Belisario

Ethan lamarca melero

2ºc- eso

AURKIBIDEA

orria

1.-- Historiaren pixka bat ………………………….

……………………-.1.-

2.-- NOR IZAN ZEN?…………………………………………………..

……………-.2.-

3.-- historialariak…………………………………………………….

………-.3.-

4.-- BELISARIO ………………………………………….……………..

……………-.4.-

5.-- kronologia txiki bat…………………….……..…………..

…………-.5.-

6.-- Haren batailak…………………………………….……………….

…-.6-7.-

7.-- Heroi baten finala …………………………….….

……………………-.8.-

8.-- pertsonala, Noiz eta importantzia.……….….….

…………-.9.-

-- BIBLIOGRAFIA ETA ITURRIAK.……………….………….….

…………-.10.-

1*-- Historiaren pixka bat

V mendea

Erromako inperioak jada ez ziren handiak. Urte horiek non Erroma ia

Europa guztiko boterea zuen atzean geratu ziren. Enperadore askok izan

ziren Erromako handitasuna defenditu zutenak eta bere izena historian

markatuta utzi zutenak. Horien artean, V. mendean, Justiniano

enperadorea dago.

Justiniano oso gertu egon zen Erromari zuen bere batasuna eta boterea

bueltatzeko. Baina konturatu gabe Bizantziar Inperioa sortu zuen eta

Erroma zena jada ez zen izango berdina. Baina hori beste historia bat da.

JUSTINIANO

Orain hitz egingo dugu nola Justiniano ia bihurtzen da enperadore

handienean eta nori esker.

Justiniano ejertzito bat sortu zuen mertzenario gehiagorekin inperioan

zeuden biztanleak baino, nortzuei konkistatutako hirien zergekin

ordaintzen zutenak. Horren erruz “Niké” izeneko matxinada sortu zen eta

Justiniano palaziora alde egin behar izan zuen, non Belisario jenerala

agertzen da eta odol eta suarekin jendetzaren kontra jo eta garaitu zituen.

Nikéko matxinadaren ostean, Justiniano gorrotatu zuten eta Belisario

inperioko jeneral handian bihurtu zen, nori enperadorea bere konkista

ideiak aginduko zuenari.

--.1.--

2*-- NOR IZAN ZEN?

Italiako inbasioa eta orienteko inperioaren hedapena ikertzen hari

zirenean, beti Justiniano eta bere hedapenari ekintza gogoangarria buruz

aipatzen zen, baina aldi gutxitan Belisariori ematen zion meritua.

Historiaz ez dakien pertsona askok, ez dute ezagutzen pertsonai historiko

horrek, ¿ Belisario? ¿ nor zen gizon horrek? Bada, Erdi Aroko jeneral

hoberena.

BELISARIO

Dakigun bezala, Historialariek ikertu behar dute, arau batzuk jarraitzea,

haren historia izan dadin baina benetakoa posiblea.

Historiaren iturriak historiaren lehen gaiak dira, iraganean gertatu diren

gertakari garrantzitsuei buruzko informazio adierazgarria transmititzen

digute.

Historialariak historiaren iturriak lan egiten ditu ( galderak egiten dizkie

eta egiazten ditu), haiengandik ahalik eta informazio gehien ateratzeko.

Arazo garrantzitsuena da iturri baten fidagarritasuna. Horretarako jakin

behar da benetakoa izaten den, bere jatorria, sinesgarria izaten den eta

berari buruzko kritika egitea. Guzti hori egin eta gero ezin da gertakizunak

publikatu, lehenengo interpretatu eta landu egin behar da, ezagutza

historikoa.

--.2.--

3*-- historialariak

Historiako pertsonai ospetsu batez hitz egitea errazagoa da, askoz gehiago

informazioa aurkitzen da haietaz. Baina Belisario bezalako pertsonai batez

askoz zaila da.

Belisarioz hitz egiteko, hainbat historialariek esaten dutena elkartu behar

da, asko daude haien historietan aipatzen dutenak: Philip Stanhope “life of

Belisarius” lana idatzi zuen(generalaren biografia zehatz bakarra da) baina

bakoitza forma desberdinetan egiten dute, Robert Graves(1938), heroi bat

bezala deskribatzen du:

“Belisario ez zuen inoiz 25.000 gizon baino gehiago izan, ez zuen inoiz bere

enperadorearen laguntza izan bere batailetan, beti errekurtsoak bilatzen

egon behar zen bere batailetan, eta bere etsaiak ez ziren izan inoiz

gutxiago. Horrez gain, Españako hegoaldea, Afrikako iparraldea, Italia eta

Dazioak eta Persak garaitu zituen. Bizitza osoa inperioari zerbitzatzen

eman zuen eta enperadorea ez zion inoiz eskertu. Belisario erromatar

territorioa 45% batean handitzea lortu zuen, gauza bat inor ez zuena lortu,

bakarrik bara. Hil zen bere enperadorea hil eta aste gutxitara. Fidelagoa

izan ahal da?”

--.3.--

4*-- BELISARIO.

Inperioko asken jenerala izan zen txalotuta izaten triunfo batekin. Eta ori

gauza izugarria zen pentsatzen baduzue: asken erromatar jeneral handia.

Ori zen Justinianoko erreinuaren bukaera eta erdi aro handi baten hasiera

zen, edo izango behar zen.

Historiaz ez dakien pertsona askok, ez dute ezagutzen pertsonai historiko

horrek, Belisario?, nor zen gizon horrek? Bada, Erdi Aroko jeneral

hoberena

Guztioi, historiari buruz jakin gabe, ezagunak egiten zaizkigu izenak nola

Cesar, Napoleon, etab. . Ikastolan pertsonai historikoak ezagutzera ematen

digute nola Ricardo Corazón de Leon, Saladino, etab., baina gizon handi oni

ez dute aipatzen.

Belisario Orienteko erromatar inperioaren bitartean jaio zen, k.o.VI.

mendean. Garai horretan Justiniano agintepean zegoen. Belisario familia

greko batetik etortzen zen non gaurko Bulgaria hirian bizi zen. Belisariori,

armadarekin erlazionatuta dagoen guztia gustatzen zitzaion, txikitatik

armada baten parte izatea nahi zuen eta adina izan zuenean sartzeko,

Bizantziar armadan sartu zen. Gutxi dakigu armadan hazi zen urteari

buruz, baina bataila askotan borrokatu zuen, eta oso urrun iritzi zen.

Bizantziar hirian inor ez zuen inoiz lortutako titulua eman zioten: Orienteko

armadaren komandantea izendatu zioten. Bere historian zehar, bakarrik

aldi bat derrotatu zuten, “Calinico” batailan Persen kontra, eta ez zen bere

errua izan. Bere enperadorearen errua izan zen, Justiniano. Belisario

inperioaren jeneral maitatuena izan zen, eta aldi berera gorrotoena bere

enperadorearen esku inbidia asko ziolako, baina ez zuen inoiz hiltzeko

agindurik eman, Belisario bezalakorik ez zegoelako inor.

--.4.--

5*-- kronologia txiki bat.

Justinianoren erreinua Bizantzioko unerik garrantzitsuenetako bat izan zen.

Berarekin agertu zen Erromatar Inperioa berreraikitzeko ideia zaharra.

Hau gertatzen da kontakizun historiko batzuen ilera baten bitartean non

Belisario oso garrantzitsua da.

-525. urtean, Justiniano eta Teodora ezkontzen dira eta bi urte geroago

tronora igotzen dira augustuak bezala.

-532. urtean, Nikéko matxinada gertatzen da, Belisariok konpondu zuen.

-534. urtean, Bandaloen garaipena lortu eta Afrikako iparraldea

konkistatu. Belisariok irabazten ditu batailak.

-535. urtean, Italia konkistatu eta Belisariok Ostrogodoei garaitzen ditu.

-565. urtean Justiniano hiltzen da eta Belisario berarekin.

Pixkanaka- pixkanaka.

Bere batailetan ez zuen armada handiekin kontatu, baina Italia inbaditu

zuen 15.000 gizonekin eta persei garaitu zituen 20.000 soldaduekin.

Enperadoreak ez zion gauzak erraz ipini, enperadorea beraz inbidiarekin,

beti gloriako momentuetan apartatzen zuen, bataila ia amaituta zegoenean

eta irabazita zegoenean, enperadorea erretiratzeko agindua ematen zuen.

Belisario ez zuen inoiz triunfo bat ospatu, baina horrez gain, beti fidela izan

zen bere enperadoreari.

V. Mendean Erromatar Inperioa

--.5.--

6*-- Haren batailak.

Lagundu zuen forma oso garrantzitsu batekin heren enperadorea botere

absolutua izaten:

1º- Nara-ko bataila (528), non Persei garaitu eta bakearen sinadura lortu

zuen (532).

2º- Nika-ko altxaketa popularra (531-532).

3º- Ipar Afrikako konkista, Bandaloak garaitzen ditu (535).

4º- Italiaren hegoaldean batailak egon ziren, Ostrogodoak garaitzen ditu eta

Katania, Palermo, Sirakusa, Napoli eta Erroma konkistatzen ditu(535-540).

5º- Erromaren defentsan bataila, Belisario ostrogodoen kontra galtzen du (546).

6º- Inperioaren hiriburua salbatzen du, Konstantinopla (559).

Italia 15.000 erromatarrekin inbaditu zuenean, ostrogodoei garaitu zituen,

barbaro boteretsuenak zirela. Ostrogodoek Okzidenteko enperadorea

izatea eskaini zioten, Belisario zekien ez bazuela onartzen, Rabena setiatu

behar izango zuela, Okzidenteko hiri boteretsuena zela. Belisario oso

azkarra izan zen eta baietz esan zuen, forma orretan Rabenan sartu

zenean, bere armadarekin hiri hartu zuen, Okzidenteko hiri boteretsuena

bere eskuetan zegoen eta odol tanta bat erori barik. Ori dena bere

enperadorearen izenean eginda.

--.6.--

Baina Justinianori ez zion batere gustatu ori, eta beti egiten zuen bezala,

Konstantinoplara bueltatzea agindu zion eta orientera bidali zion bere

triunfotik kentzeko, esaten persen erasorako pres egoteko zela eta bataila

ori bi urte geroago izan zen, non Belisario persei berriz garaitu zituen. Beti

bezala, Konstantinoplara bueltatzeko agindu zion, baina ori ez zuen inoiz

Belisariori desanimatu, bera erromatarra kontsideratzen zen eta bere

enperadoreari fidela.

kalinico bataila

Amaitu baino lehen, Kalinico bataila aipatu behar da; Liskar historiko bat

izan zen Belisarioren armaden artean eta Sasanidak, Siriaren iparraldean

gertatu zen 531. urtean. Bataila persiarren garaipen erabakigarri batekin

amaitu zen. Belisarioren porrot garrantzitsuena izan zen.

--.7.--

7*-- Heroi baten finala.

Historia asko kontatzen dute Belisario jenerala amaitzen zuen bezala.

Justiniano beti saiatu zuen Belisario famatua eta handia izatera ez iristea.

Beti berdina egiten zuen, garaipen baten ostean beste leku batera

bidaltzen zuen, baita bere izena zikintzen saiatzen zuen, adibidez:

Konstantinoplan, Justiniano enperadorea Belisario mamorretara bidali zion

korruptua zela esaten zuelako, informe faltsu batzuekin jeneralari

akusatzen zituenak. Inor ez zuen sinisten, baina enperadorea aprobetxatu

zuen aukera ori Belisario entzerratzeko. Baina egun gutxi pasa eta gero

Persia berriro eraso egin zuen, eta inperioan ez zegoenez jeneral bat

Belisario bezalakoa, enperadorea Siriara bidali zion, non persei berriz

garaitu zituen.

Baina elezahar ezagunetako bat da Belisario itsu eta kaleetatik eskatzen

amaitu zenean, historia hori popularra egin zen Erdi Aroan zehar, esaten

du Justiniano Belisariori begiak ateratzea, eta eskale egoerara murriztu

dezaten agindu zuen. Naiz eta elezahar hau oso dudagarria izaten da

oraindik, historia hau oso gai ona izan zen XVIII. mendearen amaierako

margolarientzat, Belisario santu moduko pertsonai bat bezala agertzen zen,

ez erlijioarekin lotuta, baizik eta txiroen eta behartsuenen sufrimendua

konpartitzen zuelako. Beste batzuk margotzen zuten pobreek lagunduta

boteretsuenak baztertu ondoren. Margo horien famatuena Jacques- Louis

David- ena izan zen.

Jacques-louis david

--.8.--

8*-- pertsonala, Noiz eta importantzia.

Zenbait gauza ikasi ditut, eta haien artean, historiaren pertsona ospetsuak,

ez direla egin ospetsu egin duten guztiagatik. Gutxiago ezagutuak pertsona

ospetsuak daude, Belisario, adibidez, ikusi dugun bezala, historian

garrantzi asko izan zuen.

Belisario, V. mendean bizi izan zuen, Justiniano enperadorea saiatzen den

Erroma handia berriz izan dadila epokan. Eta Belisariori esker eta haren

lorpenak, hori lortzen du eta mende historiko horren eginkizun

garrantzitsuena lortu zuen.

Justiniano enperadoreak, konturatu gabe, garai berri bat sortu zuen,

“BIZANTZIAR GARAIA”.

************************

--.9.--

BIBLIOGRAFIA ETA ITURRIAK

*-- GIZARTE ZIENTZIAK-2 (ANAYA/ARITZA).

*-- NATIONAL GEOGRAPHIC “Justiniano:la historia secreta”.

*-- Literatura historiCA, (robert graves).

*-- mundohistoria.org.

*-- belisario (alumnos 2º historia del ceu-madrid).

*-- historia de las guerras (procopio de cesare).

*-- belisario kondea , (robert graves).

*-- gaikako entziklopedia (lafer).

*-- argazkiak internet.

--.10.--