te spring, was belastingvermyding gesien as ‘n wettige en

wetlik korrekte manier om ‘n mens se eiendom te beskerm teen onnodige verwering deur

belasting.

Dit wil egter voorkom of die wettige manier om ‘n mens se eiendom só te beskerm, iets

van die verlede is. In die Begrotingstoespraak van 2011 het die Minister van Finansies

gesê dat ‘die Regering verdere stappe sal neem om belastingvermyding en

belastinstrukturering te verminder’, en die Begrotingsdokumentasie sluit onder andere die

volgende belastingvoorstelle in:

• Verhoging van die geagte maandelikse belastingwaarde op die gebruik van

maatskappymotors;

• Vermindering van die oorblywende beskikbare salarisstruktuuropsies aan


http://niallcooper.files.wordpress.com/2011/07/tax-avoidance.jpg

TAX105 Belasting

werknemers, wat ‘n effek kan hê op ‘n verlaging in hul maandelikse

belastingpligtigheid;

• Verstewiging van die anti-vermydings voorsorg vir aandeel aansporingsskemas;

• Wysiging van Inkomstebelasting Wet no. 58 van 1962 (‘die Wet’) wat skemas wat

ontwerp is om inkomste te genereer, maar nie onderworpe is aan Suid-Afrikaanse

belasting nie deur die onbehoorlike gebruik van buitelandse belastingkrediete, sal

aanspreek;

• Wysiging van die Wet waar skemas deur die vaardige gebruik van buitelandse

belastingverdragte, in staat is om Suid-Afikaanse belasting te vermy (byvoorbeeld

verdragsinkopies);

• Die instel van maatreëls ten einde te verseker dat ’onproduktiewe belasting’ nie

verkeerdelik as ‘n belastingaftrekking geëis word nie;

• Die weiering van vrystelling vir voorkeur aandele gewaarborgde dividend en enige

dividend direk of indirek verkry van Suid-Afrika; en

• Die voorsiening van ‘n eenvormige stel oordragprysreëls om kunsmatige prysing

of wanallokering van pryse vir beide binnelandse en buitelandse transaksies te

hanteer.

Die Minister van Finansies het dit in die 2011 Begrotingstoespraak duidelik gestel dat,

gegewe die huidige onstabiliteit van die ekonomiese omgewing, dit beplan om die

ooglopende tekort aan inkomste aan te vul deur die gordel stywer te trek en te verseker

dat belastingvermydingskemas tot ‘n minimum beperk word.

(Aangepas en vertaal uit: http://www.taxtalkblog.com/?p=1181)

Vrae:

1. Gee een voorbeeld van belastingvermyding en een voorbeeld van belastingontduiking

in die gevallestudie hierbo.

2. Met watter voorstelle het die Minister van Finansies in sy begrotingsrede vorendag

gekom om belastingvermyding in te kort?

3. Hoe beplan die Minister van Finansies om die tekort aan inkomste te verminder?

4. Watter voordele hou die insameling van belasting vir Suid-Afrika in?



TAX105 Belasting

5.9 Samevatting



transaksies afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van

finansiële rekords wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en

effektiewe opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting

deur gemagtigde personeel.

Die rekords wat vir ŉ periode van sewe jaar gehou moet word, is die Algemene Grootboek

met die verskillende grootboekrekeninge, kontantboeke, joernale, tjekboeke, bankstate,

depositostrokies, betaalde tjeks, fakture, voorraadlyste en ander finansiële rekords.

Daar is verskeie sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor ŉ

belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan oingedeel word aan die hand van die

volgende belastingtipes: Inkomstebelasting, Werknemersbelasting (LBS), Belasting op

Toegevoegde Waarde (BTW) en Voorlopige Belasting


mekaar verwar. Dit is ŉ fout wat ŉ maatskappy/beslote korporasie en individue duur te staan

kan kom.




TAX105 Belasting

5.10 Selfevaluering

Aktiwiteit 6

Beantwoord die vrae hieronder:

1) Beantwoord die volgende meerkeusevrae, ten opsigte van belastingvermyding en

belastingontduiking.

a. Die volledige byhou van ŉ reisregister ten opsigte van kilometers gereis vir

sakedoeleindes ten einde ŉ aftrekking teen ŉ reistoelaag te eis.

i. Belastingvermyding

ii. Belastingontduiking

b. Die bykomende inkomste wat Lienkie du Toit met haar kelnerwerk verdien is so min

dat sy besluit om dit nie te verklaar op haar jaarlikse belastingopgawe nie.



c. Paul Wiesenhof verdien ŉ R1 200 rente-inkomste op sy spaarrekening. Hy voel dat

die rente in elk geval vrygestel gaan wees en verklaar nie die inkomste op sy

opgawe nie.



d. Henro le Roux is die eienaar van sy eie maatskappy. Hy maak gereeld gedurende

die jaar donasies aan verskeie welsynsorganisasies. Hy hou volledig rekord van

hierdie donasies, aangesien hy dit aan die einde van die finansiële as ŉ aftrekking

wil eis.



Bladsy 171

TAX105 Belasting

WOORDELYS IN AFRIKAANS EN ENGELS

Afrikaans Engels

Lopende Betaalstelsel (LBS) Pay as you Earn (PAYE)

Werkloosheidversekeringsfonds Unemployment Insurance Fund (UIF)

Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) Value Added Tax (VAT)

Kapitaalwinsbelasting (KWB) Capital Gains Tax (CGT)

Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) South African Revenue Service (SARS)

Werknemersbelasting Employees Taxation

Belastingvermyding Tax Avoidance

Belastingontduiking Tax Evasion

Aangeslane belasting Assessed Tax

Aangeslane belastingverlies Assessed Tax Loss

Vaardigheidsontwikkelingsheffing Skills Development Levy (SDL)

Woordelys in Afrikaans en Engels Bladsy 172

TAX105 Belasting

BRONNELYS

• Accounting Tools. 2011. Tax Base.http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-

base

• Accounting-dictionary, 2011. Taxable Benefit.http://www.accounting-

dictionary.com/definition/taxable-benefit.html

• Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supply.


• Akrani, G. 2010. Direct Taxes Meaning – Merits and Demerits of Direct Taxes.


• Akrani, G. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyan-


• allAfrica.com, 2010. South-Africa: Free State Farmer Sentenced for tax evasion.


• Analystnotes, 2011. Determining the tax base of assets and liabilities.


• Andrew. 2011. Difference between Excised Duty and Custom Duty.


• Aucamp Scholtz Lubbe Geoktrooieerde Rekenmeesters, 2014.

• Barnes, D. 2011. How to account for permanent differences in business taxes.

http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-

taxes.html

• Bowman, R.J. 2011. About Tax Evaders.


• Business Report. 2011. Vehicle Excise Duty up to 25%.


• BusinessDictionary, 2011. Income-Tax.


• BusinessDictionary, 2011. Indirect Tax.


• BusinessDictionary, 2011. Input Tax.


Bronnelys Bladsy 173



















TAX105 Belasting

• BusinessDictionary, 2011. Output Tax.


• BusinessDictionary, 2011. Taxation Principles.


• BusinessDictionary, 2011. Value Added Tax.


• BusinessDictionary, 2011. Ad valorem tax.


• Businessdictionary, 2011. Pay-as-you-earn.


• BusinessDictionary. 2011. Direct-tax.


• BusinessDictionary. 2011. Tax base.




• Businessdictionary.com, 2011.


• Businessdictionary.com, 2011. Tax-avoidance.


• BusinessLink, 2011. Understanding and checking your tax calculation.

http://businesslink.gov.uk/bdotg/action/layer?r.i=1082555662&r.l1=1073858808&r.l2=

1073859209&r.l3=1082611551&r.l4=1082555901&r.s=sc&r.t=RESOURCES&topicId

=1082555901

• Buzzle.com, 2011. Economic Profit vs Accounting Profit.




• Calhoun, J. 2011. Benefits of Tax Consolidation.


• Carnes, D. 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_tax-

evasion.html












http://businesslink.gov.uk/bdotg/action/layer?r.i=1082555662&r.l1=1073858808&r.l2=1073859209&r.l3=1082611551&r.l4=1082555901&r.s=sc&r.t=RESOURCES&topicId=1082555901








TAX105 Belasting

• Cliffe Dekker Hofmeyr, 2011. Doing Business in South Africa.

http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/CDH-Doing-Business-in-South-

Africa.pdf

• Croome, 2011. SARS and the taxpayer.


e=449

• CSD Technology, 2011. http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm

• Du Preez, L. 2011. More powers for SARS.




• Dudley, H. 2011. South African Esate Duty Amendmends.


8277&sn=Detail

• eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5137512_tax-evasion.html

• Els, G., Ngwenya, L., Pretorius, E., Olivier, E. & Adams, M. 2008. Enjoy

Accounting. Heinemann: Sandton. 380p.

• Ernst & Young. 2010. ‘Unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance.


• Fasset 2014. Budget Update Handouts:Tax Tables

• Financial Dictionary. 2011. Indirect Tax.


• Giacosa, A. 2010. Year-end tax planning in 6 easy steps.


• Govender, K. 2011. SARS’s administrive penalties for non-compliance.


7895&sn=Detail

• http://asl.co.za/downloads/Taxguide2014/ASL202014%20TG%20AFR%20Electr.pdf

• http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx

• http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-custom-duty/

• http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222


http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/CDH-Doing-Business-in-South-Africa.pdf

http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/CDH-Doing-Business-in-South-Africa.pdf



http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm











http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx



TAX105 Belasting

• http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=obtain%20asset%20lower%20than%2

0market%20value

• http://www.treasury.gov.za/documents/national%20budget/2014/speech/speech.pdf

• Huxham, K.& Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax.H & H

Publications : Roggebaai.

• Institute on Taxation and Economic Policy, 2011. Tax Principles: Building Blocks of

a Sound Tax System. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf

• Internal Revenue Services, 2011. Tax Avoidance and Tax Evasion.


• Investorwords, 2011. Tax evasion.


• Investorwords, 2011. Tax. http://www.investorwords.com/4879/tax.html



• Investorwords. 2011. Consolidated Tax Return.


• iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion. http://www.iol.co.za/news/south-


• Jones, S. 2009. SARS’S issue with ‘connected’persons.


3276&sn=Detail

• Kerdachi, D., Kriel, A. & Viljoen, A. 2005. Verken Rekeningkunde. Maskew Miller

Longman:Kaapstad. 282p.

• Kimmons, R. 2010. The effect of tax planning on a Business.


• Kumarasingam, S. 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and



• Law24.com, 2011. Estate Duty.

http://www.law24.com/index.php?option=com_fastcontent&view=layman&Itemid=168

&domid=slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb


http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=obtain%20asset%20lower%20than%20market%20value

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=obtain%20asset%20lower%20than%20market%20value

http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf













http://www.law24.com/index.php?option=com_fastcontent&view=layman&Itemid=168&domid=slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb

http://www.law24.com/index.php?option=com_fastcontent&view=layman&Itemid=168&domid=slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb

TAX105 Belasting

• LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a

• Lund, T. 2010. SARS to close another tax loophole.


• Lutzenberger, T. 2011. Why does the federal government collect taxes?


• MacHutchon, S. 2010. SARS now accessing bank accounts to get payment.


8238&sn=Detail

• mc3consulting.com. 2011. South African Revenue Services (SARS) – Case

Studies. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp



d=191

• Nicholson, J. 2011. What are the penalties for tax Avoidance?


• Nicholson, J. 2011. What are the penalties for tax avoidance?


• Northseattle.edu, 2011. Chapter 16 : Income Taxes.


• NowMaster Accounting. 2011. What are the advantages and disadvantages of Cash

vs Accrual accounting? http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-

advantages-and/y2cary3n6mng/50#

• OECD, 2009. http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf

• Oŉeal, D. L. 2011. Types of Indirect Taxes.





• Parker, J. 2011. Reward Ideas for Employees.

http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html\















http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf




http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html/

TAX105 Belasting

• Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation Act.


• Perez, W. 2011. Tax Planning Basics.


• Pietersz, G .2011. Deferred tax.http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/

• PoliticsDictionary, 2011. Tax-avoidance.




• Puppetgove, 2009. Politicos Admit Not Filing, Paying Taxes.


• Putra, 2009. Temporary and Permanent Differences (Accounting for Income Tax).

http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differences-

accounting-for-income-tax/

• Rammutla, P. 2008. Tax treatment of assessed losses.


2480&sn=Detail)

• RediffBUSINESS. 2009. What is excise duty all about?

http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-all-

about.htm).

• Retief, E., Van Blerk, C & South African Institute of Professional Accountants.2011.

Tax Guide 2011/12. Proverto Educational Publishers: Johannesburg.

• Roberts, D. 2011. Ten good tips for legal tax Avoidance.


• SAICA, 2003.Independent Contractors.


• SAICA. 2009. Group Tax: Just a small step away.


• Shoprite Holdings, 2010. Annual Report 2010.

http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_R

eports/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf



















TAX105 Belasting



• Softline VIP a division of Softline (Pty) Ltd, 2014. Payroll Pocket Guide.

• South African Institute of Professional Accountants,

May 2014 Preparation notes to Professional Examination

• South African Institute of Professional Accountants, 2014

• South African Revenue Service, 2014.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=2015%20tax%20tables

• South African Revenue Service, 2014.

http://www.sars.gov.za/TaxTypes/UIF/Pages/default.aspx

• South African Revenue Services, 2011. SARS Practice Note 7.


• South African Revenue Services, 2011. What SARS does.



http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.aspx?FileID=56838

• South African Revenue Services, 2011.Interpretation note no. 17.

http://www.projectxchange.co.za/userfiles/SARS-independent-contractors.pdf

• South African Revenue Services, 2011.Skills Development Levy.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=sdl

• South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/


returns.http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping

• South African Revenue Services, 2014. Subsistence Allowances.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=subsistance%20allowance

• South African Revenue Services, 2014. ValueAdded Tax.

http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=vat


http://www.sars.gov.za/TaxTypes/PIT/Pages/default.aspx


http://www.sars.gov.za/TaxTypes/VAT/Pages/Taxperiods-for-vat-vendors.aspx



http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=2015%20tax%20tables





http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=vat

TAX105 Belasting


http://www.sars.gov.za/TaxTypes/CGT/Pages/default.aspx

• South African Revenue Services,2014. Record keeping in relation to taxable capital


http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping%20for%20capital

%20gains

• Springer, S.E. 2009. Cash vs Accrual Accounting for Small Businesses.


accrual(1).html).

• Sprout, L.I. 2010. A feasibility study of Group Taxation in South Africa.



& Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid Afrikaanse Inkomstebelasting 2011. LexisNexis :

Johannesburg.

• Tax Foundation, 2008. Ten Principles of Sound Tax Policy.




• Tickle, D. 2011.

http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Iss

ue=1079

• UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde

• Von Haefen Financial Management, 2009. Why is tax planning important?


• Ward, A. 2011. How do taxes impact our economy?


• Wisegeek, 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-

loophole.htm


avoidance?http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasion-



http://www.sars.gov.za/TaxTypes/CGT/Pages/default.aspx














TAX105 Belasting

• Wolfe, M. 2010. Principles of Good Tax

Law.http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.html

• Writing, A. 2011. Define Fringe Benefit.http://www.ehow.com/about_6303466_define-

fringe-benefit.html





TAX105 Belasting

SELFEVALUERINGSRIGLYNE

Riglyne: Aktiwiteit 1




Individue








Trusts, behalwe spesiale trusts: Belastingkoers – 40%

Belastingkortings


Sekondêre korting (persone 65 jaar en ouer) R 7 110


1. Mnr. Holm het ŉ belasbare inkomste van R174 550 vir die jaar geëindig 28 Februarie

2015. Mnr. Holm is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om sy

belasting betaalbaar vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015 te bereken.

2. Mev. Steenberg het ŉ belasbare inkomste van R450 000 vir die jaar geëindig 28

Februarie 2015. Mev. Steenberg is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel

hierbo om haar belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 28 Februarie

2015.

Selfevalueringsriglyne Bladsy 182

TAX105 Belasting

3. Wat sal Mev. Steenberg se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud

was?

4. ABC Bpk. verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank

nie en hierdie kontant word ook nie in die belastingopgawe van ABC Beperk verklaar

nie. Waaraan is ABC Bpk. skuldig? Wat kan gebeur?

5. Mev. Kok verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ŉ beslote


betaal teen ŉ laer belastingkoers as ŉ individu. Waaronder sal jy Mev. Kok se


Antwoord:

1. Belasting op R174 550 (R174 550x 18%) = R31 419

Primêre korting (R 12 726)

Belasting betaalbaar R18 693

(Slegs die primêre korting is hier van toepassing, aangesien Mnr. 55 jaar oud is.)

2. Belasting op R 450 000 R 450 000 - R 377 451 = R 72 549

R 72 549 x 35% = R25 392

DUS: R25 392 + R 87 382 = R 112 774

Belasting betaalbaar voor kortings R 112 774

Primêre korting (R 12 726)

Sekondêre korting (R 7 110)

Belasting betaalbaar R 92 938

(Beide primêre en sekondêre korting is hier van toepassing, aangesien Mev. S 70 jaar

oud is.)

3. Indien Mev. S 75 jaar oud was sou haar belasting betaalbaar aan die SAID R 90 571

beloop. Sy voldoen aan die vereistes vir die tersiêre korting, aangesien sy 75 jaar oud is.

4. ABC Bpk. is skuldig aan belastingontduiking en kan deur die SAID beboet word.

5. Belastingvermyding


TAX105 Belasting


ABC Bpk. Proefbalans op 28 Februarie 2015

2014

DT KT

420,000.00 Verkope

520,000.00

330,000.00 Koste van verkope

320,000.00

38.98 Rente inkomste

12.37


150,000.00 Ouditfooie

200,000.00

1,369.14 Bank kostes

800.68

655.00 Skoonmaak

- Konsultasiefooie

48,000.00


38,906.30 Elektrisiteit &water

19,769.20

1,434.66 Versekering

5,656.10

33,868.75 Rente-uitgawe

28,592.66 Prokureursfooie

2,795.08


12,500.00

2,081.50 Onderhoudskostes

18,213.58

142,412.41 Netto verlies

-107,722.27

Vrae: 1) Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk. nou gaan oordra na die 2016

finansiële jaar?

2) Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk. wees, indien daar ŉ wins van R400,000

in die 2016 finansiële jaar getoon word? Aanvaar dat alle toelaatbare aftrekkings

reeds in berekening gebring is.


TAX105 Belasting

3) Wat sal die belasting betaalbaar deur ABC Bpk. wees, indien die belasbare inkomste

R149,865 beloop?

4) Aanvaar dat ABC Bpk. nie handel gedryf het gedurende die 2016 finansiële jaar nie.

ABC Bpk. toon egter ŉ belasbare inkomste van R500,000 vir die 2017 finansiële jaar.

Sal die SAID vir ABC Bpk. toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die


vir jou antwoord.

Antwoorde:

1) R250,134.68 (R142,412.41 + R107,722.27)

2) ABC Bpk. se belasbare inkomste vir die 2016 finansiële jaar sal R149,865.32 wees

(R400,000.00 - R250,134.68)

3) R41,962.28 (R149,865.32 * 28%)

4) Nee, ABC Bpk. sal dus nie toegelaat word om die aangeslane verlies van

R250,134.68 in die 2017 finansiële jaar aan te wend nie, omdat hy nie gedurende

die 2016 finansiële jaar handel gedryf het nie. Dit word spesifiek vereis dat ŉ

onderneming vir aaneenlopende jare moet handel dryf, alvorens ŉ maatskappy sy

aangeslane verlies, wat oorgedra word vanaf die vorige jaar, kan afspeel teenoor sy

belasbare inkomste van die volgende finansiële jaar.


Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd. is ŉ sakeonderneming wat kinderpartytjies, asook dinees vir

sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing, reël. Annemarie Louw

is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd, sy kom egter nie by alles uit nie, aangesien

die reël van hierdie funksies al haar aandag en tyd inbeslag neem. Dit is amper weer tyd

vir Annemarie om die BTW-opgawe vir die maand in te dien. Annemarie het egter nog nie

by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te help.

Voltooide BTW-skedules vir die maand van Julie 2014:

Verkope vir die maand van Julie 2014

Verkoopsfaktuur No. Verkoopprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 2,850 350 2,500

2 3,560 437 3,123


TAX105 Belasting

3 5,890 723 5,167

4 6,280 771 5,509

5 7,825 961 6,864

26,405 3,243 23,162

Aankope vir die maand van Julie 2014

Aankope Faktuur No. Aankoopsprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 850 104 746

2 350 43 307

3 1,250 154 1,096

4 286 35 251

5 536 66 470

3,272 402 2,870

1. R3,243 – R402 = R2,841 (Belasting betaalbaar aan die SAID)


Super Vinnig Bpk. is ŉ maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen.



e. Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil tussen inset- en uitsetbelasting is?

f. Gaan Super Vinnig Bpk. inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder?


g. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van

R1,540?

h. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?

Super Vinnig Bpk

Faktuur No: 123A

14 Oval Road

Faktuur Johannesburg

2090


TAX105 Belasting

Telefoon No: 011 282 6824 BTW Reg No: 4676650011

5 Julie 2014

Bestelling No: 1256

Rekening No: 116

Kostekode

BTW-

Koers

Prys/


4 Bande VOS/NN 14% R 285 R 1,140


R 1,540

Antwoord:

a. Insetbelasting is die belasting wat gehef word op aankope, terwyl uitsetbelasting

gehef word op verkope.

b. Insetbelasting

c. R140 (R1140 * 14/114). Onthou die brandstof is ŉ nulkoerslewering.

d. R140

Riglyne: Aktiwiteit 5 Bestudeer die volgende inkomstegroepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word.


dividend

Buite-landse rente

Plaas-like

rente

Plaaslike dividend


Ingesluit by

inkomste

1.

(65 jaar oud)

300

400

33,000

34,000

67,700

33,000 +

34,000

300 + 400

2.

(65 jaar oud)

300

400

32,000

32,700

32,000 300 + 400

3.

(60 jaar oud)

580

3,700

32,000

36,280

3,700 +

32,000

580

4. 4,500 380 750 3,200 8,830 750 + 4,500 +


TAX105 Belasting

(35 jaar oud)

3,200 380

5.

(72 jaar oud)

3,500

3,500

3,500

Riglyne: Aktiwiteit 5.1

1) Mediese Krediete - Eerste lid - R 257 x 12 = R 3 084

- Tweede lid - R 257 x 12 = R 3 084

- Derde lid - R 172 x 12 = R 2 064

Totale mediese krediet= R 8 232

2) Annuïteitbydraes R 6 185 : met toepassing van die aftrekkingsreëls sal sy die volle

R 6 185 as aftrekking kry

3) Sally se 2015 belastingberekening

InkomsteR 372 000

Annuïteit aftrekking toegelaat (R 6 185)

Belasbare Inkomste R 365 815

Belasting R 83 891.50

Primêre Korting (R 12 726)

Belasting betaalbaar R 71 165.50

Mediese Krediete (R 8 232)

LBS reeds betaal (R 73 512)

Belasting ontvangbaar R 10 578.50


Antwoorde:

1. Meerkeusevrae:

a. Belastingvermyding

b. Belastingontduiking

c. Belastingontduiking

d. Belastingvermyding



w w w. a k a d e m i a . a c . z a

© Kopiereg 2012Onder redaksie van Paul JN Steyn, BA (PU vir CHO), THOD (POK), DEd (Unisa).’n Publikasie van Kraal-Uitgewers. Alle regte voorbehou.

Adres: H/v D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig, Pretoria

Posadres: Posbus 11760, Centurion, 0046

E-pos: [email protected]

Webtuiste: www.kraaluitgewers.co.za

Gedruk en gebind deur Aksent Media, tel: 082 445 4513

Eerste druk 2012

ISBN: 978-1-920568-21-4

Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike toestemming van die uitgewers gereproduseer of in enige

vorm of deur enige middel weergegee word nie, hetsy elektronies of deur fotokopiëring, plaat- of bandopnames,

vermikrofilming of enige ander stelsel van inligtingsbewaring nie. Enige ongemagtigde weergawe van hierdie werk

sal as ’n skending van kopiereg beskou word en die dader sal aanspreeklik gehou word onder siviele asook strafreg.

TAX105 Belasting

©akademia (MSW) Bladsy 1

InhoudsopgaweInhoudsopgaweInhoudsopgaweInhoudsopgawe

ProgramoorsigProgramoorsigProgramoorsigProgramoorsig .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 6666

InleidingInleidingInleidingInleiding ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................7777

VakleeruitkomsteVakleeruitkomsteVakleeruitkomsteVakleeruitkomste ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 10101010

Woordomskrywing vir evalueringWoordomskrywing vir evalueringWoordomskrywing vir evalueringWoordomskrywing vir evaluering ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 11111111

StudieStudieStudieStudie----eenheid 1: Inleiding tot belastingeenheid 1: Inleiding tot belastingeenheid 1: Inleiding tot belastingeenheid 1: Inleiding tot belasting ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 13131313

1.1 Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 13



1.4 Inleiding ....................................................................................................................... 16

1.5 Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming ...................... 17

1.5.1 Verskillende vorms van belasting ............................................................................ 20

1.5.1.1 Kapitaalwinsbelasting ................................................................................................ 21

1.5.1.2 Skenkingsbelasting .................................................................................................... 23

1.5.1.3 Boedelbelasting .......................................................................................................... 23

1.5.1.4 Inkomstebelasting ...................................................................................................... 25

1.5.1.5 Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)....................................................... 30

1.5.1.6 Werkloosheidsversekeringsfonds ............................................................................ 31

1.5.1.7 Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) ........................................................... 32

1.5.2 Die effek van belasting op individue en sakeondernemings ............................... 33

1.6 Redes waarom die regering belasting invorder..................................................... 33

1.6.1 Verpligte besteding .................................................................................................... 35

1.6.2 Diskresionêre besteding ........................................................................................... 35

1.6.3 Staatsbesteding ......................................................................................................... 35

1.6.4 Maatskaplike dienste ................................................................................................. 35

1.7 Die beginsels van belasting...................................................................................... 36

1.7.1 Ekwiteit – regverdige belasting ................................................................................ 37

1.7.2 Toereikendheid en deursigtigheid ........................................................................... 37

1.7.3 Eenvoud ...................................................................................................................... 38

1.7.4 Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid) ......................................................................... 38

1.7.5 Neutraliteit ................................................................................................................... 38

1.7.6 Balans .......................................................................................................................... 38

1.8 Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming ........................... 38

1.8.1 Belasting- en sakestrategie ...................................................................................... 39

1.8.2 Belastingbeplanning .................................................................................................. 39

TAX105 Belasting


1.9 Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing ........................ 40

1.9.1 Boetes wat gehef kan word ..................................................................................... 42

1.10 Samevatting ................................................................................................................ 44

1.11 Selfevaluering ............................................................................................................. 45

StudieStudieStudieStudie----eenheid 2: Dieenheid 2: Dieenheid 2: Dieenheid 2: Direkte belasting op maatskappyrekte belasting op maatskappyrekte belasting op maatskappyrekte belasting op maatskappy----inkomste en inkomste en inkomste en inkomste en ----winstewinstewinstewinste ............................................................................................................................................................................................................................................ 47474747




2.4 Inleiding ....................................................................................................................... 51

2.5 Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting ................................................. 52

2.5.1 Direkte belasting ........................................................................................................ 52

2.5.2 Indirekte belasting ...................................................................................................... 52

2.5.3 Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipe maatskappye53

2.5.4 Voordele en nadele van direkte belasting .............................................................. 56

2.6 Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste ............. 59

2.6.1 Rekeningkundige winste – wins voor belasting..................................................... 59

2.6.2 Belasbare winste (inkomste) .................................................................................... 59


...................................................................................................................................... 60

2.6.3.1 Permanente verskil .................................................................................................... 61

2.6.3.2 Tydelike verskil ........................................................................................................... 61

2.7 Die berekening van die belastingbasis ................................................................... 68

2.7.1 Die belastingbasis van bates en laste .................................................................... 68

2.7.1.1 Belastingbasis van ŉ bate ........................................................................................ 68

2.7.1.2 Belastingbasis van ŉ las ........................................................................................... 68

2.7.2 Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies............................ 72

2.7.2.1 Kontantbasis ............................................................................................................... 72

2.7.2.2 Die toevallingsgrondslag ........................................................................................... 72

2.8 Belastingverliese ........................................................................................................ 73

2.9 Inkomstebelastingkonsolidasie ................................................................................ 76

2.9.1 Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye ..... 78

2.9.2 Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika ....................................................... 79

2.10 Samevatting ................................................................................................................ 89

2.11 Selfevaluering ............................................................................................................. 90

TAX105 Belasting


StudieStudieStudieStudie----eenheid 3: Indirekte belastingeenheid 3: Indirekte belastingeenheid 3: Indirekte belastingeenheid 3: Indirekte belasting........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 93939393




3.4 Inleiding ....................................................................................................................... 96

3.5 Indirekte belastings wat ingevorder word onderneming in Suid-Afrika.............. 97

3.6 Doeane- en Aksynsbelasting ................................................................................... 99

3.6.1 Tipes Aksynsbelasting .............................................................................................. 99

3.6.2 Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting ................................................. 100

3.7 Die wese van Ad valorem belasting ...................................................................... 103

3.8 Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings ................... 105

3.8.1 BTW insette en uitsette ........................................................................................... 106

3.8.2 Registrasie as BTW ondernemer vir BTW doeleindes ....................................... 107

3.8.3 Belasbare lewerings ................................................................................................ 108

3.8.4 Vrygestelde lewerings ............................................................................................. 111

3.9 Samevatting .............................................................................................................. 115

3.10 Selfevaluering ........................................................................................................... 116

StudieStudieStudieStudie----eenheid 4: Werknemersbelastingeenheid 4: Werknemersbelastingeenheid 4: Werknemersbelastingeenheid 4: Werknemersbelasting ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 119119119119

4.1 Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 119



4.4 Inleiding ..................................................................................................................... 123

4.5 Die belastingstelsel vir werknemers ...................................................................... 124

4.5.1 LBS, SIBW en Voorlopige Belasting ..................................................................... 124

4.5.2 Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds ........ 127

4.6 Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers .................................... 129

4.6.1 Arbeidsmakelaars .................................................................................................... 130

4.6.2 Persoonlike diensteverskaffers .............................................................................. 130

4.6.3 Onafhanklike kontrakteur ........................................................................................ 134

4.6.3.1 Statutêre toetse ........................................................................................................ 134

4.6.3.2 Gemenereg toetse ................................................................................................... 134

4.6.4 Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies ............ 139

4.6.5 Studente en skoliere ................................................................................................ 139

4.6.6 Deeltydse, tydelike en toevallige werkers ............................................................ 139

4.6.7 Kommissie-agente ................................................................................................... 139

4.7 Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits .................................. 140

TAX105 Belasting


4.7.1 Toelae en byvoordele .............................................................................................. 141

4.7.1.1 Toelae ........................................................................................................................ 141

4.7.1.2 Byvoordele volgens die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962

.................................................................................................................................... 145

4.8 Toelaatbare aftrekkings .......................................................................................... 151

4.8.1 Ledebydraes tot ŉ PF .............................................................................................. 151

4.8.2 Ledebydraes tot ŉ UAF ........................................................................................... 153

4.8.3 Mediese onkostes .................................................................................................... 154

4.9 Vrygestelde inkomste .............................................................................................. 156

4.9.1 Dividende .................................................................................................................. 156

4.9.2 Rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika ........................................................................ 157

4.10 Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word .......................... 157

4.11 Samevatting .............................................................................................................. 158

4.12 Selfevaluering ........................................................................................................... 159

StudieStudieStudieStudie----eenheid 5: Regsvereisteseenheid 5: Regsvereisteseenheid 5: Regsvereisteseenheid 5: Regsvereistes ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 161161161161

5.1 Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 161



5.4 Inleiding ..................................................................................................................... 164

5.5 Rekordhouding en rekordbewaring ....................................................................... 165

5.5.1 Wat is die doel van rekordhouding? ...................................................................... 170

5.5.2 Wetgewing met betrekking tot rekordhouding ..................................................... 171

5.6 Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes ......................... 174

5.6.1 Sperdatums vir inkomstebelasting ........................................................................ 174

5.6.2 Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS) ...................................................... 176

5.6.3 Sperdatums vir BTW ............................................................................................... 176

5.6.4 Sperdatums vir voorlopige belasting ..................................................................... 179

5.6.5 Belastingopgawes en betalings aan die SAID .................................................... 180

5.7 Noodsaaklikheid van belastingowerhede ............................................................. 181

5.8 Belastingvermyding en belastingontduiking ........................................................ 186

5.8.1 Voorbeelde van belastingontduiking ..................................................................... 188

5.8.2 Voorbeelde van belastingvermyding ..................................................................... 189

5.9 Samevatting .............................................................................................................. 192

5.10 Selfevaluering ........................................................................................................... 193

TAX105 Belasting


Terminologie in EngelsTerminologie in EngelsTerminologie in EngelsTerminologie in Engels .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 196196196196

BronnelysBronnelysBronnelysBronnelys ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 197197197197

SelfevalueringsriglyneSelfevalueringsriglyneSelfevalueringsriglyneSelfevalueringsriglyne ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 206206206206

TAX105 Belasting


ProgramoorsigProgramoorsigProgramoorsigProgramoorsig

Hoër Sertifikaat in Rekeningkunde

Finansiële Rekeningkunde

Studie-eenheid 1: Inleiding tot Finansiële

Rekeningkunde

Studie-eenheid 2: Bedryfsinkomste

Studie-eenheid 3: Bedryfsuitgawes

Studie-eenheid 4: Finansiële

verslagdoening

Studie-eenheid 5: Regsaspekte van

Finansiële Rekeningkunde

Bedryfsinligting-stelsels

Studie-eenheid 1: Inleiding tot

bedryfsinligting-stelsels

Studie-eenheid 2: Apparatuur en programmatuur

Studie-eenheid 3: Inligtingsbestuur

Studie-eenheid 4: Eindgebruik-dienslewering

Studie-eenheid 5: Die inligtings-tegnologie-

departement

Koste Rekening-kunde

Studie-eenheid 1: Inleiding tot koste

rekeningkunde

Studie-eenheid 2: Standaard koste rekeningkunde

Studie-eenheid 3: Proses koste

rekeningkundige stelsel

Studie-eenheid 4: Koste rekeningkunde in diensverskaffings-

ondernemings

Studie-eenheid 5: Bestuursbesluit-neming en koste-

analise

Ekonomie

Studie-eenheid 1: Inleiding tot ekonomie

Studie-eenheid 2: Ekonomiese

prestasiemeting

Studie-eenheid 3: Die monetêre

sektor

Studie-eenheid 4: Die openbare

sektor

Studie-eenheid 5: Die buitelandse

sektor

Belasting


belasting

Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy

inkomste en winste

Studie-eenheid 3: Indirekte belasting

Studie-eenheid 4: Werknemers-

belasting

Studie-eenheid 5: Regsvereistes

Ouditkunde

Studie-eenheid 1: Die wese van oudit

Studie-eenheid 2: Algemene

ouditbeginsels

Studie-eenheid 3: Die ouditproses

Studie-eenheid 4: Die ouditverslag

Studie-eenheid 5: Die rol van interne

oudit

Kliëntediens en Etiek

Studie-eenheid 1: Kliëntediens en

etiek

Studie-eenheid 2: Kliënte en

kliëntebehoeftes

Studie-eenheid 3: Kliëntediens

Studie-eenheid 4: Etiese gedrag in die

onderneming

Studie-eenheid 5: Etiese gedrag teenoor kliënte

Sake-berekeninge


Sakeberekeninge

Studie-eenheid 2: Basiese

berekeninge

Studie-eenheid 3: Koste en Inkomste

Studie-eenheid 4: Eenvoudige en

saamgestelde rente berekenings

Studie-eenheid 5: Belegging, lenings

en aandele

TAX105 Belasting


InleidingInleidingInleidingInleiding



korporatiewe inkomste, word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting gehef

word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as indirekte belasting. Die

hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier. Een van

die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van publieke goedere en dienste,

byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate (Investorwords.com, 2011.

http://www.investorwords.com/4879/tax.html).

Belasting is dus ŉ belangrike bron van inkomste vir die regering van ŉ land. Om in die

onderskeie finansieringsbehoeftes van ŉ regering te voldoen word daar verskeie belastings

gehef.

Wanneer ŉ sakeonderneming projeksies en finansiële beplanning doen vir ŉ betrokke

finansiële jaar, is dit belangrik om belasting in te reken. Indien ŉ sakeonderneming nie

belasting hierby insluit nie, kan dit lei tot ŉ afname in winsgewendheid, aangesien belasting

– indien nie daarvoor begroot nie – ŉ redelike hap uit ŉ onderneming se winste kan neem.

Die Suid-Afrikaanse belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners

van Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (natuurlik onderhewig aan sekere

uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is.

Die belasting wat in Suid-Afrika gehef word, kan hoofsaaklik verdeel word in:




belasting:



o Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW)


• ŉ Finale vereffening met aanslag, indien ter sprake

TAX105 Belasting


Die belastingaanspreeklikheid vir individue aan die einde van ŉ belastingjaar is gewoonlik

heelwat minder, aangesien die belasting dwarsdeur die jaar ingevorder word.

Dit kan gebeur dat die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) stawende dokumentasie kan

aanvra, ten opsigte van ŉ individu se belastingsake. Vir hierdie rede word daar van

ondernemings en individue verwag om rekords vir ŉ periode van vyf jaar te bewaar.

Wie en wat is die SAID? Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID)

is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die belastingwetgewing

uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die

Binnelandse Inkomste en die Doeane- & Aksynsbelastinginsamelings, namens die regering

van die Republiek van Suid-Afrika.

Die basiese funksies van die SAID kan soos volg opgesom word:

(Bron: Outeur, 2011)


belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ŉ tronkmuur” (The Investor, 2009.

http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/).



Verskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere

Fasiliteer handel


TAX105 Belasting


Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat ontstaan het om die

hoeveelheid belasting waarvoor ŉ belastingpligtige aanspreeklik is te verminder.

Eersgenoemde sluit wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig is, en ŉ vorm van

belastingbedrog is.

Dit is belangrik om die verskil tussen die twee begrippe te verstaan, aangesien ŉ onvermoë

om die onderskeid te tref, tot groot boetes en selfs tronkstraf kan lei.

Let asseblief daarop dat die onderstaande belastingwetgewing op ŉ jaarlikse basis gewysig

kan word deur die Suid Afrikaanse regering:

• Die Inkomstebelastingwet 58 van 1962

• Die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde 89 van 1991

• Boedelbelastingwet 45 van 1995

Wysigings van toepassing op die 2011/2012 belastingjaar is in hierdie studiegids

saamgevat ter verduideliking en is in die voorbeelde gebruik ten einde bepaalde begrippe te

verduidelik. Hierdie wetgewing kan egter jaarliks verander. Om te verseker dat jy op die

hoogte bly met die nodige veranderinge in die wetgewing, besoek die Suid Afrikaanse

Inkomste Diens (SAID) se webtuiste by: www.sars.gov.za

TAX105 Belasting


VakleeruitkomsteVakleeruitkomsteVakleeruitkomsteVakleeruitkomste

Kennis en begrip

Na voltooiing van die vak BELASTING sal jy in staat wees om jou kennis en begrip te

demonstreer van:

• Belasting

• Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste


• Werknemersbelasting

• Regsvereistes

Vaardighede


• Die rol van belasting in die sakeonderneming en die regering te beskryf ten opsigte

van finansiële ontleding en besluitneming.

• Te onderskei tussen die verskillende direkte belastings wat deur die regering

ingesamel word.

• Onderskeid te tref tussen die verskeie tipes indirekte belasting wat deur die

regering ingesamel word.

• Die verskeie belastingreëls van toepassing op werknemersbelasting te identifiseer

en aan te wend in die berekening van werknemersbelasting.

• Die noodsaaklikheid van belastingowerhede ten opsigte van die insameling van

belasting te verduidelik.


TAX105 Belasting


Woordomskrywing Woordomskrywing Woordomskrywing Woordomskrywing virvirvirvir evalueringevalueringevalueringevaluering

In die afdeling oor selfevaluering, asook in die werkopdragte sal daar van jou verwag word

om sekere take te verrig. Dit is belangrik dat jy presies weet wat van jou verwag word. Die

woordelys hieronder sal jou hiermee help.

Werkwoord Omskrywing

Wanneer daar van jou

verwag word om te:

Moet jy die volgende doen:

Lys Lys die name/items wat bymekaar hoort.

Identifiseer Eien (ken uit) en selekteer die regte antwoorde.

Verduidelik Ondersoek die moontlikhede, oorweeg en skryf dan jou

antwoord (verklaring/verduideliking) neer.

Beskryf Omskryf die konsep of woorde duidelik.

Kategoriseer/

klassifiseer

Bepaal tot watter klas, groep of afdeling bepaalde

items/voorwerpe behoort.

Analiseer Om iets te ontleed.

Evalueer Bepaal die waarde van ŉ stelling/stelsel/beleid/ens.

Toepas Pas die teoretiese beginsels toe in ŉ praktiese probleem.

Hersien Evalueer, verbeter en/of wysig ŉ beleid/dokument/ stelsel/ens.

TAX105 Belasting


Notas

TAX105 Belasting


StudStudStudStudieieieie----eenheid 1eenheid 1eenheid 1eenheid 1: : : : Inleiding Inleiding Inleiding Inleiding tot belastingtot belastingtot belastingtot belasting


Kennis en begrip



• Belasting en die sakeonderneming

• Verskillende vorme van belasting

• Redes waarom die regering belasting invorder

• Beginsels van belasting

Vaardighede


• Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming te verduidelik.

• Die noodsaaklikheid van belastinginvordering deur die regering te ondersoek.

• Belastingbeginsels toe te pas in die sakeonderneming.

• Die rol van belasting ten opsigte van finansiële ontleding en besluitneming te

verduidelik.

• Die gevolge van die nie-nakoming van belastingwetgewing te interpreteer.

TAX105 Belasting



• Businessdictionary. 2011. Income tax Definition.


• Hillary Dudley. 2011. South African Estate Duty Amendments.


8277&sn=Detail

• Huxham, K. & Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax. Roggebaai: H

& H Publications. 947p.

• Investorwords. 2011. What is tax? http://www.investorwords.com/4879/tax.html

• South African Revenue Services. 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4557


& Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid – Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg:

LexisNexis. 1160p.

• Troy Lunde. 2010. SARS to close another tax loophole.


• William Perez. 2011. Tax Planning Basics.


• Wisegeek. 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-

loophole.htm




Belasting Belasting kan gedefinieer word as ŉ fooi wat gehef word deur

die regering van ŉ land op ŉ produk, inkomste of aktiwiteit.

Inkomstebelasting Inkomstebelasting kan gedefinieer word as jaarlikse heffing

ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie)

en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang).

TAX105 Belasting


Skuiwergat ŉ Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die

uitbuiting ten opsigte van die belastingwetgewing van ŉ land,

wat lei tot ŉ verminderde of geen belastingverpligting.

Kapitaalwinsbelasting Kapitaalwinsbelasting (KWB) is van krag vanaf 1 Oktober

2001 in Suid-Afrika en is van toepassing op die verkoop van ŉ

bate op of na daardie datum.

Skenkingsbelasting Skenkingsbelasting word gehef op skenkings gemaak. ŉ

Skenking is enige gratis oormaak (oordrag) van eiendom teen

geen vergoeding of teen onvoldoende vergoeding, asook die

gratis afstanddoening van ŉ reg. Skenkingsbelasting word

gehef teen ŉ vaste koers van 20%, en die skenkingsbelasting

moet betaal word binne drie maande nadat die skenking

gemaak is.

Boedelbelasting Die aanspreeklikheid van boedelbelasting ontstaan by die

dood van ŉ persoon en sal gegrond wees op al die besittings

van daardie persoon ten tye van sy/haar dood.

Belastingbeplanning Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese

ontleding van verskeie belastingopsies beskikbaar, wat

aangewend kan word om die onderneming se

belastingverpligting tot ŉ minimum te beperk, deur gebruik te

maak van toelae, aftrekkings, uitsluitings en vrystellings.

Belasting en

sakestrategieë

Belasting en sakestrategieë kan gedefinieer word as ŉ

interdissiplinêre veld van studie, ten opsigte van die uitwerking

van belastingbeplanning op die sakestrategie van ŉ

sakeonderneming, asook hoe sakestrategieë gewysig kan

word om te verseker dat die belastingverpligting van ŉ

onderneming nie ŉ negatiewe uitwerking sal hê op die

produktiwiteit van ŉ sakeonderneming nie.

Belastingvermyding Belastingvermyding is die gebruikmaking van skuiwergate in

die belastingwetgewing tot voordeel van die onderneming om

sodoende minder belasting te betaal.

TAX105 Belasting


Belastingontduiking Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige

wyse waarop belasting vermy word, waar belastingopgawes

nie ingedien word nie, of ten opsigte van onakkurate

openbaring van inkomste.

1.4 Inleiding







deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld kapitaalwinsbelasting,

skenkingsbelasting, ens.

Die basiese belastingtipes wat deur die SAID (Suid-Afrikaanse Inkomste Diens) gehef word

bestaan uit Kapitaalwinsbelasting (KWB), Skenkingsbelasting, Boedelbelasting,

Inkomstebelasting, Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM),

Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF) en laastens Belasting op Toegevoegde Waarde

(BTW).

Die regering van ŉ land bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste aan die land en sy

inwoners. Die regering is nie soos ŉ sakeonderneming wat winste maak of inkomste

ontvang vir die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word gelewer deur die

regering sonder om ŉ individuele diensfooi te hef. Vir die dienste benodig die regering

fondse om sodoende in staat te wees om dienste aan die publiek te lewer. Hierdie fondse

word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur elke inwoner van die land

verdien word.

Vir die suksesvolle implementering van ŉ belastingsisteem, moet gebruik gemaak word van

belastingbeginsels. ŉ Belastingbeginsel kan gedefinieer word as basiese beginsels wat

leiding verskaf aan ŉ regering ten opsigte van die ontwerp en implementering van ŉ billike

belastingraamwerk in ŉ land.

TAX105 Belasting


Wanneer daar nie aan die bepalings van die belastingwet voldoen word nie, sal die

belastingpligtige onderhewig wees aan vaste rentes en boetes, wat deur die SAID gehef kan

word.

(Bron: http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/)

1.5 Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming

Wat is belasting, en hoe is dit van toepassing op die sakeonderneming?



korporatiewe inkomste, dan word daarna verwys as direkte belasting.

Indien belasting gehef word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as

indirekte belasting. Die hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes

(kostes) te finansier.

Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van publieke goedere en

dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate (Investorwords.com,

2011. http://www.investorwords.com/4879/tax.html).






Die twee basiese inkomstebelastingtipes bestaan uit:

TAX105 Belasting


• Persoonlike inkomstebelasting

Hierdie belasting word gehef op die inkomste van individue, huishoudings,

vennootskappe, asook alleeneienaarsake.

• Korporatiewe inkomstebelasting

Hierdie belasting word gehef op die winste (verdienste) van groot geïnkorporeerde

maatskappye.

(BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html)

Dit gebeur soms dat die bestaan van skuiwergate in die belastingwetgewing tot gevolg het

dat welgestelde mense in die samelewing die betaling van groot hoeveelhede belasting

vermy, deur gebruik te maak van hierdie “skuiwergate” in die belastingwetgewing en op ŉ

wettige wyse belasting vermy – dus sonder om die wet te oortree.

ŉ Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die “uitbuiting” ten opsigte van die

belastingwetgewing van ŉ land, wat lei tot ŉ verminderde of geen belastingverpligting.

Skuiwergate is bepalings in die belastingwetgewing wat belastingbetalers in staat stel om

hulle belastingverpligting te verminder. Met ander woorde hierdie bepalings in die

wetgewing word deur ŉ belastingbetaler aangewend (uitgebuit) om so min as moontlik

belasting te betaal (Wisegeek.com, 2011. http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-

loophole.htm).

Die gebruik van skuiwergate in die wetgewing om sodoende minder belasting te betaal word

nie gesien as oortreding van die wet nie. Dit is egter nie die bedoeling van die regering van

ŉ land dat daar skuiwergate in die wetgewing bestaan nie, aangesien dit tot verminderde

invordering van belasting lei en daar dan minder geld beskikbaar is vir die finansiering van

die staat se uitgawes. Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is voortdurend besig om

die verskillende skuiwergate in die Inkomstebelastingwet toe te maak.

Die volgende is ŉ artikel uit Fin24 ten opsigte van skuiwergate wat die SAID stadig maar

seker besig is te vul.

TAX105 Belasting


SARS to close another tax loophole

Aug 04 2010 16:22

Cape Town – South Africa has struck agreements with authorities in Ireland and Sweden

to clamp down on local companies dodging their tax responsibilities by transferring profits

to offshore affiliates.

The South African Revenue Services urged parliament on Wednesday to approve the

agreements it has struck with these countries.

Appearing before parliament's finance committee, SARS' Ron van der Merwe agreed with

committee members who criticised Ireland in particular for its progressive bid to attract

foreign companies with tax incentives.

‘SARS takes transfer pricing very seriously and it is spending a lot of time building up

teams to combat this arbitrage’, said Van der Merwe.

SARS' statistics highlighted the discrepancy between what Irish companies were

investing in South Africa and what local companies were investing in Ireland.

For example, in 2005 Irish companies invested R1.5bn in South Africa, R1.9bn in 2006,

R2.4bn in 2007 and R1.9bn in 2008. In stark contrast, South African companies invested

R33bn in Ireland in 2005, R45.4bn in 2006, R51.4bn in 2007 and R44.6bn in 2008.

South African companies represented in Ireland include, AECI [JSE:AFE], Alexkore,

Anglo Platinum [JSE:AMS], Coronation Fund Managers [JSE:CML], Dimension Data

Holdings [JSE:DDT], Datatec [JSE:DTC], Investec [JSE:INL], Old Mutual [JSE:OML],

SABMiller [JSE:SAB] and Sappi [JSE:SAP].

‘If you look at the money being invested by South African companies it is clear that the

Irish's aggressive pricing is an attack on our own tax base. Are we doing enough to make

sure that we are plugging holes?’ asked DA MP, Dion George.

Treasury responded by saying it was amending ‘an arsenal’ of clauses in legislation to

align the law with these agreements and to give SARS more teeth when it comes to

enforcing these laws.

However, treasury officials pointed out that as long as different countries have different

TAX105 Belasting


legal systems and as long as tax havens were allowed to operate, arbitrage would always

be a problem.

Fin24.com

(Bron: T. Lund, 2010. http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole-

20100804)

1.5.1 Verskillende vorms van belasting

Die SAID vorder verskillende tipes belasting in. Die hoofbron van inkomste vir die staat

bestaan dus nie slegs uit die invordering van inkomstebelasting nie. Die algemeenste vorme

van belasting wat in Suid-Afrika voorkom kan soos volg uiteengesit word:

Figuur 1.1: Die verskillende belastingtipes gehef deur die SAID



Skenkingsbelasting

Boedelbelasting

Inkomstebelasting

Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)

Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF)


TAX105 Belasting


1.5.1.1 Kapitaalwinsbelasting

Kapitaalwinsbelasting (KWB) is van krag vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-Afrika en is van

toepassing op die verkoop van ŉ bate op, of na daardie datum. Alle kapitaalwinste en

kapitaalverliese ten opsigte van die verkoop van ŉ bate is onderhewig aan KWB, tensy dit

spesifiek uitgesluit word deur die belastingwet.

KWB is van toepassing op enige persoon of instansie wat ŉ kapitaalwins vir ŉ gegewe

periode gemaak het. Dit sluit die volgende in:

• ŉ Natuurlike persoon, met ander woorde ŉ indivdu of ŉ spesiale trust.

• Maatskappy, beslote korporasie en ŉ trust.

ŉ Kapitaalwins kan gedefinieer word as die bedrag waarmee die opbrengs die basiskoste

van ŉ bate oorskry.

Die basiskoste van ŉ bate is die uitgawes:

• wat werklik aangegaan is met die verkryging van die bate, met ander woorde wat

daarvoor betaal is;

• wat direk verband hou met die verkryging of beskikking (verkoop) van die bate, soos

byvoorbeeld verkoopskommissie of verbeterings aan die bate.

(South African Revenue Service, 2011.

http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4150&tid=65&s=pubs&show=889)

Die kapitaalwins wat deur ŉ sakeonderneming of individu gemaak word, word nie ten volle

by die belasbare inkomste ingesluit nie, maar word teen ŉ spesifieke koers bereken.

In die geval waar KWB by individue is daar ŉ jaarlikse uitsluiting van R 17 500 van

toepassing. Hierdie uitsluiting word uitgesluit (afgetrek) vanaf die som van ŉ individu se

kapitaalwinste/kapitaalverliese. Hierdie jaarlikse uitsluiting is slegs van toepassing op

natuurlike persone.

Die volgende gedeeltes van ŉ kapitaalwins is onderhewig aan belasting, met ander woorde

die insluitingskoerse van toepassing op individue, maatskappye, beslote korporasie, ens:

• In die geval van individue en ŉ spesiale trusts, word slegs 25% van die netto


TAX105 Belasting


• In die geval van maatskappye, beslote korporasies en trusts word 50% van die netto


Indien ŉ maatskappy of individu ŉ kapitale verlies gemaak het vir ŉ betrokke finansiële jaar,

mag hierdie verlies nie afgespeel word teenoor die normale belasbare inkomste nie, alleenlik

teen ŉ kapitale wins. Met ander woorde, die kapitale verlies moet oorgedra word na die

volgende finansiële jaar, totdat daar ŉ kapitale wins ontstaan waarteenoor hierdie verlies

verreken kan word (http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm).

Voorbeeld 1.1

Bepaling van belasbare kapitaalwins

XYZ Beperk het die volgende bates gedurende die 2009-jaar van aanslag verkoop.

Bate Kapitaalwins/verlies

Onbeboude grond 50 000

Handelsmerk 5 000

Trok (5 000)

Masjinerie (10 000)


LET WEL: Die bedrae tussen hakies dui ŉ kapitale verlies aan, terwyl die bedrae

sonder hakies ŉ kapitale wins aandui.

XYZ Beperk het nie ŉ aangeslane kapitale verlies van die vorige jaar van aanslag

oorgehou nie. Neem in ag dat ŉ kapitale verlies slegs afgetrek kan word vanaf ŉ kapitale

wins of bygetel word by die kapitale verliese van vorige jare. ŉ Kapitale verlies mag nie

gebruik word om gewone belasbare inkomste minder te maak nie

Totale Kapitale Wins 40 000

Minus: Aangeslane kapitale verlies voortgebring Nil

Netto Kapitale Wins 40 000

Belasbare kapitale wins = R40 000 x 50% 20 000

Die belasbare kapitaalwins sal dus ingesluit word by die maatskappy se belasbare

inkomste, en belas word teen ŉ koers van 28%, met ander woorde R20 000 x 28% =

TAX105 Belasting


R5 600.

LET WEL: Die 28% hier van toepassing is die belastingkoers van maatskappye.

Met ander woorde die maatskappy se belasbare inkomste word teen 28% belas.

Die belastingkoers word verskaf deur die SAID, en word jaarliks hersien.

(Bron: South African Revenue Service, 2011.

http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4150&tid=65&s=pubs&show=889)

1.5.1.2 Skenkingsbelasting

Skenkingsbelasting word gehef teen ŉ vaste koers van 20%, ten opsigte van die waarde van

die eiendom wat geskenk word.

Die volgende vrystellings is van toepassing op skenkingsbelasting:

• Die eerste R100 000 van skenkings gemaak deur ŉ natuurlike persoon, is vrygestel

van skenkingsbelasting. Met ander woorde skenkings van tot en met ŉ R100 000

kan gemaak word deur individue.

• In die geval waar ŉ skenker nie ŉ natuurlike persoon is nie, word die vrygestelde

skenkings beperk tot toevallige skenkings wat nie meer as R10 000 oorskry nie.

• Alle skenkings wat gemaak word aan Openbare Welsynsorganisasies is vrygestel

van skenkingsbelasting.

• Alle skenkings wat gemaak word tussen gades is ook vrygestel van

skenkingsbelasting.

(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=181)

1.5.1.3 Boedelbelasting

Wanneer ŉ persoon sterf, word sy netto boedel (na die betaling van uitstaande laste) tussen

ander persone (begunstigdes) verdeel. In Suid-Afrika word ŉ belasting, naamlik

boedelbelasting op die boedel van ŉ bestorwe persoon gehef. Die aanspreeklikheid van

boedelbelasting ontstaan dus by die dood van ŉ persoon. In sommige gevalle kan die

begunstigdes egter aanspreeklik gehou word vir boedelbelasting op die eiendom wat deur

hulle uit die boedel ontvang word.

TAX105 Belasting


Die waarde van die boedelbelasting sal gegrond wees op al die besittings/bates van daardie

persoon ten tye van sy/haar dood.

Die volgende toelaatbare aftrekkings kan afgetrek word van die waarde van die boedel,

alvorens boedelbelasting bereken word:

• Begrafnis, grafsteen en sterwensbed uitgawes.

• Gelde verskuldig aan persone in die RSA.

• Kostes ten opsigte van die administrasie en likwidasie van die boedel.

• Uitgawes wat aangegaan word in die uitvoering van die vereistes van die Meester

van die Hooggeregshof.

• Beleggings in eiendom geleë buite RSA / buitelandse eiendom.

• Skulde aan persone woonagtig buite die RSA.

• Eiendom wat aan openbare welsynsorganisasies, die staat en munisipaliteite toeval.

• Verbeterings deur ŉ begunstigde aan geërfde eiendom.

• Vruggebruiker en ander soortgelyke rente en annuïteite geskep deur ŉ voor-oorlede

gade.

• Boeke, skilderye, standbeelde of ander voorwerpe van kuns.

• Eiendom wat aan die oorlewende se gade toeval.

(Law24.com, 2011. http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-for-the-

layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb)

Enige persoon wat na 1 Maart 2007 tot sterwe kom, is geregtig op ŉ vrystelling van

R3.5 miljoen van hulle netto boedel. Dit beteken dat die eerste R3.5 miljoen van ŉ persoon

se boedel vrygestel is van boedelbelasting. Hierdie vrystelling staan bekend as die

boedelbelastingkorting. Die belastingpligtige betaal dan boedelbelasting teen 20% op die

bedrag van die netto boedel bo R3.5 miljoen (H. Dudley, 2011.


n=Detail).

TAX105 Belasting


Die eksekuteur van die boedel is vir die betaling van die boedelbelasting aan die

Kommissaris verantwoordelik. Die Kommissaris is vir die administrasie van die wet

verantwoordelik (http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm).

Die volgende is ŉ praktiese voorbeeld ten opsigte van die berekening van boedelbelasting:

Voorbeeld 1.2

Daniël, ŉ loodgieter, sterf. Op die dag van sy dood is sy boedel gewaardeer op

R4.5 miljoen. Daniel was nie getroud nie. Ten tyde van sy dood het Daniël die volgende

skulde (uitgawes) gehad:

Banklening: R400 000

Telefoon, water & elektrisiteit, belasting: R20 000

Kostes ten opsigte van die Meester van die Hooggeregshof: R25 000

Boedelbelasting betaalbaar op: R4 500 000

Minus toelaatbare aftrekkings: R445 000

Totale belasbare boedel: R4 055 000

Minus boedelbelastingkorting: R3 500 000

Belasbare boedel : R555 000

Boedelbelasting betaalbaar is dus: R555 000 x 20% = R111 000

(Bron: Law24.com, 2011. http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-for-the-

layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb)

1.5.1.4 Inkomstebelasting

Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ŉ belasting wat gehef word op alle inkomstes en

winste wat deur ŉ belastingpligtige verdien of gemaak word. ŉ Belastingpligtige sluit in

individue, maatskappye en trusts. Belasbare inkomste is die gedeelte van ŉ

maatskappy/individue se inkomste wat onderhewig is aan belasting, nadat die nodige

aftrekkings in berekening gebring is.

TAX105 Belasting


Inkomstebelasting is die regering se hoofbron van inkomste en die bepalings en vereistes

ten opsigte van inkomstebelasting word uiteengesit in die Inkomstebelastingwet No 58 van

1962.


deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld Kapitaalwinsbelasting,

skenkingsbelasting, ens., soos hierbo bespreek.

Die Inkomstebelastingwet het die volgende metodes gevestig waardeur inkomstebelasting

deur die loop van die jaar betaal kan word:

• Standaard inkomstebelasting op werknemers (SIBW) (Standard Income Tax on

Employees – SITE)

• Lopende Betaalstelsel (LBS) (Pay as you earn – PAYE)


(South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4557)

Die finale belasting betaalbaar deur ŉ belastingpligtige kan eers bereken word aan die einde

van die jaar, wanneer die belastingpligtige se totale inkomste wat gedurende ŉ finansiële

jaar verdien is, beraam kan word. Die belasting betaalbaar word bereken en uiteengesit op

die jaarlikse belastingopgawe.

Dit sal egter onprakties wees om die volle bedrag ten opsigte van belasting verskuldig aan

die einde van die finansiële jaar, eenmalig te verhaal. Die implementering van SIBW, LBS

en Voorlopige Belasting, stel die belastingpligtige in staat om belasting te betaal sodra die

inkomste verdien is. Die belasting wat gedurende die jaar betaal word aan die SAID, word

dan aan die einde van die jaar van die totale belasting verskuldig afgetrek.

Die metodes om belasting op inkomste te betaal, kan grafies soos volg uiteengesit word:

TAX105 Belasting


Figuur 1.2: Metodes vir die betaling van belasting


SIBW en LBS is twee elemente van werknemersbelasting. Werknemersbelasting is

belasting wat deur werkgewers van die salarisse, lone en bonusse afgetrek en oorbetaal

moet word aan die SAID.

Die werkgewer is ook daarvoor verantwoordelik om die werknemers met IRP5’e of IT3’s te

voorsien, wat dien as bewys van die totale verdienste per werknemer vir ŉ bepaalde

finansiële jaar, asook die totale hoeveelheid werknemersbelasting wat aan die SAID

oorbetaal is.

Die Minister van Finansies het aangekondig dat alle individue wat gelde ontvang in die vorm

van werknemersinkomste, insluitend individue wat onder die belastingkerf verdien,

geregistreer moet word as belastingbetalers, om sodoende die omvang van die nie-

nakoming van die belastingwet te verminder.

Die volgende stappe kan gevolg word in die berekening van inkomstebelasting betaalbaar:

1. Bepaal die bruto inkomste.

2. Trek die vrygestelde inkomste af.

3. Trek die toelaatbare aftrekkings af, soos bepaal in die belastingwetgewing.

4. Vermenigvuldig die belasbare inkomste met die belastingkoers.

Metodes vir die betaling van belasting

Standaard Inkomstebelasting op

Werknemers (SITE)

Betaal soos jy verdien (PAYE)

Voorlopige belasting

TAX105 Belasting


5. Trek die beskikbare kortings af, soos bepaal in die belastingwetgewing.

Primêre & sekondêre kortings (2011/2012 belastingjaar)

Primêre korting – R10 755 (Van toepassing op persone jonger as 65 jaar)

Sekondêre korting – R6 012 (Van toepassing op persone van 65 jaar en ouer)

Tertiêre korting – R2 000 (Van toepassing op persone van 75 jaar en ouer)

Let daarop: ŉ Persoon van 75 jaar kwalifiseer vir al drie bogenoemde kortings, waar ŉ

persoon van 65 jarige ouderdom kwalifiseer vir die Primêre en Sekondêre korting.

Vrygestelde inkomste

Vrygestelde inkomste is bruto inkomste wat nie onderhewig is aan normale belasting nie.

Met ander woorde vrygestelde inkomste word by ŉ persoon se bruto inkomste ingesluit,

maar uitgesluit wanneer ŉ persoon se belasbare inkomste bereken word vir

belastingdoeleindes.

Vrygestelde inkomste word uiteengesit in die belastingwetgewing, onder aa10(1), a10A

en a12K in die wet. Die bekendste vrystellings is die rente en dividende vrystelling.

Rente vrystelling (2011/2012 belastingjaar)

Rente vanuit ŉ bron in Suid Afrika:

R22 300 (jonger as 65 jaar)

R32 000 (65 jaar of ouer)

Dividende vrystelling (2011/2012 belastingjaar)

Dividende vanuit ŉ bron in Suid Afrika:

Plaaslike dividende word in die algemeen vrygestel van normale belasting. Daar is egter

TAX105 Belasting


sekere uitsonderings hierop van toepassing.

Buitelandse rente en dividend:

Die eerste R3 700 van toepassing op enige buitelandse dividende en rente, afkomstig

van ŉ bron buite Suid Afrika, is van normale belasting vrygestel. Hierdie R3 700 is eerste

van toepassing op buitelandse dividende, en indien daar ŉ bedrag oorbly , kan dit

aangewend word vir die Buitelandse rente.

(Bron: SILKE, bl 95)

Voorbeeld 1.3

Formule vir die berekening van belasbare inkomste

Bruto inkomste XXXXX

Minus: Vrygestelde inkomste (XXXX)

Inkomste XXXX

Minus: Toelaatbare aftrekkings (XXXX)

Plus: Belasbare gedeelte van kapitaalwins (indien enige) XXXX

Belasbare inkomste XXXXX

Belasting soos per belastingtabelle XXXX

Minus: Kortings (XXXX)

Belasting betaalbaar XXXX

(Bron: Huxham and Haupt, 2009 : 202)

Die volgende is die koerse waarteen die onderstaande ondernemings belas word

(2011/2012 belastingjaar):

TAX105 Belasting


Tipe sakeonderneming Belastingkoers

Maatskappye 28%

Persoonlike dienste verskaffer 33%

Buitelandse maatskappye wat inkomste verdien vanaf ŉ bron in SA 33%

Die volgende koerse is van toepassing op individue en spesiale trusts (2011/2012

belastingjaar):








R 580 001 and above R 1 R 68 250 + 40% van belasbare inkomste bo R 580 000

(Bron: South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/)

1.5.1.5 Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)

SBM is belasting op dividende, wat verklaar is deur maatskappye wat geïnkorporeer (gestig)

is in Suid-Afrika. Die belasting word gehef op die maatskappy of beslote korporasie en nie

op die aandeelhouers wat die dividend ontvang nie.

Die koers vir die berekening van SMB is 10%. Die volgende tabel gee ŉ aanduiding ten

opsigte van die SBM-koerse gedurende spesifieke periodes:

TAX105 Belasting


Vanaf Tot en met Koers

17 Maart 1993 21 Junie 1994 15%

22 Junie 1994 13 Maart 1996 25%

14 Maart1996 30 September 2007 12,5%

1 Oktober 2007 Huidiglik 10%


1.5.1.6 Werkloosheidsversekeringsfonds

Die Werkloosheidsversekeringsfonds (Unemployment Insurance Fund – UIF) is ingestel ten

einde korttermyn verligting te bied aan werkers wanneer hulle werkloos is of nie in staat is

om te werk as gevolg van siekte en swangerskap nie.

Die UIF verskaf die volgende voordele:

• Werkloosheidsvoordele

• Siektevoordele

• Swangerskapvoordele

• Aannemingsvoordele


Elke werkgewer wat ŉ salaris/loon betaal aan ŉ werknemer, is verantwoordelik daarvoor om

ŉ maandelikse bydrae tot die werkloosheidsversekeringsfonds te maak, ten opsigte van elke

werknemer.

Die werknemer dra 1% van sy vergoeding by tot die UIF, terwyl die werkgewer die ander 1%

bydra. Die werkgewer moet dan die volle 2% bydrae oorbetaal.

TAX105 Belasting


1.5.1.7 Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)

(Bron: http://www.mytaxform.info/wp-content/uploads/2010/10/VAT-7.jpg)

BTW is ŉ indirekte belasting gebaseer op die verbruik van goedere en dienste in die

ekonomie. Inkomste word ingesamel ten gunste van die regering deur te vereis dat sekere

handelaars of verskaffers registreer vir BTW, en dan BTW hef op belasbare lewerings van

goedere en dienste.

BTW word slegs gehef op belasbare lewerings deur ondernemers teen ŉ standaardkoers

van 14%, of ŉ nulkoers. Dit sluit egter nie die volgende in nie:

• Salarisse en lone

• Stokperdjies of enige privaat ontspanningsaktiwiteite

• Die verkoop van persoonlike items


BTW het die volgende belangrike eienskappe:

• BTW is van toepassing op transaksies wat verband hou met goedere en dienste.

• BTW word proporsioneel bereken na gelang van die prys wat gehef word vir die

goedere en dienste.

• BTW word gehef in elke stadium van die produksie en verspreidingsproses.

• Die BTW ondernemer mag die belasting wat betaal is gedurende die voorafgaande

fases aftrek.

TAX105 Belasting


Sakeondernemings of individue wat belasbare lewerings van meer as R1 miljoen in enige

agtereenvolgende 12-maande tydperk verdien, is verplig om vir BTW te registreer (South

African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194).

1.5.2 Die effek van belasting op individue en sakeondernemings

Die effek van belasting op individue en op sakeondernemings word in die volgende tabel

geïllustreer (A. Ward, 2010. http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxes-impact-

economy_.html):

Die effek van belasting op individue Die effek van belasting op

sakeondernemings

• Sodra ŉ regering sy belastingbeleid

verander, word die koopkrag van die

individu ook geraak. Verhoogde

belasting veroorsaak ŉ kleiner salaris,

met ander woorde daar is minder geld

in die sak van die individu.

• Sodra mense minder spandeer, toon

sakeondernemings kleiner winste.

Namate die koopkrag van individue

verminder, sal die ekonomie van ŉ

land verswak.

• Wanneer die regering die

belastingkoers verlaag, is daar meer

geld beskikbaar aan individue om te

spandeer.

• Die verhoging van die belastingkoers, het

ook ŉ negatiewe impak op

sakeondernemings.

• ŉ Hoër belastingkoers, veroorsaak dat

sakeondernemings kleiner winste toon en

minder kapitaal beskikbaar het vir die

uitbreiding van die onderneming. Dit kan

self aanleiding gee dat werknemers

verminder moet word.

• ŉ Afname in die belastingkoers,

veroorsaak dat daar meer geld

beskikbaar is vir die uitbreiding van ŉ

sakeonderneming. Meer

werksgeleenthede word so geskep.

1.6 Redes waarom die regering belasting invorder

Die regering bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste vir die land, maar ook vir sy

inwoners. Die regering is nie soos ŉ sakeonderneming wat winste maak of inkomste

ontvang vir die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word gelewer deur die

regering sonder om ŉ individuele diensfooi te hef.

TAX105 Belasting


Voorbeelde van dienste wat deur die regering gelewer word is:

• Publieke skole

• Tronke

• Ondersteuning aan die nasionale militêre weermag

• Publieke gesondheidsorg

Bogenoemde is slegs ŉ paar van die dienste wat deur die regering gelewer word.

Die regering benodig fondse om sodoende in staat te wees om hierdie dienste aan die

publiek te lewer. Hierdie fondse word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur

elke inwoner van ŉ land ontvang word.

(T. Lutzenberger, 2010. http://www.ehow.com/about_7221426_federal-government-collect-

taxes_.html)

Die fondse wat deur ŉ regering bekom word deur die hef van belasting, word vir die

volgende hoofaspekte aangewend:

Figuur 1.3: Die aanwending van belasting gehef deur die regering


Aanwending van belastings deur

die regering

1. Verpligte besteding

2. Diskresionêre

besteding

3. Staats-belasting besteding

4. Maatskaplike

dienste

TAX105 Belasting


1.6.1 Verpligte besteding

Verpligte besteding is sekere uitgawes wat die regering verplig is om te betaal. Verpligte

besteding behels sekere programme en dienste wat deur die regering ondersteun word wat

nie sonder jaarlikse inkomste kan bly voortbestaan nie.

1.6.2 Diskresionêre besteding

Hier kan die regering van ŉ land self besluit waarop en hoe hierdie fondse aangewend gaan

word.

1.6.3 Staatsbesteding

Die fondse verkry vanaf belastinginvordering word aangewend om die onderskeie

programme in die regering te ondersteun.

1.6.4 Maatskaplike dienste

Belastings gehef, word deur die regering gebruik ten opsigte van die sosiale sekuriteit van ŉ

land.

Die onderstaande is ŉ uittreksel uit die begrotingsrede vir 2011. Dit gee ŉ aanduiding van

hoe die Suid-Afrikaanse Regering die belastingbetalers se gelde aanwend.

Voorbeeld 1.4

‘Additions to spending plans over the next three years

• R10 billion for job creation, small enterprise development, youth employment

• R10.4 billion for public transport, roads and rail infrastructure

• R9.5 billion to increase enrolment at further education colleges and promote skills

development

• R8.2 billion for upgrading school facilities and improved learner support materials

TAX105 Belasting


• R7.9 billion to improve primary health care, revitalise hospitals and combat HIV and

Aids

• R7.2 billion for human settlement upgrading, municipal services and water

infrastructure

• R2.8 billion for rural development and emerging farmer support

• R8.9 billion for social security benefits and social grants; old age and disability grants

increase by R60 to R1 140 a month and a further R20 to R1 160 a month for those

over the age of 75; the child support grant will increase to R260 in April and R270 in

October

• R1.8 billion for municipalities and provinces to deal with immediate disaster needs,

and R600 million for post-recovery and reconstruction following the floods in early

2011.’

(Bron: South African Revenue Service, 2011.


1.7 Die beginsels van belasting

ŉ Belastingbeginsel kan gedefinieer word as basiese beginsels wat leiding verskaf aan ŉ

regering ten opsigte van die ontwerp en implementering van ŉ billike belastingraamwerk in ŉ

land (BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/taxation-

principles.html).

Die belastingbeginsels wat geïmplementeer word in die belastingraamwerk van ŉ land,

bepaal of die belastingsisteem goed of sleg is, en hoe doeltreffend die sisteem se doelwitte

bereik word. Die ses basiese belastingbeginsels kan soos volg geillustreer word (Institute on

Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf):

TAX105 Belasting


Figuur 1.4: Belastingbeginsels


1.7.1 Ekwiteit – regverdige belasting

Die Inkomsbelastingwet behoort van elkeen te vereis om sy regmatige deel aan belasting te

betaal. Individue word byvoorbeeld volgens die hoeveelheid inkomste wat elkeen verdien in

afsonderlike glyskale ingedeel en dan dienooreenkomstig belas. ŉ Persoon wat

byvoorbeeld R100 000 ŉ jaar verdien, gaan nie teen dieselfde koers belas word as ŉ

persoon wat R400 000 ŉ jaar verdien nie, alhoewel elkeen van hierdie individue tog ŉ

belastingaanspreeklikheid sal hê.

Met ander woorde die Inkomsbelastingwet van ŉ land moet regverdig wees ten opsigte van

die heffing van belasting (M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-

good-tax-law.html).

1.7.2 Toereikendheid en deursigtigheid

ŉ Goeie belastingwet is stabiel en buigsaam. ŉ Goeie belastingwet stel die belastingbetaler

in staat om presies te weet wat die reëls is wat van toepassing wanneer hy/sy

belastingpligtigheid moet bepaal om sodoende belastingbeplanning te doen (M. Wolfe, 2010.

http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.htm).

Die beginsels

van belasting

1. Ekwiteit

2. Toereikend-heid

3. Eenvoud

4. Uitvoerbaar-heid

5. Neutraliteit

6. Balans

TAX105 Belasting


1.7.3 Eenvoud

Eenvoud is belangrik vir die bereiking van ŉ regering se belastingdoelwitte. ŉ Komplekse

belastingsisteem is moeilik om te verstaan en kan tot gevolg hê dat die regering minder

belasting invorder, omdat die belastingbetaler nie weet wat van hulle verwag word nie.

(Institute on Taxation and Economic Policy, 2008.

http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf)

1.7.4 Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid)

Alvorens ŉ belastingsisteem kan werk, moet dit uitvoerbaar wees. Die regering kan soveel

belastings hef as wat hy wil, maar indien dit nie afgedwing kan word, met ander woorde

ingevorder kan word nie, beteken dit niks. Die regering sal dan nie sy belastingdoelwitte

bereik nie (M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-

law.html).

1.7.5 Neutraliteit

Neutraliteit dui daarop dat ŉ belastingsisteem nie moet inmeng met ŉ land se ekonomiese

besluite nie. Met ander woorde die belastingsisteem moet neutraal staan ten opsigte van die

ekonomie van ŉ land (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008.

http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf).

1.7.6 Balans

Daar moet ŉ balans gehandhaaf word tussen die verskillende soorte belastings wat in ŉ land

gehef word. Dit beteken dat ŉ regering nie te veel moet staat maak op een soort belasting

nie, aangesien ekonomiese gebeure die tipe belasting direk kan beïnvloed, wat sal beteken

dat die regering se hoofbron van inkomste direk geraak kan word (Institute on Taxation and

Economic Policy, 2008. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf).

1.8 Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming

Dit is belangrik om belasting in ag te neem wanneer ŉ sakeonderneming se projeksies en

beplanning gedoen word. Wanneer belasting nie ingereken word by die begrotings en

vooruitskattings van ŉ sakeonderneming nie, kan dit lei tot ŉ afname in die winsgewendheid

van die onderneming, aangesien belasting, wanneer nie daarvoor begroot is nie, ŉ redelik

hap uit ŉ onderneming se winste kan neem (R. Kimmons, 2010.

http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html).

TAX105 Belasting


Wanneer daar beplanning gedoen word ten opsigte van watter ondernemingsvorm om te

kies, is dit belangrik om die belastingeffek van elk te evalueer, aangesien elke

ondernemingsvorm verskillende reëls het ten opsigte van belasting.

1.8.1 Belasting- en sakestrategie

Belasting- en sakestrategie is belangrik vir die suksesvolle bestuur van ŉ sakeonderneming

ten einde die belastingverpligting van ŉ sakeonderneming tot ŉ minimum te beperk. Die

hersiening van ŉ sakeonderneming se belasting en sakestrategie moet gereeld gedurende

die jaar hersien word, om sodoende te verseker dat die wysigings in die belastingwetgewing

bygewerk is.

Belasting- en sakestrategie kan gedefinieer word as ŉ interdisiplinêre veld van studie waar

die uitwerking van belasting op die sakestrategie van ŉ sakeonderneming in ag geneem

word, asook hoe die sakestrategie gewysig kan word om te verseker dat die

belastingverpligting van die onderneming nie ŉ negatiewe uitwerking sal hê op die

produktiwiteit van die onderneming nie. Dus moet belastingbeplanning op ŉ doeltreffende

wyse gedoen word, sodat die onderneming se doelwitte ten opsigte van uitbreiding, winste

en groei nie in die gedrang kom nie.

1.8.2 Belastingbeplanning

Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese ontleding van die verskeie

belastingopsies beskikbaar, wat aangewend kan word om die onderneming se

belastingverpligting tot ŉ minimum te beperk, deur gebruik te maak van toelae, aftrekkings,

uitsluitings en vrystellings.

Die minimalisering van ŉ sakeonderneming se belastingverpligting dra daartoe by dat meer

kontant beskikbaar is vir uitbreidings en om die onderneming op ŉ winsgewende wyse te

bedryf.

Die doel van belastingbeplanning is dus om die finansiële sake van die onderneming op so ŉ

wyse te bestuur dat die belastingverpligting tot ŉ minimum beperk word. Daar is drie

basiese maniere om die belastingverpligting tot ŉ minimum te beperk, naamlik:

• Verminder die belasbare inkomste

• Vermeerder die aftrekkings

• Maak gebruik van belastingkrediete (toelae)

(W. Perez, 2011. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm)

TAX105 Belasting


(Bron: http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easy-

steps-6a)

1.9 Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing

Die nie-nakoming van belastingwetgewing kan ernstige gevolge vir beide individue as

sakeondernemings hê deurdat hoë rentes en boetes gehef kan word of selfs tronkstraf

opgelê word.

Daar is twee tipe aksies ter sprake, nl. belastingvermyding en belastingontduiking:

• Belastingvermyding is die wettige minimalisering van ŉ sakeonderneming se

belastingpligtigheid deur gebruik te maak van finansiële beplanning, tegnieke en

skuiwergate in die belastingwet. Skuiwergate in die belastingwetgewing word dus tot

voordeel van die onderneming benut ten einde minder belasting te betaal

(PoliticsDictionary, 2011. http://www.politicsdictionary.com/definition/tax-

avoidance.html).

• Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige wyse waarop belasting

vermy word, waar belastingopgawes nie ingedien word nie of in die geval van

onakkurate openbaarmaking van inkomste. Belastingontduiking verskil van

belastingvermyding deurdat laasgenoemde die wettige wyse is om die belasting

aanspreeklikheid tot ŉ minimum te beperk. Belastingontduiking, daarenteen is ŉ

onwettige manier om belasting aanspreeklikheid te vermy (Investorwords, 2011.

http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html).

TAX105 Belasting


Die volgende uittreksel uit ŉ artikel is ŉ voorbeeld van die gevolge van ŉ vorm van

belastingontduiking.

Voorbeeld 1.5

“Pretoria – ŉ Vrystaatse boer is gevonnis tot 18 maande in die tronk vir die versuim om

belasting te betaal aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID)

In ŉ verklaring van die SAID, is Michael George Burgess van Tweespruit gevonnis na die

versuim om BTW (Belasting op Toegevoegde Waarde) aan die SAID oor te betaal. Die

SAID het Burgess aanvanklik beboet met R910 000 of om tronkstraf uit te dien.

By die 2007-vonnisoplegging het die 49-jarige, wat ŉ vennoot in ŉ groot varkplaas was

en verantwoordelik was vir ongeveer 10 persent van alle geslagte varke in die provinsie,

skuldig gepleit op 13 aanklagte van die oortreding van die Wet op BTW ingevolge ŉ

pleitooreenkoms bereik met die staat.

Volgens die verteenwoordiger van die Inkomstediens het die 49 jarige 13 BTW vorms

ingedien, sonder om enige betalings te maak.”

(Bron: allAfrica.com, 2010. http://allafrica.com/stories/201007280982.html)


Kyk na die volgende aktiwiteite en dui aan of dit belastingvermyding of belastingontduiking

is. Verskaf telkens ŉ rede vir jou antwoord.

1. Die byhou van bedryfsuitgawes.

2. Ignoreer die inkomste verdien ten opsigte van tuinwerk, met ander woorde die

inkomste word nie op die opgawe verklaar nie.

3. Die rente verdien ten opsigte van ŉ spaarrekening word nie op die jaarlikse

belastingopgawe verklaar nie.

4. Die byhou van ŉ lys met al die donasies gemaak aan ŉ spesifieke

liefdadigheidsorganisasie.

TAX105 Belasting


5. Die nie-verklaring van fooitjies gemaak uit kelnerwerk.

(Bron: Aangepas uit Internal Revenue Service, 2011.

http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp)

1.9.1 Boetes wat gehef kan word

Die belastingpligtige kan ŉ vaste boete opgehef word wanneer daar nie aan die volgende

belastingverpligtinge soos bepaal deur die Inkomstebelastingwet, voldoen word nie:

• Om te registreer as ŉ belastingbetaler.

• Versuim om die Kommissaris in kennis te stel ten opsigte van die verandering van ŉ

adres of ander besonderhede.

• Versuim om ŉ aanslag in te dien met die nodige stawende dokumentasie.

• Die versuim van ŉ maatskappy om ŉ rekeningkundige beampte aan te stel.

• Versuim om die nodige stawende dokumentasie te verskaf.

• Versuim deur ŉ voorlopige belastingbetaler om sy/haar geskatte inkomste in te dien.

Die boete wat deur die SAID gehef kan word, word gebaseer op die volgende tabel:

Item Aangeslane verlies of belasbare inkomste Boete

(i) Aangeslane verlies R250

(ii) R0 - R250 000 R250

(iii) R250 001 - R500 000 R500

(iv) R500 001 - R1 000 000 R1 000

(v) R1 000 001 - R5 000 000 R2 000

(vi) R5 000 001 - R10 000 000 R4 000

TAX105 Belasting


(vii) R10 000 001 - R50 000 000 R8 000

(viii) Above R50 000 000 R16 000

(K. Govender, 2011.


n=Detail)

Gevallestudie 1.1

Die gebruik van liefdadigheidsorganisasies om belasting te vermy

A family in the North England owned a number of businesses. The family members were

all very closely knit and each member of the family played a significant role in the running

of the businesses.

The businesses whilst successful were also being used for criminal purposes ranging

from the suppression of stock and takings to evade taxes, as well as the payment of

undeclared tax free wages to employees, all working off record.

The family, very early on in the frauds, also established a charity that was said to operate

for the benefit of the wider Islamic community. The charity was controlled by the family

members, as trustees and they submitted accounts to the UK Charity Commissioners

showing receipts of less than £10 000. The family members however were using the

Charity as a cover to launder the proceeds of their tax evasion.

HMRC were alerted through intelligence that the charity was being used by the family for

uncharitable purposes i.e. to fund their own expensive lifestyles. The Investigation into the

various bank accounts in the charity name and managed by the family members showed

that in excess of £2.5 million had been deposited. All funded through undisclosed income

of the businesses directly diverted in the banks. Several of the bank accounts were held

offshore in the charity name.

The cash diversion had been effected simply by the business operating two or more cash

tills within the business whilst only declaring the income from one. A search and seizure

operation was mounted by investigators from HMRC and significant records were seized

leading to the offshore structures. The search also established that some businesses had

been franchised and the franchisees were operating the same diversion scheme –

TAX105 Belasting


suspected to have been introduced to them by the franchisors (the family). The Patriarch

was aged and unfit to charge. However the other family members were each charged with

cheating the public revenue and the franchisees were also charged with conspiracy to

cheat the public revenue. A further person who assisted with the preparation of the books

was also charged. A confiscation of some £5 million plus £500 000 in costs has been

agreed in respect of the family. The others prosecuted are also subject to a confiscation

in excess of £1 million.

(Bron: OECD, 2009. http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf)

Beantwoord nou die volgende vrae na aanleiding van bogenoemde gevallestudie.

Vrae:

1. Die liefdadigheidsorganisasies is hoofsaaklik gestig om die opbrengste van die

onderskeie sakeondernemings te verdoesel. Is hierdie ŉ voorbeeld van

belastingvermyding of belastingontduiking?

2. Identifiseer nog ŉ voorbeeld van belastingontduiking in bogemelde gevallestudie.

3. Op watter ander wyse kon die onderneming die liefdadigheidsorganisasie en

donasies aan hierdie organisasie gebruik het om steeds ŉ belastingvoordeel aan

die onderneming te bied? Dink hier aan donasies wat deur die maatskappy

gemaak kon word.

1.10 Samevatting

Die regering van ŉ land benodig fondse om die nodige dienste aan die inwoners van die

land te lewer. Vir ŉ regering om hierdie dienste te lewer word ŉ aansienlike hoeveelheid

fondse benodig. Hierdie fondse word verkry deur die heffing van belastings op die inkomste

verdien deur die onderskeie belastingpligtiges.

Die SAID hef die volgende belasting om sodoende voldoende fondse te bekom vir die

lewering van dienste:

• Kapitaalwinsbelasting (KWB)


• Boedelbelasting

TAX105 Belasting



• Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF)



Belastingbeplanning is ŉ belangrike aspek ten opsigte van die bestuur van ŉ

sakeonderneming, veral aangesien die betaling van belasting ŉ wesenlike uitwerking kan hê

op die winsgewendheid van ŉ onderneming

Die nie-nakoming van die belastingwet kan lei tot die heffing van hoë rentes en boetes deur

die SAID, en in uiterse gevalle kan die nie-nakoming van die wetgewing lei tot tronkstraf.

(Bron: Von Haefen Financial Management, 2009.

http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9)

1.11 Selfevaluering

Aktiwiteit 1




Individue en spesial trusts


0 - 150 000 18% van belasbare inkomste

TAX105 Belasting


150 001 - 235 000 27 000 + 25% van belasbare inkomste bo 150 000




580 001 en hoër 168 250 + 40% van belasbare inkomste bo 580 000


Belastingkortings


Sekondêre korting (Persone 65 en ouer) R 6 012


1. Mnr H het ŉ belasbare inkomste van R150 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie

2012. Mnr H is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om sy belasting

betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012.

2. Mev S het ŉ belasbare inkomste van R400 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie

2012. Mev S is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om haar

belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012.

3. Wat sal Mev S se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud was?

4. ABC Bpk verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank


verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk skuldig? Wat kan gebeur?

5. Mev K verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ŉ beslote


betaal teen ŉ laer belastingkoers as ŉ individu. Waaronder sal jy Mev K se


TAX105 Belasting


StudStudStudStudieieieie----eenheid 2eenheid 2eenheid 2eenheid 2:::: Direkte belasting op Direkte belasting op Direkte belasting op Direkte belasting op mmmmaatskappyaatskappyaatskappyaatskappy----inkomste en inkomste en inkomste en inkomste en ----winste winste winste winste


Kennis en begrip



• Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting

• Onderskeid tussen rekeningkundige en belasbare winste

• Berekening van die belastingbasis

• Aangeslane belastingverliese

• Inkomstebelastingkonsolidasie

Vaardighede


• Te onderskei tussen die verskillende tipes direkte belastings betaalbaar op

maatskappy-inkomste en -winste.

• Te onderskei tussen rekeningkundige winste (wins voor belasting) en belasbare

winste.

• Die belastingbasis te bereken afhangende van die aard van die inkomste.

• Die reëls en regulasies ten opsigte van die benutting van ŉ aangeslane

belastingverlies te verduidelik.

• Die konsep van inkomstebelastingkonsolidasie toe te pas.

TAX105 Belasting




base

• BusinessDictionary. 2011. Direct Tax.




• D. Barnes. 2011. Permanent Differences.


taxes.html

• G. Akrani. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyan-



• http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm



• Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation.


• SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612

• Stiglingh. M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swart, R.D., &

Jordaan, K. 2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. LexisNexis : Suid-

Afrika. 1160p.

• Suid-Afrikaanse Inkomste Diens. 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=208

TAX105 Belasting





Direkte belasting Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of

rykdom van individue en maatskappye.

Indirekte belasting Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit,

maar die betaling van die belasting word deur ŉ ander entiteit

gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word van een

individu na ŉ ander verskuif of van een maatskappy na ŉ ander.

Rekeningkundige

winste – wins voor

belasting

Rekeningkundige winste is bloot die verskil tussen ŉ onderneming

se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes.

Belasbare winste Voordat ŉ maatskappybelasting oorbetaal, moet die belasbare

wins van die maatskappy bereken word. Belasting word net gehef

op die maatskappy se belasbare winste (inkomste).

Permanente

verskille

ŉ Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige

wins voor belasting, en die belasbare inkomste vir

belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde

van ŉ bate/las in die finansiële state van die maatskappy en die

belastingbasis van so ŉ bate/las.

Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander

woorde permanente verskille ontstaan as gevolg van

transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van ŉ

land, nie ŉ effek het op die belasbare inkomste, of

belastingverpligting van ŉ maatskappy nie. ŉ Voorbeeld van ŉ

permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie

onderhewig is aan belasting nie. In die finansiële state is die

inkomste voor belasting meer as die belasbare inkomste volgens

die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die toekoms

teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die

daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ŉ permanente

TAX105 Belasting


verskil.

Tydelike verskille Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille

tussen Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/

Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International

Financial Reporting Standard – IFRS) en die belastingwetgewing

van ŉ land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en

openbaar gemaak word in die finansiële state van ŉ maatskappy,

sal nie noodwendig in die belastingopgawe van ŉ maatskappy

erken en openbaar gemaak word nie.

Uitgestelde

belasting

Uitgestelde belasting ontstaan as gevolg van tydelik verskille.

Uitgestelde belasting ontstaan wanneer daar dus ŉ tydelike verskil

is tussen die waarde van ŉ bate/las vir belastingdoeleindes en die

waarde van die bate/las vir verslagdoeningsdoeleindes

(rekeningkundig). Die berekening van uitgestelde belasting is ook

onderhewig aan die veronderstelling dat die toekomstige winste

van ŉ maatskappy voldoende sal wees om hierdie uitgestelde

belasting te kan verreken.

Belastingbasis ŉ Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ŉ

belastingaanspreeklikheid gebaseer is. Byvoorbeeld, die

belasbare inkomste van ŉ maatskappy is die belastingbasis vir

inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die

belastingbasis is vir eiendomsbelasting.

Aangeslane verlies ŉ Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van

belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos

bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID).

Inkomstebelasting-

konsolidasie

Inkomstebelastingkonsolidasie word in die

Inkomstebelastingwetgewing omskryf as die situasie waar ŉ houer

maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale as een entiteit

hanteer word vir belastingdoeleindes.

TAX105 Belasting


2.4 Inleiding

Suid-Afrika se belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van

Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (onderhewig aan sekere uitsluitings),

ongeag waar die inkomste verdien is.

Die belasting wat deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) gehef word, kan

opgedeel word in direkte belasting en indirekte belasting.

Dit is ook belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend

as wins voor belasting en belasbare winste.


bepalings van Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/ Internasionale

Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS),

terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak van die bepalings van die

Inkomstebelastingwetgewing van ŉ land. Die doelwitte van GAAP/IFRS is nie altyd

dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ŉ land nie, aangesien hierdie wetgewings

verskillende doelwitte nastreef.


tussen die maatskappy se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes. Die wins wat dus deur die

maatskappy gemaak word, is bloot die verskil tussen die bedryfsinkomstes en die

bedryfsuitgawes van die maatskappy, maar dit is nie ŉ goeie maatstaf om die maatskappy

se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins van ŉ maatskappy is ŉ goeie

aanduiding van ŉ maatskappy se kontantvloei.




inkomste van ŉ onderneming.






waar ŉ houer maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale, as een entiteit hanteer word

TAX105 Belasting


vir belastingdoeleindes. Dit beteken dat die houer maatskappy verantwoordelik is vir die

groep se belastingverpligting, asook die indien van die groep se belastingopgawes.



nie voorsiening vir ŉ formele inkomstebelasting konsolidasiesisteem, soos in die geval van

die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie.

2.5 Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting

Die belasting wat deur die regering gehef word kan opgedeel word in direkte en indirekte

belasting (verwys ook weer na Par. 1.5.1 in Studie-eenheid 1 vir ŉ volledige bespreking

van die onderskeie belastings):

2.5.1 Direkte belasting

Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of rykdom van individue en

maatskappye. Die belasting aanspreeklikheid berus totaal op die belastingpligtige en die

aanspreeklikheid kan nie van een entiteit na ŉ ander oorgedra word nie (BusinessDictionary.

2011. http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html). Direkte belasting word

dus gehef op die verdienste van ŉ maatskappy of individu en direk aan die

belastingowerhede (SAID) betaal.

Die direkte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is:





• Boedelbelasting

2.5.2 Indirekte belasting

Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit, maar die betaling van die

belasting word deur ŉ ander entiteit gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word

van een individu na ŉ ander verskuif of van een maatskappy na ŉ ander oorgedra. ŉ Goeie

voorbeeld van indirekte belasting is BTW, aangesien die belasting gehef word op die

verkope van ŉ maatskappy, terwyl die belasting eintlik betaal word deur die kliënte van die

maatskappy (Financial Dictionary. 2011. http://financial-

dictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax).

TAX105 Belasting


Die indirekte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is:


• Sekuriteitsbelasting op Oordrag

• Oordragskostes


Grafies lyk dit soos volg:

Figuur 2.1: Direkte en indirekte belasting


2.5.3 Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipe maatskappye

Die belasting word bereken deur die toepassing van ŉ voorafbepaalde belastingkoers op die

belasbare inkomste van ŉ individu of maatskappy. Daar word ŉ onderskeid getref tussen

individue en sakeondernemings soos maatskappye en beslote korporasies.

Die volgende koerse is van toepassing op die verskillende tipes sakeondernemings in

Suid-Afrika soos aangedui in die tabel:

Tipe maatskappy Belastingkoers

Maatskappye en Beslote Korporasies 28%

Kleinsake ondernemings: 1 April 2010 – 31 Maart 2011:






•Boedelbelasting

Direkte belasting


• Sekuriteitsbelasting

• Oordagskoste

• Doeane en Aksynsbelasting

Indirekte Belasting

TAX105 Belasting


Belasbare inkomste tussen R57 000 tot en

met R300 000

10% van die bedrag wat R57 000 oorskry.


R300 000 oorskry

Kleinsake ondernemings: 1 April 2011 – 31 Maart 2012:


Belasbare inkomste tussen R59 751 tot en

met R300 000

10% van die bedrag wat R59 750 oorskry


R300 000 oorskry

Openbare weldaadsorganisasies &

Ontspanningsklubs

28%

Persoonlike Diensverskaffers

Maatskappye/Beslote Korporasies

33%

Plaaslike tak van ŉ buitelandse

maatskappy

33%

Passiewe Houermaatskappye:

Dividende ontvang 10%

Ander inkomste 40%

TAX105 Belasting


Mikro-besighede (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie

2011:

R0 – R100 000 0%



R300 000 oorskry


R500 000 oorskry


R750 000 oorskry

Mikro-besighede (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie

2012:

R0 – R150 000 0%



R300 000 oorskry


R500 000 oorskry


R750 000 oorskry

(Bron: South African Institute of Professional Accountants, 2011:8)

TAX105 Belasting


2.5.4 Voordele en nadele van direkte belasting

Die voor- en nadele kan soos volg opgesom word:

Voordele van direkte belasting Nadele van direkte belasting

1. Ekwiteit: Daar is sosiale geregtigheid.

Persone met ŉ swakker finansiële

posisie word teen ŉ laer koers belas as

individue met ŉ sterk finansiële posisie.

Byvoorbeeld ŉ persoon met ŉ


jaar gaan nie teen dieselfde koers

belas word as die persoon met ŉ


jaar nie; tog sal beide belasting betaal.

1. Belastingontduiking: Dit is makliker

vir ŉ individu of maatskappy om direkte

belasting te ontduik, aangesien daar

besluit kan word om sommige

wesenlike inligting van die

belastingowerhede te weerhou

wanneer die belastingopgawes ingevul

word.

2. Sekerheid : Die belastingpligtige kan

met sekerheid vooraf bepaal hoeveel

sy belastingaanspreeklikheid gaan

beloop, aangesien belastingkoerse

reeds vooraf deur die

belastingowerhede vasgestel word.

2. Onregverdig: Daar is nie ŉ definitiewe

wyse of grondslag waarop die

belastingowerhede die belastingkoerse

vasstel nie, daarom kan direkte

belasting soms onregverdig wees.

3. Relatief elasties (buigbaar): Soos

wat die inkomste en rykdom van

individue en maatskappye toeneem, sal

die belasting wat betaal moet word ook

toeneem.

Die buigbaarheid van direkte belasting

beteken ook dat die inkomste wat deur

ŉ regering ontvang word verhoog kan

word deur die onderskeie

belastingkoerse te verhoog. Met ander

3. Ongerieflik: Dit kan soms ongerieflik

wees om direkte belasting vir ŉ

maatskappy of individu te bereken,

aangesien daar heelwat reëls en

regulasies is waaraan voldoen moet

word.

TAX105 Belasting


woorde ŉ toename in die

belastingkoerse van ŉ land sal die

belasting wat ontvang word deur die

staat ook verhoog.

Die laagste koers waarteen individue

tans belas word, is 18% en die hoogste

koers is 40%. Indien die SAID die koers

waarteen elke belastingbetaler belas

word, verhoog in die onderskeie

belastingskale, sal meer gelde

ingevorder word.

Die SAID kan ook die

belastingdrempels verlaag , met ander

woorde sekere individue wat voorheen

nie ŉ belastingaanspreeklikheid gehad

het nie, sal nou belasting moet betaal –

hierdeur word ook meer belasting

ingevorder.

Indien die koers waarteen ŉ

maatskappy belasting betaal, verhoog

word na byvoorbeeld 30% teenoor die

huidige 28%, gaan die SAID ook meer

belasting kan invorder.

4. Skep openbare bewustheid:

Aangesien direkte belasting direk gehef

word op die verdienste van

maatskappye en individue, stel mense

meer belang in hoe en waarop die

regering hierdie geld spandeer. Mense

is ook meer bewus van hul regte en

verantwoordelikheid ten opsigte van

belasting.

4. Beperktheid: Direkte belasting dek nie

so ŉ breë spektrum van individue en

maatskappye nie, met die gevolg dat

die regering moontlik ŉ tekort aan

fondse kan ondervind waarmee sekere

noodsaaklike dienste aan die land

gelewer moet word.

TAX105 Belasting


5. Ekonomies: Dit is nie moeilik vir die

staat om direkte belasting in te vorder

nie en daarom is dit baie ekonomies –

die staat het nie nodig om baie geld te

spandeer om belasting in te vorder nie.

5. Kapitaalvormingstrategieë: Direkte

belasting beïnvloed

kapitaalvormingstrategieë, aangesien

direkte belasting wat gehef word die

spaar en beleggingsvermoëns van

individue en maatskappye direk raak.

Die verdienste van ŉ individu word

verminder deur belasting en dus

sy/haar vermoë om te spaar en selfs

verdere beleggings te maak.

Verminderde beleggings beïnvloed die

kapitale formasie van ŉ land.

6. Anti-inflasionêr: Direkte belasting

help ŉ land om sy inflasiekoers in toom

te hou. Byvoorbeeld, indien ŉ staat sy

belastingkoerse verhoog, sal die

verbruikersvraag afneem en so ook die

inflasiekoers.

6. Bereidwilligheid: Direkte belasting het

ŉ invloed op die bereidwilligheid en

vermoë om te kan werk, aangesien ŉ

hoë belastingaanspreeklikheid ŉ

negatiewe uitwerking kan hê op die

gemoedere van individue en die

bestuur van maatskappye.

(Bron: G. Akrani. 2010. http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-

and.html)

(Bron: http://www.apfn.org/apfn/tax.htm)

TAX105 Belasting


Die aanspreeklikheid van direkte belasting kan nie verskuif word van een maatskappy na ŉ

ander nie. Die probleme wat somtyds ondervind word ten opsigte van die invordering van

direkte belasting kan toegeskryf word aan administratiewe probleme en ondoeltreffendheid

in die regering van ŉ land.

Direkte belasting is steeds ŉ groot bron van inkomste vir die regering, en ŉ belangrike aspek

van enige moderne finansiële stelsel.

2.6 Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste

Dit is belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend as

wins voor belasting en belasbare winste.

2.6.1 Rekeningkundige winste – wins voor belasting


tussen ŉ maatskappy se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes (Buzzle.com. 2011.

http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html).


bepalings van GAAP/IFRS, terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak

van die bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van die land. Die doelwitte van

GAAP/IFRS is nie altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ŉ land nie,

aangesien elkeen van hierdie wetgewings verskillende doelwitte nastreef.

2.6.2 Belasbare winste (inkomste)

Alvorens ŉ maatskappy kan weet hoeveel belasting oorbetaal moet word, is dit nodig om die

belasbare wins van die maatskappy te bereken. Belasting word net gehef op die

maatskappy se belasbare winste (inkomste).

Die wins wat dus deur die maatskappy gemaak word, is bloot die verskil tussen die

bedryfsinkomstes en die bedryfsuitgawes van die maatskappy, maar dit is nie ŉ goeie

maatstaf om die maatskappy se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins

van ŉ maatskappy is ŉ goeie aanduiding van ŉ maatskappy se kontantvloei.

TAX105 Belasting


Voorbeeld 2.1

Die belasbare winste van ŉ maatskappy kan soos volg bereken word:

1. Neem die wins voor belasting.

Tel terug:

o Depresiasie uitgawe volgens die finansiële state

Trek af:

o Die toelaatbare kapitaaltoelae

o Toelaatbare aftrekkings deur die SAID, byvoorbeeld ŉ aangeslane verlies

Tel by:

o Ander belasbare inkomstes soos kapitaalwins

2. Neem die bedrag wat oorbly, vermenigvuldig dit met die belastingkoers van

toepassing om die belasbare inkomste te kry.

3. Minus enige belasting wat reeds gedurende die jaar betaal is. Dit sal enige

voorlopige belastingbetalings wees, of in die geval van individue, die totale bedrag

LBS wat deur die werkgewer van ŉ salaris afgetrek is en aan die Ontvanger van

Inkomste oorbetaal is.

(Business Link. 2011.

http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082175087&r.i=1082175258&

r.l1=1073858805&r.l2=1085541869&r.l3=1082156148&r.s=sc&r.t=RESOURCES&type=R

ESOURCES)

2.6.3 Die gevolge van die verskille tussen ŉ rekeningkundige wins en ŉ belasbare

wins




inkomste van ŉ onderneming. Hierdie verskille gee aanleiding tot die verskil tussen die

belasting betaalbaar (volgens die belastingaanslag) en die belastinguitgawe (volgens die

Inkomstestaat).

TAX105 Belasting


Hierdie verskille wat ontstaan tussen ŉ maatskappy se rekeningkundige wins en sy

belasbare wins kan in twee kategorieë verdeel word:

2.6.3.1 Permanente verskil

ŉ Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige wins voor belasting, en die

belasbare inkomste vir belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde

van ŉ bate/las in die finansiële state van die maatskappy en die belastingbasis van so ŉ

bate/las.

Permanente verskille ontstaan wanneer die inkomstes of uitgawes op die finansiële state

van ŉ maatskappy nooit belasbaar of aftrekbaar is op die belastingopgawe van ŉ

maatskappy nie, of waar inkomstes of uitgawes erken word op die belastingopgawe, maar

nooit aangeteken word in die finansiële state van ŉ maatskappy nie. In teenstelling met

tydelike verskille wat naderhand omkeer en uitbalanseer tussen die belastingopgawe en die

finansiële state van ŉ maatskappy, sal permanente verskille nooit uitbalanseer en omkeer

nie.

Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander woorde permanente

verskille ontstaan as gevolg van transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing

van ŉ land, nie ŉ effek het op die belasbare inkomste, of belastingverpligting van ŉ

maatskappy nie. ŉ Voorbeeld van ŉ permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste

wat nie onderhewig is aan belasting nie. In die finansiële state is die inkomste voor

belasting meer as die belasbare inkomste volgens die belastingopgawe – hierdie verskil

gaan nie in die toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die

daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ŉ permanente verskil.

Nie-belasbare inkomstes en nie-aftrekbare uitgawes word nie ingesluit by die berekening

van belasbare inkomste vir belastingopgawe doeleindes nie, maar word wel ingesluit by die

berekening van finansiële inkomste in die Inkomstestaat (D. Barnes. 2011.

http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-taxes.html).

2.6.3.2 Tydelike verskil

Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille tussen Algemeen

Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/ Internasionale Finansiële

Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS) en die

belastingwetgewing van ŉ land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en openbaar

TAX105 Belasting


gemaak word in die finansiële state van ŉ maatskappy, sal nie noodwendig in die

belastingopgawe van ŉ maatskappy erken en openbaar gemaak word nie.

Daar word gebruik gemaak van die term tydelike verskille, aangesien die verskille slegs

tydelik nie-rapporteerbaar is op die belastingopgawe, maar dit sal waarskynlik in die

toekoms rapporteerbaar word (D. Barnes. 2011.

http://www.ehow.com/how_4451062_calculate-temporary-differences-business-taxes.html).

Tydelike verskille ontstaan sodra ŉ bedrag by die inkomste ingesluit word, of in aanmerking

kom op ŉ vinniger basis vir rekeningkundige doeleindes, as vir belasting doeleindes of

omgekeerd. Dit gebeur waar ŉ maatskappy byvoorbeeld ŉ bate depresieer op die

reguitlynmetode, terwyl die SAID ŉ slytasiekoers toestaan wat verskil van die metode wat

deur die maatskappy gebruik word.

Tydelike verskille kan verder verdeel word in uitgestelde belasting bate en uitgestelde

belastinglas:

• Uitgestelde belastingbate (UBB)

Uitgestelde belasting ontstaan as gevolg van tydelik verskille wanneer daar ŉ

oorbetaling van belasting plaasvind vir ŉ bepaalde finansiële periode. Hierdie tydelike

verskil ontstaan gewoonlik as ŉ resultaat van die wyse waarop ŉ maatskappy sy

bates depresieer.

Uitgestelde belasting is ŉ balansstaatitem wat gebruik word om belasting te laat

toeval in die regte rekeningkundige periodes, omdat daar verskillende

belastingimplikasies is ten opsigte van tydelike verskille. ŉ UBB is dikwels ŉ

aangeslane verlies wat oorgedra word, en afgespeel word teenoor die winste van ŉ

maatskappy. Die UBB word getoon in die Balansstaat van ŉ maatskappy. So kan

UBB gebruik word om die belastingaanspreeklikheid van ŉ maatskappy te verminder.

Behalwe normale belasting wat jaarliks aan die belastingowerhede van ŉ land

oorbetaal moet word, moet ook voorsiening gemaak word vir uitgestelde belasting.

Uitgestelde belasting verteenwoordig belasting wat in toekomstige periodes betaal of

gespaar sal word, sodra die drabedrag van bates/laste verhaal of vereffen word.

• Uitgestelde belastinglas (UBL)

TAX105 Belasting


ŉ Uitgestelde belastinglas ontstaan sodra daar ŉ onderbetaling van belasting

plaasvind vir ŉ sekere finansiële periode. Dit gebeur gewoonlik indien daar ŉ verskil

is tussen die wyse waarop ŉ maatskappy verslag doen oor ŉ bate in die finansiële

state teenoor die wyse waarop die maatskappy verslag doen op ŉ belastingbasis (G.

Pietersz. 2011. http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/).

ŉ UBL is ŉ belastingaaspreeklikheid wat deur ŉ maatskappy verskuldig is, maar nie

dadelik betaal gaan word nie – die maatskappy sal wel die belastingverpligting in die

toekoms moet betaal. ŉ UBL ontstaan as gevolg van ŉ verskil in die maatskappy se

Balansstaat, toeskryfbaar aan die verskille tussen die rekeningkundige beginsels wat

toegepas is in die optrek van die finansiële state en die belastingwetgewing van ŉ

land. As gevolg hiervan sal daar soms verskille wees in ŉ maatskappy se belasbare

inkomste en die wins voor belasting wat dan aanleiding gee tot ŉ UBL.

Opgesom lyk dit soos volg:

UITGESTELDE BELASTINGBATE (UBB) :

Bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms (Aftrekbare tydelike verskille)

UITGESTELDE BELASTINGLAS (UBL):

Bedrag betaalbaar vir belasting in die toekoms (Belasbare tydelike verskille)

Bate

Drabedrag (DB) van ŉ bate > Belastingbasis (BB) van ŉ bate = UBL

Drabedrag (DB) van ŉ bate < Belastingbasis (BB) van ŉ bate = UBB

Las

Drabedrag (DB) van ŉ las > Belastingbasis (BB) van ŉ las = UBB

Drabedrag (DB) van ŉ las < Belastingbasis (BB) van ŉ las = UBL

Voorbeeld 2.2

TAX105 Belasting


Belasbare tydelike verskil voortspruitend uit bate

Op 1 Maart 20x11 het ABC Bpk nuwe masjinerie aangekoop ten bedrae van R120 000.





Drabedrag R96 000


Belastingkoers 28%

Tydelike verskil: R96 000 – R72 000 = R24 000

Die uitgestelde belastingaanspreeklikheid: R24 000 * 28% = R6 720


belasbare ekonomiese voordele wat in die toekoms na die maatskappy sal vloei as gevolg

van die masjinerie.

Die DB > BB, dus ŉ belasbare tydelike verskil, want die uitgestelde belasting is van

toepassing op ŉ bate, met ander woorde ŉ UBL. Die tydelike verskil sal belasbare bedrae

tot gevolg hê met die bepaling van toekomstige belasbare winste aangesien die geagte

toekomstige belasbare voordele uit die bate (R96 000), die toekomstige

belastingaftrekking van R72 000 oorskry.

Joernaalinskrywing

DT KT



(Teboekstelling van die Uitgestelde belastingaanspreeklikheid)


Voorbeeld 2.3

TAX105 Belasting


Aftrekbare tydelike verskil voortspruitend uit ŉ bate

Op 1 Maart 20x11 het ABC Bpk nuwe masjinerie aangekoop ten bedrae van R120 000.





Drabedrag R96 000


Belastingkoers 28%

Tydelike verskil R105 000 – R96 000 = R9 000

Die Uitgestelde Belastingaanspreeklikheid R9 000 * 28% = R2 520


belasbare ekonomiese voordele wat in die toekoms na die maatskappy sal vloei.

Die DB < BB, dus ŉ aftrekbare tydelike verskil, want die uitgestelde belasting is van

toepassing op ŉ bate. Die tydelike verskil sal aftrekbare bedrae tot gevolg hê met die

bepaling van toekomstige belasbare winste, aangesien die geagte toekomstige belasbare

voordele uit die bate (R96 000), oorskry word deur die toekomstige belastingaftrekking

van R105 000.

Joernaalinskrywing

DT KT



(Teboekstelling van die Uitgestelde belastingbate (UBB))


TAX105 Belasting


Voorbeeld 2.4

Aftrekbare tydelike verskille van toepassing op laste

Die volgende inligting is van toepassing op ABC Bpk:

Verkope R16 000 000

Voorsiening vir oninbare skulde R800 000

Die SAID laat 25% toe as aftrekking ten opsigte van die voorsiening vir oninbare skulde,

met ander woorde R200 000, word as aftrekking toegelaat.


Belastingbasis (BB) R200 000

(Die oorblywende 75% sal geëis kan word sodra die skuld heeltemal afgeskryf word)

Tydelik Verskil R600 000

DB > BB, met ander woorde ŉ uitgestelde belastingbate ontstaan. Onthou ŉ voorsiening

vir oninbare skulde is ŉ las, daarom ontstaan daar ŉ UBB.

Uitgestelde belastingbate R168 000 (R600 000 * 28%)

Dit word aanvaar dat daar voldoende winste in die toekoms beskikbaar sal wees

waarteen hierdie aftrekbare tydelik verskil benut kan word.

Joernaalinskrywing

DT KT



(Teboekstelling van die UBB)


TAX105 Belasting


Voorbeeld 2.5

Sunshine Bpk toon ŉ Rekeningkundige wins van R30 000 op die Inkomstestaat van die

finansiële state, terwyl die maatskappy ŉ belasbare wins van R10 000 toon. Die belasting

is bereken teen ŉ koers van 40%. Die belastinguitgawe op die Inkomstestaat is R12 000,

terwyl die belasting betaalbaar volgens die belastingopgawe ongeveer R4 000 beloop.

Wat sal die joernaalinskrywing wees om hierdie uitgestelde belasting aanspreeklikheid

(las) teboek te stel?

Die joernaalinskrywing sal soos volg lyk:

Dt Kt

Inkomstebelastinguitgawe R12 000

Inkomstebelasting betaalbaar R4 000

Uitgestelde belastinglas R8 000

(Bron: http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm)

(Bron: http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differences-

accounting-for-income-tax/)

TAX105 Belasting


2.7 Die berekening van die belastingbasis

ŉ Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ŉ belastingaanspreeklikheid

gebaseer is. Byvoorbeeld, die belasbare inkomste van ŉ maatskappy is die belastingbasis

vir inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die belastingbasis is vir

eiendomsbelasting (BusinessDictionary. 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html).

Die belastingbasis is die totale belasbare waarde van bates, inkomstes en geraamde

waardes van eiendom binne die belasting jurisdiksie van ŉ regering.

2.7.1 Die belastingbasis van bates en laste

2.7.1.1 Belastingbasis van ŉ bate

ŉ Bate se belastingbasis is die bedrag wat aftrekbaar is vir belastingdoeleindes teen enige

belasbare ekonomiese voordele wat vanuit hierdie bate na die maatskappy sal voortvloei

wanneer die drabedrag van hierdie bate verhaal word (Analystnotes. 2011.

http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=238).

2.7.1.2 Belastingbasis van ŉ las

Die belastingbasis van ŉ las is die drabedrag, minus enige bedrag wat aftrekbaar of

belasbaar is vir belastingdoeleindes ten opsigte van daardie aanspreeklikheid in

toekomstige periodes.

Inkomstes vooruit ontvang en opgelope uitgawes word geklassifiseer as laste. Die

berekening van die belastingbasis en die uitgestelde belasting van toepassing daarop, kan

aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word.

Voorbeeld 2.6

Inkomste vooruit ontvang

ABC Bpk toon die volgende in die Balansstaat soos op 31 Desember 20x11:

Vooruitontvange inkomste R800 000

(Die inkomste is fooie wat vooruit ontvang is vir dienste gelewer)

Belastingkoers 28%

TAX105 Belasting



Belastingbasis (BB) R0 (Inkomste reeds belas by ontvangs, nie belasbaar in

toekomstige periodes nie) (R800 000 – R800 000) – die

volle

R800 000 is nou belasbaar.

LW: Vooruitontvange inkomstes word geklassifiseer as ŉ las. Onthou die Belastingbasis

van ŉ las is die drabedrag minus enige bedrae wat aftrekbaar of belasbaar is vir

belastingdoeleindes in die toekoms. Die SAID bepaal dat alhoewel die R800 000

vooruitontvang is vir dienste wat eers later gelewer gaan word, die R800 000 reeds by

ontvangs, by die maatskappy se belasbare inkomste ingesluit moet word.

Vooruitontvange inkomste – Las

DB > BB, Uitgestelde belastingbate (Aftrekbare tydelike verskil)

Tydelike verskil – R800 000

Uitgestelde belasting – R800 000* 28% = R224 000

LET WEL: Uitgawes is eers aftrekbaar vir belastingdoeleindes, wanneer dit aangegaan

word in die toekoms, ten opsigte van opgelope uitgawes.

Figuur 2.2: Die belastingbasis van bates en laste


Belastingbasis:

Die maatreël waarop die berekening van ŉ belastingaanspreeklikheid

gebaseer is.

Belastingbasis van ŉ bate =

Die bedrag aftrekbaar vir

belastingdoeleindes, teenoor die

belasbare ekonomiese voordele

gegenereer deur die bate.

Belastingbasis van ŉ las =

Drabedrag minus bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms

TAX105 Belasting


Indien die ekonomiese voordele van ŉ bate nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van ŉ

basis gelyk wees aan die drabedrag van daardie bate. Wanneer ŉ maatskappy inkomste

vooruitontvang, sal die belastingbasis vir hierdie las die drabedrag wees minus enige bedrag

wat nie belasbaar sal wees in die toekoms nie (Accounting Tools. 2011.

http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-base).

Die berekening van die belastingbasis van ŉ bate en ŉ las kan aan die hand van die

volgende voorbeeld verduidelik word:

Voorbeeld 2.7

Die belastingbasis van ŉ bate

ŉ Firma se Handelsdebiteure beloop R100 000 vir ŉ betrokke finansiële jaar. Dit het egter

onder die bestuur se aandag gekom dat ongeveer R3 000 van die debiteure nie

invorderbaar is nie. Die rekenmeester stel voor om ŉ voorsiening vir oninbare skulde in

die finansiële state van die firma te toon. Die voorsiening vir oninbare skulde word egter

nie as aftrekking toegelaat vir belastingdoeleindes nie. ŉ Aftrekking vir

belastingdoeleindes is slegs toelaatbaar indien die R3 000 fisies afgeskryf word as

oninbare skuld.

Die drabedrag van die handelsdebiteure beloop dus R97 000. Die belastingbasis van die

bate is steeds R100 000. Die firma het nou ŉ aftrekbare tydelike verskil van R3 000. Die

bestuur van die maatskappy moet nou ŉ uitgestelde belastingbate in die boeke erken ten

opsigte van die aftrekbare tydelike verskil.

Indien die ekonomiese voordeel nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van die bate

gelyk wees aan die drabedrag van die bate. ŉ Voorbeeld van so ŉ geval is dividende

ontvangbaar deur die houermaatskappy vanaf sy filiale. Dit is nie belasbaar nie, daarom

sal die belastingbasis en die drabedrag van die dividend gelyk wees aan mekaar.”

Die belastingbasis van ŉ las

JKL Verhurings Bpk het aan die begin van die jaar ŉ enkelbedrag ontvang vanaf ŉ

huurder ten bedrae van R5 000 000. Die huur is vir ŉ kantoorgebou ten opsigte van die

volgende 5 jaar. Die plaaslike owerhede vereis dat 70% van die vooruitontvange

huurinkomste belasbaar sal wees.

TAX105 Belasting


Aan die einde van die finansiële jaar sal R4 000 000 hanteer word as ŉ aanspreeklikheid

(las) vir finansiële verslagdoeningsdoeleindes (R5 000 000*1/5). Dit is die drabedrag. Die

belastingbasis van die aanspreeklikheid is R1.2 miljoen (30% van die R4 000 000), terwyl

R2.8 miljoen hanteer moet word as belasbare inkomste.

Verandering in inkomstebelastingkoerse

Sodra daar ŉ verandering in die belastingkoers van ŉ land kom, sal die uitgestelde

belastinglas of uitgestelde belastingbate onmiddellik aangepas moet word na wat die

nuwe bedrag veronderstel is om te wees na die koersverandering. Die uitwerking van

hierdie verandering sal na beraming ingesluit word in die inkomste uit voortgesette

bedrywighede.

Die effek van ŉ inkomstebelasting koersverhoging kan soos volg uiteengesit word:

• Dit verhoog ŉ uitgestelde belastinglas en daarom verhoog dit die belastinguitgawe

van ŉ onderneming.

• Dit verhoog ŉ uitgestelde belastingbate en daarom verlaag dit die

belastinguitgawe van ŉ onderneming.

• Sodra die uitgestelde belastinglas die uitgestelde belastingbate van ŉ

onderneming oorskry, sal die netto effek wees om die belastinguitgawe te

vermeerder.

• Sodra die uitgestelde belastingbate die uitgestelde belastinglas oorskry, sal die

netto effek wees om die belastinguitgawe te verminder.

(Bron: Analystnotes, 2011. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=159)

Die berekening van ŉ belastingbasis ten opsigte van nuwe bates aangekoop, beïnvloed die

jaarlikse depresiasie berekening wat gebruik word om ŉ maatskappy se belasbare inkomste

te verminder vir belastingdoeleindes. Dis belangrik om al die kostes wat deur die

maatskappy aangegaan is om die bate te bekom in te sluit by die berekening van die

belastingbasis van die nuwe bate. Die SAID sit duidelik uiteen watter kostes toegelaat word

vir belastingdoeleindes. Nie alle uitgawes wat deur ŉ maatskappy aangegaan word in die

verkryging van ŉ bate, word deur die SAID toegelaat as ŉ aftrekking nie.

TAX105 Belasting


2.7.2 Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies

2.7.2.1 Kontantbasis

Wanneer ŉ onderneming die kontantbasis gebruik, word inkomstes en uitgawes te boek

gestel wanneer die kontant werklik ontvang of betaal word.

Dit is dan moeilik om vas te stel, hoeveel inkomste ŉ maatskappy in ŉ betrokke finansiële

jaar gaan inkry, indien die maatskappy van die kontantbasis as rekeningkundige metode

gebruik maak. Die enigste wyse waarop ŉ maatskappy sy belastingaanspreeklikheid vir ŉ

betrokke jaar sal kan bereken, is om ŉ beraming te maak van hoeveel sy inkomste gaan

wees en dan te bepaal hoeveel uitgawes betaal sal moet word, om sodoende die belasbare

inkomste te verminder (S. E. Springer. 2009. http://smallbusiness.findlaw.com/business-

operations/accounting/accounting-cash-accrual(1).html).

2.7.2.2 Die toevallingsgrondslag

Die toevallingsgrondslag bepaal dat inkomstes te boek gestel word wanneer goedere

verkoop en dienste gelewer word, ongeag of daar kontant ontvang is of nie.

Die toevallingsgrondslag bepaal ook dat uitgawes te boek gestel word wanneer die

transaksie plaasgevind het, ongeag of die uitgawe betaal is of nie. Met ander woorde, ŉ

maatskappy koop skryfbehoeftes op krediet aan vir R300 op 1 Oktober 20x11, maar betaal

eers daarvoor op 31 Desember 20x11 . Die R300 word te boek gestel op 1 Oktober 20x11,

alhoewel die werklike betaling daarvan eers plaasvind op 31 Desember 20x11.

Wanneer ŉ sakeonderneming gebruik maak van die toevallingsgrondslag as basis vir die

teboekstelling van saketransaksies, verleen dit meer buigsaamheid aan die maatskappy,

aangesien die maatskappy beheer het ten opsigte van wanneer dit fakture aan sy kliënte sal

uitmaak en uitstuur. Met ander woorde wanneer ŉ inkomste die maatskappy sal toeval.

Indien die finansiële departement van ŉ maatskappy aan die einde van die jaar sien dat daar

vir die betrokke finansiële jaar ŉ baie hoë wins gemaak gaan word, kan die maatskappy

besluit om moontlik van die fakture eers in die volgende finansiële jaar uit te reik, en die

betaling van uitgawes te verhoog, om sodoende die belasbare inkomste van die maatskappy

te verminder, en sodoende ook die belastingaanspreeklikheid (S. E. Springer. 2009.


accrual(1).html).

TAX105 Belasting


Die kontantbasis en die toevallingsgrondslagbasis is metodes waarop inkomstes en

uitgawes gemanipuleer kan word, om sodoende ŉ belastingaanspreeklikheid van ŉ

maatskappy te verminder of te vermeerder.

Figuur 2.3: Die kontantbasis en toevallingsgrondslagbasis skematies voorgestel

(Bron: http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantages-

and/y2cary3n6mng/50#)

2.8 Belastingverliese


oor die belasbare inkomste, soos bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens

(SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die

belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder

(Investorwords. 2011. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html)

Met ander woorde ŉ aangeslane verlies vir belastingdoeleindes is die bedrag waarmee die

aftrekkings, wat toegelaat is deur die SAID, die belasbare inkomste oorskry. Hierdie verlies

word dan afgespeel teenoor die toekomstige belasbare inkomste van ŉ maatskappy.

Die verlies vir ŉ bepaalde maatskappy kan vir ŉ onbepaalde tyd oorgedra word na die

volgende finansiële jaar, mits die maatskappy bly handel dryf reg deur die jaar. Indien ŉ

maatskappy nie vir ŉ bepaalde finansiële jaar handel dryf nie, maar ŉ aangeslane verlies

oorgehou het van die vorige finansiële jaar, sal die SAID die maatskappy nie toelaat om die

Rekeningkundige metodes

Toevallingsgrondslag-basis

Inkomstes word teboekgestel wanneer dit

aan die maatskappy toeval

Uitgawes word teboekgestel wanneer dit

aan die maatskappy toeval

Kontantbasis

Inkomstes word teboekgestel wanneer

kontant werklik ontvang word

Uitgawes word teboekgestel wanneer kontant werklik betaal

word

TAX105 Belasting


verlies te benut in die daaropvolgende jare nie, aangesien die maatskappy nie

aaneenlopend handel gedryf het nie.

In die geval van individue sal die verlies nie verbeur word nie, en maak dit nie saak of ŉ

persoon wel handel gedryf het vir ŉ bepaalde finansiële jaar nie. Die SAID sal wel die

aangeslane verlies as aftrekking toelaat.

(http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx)

Die hoofdoel van ŉ aangeslane verlies is om die belastingaanspreeklikheid van ŉ

maatskappy of individu te verminder. Daar word tussen twee tipes verliese onderskei

naamlik:


ŉ Belastingverlies ontstaan uit ŉ maatskappy se inkomste en aftrekkings. Met ander

woorde dit is die bedrag waarmee die toelaatbare aftrekkings meer is as die

belasbare inkomste.

ŉ Aangeslane verlies kan afgespeel word teen die belasbare inkomste van ŉ

maatskappy of individu.


ŉ Kapitale verlies ontstaan wanneer ŉ kapitale bate verkoop word vir minder as sy

basiskoste. Die basiskoste van ŉ bate is die bedrag waarvoor ŉ bate aanvanklik

aangekoop is.

ŉ Kapitale verlies kan slegs teen ŉ kapitale wins afgespeel word, en nie teenoor

gewone belasbare inkomste nie. Indien ŉ kapitale verlies nie in ŉ sekere finansiële

jaar benut is nie, moet dit oorgedra word sodat dit teenoor toekomstige kapitale

winste afgespeel kan word.


ABC Bpk het ŉ aangeslane verlies van R500 000 gedurende die 2010 finansiële jaar

gehad. ABC Bpk het ook gedurende die 2011 finansiële jaar ŉ motorvoertuig verkoop

waarop ŉ kapitale verlies van R200 000 gemaak is.

Bestudeer die volgende uittreksel uit die finansiële rekords van ABC Bpk:

TAX105 Belasting



Toelaatbare aftrekkings volgens die SAID R350 000


Vrae:

1. Wat is die belasbare inkomste waarop ABC Bpk nou belas gaan word nadat die

verliese in berekening gebring is?

2. Sal die SAID vir ABC Bpk toelaat om die kapitale verlies van R200 000 ook teen sy

normale belasbare inkomste af te speel?

3. Indien ABC Bpk ook ŉ stukkie grond verkoop het en ŉ kapitale wins van R550 000

gemaak het uit die verkoop, watter bedrag van die kapitale wins sal dan by die

maatskappy se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar, geëindig 28 Februarie

2011 ingesluit word?

Terugvoer:

1. Die belasbare inkomste van ABC Bpk is R500 000. Die aangeslane verlies wat

oorgedra word vanaf die vorige jaar beloop ook R500 000. Die belasbare inkomste vir

die 2011 belastingjaar beloop NUL, dus geen belastingaanspreeklikheid nie.

2. Nee, ŉ kapitale verlies mag slegs teenoor ŉ kapitale wins afgespeel word. Die SAID

sal nie toelaat dat die maatskappy die kapitale verlies van R200 000 afspeel teenoor

enige toekomstige, normale winste nie.

3. Die maatskappy het ŉ kapitale verlies van R200 000 gehad met die verkoop van die

voertuig. Die kapitale wins van R550 000 kan dus nou verminder word met die

R200 000, waarna die maatskappy slegs belas sal word op die oorblywende R350 000

kapitale wins.

TAX105 Belasting


2.9 Inkomstebelastingkonsolidasie

Wat is inkomstebelastingkonsolidasie en hoe raak dit die belastingberekening en verpligting

van ŉ maatskappy?


waar ŉ houer maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale as een entiteit hanteer word

vir belastingdoeleindes. Dit beteken dat die houer maatskappy verantwoordelik is vir die

groep se belastingverpligting, asook die indiening van die groep se belastingopgawes

(Patriot Tax Solutions. 2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-

act/).

Inkomstebelastingkonsolidasie word in verskeie lande aangewend, aangesien dit die

administratiewe kostes van staatsinkomstebelasting departemente, asook die

nakomingskostes van korporatiewe belastingbetalers verminder. Die toepassing van

inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye, kan die groep onderworpe maak

aan verskeie reëls en regulasie. Die nie-nakoming van hierdie reëls en regulasies kan lei tot

die heffing van ernstige rentes en boetes.

Die vier hoofredes waarom inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye

geïmplementeer sal word, is soos volg:

• Die aangeslane verlies van een maatskappy kan die belasbare inkomste van ŉ ander

maatskappy in dieselfde groep verminder, sodat die belastingverpligting aan die

einde van die jaar aansienlik minder is.

• Onderskeie bates kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep oorgedra word,

sonder om enige belasting of kapitaalwins tot gevolg te hê.

• Dividende kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word

sonder om Sekondêre belasting op Maatskappye (SBM) tot gevolg te hê.

• Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ŉ ander maatskappy in dieselfde

groep gebruik word. Hierdie krediete kan as gevolg van ŉ oorbetaling van belasting

wees (Patriot Tax Solutions. 2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-

consolidation-act/).

TAX105 Belasting


Figuur 2.4: Redes vir die implementering van inkomstebelastingkonsolidasie


Die volgende lande het reeds inkomstebelastingkonsolidasie geïmplementeer:

• Verenigde State van Amerika

• Frankryk

• Australië

• Nieu-Seeland

Sodra ŉ groep maatskappye besluit om die inkomstebelastingkonsolidasie konsep toe te

pas, sal die groep maatskappye onherroeplik gebonde wees. Die enigste wyse waarop ŉ

maatskappy buite rekening gelaat kan word van dergelike konsolidasie, sal wees indien die

houermaatskappy minder as 100% aandeel in die filiaal sal behou.

Elke land het verskeie reëls en regulasies met betrekking tot inkomstebelastingkonsolidasie.

Die Verenigde State van Amerika het sekere beperkings ingestel ten opsigte van die

benutting van aangeslane verlies in die groep as geheel. Sodra die komplekse

belastingberekening gedoen is vir die groep maatskappye, moet ŉ Gekonsolideerde

Belastingopgawe ingedien word aan die inkomste-owerhede.

Hierdie Gekonsolideerde Belastingopgawe kan gedefinieer word as ŉ enkele

belastingopgawe vir al die maatskappye in ŉ geaffilieerde groep (die houermaatskappy met

1. Aangeslane verliese kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra

word.

2. Bates kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra word, sonder om

kapitaalwins tot gevolg te hê.

3. Dividende kan tussen maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word

sonder om SBM tot gevolg te hê.

4. Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ŉ ander maatskappy in dieselfde

groep aangewend word.

TAX105 Belasting


al sy filiale) (Investorwords. 2011.

http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html).

2.9.1 Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ŉ groep maatskappye

Hoe groter ŉ maatskappy is, hoe meer kompleks raak die indiening van belastingopgawes.

Inkomstebelastingkonsolidasie vergemaklik die proses aansienlik, aangesien dit beteken dat

ŉ groep maatskappye ŉ gesamentlike belastingopgawe kan indien, waarin daar verslag

gedoen word oor al die maatskappye in die groep se belastingsake.

Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word:

• Verminderde nakomingskostes

Die belasting wetgewing van ŉ land ten opsigte van inkomstebelastingkonsolidasie

stel ŉ maatskappy (gewoonlik die houer maatskappy van ŉ groep) in staat om slegs

een belastingopgawe in te dien, ten opsigte van die onderskeie afdelings (filiale) van

die maatskappy.

Met ander woorde die houermaatskappy dien slegs een opgawe in wat die

belastingsake van die houermaatskappy tesame met sy filiale insluit. Die groep

bespaar geld, aangesien elke maatskappy nie afsonderlik ŉ belastingopgawe hoef in

te dien nie.

• Meer buigsaamheid

ŉ Maatskappy met verskeie verkoopskantore sal dalk kapitaal van een tak na ŉ

volgende wil verskuif. Omdat die groep maatskappye hulle belasting konsolideer,

word die kapitaal wat tussen twee takke geskuif word, nie gesien as nuwe inkomste

in die hande van die ontvanger van die kapitaal nie en word daar dus nie belasting

gehef op die kapitaal wat geskuif is tussen die maatskappye nie. Dit stel groot

maatskappye in staat om kapitaal doeltreffend tussen die onderskeie filiale te

verskuif sonder om belasting daarop te betaal.

• Beskerming teen veranderinge in die markte

Dit gebeur soms dat een maatskappy in ŉ groep ŉ aansienlike wins maak, terwyl ŉ

ander maatskappy in dieselfde groep ŉ groot verlies ly. Wanneer hierdie twee

maatskappye deel uitmaak van dieselfde groep, kan die winste afgespeel word

teenoor die verliese van die onderskeie maatskappye in dieselfde groep. Sodoende

kan die belastingaanspreeklikheid aansienlik verminder word.

(eHow.com. 2011. http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-tax-consolidation.html)

TAX105 Belasting


2.9.2 Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika

Inkomstebelastingkonsolidasie hou nie net voordele vir ŉ maatskappy in nie – daar is ook ŉ

paar nadele. Die nadele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word:

• Inkomstebelastingkonsolidasie is nie ŉ eenvoudige konsep nie. Dit is ŉ baie

komplekse konsep waar die insette van ŉ paar vakkundiges ingeroep mag word om

die impak van konsolidasie op die groep maatskappye in geheel te bepaal en

volledig uiteen te sit.

• Die kostes verbonde aan die implementering van hierdie konsep kan redelik hoog

wees, veral indien dit ŉ groot groep maatskappye is.

• Sekere teen-vermydingsbepalings moet in die wetgewing ingebring word ten opsigte

van die benutting van die belastingverliese in die groep maatskappye.

• Internasionale belastingimplikasies moet ook in ag geneem word voor en gedurende

die implementering van inkomstebelastingkonsolidasies in ŉ groep maatskappye;

veral waar sommige van die maatskappye in die buiteland geïnkorporeer is.

(SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612)

Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsienning maak vir sekere vorme

van groepsbelastingverligting – hoofsaaklik beperk tot spesifieke transaksies – maak die

wetgewing nie voorsienning vir ŉ formele inkomstebelastingkonsolidasie sisteem, soos in die

geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie.

Die ekonomieë van elke land verskil wat tot gevolg het dat bykomende wetgewing by die

basiese beginsels van groepsbelasting gevoeg word alvorens dit in ŉ land geïmplementeer

kan word. Dit is ŉ redelik kompleks proses en juis daarom dat daar nie net een

inkomstebelastingkonsolidasie (groepsbelasting) sisteem sal wees nie. Elke land se sisteem

sal gegrond wees op verskillende metodes en kriteria.

Die basiese beginsels van ŉ groepsbelasting stelsel behels die volgende:

• Die insluiting van belastingverliese; en

• die konsolidasie van die onderskeie maatskappye binne die groep in een wettige

entiteit waar belasting gehef word op die onderskeie winste en verliese van die

maatskappye in die groep, as geheel.

(L.I. Sprout. 2010. http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010-155945/)

Die vraag kan gevra word: wat konstateer ŉ groep maatskappye? ŉ Groep maatskappye

sluit in twee of meer maatskappye waarin een maatskappy (die beherende

TAX105 Belasting


groepmaatskappy) direk of indirek aandele in minstens een ander maatskappy (die

beheerde groepmaatskappy) hou.

Alvorens ŉ paar maatskappye as ŉ “groep maatskappye” kan kwalifiseer, moet die

beherende maatskappy aan een van die volgende vereistes voldoen:

• Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in die

beheerde maatskappy hou.

• Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in meer as

een beheerde maatskappy hou.

• Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele van ŉ

beheerde maatskappy hou, en saam met die beheerde maatskappy direk ten minste

70% van die aandele in ŉ ander beheerde maatskappy.

(Stiglingh, et al, 2011:461)

Die onderstaande diagram is ŉ duidelike voorbeeld van ŉ groep maatskappye

Voorbeeld 2.8

(Bron: Stiglingh et al, 2011:462)

Maatskappy X en Y is deel van dieselfde groep maatskappye, aangesien Maatskappy X

direk ten minste 70% van die aandele in Maatskappy Y hou. Maatskappy Z is ook deel van

die groep maatskappye, aangesien Maatskappy X saam met ŉ ander beheerde

maatskappy (Maatskappy Y) direk ten minste 70% van Z se aandele hou.

Maatskappy X

Die beherende groepmaatskappy

Maatskappy X hou 100% van die aandele in Maatskappy Y

Maatskappy Y hou ook 20% van die aandele in

Maatskappy X

Maatskappy X hou 50% van die aandele in Maatskappy Z

TAX105 Belasting


Wanneer daar aan die bogenoemde vereistes voldoen word, sal die maatskappye as ŉ

groepmaatskappye bekend staan vir belastingdoeleindes.

In Suid-Afrika mag ŉ maatskappy slegs die aangeslane verlies wat deur die betrokke

maatskappy self gemaak is, teenoor toekomstige belasbare inkomstes afspeel. In ŉ groep

maatskappye sal daar van die maatskappye wees wat winste of verliese maak. Hierdie

winste en verliese mag nie teenoor mekaar afgespeel word nie.

Alhoewel die SAID nie die oordrag van verliese tussen twee maatskappye in dieselfde groep

maatskappye toelaat nie, word die oordrag van sekere bates tussen twee maatskappye wel

toegelaat, sonder dat ŉ belasting aanspreeklikheid ontstaan.

Daar is verskeie inkomstebelasting konsolidasiemodelle, wat deur verskeie lande

geïmplementeer word:

• Die konsolidasiemodel

Die konsolidasiemodel word die meeste in die wêreld gebruik. Hierdie metode

behels dat elke maatskappy in die groep steeds die belasbare inkomste bereken,

soos wat aanvanklik gedoen sou word, waarna die inkomste van die onderskeie

maatskappye gekonsolideer sal word op die houer maatskappy se vlak. Die houer

maatskappy is dan verantwoordelik vir die betaling van die belastingaanpreeklikheid,

asook vir die indien van die belastingopgawe.

• Die groepsbydraemodel

Die groepsbydraemodel behels die maak van belastingaftrekbare bydraes deur

winsgewende maatskappye aan ander maatskappye in dieselfde groep wat ŉ verlies

gemaak het vir ŉ betrokke finansiële jaar. Sodoende word verseker dat slegs die

netto belasbare inkomste van die groep belas word. Elke maatskappy in die groep

moet egter steeds ŉ afsonderlike belastingopgawe indien, waarop duidelik

uiteengesit word watter inkomstes ontvang is ten opsigte van bydraes ontvang, en

watter uitgawes verteenwoordig bydraes gemaak aan die sustermaatskappye.

• Die groepsverligtingmodel

Die groepsverligtingmodel laat die oordrag van belastingverliese tussen

maatskappye in dieselfde groep toe. Met ander woorde die aangeslane verlies van

een maatskappy kan die belasbare inkomste van ŉ ander maatskappy in dieselfde

groep verminder. Elke maatskappy moet egter steeds sy eie belastingopgawe

indien.

TAX105 Belasting


• Die Organschaft model

Volgens die Organschaft model is alle winste en verliese toeskryfbaar aan die

houermaatskappy in die groep. Op hierdie wyse word die groep as ŉ geheel belas

deur die houermaatskappy en die belasting wat betaal word, is van toepassing op die

belasbare winste van die groep.

(D.Tickle. 2011.


9; P. Rammutla. 2008.


n=Detail)

Hierdie modelle is dus metodes wat deur lande gebruik word om die hele konsep van groep

belasting (inkomstebelastingkonsolidasie) doeltreffend te implementer en toe te pas.

Figuur 2.5: Inkomstebelasting konsolidasiemodelle


Die Inkomstebelasting

konsolidasie-metodes

1. Die konsolidasie-

model

2. Die groepsbydrae

model

3. Die groepsverligting-

model

4. Die Organschaftmodel

TAX105 Belasting


(Bron:

http://www.deloitte.com/view/en_AU/au/2ec400e20dc9a210VgnVCM2000001b56f00aRCRD

.htm)

Gevallestudie 2.1

COMPANY GROUP

June June June June

2009 2010 2010 2009

R’000 R’000 R’000 R’000

29 INCOME TAX EXPENSE

29.1 Classification

117, 354 110,507 South African

Income Tax

1,002,125 868,666

- - Foreign Income

Tax

109,667 130,812

117,354 110,507 Total 1,111,792 999,478

TAX105 Belasting


29.2 Consisting of:

21,767 12,342 Current Income

Tax

1,026,327 915,704

(74) (2,602) Prior year

income tax

15,209 (10,401)

- - Withholding

income tax

6,067 7,374

95,661 100,859 Secondary

income tax on

companies

103,813 97,006

117,354 110,599 1,151,416 1,009,683

- (92) Deferred

income tax

(39,624) (10,205)

117,354 110,507 1,111,792 999,478

29 INCOME TAX EXPENSE (continued)

29.3 Reconciliation of income tax

460,308 187,764 South African

Income Tax at

28% (2009:

28%)

951,745 845,073

(342,952) (77,257) Net

adjustments

160,047 154,405

TAX105 Belasting


37 37 Preference

dividends

(266) (352)

(408,812) (177,197) Dividend

Income

(2,427) (1,481)

(29 ,766) 1, 646 Other exempt

income and

non-deductible

expenses

6, 488 15, 938

- - Income tax

allowances

(12 967) (8 158)

- - Deferred

income tax

asset

previously not

recognised

(23 597) (4 679)

- - Utilisation of

temporary

differences

previously not

recognised

- 13 702

(74) (2 602) Prior year

income tax

15 209

(10 401)

95 661 100 859 Secondary

income tax on

companies

103 813

97 006

TAX105 Belasting


- - Effect of

foreign income

tax rates

19 055

(2 366)

- - Withholding

income tax

6 067

7 374

- - Deferred

income tax

asset not

recognised

48 672 47 822

117,354 110,507 Income tax 1,111,792 999,478

29.4 Secondary income tax on companies

70 652

78 805 Secondary

income tax on

companies on

proposed

orenvisaged

dividends

78 805 70 652

If the total distributable reserves of the Company of R1,416 million (2009: R1,983

million) were to be declared as dividends, the secondary income tax impact at a rate of

10,0% (2009: 10,0%) would be R142 million (2009: R198 million). These amounts

should be considered taking into account the proposal by the South African

Government to replace secondary income tax on companies with a dividend tax on

shareholders commencing in the next financial year.

29.5 Net calculated income tax losses and net deductible

temporary differences

Calculated income tax losses and net deductible temporary

1 456 865 1 263 917

TAX105 Belasting


differences at year-end

Applied in the provision for

deferred income tax

1 037 436 889 790

419 429 374 127

The utilisation of the income tax relief, translated at closing rates, to the value of

R156,095,405 (2009: R151,257,870), calculated at current income tax rates on the net

calculated income tax losses, is dependent on sufficient future taxable income in the

companies concerned. The carry forward of all gross calculated income tax losses is

indefinite, except for certain African countries, as set out below:

Expiry Date Group – June 2010 Group – June 2009

30 June 2010 2 221 8 623

30 June 2011 9 294 4 757

30 June 2012 5 195 2 818

30 June 2013 35 033 7 494

30 June 2014 8 099 4 485

30 June 2015 10 279 2 772

30 June 2016 3 677 3 663

30 June 2017 18 446 18 373

92 244 52 985

TAX105 Belasting


(Bron:

http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_Repor

ts/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf)

Vrae:

1. Wat is die totaal van die Afrika-lande se aangeslane verliese, wat nie deur

Shoprite Checkers benut word nie? Waarom dink jy verval die aangeslane

verliese vantoepassing op die Afrika Lande?

2. Waarom mag Shoprite Checkers nie die aangeslane verliese van die Afrika-lande

gebruik om sy belasbare inkomste mee minder te maak nie? Met ander woorde

waarom mag Shoprite Checkers die verliese teen sy belasbare inkomste afspeel

nie?

3. Wat is die koers wat gebruik is in die finansiële state van Shoprite Checkers ten

opsigte van die Sekondêre Belasting op Maatskappye? Wat is die bedrag wat

Shoprite Checkers aan die SAID oorbetaal het ten opsigte van Sekondêre

Belasting op Maatskappye vir die Groep vir onderskeidelik 2009 en 2010?

Terugvoer:

1. In die geval van sommige lande word die tydperk waarin maatskappye hul

belastingverlies kan benut beperk. Die rede hiervoor is om te verhoed dat

maatskappye hul belastingaanspreeklikhede op hierdie wyse minimaliseer deur

die voortdra van belastingverliese vir ŉ onbeperkte tydperk – vir 2010 dus

R92 244 en vir 2009 is dit R52 985.

2. Die voorbehoudsbepaling (b) tot artikel 20(1) bepaal in die belastingwetgewing

dat:

• ŉ vasgestelde verlies wat in ŉ vorige jaar ontstaan het, of

• enige balans van ŉ vasgestelde verlies wat in ŉ vorige jaar ontstaan het

deur die beoefening van ŉ bedryf buite Suid-Afrika, nie teen die bedrae

voortgebring deur die beoefening vanŉ bedryf in Suid Afrika verreken mag

word nie, met ander woorde ŉ verlies wat deur ŉ buitelandse maatskappy

gemaak word, mag nie teen die winste van ŉ Suid-Afrikaanse maatskappy

afgespeel word nie.

TAX105 Belasting


3. Die koers wat gebruik word, is 10%. SBM oorbetaal in 2009 is R198 miljoen en in

2010 is dit R142 miljoen.

2.10 Samevatting

Suid-Afrikaanse individue en maatskappye word belas op hul wêreldwye inkomstes. Die

belasting wat gehef word, kan in twee groepe verdeel word, naamlik:



Direkte belastings wat in Suid-Afrika gehef word, is Inkomstebelasting,

Kapitaalwinsbelasting, Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM), Skenkingsbelasting en

Boedelbelasting.


vir finansiële verslagdoening in vergelyke met belasting verslagdoening, veroorsaak dat daar

verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ŉ

sakeonderneming.

Die verskille kan weer opgedeel word in:

• Permanente verskille

• Tydelike verskille

o Uitgestelde belastingbate

o Uitgestelde belastinglas





Daar word tussen twee tipes verliese onderskei, naamlik:

• ŉ Belasting verlies


ŉ Kapitale verlies mag slegs gebruik word om die kapitale wins te verminder en nie om die

normale belasbare inkomste van ŉ maatskappy of individu te verminder nie.

TAX105 Belasting


Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsienning maak vir sekere vorme

van groep belastingverligting wat beperk is tot spesifieke transaksies, maak die wetgewing

nie voorsienning vir ŉ formele inkomstebelasting konsolidasiesisteem, soos in die geval van

die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie.

2.11 Selfevaluering

Aktiwiteit 2

ABC Bpk

Proefbalans op 28 Februarie 2010

2009

DR CR

420,000.00 Verkope 520,000.00


320,000.00

38.98 Rente inkomste 12.37



200,000.00


800.68

655.00 Skoonmaak

- Konsultasie fooie

48,000.00


38,906.30 Elektrisiteit & water

19,769.20


5,656.10

33,868.75 Rente uitgawe

Prokureursfooie

TAX105 Belasting


28,592.66 2,795.08


12,500.00


18,213.58

142,412.41 Netto verlies -107,722.27

Vrae:

1. Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk nou gaan oordra na die 2011

finansiële jaar?

2. Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk wees, indien daar ŉ wins van R400,000



3. Wat sal die belasting betaalbaar wees deur ABC Bpk, indien die belasbare inkomste

R149,865 beloop?

4. Aanvaar dat ABC Bpk nie handel gedryf het gedurende die 2011 finansiële jaar nie.

ABC Bpk toon egter ŉ belasbare inkomste van R500,000 vir die 2012 finansiële jaar.

Sal die SAID vir ABC Bpk toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die


vir jou antwoord.

TAX105 Belasting


Notas

TAX105 Belasting


StudStudStudStudieieieie----eenheideenheideenheideenheid 3: 3: 3: 3: Indirekte belastingIndirekte belastingIndirekte belastingIndirekte belasting


Kennis en begrip




• Doeane- en aksynsbelasting

• Ad valorem belasting

• Belasting op toegevoegde waarde

Vaardighede


• Te onderskei tussen die verskillende tipes indirekte belasting wat deur ŉ

onderneming in Suid-Afrika ingevorder word.

• Die wese van doeane- en aksynsbelasting te illustreer, gebaseer op fisiese

maatreëls.

• Die wese van Ad valorem belasting (Belasting op Toegevoegde Waarde) te

illustreer.

• Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) te bereken.

• Vrygestelde lewerings (produkte & dienste) ten opsigte van BTW te identifiseer.

TAX105 Belasting



• Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supply http://www.accounting-

dictionary.com/definition/taxable-supply.html











• Differencebetween.com. 2011.


• eHow.com, 2011. Types of Indirect Taxes.





Longman:Kaapstad. 282p.

• Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilocks, J.S., De Swardt, R.D. &

Jordaan, K. 2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Lexisnexis:

Johannesburg. 1160p.

TAX105 Belasting





Indirekte belasting Indirekte belasting word gehef deur die staat op verbruik,

besteding, voorreg, of reg, maar nie op inkomste of eiendom nie.

Tipes indirekte belasting:



• BTW word gehef gedurende die produksie en

verspreiding van produkte/dienste.


• Oordragskoste

Doeane- en

Aksynsbelasting

Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ŉ land

geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op

goedere wat buite ŉ land geproduseer word en in die land

ingevoer word.

Ad valorem belasting Ad valorem belasting kan gedefinieer word as ŉ persentasie

heffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef

word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item

se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie.

Belasting op

Toegevoegde Waarde

(BTW)

BTW kan gedefinieer word as ŉ indirekte belasting wat gehef

word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste,

behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere

voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde

lewerings (byvoorbeeld uitvoere).

Insetbelasting Insetbelasting kan gedefinieer word as ŉ indirekte belasting wat

gehef word op kapitale goedere, rou materiale, dienste, ens, wat

ŉ sakeonderneming verbruik of gebruik in hul daaglikse

sakebedrywighede.

TAX105 Belasting


Uitsetbelasting Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ŉ Ad valorem belasting

wat gehef word op die verkoopprys van belasbare lewerings

(produkte of dienste) en word betaal deur die kliënt van ŉ

sakeonderneming.

BTW periode Sodra ŉ sakeonderneming geregistreer is vir BTW doeleindes,

sal die SAID ŉ BTW periode aan die onderneming allokeer.

Belasbare lewerings ŉ Belasbare lewering is die lewering van ŉ produk of diens wat

onderhewig is aan BTW, met ander woorde die BTW

ondernemer (VAT Vendor) moet BTW hef op die prys van die

produk of diens of kan BTW terugeis van die SAID vir uitgawes

aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering.

Vrygestelde

lewerings

Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met

ander woorde BTW kan nie gehef word teen die standaardkoers

van 14% of teen die nulkoers (0%) nie, en sal nie deel uitmaak

van die belasbare omset nie.

3.4 Inleiding





ŉ konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame gelde beskikbaar

te hê vir die uitvoering van die staat se verpligtinge.



ingevoer word. Dit is ŉ belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere.


word en word bereken as ŉ persentasie heffing van die waarde van die item waarop die

belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se

hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie.

TAX105 Belasting



gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie. Inkomste word vir die

regering ingevorder deurdat daar van sommige sake-eienaars verwag word om vir BTW te

registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as ŉ BTW ondernemer. Hierdie BTW

ondernemers is dan wetlike verplig, om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere en

dienste.

BTW is ŉ indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en



Daar is sekere vrygestelde lewerings wat nie aan BTW onderhewig is nie. Die BTW

ondernemer mag nie enige uitsetbelasting op die verkoopprys van hierdie produkte hef nie,

maar daar mag ook nie enige insetbelasting geëis word ten opsigte van die uitgawes wat

aangegaan is nie.

3.5 Indirekte belastings wat ingevorder word onderneming in Suid-Afrika




Indirekte belasting word gehef deur die staat op verbruik, besteding, voorreg, of reg, maar

nie op inkomste of eiendom nie. Tipes indirekte belasting:



• BTW word gehef gedurende die produksie en verspreiding van produkte/dienste


• Oordragskoste

Hierdie is almal voorbeelde van indirekte belasting omdat hierdie belasting nie direk gehef

word op die inkomste van die verbruiker nie (BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html).

TAX105 Belasting


Figuur 3.1: Indirekte belasting wat gehef word in Suid-Afrika


Indirekte belasting, soos BTW, word gehef op goedere en dienste wat aangekoop word deur

verbruikers en sakeondernemings. Indirekte belasting word gehef teen ŉ vaste koers. Elke

individu of sakeonderneming wat gebruik maak van hierdie produkte en dienste word belas

teen dieselfde vaste koers. Voorbeelde van produkte waarop indirekte belasting gehef word

is brandstof; alkohol, sigarette. (eHow.com, 2011.

http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html).

(Bron: http://www.lifeinsurance.net/wp-

content/uploads/2010/08/life_insurance_taxation1.jpg)

Indirekte belasting in Suid-Afrika

Belasting op Toegevoegde

Waarde (BTW)

Sekuriteits-belasting op

oordrag

Oordrags-kostes

Doeane & Aksyns-

belasting

TAX105 Belasting


3.6 Doeane- en Aksynsbelasting



ingevoer word. Dit is ŉ belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere

(http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-all-about.htm).

Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik om die volgende redes op produkte gehef:

• Doeane- en Aksynsbelasting word op sekere produkte gehef om die regering te

voorsien van ŉ maklik invorderbare en konstante inkomste. Om die inkomste gereeld

en maklik invorderbaar te maak, moet die produk aan sekere kriteria voldoen.

Die produk moet in hoë volumes vinnig-bewegend wees. Dit moet op ŉ daaglikse

basis verbruik word en dit moenie noodsaaklike produkte wees nie. Die belasting wat

op hierdie nie-essensiele produkte gehef word, word dikwels na verwys as Sin

Taxes. Sin Taxes is byvoorbeeld die belasting wat gehef word op produkte soos

sigarette en alkohol.

• Doeane- en Aksynsbelasting word ook produkte gehef om die verbruikersgedrag te

beïnvloed. Die belasting kan byvoorbeeld aangepas word om die verbruik van

skadelike produkte soos rook en alkohol te verminder.


3.6.1 Tipes Aksynsbelasting

Die hoofdoel van Aksynsbelasting is om die inkomste van ŉ regering te beskerm deurdat

inkomste ingevorder word ten opsigte van sekere produkte wat plaaslik geproduseer of

ingevoer word. Aksynsbelasting word slegs gehef op goedere wat plaaslik verbruik word.

Aksynsbelasting kan opgedeel word onder die volgende twee hoof kategorieë:

• Aksynsbelasting

o Spesifieke Aksynsbelasting word gehef op petroleumprodukte, tabakprodukte en

alkohol.

o Ad Valorem Aksynsbelasting word gehef op minder noodsaaklike produkte.

TAX105 Belasting


• Aksynsheffings

Aksynsheffings kan van land tot land verskil. Die Aksynsheffings wat in Suid-Afrika

gehef word is soos volg:

o Brandstofheffing en petroleumprodukte

o Padongelukke Fonds

o Omgewingsheffing op sekere produkte, byvoorbeeld op plastieksakke

o Diamantuitvoerbelasting op die uitvoer van diamante

Die berekening van spesifieke aksynsbelasting is gebaseer op die kwantiteit/volume van

produkte, terwyl die berekening van Ad valorem belasting gebaseer is op die waarde van die

produk (South African Revenue Service, 2011.


Voorbeelde van Spesifieke en Ad valorem aksynsbelasting:

Spesifieke Aksynsbelasting “Ad valorem” Aksynsbelasting

Brandstof/Petroleumprodukte Motorvoertuie

Tabakprodukte Elektroniese toerusting

Moutbier Parfuum

Tradisionele Afrikabier

Wyn

Ander gegiste drankies


3.6.2 Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting

• Doeanebelasting

Doeanebelasting word gehef deur die staat op goedere wat in die buiteland

geproduseer word, maar in die land ingevoer word. Die belasting word deur die

persoon/onderneming betaal wat die produk invoer (die invoerder)

TAX105 Belasting


• Aksynsbelasting

Aksynsbelasting word gehef deur die staat op produkte wat in die land geproduseer

word. Die belasting word betaal deur die vervaardigers van die produk.

Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting kan grafies soos volg voorgestel

word:

Figuur 3.2: Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting

(Bron: Aangepas uit http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-

custom-duty/)


INKOMSTE

Raming van inkomste voor belasting R733 973

Begroting 2011/12 voorstelle:

Belastings op individue en maatskappye

Persoonlike inkomstebelasting -8 850

Aanpassing van persoonlike inkomstebelastingkoers struktuur -8100

Aanpassing in monotêre drempels -750

Doeane & Aksynsbelasting

Doeanebelasting word gehef op ingevoerde

produkte

Doeanebelasting word betaal deur die

Invoerder

Aksynsbelasting word gehef op produkte

vervaardig in die land

Aksynsbelasting word betaal deur die vervaardigers

TAX105 Belasting


Maatskappybelasting

Sluiting van dividend sessie skemas 500

Belasting op eiendom

Aanpassing in oordragskostes -750

Indirekte belasting 4 985

Toename in algemene brandstofheffing 1 900

Toename in aksynsbelasting op tabakprodukte en alkoholiese drank 1 785

Toename in Ad valorem aksynsregte 150

Toename in elektrisiteitsheffing 1 150

(Bron: http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=66388)

Bogenoemde is ŉ uittreksel uit die 2011-begroting. Beantwoord nou die volgende vrae, na

aanleiding van die bogenoemde:

Vrae:

1. Vanuit watter inkomstebron, verwag die staat om die meeste inkomste te ontvang?

2. Wat is die staat se hoofbronne van inkomste?

3. Hoekom dink jy, het die staat besluit om die heffings ten opsigte van sy indirekte

belastings te verhoog?

Terugvoer:

1. Persoonlike inkomstebelasting van toepassing op individue.

2. Persoonlike inkomstebelasting, maatskappy belasting, belasting op eiendom en

indirekte belasting

3. Om die konstante invloei van inkomste na die regering te verhoog, om sodoende te

verseker dat die staat daartoe in staat sal wees om sy verpligtinge na te kom.

TAX105 Belasting


3.7 Die wese van Ad valorem belasting


word. Die belasting word bereken as ŉ persentasie heffing van die waarde van die item

waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item

se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie, maar op die waarde van die item.

Voorbeelde van Ad valorem belasting is:


• Invoerbelasting

• Eiendomsbelasting – dit word gebaseer op die aangeslane waarde van eiendom in

die eiendomsmark of persoonlike eiendom

(BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-

tax.html)

Ad valorem belasting is die hoofbron van inkomste vir die staat en munisipale regering en

word normaalweg gehef sodra die transaksie plaasgevind het.

(Bron: http://www.theglaringfacts.com/cutting-your-property-taxes-in-10-steps/)

TAX105 Belasting


Voorbeeld 3.1

Vehicle excise duty up to 25%

February 23 2011 at 04:34pm

Independent Newspapers

Vehicles are not only getting more expensive to fill up, thanks to fuel and RAF levies

increasing by 18 cents a litre, but they're also getting more expensive to buy, thanks to an

increase in the excise tax rate on motor vehicles being increased to 25% from 20%.

This additional tax impost on consumers is included in a section called ‘ad valorem excise

duties’ in the Budget Review document released along with Finance Minister Pravin

Gordhan's Budget speech on Wednesday.

Passenger cars and light commercial vehicles are subject to a ’uxury’ excise tax that

increases with the price of the vehicle, the document states.

Government proposes to increase the maximum nominal ad valorem excise tax rate on

these vehicles from 20% to 25%. In addition, excise duties on monitors are being re-

instated after being abolished in 2004, based on the assumption that they were to be

used as computer screens. Some monitors are also used as televisions, which are

subject to ad valorem tax.

Ad valorem excise duties on monitors will be reinstated at a flat rate of 7 percent. These

amendments will take place with effect from April 1, 2011, the Treasury said – I - Net

Bridge.

Bron: http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222

TAX105 Belasting


3.8 Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings

Belasting op Toegevoegde waarde (BTW) is ŉ indirekte belasting wat deur die regering

gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie.

Inkomste word vir die regering ingevorder deur van sommige sake-eienaars te verwag om

vir BTW te registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as ŉ BTW ondernemer.

Hierdie BTW ondernemer is dan wetlik verplig om BTW te hef op belasbare lewerings van

goedere en dienste.

Hierdie BTW ondernemers kan gesien word as agente van die SAID, wat gebruik word om

BTW wat op sekere goedere en dienste gehef word, namens die staat in te vorder. Die SAID

is die administrateur van die BTW wetgewing, wat verseker dat die BTW betyds ingevorder

word en dat die wetgewing op die regte wyse by die publiek afgedwing word.

BTW is indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en



BTW word gehef regdeur die produksie- en verspreidingsproses, vanaf die rou materiaal tot

by die finale verkoop van die produkte (BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html).

BTW word slegs gehef op die verbruik van goedere en dienste in Suid-Afrika, asook op die

invoer van goedere na Suid-Afrika.

(Bron: http://getentrepreneurial.com/finance-capital/)

BTW staan ook bekend as ŉ goedere & dienste belasting. Om die konsep van BTW beter te

verstaan moet daar eerstens gekyk word na die volgende eienskappe van BTW:

TAX105 Belasting


• BTW is oor die algemeen van toepassing op transaksies wat verband hou met

goedere en dienste.

• BTW word proporsioneel bereken ten opsigte van die prys wat gehef word vir

goedere en dienste.

• BTW word gehef op elke stadium van die produksie- en verspreidingsproses

• BTW wat deur die voorafgaande prosesse gehef is, mag deur die BTW ondernemer

afgetrek word, mits die BTW verpligting by die finale gebruiker lê.


BTW word slegs gehef op belasbare lewerings wat deur ŉ BTW ondernemer gemaak word.

BTW word gehef op belasbare lewerings teen ŉ standaardkoers van 14% of teen ŉ nulkoers

(belasbaar teen 0%). Belasbare lewerings sluit egter nie die volgende in nie:

• Lone en salarisse

• Stokperdjies of enige privaat ontspanningsbedrywighede, wat nie vir sakedoeleindes

is nie

• Private verkoop van persoonlike of plaaslike items


3.8.1 BTW insette en uitsette

BTW kan soos volg opgdeel word:

• Insetbelasting (BTW insette)

Insetbelasting kan gedefinieer word as ŉ indirekte belasting wat gehef word op

kapitale goedere, roumateriale, die dienste, ens. wat ŉ sakeonderneming verbruik of

gebruik in hul daaglikse sakebedrywighede (BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html).

• Uitsetbelasting (BTW uitsette)

Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ŉ Ad valorem belasting wat gehef word op

die verkoopprys van belasbare lewerings (produkte of dienste) en wat betaal word

deur die kliënt van ŉ sakeonderneming. Met ander woorde die sakeonderneming hef

uitsetbelasting op die verkoopprys van ŉ produk of diens, waarna die kliënt dan die

uitsetbelasting betaal. Die sakeonderneming (BTW ondernemer) tree op as ŉ agent

TAX105 Belasting


wat namens die SAID die belasting (BTW) invorder (BusinessDictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html).

Die volgende figuur illustreer die betaling ontvang vanaf en gemaak aan die SAID:

Figuur 3.3: Betaling ontvang vanaf die SAID en betaling gemaak aan die SAID


3.8.2 Registrasie as BTW ondernemer vir BTW doeleindes

BTW registrasie geskied in die volgende gevalle:

• Verpligte BTW registrasie

ŉ Sakeonderneming is verplig om as BTW ondernemer te registreer, indien die

onderneming belasbare lewerings van meer as R1, 000,000 gemaak het, vir ŉ

aaneenlopende periode van 12 maande.

• Vrywillige BTW registrasie

ŉ Sakeonderneming kan vrywillig vir BTW registreer, mits die onderneming ŉ

minimum belasbare lewering van R50,000 in die voorafgaande 12 maande gemaak

het.


Die volgende voorbeeld illustreer wanneer ŉ sakeonderneming behoort te registreer as ŉ

BTW ondernemer vir belastingdoeleindes:

•BTW Insetbelasting > BTW UitsetbelastingTerugbetaling ontvang vanaf die SAID

•BTW Uitsetbelasting > BTW InsetbelastingBetaling aan die SAID

TAX105 Belasting


Voorbeeld 3.2

Bongi Zulu dryf handel as Bongi Konstruksie. Hy het ŉ tender ingedien vir ŉ boukontrak

van R5,000,000. Op die huidige stadium verdien Bongi ŉ gemiddeld van R10 000 per

maand – dus R120,000 vir ŉ aaneenlopende tydperk van 12 maande)

Indien Bongi nie die kontrak van R5,000,000 kry nie, het hy ŉ keuse om vrywillig te

registreer vir BTW, of om glad nie as BTW ondernemer te registreer nie.

Indien die konstruksiekontrak wel aan Bongi Konstruksie toegeken word, sal sy belasbare

lewerings die R1,000,000 kerf verbysteek en sal Bongi Konstruksie verplig wees om te

registreer vir BTW doeleindes. Bongi het dan 21 dae waarin hy sy sakeonderneming kan

registreer vir BTW.

(Bron: (South African Revenue Services, 2011.


3.8.3 Belasbare lewerings

ŉ Belasbare lewering is eenvoudig die lewering van ŉ produk of diens wat onderhewig is aan

BTW – die BTW ondernemer moet dus BTW hef op die prys van die produk of diens of kan

BTW terugeis van die SAID vir uitgawes aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering

(Accounting-Dictionary.com, 2011. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-

supply.html).

Belasbare lewerings sluit alle lewerings van produkte of dienste van die onderneming in

waarop BTW gehef moet word.

BTW word soos volg gehef:

• BTW word gehef teen ŉ standaardkoers van 14%

• BTW word gehef teen ŉ nulkoers, met ander woorde BTW word gehef teen 0%

Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde geen

uitsetbelasting mag gehef word op die verkoopprys van so ŉ produk of diens nie, en geen

insetbelasting mag afgetrek word ten opsigte van uitgawes wat aangegaan is in die lewering

van hierdie produkte of dienste nie.

TAX105 Belasting


Die volgende is voorbeelde van lewerings waarop BTW teen ŉ standaardkoers gehef moet

word:

• Grond en geboue (vaste bates).

• Fooie wat gehef word vir professionele dienste gelewer, byvoorbeeld konstruksie/bou

kontrakteurs, eiendomsagente, konsultante, argitekte, ingenieurs, projekbestuurders,

dokters, prokureurs, loodgieters, rekenmeesters, ens.

• Huishoudelike benodigdhede en duursame goedere.

• Munisipale goedere en dienste, soos die verskaffing van elektrisiteit, water en

vullisverwydering.

• Akkommodasie, gasvryheid, toerisme en vermaak.

• Kapitale bates soos masjinerie.

• Telefoon, Internet, rekenaar en ander telekommunikasie dienste.

• Die verhuring van kommersiële eiendom, byvoorbeeld kantoorspasie.

• Motorvoertuigherstelwerk, olie, onderdele.

• Plaaslike vervoer van goedere en passasiers by wyse van see of lug.


Die volgende goedere is nulkoerslewerings, met ander woorde BTW word gehef teen 0%:

• Sekere voedselsoorte soos:

o Bruinbrood

o Bruinbrood meel (uitgesluit fyn semels)

o Hoendereiers

o Gedroogde boontjies

o Mieliemeel

o Sardyntjies in blikkies

TAX105 Belasting


o Melk, gekweekte melk, melkpoeier en melkpoeiermengsel

o Gedroogde mielies en mielierys

o Stampmielies

o Vars vrugte en groente

o Lensies

o Rys

o Groente kookolie – olyfolie uitgesluit

o Eetbare peule, ertjies, bone en grondboontjies

• Brandstofheffinggoedere. Sekere gespesifiseerde brandstofheffinggoedere is

onderhewig aan ŉ Nulkoers (0%) BTW heffing. Voorbeelde hiervan sluit in:

o Brandstof gebruik in motorvoertuie

o Brandstof gebruik in vragmotors

o Brandstof gebruik in bote, skepe

o Brandstof gebruik in busse

o Brandstof gebruik in visvangbote

o Brandstof gebruik in spoorweglokomotiewe

o Brandstof gebruik in boerdery en produksie masjinerie

Die meeste motorbrandstof is egter onderhewig aan belasting, soos:

o Die algemene brandstofheffing

o Die padongelukfondsheffing

o Aksynsbelasting


TAX105 Belasting


3.8.4 Vrygestelde lewerings

Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde BTW kan nie

gehef word teen die standaardkoers van 14% of teen die nulkoers (0%) nie, en sal nie deel

uitmaak van die belasbare omset nie.

Die vrygestelde lewerings is soos volg:

• Residensiële verblyf in ŉ woning (uitgesluit vakansie-akkommodasie). BTW word nie

gehef op die huur wat deur ŉ huurder aan ŉ verhuurder betaal word onder ŉ

huurooreenkoms nie.

• Passasiersvervoer (pad en spoor). Die lewering van vervoer by wyse van pad en

spoor is vrygestel van BTW.

• Vaste bates in die buiteland. Die lewering van eiendom deur middel van verkoop of

verhuring is vrygestel van BTW, indien die eiendom in die buiteland is.

• Opvoedkundige en kindernasorgdienste.

• Finansiële dienste.

• Goedere en dienste wat gelewer word deur middel van ŉ donasie.

Voorbeeld 3.3

Kleuterskool en naskoolsorg

Mieta Coetzee bestuur ŉ kleuterskool en nasorgsentrum. Sy vra ŉ R1,000 per maand vir

elk van die 120 kinders. Die maandelikse uitgawes beloop R57,000 (BTW ingesluit),

waarvan R7,000 BTW is. Die jaarlikse inkomste is R120,000 (R1,000 * 120); R120,000 *

12 = R1,440,000.

Jaarlikse uitgawes (BTW ingesluit) R57,000 * 12 = R684,000

Mieta Coetzee sal nie haar onderneming kan registreer vir BTW nie, al is haar belasbare

lewerings meer as R1miljoen. Die rede hiervoor is dat die Kleuterskool en nasorg van

kinders ŉ vrygestelde lewering is. Die R7,000 BTW sal dus nie as ŉ insetbelasting geëis

kan word nie.

3.8.5 ŉ Geldige belastingfaktuur vir BTW doeleindes

Wat is die verskil tussen ŉ faktuur en ŉ belastingfaktuur?

TAX105 Belasting


ŉ Faktuur is ŉ dokument wat die koper inlig van sy verpligting om ŉ betaling te maak nadat

ŉ transaksie plaasgevind het. Hierdie transaksie verteenwoordig nie noodwendig ŉ

belasbare lewering nie.

ŉ Belastingfaktuur is ŉ dokument waarvoor daar voorsiening gemaak word in die BTW

wetgewing, om die BTW ondernemer in staat te stel om insetbelasting te eis en

uitsetbelasting te hef. ŉ Belastingfaktuur verteenwoordig altyd ŉ belasbare lewering. Die

BTW wetgewing bepaal dat ŉ belastingfaktuur sekere besonderhede moet bevat ten opsigte

van die belasbare lewering, asook ten opsigte van die partye betrokke by die transaksie,

alvorens BTW geëis en gehef kan word.

Daar is bepaalde vereistes ten opsigte van BTW fakture:

Volledige belastingfaktuur (Bedrag van

R3 000 of meer) Artikel 20(4) van die

BTW Wetgewing

Verkorte belastingfaktuur (Bedrag van

minder as R3 000) Artikel 20(5) van die

BTW Wetgewing

• Die woorde “Belastingfaktuur” (Tax

Invoice) moet op ŉ prominente plek

verskyn

• Naam, adres en BTW nommer van die



ontvanger (persoon aan wie die faktuur

uitgemaak word)



• Volledige beskrywing van die goedere

en dienste wat gelewer word

• Die hoeveelheid en volume van die

goedere en dienste wat verskaf word

• Die woorde “Belastingfaktuur” moet op

ŉ prominante plek verskyn





• ŉ Beskrywing van die goedere en

dienste wat gelewer word

TAX105 Belasting



BTW bedrag


BTW bedrag



Bestudeer die onderstaande strokie en beantwoord dan die vrae:

1. Wat is die BTW bedrag van toepassing op hierdie kasregisterstrokie?

2. Wat beteken die asterisk # - teken langs die bedrag op die strokie?

TAX105 Belasting


3. Wat is die vereistes waaraan ŉ geldige BTW faktuur moet voldoen. Met ander woorde

wat moet alles op ŉ BTW faktuur verskyn, alvorens dit as ŉ geldige BTW faktuur

kwalifiseer?

Gevallestudie 3.1

Op 23 Februarie 20x11 verkoop ABC Bpk goedere aan Daniel Maleka teen R7,500. Die

goedere is onderhewig aan ŉ handelskorting van 25% en indien Daniel sy rekening

vereffen voor die einde van die maand, sal ŉ kontantkorting van 2.5% aan hom

toegestaan word (Faktuur No 1285).

Op 27 Februarie 20x11 verkoop ABC Bpk goedere aan Aartwell Mthunli ten bedrae van

R10,000. Die goedere is onderhewig aan ŉ handelskorting van 15% en indien Aartwell sy

rekening binne 30 dae vereffen, kom hy in aanmerking vir ŉ kontantkorting van 2%

(Faktuur No 1287).

Op 28 Februarie 20x11 verkoop ABC Bpk handelsgoedere aan Marie Poggenpoel ten

bedrae van R20,000. Die goedere is onderhewig aan ŉ handelskorting van 10%. Marie

Poggenpoel sal egter nie die rekening binne 30 dae kan vereffen nie 00en verbeur dus

haar kontantkorting van 3% (Faktuur No 1290).

Deur gebruik te maak van die onderstaande tabel, bereken telkens die volgende:

a. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Aartwell Mthunli gestuur moet word?

b. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Marie Poggenpoel gestuur moet

word?

Gebruik Daniel Maleka se besonderhede as voorbeeld:

Daniel Maleka

(voorbeeld)

Aartwell Mthunli

Marie Poggenpoel

Verkoopsbedrag voor

kortings: R7,500

Minus handelskorting:

R1875 (25%)

TAX105 Belasting


= R5,625

Minus kontantkorting:

R140.63 (2.5%)

= R5,484.37

(R5,484.37 * 14/100)

BTW: R767.81

Faktuur 1285 totaal:

R6,252.18

3.9 Samevatting


en op ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die

verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod.

Van die belangrike indirekte belastings wat deur die SAID gehef word is:

• Belasting op Toegevoegde Waarde


• Ad Valorem belasting

• Oordragskostes


ŉ konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame gelde beskikbaar

te hê om hul doelwitte te bereik.

BTW word opgedeel in inset en uitsetbelasting en daar is verskillende BTW periodes vir die

oorbetaling van BTW aan die SAID.

TAX105 Belasting


3.10 Selfevaluering

Aktiwiteit 3

Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd, is ŉ sakeonderneming wat kinder partytjies reel, asook

dinees vir sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing. Annemarie

Louw is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd, sy kom egter nie by alles uit nie,

aangesien die reel van hierdie funksies al haar aandag en tyd inbeslag neem. Dit is

amper weer tyd vir Annemarie op die BTW opgawe vir die maand in te dien. Annemarie

het egter nog nie by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te

help.

Bestudeer die onderstaande inligting, en voltooi die BTW skedules vir die maand van

Julie 20x11.

Verkope vir die maand van Julie 20x11

Verkoopsfaktuur No Verkoopprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 2,850 350 2,500

2 3,560

3 5,890 723 5,167

4 6,280 771

5 7,825 6,864

26,405 3,243 23,162

Aankope vir die maand van Julie20x11

Aankope Faktuur No Aankoopsprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 850 746

2 350 43

3 1,250 1,096

TAX105 Belasting


4 286 35

5 536 470

3,272 402 2,870

Nadat jy die bostaande skedules sorgvuldig bereken en ingevul het, behoort jy in staat te

wees om die BTW betaalbaar/ontvangbaar te bereken. Wat is die BTW

betaalbaar/ontvangbaar vir die maand van Julie 20x11 vir Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd?

Aktiwiteit 4

Super Vinnig Bpk is ŉ maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen.



a. Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil is tussen inset en uitsetbelasting?

b. Gaan Super Vinnig Bpk inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder?


c. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van

R1,540?

d. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?

Super Vinnig Bpk Faktuur No: 123A

14 Oval Road Faktuur

Johannesburg 2090

Telefoon No: 011 282 6824

VAT Reg No: 4676650011

4 Julie 20x11

Bestelling No: 1256

Rekening No: 116

TAX105 Belasting


Kostekode

BTW

Koers

Prys/


4 Bande VOS/NN 14% R 285 R 1,140


R 1,540

TAX105 Belasting


StudStudStudStudieieieie----eeneeneeneenheidheidheidheid 4: 4: 4: 4: WerknemersbelastingWerknemersbelastingWerknemersbelastingWerknemersbelasting


Kennis en begrip



• Die werknemersbelastingstelsel

• Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers

• Die belasbare byvoordele van werknemers

• Toelaatbare aftrekkings

• Vrygestelde inkomste

• Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word

Vaardighede


• Jou kennis en begrip van die Werknemersbelastingstelsel toe te pas.

• Die verskillende belastingreëls van toepassing op die verskillende tipes

werknemers te identifiseer en toe te pas.

• Die belasbare byvoordele, soos deur die werkgewer aan sy werknemers voorsien,

te bereken.

• Die belastingdoeltreffendheid van die onderskeie wyses waarop werknemers

vergoed word, te evalueer.

• Navrae ten opsigte van werknemersbelasting te hanteer.

TAX105 Belasting



• A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html

• Accounting-dictionary, 2011. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-

benefit.html

• Businessdictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-

earn-PAYE.html

• eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html

• Moneywebtax, 2009.


3276&sn=Detail

• South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589


• South African Revenue Services: Practice Note 7, 2011.




LexisNexis. 1160p.






Werknemersbelasting Die werknemersbelasting wat uit die Lopende

Betaalstelsel (LBS) en Standaard Inkomstebelasting op

Werknemers (SIBW) bestaan, moet op ŉ maandelikse

TAX105 Belasting


basis van die salaris van ŉ werknemer afgetrek word en

aan SAID oorbetaal word. Dit moet gebeur binne sewe

dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is.

Werknemersbelasting-

sertifikaat

Die werkgewer is verplig om ŉ

werknemersbelatingsertifikaat (IRP5/IT4(a)) aan die

einde van ŉ belastingjaar aan die die werknemer uit te

reik wat die LBS aandui wat deur die werkgewer van

die werknemer se salaris afgetrek is en aan die

Ontvanger van Inkomste (SAID) oorbetaal is.

Vaardigheidsontwikkelings-

heffing

Skills Development Levy (SDL), of

Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ŉ verpligte

heffingskema, wat gebruik word vir die befondsing van

onderrig en opleiding van die land. Daar word van ŉ

werkgewer verwag om te registreer vir SDL doeleindes,

sodra die bedrag betaal of betaalbaar aan werknemers

altesaam R500 000 sal oorskry in die volgende 12

maande tydperk.

Werkloosheidsversekerings-

fonds

Unemployement Insurance Fund (UIF) of die

Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ŉ

werknemer elke maand ŉ bydrae moet maak tot

die Werkloosheidsverskeringsfonds om

werknemers te beskerm in ŉ geval van verlies

aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ŉ


Standaard Inkomstebelasting

op Werknemers

Ten einde die SAID se las te verminder ten opsigte van

die administrasie van belastingopgawes, -aanslae, -

betalings en rekordhouding ten opsigte van spesifieke

belastingbetalers, en ook om sekere belastingbetalers

vry te stel van die indiening van opgawes, is ŉ

Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW)

ingestel as ŉ integrale deel van die

Werknemersbelastingstelsel.

SIBW is slegs ŉ term wat gebruik word om ŉ sekere

TAX105 Belasting


gedeelte van die werknemersbelasting te beskryf wat

afgetrek word deur ŉ werkgewer van ŉ werknemer se

netto besoldiging onder die belastingstelsel. Let daarop

dat SIBW nie ŉ afsonderlike belastingtipe is nie, maar

deel uitmaak van die Werknemersbelastingstelsel.

Arbeidsmakelaars ŉ Natuurlike persoon wat ŉ onderneming bedryf

waardeur hy (teen vergoeding), sy eie werknemers

beskikbaar stel om werk vir ŉ kliënt te doen OF werkers

vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die arbeidsmakelaar

en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander

woorde daar is drie partye hier betrokke.

Persoonlike

diensteverskaffers

ŉ Persoonlike diensteverskaffer kan gedefinieer word

as enige maatskappy of trust waar persoonlike dienste

gelewer word deur enige verbonde persoon tot die

maatskappy of trust; en

• die persoon wat die diens lewer sou as ŉ

werknemer van die kliënt beskou gewees het

indien die diens direk aan die kliënt gelewer is,

in plaas van namens die maatskappy of trust;

• die diens of pligte hoofsaaklik by die perseel van

die kliënt gelewer word, en die

persoon/maatskappy/trust onderhewig is aan die

beheer en toesig van die kliënt ten opsigte van

die wyse waarop die diens gelewer moet word;

• meer as 80% van die maatskappy/trust se

inkomste hoofsaaklik afkomstig is van een

kliënt, gedurende ŉ betrokke belastingjaar.

Voorbeeld: Waar ŉ persoon ŉ maatskappy/beslote

korporasie/trust stig en dienste aan kliënte verskaf deur

die betrokke maatskappy/beslote korporasie/trust.

Onafhanklike kontrakteur ŉ Persoon word geag ŉ onafhanklike kontrakteur te

wees, indien die persoon drie of meer werknemers in

diens neem wat op heeltydse grondslag betrokke is by

TAX105 Belasting


die onderneming van die onafhanklike kontrakteur om ŉ

bepaalde diens of produk te lewer. Voorbeeld:

Argitekte, openbare rekenmeesters, advokate, ens.

Byvoordele Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan

word aan werknemers bykomend tot hulle huidige,

basiese salaris of loon.

Kontantekwivalent-

byvoordele

Vir die doeleindes van ŉ belasbare voordeel, sal ŉ

kontantekwivalent die waarde wees van die belasbare

voordeel, minus enige vergoeding (indien van

toepassing) verskaf deur die werknemer vir hierdie

byvoordeel.

4.4 Inleiding


belasting:



o Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW)


• ŉ Finale vereffening met aanslag, indien van toepassing

(Stiglingh et al. 2011:307)

Alvorens die netto besoldiging van ŉ werknemer bereken kan word, moet

werknemersbelasting, werkloosheidsversekering en standaard inkomstebelasting op

werknemers van die salaris afgetrek word.






TAX105 Belasting








• Tydelike werknemers wat gereeld indiens geneem word


ŉ Werkgewer is nie altyd finansieel in staat om ŉ salarisverhoging aan werknemers te gee

nie. Vergoeding kan dan geskied deur middel van byvoordele.

Byvoordele is egter nie belastingvry nie, en in sekere gevalle is dit soms beter om

alternatiewe maniere te identifiseer waarop ŉ werkgewer ŉ werknemer kan vergoed.

4.5 Die belastingstelsel vir werknemers

4.5.1 LBS, SIBW en Voorlopige Belasting

Die Ontvanger van Inkomste, met ander woorde die SAID, vorder die

belastingaanspreeklikheid ten opsigte van werknemers in by wyse van die volgende:

• Die Lopende Betaalstelsel (LBS), beter bekend as Pay as you earn (PAYE)

• Die Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW), beter bekend as Standard

Income Tax on Employees (SITE)

• Voorlopige Belastingbetalings, beter bekend as Provisional Tax Payments

Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) en Standaard

Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW-stelsel) bestaan, moet op ŉ maandelikse

grondslag van die salaris van ŉ werknemer afgetrek word en aan SAID oorbetaal word. Dit

moet gebeur binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is.

Werknemersbelasting onder die LBS- stelsel moet van die werknemer se belasbare loon of

salaris afgetrek word en aan die SAID oorbetaal word. Dit is die werkgewer se

verantwoordelikheid om hierdie belasting aan die Ontvanger van Inkomste oor te betaal.

Dieselfde geld ook ten opsigte van SIBW (Businessdictionary, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html).

TAX105 Belasting


Die werkgewer is verplig om ŉ werknemersbelastingsertifikaat (IRP5/IT4(a)) aan die einde

van ŉ belasting jaar aan die werknemer uit te reik wat die LBS aandui wat deur die

werkgewer van die werknemer se salaris afgetrek is en aan die SAID oorbetaal is.

Daar moet duidelike onderskeid getref word tussen LBS en SIBW op die IRP5 van ŉ

werknemer. ŉ Jaarlikse rekonsiliasie, genaamd die EMP501 moet na SAID gestuur word

aan die einde van die jaar (South African Revenue Services, 2011.


Die verskil tussen LBS en SIBW is die volgende:


Werknemers (SIBW)

Lopende Betaalstelsel (LBS)

SIBW is die bedrag werknemersbelasting

wat gedurende ŉ bepaalde belastingjaar

afgetrek word van die jaarlikse ekwivalent

(beperk tot R60 000) van ŉ werknemers se

salaris. Met ander woorde indien ŉ

persoon R60 000 of minder verdien, word

slegs SIBW oorbetaal aan die Ontvanger.

LBS word van die besoldiging (salaris/loon)

afgetrek, indien die betrokke werknemer

meer as R60 000 vir ŉ betrokke

belastingjaar verdien het. In so ŉ geval

word beide SIBW en LBS oorbetaal aan

die Ontvanger – die balans van

werknemersbelasting wat oorbly nadat

SIBW afgetrek is, verteenwoordig LBS.

(South African Revenue Services, 2011.


btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=SITE+TAX#913)

Wanneer ŉ belastingpligtige sy belasbare inkomste bereken, word die totale inkomste in

aanmerking geneem, ongeag uit watter bron dit verdien is. Alle belastingbetalings wat reeds

aan die SAID vir ŉ bepaalde belastingjaar gemaak is deur byvoorbeeld Voorlopige

Belastingbetalings, kan van die belastingaanspreeklikheid afgetrek word.

Die volgende belastingtabelle word gebruik om die belasting betaalbaar ten opsigte van ŉ

individu se belasbare inkomste te bereken.



TAX105 Belasting


Belasbare inkomste Belastingkoers

R 0 - R 140 000 18%

R 140 001 - R 221 000 R 25 200 + (25% van die bedrag bo R 140 000)




R 552 001 and above R 160 730 + (40% van die bedrag bo R 552 000)


Bykomende korting (persone 65 jaar en ouer) R 5 675

(Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/)

Let daarop: Die primêre en sekondêre kortings is van toepassing op die belasting

betaalbaar. Met ander woorde die primêre en sekondêre korting word afgetrek van belasting

betaalbaar om sodoende die belasting te verminder. Die belasbare inkomste word

verminder met vrystellings en aftrekkings.

TAX105 Belasting




Belasbare Inkomste Belastingkoers

R 0 - R 150 000 18%





R 580 001 en daarbo R 168 250 + (40% van die bedrag bo R 580 000)


Sekondêre korting (persone 65 en ouer) R 6 012

Tersiêre korting (persone 75 en ouer) R 2 000

(Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2012/)

4.5.2 Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds

Skills Development Levy (SDL), of Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ŉ verpligte

heffingskema wat gebruik word vir die befondsing van onderrig en opleiding van die land.

Daar word van ŉ werkgewer verwag om te registreer vir SDL doeleindes, sodra die bedrag

betaal of betaalbaar aan werknemers altesaam R500 000 sal oorskry in die volgende

12 maande tydperk (South African Revenue Services, 2011.


Unemployement Insurance Fund (UIF) of die Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ŉ

werknemer elke maand ŉ bydrae moet maak tot die Werkloosheidsverskeringsfonds om

TAX105 Belasting


werknemers te beskerm in ŉ geval van verlies aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ŉ


Gevallestudie 4.1

Bestudeer die onderstaande:

Mnr Barry White is ŉ inwoner van Suid-Afrika. Barry het die volgende salaris ontvang vir die

2012 finansiële jaar, asook die volgende betalings gemaak vir die betrokke belastingjaar.

Barry is 72 jaar oud.

Salaris R150 000

Rente ontvang vanuit ŉ bron in Suid-Afrika R38 000

Dividende verdien vanaf ŉ plaaslike maatskappy R12 000

Aftrekbare uitgawes, goedgekeur deur SAID R3000

Belasbare kapitaalwins (sy kapitaalwins was R20 000)

(Hou in gedagte: kapitaalwins word teen 25% by die individu se

belasbare inkomste ingesluit) R5000

Berekening van die belasbare inkomste van Mnr White vir die huidige belastingjaar:

Salaris R150 000

Rente R38 000

Plaaslike dividende R12 000


Minus vrygestelde inkomstes:

Rente* (R32 000)

Dividende * (R12 000)

Inkomste R156 000

TAX105 Belasting


Minus aftrekkings

Toelaatbare aftrekbare uitgawes (R3000)

Plus

Belasbare kapitaalwins R5000


Normale belasting betaalbaar volgens die tabel 2010/2011

Op R140 000 R25 200

Op R18 000 (25% van die R18 000) R4 500

Normale belasting betaalbaar R29 700

Minus primêre korting (R10 260)

Minus sekondêre korting (R5 675)

Normale belastingaanspreeklikheid R13 765

* Die eerste R22 300 van enige rente vanuit ŉ bron in Suid Afrika is van normale belasting

vrygestel. Die vrygestelde perk is R32 000 vir enige persoon wat minstens 65 jaar oud is.

Barry White is reeds 72 jaar oud, hy kwalifiseer dus vir die R32 000 vrystelling ten opsigte

van sy rente.

* Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is

nie) word in die algemeen van normale belasting vrygestel. In hierdie geval is die R12 000

dividende wat Barry White ontvang het, heeltemal vrygestel van belasting.

4.6 Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers






TAX105 Belasting











Hieronder word enkele van die tipe werknemers in meer besonderhede beskryf:

4.6.1 Arbeidsmakelaars

ŉ Arbeidsmakelaar word in Stiglingh et al (2011:414) gedefinieer as ŉ natuurlike persoon

wat ŉ onderneming bedryf waardeur hy (teen vergoeding), sy eie werknemers beskikbaar

stel om werk vir ŉ kliënt te doen of werkers vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die

arbeidsmakelaar en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander woorde daar is drie

partye hier betrokke:

• Die kliënt

• Die arbeidsmakelaar

• Die werker

Die vierde bylaag in die Inkomstebelastingwetgewing maak voorsienning vir ŉ

Vrystellingsertifikaat, naamlik ŉ IRP 30, wat deur SAID aan die arbeidsmakelaar uitgereik

word, wat die kliënt (werkgewer) kwytskeld van die verpligting om werknemersbelasting af te

trek van enige bedrae wat aan die arbeidsmakelaar oorbetaal word. Die arbeidsmakelaar

moet op ŉ jaarlikse basis en ten minste twee maande voordat die huidige IRP30 sertifikaat

verval by SAID aansoek doen vir ŉ nuwe IRP30.

Indien die arbeidsmakelaar nie in besit is van ŉ IRP30 nie, sal alle betalings wat deur die

kliënt aan die arbeidsmakelaar gemaak word, onderhewig wees aan werknemersbelasting.

4.6.2 Persoonlike diensteverskaffers

ŉ Maatskappy/Beslote Korporasie/Trust kan geklassifiseer word as ŉ persoonlike

diensteverskaffer:

TAX105 Belasting


1) Indien enige diens persoonlik gelewer word aan ŉ kliënt van die maatskappy/beslote

korporasie/trust, by wyse van ŉ verbonde persoon van hierdie maatskappy/beslote

korporasie/trust.

EN

2) Indien die persoon wat die diens aan die kliënt lewer beskou kan word as ŉ werknemer

van hierdie kliënt, indien die diens direk aan die kliënt gelewer is, met ander woorde nie

deur die maatskappy/beslote korporasie/trust nie.

OF

Indien die diens hoofsaaklik op die perseel van die kliënt gelewer moet word, en waar

die diensteverskaffer onderhewig sal wees aan beheer en toesig van die kliënt, ten

opsigte van die diens wat gelewer word.

OF

Indien meer as 80% van die maatskappy/beslote korporasie/trust se inkomste verkry

vanuit dienslewering, afkomstig is van slegs een kliënt.

BEHALWE

3) Wanneer die maatskappy/beslote korporasie/trust gedurende ŉ jaar van aanslag meer

as drie voltydse werknemers in diens het wat die dienste namens die

maatskappy/beslote korporasie/trust lewer. Hierdie werknemers mag nie die

aandeelhouer, direkteur of lid van ŉ maatskappy/beslote korporasie/trust of verbonde

persoon aan enige van hierdie persone insluit nie.

Indien (1) en (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust ŉ

persoonlike diensteverskaffer.

Indien slegs (1) of (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ŉ

persoonlike diensteverskaffer nie.

Indien (3) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ŉ persoonlike

diensteverskaffer nie, selfs al is (1) en (2) afgemerk.

(Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd, 2011:8)

ŉ Verbonde persoon is enige persoon wat voordeel trek uit die optrede van ŉ betrokke

persoon wat verbind is aan daardie persoon by wyse van ŉ familieverband, trust

TAX105 Belasting


begunstigde, wedersydse vennootskap of aandeelhouding. (Die uitgebreide definisie van ŉ

verbonde persoon kan gevind word by http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1)

ŉ Persoonlike diensteverskaffer word belas teen die volgende belastingkoerse:

• 33%, indien die persoonlike diensteverskaffer ŉ maatskappy/beslote korporasie is

• 40%, indien die persoonlike diensteverskaffer ŉ trust is.

(Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd, 2011:8)

Die onderstaande diagram word gebruik om vas te stel of ŉ werknemer ŉ persoonlike

diensteverskaffer is of nie:

TAX105 Belasting


Nee Ja Nee Ja Ja

Ja

Nee Nee Ja Ja

Nee Nee Ja Nee

(Bron: South African Revenue Services, 2011.

http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=56838)

Is die werknemer ŉ

maatskappy/trust?

Die werknemers is nie ŉ

Persoonlike Diensteverskaffer

nie.

Word die diens persoonlik

deur ŉ verbonde persoon

gelewer?

Nie onderhewig aan die aftrekking

van werknemersbelasting nie. Is 3 of meer heeltydse werknemers

(uitgesluit verbonde persone)

indiens geneem?

Sal die persoon wat die diens

lewer, beskou word as ŉ

werknemer van die kliënt, indien

die diens direk gelewer is?

Werknemersbelasting

word afgetrek @ ŉ koers

van 33%

Word hierdie pligte uitgevoer op die perseel van

die kliënt, en is die persoon wat hierdie pligte

uitvoer onderhewig aan die toesig en beheer van

die kliënt, ten opsigte van die wyse waarop hierdie

pligte uitgevoer word.

Word meer as 80% van die

persoon wat die diens lewer se

inkomste verkry vanuit een

bron, met ander woorde

ontvang vanaf een kliënt.?

Isŉ beëdigde verklaring met die

nodige inligting voorsien?

TAX105 Belasting


4.6.3 Onafhanklike kontrakteur

Daar is twee maniere om vas te stel of ŉ persoon sal kwalifiseer as ŉ onafhanklike

kontrakteur. Hierdie twee opsies staan bekend as:

4.6.3.1 Statutêre toetse

Die Statutêre toetse behels die volgende:

• Die persoon is onderhewig aan beheer van enige ander persoon, ten opsigte van die

wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word of ten opsigte van die


OF

• Die persoon is onderhewig aan toesig van enige ander persoon, ten opsigte van die

wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word of ten opsigte van die


OF

• Die bedrae wat aan die persoon betaal word of betaal sal word vir die dienste

gelewer, bestaan uit of sluit in ontvangstes van enige beskrywing, wat gereeld betaal

word – op ŉ daaglikse, weeklikse, maadelikse basis of enige ander interval.

Indien enige een van die bogenoemde bepalings geld, is die persoon NIE ŉ onafhanklike

kontrakteur nie en is dit nie nodig om verdere toetse te doen nie. As die Statutêre toetse nie

van toepassing is nie, kan aanbeweeg word na die Gemenereg toetse.

4.6.3.2 Gemenereg toetse

Dit is ŉ moeilike proses om vas te stel of ŉ persoon ŉ onafhanklike kontrakteur is of nie. Dit

is egter ŉ belangrike besluit wat op ŉ gereelde basis hersien moet word, aangesien ŉ

verkeerde keuse albei partye (werkgewer en werknemer) duur te staan kan kom. Die reëls is

nie altyd klinkklaar en maklik toepasbaar nie – dikwels word die besluit gebaseer op die

oordeel van die SAID en die werkgewer. Met ander woorde daar is nie vaste riglyne

beskikbaar om vas te stel of ŉ persoon kwalifiseer as ŉ onafhanklike kontrakteur of

werknemer vir doeleindes van werknemersbelasting nie. In hierdie geval moet ŉ oorhoofse

of “dominante-indruk” gevorm word van die indiensnemingsverhouding van toepassing in

elke afsonderlike geval.

TAX105 Belasting


Die besluitnemingsproses kan soos volg uiteengesit word:

Ja Nee

Nee

Ja

Ja

Nee

Ja

Nee

Nee

Ja

(SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)

(a) Ontvang die persoon, uitgesluit maatskappy/beslote korporasie/trust, enige

inkomste (besoldiging)?

Is die persoon ŉ inwoner van Suid Afrika? Werknemersbelasting moet afgetrek

word.

Is die persoon onderhewig aan toesig en beheer ten opsigte van die wyse waarop die werk verrig moet word?

Ontvang hierdie persoon betalings op ŉ gereelde basis, hetsy daagliks, weekliks, maadeliks of enige ander interval?

Werknemersbelasting moet afgetrek word.

Die “Dominante-indruk” toets moet uitgeoefen word. Met ander woorde, wat is die algehele indruk wat hier verkry word? Is die “algehele indruk” dat die persoon kwalifiseer as ŉ onafhanklike kontrakteur?

Geen werknemersbelasting moet afgetrek word nie.

TAX105 Belasting


Ja


Ja Nee

Ja

Ja Nee

Ja Nee


(c) Is die persoon ŉ Arbeidsmakelaar?

Is die persoon geregistreer vir belasting doeleindes? En is alle opgawes, soos deur die Wet vereis, ingedien?


Is enige van die volgende teenwoordig?

• Meer as 80% van sy bruto inkomste word ontvang vanaf slegs een kliënt

• Hy voorsien dienste van ŉ ander arbeidsmakelaar aan enige van sy kliënte

• Hy is kontraktueel verplig om die dienste van ŉ gespesifiseerde werknemer aan sy kliënt te voorsien

Werknemersbelasting moet afgetrek word. Indien bogenoemde nie waar was nie, sou die SAID ŉ IRP30 sertifikaat aan die Arbeidsmakelaar toegestaan het, wat hom dus vrystel van die aftrekking van werknemersbelasting.

Die “Dominante-indruk” toets moet toegepas word. Skep hierdie toets ŉ indruk dat die persoon geklassifiseer kan word as ŉ onafhanklike kontrakteur?

Werknemersbelasting moet nie afgetrek word nie.


(b) Ontvang hierdie persoon vergoeding vir dienste gelewer aan of namens ŉ Arbeidsmakelaar?

Werknemersbelasting is aftrekbaar.

TAX105 Belasting


Ja

Nee

Ja


Die vraag is: Wat word bedoel met die “Dominante-indruk” toets? Die “Dominante-indruk”

toets word in die huidige Suid-Afrikaanse Gemeneregstelsel toegepas om vas te stel of ŉ

werker ŉ onafhanklike kontrakteur of ŉ gewone werknemer is.

Die “Dominante-indruk” toets maak gebruik van verskeie aanwysers met verskillende

betekenisse en gewigte wat toegepas word in elke situasie. Geeneen van hierdie

aanwysers kan alleen bepalend wees van ŉ persoon se status nie.

Hierdie “Dominante-indruk” toets is ŉ analitiese hulpmiddel wat ontwerp is om te gebruik en

toe te pas in die sake-omgewing ten einde vas te stel of ŉ persoon ŉ onafhanklike

kontrakteur is of nie. Die persoon wat getoets word, kan ŉ individu wees OF ŉ

sakeonderneming (South African Revenue Services, 2011.


Die “Dominante-indruk” toets verdeel die faktore wat in ag geneem moet in drie katgorieë.

Hierdie kategorieë is soos volg:

• Naby afdoende

Hierdie faktore gee ŉ aanduiding ten opsigte van die mate waarin die werkgewer daartoe

in staat is om die wyse waarop die persoon die dienste lewer te beheer, asook die mate

waartoe die werkgewer eksklusiewe regte het tot die dienste wat deur die persoon

gelewer word. Met ander woorde het die werkgewer alleen toegang tot die dienste wat

gelewer word.

(d) Is die persoon ŉ persoonlike diensteverskaffer (Maatskappy/Beslote Korporasie/Trust)?

Is die persoon ŉ Arbeidsmakelaar soos gedefinieer?

Toepassing van die toets soos hierbo in (c) aangedui.


TAX105 Belasting


• Oorredend

Hierdie faktore dui op die mate van beheer ten opsigte van die uitreiking van instruksies,

die verpligting om verslae te lewer, die uitvoering van opleiding en die bepaling van

produktiewe tyd.

• Relevant

Hierdie faktore is bepalend ten opsigte van beheer en toesig.

Ter verdere verduideliking:

(Bron: Outeur: 2011)

Die vrae wat onder elke opskrif hierbo getoon word, is slegs riglyne van moontlike vrae wat

gevra kan word. Die vrae word dus nie beperk tot bogenoemde nie.

Dit is geensins maklik om vas te stel of ŉ werkgewer beheer en toesig oor ŉ persoon

uitoefen nie. Elkeen van die bogenoemde aanwysers dra daartoe by om ŉ “Dominante-

indruk” te skep. Uiteindelik word die uitkoms gebaseer op die oordeel van die

belastingpligtige en die SAID.

Naby afdoende

• Die werkgewer gee instruksies ten opsigte van die gereedskap, personeel, materiale, ens wat gebruik moet word.

• ŉ Sekere persoon moet die diens lewer.

•Die persoon moet teenwoordig wees, al is daar geen werk om te doen nie.

Oorredend

•Daar word van die persoon verwag om verslae te lewer op ŉ gereelde basis.

•Die werksure word bepaal deur die werkgewer. Dit kan heeltyds wees.

•Die persoon moet gaan vir opleiding. Dit kan verskaf word deur die werkgewer, of iemand wat deur die werkgewer voorsien word.

Relevant

•Die werkgewer verskaf die materiaal

• Die persoon maak gebruik van die perseel van die werkgewer

•Die persoon het ŉ posbeskrywing in die hiërargie van die onderneming

•Die werkgewer kan die persoon afdank, nadat kennis gegee is.

TAX105 Belasting


4.6.4 Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies

Direkteure van private maatskappye word ingesluit by die omskrywing van werknemer, en

daarom sal die vergoeding wat aan direkteure van private maatskappye en lede van beslote

korporasies ook onderhewig wees aan werknemersbelasting.

4.6.5 Studente en skoliere

Voltydse studente en skoliere val nie in ŉ spesifieke kategorie nie en word daarom op

dieselfde wyse belas as wat die geval sou wees met enige gewone werknemer.

4.6.6 Deeltydse, tydelike en toevallige werkers

Deeltydse, tydelike (los werknemers) en toevallige werknemers is nie in standaarddiens nie.

Die werknemersbelasting wat dus van die besoldiging afgetrek word, word teen ŉ koers van

25% bereken.

4.6.7 Kommissie-agente

Indien die werknemer in besit is van ŉ belastingaanwysing, moet die werkgewer

werknemersbelasting dienooreenkomstig die betrokke belastingaanwysing aftrek.

Indien die werknemer nie in besit is van ŉ belastingaanwysing nie, moet die werkgewer

werknemersbelasting aftrek dienooreenkomstig die belastingtabelle.

(Bron: http://www.steinertax.com/Tax%203.jpg)

TAX105 Belasting


4.7 Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits

Dit is belangrik vir beide die werknemers en die werkgewer om die konsep van byvoordele,

of beter bekend as fringe benefits, volkome te verstaan. Indien die term misverstaan word,

mag die individue wat die byvoordeel as deel van hul vergoeding ontvang, swaar belas word

deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID).

Byvoordele dra daartoe by dat ŉ werknemer eintlik ŉ groter salaris ontvang sonder ŉ

salarisverhoging. Dit kan deel uitmaak van ŉ werknemer se salarispakket of dit kan na die

tyd onderhandel word.

Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan word aan werknemers bykomend tot

hulle huidige, basiese salaris of loon. ŉ Byvoordeel word gewoonlik vervat in die

diensvoorwaardes en kom in verskeie vorme voor, soos kontant, handelsvoorraad, mediese

versekering, pensioenfondse, vakansies, ens. (A. Writing, 2011.

http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html).

Byvoordele is egter nie belastingvry nie. SAID is tans besig om alle skuiwergate in die

inkomstebelastingwetgewing toe te maak sodat alle bykomende byvoordele wat deur

werknemers ontvang word, belas sal word.

Selfs al word dit belas, hou byvoordele bepaalde positiewe voordele in vir beide die

werknemer en werkgewer. Vanuit die werknemers se oogpunt, is die positiewe aspekte die

volgende:

• ŉ Byvoordeel kan ŉ werknemer in staat stel om toegang te verkry tot belangrike

dienste teen ŉ laer koste as wat die geval sou wees indien die betrokke persoon die

kostes selfs sou betaal. ŉ Voorbeeld sal wees waar ŉ maatskappy die mediese

fondsbydraes namens die werknemer betaal. Dit is moontlik dat ŉ werknemer nie

self die bydraes kan bekostig nie, en daarom nie toegang sou gehad het tot ŉ

mediese fonds nie.

• Waar ŉ werkgewer ŉ gedeelte van ŉ werknemer se medies betaal, dra dit daartoe

by dat ŉ werknemer ŉ beter medies kan bekostig – die totale mediese fonds-bydrae

kom nie uit die werknemer se sak nie.

• Byvoordele veroorsaak dat ŉ werknemer ŉ groter deel van sy salaris kan behou. ŉ

Goeie voorbeeeld sou wees, waar ŉ werkgewer dagsorg voorsien vir die

TAX105 Belasting


werknemers se kleuters. Die werknemer hoef dus in die geval nie uit sy eie sak

hiervoor te betaal.

Die positiewe aspekte vanuit ŉ werkgewer se oogpunt, is die volgende:

• Byvoordele kan deur werkgewers gebruik word om die beste kandidate vir ŉ pos te

werf. Deur byvoordele soos ŉ maatskappymotor, of die betaling van mediese fonds

bydraes as deel van die salarispakket aan te bied, kan die beste kandidate verkry

word.

• Die aanbied van byvoordele kan vir ŉ werkgewer meer koste-doeltreffend wees as ŉ

salarisverhoging.

• Deur aandele opsies aan werknemers beskikbaar te stel as ŉ byvoordeel, sal die

werknemers meer lojaal maak teenoor die maatskappy en ook meer gemotiveerd

om te werk, aangesien die werknemers nou self aandele in die maatskappy besit.

(A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html)

Die belasbare voordele wat deur werkgewers aan werknemers verskaf word as deel van hul

vergoeding, kan gesien word as betalings in ŉ ander vorm as kontant, maar kontant is nie

uitgesluit nie. Die belasbare waarde van byvoordele ontvang deur individue, word by die

belasbare inkomste ingesluit (Stiglingh et al., 2011:331)

4.7.1 Toelae en byvoordele

Vergoeding, bykomend tot ŉ werknemers se salaris of loon, kan opgedeel word in:

• Toelae

• Byvoordele

4.7.1.1 Toelae

Waar ŉ werknemers ŉ toelaag ontvang vanaf sy werkgewer, behoort hierdie

toelaag/voorskot by sy/haar belasbare inkomste ingesluit te word.

Die volgende toelae/voorskotte is egter uitgesluit, met ander woorde dit word nie by die

persoon se belasbare inkomste ingesluit nie:

• Reistoelae: Reis vir sakedoeleindes

TAX105 Belasting


• Bestaanstoelae: Toelae ten opsigte van verblyf, maaltye en ander toevallige

uitgawes wat deur die belastingpligtige aangegaan word terwyl hy vir sakedoeleindes

ten minste een nag weg van sy woonplek in Suid-Afrika moet deurbring.

• Toelae aan ampsbekleërs: Toelae wat deur ŉ openbare amptenaar ontvang word

om hom/haar in staat te stel om sy/haar amptelike pligte uit te voer.

(Stiglingh et al, 2011:332)

Figuur 4.1: Toelae toegestaan deur die werkgewer aan die werknemer


� Reistoelae

Reistoelae word aan ŉ werknemer betaal om die onkostes wat moontlik aangegaan sal word

vir reisdoeleindes te dek. Die gedeelte van die reistoelaag wat bestee word vir

sakedoeleindes, is belastingvry.

Slegs die gedeelte van die reistoelaag of voorskot wat gebruik word vir privaatdoeleindes,

sal deel uitmaak van die persoon se belasbare inkomste (Stiglingh et al, 2011:333).

Tagtig present (80%) van ŉ reistoelaag wat deur ŉ individu ontvang word, word by sy/haar

belasbare inkomste ingesluit, met ander woorde die veronderstelling is dat 20% van die

reistoelaag gebruik sal word vir sakedoeleindes en die res (80%) sal aangewend word vir

privaatdoeleindes.

Toelae ontvang deur die werknemer

Reistoelae

Bestaanstoelae

Toelae aan ampsbekleers

TAX105 Belasting


Dit is egter belangrik om daarop te let, dat alvorens enige aftrekking geëis kan word ten

opsigte van ŉ reistoelaag, daar volledig boek gehou moet word van die hoeveel kilometers

gereis is en waarheen. Sonder ŉ logboek sal geen aftrekking deur SAID toegelaat word nie.

Die gedeelte van die toelaag wat dan nie gebruik word vir sakedoeleindes nie, moet aan die

einde van die belastingjaar by die belasbare inkomste ingesluit word. Die volle bedrag van

die reistoelaag moet op die werknemersbelastingsertifikaat (IRP5) aangetoon word

(Stiglingh et al 2011: 400)

� Bestaanstoelae

ŉ Bestaanstoelaag word deur ŉ werkgewer aan ŉ werknemer betaal ten opsigte van verblyf

en ander toevallige uitgawes wat mag voorkom, indien die persoon vir minstens een nag vir

sakedoeleindes weg van sy woonplek in Suid-Afrika deurbring.

Die gedeelte van die bestaanstoelaag wat hierdie bedrag oorskry, sal by die belastingpligtige

se belasbare inkomste ingesluit word. Met ander woorde, enige ander kostes wat gedek is

deur hierdie bestaanstoelaag, maar wat nie deel was van die verblyf of toevallige uitgawes

nie, word belas.

Indien die werknemer wat die bestaanstoelaag ontvang het nie voldoende bewyse kan lewer

van die werklike uitgawes wat deur hom/haar aangegaan is nie, sal SAID die volgende

bedrae neem vir uitgawes aan maaltye en ander toevallige uitgawes:

• R85 per dag, indien die bestaanstoelaag slegs vir die dekking van toevallige

uitgawes is; en

• R276 per dag, indien die bestaanstoelaag die kostes van maaltye en toevallige

uitgawes moet dek.


Indien die akkommodasie waarop die bestaanstoelaag van toepassing is, buite die

Republiek van Suid-Afrika val, sal ŉ bedrag gelykstaande aan die voorgeskrewe bedrag van

toepassing op ŉ betrokke land geld. Met ander woorde die bedrag wat deur SAID geag

word bestee sal word per dag of ŉ gedeelte van ŉ dag gedurende die periode wat die

persoon weg is van sy/haar gewone plek van verblyf in Suid-Afrika (South African Revenue

Services, 2011.


TAX105 Belasting



8&q=subsistence+allowances+2011#1023).

Besoek die volgende webtuiste vir ŉ tabel wat deur SAID saamgestel is en wat die bedrae

per land uiteensit:

http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=55561

� Toelae aan ampsbekleërs

Hierdie is toelae wat deur ŉ openbare amptenaar ontvang word om hom/haar in staat te stel

om sy/haar amptelike pligte uit te voer.

Daar is ŉ wye verskeidenheid van onkostes wat verband hou met die bekleding van ŉ

openbare amp, byvoorbeeld onkostes t.o.v. sekretariële dienste, skryfbehoeftes, reis, ens.

Die SAID vereis die aftrekking van werknemersbelasting op 50% van die toelae en die

openbaarmaking van die volle toelae (100% op die IRP5).

Ten opsigte van die tydelike plaaslike regeringsamptenare wat normaalweg nie ŉ toelaag

ontvang nie, moet daar 25% werknemersbelasting op 50% van ŉ toelaag afgetrek word

(Stiglingh et al, 2011:339).

Voorbeeld 4.1

Mnr X is verplig om vir sakedoeleindes twee dae en een nag van sy woonplek afwesig te

wees. Hy ontvang ŉ R580-toelaag vanaf sy werkgewer. Die belasbare gedeelte van die

toelaag kan in die volgende 2 gevalle soos hieronder bereken word:

a. Mnr X binne Suid-Afrika reis en kan bewys dat hy werklike uitgawes van R650 aan

maaltye, verblyf en ander toevallige uitgawes aangegaan het.

b. Die werkgewer vir mnr X se verblyf in Suid-Afrika betaal het en dat mnr X R350 vir

maaltye en ander toevallige uitgawes gebruik het. Hy beskik egter nie oor die

dokumentasie ter stawing van hierdie uitgawes nie.

Oplossing:

a. Toelaag ontvang R580

Minus werklike uitgawes deur mnr X aangegaan (R650)

Beperk tot die bedrag van die toelaag (R580)

Belasbare bedrag Nul

TAX105 Belasting


b. Toelaag ontvang R580

Minus Mnr X se geagte uitgawes (2 x R276) (R552)

Belasbare bedrag R28

(Bron: Stiglingh et al, 2011:338)

4.7.1.2 Byvoordele volgens die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van

1962

Byvoordele is belasbare voordele wat deur ŉ werkgewer aan sy werknemers voorsien word

as ŉ wyse van vergoeding. Dit word by die werknemers se belasbare inkomste ingesluit en

dienooreenkomstig belas (Accounting-dictionary, 2011. http://www.accounting-

dictionary.com/definition/taxable-benefit.html).

Die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 bepaal dat alle byvoordele

wat ŉ werkgewer in ŉ ander vorm as kontant aan sy werknemers toestaan, belas moet word

as ŉ byvoordeel in die hande van die werknemer. Met ander woorde die byvoordeel word

ingesluit by die belasbare inkomste van die werknemer, en die werknemer word dan

dienooreenkomstig daarop belas.

Vir die doeleindes van ŉ belasbare voordeel, sal ŉ kontantekwivalent die waarde wees van

die belasbare voordeel minus enige vergoeding (indien van toepassing) verskaf deur die

werknemer vir hierdie byvoordeel (South African Revenue Services, 2011.


btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011#1052).

Die volgende figuur gee ŉ oorsig van die verskillende byvoordele soos uiteengesit in die

sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet:

TAX105 Belasting


Figuur 4.2: Byvoordele


Hierdie voordele word vervolgens bespreek:

� Voordele aan familielede van werknemers en ander toegeken

Enige voordele wat aan ŉ familielid van ŉ werknemer of aan enige ander persoon verwant

aan die werknemer verskaf word, sal in die hande van die werknemer belas word.

� Bates teen minder as die werklike waarde verkry

ŉ Belasbare voordeel ontstaan hier indien:

1. Voordele aan familielede van werknemers & ander toegeken

2. Bates verkry teen minder as die werklike waade

3. Gebruik van diverse bates

4. Reg van gebruik van motorvoertuig

5. Maaltye, verversings & maaltyd/verversings bewysstukke

6. Residensiële huisvesting

7. Vakansie huisvesting

8. Gratis of goedkoop dienste

9. Laer rentekoerslenings

10. Behuisingsubsidies

11. Ontheffing/betaling van verpligtinge

12. Mediese fonds bydraes deur die werkgewer

13. Kostes met betrekking tot mediese dienste

TAX105 Belasting


• die werknemer ŉ bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang en geen

vergoeding betaal nie; of

• die werknemer ŉ bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang teen vergoeding

vir minder as die waarde van die bate.

Die waarde waarop die belasting verskuldig bereken word, is gewoonlik die markwaarde van

die betrokke bate op die tydstip waarop die bate deur die werknemer bekom is.

Werknemersbelasting moet afgetrek word gedurende die maand waarin die werknemer die

bate verkry het (Stiglingh et al, 2011:340). Die kontantekwivalent (die waarde van die

byvoordeel) moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder kode 3801 (South African

Revenue Services, 2011.


btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011#1052)

� Gebruik van diverse bates

ŉ Belasbare voordeel ontstaan waar ŉ werknemer die privaat of huishoudelike gebruik van ŉ

bate:

• gratis verkry; of

• teen vergoeding laer as die kontantekwivalent van die byvoordeel bekom het.

Die waarde van die byvoordeel waarop belasting verskuldig sal wees, word soos volg

bereken word:

• Indien die werkgewer die bate verkry het by wyse van ŉ huurkontrak, sal die waarde

die bedrag wees wat die werkgewer aan huur betaal het vir die periode wat die

werknemer die bate gebruik het.

• Indien die werkgewer die bate besit, sal die waarde bereken word vir die periode wat

die werknemer die bate gebruik het. Dit word dan bereken teen 15 % van die

kleinste bedrag van die koste wat deur die werkgewer aangegaan is om die bate te

bekom OF die markwaarde van die bate gedurende hierdie tydperk.

Die kontantekwivalent word oor dieselfde periode wat ŉ salaris aan die werknemer betaal

word, toegedeel en werknemersbelasting moet dienooreenkomstig weerhou en aan SAID

oorbetaal word (Stiglingh et al, 2011:342). Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet

onder kode 3801 op die belastingpligtige se IRP5/IT3(a) getoon word.

TAX105 Belasting


� Reg van gebruik van motorvoertuig

Sodra ŉ werknemer die reg verkry om ŉ motorvoertuig wat deur die werkgewer besit word,

vir privaatdoeleindes te gebruik, sal daar ŉ belasbare voordeel ontstaan.

Die kontantekwivalent val die werknemer maandeliks toe en werknemersbelasting moet

afgetrek word. Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die belastingpligtige se

IRP5/IT3(a) onder kode 3802 gereflekteer word.

� Maaltye, verversings en maaltyd- en verversingskoepons

ŉ Belasbare voordeel ontstaan waar ŉ werknemer voorsien word van ŉ maaltyd, verversings

of ŉ koepon wat hom/haar geregtig maak op ŉ maaltyd of verversings:

• teen ŉ vergoeding vir minder as die werklike waarde van die maaltyd, verversings of

koepons; of

• indien dit gratis voorsien word.

Die volle kontantwaarde van die belasbare voordeel wat in die vorm van ŉ maaltyd,

verversings of koepons aan ŉ werknemer verskaf word, is aan werknemersbelasting

onderhewig. Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer

word (Stiglingh et al, 2011:348).

� Residensiële huisvesting

ŉ Belasbare voordeel ontstaan wanneer die werknemers van residensiële huisvesting

voorsien word, hetsy gratis of teen ŉ vergoeding minder as die normale huurwaarde

daarvan.

Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel verkry as gevolg van die bewoning van

die huisvesting, is die huurwaarde van die huisvesting minus enige huur wat deur die

werknemer betaal is (Stiglingh et al, 2011:348).

Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder

kode 3801.

� Vakansiehuisvesting

Eienaarskap is die bepalende faktor wanneer die waarde van die belasbare voordeel van

vakansiehuisvesting bereken moet word:

TAX105 Belasting


• Indien die werkgewer die vakansiehuisvesting vir sy werknemers huur, is die

huurwaarde die koste van die huisvesting vir die werkgewer.

• Indien die verblyf nie gehuur is nie, is die huurwaarde die heersende tarief per dag

waarteen die huisvesting normaalweg aan ŉ persoon wat nie ŉ werknemers is nie,

uitverhuur kan word.

� Gratis of goedkoop dienste

ŉ Belasbare voordeel ontstaan indien ŉ werkgewer of enige ander persoon op die

werkgewer se onkoste, ŉ diens aan die werknemers lewer en die diens deur die werknemers

vir private of huishoudelike doeleindes benut word.

Werknemersbelasting moet van die volle kontantekwivalent van die waarde van die

belasbare voordeel wat aan die werknemers verleen word, afgetrek word. Hierdie

kontantekwivalent moet op die IRP5 aangetoon word.

� Lae rentekoerslenings

ŉ Belasbare voordeel ontstaan indien ŉ lae rentekoerslening aan ŉ werknemer toegestaan

word deur:

• die werkgewer self; of

• deur enige ander instansie/persoon wat ŉ ooreenkoms met die werkgewer het; of

• enige ander instansie waarby die werkgewer betrokke is.

Indien geen rente betaalbaar is nie, of indien die rente met ongereelde tussenposes

betaalbaar is, word die werknemer op ŉ pro rata basis aan die einde van elke maand wat

hy/sy salaris ontvang, op hierdie voordeel belas. Indien rente met gereelde tussenposes

betaalbaar is, word hy/sy op die datums wat die rente betaalbaar is, belas (Stiglingh et al,

2011:354).

� Behuisingsubsidies

ŉ Belasbare voordeel ontstaan in die volgende gevalle:

• Wanneer die werkgewer namens die werknemer enige subsidie ten opsigte van ŉ

bedrag of rente of kapitale betalings, wat betaalbaar was deur die werknemer ten

opsigte van ŉ lening, betaal.

TAX105 Belasting


• Wanneer die werkgewer namens die werknemer ŉ betaling aan ŉ derde party maak,

ten opsigte waarvan die derde party ŉ lae rentekoers of rentekoersvrye lening

gemaak het aan die werknemer. So ŉ betaling sal geag word as ŉ subsidie.

Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel t.o.v. behuisingsubsidies is aan

die aftrekking van werknemersbelasting onderhewig soos wat dit maandeliks toeval

aan die werknemer. Die bedrag moet op die IRP 5 aangetoon word.

� Ontheffing of betaling van ŉ verpligting

Hierdie belasbare voordeel ontstaan indien die werkgewer:

• ŉ bedrag wat deur die werknemer aan ŉ derde persoon verskuldig is, betaal sonder

om te vereis dat die werknemer dit moet terugbetaal; of

• indien die werkgewer die werknemer van die terugbetaling van ŉ bedrag wat aan die

werkgewer verskuldig was, onthef.

Werknemersbelasting moet afgetrek word van die totale kontantekwivalent van die

belasbare voordeel wat ontstaan wanneer ŉ werkgewer ŉ werknemer van ŉ bedrag wat deur

hom/haar verskuldig was onthef, of ŉ bedrag namens hom/haar vereffen. Die bedrag van

die kontantekwivalent moet op die IRP 5 aangetoon word (Stiglingh et al, 2011:357).

� Mediese fonds bydraes

Indien ŉ werkgewer bydraes of betalings aan ŉ mediese fonds maak ten gunste van ŉ

werknemer of sy afhanklikes, ontstaan ŉ belasbare voordeel. Hierdie belasbare voordeel

word dan in die hande van die werknemer belas.

� Kostes met betrekking tot mediese dienste

Indien die werkgewer enige betalings maak ten opsigte van die volgende mediese dienste

wat aan ŉ werknemer, sy of haar gade, kind, familielid of afhanklike voorsien is, sal ŉ

belasbare voordeel ontstaan:

• Mediese, tandheelkundige en soortgelyke dienste

• Hospitaaldienste

• Verpleegdienste

• Medisynes

TAX105 Belasting


Werknemersbelasting moet maandeliks afgetrek word op die kontantekwivalent (waarde)

van hierdie belasbare voordeel en die bedrag moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word.

(Bron: http://www.ourgeeklife.com/wp-content/uploads/2009/04/tax_day.jpg)

4.8 Toelaatbare aftrekkings


individu se belasbare inkomste. Die volgende aftrekkings kom algemeen voor:


• Ledebydraes tot ŉ uittredingannuïteitsfonds (UAF)

• Mediese onkoste


Die aftrekkings word vervolgens uiteengesit:

4.8.1 Ledebydraes tot ŉ PF

Die betalings wat deur ŉ belastingpligtige aan ŉ pensioenfonds gemaak word, kan as

aftrekking geëis word, maar word beperk tot die grootste:

• R1750; of

• 7.5% van die vergoeding (besoldiging) wat gedurende die betrokke belastingjaar

deur die individu ontvang is ten opsigte van ŉ uittredingsfunderingsdiens (UFD).

TAX105 Belasting


Enige bydraes groter as die aftrekbare bedrag, mag nie na die volgende jaar van aanslag

oorgedra word nie.

ŉ Lid van ŉ pensioenfonds wat graag sy uiteindelike voordele uit die fonds wil verbeter, kan

bydraes maak t.o.v. ŉ tydperk voordat hy ŉ lid van die fonds geword het. ŉ Aftrekking tot ŉ

maksimum van R1800 gedurende die jaar van aanslag, word ook vir hierdie agterstallige

pensioenfondsbydraes toegelaat.

Voorbeeld 4.2

Mev Abrie Retief is 28 jaar oud en was die jaar werksaam by ŉ maatskappy genaamd

ABC Bpk. Sy het ŉ salaris van R50,000 vir die jaar en ŉ bonus van R6,000 ontvang. Sy

het ook dividende van R2,800 vanaf DEF Bpk., ŉ plaaslike maatskappy ontvang, asook

rente van R23,700 uit ŉ bron in Suid-Afrika. Mev Retief was ŉ lid van GSP

Pensioenfonds en moes 8% van haar maandelikse salaris tot die fonds bydrae.

Benewens die lopende bydraes wat Mev Retief gemaak het, het sy ook agterstallige

bydraes van R2,000 aan die fonds betaal.

Wat sal Mev Retief se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar wees?

Salaris R50,000

Bonus R6,000

Rente R23,700

Dividende R2,800

Bruto inkomste R82,500

Minus vrygestelde inkomste

Rente (R22,300) *

Dividende (R2,800)*

Inkomste R57,400

Minus aftrekkings:

TAX105 Belasting


Lopende pensioenfondsbydraes (R50,000 * 8% = R4,000)

Beperk tot die grootste:

- R1750, of

- 7.5% * R50 000 = R3750 (R3,750)

Agterstallige pensioenfondsbydraes (R2000)

Beperk tot: (R1,800)

Belasbare inkomste R51,850

(SILKE, bl 310)

* Die eerste R22 300 van enige rente vanuit ŉ bron in Suid Afrika, is van normale

belasting vrygestel. Die vrygestelde perk is R32 000 vir enige persoon wat minstens 65

jaar oud is.

* Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is

nie), word in die algemeen van normale belasting vrygestel.

4.8.2 Ledebydraes tot ŉ UAF

Bydraes wat deur belastingpligtiges aan ŉ UAF gemaak is gedurende ŉ betrokke

belastingjaar, kan hierdie bydraes as aftrekking eis, maar die aftrekking word beperk tot die

grootste van:

• 15% van die belastingpligtige se inkomte, uitgesluit inkomste verkry vanuit ŉ UFD en

enige uittreefonds enkelbedragvoordeel of enige uittreefonds

enkelbedragonttrekkingsvoordeel minus die toelaatbare aftrekkings; of

• R3500 minus die bedrag van enige aftrekking waarop die belastingpligtige geregtig

was ten opsigte van sy lopende bydraes tot ŉ pensioenfonds; of

• R1750.

Die bedrag waarop die 15% beperking hierbo bereken word, word soos volg vasgestel:

• Die totale bedrag inkomste wat deur die individu vir ŉ betrokke belastingjaar verdien

is;

TAX105 Belasting


• minus inkomste verdien uit ŉ UFD, enige uittreefonds enkelbedragvoordeel en enige

uittreefonds enkelbedragonttrekkingsvoordeel;

• minus aftrekkings, vasgestelde verliese ingesluit, wat toegelaat word as ŉ aftrekking

teen daardie inkomste.

4.8.3 Mediese onkostes

Enige bydraes wat deur ŉ belastingpligtige aan ŉ geregistreerde mediese fonds/skema

gemaak is ten opsigte van:

• Hom/haarself

• Sy/haar gade

• Enige afhanklike van die betrokke belastingpligtige

Mediese onkostes wat gedurende ŉ betrokke belastingjaar deur ŉ belastingpligtige betaal is

ten opsigte van dokters, hospitale, apteke en medisynes, en wat nie van die mediese fonds

verhaal is nie, word as ŉ aftrekking toegelaat.

In die volgende twee gevalle laat SAID die belastingpligtige toe om alle kwalifiserende

mediese uitgawes en mediese fonds bydraes wat deur die belastingpligtige betaal is, ten

volle as ŉ aftrekking te eis, sonder enige beperking:

• Indien die belastingpligtige 65 jaar of ouer is.

• Indien die belastingpligtige onder die ouderdom van 65 jaar is, maar sy/haar gade of

kind ŉ persoon is met ŉ gestremdheid.


Indien ŉ belastingpligtige egter nie in die bogenoemde twee kategorieë val nie, laat SAID

hulle nie toe om alle mediese fonds bydraes of kwalifiserende mediese uitgawes ten volle af

te trek nie. Indien die persoon byvoorbeeld onder 65 jaar oud is, word die aftrekkings dan

beperk. So sal die bydraes tot ŉ mediese fonds, betaal deur ŉ werkgewer of werknemer, as

aftrekking geëis kan word, maar dit is tans soos volg beperk:

• R720 per maand vir elk van die eerste twee afhanklikes

• R440 per maand vir elke bykomende afhanklike

Kwalifiserende mediese uitgawes tesame met die oortollige mediese fonds bydraes wat

gemaak is, kan as ŉ verdere aftrekking toegelaat word, mits die totaal 7.5% van die

belasbare inkomste, voor hierdie aftrekking, oorskry.

TAX105 Belasting


In die geval waar ŉ persoon onder die ouderdom van 65 jaar is, of die gade of kind van so ŉ

persoon, of ŉ persoon is met ŉ gestremdheid, sal die som van alle kwalifiserende mediese

onkostes, asook die mediese fondsbydraes ten volle aftrekbaar wees vir

belastingdoeleindes. Let daarop dat slegs een kwalifiserende persoon ŉ persoon met ŉ

gebrek kan wees vir mediese onkostes om ten volle aftrekbaar te wees, en die mediese

onkostes hoef nie noodwendig ten opsigte van die persoon met die gestremdheid

aangegaan te gewees het nie.

ŉ Gestremdheid word soos volg in artikel 18(3) van die belastingwet omskryf:

ŉ Gestremdheid is ŉ matige tot ernstige beperking van ŉ mens se vermoë om te funksioneer

of daaglikse aktiwiteite uit te voer as gevolg van ŉ fisiese, sensoriese, kommunikasie,

intellektuele of geestesstremming indien hierdie beperking (a) vir langer as ŉ jaar duur of ŉ

prognose dat dit vir langer as ŉ jaar sal duur EN (b) deur ŉ behoorlik geregistreerde mediese

praktisyn gediagnoseer is, soos voorgeskryf deur die Kommissaris.

(SILKE, bl 317)

Die bogenoemde kan aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word:

Voorbeeld 4.3

Billy Hindshaw is 46 jaar oud, getroud en het een kind van 2 jarige ouderdom wat fisies

gestremd is soos bepaal deur artikel 18(3) in die belastingwet . Sy belasbare inkomste is

R330,000 voordat enige kwalifiserende mediese en fisiese gestremdheiduitgawes in

aanmerking geneem is.

Billy het die volgende mediese uitgawes as aftrekking geëis vir die 2012 finansiële jaar

(met ander woorde vir die periode 1 Maart 2011 – 28 Februarie 2012):

• Mediese fonds bydraes vir die belastingjaar (R2000 * 12) R24,000

• Ander kwalifiserende mediese uitgawes:

o Fisiese gestremheid uitgawes R16,000

o Totale mediese uitgawes R40,000

Billy Hindshaw se belasbare inkomste vir die 2012 belastingjaar kan soos volg

bereken word:

Totale mediese fonds bydraes vir die jaar: R24,000

TAX105 Belasting


Die beperkte bedrag wat as aftrekking toegelaat sal word ten opsigte van die mediese

fonds bydraes (R720 (Billy) + R720 (vrou) + R440 (kind) = R1880 * 12): R22,560

Oortollige mediese fonds bydraes vir die jaar (R24 000 – R22 560): R1,440

Belasbare inkomste voordat die bogenoemde beperkte bedrag as aftrekking geëis word:

R330,000

Minus die beperkte bedrag toegelaat as aftekking: (R22,560)

Die belasbare inkomste ooreenkomstig die 7.5% beperking: R307,440

Oortollige mediese fonds bydraes: R1,440

Kwalifiserende mediese uitgawes: R16,00

Bedrag onderhewig aan die 7.5 % beperking: R17,440

Beperking: (R307 440 * 7.5%): R23,058

Toelaatbare mediese aftrekking meer as die 7.5% beperking: R0

Billy se belasbare inkomste is dus (R330,000 – R22,560) = R307 440

In hierdie geval kan daar nie verdere mediese aftrekkings toegelaat word nie, aangesien

die beperking van R23,058 meer is as die R17,440. Indien die beperking egter R15,440

was, kon daar ŉ verdere R2,000 (R17,440 – R15,440) afgetrek geword het.

4.9 Vrygestelde inkomste

Dividende en rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika word, onderhewig aan bepaalde reëls,

vrygestel:

4.9.1 Dividende

Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie buitelandse dividende is nie) word

in die algemeen vrygestel van belasting.

Die eerste R3,700 van enige buitelandse dividende en rente vanuit ŉ bron buite Suid-Afrika

ontvang, wat nie andersins vrygestel is nie, word van normale belasting vrygestel. Hierdie

TAX105 Belasting


vrygestelde perk van R3,700 geld eerstens t.o.v. buitelandse dividend. Die onbenutte balans

(indien enige) kan dan teen rente uit ŉ bron buite Suid-Afrika benut word.

4.9.2 Rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika

Die eerste R22,300 van enige rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika, word ook van normale

belasting vrygestel. Die vrygestelde perk vir plaaslike rente is R32,000, indien die person 65

jaar of ouer is.

Let wel: Die R22,300 (persone onder 65 jaar) en R32,000 (persone 65 jaar en ouer) moet,

indien dit benut word, met die R3,700 verminder word (Stiglingh et al, 2011:96).

(Bron: http://www.triplepundit.com/images_site/tax.jpg)

4.10 Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word

Dit is duidelik dat SAID nie enige byvoordeel of ander vorm van vergoeding, sommer

ongesiens laat verbygaan sonder om die belastingpligtige daarop te belas nie. SAID is

besig om alle skuiwergate wat moontlik in die Inkomstebelastingwet mag bestaan of

ontstaan te sluit.

Daar is egter verskeie wyses waarop die werknemers van ŉ maatskappy vergoed kan word,

sonder dat daar enige belastingverpligtinge onstaan (eHow.com, 2011.

http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html):

TAX105 Belasting


Figuur 4.5: Alternatiewe wyses waarop werknemers vergoed kan sonder ŉ

belastingaanspreeklikheid


4.11 Samevatting

Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) en Standaard

Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW) bestaan, moet op ŉ maandelikse basis van die

salaris van ŉ werknemer afgetrek word en aan SAID oorbetaal word, binne sewe dae na die

einde van die maand waarin dit afgetrek is. Byvoordele kan bykomend tot ŉ werknemer se

basiese salaris as vergoeding verskaf word.


individu se belasbare inkomste. Die volgende aftrekkings kom algemeen voor:


• Ledebydraes tot ŉ uittredingannuïteitsfonds (UAF)

• Mediese onkoste

Sekere inkomstes is vrygestel van belasting, naamlik:

• Dividende

• Rente vanuit ŉ bron in Suid-Afrika

Alternatiewe wyses van vergoeding

Werknemer van die

maand/jaar

Tyd "af"

Die betaling van

aansporings-gelde

Pryse

TAX105 Belasting


4.12 Selfevaluering

Aktiwiteit 5

Bestudeer die volgende inkomste groepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter

bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word.


dividend

Buite-landse rente

Plaas-like

rente

Plaaslike dividend

Totaal Vrygestel-de

bedrag

Ingesluit by

inkomste

1.

(65 jaar oud)

300 400 33,000 34,000 67,700

2.

(65 jaar

oud)

300 400 32,000 32,700

3.

(60 jaar

oud)

580 3,700 32,000 36,280

4.

(35 jaar

oud)

4,500 380 750 3,200 8,830

5.

(72 jaar

oud)

3,500 3,500

TAX105 Belasting


Notas

TAX105 Belasting


StudStudStudStudieieieie----eenheideenheideenheideenheid 5: 5: 5: 5: RegsvereistesRegsvereistesRegsvereistesRegsvereistes


Kennis en begrip



• Rekordhouding en rekordbewaring

• Sperdatums vir verslagdoening

• Belastingowerhede

• Belastingvermyding en belastingontduiking

Vaardighede


• Rekordhouding en rekordbewaring, bykomend tot dié wat nodig is vir Finansiële

Rekeningkundige doeleindes, te analiseer.

• Die sperdatums toe te pas wat geld vir belastingverslagdoening, die indien van

belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig.

• Die belangrikheid van belastingowerhede te beskryf.

• Die magte wat aan die belastingowerhede toegeken word, om die nakoming van

die wet te administreer, te beskryf.


TAX105 Belasting



• B. Croome, 2011. SARS and the taxpayer.


e=449





• D. Carnes, 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_tax-

evasion.html

• D. Roberts, 2011. Ten Good Tips for Legal Tax Avoidance.


• iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion. http://www.iol.co.za/news/south-




• L du Preez, 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personal-

finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500



d=191








TAX105 Belasting


• R.J Bowman, 2011. About Tax Evaders. http://www.ehow.com/about_5114829_tax-

evaders.html






8238&sn=Detail



• South African Revenue Services, 2011. Case Studies.



returns. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a







8&q=Functions+of+SARS#1005



LexisNexis. 1160p.




avoidance? http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasion-


TAX105 Belasting





Rekordhouding Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses

waarvolgens ŉ sakeonderneming se rekords geskep word,

aangeteken word, in stand gehou word en transaksies

afgehandel word.

Terugbetalingoudit ŉ Terugbetalingoudit sal deur ŉ ouditeur van SAID uitgevoer

word, wanneer daar ŉ terugbetaling verskuldig is deur SAID.

Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die periode of jaar

waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van

SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op

hierdie dokumentasie uitgevoer word.

Amptelike

inkomstebelasting-

oudit

ŉ Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ŉ ouditeur van

SAID uitgevoer word. ŉ Brief sal aan die belastingpligtige gerig

word om hom in te lig oor die voorgenome amptelike

inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die


Suid-Afrikaanse

Inkomste Diens

(SAID)

Suid-Afrikaanse Inkomste Diens is ŉ belastingowerheid wat die

invordering van belasting vir die staat administreer.

5.4 Inleiding


die onderneming. Die finansiële rekords tesame met ander dokumentasie wat die

transaksies in ŉ onderneming se rekords ondersteun, moet bewaar word. Hierdie stawende

dokumentasie is belangrik, en dit is noodsaaklik om hierdie dokumentasie in ŉ logiese

volgorde in ŉ veilige plek te bewaar.

TAX105 Belasting


Alhoewel die rekords vir ŉ periode van vyf jaar behou moet word, is dit veral belangrik om


besware/appèl gefinaliseer is. Dit kan soms langer as vyf jaar duur.

Daar is verskillende sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor

ŉ belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan opgedeel word aan die hand van die

volgende belastingtipes:






om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer.

Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en Doeane- en

Aksynsbelasting in Suid-Afrika.


hoeveelheid belasting wat ŉ belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die eerste sluit

wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig en ŉ sekere vorm van belastingbedrog is.


vermoë inhou om al sy bedrywighede te befonds. Belastingontduiking kan beide siviele en



te staan kan kom.

5.5 Rekordhouding en rekordbewaring


die onderneming. Die finansiële rekords, tesame met ander dokumentasie wat die

transaksies in die onderneming se rekords ondersteun, moet behou word. Hierdie stawende

dokumentasie sluit die volgende in:

TAX105 Belasting


� Kwitansies

(Bron: http://therumpus.net/wordpress/wp-content/uploads/2009/03/fake_atm_receipt2.jpg)

� Fakture

(Bron: http://us.123rf.com/400wm/400/400/ericg/ericg0903/ericg090300032/4470981-stack-

of-invoices-with-sign-here-stamp-with-pen.jpg)

TAX105 Belasting


� Gekanselleerde tjeks

(Bron: http://www.africoal.co.za/images/new/Cancelled-Cheque.jpg)

� Depositostrokies

Hierdie stawende dokumentasie is belangrik, en dis baie belangrik om hierdie dokumentasie

in ŉ logiese volgorde en in ŉ veilige plek te bewaar.



afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van finansiële rekords

wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en doeltreffende

opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting deur

gemagtigde personeel (Businessdictionary.com, 2011.

http://www.businessdictionary.com/definition/recordkeeping-system.html).

Daar word van die individu, sowel as die sakeonderneming verwag om hulle rekords te

bewaar, selfs al is die finansiële state opgestel, sodat dit aan die Suid-Afrikaanse

Inkomstediens (SAID) beskikbaar gemaak kan word ten tyde van ŉ SAID oudit.

Die retensie periode neem ŉ aanvang vanaf die datum van die laaste inskrywing in die

betrokke dokument, rekord of boek. In terme van die regulasies, soos uitgereik kragtens die

Maatskappywet en die Wet op Beslote Korporasie, moet sommige rekords gehou vir ŉ

periode van vyf jaar ander vir langer periodes van tyd.

TAX105 Belasting


Die onderstaande tabel gee ŉ uiteensetting van die tydperke wat Beslote Korporasies en

Maatskappye bepaalde dokumentasie moet bewaar.

Beslote Korporasies


Stigtingsverklaring (Vorm CK1) Onbepaald

Gewysigde Stigtingsverklaring (Vorm CK2 & CKA) Onbepaald

Notule boek, sowel as besluite wat op die vergaderings geneem

is.

Onbepaald

Die jaarlikse finansiële state, insluitende:


• Die verslag van die rekeningkundige beampte

15 Jaar

Rekeningkundige rekords, insluitende ondersteunende skedules

ten opsigte van hierdie rekeningkundige rekords, asook

aanvullende rekeningkundige rekords.

15 Jaar

Maatskappye


Sertifikaat van Inlywing Onbepaald

Sertifikaat vir die verandering van naam van ŉ maatskappy (indien

enige)

Onbepaald

Memorandum en Statute van die Maatskappy Onbepaald

Sertifikaat om met onderneming te begin (indien enige) Onbepaald

Notule boek, CM25 & CM26, sowel as besluite wat geneem is op

die jaarlikse Algemene Vergadering

Onbepaald

Volmagvorms 3 Jaar

TAX105 Belasting


Registrasie van lede 15 Jaar

Indeks van lede 15 Jaar

Registers van verbande, skuldbriewe en vaste bates 15 Jaar

Registers van direkteure se aandeelhouding 15 Jaar

Registers van direkteure en sekere beamptes 15 Jaar

Direkteure se bywoningsregister 15 Jaar

Takregister 15 Jaar

Jaarlikse finansiële state


• Direkteursverslag

• Ouditverslag

15 Jaar

(Moneywebtax, 2011.

http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_fileid=191)

Die sake-eienaar kan sy/haar eie sisteem van rekordhouding, wat geskik is vir die doel en

aard van die onderneming, implementeer, solank die rekords wat behou word die inkomstes

en uitgawes van die onderneming staaf.

Die Inkomstebelasting en BTW wetgewing bepaal dat die volgende rekords behou moet

word (Practical Tax Handbook, 2011. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-

strict-about-record-keeping):

TAX105 Belasting


Figuur 5.1: Rekords wat behou moet word


5.5.1 Wat is die doel van rekordhouding?

SAID mag op enige stadium van ŉ belastingpligtige verwag om stawende dokumentasie in

te dien ten opsigte van ŉ belastingopgawe wat ingedien is. SAID kan dus onder sekere

omstandighede ŉ oudit doen op die finansiële sake van ondernemings of individue.

Daar kan onderskei word tussen twee tipe oudits, naamlik:

• Terugbetalingoudit (Refund oudit)

ŉ Terugbetalingoudit sal deur ŉ ouditeur van SAID uitgevoer word, wanneer daar ŉ

terugbetaling verskuldig is deur SAID. Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die

periode of jaar waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van SAID

sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op hierdie dokumentasie

uitgevoer word.

• Amptelike inkomstebelastingoudit

ŉ Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ŉ ouditeur van SAID uitgevoer word. ŉ

Brief sal aan die belastingpligtige gerig word om hom in te lig oor die voorgenome

Rekordhouding

Grootboek Rekeninge

Kontant-boeke

Joernale

Tjekboeke

BankstateDeposito strokies

Betaalde tjeks

Fakture

Voorraad-lyste

Ander finansiële rekords

TAX105 Belasting


amptelike inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die belastingjaar en die

aard en omvang van die oudit.

Die SAID ouditeur mag die stawende dokumentasie ten opsigte van die

saketransaksies aanvaar of die ouditeur mag ŉ besoek aan die belastingbetaler se

kantoor onderneem vir ŉ “veldoudit”. ŉ Amptelike inkomstebelastingoudit mag ook lei

na ŉ oudit op enige van die ander belastingtipes waarvoor die belastingpligtige

geregistreer is (P. Moorcraft, 2011. http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-

Alert-November-December-2010---CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you)

Die ontvanger van inkomste verwag nie van belastingpligtiges om stawende dokumentasie

saam met die onderskeie belastingopgawes in te dien nie, maar wanneer rekordhouding

onvolledig en nie op datum is nie, kan die belastingpligtige probleme in die gesig staar.

Indien die inligting wat op die belastingopgawe verklaar is, nie ooreenstem met die betrokke

finansiële state vir ŉ betrokke finansiële jaar nie, sal SAID die res van die aftrekkings of

syfers wat openbaar is in twyfel trek. Dit kan lei tot verdere aanslae en selfs bykomende

belasting van tot 200%.

5.5.2 Wetgewing met betrekking tot rekordhouding

Die volgende artikels in die belasting wetgewing van Suid-Afrika gee ŉ uiteensetting van die

onderskeie rekords wat behou moet word.

Die wetgewing sluit in:

• Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos

gewysig

• Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

• Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

� Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991

Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos gewysig,

gee ŉ uiteensetting van dokumentasie wat behou moet word. Hierdie rekords sluit in:

• Fakture

• Finansiële rekords

• BTW berekeninge

• Bankstate

TAX105 Belasting



• Voorraadlyste

Artikel 55(3)(b) van die BTW wetgewing bepaal dat hierdie rekords behou moet word vir ŉ

periode van vyf jaar, van die datum van laaste inskrywing in enige rekord.

Artikel 55(4) van die BTW wetgewing verleen aan die Kommissaris die reg om eie oordeel te

gebruik ten opsigte van die wyse waarop hierdie rekords behou word. Die Kommissaris mag

dus sy eie ooreel gebruik, en die belastingpligtige toestemming verleen om die rekords in ŉ

ander formaat as die oorspronklike te bewaar, byvoorbeeld in ŉ elektroniese formaat (CSD

Technology, 2011. http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm)

� Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

Artikel 73B handel oor rekordhouding vir doeleindes van kapitaalwinsbelasting of ŉ kapitale

verlies.

ŉ Belastingpligtige is daarvoor verantwoordelik om alle rekords te hou wat gebruik is om ŉ

betrokke kapitale wins of kapitale verlies te bereken. Hierdie rekords moet gehou word vir ŉ

periode van vyf jaar, van die datum waarop die belastingaanslag deur die Kommissaris

ontvang is.

Vir die doeleindes van hierdie artikel sluit rekords die volgende in:

• Enige ooreenkoms vir die aankoop, verkoop of verhuring van ŉ bate, tesame met die

korrespondensie wat hiermee gepaard gaan.

• Die besonderhede van ŉ bate wat na ŉ trust oorgedra is.

• Afskrifte van die waardasies wat gedoen is op ŉ betrokke bate vir die bepaling van ŉ

belasbare kapitaalwins of ŉ aangeslane kapitale verlies.

• Fakture of enige ander bewys van betalings, soos bankstate en tjeks, wat verband

hou met die kostes wat as aftrekking geëis word ten opsigte van die aankoop,

verbeterings en verkoop van enige bate.

• Besonderhede wat verband hou met die proporsionele toedeling ten opsigte van die

gebruik van ŉ bate vir beide privaat en sakedoeleindes.

TAX105 Belasting


• Besonderhede in die geval van ŉ deurlopende afwesigheid van meer as ses maande

weg van ŉ belastingpligtige se primêre woning, soos uiteengesit in die agtste bylae

van die belastingwet.

(LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a)

� Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962

Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 bepaal dat enige persoon wat ŉ

belastingopgawe moet indien, of in die toekoms sal moet indien, alle rekords moet behou

wat verband hou met die spesifieke opgawe wat ingedien is. Hierdie rekords moet vir ŉ

periode van vyf jaar gehou word van die datum waarop die belastingopgawe deur die

Kommissaris ontvang is.

Die artikel bepaal dat die volgende rekords bewaar moet word:

• Grootboekrekeninge

• Kontantboeke (soos die Kleinkas)

• Tjekboeke

• Bankstate


• Betaalde teks

• Fakture

• Voorraadlyste

• Asook enige elektroniese formaat van bogenoemde, indien vooraf goedgekeur deur

die Ontvanger van Inkomste.

(LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a)

Alhoewel die rekords vir ŉ periode van vyf jaar behou moet word, is dit belangrik om rekords

wat verband hou met aanslae wat onder besware en appèl is, te hou totdat die besware/

appèl gefinaliseer is. Hierdie tydperk kan soms langer as vyf jaar duur.

TAX105 Belasting


(Bron: http://www.baileysafetyconsultants.com/images/report-log-275x294.jpg)

Akkurate en volledige rekordhouding ten opsigte van ŉ belastingpligtige se finansiële sake,

sal die berekening en indiening van belastingopgawes vereenvoudig. Versuim om hieraan

te voldoen is onwettig en kan veroorsaak dat ŉ sakeonderneming gesluit word.

5.6 Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes

Daar is bepaalde sperdatums vir die verslagdoening oor belastingsake, die indien van

belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig. Die sperdatums kan opgedeel

word aan die hand van die volgende belastingtipes:





5.6.1 Sperdatums vir inkomstebelasting

� Individue en trusts

Die belastingseisoen vir individue en trusts begin jaarliks op 1 Julie. Die sperdatums vir die

indiening van belastingopgawes is soos volg:

• 1 Julie – die belastingseisoen vir die indiening van belastingopgawes vir individue en

trusts open.

TAX105 Belasting


• 30 September – die indiening van belastingopgawes vir individue en trusts, per hand.

Dit beteken dat die opgawes per hand ingevul en ingedien word by die naaste SAID

kantoor.

• 25 November – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en

trusts deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op

belastingpligtiges wat nie voorlopige belastingbetalers is nie.

• 31 Januarie – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en trusts

deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op belastingpligtiges

wat wel voorlopige belastingbetalers is.

(Psyber Consulting, 2011. http://psyberconsulting.wordpress.com/2011/06/11/sars-

deadlines/)

Figuur 5.2: Sperdatums opgesom


� Maatskappye en Beslote Korporasies

Die sperdatums vir die indiening van die belastingopgawe vir ŉ maatskappy/beslote

korporasie is ietwat anders. Elke maatskappy/ beslote korporasie het ŉ finansiële jaareinde.

Die finansiële jaar van ŉ maatskappy/beslote korporasie bestaan uit 12 maande. Die

algemene jaareindes wat die meeste voorkom is:

Sperdatums vir Inkomstebelasting: Individue en Trusts

1 Julie - die belastingseisoen vir individue en trusts open

30 September - Per hand indiening van belastingopgawes by die naaste SAID kantoor

25 November - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van nie-voorlopige belastingbetalers

31 Januarie - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van voorlopige belastingbetalers

TAX105 Belasting


• 1 Maart – 28 Februarie

• 1 Januarie – 31 Desember

• 1 Julie – 30 Junie

ŉ Maatskappy/beslote korporasie se belastingopgawe moet voltooi en ingedien wees binne

12 maande na afloop van die betrokke finansiële jaareinde. Met ander woorde indien ŉ

maatskappy/beslote korporasie se finansiële jaar op 31 Desember 2011 eindig, behoort die

betrokke maatskappy/beslote korporasie sy belastingopgawe voor of op 31 Desember 2012

in te dien (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/).

Belangrik om in gedagte te hou dat die maatskappy/beslote korporasie se finansiële state vir

die betrokke jaar reeds opgestel en afgeteken moet wees, alvorens die belastingopgawes

ingedien kan word. Die belastingopgawe van die maatskappy/beslote korporasie word

ingevul, gebaseer op die inligting in die finansiële state. Goeie tydsberekening en

beplanning is belangrik, indien strawwe rentes en boetes vermy wil word as gevolg van laat

indiening.

5.6.2 Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS)

Sodra ŉ werkgewer aanspreeklik word vir die betaling van vergoeding aan engie werknemer,

word die werkgewer ook aanspreeklik vir:

• die aftrek en terughouding van werknemersbelasting van die vergoeding; en

• die oorbetaling van hierdie bedrag na die SAID toe.

Die oorbetaling en indiening van die belastingopgawe moet binne sewe dae, na afloop van

die maand waarin die bedrag afgetrek en teruggehou is, geskied. Met ander woorde indien

ŉ werkgewer LBS van ŉ werknemer se salaris vir die maand van Junie afgetrek het, behoort

die belastingopgawe en betaling na die SAID op of voor 7 Julie te geskied.

5.6.3 Sperdatums vir BTW

Sodra ŉ sakeonderneming geregistreer is vir BTW doeleindes, sal die SAID ŉ BTW periode

aan die onderneming toeken. ŉ BTW opgawe sal dan dienooreenkomstig die BTW periode

na die SAID ingedien word. Alle BTW periodes eindig op die laaste dag van ŉ

kalendermaand.

Die verskillende BTW periodes word soos volg geïdentifiseer:

TAX105 Belasting


• Twee-maande BTW periode – Kategorie A of B

Hierdie BTW periode word onder normale omstandighede aan sakeondernemings

toegeken met registrasie. Hier word daar van ŉ onderneming verwag om een BTW

opgawe vir elke twee kalender maande in te dien.

Kategorie A: Hierdie is ŉ twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag

van Januarie, Maart, Mei, Julie, September en November.

Kategorie B: Hierdie is ŉ twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag

van Februarie, April, Junie, Augustus, Oktober en Desember.

• Een-maand BTW periode – Kategorie C

Onder hierdie kategorie word daar van ŉ sakeonderneming vereis om ŉ BTW

opgawe in te dien vir elke kalender maand.

• Ses-maande BTW periode – Kategorie D


opgawe elke ses maande in te dien. Hierdie kategorie is egter slegs van toepassing

op boerderye met ŉ totale omset van minder as R1.5 miljoen vir ŉ aaneenlopende

periode van 12 maande.

• Twaalf-maande BTW periode – Kategorie E


opgawe vir 12 maande in te dien.

• Vier-maande BTW periode – Kategorie F

ŉ Nuwe BTW periode is in werking vanaf 1 Augustus 2005. Hierdie periode is

spesifiek vir kleinsake ondernemings. Die vier maande periode is soos volg

ingedeel:

o Maart tot Junie se opgawe word ingedien in Julie

o Julie tot Oktober se opgawe word ingedien in November

o November tot Februarie se opgawe word ingedien in Maart


Diagrammaties lyk dit soos volg:

TAX105 Belasting


Figuur 5.3: Die verskillende BTW periodes toegeken deur die SAID


Artikel 28 van die BTW wet bepaal dat ŉ BTW ondernemer ŉ BTW opgawe vir ŉ bepaalde

BTW periode binne 25 dae na die einde van die BTW periode, moet indien. Waar die 25ste

nie op ŉ besigheidsdag eindig nie, dit wil sê ŉ Saterdag, Sondag of ŉ openbare

vakansiedag, sal die ondernemer die opgawe moet indien op die laaste besigheidsdag voor

die 25ste.

Die uitsondering op bogenoemde is wanneer ŉ ondernemer geregistreer is om BTW

opgawes in te dien en betalings te maak deur middel van die SAID se elektroniese stelsel

naamlik e-filing (Stiglingh et al. 2011:995).

Die onderstaande tabel is ŉ volledige opsomming ten opsigte van die sperdatums vir BTW

betalings en indiening.

Wyse van betaling Opgawe Betaling

Internetbetalings, maar die

opgawe geskied deur

middel van e-filing

25ste 25ste

Kontant, tjeks en posorders 25ste 25ste

BTW periodes

Twee-maande BTW periode

(Kategorie A of B)

Een-maand BTW periode (Kategorie C)

Ses-maande BTW periode (Kategorie D)

12-maande BTW periode (Kategorie E)

Vier-maande BTW periode (Kategorie F)

TAX105 Belasting


Opgawe en betaling geskied

deur middel van e-filing





Debietorder 25ste Die laaste besigheidsdag


Betaling by een van die vier

groot banke

25ste 25ste

(Bron: Stiglingh et al. 2011:995)

5.6.4 Sperdatums vir voorlopige belasting

Voorlopige belasting betalings dra by tot die SAID se kontantvloei vir ŉ bepaalde

belastingjaar. Dit geskied deur middel van drie betalings, naamlik:

• Die eerste betaling. Die eerste betaling moet voor of op die laaste dag van die

sesde maand van die jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, indien die

finansiële jaar vir ŉ maatskappy/beslote korporasie ŉ Februarie jaareinde het, moet

die eerste voorlopige belasting betaling gemaak word op die 31ste Augustus.

• Die tweede betaling. Die tweede betaling moet voor of op die laaste dag van die

jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, ŉ maatskappy/beslote

korporasie met ŉ Februarie jaareinde, moet die tweede voorlopige belasting betaling

maak voor of op die 28ste Februarie.

• Die derde betaling. Die derde betaling is ŉ vrywillige voorlopige belasting betaling

en moet geskied op die 30ste September na afloop van die betrokke finansiële jaar.

Dit is belangrik om daarop te let dat indien ŉ belastingpligtige nie ŉ Februarie

jaareinde het nie, die betaling gemaak moet word binne ses maande na afloop van

die jaareinde en nie sewe maande, soos in die geval van ŉ belastingpligtige met ŉ

Februarie jaareinde nie.

Die voorlopige belastingstelsel vir ŉ belastingpligtige met ŉ Februarie jaareinde kan

diagrammaties soos volg voorgestel word:

TAX105 Belasting


Figuur 5.4: Voorlopige belastingstelsel

(Bron : Stigling et al, 2011:427)

5.6.5 Belastingopgawes en betalings aan die SAID

Die opgawes wat onderskeidelik vir die verskillende belastingtipes ingedien moet word, kan

soos volg uiteengesit word:

• Inkomstebelastingopgawes vir individue en trusts:

o Vir individue – ITR12

o Vir trusts – IT12TR

o Vir Maatskappye/Beslote Korporasies – IT14

• Opgawes vir werknemersbelasting

o EMP201 (maandelikse opgawe wat by die SAID ingedien moet word)

• Opgawes vir BTW

o VAT 201 (maandelikse opgawe, afhangende van die BTW periode, wat by die

SAID ingedien moet word)

• Voorlopige belastingopgawes

o IRP 6 (opgawes wat elke ses maande by die SAID ingedien moet word,

afhangende van die finansiële jaareinde)

Voorlopige belastingstelsel vir ŉ belastingpligtige met ŉ

Februarie jaareinde

Eerste betaling:

1 Maart - 31 Augustus (eerste 6 maande)

Tweede betaling:

1 September - 28 Februarie (tweede 6 maande)

Derde betaling:

30 September (7 maande)

TAX105 Belasting


Betalings na die SAID ten opsigte van bogenoemde belastingtipes, kan op een van die

volgende wyses gemaak word:

• Die SAID se elektroniese stelsel – e-filing

• ŉ Elektroniese fonds oorbetaling deur middel van elektroniese bankdienste

• By enige tak van ŉ bank wat vooraf goedgekeur is deur die SAID, naamlik ABSA,

FNB, Nedbank, Standard Bank, Investec Bank, Citi Bank en Mercantile Bank. Die

voorwaarde hier is dat jy gebruik moet maak van die korrekte verwysingsnommer,

wat die SAID in staat sal stel om die betaling vinnig en akkuraat te allokeer.

(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/)

(Bron: http://www.hamiltonnj.com/images/calendar.jpg)

5.7 Noodsaaklikheid van belastingowerhede


om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer. Die SAID

kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en Doeane &

Aksynsbelasting versamelings namens die regering van die Republiek van Suid-Afrika.

Die hoofdoelwit van die Ministerie van Finansies is die versameling, asook die administrasie

van die nasionale belastingwetgewing, om sodoende die land se ekonomie te beskerm.

Die SAID het konsekwent oor die loop van die laaste paar jaar, sy doelwitte oortref en het ŉ

beduidende bydrae gemaak tot die ekonomie van Suid-Afrika. Dit het gelei tot die

volhoubaarheid van die regering se fiskale beleid, verbeterde kontantbestuur, die verlaging

van die nasionale begrotingstekort en verhoogde beleggersvertroue (South African Revenue

Services, 2011. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp).

TAX105 Belasting


Die SAID is die enigste agentskap wat toevertrou is met die administrasie van die Nasionale

Inkomstebelastingwetgewing en het derhalwe die volgende funksies:

• Die SAID is daarvoor verantwoordelik om die doeltreffende handhawing van die

volgende wetgewing te verseker:

o Wet op Hereregte, 1949

o Wet op Boedelbelasting, 1955

o Inkomstebelastingwetgewing, 1962

o Doeane en Aksynswet, 1964

o Wetgewing op Seëlregte, 1968

o Wetgewing van Belasting op Toegevoegde Waarde, 1991

o Aftreefonds Wetgewing, 1996

o Verskeie ander wette, soos vervat in Bylae 1 van die Suid-Afrikaanse

Inkomstediens Staatsdienswet, 1997

• Die SAID moet die Minister van Finansies bystaan met raad ten opsigte van:

o Alle aangeleenthede met betrekking tot inkomste; asook

o die uitoefening van enige bevoegdheid of die verrigting van enige funksie wat aan

die Minister toevertrou is.

• Die SAID moet die Minister van Handel en Nywerheid bystaan met raad ten opsigte

van aangeleenthede wat handel oor die beheer van invoere, uitvoere, vervaardiging,

beweging, berging en gebruik van sekere goedere.

(South African Revenue Services, 2011.


btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Functions+of+SARS#1005)

TAX105 Belasting


Figuur 5.5: Die hooffunksies van die SAID

(Bron: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=200)


Lees deur die volgende aanhaling en beantwoord dan die vrae:

More powers for SARS

June 26 2011 at 12:20pm

By Laura du Preez

The Tax Administration Bill, which will establish a tax ombud and consolidate numerous

administrative measures designed to ensure that taxpayers comply with the tax laws, was

tabled in Parliament this week.

The bill, which has been published twice before in draft form, will replace the

administrative measures in a number of tax Acts.

It gives additional rights to taxpayers, as well as greater powers to the South African

Revenue Service (SARS) to ensure that it collects what taxpayers owe. The powers

include collecting information from third parties and the ability to search for and seize



Veskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere

Fasiliteer handel


TAX105 Belasting


documents where there is an immediate threat that these will be destroyed.

If the bill is enacted as proposed, among the measures that are likely to affect you are:

• The appointment of a tax ombud, who will report directly to the Minister of Finance

and whose staff will be seconded from SARS. This is similar to the Office of the

Canadian Taxpayers’ Ombudsman.

The ombud will address your complaints about service or a procedural or

administrative matter that arises from SARS’s application of a Tax Act. Before you

can complain to the tax ombud, you must have exhausted SARS’s complaint

resolution mechanisms.

The memorandum to the bill says the ombud will not be able to review legislation,

tax policy or SARS’s policy on determining tax liability.

Stiaan Klue, the chief executive of the South African Institute of Tax Practitioners,

says that while the Tax Administration Bill is an excellent law that goes a long way

to improve the morality and the rights of ordinary taxpayers, he is disappointed at

the lack of technical competency requirements for the tax ombud. The bill requires

only that the ombud ‘must have a good background in customer service, as well

as tax law’.

Klue says it is imperative that the tax ombud is very competent in tax law to best

discharge his or her duties, taking into consideration the technical minefield of

taxation.

• The extension of SARS’s powers to obtain information about your assets and

income from third parties, such as your bank, investment house or employer.

The bill proposes that SARS be able to list in a public notice the third-party returns

it requires. These include information from an employer and a person who pays

amounts to you, transacts with you or has control of any of your assets.

• Aligning across taxes of provisions for charging interest on the tax you owe, and

introducing interest calculated on a compound basis. Interest is currently

TAX105 Belasting


calculated on a simple basis. If the bill is enacted, interest will be calculated daily

and compounded monthly.

• Mandatory ongoing penalties if you fail to comply with the administrative

requirements of any of the tax laws. These penalties were introduced in March

2009 but only for certain failures. In addition, the bill does away with the discretion

SARS has to impose additional tax of up to 200 percent of the tax you owe if you

fail to declare the right amount of tax. This will be replaced with a table of penalty

percentages that vary according to the seriousness of the matter and your

behaviour.

• If you meet certain criteria, SARS will have to allow you to pay off the tax you owe,

with interest, in instalments. Currently, SARS has the discretion to allow you to

pay off income tax but not VAT.

• The consolidation of tax accounts for each taxpayer. The separate accounts for

different taxes, such as income tax, Pay As You Earn for employees and VAT of

taxpayers who run businesses, may be consolidated into one account.

• SARS will have to give you a statement of the grounds for its assessment

whenever it issues an assessment that is not in accordance with the return you

have submitted.

• If SARS audits your tax affairs, the Tax Administration Bill proposes that it must

provide you with more information, including a regular audit report and a notice of

the conclusion of the audit, so that you will have an opportunity to respond before

an assessment is issued.

• The bill proposes giving SARS the power to apply for a court order to compel you

to repatriate your foreign assets if you owe tax in South Africa.

(http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500)

Vrae:

1. Wat is, volgens jou, ŉ belastingombudsman?

2. Wat sal die verantwoordelikhede van die belastingombudsman wees?

TAX105 Belasting


3. Doen verdere navorsing om vas te stel wie ons huidige Minister van Finansies is?

4. Wie is die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens?

5. Na jou mening, is dit ŉ goeie idee dat die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens al hoe

meer regte verkry met betrekking tot die invordering van belasting?

5.8 Belastingvermyding en belastingontduiking

Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê: “Die verskil tussen



hoeveelheid belasting wat ŉ belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die verskil is dat

een wettige middele insluit, terwyl die ander een onwettig is en ŉ sekere vorm van

belastingbedrog is. (Kyk weer na Par 1.9 in studie-eenheid 1.)

Belastingontduiking is ŉ onwettige wyse om ŉ belastingpligtige se belastingaanspreeklikheid

tot ŉ minimum te beperk. Die belastingwetgewing word deur middel van hierdie onwettige

tegnieke omseil. Hierdie tegnieke kan die opsetlike onderstatering van belasbare inkomste

of die opsetlike nie-betaling van belasting insluit.


vermoë inhou om al sy bedrywighede te befonds. Belastingontduiking kan beide siviele en



te staan kan kom (eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5137512_tax-

evasion.html).

Professionele persone soos prokureurs, rekenmeesters en adviseurs wat die publiek help

om op ŉ onwettige wyse minder belasting te betaal, kan erge rentes en boetes in die gesig

staar en selfs tronkstraf.

(Bron: http://www.tennesseefederalcriminallawyerblog.com/tax_fraud.jpg)

TAX105 Belasting


Voorbeeld 5.1

Henro le Roux verkoop rekenaars vir kontant as ŉ bykomende inkomste elke maand. Hy

openbaar egter nie hierdie bykomende inkomste wat hy elke maand verdien op sy

jaarlikse belastingopgawe nie.

Franco du Preez verkoop ook rekenaars vir ŉ bykomende geldjie elke maand. Hy besluit

egter om ŉ Beslote Korporasie te open. Hy openbaar hierdie inkomste wat hy elke

maand verdien het op die belastingopgawe van die onderneming. Die onderneming

betaal belasting teen 28 % op sy belasbare inkomste. Indien Franco die rekenaars in sy

eie naam verkoop het, sou hy belasting moes betaal teen ŉ koers van ongeveer 40%,

aangesien die bykomende inkomste wat hy in ŉ maand verdien, tesame met sy basiese

salaris hom in ŉ hoër inkomstegroep plaas vir belastingdoeleindes.

Henro is skuldig aan belastingontduiking, terwyl Franco sy belastingaanspreeklikheid tot

ŉ minimum beperk deur middel van belastingvermyding, wat gewettig is.


Lees die volgende berig en beantwoord die vrae:

Ex-SARS boss up for tax evasion

Julie 14 2008 at 10:23am

The former head of internal audit at the South African Revenue Service (Sars) is expected

to face tax evasion charges in the Johannesburg magistrate's court on Monday.

Edward Mmbulungeni Mushanganyisi, who was appointed the head of internal audit in

September 2001, was suspended in July 2003 following allegations of misconduct, said

Sars spokesperson Adrian Lackey.

This included a charge that he only appointed candidates from a recruitment agency called

Izwe Labantu and that he received kick-backs from placement fees.

The Special Compliance Unit, now known as the National Enforcement Unit, investigated

the allegations and a disciplinary inquiry followed.

TAX105 Belasting


The internal inquiry found Mushanganyisi guilty of corruption related to his relationship with

Izwe Labantu.

He was also found guilty of creating another recruitment agency, Glory of the Nation, in the

name of his wife and mother-in-law, by forging the signature of a manager in the internal

audit department.

The internal inquiry also found Mushanganyisi guilty of a third charge of tax fraud for

submitting fraudulent information on the business kilometres he travelled.

He was dismissed in 2004 but appealed the decision at the Commission for Conciliation,

Mediation and Arbitration (CCMA).

However, the CCMA dismissed the matter, which was before the commission from August

2005 to February 2008.

‘The matter was then handed over to the Scorpions for further investigation and now a

criminal case has been brought against him,’ said Lackey.

Mushanganyisi is facing two charges of tax evasion related to fraudulent travel claims in

2001 and 2002.

His trial, which has been postponed several times because Mushanganyisi changed legal

teams three times, was set down to take place from Monday to Friday this week. - Sapa

Bron: http://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235

Vrae:

1. Waarom is die voormalige hoof van interne oudit by die SAID skuldig aan

belastingontduiking? Noem twee redes.

2. Waarop dui sy verklarings ten opsigte van sy reistoelae?

5.8.1 Voorbeelde van belastingontduiking

Die volgende is voorbeelde van belastingontduiking:

• Die versuim om belasbare inkomste te verklaar.

TAX105 Belasting


• Die eis van aftrekkings ten opsigte van uitgawes wat nie werklik aangegaan is nie en

wat nie aftrekbaar is nie.

• Die eis van insetbelasting waarop BTW nie betaal is nie.

• Die versuim om LBS oor te betaal aan die SAID.

• Die versuim om vir BTW te registreer al word die belastingkerf oorskry.

• Die byhou van twee stelle finansiële state, een vir die SAID en een vir

rekeningkundige doeleindes.

(S. Kumarasingam, 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and Exemplified

http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explained-and-

Exemplified&id=3590555)

Nog voorbeelde sluit in:

• Bedrieglike onderstatering van belasbare inkomste en kapitaalwins

• Wanvoorstelling op doeanevorms, met ander woorde smokkelary

• Valse verklarings ten opsigte van belasting wat betaal is deur ŉ belastingpligtige

• Die versuim om belastingopgawes in te dien

(eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html)

5.8.2 Voorbeelde van belastingvermyding

Daar is drie hoof maniere om die belastingaanspreeklikheid van ŉ belastingpligtige tot ŉ

minimum te beperk:

• Belastingvermyding by wyse van die uitstel van inkomste

Belastingvermyding by wyse van hierdie metode beteken dat ŉ sakeonderneming die

ontvangste van inkomste uitstel tot na die afsluiting van die belastingjaar.

• Die vermindering van belasbare inkomste by wyse van toelaatbare aftrekkings

Die belasbare inkomste van ŉ belastingpligtige kan tot ŉ minimum beperk word deur

toelaatbare aftrekkings te eis. Indien daar ŉ aangeslane verlies is wat van die vorige

jaar af oorgedra word, kan dit ook teenoor die belasbare inkomste van die volgende

jaar afgespeel word om die belastingaanslag te verminder. Voorbeeld: Gestel ŉ

maatskappy het ŉ aangeslane belastingverlies van R12 000 vir die jaar geëindig

28 Februarie 20x10, en ŉ belasbare wins van R10 000 vir die jaar geëindig

TAX105 Belasting


28 Februarie 20x11. Die aangeslane verlies van R12 000 word nou oorgedra van

jaar 20x10 na jaar 20x11 en kan nou afgespeel word teenoor die belasbare wins van

R10 000. Dit beteken dat die maatskappy geen belasting vir die 20x11 finansiële

jaar hoef te betaal nie, aangesien die belastingverlies meer was as die belasbare

wins.

• Skenkings aan liefdadigheidsorganisasies

Skenkings wat aan liefdadigheidsorganisasies gemaak word, word ook deur die

SAID as ŉ aftrekking toegelaat.

(eHow.com, 2011, http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html)


mekaar verwar. Dit is ŉ fout wat ŉ maatskappy/beslote korporasie en individue duur te

staan kan kom.

(Bron: http://niallcooper.files.wordpress.com/2011/07/tax-avoidance.jpg)

Gevallestudie 5.1

‘Unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance

February 26, 2010

Ernst & Young

In the Duke of Westminster’s case 1(which was endorsed by the Appellate Division of

South Africa) it was held that ‘every man is entitled to order his affairs so that the tax

attaching under the appropriate Acts is less than it otherwise would be’.

TAX105 Belasting


Thus, in the past it was generally accepted that there was a simple distinction between

‘unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance. While ‘tax evasion’ was generally

regarded as an illegal and dishonest means to escape tax, ‘tax avoidance’ was viewed as

a legitimate and legal way of protecting one’s property from unnecessary erosion by

taxation.

It seems, however, that the legal way of protecting one’s property from unnecessary

erosion by taxation may become a thing of the past. In the 2011 Budget speech the

Finance Minister noted that ‘Government will take further steps to reduce tax avoidance

and tax structuring’ and the 2011 Budget documentation include, inter-alia, the following

tax proposals in this regard:

• Increasing the deemed monthly tax values placed on the use of company cars;

• Reducing the remaining salary structuring options available to employees that

have the effect of reducing their monthly tax liability;

• Tightening the anti-avoidance provisions for executive share incentive schemes;

• Amending the Income Tax Act no 58 of 1962 (‘the Act’) to address schemes

designed to generate income but that are not subject to South African tax through

the inappropriate use of foreign tax credits;

• Amending the Act to address schemes which, through the skilful use of foreign tax

treaties, manage to avoid South African tax (i.e. treaty shopping);

• Introducing measures to ensure that ‘unproductive interest’ is not incorrectly

claimed as a tax deduction;

• Denying an exemption for preference share dividends, guaranteed dividends and

any dividends derived directly or indirectly from South Africa; and

• Providing a uniform set of transfer pricing rules to deal with artificial pricing or the

misallocation of prices for both onshore and offshore transactions.

The Finance Minister made it clear in the 2011 Budget speech that given the current

instability of the economic environment, it plans to make up the apparent revenue shortfall

by tightening its belt and ensuring that the use of tax avoidance schemes is kept to a

minimum.’

TAX105 Belasting


(http://www.taxtalkblog.com/?p=1181)

Vrae:

1. Gee een voorbeeld van belastingvermyding en een voorbeeld van belastingontduiking

in die gevallestudie hierbo.

2. Met watter voorstelle het die Minister van Finansies in sy begrotingsrede vorendag

gekom om belastingvermyding in te kort?

3. Hoe beplan die Minister van Finansies om die tekort aan inkomste te verminder.

4. Watter voordele hou die insameling van belasting vir Suid-Afrika in?

5.9 Samevatting


sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, instand gehou word en

transaksies afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van

finansiële rekords wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en

effektiewe opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting

deur gemagtigde personeel.

Die rekords wat vir ŉ periode van vyf jaar gehou moet word, is die Algemene Grootboek met

die verskillende grootboek rekeninge, kontantboeke, joernale, tjekboeke, bankstate,

depositostrokies, betaalde tjeks, fakture, voorraadlyste en ander finansiële rekords.

Daar is verskeie sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor ŉ

belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan opgedeel word aan die hand van die

volgende belastingtipes: Inkomstebelasting, Werknemersbelasting (LBS), Belasting op

Toegevoegde Waarde (BTW) en Voorlopige Belasting


mekaar verwar. Dit is ŉ fout wat ŉ maatskappy/beslote korporasie en individue duur te

staan kan kom.



TAX105 Belasting


5.10 Selfevaluering

Aktiwiteit 6

Beantwoord die vrae hieronder na aanleiding van die onderstaande artikel:

SARS now accessing bank accounts to get payment

Sharon MacHutchon*

05 May 2010

It is no longer only threatening legal action.

The South African Revenue Service (Sars) is no longer merely threatening legal action to

recover outstanding taxes; it has recently begun accessing taxpayers' bank accounts to

recover its funds.

It's not yet clear just how aggressive Sars will become in applying this form of collection in

the future, but current Commissioner Oupa Magashula recently indicated that it may

become common practice for Sars to take drastic action against defaulting taxpayers who

delay their payments to Sars.

As revealed in the Budget Speech, due to the current economic climate, Sars has not been

able to replenish its coffers with the same vigour as in the past resulting in the revenue

deficit being greater than originally anticipated.

It appears that, where taxpayers default on their tax payments to Sars, Sars is now starting

to approach taxpayers' bankers directly to pay over surplus funds from their clients'

accounts. In terms of section 99 of South African income tax legislation, Sars has the

authority to do so. The Commissioner has the power to declare any person to be the agent

of another. This agent may be required to make payment of any taxes, interest or penalty

due to the Commissioner from any of the taxpayer's funds held by the agent, or due to the

taxpayer by the agent (including salary, pension or any other remuneration).

In the past, Sars practiced this primarily at the time of issuing tax directives to employers or

pension funds for the payment of lump sums. If any taxes were owed to Sars at the time of

the directive being issued, Sars would withhold the outstanding tax from the lump sum

amount to be paid to the taxpayer.

Whether Section 99 infringes on a person's basic human rights was addressed in the High

TAX105 Belasting


Court in Hindry v Nedcor Bank Limited and Another in 1999, where Hindry contended that

section 99 of the Act violated the constitution in that it infringed the taxpayer's right of

privacy and the right to just administrative action. The court held that such a course of

action was reasonable and justifiable in an open and democratic society, and was,

accordingly, not unconstitutional. The court further stated that the limitation of a taxpayer's

rights was legitimate as collecting taxes should be seen as a benefit to South African

society as a whole.

*Sharon MacHutchon is from Mazars

*This article first appeared in Mazars' Let's Talk Tax

(Bron:


&sn=Detail)

1. Op watter wyse beoog die SAID om belasting verskuldig, in te vorder?

2. Wie het die outoriteit om ŉ persoon of maatskappy as ŉ agent van ŉ ander aan te stel,

en wat sal die agent se verantwoordelikheid wees in ŉ situasie waar die agent die

werkgewer is en die werknemers ŉ paar rand aan die SAID verskuldig is?

3. Is hierdie poging van SAID teen die grondwet van Suid-Afrika? Wat is die mening van

die hof ten opsigte hiervan?

4. Beantwoord die volgende meervoudige keusevrae, ten opsigte van belastingvermyding

en belastingontduiking.

a. Die volledige byhou van ŉ logboek ten opsigte van kilometers gereis vir

sakedoeleindes ten einde ŉ aftrekking teen ŉ reistoelaag te eis.



b. Die bykomende inkomste wat Lienkie du Toit met haar kelnerwerk verdien is so min

dat sy besluit om dit nie te verklaar op haar jaarlikse belastingopgawe nie.



TAX105 Belasting


c. Paul Wiesenhof verdien ŉ R1200 rente inkomste op sy spaarrekening. Hy voel dat

die rente in elk geval vrygestel gaan wees en verklaar nie die inkomste op sy

opgawe nie.



d. Henro le Roux is die eienaar van sy eie maatskappy. Hy maak gereeld gedurende

die jaar donasies aan verskeie welsynsorganisasies. Hy hou volledig rekord van

hierdie donasies, aangesien hy dit aan die einde van die finansiële as ŉ aftrekking

wil eis.



TAX105 Belasting


Terminologie in EngelsTerminologie in EngelsTerminologie in EngelsTerminologie in Engels

Afrikaans Engels

Lopende Betaalstelsel (LBS) Pay as you Earn (PAYE)

Werkloosheidversekeringsfonds Unemployment Insurance Fund (UIF)

Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) Value Added Tax (VAT)

Kapitaalwinsbelasting (KWB) Capital Gains Tax (CGT)

Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) South African Revenue Service (SARS)

Werknemersbelasting Employees Taxation


Werknemers (SIBW)

Standard Income Tax on Employees

(SITE)

Belasting vermyding Tax Avoidance

Belasting ontduiking Tax Evasion

Aangeslane belasting Assessed Tax

Aangeslane belasting verlies Assessed Tax Loss

Vaardigheidsontwikkelingsheffing Skills Development Levy (SDL)

TAX105 Belasting


BronnelysBronnelysBronnelysBronnelys

• Accounting Tools. 2011. Tax Base.



base

• Accounting-dictionary, 2011. Taxable Benefit.


• Accounting-dictionary, 2011. Taxable Benefits.


• Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supply.


• Akrani, G. 2010. Direct Taxes Meaning – Merits and Demerits of Direct Taxes.


• allAfrica.com, 2010. South-Africa: Free State Farmer Sentenced for tax evasion.


• Analystnotes, 2011. Determining the tax base of assets and liabilities.


• Andrew. 2011. Difference between Excised Duty and Custom Duty.


• Business Report. 2011. Vehicle Excise Duty up to 25%.


• BusinessDictionary, 2011. Income-Tax.






TAX105 Belasting




• BusinessDictionary, 2011. Taxation Principles.






• Businessdictionary, 2011. Pay-as-you-earn.


• BusinessDictionary. 2011. Direct-tax.


• BusinessDictionary. 2011. Tax base.






• BusinessLink, 2011. Understanding and checking your tax calculation.

http://businesslink.gov.uk/bdotg/action/layer?r.i=1082555662&r.l1=1073858808&r.l2=

1073859209&r.l3=1082611551&r.l4=1082555901&r.s=sc&r.t=RESOURCES&topicId

=1082555901

• Buzzle.com, 2011. Economic Profit vs Accounting Profit.




• Calhoun, J. 2011. Benefits of Tax Consolidation.


TAX105 Belasting


• Carnes, D. 2011. What is Tax Evasion?


• Cliffe Dekker Hofmeyr, 2011. Doing Business in South Africa.

http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/CDH-Doing-Business-in-South-

Africa.pdf

• Croome, 2011. SARS and the taxpayer.


e=449

• D. Barnes. 2011. Permanent Differences.


taxes.html

• D. Barnes. 2011. How to account for permanent differences in business taxes.


taxes.html

• D.Tickle. 2011.

http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Iss

ue=1079



• Dudley, H. 2011. South African Esate Duty Amendmends.


8277&sn=Detail



• Ernst & Young. 2010. ‘Unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance.


• Financial Dictionary. 2011. Indirect Tax.


TAX105 Belasting


• G. Akrani. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyan-



• Giacosa, A. 2010. Year-end tax planning in 6 easy steps.


• Govender, K. 2011. SARS’s administrive penalties for non-compliance.


7895&sn=Detail

• Huxham, K. & Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax. H & H

Publications : Roggebaai.

• Institute on Taxation and Economic Policy, 2011. Tax Principles: Building Blocks of

a Sound Tax System. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf

• Internal Revenue Services, 2011. Tax Avoidance and Tax Evasion.


• Investorwords, 2011. Tax evasion.


• Investorwords, 2011. Tax. http://www.investorwords.com/4879/tax.html



• Investorwords. 2011. Consolidated Tax Return.


• iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion.




• Jones, S. 2009. SARS’S issue with ‘connected’ persons.


3276&sn=Detail

TAX105 Belasting



Longman: Kaapstad. 282p.

• Kimmons, R. 2010. The effect of tax planning on a Business.


• L du Preez, 2011. More powers for SARS.


• L.I. Sprout. 2010. A feasibility study of Group Taxation in South Africa.


• Law24.com, 2011. Estate Duty.

http://www.law24.com/index.php?option=com_fastcontent&view=layman&Itemid=168

&domid=slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb

• Lund, T. 2010. SARS to close another tax loophole.


• Lutzenberger, T. 2011. Why does the federal government collect taxes?


• mc3consulting.com. 2011. South African Revenue Services (SARS) – Case

Studies. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp



d=191

• Nicholson, J. 2011. What are the penalties for tax Avoidance?


• Northseattle.edu, 2011. Chapter 16 : Income Taxes.


• NowMaster Accounting. 2011. What are the advantages and disadvantages of Cash

vs Accrual accounting?

http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantages-

and/y2cary3n6mng/50#

TAX105 Belasting


• Oŉeal, D. L. 2011. Types of Indirect Taxes.


• OECD, 2009. http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf




• P. Rammutla. 2008. Tax treatment of assessed losses.


2480&sn=Detail)

• Parker, J. 2011. Reward Ideas for Employees.

http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html\

• Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation Act.


• Perez, W. 2011. Tax Planning Basics.


• PoliticsDictionary, 2011. Tax-avoidance.






• Puppetgove, 2009. Politicos Admit Not Filing, Paying Taxes.


• Putra, 2009. Temporary and Permanent Differences (Accounting for Income Tax).

http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differences-

accounting-for-income-tax/

• R.J Bowman, 2011. About Tax Evaders.


TAX105 Belasting


• RediffBUSINESS. 2009. What is excise duty all about?

http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-all-

about.htm).

• Retief, E., Van Blerk, C & South African Institute of Professional Accountants. 2011.

Tax Guide 2011/12. Proverto Educational Publishers : Johannesburg.

• Roberts, D. 2011. Ten good tips for legal tax Avoidance.





• S. E. Springer. 2009. Cash vs Accrual Accounting for Small Businesses.


accrual(1).html).

• S. Kumarasingam. 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and

Exemplified http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explained-




8238&sn=Detail

• SAICA, 2003. Independent Contractors.


• SAICA. 2009. Group Tax: Just a small step away.


• Shoprite Holdings, 2010. Annual Report 2010.

http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_R

eports/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf



• Softline VIP a division of Softline (Pty) Ltd, 2011. Payroll Pocket Guide.

TAX105 Belasting


• South African Institute of Professional Accountants, 2011

• South African Revenue Services, 2010. Subsistence Allowances.


• South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/


http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4150&tid=65&s=pubs&show=889



• South African Revenue Services, 2011. Interpretation note no. 17.



returns. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a




• South African Revenue Services, 2011. SARS Practice Note 7.


• South African Revenue Services, 2011. Skills Development Levy.


• South African Revenue Services, 2011. ValueAdded Tax.


• South African Revenue Services, 2011. What SARS does.



• Standard Income Tax on Employees.

http://www.npc.org.za/resources/reports/downloads/Standard%20Income%20Tax%2

0on%20Employees.doc

TAX105 Belasting



& Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid Afrikaanse Inkomstebelasting 2011. LexisNexis :

Johannesburg.

• Tax Foundation, 2008. Ten Principles of Sound Tax Policy.




• UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepasde Finansiële Rekeningkunde

• Von Haefen Financial Management, 2009. Why is tax planning important?


• Ward, A. 2011. How do taxes impact our economy?


• Wisegeek, 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-tax-

loophole.htm


avoidance? http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasion-


• Wolfe, E. 2010. Principles of Good Tax Law.


• Writing, 2011. Define Fringe Benefit.


• Yourtax, 2011. 2011 Tax Tables.


• Yourtax, 2011. 2012 Tax Tables.


TAX105 Belasting


SelfevalueringsriglyneSelfevalueringsriglyneSelfevalueringsriglyneSelfevalueringsriglyne





Individue en spesial trusts

Belasbare Inkomste Belastingkoers

R0 – R 150 000 18% van belasbare inkomste

R 150 001 – R 235 000 R 27 000 + 25% van belasbare inkomste bo R150 000




R 580 001 en hoër R 168 250 + 40% van belasbare inkomste bo R 580 000


Belastingkortings


Sekondêre korting (Persone 65 en ouer) R 6 012


1. Mnr H het ŉ belasbare inkomste van R150 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie

2012. Mnr H is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om sy belasting

betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012.

2. Mev S het ŉ belasbare inkomste van R400 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie

2012. Mev S is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om haar

TAX105 Belasting


belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012.

3. Wat sal Mev S se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud was?

4. ABC Bpk verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank


verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk skuldig? Wat kan gebeur?

5. Mev K verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ŉ beslote


betaal teen ŉ laer belastingkoers as ŉ individu. Waaronder sal jy Mev K se


Antwoord:

1. Belasting op R150 000 (R150 000 * 18%) = R123 000

Primêre korting (R10 755)


(Slegs die primêre korting is hier van toepassing, aangesien Mnr 55 jaar oud is.)

2. Belasting op R400 000 (R400 000 – R325 000)= R75 000

R75 000 * 35% = R26 250

DUS R26 250 + R75 250 = R101 500

Belasting betaalbaar voor kortings R101 500

Primêre korting (R10 755)

Sekondêre korting (R6012)


(Beide primêre en sekondêre korting is hier van toepassing, aangesien Mev S 70 jaar

oud is.)

3. Indien Mev S 75 jaar oud was sou haar belasting betaalbaar aan die SAID R82 733

beloop. Sy voldoen aan die vereistes vir die tersiêre korting, aangesien sy 75 jaar oud

is.

4. ABC Bpk is skuldig aan belastingontduiking en kan beboet word deur die SAID.

TAX105 Belasting


5. Belastingvermyding


ABC Bpk

Proefbalans op 28 Februarie 2010 2009

DR CR

420,000.00 Verkope 520,000.00


320,000.00

38.98 Rente inkomste 12.37



200,000.00


800.68

655.00 Skoonmaak

- Konsultasie fooie

48,000.00


38,906.30 Elektrisiteit & water

19,769.20


5,656.10

33,868.75 Rente uitgawe

28,592.66 Prokureursfooie

2,795.08


12,500.00


18,213.58

142,412.41 Netto verlies -107,722.27

Vrae:

1. Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk nou gaan oordrae na die 2011

finansiële jaar?

2. Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk wees, indien daar ŉ wins van R400,000



3. Wat sal die belasting betaalbaar wees deur ABC Bpk, indien die belasbare inkomste

TAX105 Belasting


R149,865 beloop?

4. Aanvaar dat ABC Bpk nie handel gedryf het gedurende die 2011 finansiële jaar nie.

ABC Bpk toon egter ŉ belasbare inkomste van R500,000 vir die 2012 finansiële jaar.

Sal die SAID vir ABC Bpk toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die


vir jou antwoord.

Antwoorde:

1. R250,134.68 (R142,412.41 + R107,722.27)

2. ABC Bpk se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar sal R149,865.32 wees

(R400,000.00 - R250,134.68)

3. R41,962.28 (R149,865.32 * 28%)

4. Nee, ABC Bpk sal dus nie toegelaat word om die aangeslane verlies van

R250,134.68 in die 2012 finansiële jaar aan te wend nie, omdat hy nie gedurende

die 2011 finansiële jaar handel gedryf het nie. Dit word spesifiek vereis dat ŉ

onderneming vir aaneenlopende jare moet handel dryf, alvorens ŉ maatskappy sy

aangeslane verlies, wat oorgedra word vanaf die vorige jaar, kan afspeel teenoor sy

belasbare inkomste van die volgende finansiële jaar.


Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd, is ŉ sakeonderneming wat kinder partytjies reel, asook

dinees vir sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing. Annemarie

Louw is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd, sy kom egter nie by alles uit nie,

aangesien die reel van hierdie funksies al haar aandag en tyd inbeslag neem. Dit is

amper weer tyd vir Annemarie op die BTW opgawe vir die maand in te dien. Annemarie

het egter nog nie by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te

help.

Voltooide BTW skedules vir die maand van Julie 20x11.

TAX105 Belasting


Verkope vir die maand van Julie 20x11

Verkoopsfaktuur No Verkoopprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 2,850 350 2,500

2 3,560 437 3,123

3 5,890 723 5,167

4 6,280 771 5,509

5 7,825 961 6,864

26,405 3,243 23,162

Aankope vir die maand van Julie20x11

Aankope Faktuur No Aankoopsprys 14% BTW Bedrag voor BTW

1 850 104 746

2 350 43 307

3 1,250 154 1,096

4 286 35 251

5 536 66 470

3,272 402 2,870

1. R3,243 – R402 = R2,841 (Belasting betaalbaar aan die SAID)


Super Vinnig Bpk is ŉ maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen.



TAX105 Belasting


e. Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil is tussen inset en uitsetbelasting?

f. Gaan Super Vinnig Bpk inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder?


g. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van

R1,540?

h. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?

Super Vinnig Bpk Faktuur No: 123A

14 Oval Road Faktuur

Johannesburg 2090

Telefoon No: 011 282 6824

VAT Reg No: 4676650011

5 Julie 20x11

Bestelling No: 1256

Rekening No: 116

Kostekode

BTW

Koers

Prys/


4 Bande VOS/NN 14% R 285 R 1,140


R 1,540

Antwoord:

a. Insetbelasting is die belasting wat gehef word op aankope, terwyl uitsetbelasting

gehef word op verkope.

b. Insetbelasting

c. R140 (R1140 * 14/114). Onthou die brandstof is ŉ nulkoerslewering.

d. R140

TAX105 Belasting



Bestudeer die volgende inkomste groepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word.


dividend

Buite-landse rente

Plaas-like

rente

Plaaslike dividend


Ingesluit by

inkomste

1.

(65 jaar oud)

300 400 33,000 34,000 67,700

2.

(65 jaar

oud)

300 400 32,000 32,700

3.

(60 jaar

oud)

580 3,700 32,000 36,280

4.

(35 jaar

oud)

4,500 380 750 3,200 8,830

5.

(72 jaar

oud)

3,500 3,500

Oplossing

1. Individu 65 jaar oud

Belasbare buitelandse dividende: R300

Buitelandse rente: R400

Plaaslike rente: R33,000

Plaaslike dividende: R34,000

Die R3,700 vrystelling is van toepassing, dus R300 + R400 = R700: vrystelling is R3,700,

dus vrygestel.

TAX105 Belasting


Plaaslike rente R33,000; die R3,700 vrystelling is benut, dus R32,000 - R700 = R31,300.

Die vrystelling ten opsigte van die plaaslike rente is dus R31,300 en R1,700 word by die

belasbare inkomste ingesluit.

Die plaaslike dividend is heeltemal vrygestel van belasting.





Plaaslike dividende: R0

Beide die buitelandse dividende en rente is vrygestel, dus R3,700 vrystelling

Plaaslike rente: R32,000 - R700 = R31,300

Dus R700 word by die belasbare inkomste ingesluit.





Plaaslike dividend: R32,000

Belasbare buitelandse dividende is vrygestel: R3,700 vrystelling

Plaaslike rente is ook vrygestel: R22,300 - R580 = R21,720

Plaaslike dividende – vrygestel

TAX105 Belasting



Belasbare buitelandse dividende: R4,500


Plaaslike rente: R750

Plaaslike dividende: R3,200

Buitelandse dividende: R4,500 - R3,700 = R800 (word ingesluit by die belasbare

inkomste)

Buitelandse rente – die volle R380 word by die belasbare inkomste ingesluit, aangesien

die volle R3,700 vrystelling reeds ten volle benut is.

Plaaslike rente: R22,300 - R3,700 = R18,600 aftrekking

Dus die plaaslike rente is ten volle vrygestel

Plaaslike dividende ten volle vrygestel


Belasbare buitelandse dividende: R3,500


Plaaslike rente: R0

Plaaslike dividende: R0

Die volle R3,500 bedrag is vrygestel, as gevolg van die R3,700 vrystelling.

TAX105 Belasting



Antwoord:

1. Die SAID werk deur middel van agente. Deur ŉ agent aan te stel bo ŉ betrokke

belastingpligtige sal die agent verantwoordelik wees om die geld namens die SAID in te

vorder. Met ander woorde die agent kan ŉ belastingpligtige se bankier wees of dit kan

sy/haar werkgewer wees.

2. Die Kommissaris van die Ontvanger van Inkomste het die reg om persone aan te stel as

sy agente. In die geval sal die werkgewer (as die agent van die SAID) verplig wees om

die geld wat deur die werknemer verskuldig is aan die SAID, van sy salaris af te trek.

3. Volgens die wet is die beperking van ŉ belastingpligtige se regte nie onwettig nie,

aangesien die invordering van belasting ten gunste van Suid-Afrika se groei is. Hierdie

onderwerp is egter debatteerbaar.

4. Meervoudige keusevrae:

a. Belastingvermyding

b. Belastingontduiking

c. Belastingontduiking

d. Belastingvermyding

www. a k a d e m i a . a c . z a

elasting kan gedefinieer word as ’n fooi wat deur die regeringvan ’n land gehef word op ’n produk, inkomste of aktiwiteit.Wanneer belasting direk op persoonlike of korporatiewe

inkomste gehef word, word daarna verwys as direkte belasting.Indien belasting op die prys van goedere of dienste gehef word,word daarna verwys as indirekte belasting. Die hoofdoel vanbelasting is om die regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier.Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering vanopenbare goedere en dienste, byvoorbeeld straatbeligting en dieskoonmaak van die strate. Belasting is dus ’n belangrike bron vaninkomste vir ’n regering. Om in die onderskeie finansierings behoeftesvan ’n regering te voldoen, word daar verskeie belastings gehef.

Wanneer ’n sakeonderneming projeksies en finansiële beplanningvir ’n finansiële jaar doen, is dit belangrik om belasting in te reken.Indien nie daarvoor begroot word nie, kan dit ’n aansienlike hap uit’n onderneming se winste neem.

Die Suid-Afrikaanse belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Ditbeteken dat die inwoners van Suid-Afrika belas word op hulwêreldwye inkomste (natuurlik onderhewig aan sekere uitsluitings),ongeag waar die inkomste verdien is. Die belastingaanspreeklikheidvir individue aan die einde van ’n belastingjaar is gewoonlik heelwatminder, aangesien die belasting dwarsdeur die jaar ingevorder word.

Die kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID)administreer die bepalings soos in wetgewing uiteengesit. DieSAID kombineer die werksverrigtinge van die BinnelandseInkomste en die Doeane en Aksynsbelastingsinsamelings namensdie Suid-Afrikaanse regering.

Die verskillende tipes belasting wat deur individue en sake onder -nemings betaalbaar is, asook die bepaalde regsvereistes, word inhierdie studiegids bespreek.

B
